Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:167

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở hệ thống hoá cơ sở lí luận và đánh giá thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM, từ đó đề xuất các biện pháp cần thiết vả khả thi QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Quốc Thắng QUẢN LÍ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Quốc Thắng QUẢN LÍ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HUỲNH LÂM ANH CHƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn thạc sĩ Quản lí Giáo dục “Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong luận văn hoàn toàn là trung thực, khách quan. Những số liệu tham khảo và các dẫn chứng đều có nguồn trích dẫn rõ ràng. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu có được trích trong luận văn sẽ được ghi chú nguồn gốc cụ thể. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Trương Quốc Thắng
LỜI CẢM ƠN Luận văn được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh dưới sự hướng dẫn khoa học nghiêm túc, sự giúp đợ tận tình, trách nhiệm cao của TS. Huỳnh Lâm Anh Chương. Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, cán bộ quản lí, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã dành cho tác giả những điều kiện hết sức thuận lợi, nhiều nhà khoa học đã nhiệt tình đóng góp những ý kiến quý báu giúp tác giả nâng cao trình độ và hoàn thiện luận văn. Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến: Ban Giám Hiệu Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; Ban chủ nhiệm và giảng viên khoa Khoa học Giáo dục; Ban chủ nhiệm, giảng viên, nhân viên các khoa có đào tạo giáo viên trung học phổ thông của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; Toàn thể cán bộ quản lí, nhân viên Phòng Sau đại học và các phòng chức năng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt, trân trọng cảm ơn TS. Huỳnh Lâm Anh Chương đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Trân trọng cảm ơn./. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Trương Quốc Thắng
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ..................................................................................................................... 9 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................. 9 1.1.1. Nghiên cứu về đào tạo giáo viên và quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông ............................................................................................................. 9 1.1.2. Nghiên cứu tiếp cận quản lí chất lượng trong quản lí đào tạo đại học .... 10 1.2. Các khái niệm cơ bản ........................................................................................ 13 1.2.1. Đào tạo giáo viên trung học phổ thông.................................................... 13 1.2.2. Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể .............................................................................................................. 14 1.3. Đào tạo giáo viên trung học phổ thông ............................................................. 18 1.3.1. Các yếu tố đầu vào ................................................................................... 20 1.3.2. Các yếu tố quá trình ................................................................................. 24 1.3.3. Các yếu tố đầu ra ..................................................................................... 26 1.4. Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể ............................................................................................................... 27 1.4.1. Mô hình Quản lí chất lượng tổng thể ....................................................... 27 1.4.2. Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể .................................................................................................... 31
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể .................................................................. 34 1.5.1. Xác định khách hàng và nhu cầu khách hàng .......................................... 34 1.5.2. Lãnh đạo và chiến lược ............................................................................ 37 1.5.3. Văn hoá chất lượng của nhà trường ......................................................... 39 Kết luận chương 1 .................................................................................................... 41 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............. 42 2.1. Khái quát về đào tạo giáo viên trung học phổ thông tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .......................................................................... 42 2.1.1. Tầm nhìn, sứ mạng, giá trị cốt lõi của nhà trường .................................. 42 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và phân cấp quản lí đào tạo ............................................ 43 2.1.3. Đội ngũ cán bộ quản lí và giảng viên ...................................................... 