Luận văn: Nghiên cứu những biến đổi hình ảnh điện tâm đồ và Microablumin niệu ở những người tăng huyết áp tại ban bảo vệ sức khỏe huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Carol123 Carol123 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

237
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tăng huyết áp (THA) là bệnh phổ biến trên Thế giới, là nguyên nhân gây tàn phế và tử vong hàng đầu đối với những người lớn tuổi ở các nước phát triển, đặc biệt là các nước Âu, Mỹ. ở Việt Nam bệnh có xu hướng tăng lên rõ rệt và thực sự trở thành bệnh xã hội đáng lo ngại.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Nghiên cứu những biến đổi hình ảnh điện tâm đồ và Microablumin niệu ở những người tăng huyết áp tại ban bảo vệ sức khỏe huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN *** PHẠM DUY HÙNG NGHIÊN CỨU NHỮNG BIẾN ĐỔI HÌNH ẢNH ĐIỆN TÂM ĐỒ VÀ MICROALBUMIN NIỆU Ở NHỮNG NGƯỜI TĂNG HUYẾT ÁP TẠI BAN BẢO VỆ SỨC KHOẺ HUYỆN ĐẠI TỪ TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC Thái Nguyên - 2008
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN *** PHẠM DUY HÙNG NGHIÊN CỨU NHỮNG BIẾN ĐỔI HÌNH ẢNH ĐIỆN TÂM ĐỒ VÀ MICROALBUMIN NIỆU Ở NHỮNG NGƯỜI TĂNG HUYẾT ÁP TẠI BAN BẢO VỆ SỨC KHOẺ HUYỆN ĐẠI TỪ TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành : Nội Khoa Mã số : 60 72 20 LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC Hướng dẫn khoa học: TS Trịnh Xuân Tráng Thái Nguyên - 2008
NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Alb Albumin BMI Body Mass Index (Chỉ số khối cơ thể) DTT Dày thất trái ĐTĐ Đái tháo đường ECG Electrocardiogram (Điện tâm đồ) HATT Huyết áp tâm thu HATTr Huyết áp tâm trương JNC Joint National Comittee (Liên uỷ ban quốc gia) MAU Microalbuminuria (Microalbumin niệu) MLCT Mức lọc cầu thận RAA Renin - Angiotensin - Aldosteron THA Tăng huyết áp WHO World Health Oganization (Tổ chức Y tế thế giới)
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 3.1. Phân bố tuổi của đối tượng nghiên cứu 30 Biểu đồ 3.2. Phân bố tuổi và giới của nhóm tăng huyết áp 31 Biểu đồ 3.3. Phân độ tăng huyết áp theo nhóm tuổi 32 Biểu đồ 3.4. Độ tăng huyết áp và thời gian mắc 34 Biểu đồ 3.5. Tư thế tim của nhóm nghiên cứu 37 Biểu đồ 3.6. Kết quả góc  của nhóm nghiên cứu 38 Biểu đồ 3.7. Tư thế tim so với dày thất trái của nhóm tăng huyết áp 39 Biểu đồ 3.8. Dày thất trái theo nhóm tuổi và giới của nhóm tăng huyết áp 40 Biểu đồ 3.9. Dày thất trái theo độ tăng huyết áp 41 Biểu đồ 3.10. Trục điện tim so với dày thất trái của nhóm tăng huyết áp 42 Biểu đồ 3.11. Kết quả xét nghiệm MAU ở nhóm tăng huyết áp và nhóm 43 không tăng huyết áp Biểu đồ 3.12. Bán định lượng MAU so với độ tăng huyết áp 44 Biểu đồ 3.13. Kết quả MAU với độ tăng huyết áp 45 Biểu đồ 3.14. Kết quả MAU giữa dày thất trái và không dày thất trái 46 Biểu đồ 3.15. Kết quả bán định lượng MAU giữa nhóm tăng huyết áp và 47 nhóm không tăng huyết áp Biểu đồ 3.16. MAU theo thời gian mắc tăng huyết áp 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 1.1. Phân loại tăng huyết áp ( theo JNC VI ) 3 Bảng l.2. Phân loại mức huyết áp theo WHO/ISH 1999 4 Bảng 1.3. Một số nghiên cứu THA Việt Nam và trên thế giới 5 Bảng 2. Phân loại theo tiêu chuẩn chẩn đoán béo phì của các nước ASEAN 26 Bảng 3.1. Phân bố nhóm tuổi, giới của đối tượng nghiên cứu 30 Bảng 3.2. Phân bố nhóm tuổi và giới của nhóm tăng huyết áp 31 Bảng 3.3. Kết quả phân độ tăng huyết áp theo nhóm tuổi và giới 32 Bảng 3.4. So sánh chỉ số BMI ở nhóm tăng huyết áp và nhóm không 33 tăng huyết áp Bảng 3.5. So sánh độ tăng huyết áp và thời gian mắc 34 Bảng 3.6. So sánh kết quả điện tâm đồ của nhóm nghiên cứu 35 Bảng 3.7. So sánh biến đổi hình