44 2.1.4. Chương trình đào tạo ............................................................................... 44 2.1.5. Các điều kiện phục vụ đào tạo ................................................................. 44 2.1.6. Định hướng chất lượng và kế hoạch chiến lược của trường.................... 45 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng .......................................................................... 45 2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi ...................................................... 47 2.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu .................................................................... 51 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động ........................................ 52 2.3. Thực trạng đào tạo giáo viên trung học phổ thông tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................... 53 2.3.1. Thực trạng các yếu tố đầu vào ................................................................. 53 2.3.2. Thực trạng các yếu tố quá trình ............................................................... 59 2.3.3. Thực trạng các yếu tố đầu ra.................................................................... 61 2.4. Thực trạng quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ..... 65 2.4.1. Thực trạng hoạt động (P1) xác định hệ thống chỉ báo............................. 65
2.4.2. Thực trạng hoạt động (P2) xây dựng hệ thống quy định, quy trình và kế hoạch thực hiện .................................................................................................. 68 2.4.3. Thực trạng hoạt động (D1) Tập huấn cho các cá nhân, đơn vị thực hiện 72 2.4.4. Thực trạng hoạt động (D2) tổ chức, chỉ đạo thực hiện ............................ 74 2.4.5. Thực trạng hoạt động (C) giám sát, đo lường, đánh giá .......................... 78 2.4.6. Thực trạng hoạt động (A) Chuẩn hoá hệ thống chỉ báo, quy định, quy trình và xác định những thay đổi để áp dụng vào chu kì tiếp theo .................... 81 2.4.7. Thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ................................................................................................... 85 2.5. Thực trạng các yếu tố tác động đến quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................... 87 2.5.1. Thực trạng tác động của yếu tố xác định khách hàng và nhu cầu khách hàng .................................................................................................................... 88 2.5.2. Thực trạng tác động của yếu tố lãnh đạo và chiến lược .......................... 89 2.5.3. Thực trạng tác động của yếu tố văn hoá chất lượng ................................ 90 2.6. Đánh giá thực trạng đào tạo và quản lí đào tạo GVTHPT theo tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ..... 90 2.6.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 90 2.6.2. Những điểm mạnh ................................................................................... 91 2.6.3. Những điểm yếu ...................................................................................... 91 Kết luận chương 2 .................................................................................................... 93 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIẾP CẬN QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............. 94 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................... 94 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu ............................................................................. 94 3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn ............................................................................. 94 3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống ............................................................................. 94 3.1.4. Bảo đảm tính cần thiết và khả thi ............................................................ 94
3.1.5. Bảo đảm nguyên tắc TQM ....................................................................... 95 3.2. Biện pháp quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh............. 95 3.2.1. Xây dựng hệ thống chỉ báo quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................................................... 95 3.2.2. Hoàn thiện hệ thống quy định, quy trình và tài liệu hướng dẫn quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ........................................ 100 3.2.3. Phổ biến, tập huấn cho các đối tượng khách hàng liên quan vận hành hệ thống quy định, quy trình và tài liệu hướng dẫn quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................ 106 3.2.4. Xây dựng và vận hành hệ thống và công cụ giám sát, đánh giá và thu thập thông tin quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại trường Đai học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh . 112 3.2.5. Xây dựng văn hoá chất lượng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể ........................................ 