ảnh điện tâm đồ ở nhóm tăng huyết áp 35 và nhóm không tăng huyết áp Bảng 3.8. Một số hình ảnh bệnh lý trên điện tâm đồ của nhóm tăng huyết áp 36 Bảng 3.9. So sánh tư thế tim của nhóm nghiên cứu 37 Bảng 3.10. So sánh kết quả góc  của nhóm nghiên cứu 38 Bảng 3.11. Tư thế tim so với dày thất trái của nhóm tăng huyết áp 39 Bảng 3.12. Tỷ lệ dày thất trái phân bố theo nhóm tuổi và giới của nhóm 40 tăng huyết áp Bảng 3.13. Tỷ lệ dày thất trái phân bố theo độ tăng huyết áp 41 Bảng 3.14. Tỷ lệ trục điện tim so với dày thất trái của nhóm tăng huyết áp 42 Bảng 3.15. So sánh kết quả xét nghiệm MAU ở nhóm tăng huyết áp và 43 nhóm không tăng huyết áp Bảng 3.16. So sánh kết quả bán định lượng MAU so với độ tăng huyết áp 44 Bảng 3.17. So sánh kết quả MAU với độ tăng huyết áp 45 Bảng 3.18. Kết quả MAU giữa tỷ lệ dày thất và không dày thất 46 Bảng 3.19. So sánh kết quả bán định lượng MAU giữa nhóm tăng huyết 47 áp và nhóm không tăng huyết áp Bảng 3.20. Kết quả MAU theo thời gian mắc tăng huyết áp 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
MỤC LỤC Nội dung Trang Đặt vấn đề 1 Chương 1: Tổng quan 3 1.1. Định nghĩa, phân loại, cơ chế bệnh sinh và tình hình tăng 3 huyết áp l.2. Ảnh hưởng của THA đối với tim mạch 13 1.3. Biến đổi hình ảnh điện tâm đồ trong tăng huyết áp 15 1.4. Những nghiên cứu về điện tâm đồ trong phì đại thất trái 18 l.5. Ảnh hưởng của tăng huyết áp đối với chức năng thận 19 1 .6. Các ph ươ ng pháp đ ịnh l ư ợng Microalbumin niệu và 22 đ iều kiện thu mẫu Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 25 2.1 Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu 25 2.2. Phương pháp nghiên cứu 25 2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu 25 2.4. Kỹ thuật thu thập số liệu 27 2.5. Vật liệu nghiên cứu 29 2.6. Xử lý số liệu 29 Chương 3: Kết quả nghiên cứu 30 3.1. Tình hình chung của nhóm nghiên cứu 30 3.2. Kết quả điện tâm đồ của nhóm nghiên cứu 35 3.3. Kết quả định tính và bán định lượng microalbumin niệu 43 Chương 4: Bàn luận 49 4.1. Đặc điểm chung của bệnh tăng huyết áp 49 4.2. Những biến đổi hình ảnh ECG trong tăng huyết áp 51 56 4.3. Tình trạng microalbumin niệu trong nhóm nghiên cứu Kết luận 58 Khuyến nghị 60 Tài liệu tham khảo 61
1 §ÆT VÊN §Ò T¨ng huyÕt ¸p (THA) lµ bÖnh phæ biÕn trªn ThÕ giíi, lµ nguyªn nh©n g©y tµn phÕ vµ tö vong hµng ®Çu ®èi víi nh÷ng ng-êi lín tuæi ë c¸c n-íc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc ¢u, Mü. ë ViÖt Nam bÖnh cã xu h-íng t¨ng lªn râ rÖt vµ thùc sù trë thµnh bÖnh x· héi ®¸ng lo ng¹i. BÖnh ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ, lµm gi¶m søc lao ®éng, ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng cuéc sèng, t¨ng g¸nh nÆng cho gia ®×nh vµ x· héi. T¹i ViÖt Nam bÖnh t¨ng huyÕt ¸p t¨ng nhanh trong 30 n¨m qua, theo ®iÒu tra dÞch tÔ häc cña ViÖn Tim m¹ch häc ViÖt Nam n¨m 1961 tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p lµ 1% [25], n¨m 1966 Ph¹m Khuª vµ céng sù ®· ®iÒu tra th× tû lÖ lµ 9,1% [11], n¨m 1989 theo ®iÒu tra cña ViÖn Tim m¹ch häc ViÖt Nam tû lÖ lµ 5,2 % [7], n¨m 1999 tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p ®· lµ 16.09% [9]. Khi huyÕt ¸p ®éng m¹ch t¨ng tim ph¶i bãp m¹nh ®Ó th¾ng mét ¸p lùc cao ë hÖ thèng m¹ch m¸u ngo¹i biªn, gäi lµ hiÖn tîng tim “g¾ng søc”. Qu¸ tr×nh g¾ng søc nµy x¶y ra ©m thÇm vµ liªn tôc dÉn ®Õn sù ph× ®¹i cña c¸c tÕ bµo c¬ tim. Ng-îc l¹i, c¸c m¹ch m¸u cña tim l¹i bÞ co hÑp vµ kh«ng ph¸t triÓn ®Ó kÞp ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn c¸c chÊt dinh d-ìng vµ oxy cho c¬ tim, ®-a ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu m¸u c¬ tim, g©y ra mét lo¹t hËu qu¶. §Ó x¸c ®Þnh giai ®o¹n bÖnh, c¸c biÕn chøng cã thÓ x¶y ra gióp phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh, ngµnh tim m¹ch ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn mét sè kü thuËt th¨m dß chøc n¨ng ch¶y m¸u vµ kh«ng ch¶y m¸u víi m¸y mãc ngµy cµng hiÖn ®¹i, chÝnh x¸c kÕt qu¶ nhanh, cung cÊp c¸c th«ng tin ®¸ng tin cËy, trong ®ã c¸c chuyÓn ®¹o ghi ®-îc cña m¸y ®iÖn t©m ®å, cho ta x¸c ®Þnh ®-îc dÊu hiÖu cña suy vµnh, nhåi m¸u c¬ tim, c¸c biÕn ®æi cña qu¸ tr×nh khö cùc, t¸i cùc, t¨ng g¸nh vµ dµy thÊt [15]... HuyÕt ¸p t¨ng lµm l-u l-îng m¸u qua thËn t¨ng lªn vµ l-u l-îng läc t¨ng lªn, nÕu t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi sÏ g©y ra nh÷ng tæn th-¬ng ë thËn. C¸c tæn th-¬ng thËn xuÊt hiÖn chËm h¬n vµ còng kÝn ®¸o h¬n, th-êng chØ béc lé ë giai ®o¹n cuèi cña bÖnh. Ngay giai ®o¹n ®Çu ng-êi ta ®· thÊy gi¶m cung l-îng thËn, nh-ng ®é läc cÇu thËn vÉn gi÷ ®-îc do cã c¬ chÕ bï trõ. VÒ l©u dµi, khi tæn th-¬ng x¬ c¸c m¹ch thËn ph¸t triÓn, thËn bÞ teo nhá th× suy thËn míi thÊy râ [10]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2 NhiÒu nghiªn cøu gÇn ®©y nhÊn m¹nh lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc t×nh tr¹ng nµy cµng sím cµng tèt ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®iÒu trÞ thÝch hîp, trong ®ã nghiªn cøu vÒ sù bµi tiÕt l-îng nhá albumin n-íc tiÓu hay cßn gäi lµ "microalbumin niÖu" (microalbuminuria: MAU) ®-îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu nhËn ®Þnh lµ mét yÕu tè ®¸nh gi¸ sím t×nh tr¹ng tæn th-¬ng cÇu thËn. ThuËt ng÷ MAU lÇn ®Çu tiªn ®-îc Viberti vµ céng sù sö dông trong mét nghiªn cøu gi¸ trÞ tiªn l-îng cña t×nh tr¹ng t¨ng nhÑ møc bµi xuÊt albumin (alb) trong n-íc tiÓu ë bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®-êng phô thuéc Insulin [34]. XuÊt hiÖn MAU ®-îc c¸c t¸c gi¶ thèng nhÊt lµ bÖnh nh©n cÇn ®iÒu trÞ tÝch cùc víi hy väng lµm chËm hay ng¨n tiÕn triÓn sang giai ®o¹n tæn th-¬ng tiÕp theo [24]. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu microalbumin niÖu ë ng-êi ®¸i th¸o ®-êng, nh-ng microalbumin niÖu ë bÖnh nh©n THA cã nh÷ng biÕn ®æi nh- thÕ nµo th× còng ch-a ®-îc nhiÒu t¸c gi¶ ®i s©u nghiªn cøu, do vËy chóng t«i tiÕn hµnh "Nghiªn cøu nh÷ng biÕn ®æi h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å vµ microalbumin niÖu ë nh÷ng ng-êi t¨ng huyÕt ¸p t¹i Ban B¶o vÖ søc khoÎ huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn" nh»m môc tiªu: 1. §¸nh gi¸ nh÷ng biÕn ®æi h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å ë nh÷ng ng-êi t¨ng huyÕt ¸p 2. T×m hiÓu t×nh tr¹ng xuÊt hiÖn microalbumin niÖu ë nh÷ng ng-êi t¨ng huyÕt ¸p. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3 Ch-¬ng 1 TæNG QUAN 1.1. §Þnh nghÜa, ph©n lo¹i, c¬ chÕ bÖnh sinh vµ t×nh h×nh t¨ng huyÕt ¸p 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ huyÕt ¸p HuyÕt ¸p lµ ¸p lùc m¸u trong ®éng m¹ch, ¸p lùc m¸u do tim co bãp ®Èy m¹nh tõ thÊt tr¸i vµo hÖ ®éng m¹ch, t¹i ®©y nhê lùc co bãp cña thµnh m¹ch lµm cho m¸u ®-îc l-u th«ng tíi c¸c c¬ quan. Khi tim co bãp tèng m¸u, ¸p lùc trong ®éng m¹ch lµ lín nhÊt gäi lµ huyÕt ¸p t©m thu. Thêi kú tim gi·n ra, ¸p lùc ®ã ë møc thÊp nhÊt gäi lµ huyÕt ¸p t©m tr-¬ng. HuyÕt ¸p gióp cho m¸u l-u th«ng trong lßng m¹ch ®Ó vËn chuyÓn oxy vµ c¸c chÊt dinh d-ìng ®Õn c¸c tÕ bµo, duy tr× ho¹t ®éng sèng cña c¬ thÓ. Khi huyÕt ¸p t¨ng, chøc n¨ng nµy bÞ ¶nh h-ëng g©y nªn mét sè biÕn chøng nguy hiÓm [35]. * §Þnh nghÜa vÒ t¨ng huyÕt ¸p Theo Liªn uû ban Quèc gia vÒ dù phßng, ph¸t hiÖn, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p n¨m 1997 ( JNC VI ) ®· ®-a ra ®Þnh nghÜa vÒ t¨ng huyÕt ¸p: "T¨ng huyÕt ¸p ®-îc x¸c ®Þnh khi huyÕt ¸p t©m thu lín h¬n hoÆc b»ng 140mmHg vµ/hoÆc huyÕt ¸p t©m tr-¬ng lín h¬n hoÆc b»ng 90 mmHg hoÆc ®ang sö dông thuèc chèng t¨ng huyÕt ¸p" [53]. 1.1.2. Ph©n lo¹i B¶ng 1.1. Ph©n lo¹i t¨ng huyÕt ¸p ( theo JNC VI ) HA t©m thu HA t©m tr-¬ng Møc ®é (mmHg) (mmHg) Tèi -u