118 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp ........................................................................ 124 Kết luận chương 3 .................................................................................................. 126 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 127 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 131 PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ Mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á AUN (ASEAN University Network) CBQL Cán bộ quản lí CĐR Chuẩn đầu ra CL Chất lượng CTĐT Chương trình đào tạo CV Chuyên viên ĐBCL Đảm bảo chất lượng (Quality Assurance - QA) ĐH Đại học ĐHSP Đại học Sư phạm ĐT Đào tạo Chương trình Phát triển các trường sư phạm để nâng cao năng lực ETEP đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí cơ sở giáo dục phổ thông (Enhancing Teacher Education Program) GDĐH Giáo dục đại học GV Giảng viên GVTHPT Giáo viên trung học phổ thông PDCA Vòng tròn Deming (Plan-Do-Check-Action) PPDH Phương pháp dạy học QA Đảm bảo chất lượng (Quality Assurance) QL Quản lí QLCL Quản lí chất lượng QLCSVC Quản lí cơ sở vật chất QLĐT Quản lí đào tạo SV Sinh viên SVTN Sinh viên tốt nghiệp
Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ Bộ chỉ số phát triển các trường sư phạm (Teacher Education TEIDI Institution Development Index) THPT Trung học phổ thông TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TQM Quản lí chất lượng tổng thể (Total quality management) TTSP Thực tập sư phạm VHCL Văn hoá chất lượng
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng các yếu tố đầu vào trong đào tạo GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM ........................................................................................... 53 Bảng 2.2. Thực trạng các yếu tố quá trình trong đào tạo GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM ........................................................................................... 59 Bảng 2.3. Thực trạng các yếu tố quá trình trong đào tạo GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM ........................................................................................... 62 Bảng 2.4. Thực trạng xác định hệ thống chỉ báo QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ............................................................... 66 Bảng 2.5. Thực trạng xây dựng hệ thống quy định, quy trình và kế hoạch QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ........................ 68 Bảng 2.6. Thực trạng tập huấn cho các cá nhân, đơn vị thực hiện QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ......................................... 72 Bảng 2.7. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo thực hiện QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ............................................................... 75 Bảng 2.8. Thực trạng hoạt động (C) giám sát, đo lường, đánh giá QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ......................................... 78 Bảng 2.9. Thực trạng hoạt động (A) Chuẩn hoá hệ thống chỉ báo, quy định, quy trình và xác định những thay đổi để áp dụng vào chu kì tiếp theo QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ........................ 81 Bảng 2.10. Thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ........................................................................................... 85 Bảng 2.11. Thực trạng các yếu tố tác động đến QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ............................................................... 87 Bảng 3.1. Mô tả cách tính điểm của phiếu hỏi khảo nghiệm các biện pháp ............ 94 Bảng 3.2. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp xây dựng hệ thống chỉ báo QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ............. 98 Bảng 3.3. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp hoàn thiện hệ thống quy định, quy trình và tài liệu hướng dẫn QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ............................................................................ 104
Bảng 3.4. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp phổ biến, tập huấn cho các đối tượng khách hàng liên quan vận hành hệ thống quy định, quy trình và tài liệu hướng dẫn QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ......................................................................................... 109 Bảng 3.5. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp xây dựng và vận hành hệ thống và công cụ giám sát, đánh giá và thu thập thông tin QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM ...................... 115 Bảng 3.6. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp xây dựng văn hoá chất lượng Trường ĐHSPTPHCM theo tiếp cận TQM ............................................ 122
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1. Mô hình đào tạo trong nhà trường ............................................................ 19 Hình 1.2. Mô hình tổng thể quá trình đào tạo đại học .............................................. 19 Hình 1.3. Mô hình tổng thể ĐT GVTHPT ............................................................... 20 Hình 1.4. Mô hình TQM đơn giản............................................................................ 28 Hình 1.5. Vòng tròn Deming ................................................................................... 29 Hình 1.6. QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM ....................................................... 33 Hình 2.1. Mô hình nghiên cứu hỗn hợp theo chiến lược giải thích nối tiếp ............ 46 Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức nghiên cứu thực trạng ĐT và QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM .......................................................... 47
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hệ thống giáo dục bao gồm nhiều thành tố với vai trò khác nhau: Sinh viên, môi trường học tập, chương trình giảng dạy, trường học, quản lí, gia đình, chính sách giáo dục, học liệu là một thành tố của nó. Tuy nhiên có một thành tố có mối quan hệ với tất cả các thành tố: giáo viên. Do vậy, đào tạo giáo viên hiệu quả với đầy đủ phẩm chất và năng lực là một vấn đề thiết yếu đối với chất lượng giáo dục, trí tuệ, đạo đức và phúc lợi xã hội của cộng đồng (Guskey, 2002). Điều kiện kinh tế mới với cạnh tranh toàn cầu và cải cách giáo dục ảnh hưởng đến chính sách giáo dục trên thế giới. Những sự kiện đó dẫn đến xu hướng mới trong chương trình giảng dạy, đánh giá và đào tạo giáo viên. Chất lượng giáo viên phụ thuộc vào chất lượng của hệ thống trường học và giáo dục. Vấn đề này đã được nhấn mạnh như sau: “Chất lượng của một nền giáo dục không thể vượt quá chất lượng của giáo viên” (Barber, Mourshed, & Company, 2007). Quản lí chất lượng tổng thể (Total Quality Management - viết tắt là TQM) tập trung vào năm lĩnh vực: (1) Sứ mạng và chú trọng đến khách hàng; (2) Cách tiếp cận các hoạt động có hệ thống; (3) Việc phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực; (4) Các tư tưởng dài hạn và (5) Sự phục vụ hết mực (Lewis & Smith, 1994; Lawrence A. Sherr & Gregory Lozier, 1991). TQM đòi hỏi có sự tham gia của tất cả các bộ phận và nhân viên của một tổ chức (Sallis, 2002). TQM được đề xuất để áp dụng trong lĩnh vực sản xuất, chế tạo. Tuy nhiên, những nguyên tắc của nó vẫn hoàn toàn phù hợp đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học thông qua việc chú trọng cải tiến liên tục. Các cơ sở giáo dục đại học có thể được xem như một môi trường năng động, đặc trưng, bởi quá trình tạo ra tri thức mới (Koch & Fisher, 1998) và triển khai áp dụng các nguyên tắc TQM có thể rất hữu ích. Các trường đại học sư phạm có vị trí đặc biệt quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân của bất cứ quốc gia nào. Nơi đây đào tạo ra những người giáo viên nói chung và những người giáo viên trung học phổ thông (GVTHPT) nói riêng, là lực lượng cốt cán của sự nghiệp phát triển giáo dục của cả dân tộc, là nhân tố quan trọng quyết định việc nâng cao chất lượng giáo dục, biến mục tiêu phát triển giáo dục của
2 mỗi quốc gia thành hiện thực. Sản phẩm đào tạo của các trường sư phạm phải là những sản phẩm hoàn chỉnh về cả năng lực, phẩm chất. Điều đó đòi hỏi các trường đại học sư phạm phải quản lí đào tạo (QLĐT) GVTHPT theo các mô hình quản lí chất lượng tiên tiến trên thế giới. Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng chương trình đào tạo ban hành kèm theo Thông tư 04/2016/TT-BGDĐT và bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng cơ sở giáo dục đại học ban hành kèm theo Thông tư 12/2017/TT- BGDĐT. Cả hai bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng này được dịch sang tiếng Việt từ bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng CTĐT AUN-QA 3.0 và bộ tiêu chuẩn đánh giá cơ sở giáo dục đại học AUN-QA 2.0. Các bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng của AUN được xây dựng theo tiếp cận TQM và đánh giá theo việc thực hành vòng tròn Deming (PDCA) trong các hoạt động của nhà trường. Cùng với việc triển khai đồng thời 3 dự án lớn của Bộ Giáo dục và Đào tạo gồm (1) Dự án Phát triển Giáo dục THPT giai đoạn 2 (SEP2), (2) Dự án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (RGEP), (3) Chương trình Phát triển các trường sư phạm để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí cơ sở giáo dục phổ thông (ETEP) đã làm thay đổi mạnh mẽ ĐT GVTHPT và QLĐT GVTHPT trên phạm vi cả nước. Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHSPTPHCM) là trường ĐHSP trọng điểm phía Nam và là một trong tám trường thành viên tham gia ETEP được giao nhiệm vụ tập huấn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới cho GVPT 19 tỉnh phía Nam. Để nâng cao năng lực đào tạo giáo viên, Trường đã liên tục cải tiến QLĐT giáo viên các cấp nói chung và GVTHPT như hoàn thành việc phát triển chương trình đào tạo toàn trường theo định hướng phát triển năng lực người học từ năm 2016; triển khai quản lí theo tiếp cận TQM trong tất cả các hoạt động của nhà trường. Năm 2018, Trường được công nhận đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục cơ sở đại học do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Năm 2019, với định hướng xây dựng hệ thống quản lí chất lượng bên trong theo tiếp cận TQM, Trường đã triển khai dự án áp dụng tiến trình chất lượng của AUF để nâng cao hiệu quả quản trị đại học, trong đó tập trung vào nâng cao hiệu quả quản trị chung và quản lí đào tạo đại học, sau đại học của trường. Song song đó, Trường đã tiến hành đánh giá, thiết lập và vận