4 Víi hai lÇn ®o, khi huyÕt ¸p t©m thu, huyÕt ¸p t©m tr-¬ng cho c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau th× møc ®é THA ®-îc x¸c ®Þnh ë kÕt qu¶ ®o cã huyÕt ¸p cao nhÊt [9], [49]. §Õn n¨m 1999, ®Ó hoµ hîp víi ph©n lo¹i cña JNC VI. Héi t¨ng huyÕt ¸p thÕ giíi ISH (International Society of Hypertension) ®· ®-a ra c¸ch ph©n lo¹i THA míi: Hä chän tõ ''®é'' thay cho tõ ''giai ®o¹n'', v× tõ ''giai ®o¹n'' chØ sù tiÕn triÓn theo thêi gian, do ®ã kh«ng phï hîp cho ph©n ®é. B¶ng l.2. Ph©n lo¹i møc huyÕt ¸p theo WHO/ISH 1999 Lo¹i HATT (mmHg) HATTr (mmHg) Tèi -u
5 1.1.3. T×nh h×nh t¨ng huyÕt ¸p ë trªn ThÕ giíi vµ ViÖt Nam Trong sè c¸c bÖnh vÒ tim m¹ch th× THA lµ bÖnh hay gÆp nhÊt [14], mçi n¨m bÖnh THA cïng víi bÖnh tim m¹ch kh¸c giÕt chÕt 12 - 15 triÖu ng-êi trªn toµn thÕ giíi [4], [33]. Cã thÓ nãi THA lµ c¨n bÖnh cña x· héi v¨n minh c«ng nghiÖp, biÕn chøng cña nã g©y tµn phÕ vµ tö vong vµo lo¹i hµng ®Çu trong c¸c lo¹i nguyªn nh©n g©y tö vong do bÖnh tËt. Ngµy nay THA ®éng m¹ch lµ mét bÖnh phæ biÕn trªn toµn thÕ giíi, bÖnh kh«ng chØ ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c n-íc tiªn tiÕn nh- Mü, Anh, Ph¸p, Nga, Thuþ Sü mµ còng ®ang phæ biÕn ë n-íc ta [4]. BÖnh chiÕm mét tû lÖ kh¸ cao trong céng ®ång cña nhiÒu quèc gia, t¹i Hoa Kú cã tíi 43 triÖu ng-êi THA chiÕm 24% d©n sè [40], -íc tÝnh ë Ph¸p lµ 57 triÖu ng-êi m¾c bÖnh [36]. ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, gÇn ®©y bÖnh m¹ch vµnh cã xu h-íng gi¶m nh-ng bÖnh THA th× kh«ng gi¶m, cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ThÕ giíi vµ ë ViÖt Nam vÒ dÞch tÔ häc bÖnh THA cho thÊy, bÖnh THA chiÕm tõ 5 - 30% d©n sè tuú theo tõng n-íc [19], [22]. B¶ng 1.3. Mét sè nghiªn cøu t¨ng huyÕt ¸p ë ViÖt Nam vµ trªn ThÕ giíi Tªn n-íc N¨m nghiªn cøu Tû lÖ % 1960-1962 29,7 Hoa Kú 1971-1974 36,3 1976-1980 31,8 1988-1991 20,4 Canada 24,0 CHDC §øc (cò) 1988-1989 28,0 CHLB §øc (cò) 1988-1989 27,0 Hungari 1996 26,2 Cu Ba 1998 44,0 T©y Ban Nha 1996 41,0 Ph¸p 1994 41,0 Mexico 1998 19,4 Venezuela 1997 36,9 1960 2 -3 ViÖt Nam 1966 9,1 1989-1992 11,7 1998-1999 16,05 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6 ë Hoa Kú tû lÖ THA cã xu h-íng gi¶m v× cã nh÷ng chiÕn l-îc ®èi phã víi bÖnh ®óng ®¾n, do thµnh c«ng cña ch-¬ng tr×nh trong viÖc n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ ng¨n ngõa ®iÒu trÞ vµ kiÓm so¸t THA. NÕu THA ë Hoa Kú n¨m 1971 - 1974 lµ 36,31% th× ®Õn n¨m 1991 ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ cßn 20,4%, nh÷ng lîi Ých ®¹t ®-îc lµ b¶o vÖ søc khoÎ cho nh÷ng ng-êi lín tuæi vµ gi¶m ®-îc ng©n s¸ch quèc gia chi phÝ vÒ søc khoÎ [17], [27]. Tæng ®iÒu tra ë Anh gÇn ®©y chØ cã 6% bÖnh nh©n THA cã huyÕt ¸p møc thÊp nhÊt 140/90 mmHg [41], ®iÒu ®ã ®· c¶nh b¸o r»ng trªn 70% THA ch-a ®-îc kiÓm so¸t toµn diÖn hoÆc ch-a ®-îc ®iÒu trÞ ®óng ®¾n ë nhiÒu quèc gia kh¸c [41]. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi còng ®Òu cho r»ng tû lÖ THA ë nam nhiÒu h¬n ë n÷. Theo Hayes vµ Faler ë bÖnh viÖn May Clinic-Minnesota Hoa Kú (1998) th× sù kh¸c biÖt nµy cã thÓ liªn quan vÒ gen, vÒ sinh lý häc cña giíi tÝnh. Mét ®iÒu kh¸ lý thó lµ estrogen cã t¸c dông b¶o vÖ tim vµ thiÕu estrogen néi sinh khi tuæi giµ lµm t¨ng nhanh tû lÖ m¾c bÖnh m¹ch vµnh ë thêi kú m·n kinh. V× vËy, theo c¸c nghiªn cøu th× ë tuæi trÎ n÷ huyÕt ¸p th-êng thÊp h¬n nam giíi, ®Õn tuæi tiÒn m·n kinh th× huyÕt ¸p cña n÷ vµ nam l¹i gÇn t-¬ng ®-¬ng nhau. THA còng t¨ng dÇn theo tõng ®é tuæi, tuæi cµng cao th× tû lÖ THA cµng cao ®Æc biÖt lµ tõ tuæi 55 trë