3 hành kế hoạch chiến lược phát triển năng lực trường theo Bộ chỉ số phát triển các trường sư phạm (Teacher Education Institution Development Index - TEIDI) với hoạt động nổi bật là tổ chức quản lí các hoạt động của trường theo vòng tròn Deming (PDCA), trong đó tập trung vào quản lí đào tạo giáo viên các cấp nói chung và quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông nói riêng. Để đánh giá bước đầu việc áp dụng quản lí đào tạo theo tiếp cận TQM của nhà trường, tác giả chọn đề tài: “Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hoá cơ sở lí luận và đánh giá thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM, từ đó, đề xuất các biện pháp cần thiết vả khả thi QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông ở trường đại học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Giả thuyết khoa học QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM đã đạt được những kết quả nhất định như đã áp dụng quản lí theo vòng tròn Deming (PDCA) một cách thường xuyên vào quản lí quá trình rà soát chuẩn đầu ra và chương trình đào tạo; quản lí quá trình tuyển sinh; quản lí quá trình học của sinh viên; quản lí quá trình thực tập sư phạm; quản lí quá trình đánh giá kết quả đào tạo, cấp bằng tốt nghiệp. Tuy nhiên, Trường chưa thiết lập được hệ thống chỉ báo; chưa hoàn thiện được hệ thống quy định, quy trình quản lí; chưa thiết lập được hệ thống giám sát, đánh giá QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM nên kết quả thực hành PDCA chưa đạt yêu cầu. Trên cơ sở lí luận và thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường
4 ĐHSPTPHCM, luận văn đề xuất các biện pháp quản lí có tính cần thiết và khả thi cao nhằm cải tiến QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM 5. Nhiệm vụ nghiên cứu (1) Hệ thống hóa cơ sở lí luận về đào tạo GVTHPT và QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM ở trường đại học; (2). Đánh giá thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM; (3) Đề xuất các biện pháp QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM. 6. Giới hạn nghiên cứu 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu Tiếp cận TQM trong giáo dục đại học tại Việt Nam còn là những vấn đề mới mẻ, đặc biệt là trong đào tạo GVTHPT, chưa có những nghiên cứu hệ thống cấp nhà nước, mà chỉ thực hiện qua các nhà nghiên cứu QLGD riêng lẻ và các luận án tiến sĩ chuyên ngành QLGD. Các vấn đề mà đề tài đặt ra đòi hỏi một quá trình nghiên cứu lâu dài, liên tục. Tính khả thi của QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM còn phải được đánh giá qua các thực nghiệm cụ thể, khách quan và chỉ có thể thể hiện qua các thành tựu được đánh giá qua nhiều giai đoạn cũng như được kiểm tra một cách hệ thống. Ngoài ra, do hạn chế về thời gian, đề tài chỉ tập trung vào giải quyết mục tiêu nghiên cứu chính là đề xuất khung lí thuyết phù hợp và tìm hiểu thực trạng QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM theo khung lí thuyết đã đề xuất mà chưa thể đưa ra các kiến nghị về việc xây dựng lộ trình cho việc áp dụng TQM vào QLĐT GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM. Ngoài ra, đề tài được thực hiện bằng các phương pháp như nghiên cứu tài liệu, khảo sát ý kiến của các đối tượng có liên quan bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu trong một thời gian hạn chế và một quy mô hạn chế nên cơ sở để đưa ra các kết luận có thể còn gây tranh cãi và đòi hỏi các đánh giá khác cũng như một quá trình theo dõi và kiểm chứng lại một cách khoa học và hợp lí.
5 Đối tượng khảo sát thực trạng của đề tài chủ yếu tập trung vào (1) CBQL phòng, khoa tham gia trực tiếp quản lí đào tạo; (2) Giảng viên và chuyên viên phục vụ đào tạo; (3) Sinh viên với số lượng hạn chế. Các đối tượng khác chưa được mời tham gia do trường còn chưa tiếp cận một cách bài bản và khoa học. Tuy nhiên, để có các kết luận khách quan và khoa học cần phải có sự tham gia của các đối tượng khác như các các nhà tuyển dụng và sinh viên tốt nghiệp một cách rộng rãi. Đề tài chưa thiết kế để có thể khảo sát các đối tượng đó. Đề tài đề nghị cần phải có các khảo sát tiếp theo và định kì để có thể đánh giá và cải tiến ĐT GVTHPT và QLĐT GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM. 6.2. Giới hạn về thời gian nghiên cứu Năm học 2018 - 2019. 7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp tiếp cận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống - quá trình ĐT và QLĐT GVTHPT được xem là thành tố trong hệ thống quản lí nhà trường đại học, đồng thời bản thân nó cũng là một hệ thống gồm các yếu tố đầu vào, quá trình và đầu ra. Hệ thống này bao gồm các quá trình diễn ra liên tục và kết nối lẫn nhau tạo thành một quá trình đào tạo tổng thể. Đồng thời, QLĐT GVTHPT cũng là một quá trình để biến các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra. Nghiên cứu QLĐT GVTHPT theo tiếp cận hệ thống - quá trình là nghiên cứu QLĐT trong mối quan hệ giữa quản lí đầu vào, quản lí quá trình và quản lí đầu ra và các yếu tố tác động lên QLĐT GVTHPT trong trường đại học. 7.1.2. Tiếp cận lịch sử - logic Phương pháp tiếp cận lịch sử - logic cho phép nghiên cứu các vấn đề cơ bản thuộc phạm vi nghiên cứu trong những điều kiện lịch sử theo những mốc thời gian cụ thể, những hạn chế và nguyên nhân, những thành tựu, triển vọng và logic phát triển của hệ thống. Với cách tiếp cận này, nghiên cứu QLĐT GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM phải tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của các quan niệm về giáo dục và quản lí giáo dục; đào tạo và QLĐT; chất lượng đào tạo và quản lí chất lượng đào tạo; mô hình TQM qua các giai đoạn phát triển và tính logic của nó khi áp
6 dụng vào trường đại học. Nghiên cứu QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM phải nghiên cứu từ cơ sở lí luận đến thực tiễn và đề xuất được các biện pháp quản lí QLĐT mang tính cần thiết và khả thi. Tiếp cận logic cho thấy mối liên hệ và tác động lẫn nhau của các biện pháp quản lí. 7.1.3. Tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM là thực hiện các nguyên tắc của quản lí chất lượng tổng thể từng bước nâng cao chất lượng đào tạo. Mô hình này hướng tới người học, đáp ứng kì vọng của người học; đồng thời đề cao vai trò lãnh đạo, huy động tất cả mọi người tham gia, chú trọng quá trình, tư duy hệ thống, cải tiến liên tục. Các hoạt động trong nghiên cứu luận văn này đều dựa vào các quan điểm chủ đạo này để nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng về QLĐT GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM và áp dụng các quan điểm này để xây dựng hệ thống biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả QLĐT GVTHPT tại Trường ĐHSPTPHCM. 7.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây: 7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận Nghiên cứu và phân tích các tài liệu, các bài báo, các công trình nghiên cứu khoa học trong nước và ngoài nước có liên quan đến ĐT và QLĐT GVTHPT ở trường đại học và tiếp cận TQM trong QLĐT ở trường đại học để xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài. 7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn a. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu về thực trạng ĐT GVTHPT và QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM thông qua việc thu thập thông tin đánh giá bằng 02 phiếu khảo sát: phiếu 01 (phụ lục 1) dành cho đối tượng (1) CBQL các phòng chức năng, các khoa; (2) Giảng viên giảng dạy các chương trình đào tạo GVTHPT và chuyên viên phục vụ đào tạo và phiếu 02 (phụ lục 2) dành cho đối tượng (3) Sinh viên đang theo học các ngành đào tạo GVTHPT.
7 Đối tượng khảo sát: (1) 30 CBQL phòng, khoa; (2) 39 giảng viên các khoa và 10 chuyên viên phục vụ đào tạo; (3) 135 sinh viên đang theo học ở các CTĐT GVTHPT. Ngoài ra, còn dùng phương pháp này để khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp QLĐT GVTHPT tiếp cận TQM tại Trường ĐHSPTPHCM. b. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được thực hiện để tìm hiểu sâu hơn về ý kiến đánh giá của (1) CBQL trường, phòng, khoa; (2) Giảng viên các khoa đại diện khoa về thực trạng ĐT GVTHPT và QLĐT GVTHPT theo tiếp cận TQM của trường. Tổng số cuộc phỏng vấn là: 05 (01 CBQL trường, 01 CBQL phòng chức năng, 01 CBQL khoa, 02 giảng viên) Tất cả các đối tượng sử dụng chung bộ câu hỏi phỏng vấn theo phụ lục 3. c. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Mục đích: Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu sâu thêm các vấn đề về thực trạng QLĐT GVTHPT tiếp cận Quản lí chất lượng tổng thể tại Trường ĐHSPTPHCM hiện nay, thông qua việc tìm hiểu các văn bản do nhà trường ban hành. Đối tượng: các văn bản liên quan đến những vấn đề thực trạng chưa được đánh giá rõ ràng thông qua việc điều tra bằng phương pháp phiếu hỏi như Quy chế đào tạo, các minh chứng về quá trình tuyển sinh, quá trình rà soát cập nhật CĐR, CTĐT, đánh giá kết quả đào tạo, quản lí sinh viên tốt nghiệp. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học Phần mềm SPSS for Windows Verson 20 được sử dụng để xử lí số liệu thống kê như tính trung bình, tỉ lệ phần trăm, so sánh trung bình các tổng thể bằng phương pháp ANOVA, T-Test và kiểm tra mối quan hệ giữa các yếu tố bằng kiểm nghiệm r (Pearson). 8. Cấu trúc luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo tiếp cận quản lí chất lượng tổng thể ở các trường đại học