lªn. T¸c gi¶ Black - 1998 cã nhËn xÐt tû lÖ ng-êi giµ trong céng ®ång ngµy cµng t¨ng vµ THA còng th-êng gÆp ë nhãm tuæi nµy. Tuæi giµ tÝnh gi·n në cña ®éng m¹ch kÐm do thay ®æi cÊu tróc vµ chøc n¨ng ë nh÷ng ®éng m¹ch. §ång thêi tuæi giµ còng thay ®æi chøc n¨ng kh¸c nh- gi¶m tÝnh nh¹y c¶m cña c¸c thô thÓ beta g©y t¨ng ho¹t ®éng cña thÇn kinh giao c¶m, v× vËy cã xu h-íng g©y co m¹ch vµ lµm THA. Theo Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi th× ë løa tuæi 55 cø 20 ng-êi th× cã mét ng-êi bÞ THA, vµo lóc tuæi 45 th× cø b¶y ng-êi th× cã mét ng-êi bÞ THA, qu¸ 65 tuæi th× cã mét phÇn ba sè ng-êi bÞ THA [21]. THA cã liªn quan ®Õn chñng téc vµ d©n téc thiÓu sè khi céng ®ång di d©n thay ®æi víi ®êi sèng, v¨n ho¸ th× nguy c¬ tim m¹ch cña hä còng thay ®æi. Tû lÖ THA còng kh¸c nhau ë trong nh÷ng nhãm chñng téc vµ d©n téc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7 Nh- ë Mü ng-êi da ®á THA b»ng hoÆc cao h¬n céng ®ång chung, trong sè ng-êi Hispanie so víi ng-êi da tr¾ng th× ng-êi Mü gèc Ch©u Phi cã tû lÖ hiÖn m¾c THA cao nhÊt, THA xuÊt hiÖn sím h¬n vµ møc huyÕt ¸p trung b×nh còng cao h¬n [6]. ë Cu Ba tû lÖ THA thËt cao trong ®ã ng-êi da ®en tû lÖ THA lµ 46% cßn ng-êi da tr¾ng lµ 43%. THA còng tuú thuéc vµo khu vùc nh- Malaysia THA ë n«ng th«n lµ 7,3% vµ ë thµnh thÞ lµ 10,9% [13]. BÖnh THA ë ViÖt Nam trong vßng 30 n¨m nay ®· t¨ng nhanh mét c¸ch ®¸ng kÓ, n¨m 1996 Ph¹m Khuª vµ céng sù ®· ®iÒu tra trªn 107.398 ng-êi lín th× thÊy tû lÖ THA lµ 9,1 % [6]. N¨m 1992 c«ng tr×nh ®iÒu tra dÞch tÔ häc bÖnh THA ë ViÖt Nam víi 48.303 ®èi t-îng th× tû lÖ THA lµ 11,7% [30]. §Õn n¨m 1999 theo thèng kª cña Ph¹m Gia Kh¶i th× sè ng-êi THA ®· lªn ®Õn 16,09% [17], so víi n¨m 1960 tû lÖ lµ 1% nay ®· t¨ng lªn 20 lÇn. Trong ®ã THA ®¬n ®éc t©m thu vµ THA ®¬n ®éc t©m tr-¬ng chiÕm 10 - 20% c¸c tr-êng hîp THA ë n-íc ta [5]. Tû lÖ THA còng t¨ng dÇn theo tuæi d-íi 39 tuæi lµ 6,04%, 40 - 49 tuæi lµ 10,6%, 50 - 59 tuæi lµ 21,5%, 60 - 69 tuæi lµ 30,6% vµ tõ 70 tuæi trë lªn lµ 47,4% [30], trong khi c¸c cô tõ 73 tuæi trë lªn th× tû lÖ m¾c bÖnh ®Õn 65,5% [17]. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ cø ba ng-êi cã ®é tuæi trªn 75 th× hai ng-êi bÞ THA. §iÒu ®¸ng chó ý lµ tû lÖ m¾c bÖnh ë nam nhiÒu h¬n ë n÷ mét c¸ch râ rÖt, nam lµ 18% trong khi ®ã n÷ chØ cã 14,5%. Tû lÖ THA ë c¸c vïng còng kh¸c nhau, ë vïng 3 (NghÖ TÜnh, Qu¶ng B×nh, HuÕ) lµ 17,8% cao h¬n h¼n so víi c¸c vïng kh¸c, vïng 2 (®ång b»ng s«ng Hång) lµ 10,7% lµ vïng cã tû lÖ thÊp nhÊt [30]. ë tØnh An Giang n¨m 1990 theo ®iÒu tra 3.442 ®èi t-îng th× tû lÖ m¾c bÖnh THA ng-êi lín lµ 13,12% [6]. N¨m 1990 tû lÖ THA cña n«ng d©n Th¸i B×nh qua ®iÒu tra lµ 7,67% [27]. Theo c«ng tr×nh ®iÒu tra dÞch tÔ cña 14 B-u ®iÖn tØnh phÝa B¾c n¨m 1991 - 1992 cña ngµnh B-u ®iÖn th× trong tæng sè 4.578 ng-êi cho thÊy tû l Ö m¾c bÖnh THA lµ 13,6% vµ tû lÖ THA ë nam cao h¬n ë n÷ [6]. 1.1.4. C¬ chÕ bÖnh sinh cña bÖnh t¨ng huyÕt ¸p Trong 30 n¨m gÇn ®©y hÇu nh- mäi cè g¾ng cña c¸c nhµ sinh lý vµ l©m sµng tim m¹ch lµ t×m hiÓu vµ nghiªn cøu c¬ b¶n, gi¶i thÝch c¬ chÕ bÖnh sinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
8 cña THA, mét sè vÊn ®Ò ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh, song cßn mét sè vÊn ®Ò ch-a ®-îc s¸ng tá. D-íi ®©y lµ mét sè c¬ chÕ ®· ®-îc c«ng nhËn vµ kh¼ng ®Þnh cña bÖnh sinh THA [19]. * T¨ng huyÕt ¸p nguyªn ph¸t ChiÕm tíi 95% c¸c tr-êng hîp THA, c¬ chÕ bÖnh sinh ®Õn nay ch-a ®-îc râ rµng, ng-êi ta cho r»ng mét sè yÕu tè sau cã thÓ g©y THA. - T¨ng ho¹t ®éng thÇn kinh giao c¶m. Hay gÆp ë ng-êi trÎ tuæi, khi t¨ng ho¹t tÝnh thÇn kinh giao c¶m sÏ lµm tim ë tr¹ng th¸i t¨ng ho¹t ®éng dÉn ®Õn t¨ng cung l-îng tim vµ tÇn sè tim. Lóc nµy toµn bé hÖ thèng ®éng m¹ch ngo¹i vi vµ ®éng m¹ch thËn bÞ co th¾t, lµm t¨ng søc c¶n ngo¹i vi ®Ó l¹i hËu qu¶ cuèi cïng lµ THA ®éng m¹ch æn ®Þnh. T¨ng ho¹t ®éng T¨ng cung l-îng thÇn kinh giao tim c¶m T¨ng huyÕt ¸p hÖ Co th¾t ®éng m¹ch thèng ®éng m¹ch ngo¹i vi C¬ chÕ bÖnh sinh THA do t¨ng ho¹t ®éng thÇn kinh giao c¶m vµ t¨ng cung l-îng tim [19] - Vai trß cña hÖ RAA: Renin - Angiotensin - Aldosteron Renin lµ mét Enzym ®-îc c¸c tÕ bµo cña tæ chøc c¹nh cÇu thËn vµ tæ chøc kh¸c tiÕt ra khi cã c¸c yÕu tè kÝch thÝch, c¸c tÕ bµo c¬ tr¬n trªn thµnh ®éng m¹ch ®Õn cña tiÓu cÇu thËn chÞu tr¸ch nhiÖm nhËn c¶m ¸p lùc cña ®éng m¹ch tiÓu cÇu thËn. KÝch thÝch c¸c tÕ bµo c¹nh tiÓu cÇu thËn tiÕt renin ®-a vµo m¸u ®Ó ®iÒu hoµ huyÕt ¸p, duy tr× ¸p lùc läc ë tiÓu cÇu thËn, yÕu tè kÝch thÝch tiÕt renin lµ nång ®é muèi trong huyÕt t-¬ng vµ kÝch thÝch thô thÓ beta adrenecgic. Khi renin ®-îc tiÕt ra sÏ chuyÓn 2 globulin (®-îc tæng hîp tõ gan) gäi lµ angiotensinozen I (lµ peptid cã 10 acide amin), tuÇn hoµn theo m¸u ®Õn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
9 tuÇn hoµn phæi, ®-îc t¸ch khái chÊt vËn chuyÓn vµ c¾t ®i 2 acide amin nhê men convertingenzym ë phæi cßn l¹i 8 acide amin ®-îc gäi lµ angiotensin II. Angiotensin II cã ho¹t tÝnh sinh häc lµ: * KÝch thÝch vá th-îng thËn t¨ng tiÕt aldosteron g©y t¨ng gi÷ n-íc, gi÷ muèi. Aldosteron øc chÕ bµi tiÕt renin. * Cã ho¹t tÝnh co m¹ch m¹nh gÊp 100 - 200 lÇn adrenalin vµ noradrenalin. * BÞ angiotensinaza ph©n huû ®Ó t¹o thµnh mét sè ho¹t chÊt trung gian lµ angiotensin III. Tõ nh÷ng hiÓu biÕt trªn, ta thÊy angiotensin II l-u hµnh trong hÖ thèng tuÇn hoµn vµ cã t¸c dông réng kh¾p toµn bé hÖ thèng ®éng m¹ch vµ t¨ng thÓ tÝch dÞch l-u hµnh, lµ c¬ së cña THA hÖ thèng ®éng m¹ch [19]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
10 Angiotensinozen HÖ thèng c¹nh tiÓu cÇu thËn (2 Globulin do gan s¶n xuÊt) vµ mét sè tæ chøc kh¸c RENIN Angiotensin I Convertingenzym ë tuÇn hoµn phæi Agiotesin II Angiotensinaza ChÊt trung gian ChÊt trung gian kÝch thÝch vá (Angiotensin III) (th«ng qua thô th-îng thËn t¨ng c¶m AT1) s¶n xuÊt Aldosteron T¨ng t¸i hÊp thu muèi vµ n-íc T¨ng søc ®Ò kh¸ng m¹ch ngo¹i vi T¨ng thÓ tÝch T¨ng huyÕt ¸p Vai trß RAA trong qu¸ tr×nh g©y t¨ng huyÕt ¸p [19] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
11 - Vai trß cña natri trong c¬ chÕ bÖnh sinh THA: Natri cã vai trß trong bÖnh THA c¶ thùc nghiÖm vµ trong ®iÒu trÞ. Theo Tub ian (1954): L-îng natri vµ n-íc trong v¸ch ®éng m¹ch cao h¬n mét c¸ch râ rÖt ë ng-êi vµ sóc vËt cã t¨ng huyÕt ¸p. Theo Braunwold (1954): Vai trß cña natri theo c¬ chÕ bÖnh sinh cña THA tiªn ph¸t thùc hiÖn ë hai vÞ trÝ. + Stress: ë nh÷ng ng-êi ¨n nhiÒu natri (do thãi quen trong gia ®×nh) kh¶ n¨ng läc cña thËn t¨ng nh-ng còng t¨ng t¸i hÊp thu n-íc lµm thÓ tÝch m¸u t¨ng. + Mµng tÕ bµo cã sù t¨ng thÈm thÊu di truyÒn ®èi víi natri, calci vµo trong tÕ bµo cña c¬ tr¬n m¹ch m¸u dÉn ®Õn t¨ng tÝnh co m¹ch t¨ng søc c ¶n ngo¹i vi g©y THA [37]. - Gi¶m chÊt ®iÒu hoµ huyÕt ¸p: Prostaglandin E2 vµ kalikrein ë thËn cã chøc n¨ng sinh lý ®iÒu hoµ huyÕt ¸p, h¹ calci m¸u, t¨ng calci niÖu khi chÊt nµy bÞ øc chÕ hoÆc thiÕu, g©y t¨ng huyÕt ¸p [38]. * T¨ng huyÕt ¸p thø ph¸t Kho¶ng 5% bÖnh nh©n THA cã nguyªn nh©n râ rµng ®ã lµ: - BÖnh thËn: C¸c bÖnh cña nhu m« thËn ®Òu cã thÓ g©y t¨ng huyÕt ¸p thø ph¸t. C¬ chÕ g©y THA do thËn liªn quan ®Õn thÓ tÝch trong lßng m¹ch hoÆc t¨ng ho¹t ®é Renin - Angiotensin - Aldosteron hoÆc mét sù thay ®æi bµi tiÕt c¸c chÊt ho¹t ho¸ m¹ch ë thËn lµm thay ®æi tr-¬ng lùc m¹ch m¸u trªn toµn bé c¬ thÕ hoÆc t¹i thËn [1]. Nh- vËy THA trong bÖnh nhu m« thËn lµ thËn tæn th-¬ng sÏ s¶n xuÊt ra chÊt co m¹ch nh-ng kh«ng ph¶i lµ renin, gi¶m s¶n xuÊt chÊt gi·n m¹ch cÇn thiÕt (cã thÓ lµ prostaglandin hoÆc bradykinin) gi¶m bÊt ho¹t c¸c chÊt gi·n m¹ch toµn th©n cÇn thiÕt, hoÆc vµ kÐm th¶i trõ natri nªn natri bÞ gi÷ l¹i lµm THA. THA do bÖnh nhu m« thËn chiÕm 2 - 3% trong tæng sè bÖnh nh©n THA [21]. THA do thËn ë trÎ em chiÕm mét tû lÖ kh¸ cao [5]. - THA do dÞ d¹ng ®éng m¹ch thËn: HÑp ®éng m¹ch thËn chiÕm 1-2% trong tæng sè bÖnh nh©n THA. ë ng-êi lín hÑp ®éng m¹ch thËn nguyªn nh©n chÝnh lµ x¬ v÷a ®éng m¹ch thËn, ë n÷ trÎ tuæi hÑp ®éng m¹ch thËn lµ do nh÷ng bÊt th-êng vÒ cÊu tróc thµnh m¹ch do tæn th-¬ng kh«ng ®ång nhÊt cã tªn lµ lo¹n s¶n x¬ c¬, ë trÎ em hay gÆp lµ do ph× ®¹i líp x¬ c¬. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
12 THA do bÖnh m¹ch thËn lµ do gi¶m t-íi m¸u nhu m« thËn do hÑp nh¸nh chÝnh hoÆc nh¸nh phô ®éng m¹ch thËn dÉn ®Õn ho¹t ho¸ hÖ Renin - Angiotensin, angiotensin II ®-îc gi¶i phãng g©y co m¹ch trùc tiÕp [40]. Do c-êng aldosteron vµ héi chøng Cushing: HËu qu¶ cña angiotensin II kÝch thÝch lµm t¨ng aldosteron g©y gi÷ natri b»ng c¸ch kÝch thÝch sù trao ®æi natri vµ kali ë èng thËn g©y gi÷ n-íc lµm t¨ng thÓ tÝch tuÇn hoµn g©y THA. HËu qu¶ gi÷ natri cña mét sè l-îng lín glucocorticoid g©y THA trong héi chøng Cushing. C-êng aldosteron cã thÓ do khèi u hoÆc qu¸ s¶n vá th-îng thËn hai bªn [19], [40]. C-êng aldosteron tiªn ph¸t chiÕm 0,3% tæng sè bÖnh nh©n THA. - U tuû th-îng thËn: ChiÕm 1- 2% trong THA. Lµ khèi u tÕ bµo -a crome. THA do khèi u s¶n xuÊt vµ phãng thÝch ra l-îng lín catecholamine (norepinephrine hoÆc epinephrin hoÆc c¶ hai) [38]. - HÑp eo ®éng m¹ch chñ: Lµ mét bÖnh bÈm sinh chiÕm kho¶ng 7% bÖnh nh©n tim bÈm sinh. §-êng kÝnh ®éng m¹ch chñ cã thÓ bÞ nhá hoÆc bÞ th¾t ë trªn bÊt kú vÞ trÝ nµo cña ®éng m¹ch, nh-ng hay gÆp nhÊt lµ ë ®o¹n d-íi, n¬i xuÊt ph¸t cña ®éng m¹ch d-íi ®ßn tr¸i. THA trong tr-êng hîp nµy cã thÓ do b¶n th©n chç hÑp hoÆc do thay ®æi cña tuÇn hoµn thËn dÉn ®Õn mét d¹ng hiÕm cña THA do bÖnh m¹ch thËn. Trong hÑp eo ®éng m¹ch chñ th× THA ë chi trªn, trong khi l¹i h¹ huyÕt ¸p ë chi d-íi, huyÕt ¸p chi trªn cao h¬n chi d-íi  30mmHg [4]. - THA ë phô n÷ cã thai: BÖnh THA xuÊt hiÖn hoÆc nÆng lªn trong thêi kú cã thai lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y tö vong cho bµ mÑ vµ thai nhi [44]. Tû lÖ tö vong cña mÑ lµ 10%, cña con lµ 33% [15]. - Sö dông estrogen: Nguyªn nh©n phæ biÕn nhÊt cña THA do yÕu tè néi tiÕt lµ viÖc dïng viªn thuèc tr¸nh thai kÐo dµ i cã chøa estrogen, ®©y còng lµ d¹ng phæ biÕn nhÊt cña THA thø ph¸t. C¬ chÕ do t¨ng ho¹t ®éng cña hÖ Renin - Angiotensin - Aldosteron do estrogen kÝch thÝch tæng hîp angiotensin chÊt nÒn cña renin ë gan, chÊt nµy t¨ng angiotensin II vµ lµm c-êng aldosteron thø ph¸t. Tr-êng hîp nµy chØ x¶y ra ë 5% phô n÷ cã thai vµ huyÕt ¸p trë l¹i b×nh th-êng sau 6 th¸ng ngõng thuèc [40]. - Ngoµi ra dïng corticoid kÐo dµi, c-êng tuyÕn gi¸p còng g©y t¨ng huyÕt ¸p. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
13 l.2. ¶nh h-ëng cña t¨ng huyÕt ¸p ®èi víi tim m¹ch C¸c thÇy thuèc C«ng ty B¶o hiÓm Nh©n Thä lµ ng-êi ®Çu tiªn chøng minh t¨ng huyÕt ¸p lµ mét yÕu tè nguy c¬ chñ yÕu vÒ tim m¹ch. Theo dâi tõ 1/8/1907 ®Õn 1/8/1915 Fischer thÊy huyÕt ¸p cµng cao tö vong cµng lín [17]. BÖnh THA biÕn ®æi tõ tõ, nhiÒu khi kh«ng b¸o tr-íc qua c¸c dÊu hiÖu chñ quan, cho nªn nhiÒu ng-êi bÖnh kh«ng quan t©m tíi. BÖnh tiÕn triÓn l©u ngµy, sÏ g©y t¸c ®éng xÊu tíi nhiÒu c¬ quan quan träng nh-: tim, n·o, thËn [35]. THA g©y ra c¸c biÕn chøng néi t¹i nguy hiÓm nh- ch¶y m¸u n·o-mµng n·o, suy tim, suy thËn, nhåi m¸u c¬ tim vµ lµm cho v÷a x¬ ®éng m¹ch l¹i cµng ph¸t triÓn [11]. Ngµy nay THA cßn lµ mét héi chøng phøc t¹p trong ®ã lµ rèi lo¹n chuyÓn ho¸, rèi lo¹n cÊu tróc tim m¹ch vµ sù ho¹t ho¸ thÇn kinh giao c¶m [8]. Tai biÕn tim m¹ch lµ mét trong nh÷ng tai biÕn ®¸ng sî nhÊt trong bÖnh THA, nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Òu nh»m môc ®Ých h¹ thÊp c¸c tû lÖ tai biÕn nµy. Trong nghiªn cøu Framingham THA ®-îc xem lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y suy tim. VÒ l©u dµi bÖnh THA dÉn ®Õn tæn th-¬ng c¸c c¬ quan ®Ých nh- dµy thÊt tr¸i, bÖnh m¹ch vµnh víi c¬n ®au ngùc, nhåi m¸u c¬ tim, suy tim. Theo sè liÖu cña Trung t©m thèng kª y tÕ Quèc gia Hoa Kú hay nghiªn cøu Framingham vµ mét sè c«ng tr×nh kh¸c cho thÊy huyÕt ¸p cµng cao th× tû lÖ tö vong vµ ®ét tö do nguyªn nh©n tim m¹ch cµng nhiÒu [6]. Nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y tû lÖ tö vong do nguyªn nh©n tim m¹ch (nhÊt lµ tai biÕn m¹ch m¸u n·o vµ ®éng m¹ch vµnh) tiÕp tôc gi¶m, dÜ nhiªn ®iÒu trÞ THA mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ch¾c ch¾n ®· gi÷ mét vai trß quan träng. THA lµm cho tim, nhÊt lµ thÊt tr¸i ph¶i lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cã ¸p lùc m¸u cao ë trong c¸c ®éng m¹ch lín nªn buéc ph¶i t¨ng co bãp ®Ó th¾ng lùc c¶n, nghÜa lµ t¨ng c«ng tim ®Ó duy tr× tuÇn hoµn. §Ó ®¶m b¶o viÖc t¨ng c«ng tim ®ã, tim mµ tr-íc hÕt lµ thÊt tr¸i buéc ph¶i ®¸p øng ®Ó thÝch nghi ®ã lµ dµy to ra dÇn, dÉn ®Õn gi·n, gi¶m kh¶ n¨ng tèng m¸u khi hÖ tim m¹ch kh«ng thÝch øng ®-îc n÷a b»ng nh÷ng thay ®æi vÒ cÊu tróc chøc n¨ng sÏ dÉn ®Õn suy tim. THA g©y nhiÒu hËu qu¶, ®Æc biÖt lµ ph× ®¹i thÊt tr¸i, mét biÕn chøng kh¸ sím vµ th-êng hay gÆp, ®ång thêi lµ mét yÕu tè nguy c¬ cña bÖnh tim [2]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
14 NhiÒu nghiªn cøu ë c¸c n-íc trong nh÷ng n¨m qua còng ®· kh¼ng ®Þnh chØ riªng thÊt tr¸i to do bÖnh THA còng lµm t¨ng tû lÖ tai biÕn tim vµ t¨ng tû lÖ tö vong do nguyªn nh©n tim m¹ch. Ph× ®¹i thÊt tr¸i lµ sù thÝch øng víi viÖc t¨ng hËu g¸nh do t¨ng søc c¶n m¹ch hÖ thèng, ngoµi ra sù biÕn ®æi chøc n¨ng thÊt tr¸i cïng ®× kÌm víi ph× ®¹i thÊt tr¸i. Dµy thÊt tr¸i (DTT) t¹o nguy c¬ nhåi m¸u c¬ tim cÊp g©y ®ét tö lªn ®Õn 6-7 lÇn [27]. Theo TrÇn §ç Trinh vµ céng sù thÊy ph× ®¹i thÊt tr¸i gÆp 30% c¸c ca THA [30], §µo Kû H-ng (1984) th× dµy thÊt tr¸i gÆp 114/200 ca THA [15], vµ Ph¹m ChÝ C-êng (2003) th× ph× ®¹i thÊt tr¸i gÆp 111/210 trong c¸c ca THA [6]. THA, còng lµ nguy c¬ chÝnh g©y thiÕu m¸u c¬ tim vµ nhåi m¸u c¬ tim, tû lÖ nhåi m¸u c¬ tim im lÆng t¨ng cã ý nghÜa thèng kª ë bÖnh nh©n THA. THA vµ x¬ v÷a ®éng m¹ch rÊt hay x¶y ra trªn ®éng m¹ch vµnh vµ l¹i cµng lµm thiÕu m¸u c¬ tim, cho nªn nh÷ng bÖnh nh©n nµy rÊt dÔ thiÕu m¸u c¬ tim yªn lÆng vµ ®ét tö. Trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu Kannel thÊy r»ng bÖnh nh©n THA cã gi¶m 30 - 40% l-u l-îng dßng m¸u qua ®éng m¹ch vµnh tèi ®a mµ kh«ng cã x¬ v÷a ®éng m¹ch [43]. THA ®-îc coi lµ yÕu tè nguy c¬ quan träng trong bÖnh thiÕu m¸u c¬ tim do x¬ v÷a ®éng m¹ch, ng-êi ta thÊy nguy c¬ tai biÕn m¹ch vµnh song song víi møc t¨ng huyÕt ¸p, theo nghiªn cøu Framingham (Hoa Kú) cho thÊy nguy c¬ ®ã t¨ng gÊp 4 lÇn nÕu huyÕt ¸p t©m thu tõ 120 lªn l80 mmHg [9]. Thèng kª t¹i bÖnh viÖn Chî RÉy n¨m 1980 THA chiÕm 76,9% trong sè c¸c bÖnh vÒ tim m¹ch [15]. Tõ n¨m 1990-1999 theo thèng kª t¹i khoa Néi - BÖnh viÖn §a khoa Trung -¬ng HuÕ th× trong 1.118 bÖnh nh©n tim m¹ch th× cã tíi 57% bÖnh nh©n THA, trong ®ã suy tim do THA lµ 64/572, tøc lµ chiÕm 17% vµ tö vong 1µ 60/572 (l 6%) [6]. N¨m 1997 t¹i khoa tim m¹ch bÖnh viÖn ViÖt TiÖp - H¶i Phßng cã 1.476 bÖnh nh©n tim th× cã 700 bÖnh nh©n THA chiÕm 50,25% [27]. Theo ®iÒu tra dÞch tÔ häc bÖnh THA t¹i Hµ Néi (1999) th× THA kÌm theo bÖnh tim m¹ch lµ 18% [17]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn