Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Đánh giá sinh trưởng của Keo lai nhân tạo trồng thuần loài

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu sinh trưởng của 9 dòng và 8 tổ hợp keo lai nhân tạo trồng thuần loài tại Ba Vì (Hà Tây), Hoành Bồ (Quảng Ninh) và Tam Thanh (Phú Thọ). So sánh, xác định các dòng và tổ hợp keo lai nhân tạo có khả năng sinh trưởng nhanh nhất. Từ đó mở rộng nghiên cứu về tiềm năng bột giấy của các dòng và tổ hợp keo lai nhân tạo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Đánh giá sinh trưởng của Keo lai nhân tạo trồng thuần loài

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp KiÒu v¨n quÕ §¸nh gi¸ sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y 2007
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp KiÒu v¨n quÕ §¸nh gi¸ sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi Chuyªn ngµnh: l©m häc M· sè: 60.62.60 luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp ThÇy gi¸o híng dÉn TS: Ph¹m §øc TuÊn Hµ T©y 2007
i. Môc lôc Trang Danh môc c¸c b¶ng Danh môc c¸c h×nh vÏ Lêi c¶m ¬n §Æt vÊn ®Ò 1 Ch¬ng 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 3 1.1. Trªn thÕ giíi 3 1.1.1. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång 3 1.1.2. Nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn 4 1.2. ë ViÖt Nam 6 1.2.1. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång 6 1.2.2. Nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn 8 Ch¬ng 2. §èi tîng, môc tiªu, ph¹m vi, ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 11 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu 11 2.2. Ph¹m vi nghiªn cøu 11 2.3. Néi dung nghiªn cøu 11 2.3.1. §Æc ®iÓm sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o 11 2.3..2. TiÒm n¨ng bét giÊy cña keo lai nh©n t¹o 11 2.4. §èi tîng, vËt liÖu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 12 2.4.1. §èi tîng, vËt liÖu nghiªn cøu 12 2.4.2. Ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu 14 2.4.3. Xö lý sè liÖu 14 Ch¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 17 3.1. §¸nh gi¸ sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o 17 3.1.1. Kh¶o nghiÖm t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 17 3.1.2. Kh¶o nghiÖm t¹i Tam Thanh - Phó Thä 28 3.1.3. Kh¶o nghiÖm t¹i Ba V× - Hµ T©y 38 3.2. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng bét giÊy cña keo lai nh©n t¹o 53 3.3. §¸nh gi¸ chung 57 KÕt luËn 62 Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc
ii. Danh môc c¸c b¶ng TT Tªn b¶ng Trang 3.1. Sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 17 3.2. HÖ sè t¬ng quan h/d theo tuæi cña keo lai nh©n t¹o t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 26 3.3. Sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o t¹i Tam Thanh - Phó Thä 29 3.4. HÖ sè t¬ng quan h/d theo tuæi cña keo lai nh©n t¹o t¹i Tam Thanh- Phó Thä 36 3.5. Sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o t¹i Ba V× - Hµ T©y 40 3.6. HÖ sè t¬ng quan h/d theo tuæi cña keo lai nh©n t¹o t¹i Ba V× - Hµ T©y 50 3.7. Mét sè tÝnh chÊt c¬ b¶n cña gç keo lai nh©n t¹o 54
iii. Danh môc h×nh vÏ biÓu ®å TT Tªn biÓu ®å Trang 3.1. N¨ng suÊt cña keo lai nh©n t¹o t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 19 3.2. Xu híng sinh trëng D1,3 cña keo lai nh©n t¹o t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 21 3.3. Xu híng sinh trëng Hvn cña keo lai nh©n t¹o t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh 23 3.4. N¨ng suÊt cña keo lai nh©n t¹o t¹i Tam Thanh - Phó Thä 30 3.5. Xu híng sinh trëng D1,3 cña keo lai nh©n t¹o t¹i Tam Thanh - Phó Thä 33 3.6. Xu híng sinh trëng Hvn cña keo lai nh©n t¹o t¹i Tam Thanh - Phó Thä 35 3.7. N¨ng suÊt cña keo lai nh©n t¹o t¹i Ba V× - Hµ T©y 43 3.8. Xu híng sinh trëng D1,3 cña keo lai nh©n t¹o t¹i Ba V× - Hµ T©y 46 3.9. Xu híng sinh trëng Hvn cña keo lai nh©n t¹o t¹i Ba V× - Hµ T©y 48
Lêi c¶m ¬n Trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp, gièng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi n¨ng suÊt rõng trång. ViÖc nghiªn cøu t×m ra nh÷ng gièng míi cã sinh trëng nhanh, cho n¨ng suÊt cao lµ viÖc lµm v« cïng cÇn thiÕt. Thêi gian qua, t«i ®· tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi “§¸nh gi¸ sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi” víi môc ®Ých x¸c ®Þnh ®îc mét gièng míi cã sinh trëng nhanh vµ cho n¨ng suÊt cao. §ã còng lµ ®Ò tµi t«i ®îc phÐp thùc hiÖn ®Ó lµm luËn v¨n tèt nghiÖp, hoµn thµnh ch¬ng tr×nh cao häc L©m nghiÖp khãa häc 2005 - 2007 díi sù híng dÉn khoa häc cña TiÕn sü Ph¹m §øc TuÊn. Sau mét thêi gian thùc hiÖn, ®Õn nay b¶n luËn v¨n tèt nghiÖp ®· ®îc hoµn thµnh. Cho phÐp t«i bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c tíi c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o ®· truyÒn ®¹t cho t«i nh÷ng kiÕn thøc quý gi¸ sau nhiÒu n¨m ngåi trªn ghÕ nhµ trêng, ®Æc biÖt lµ tiÕn sü Ph¹m §øc TuÊn, ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn, gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì quý b¸u cña tiÕn sü NguyÔn ViÖt Cêng, phã gi¸m ®èc Trung t©m c«ng nghÖ sinh häc l©m nghiÖp – ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam, xin c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸n bé c«ng nh©n viªn Trung t©m c«ng nghÖ sinh häc, c¶m ¬n sù quan t©m gióp ®ì cña b¹n bÌ, ®ång nghiÖp ®· gióp t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Cuèi cïng, kÕt qu¶ nµy mét phÇn xin ®îc dµnh cho gia ®×nh - nguån cæ vò ®éng viªn tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi, víi nh÷ng mong muèn tèt ®Ñp nhÊt. Hµ T©y, th¸ng 8 n¨m 2007 T¸c gi¶
1 §Æt vÊn ®Ò Rõng lµ nguån tµi nguyªn quý gi¸ cña quèc gia. Rõng cung cÊp gç, cñi, c¸c l©m ®Æc s¶n quý vµ b¶o vÖ m«i trêng sèng cho con ngêi. Tuy nhiªn, rõng kh«ng ph¶i lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn v« tËn. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn rõng nh khai th¸c gç vµ l©m ®Æc s¶n qu¸ møc, ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy... ®· huû ho¹i tµi nguyªn rõng. §Ó phôc håi nguån tµi nguyªn quý gi¸ nµy, mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc lµ trång rõng. Trong nhiÒu n¨m qua, ho¹t ®éng trång rõng ®· ®îc chÝnh phñ ñng hé vµ ®îc nh©n d©n hëng øng m¹nh mÏ. Nhng cã mét thùc tÕ lµ: trong nh÷ng nç lùc trång rõng, kh«ng ph¶i ë ®©u vµ lóc nµo còng thµnh c«ng. Trång c©y g×? Trång nh thÕ nµo vµ trång ë ®©u? lu«n lµ nh÷ng c©u hái ®îc ®Æt ra cho c¸c nhµ khoa häc, cho nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c khuyÕn l©m, cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ cho nh÷ng ngêi lµm nghÒ rõng. Víi nh÷ng thµnh qu¶ vµ bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn trång rõng hµng thËp kû qua, ngµnh L©m nghiÖp níc ta hiÖn nay ®ang chó träng ph¸t triÓn rõng trång theo híng c«ng nghiÖp. Rõng ®îc trång tËp trung kÕt hîp thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh. Nhê ®ã, n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña rõng trång ngµy cµng ®îc n©ng cao. Rõng trång c«ng nghiÖp ®¶m b¶o cung cÊp s¶n phÈm gç nguyªn liÖu víi khèi lîng lín, chÊt lîng cao cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh c«ng nghiÖp giÊy, gç trô má, v¸n nh©n t¹o, gç bao b×. Rõng trång c«ng nghiÖp ®ßi hái c¸c yªu cÇu ®èi víi c©y trång nh: sinh trëng nhanh, sím cho khai th¸c, n¨ng suÊt cao vµ æn ®Þnh. Mét trong nh÷ng loµi c©y cã nhiÒu u ®iÓm, ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña rõng trång c«ng nghiÖp lµ loµi Keo lai tù nhiªn. Keo lai tù nhiªn lµ gièng Keo ®îc t¹o ra do qu¸ tr×nh thô phÊn tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng víi Keo l¸ trµm. Qua nhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· kh¼ng ®Þnh: Keo lai tù nhiªn lµ loµi c©y sinh trëng nhanh, rÔ cã nèt sÇn cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m. Keo lai tù nhiªn cã biªn ®é sinh th¸i réng, thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt vµ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau, ®Æc biÖt cã thÓ sinh trëng
2 ®îc trªn c¸c vïng ®Êt nghÌo kiÖt, kh« h¹n, ®Êt chua hoÆc kiÒm mµ mét sè loµi c©y kh¸c rÊt khã sinh trëng. So víi c¸c loµi bè mÑ, keo lai tù nhiªn sinh trëng nhanh h¬n, sè lîng vµ khèi lîng nèt sÇn còng lín h¬n nªn kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt h¬n. Keo lai tù nhiªn cã thÓ tÝch gç vµ khèi lîng gç cao h¬n c¸c loµi keo bè mÑ, tû träng gç còng nh nh÷ng tÝnh chÊt vËt lý, c¬ häc ®Òu thÓ hiÖn tÝnh trung gian gi÷a c¸c loµi keo bè mÑ hoÆc cao h¬n. S¶n phÈm gç keo lai tù nhiªn ®îc dïng lµm nguyªn liÖu cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh c«ng nghiÖp gç v¸n d¨m, c«ng nghiÖp gç v¸n thanh, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt bét giÊy. Trong c¸c m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, keo lai tù nhiªn còng lµ mét trong sè c¸c loµi c©y ®ang ®îc sö dông nhiÒu. Víi nh÷ng u ®iÓm næi bËt nh trªn, keo lai tù nhiªn ®· ®îc nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n, nh÷ng nhµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp quan t©m vµ g©y trång. Tuy nhiªn, c©y keo lai tù nhiªn ®îc t¹o ra nhê qu¸ tr×nh thô phÊn tù nhiªn nªn rÊt khã x¸c ®Þnh ®îc cô thÓ nguån gèc xuÊt xø, kh¶ n¨ng sinh trëng vµ nh÷ng ®Æc tÝnh vÒ chÊt lîng gç cña c©y bè mÑ. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã, Trung t©m gièng c©y rõng thuéc ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn phÐp lai nh©n t¹o gi÷a Keo tai tîng víi Keo l¸ trµm trong ®Ò tµi nghiªn cøu lai t¹o gièng mét sè loµi c©y rõng. Gièng Keo lai nh©n t¹o ®· ®îc trång kh¶o nghiÖm ë mét sè ®Þa ph¬ng, trªn nhiÒu d¹ng lËp ®Þa kh¸c nhau. Nh×n chung, keo lai nh©n t¹o ®· thÓ hiÖn u ®iÓm næi tréi h¬n keo lai tù nhiªn lµ cã u thÕ lai vÒ chÊt lîng, tû träng gç cña dßng Keo lai nh©n t¹o MA1 ®¹t 554 kg/m3 cßn ë dßng Keo lai tù nhiªn BV16 lµ 504 kg/m3. Trong khi ®ã tû träng gç cña keo lai tù nhiªn lµ trung gian gi÷a hai loµi bè mÑ [10]. Tuy nhiªn, ®Ó kh¼ng ®Þnh keo lai nh©n t¹o lµ mét gièng míi cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña rõng trång c«ng nghiÖp, cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ vÒ loµi c©y nµy. §Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn trªn, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ sinh trëng cña Keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi”.
3 Ch¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. Trªn thÕ giíi 1.1.1. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång Sinh trëng cña c©y rõng vµ l©m phÇn chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp bëi ®Æc tÝnh di truyÒn cña c©y rõng, sù t¸c ®éng tæng hîp cña c¸c yÕu tè m«i trêng vµ nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng [3]. V× vËy, cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu thùc nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kh¶ n¨ng sinh trëng cña c©y rõng vµ l©m phÇn. Th«ng qua ®ã ®¸nh gi¸ ®îc nh÷ng u ®iÓm cña loµi c©y nghiªn cøu, cã nh÷ng lùa chän phï hîp ®èi víi loµi c©y ®ã. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång ®îc Vilmorin tiÕn hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1821 t¹i Ph¸p [18]. §ã lµ nh÷ng kh¶o nghiÖm vµ nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng loµi Th«ng ch©u ¢u (Pinus silvestris) t¹i Les Barres. T¹i Thuþ §iÓn, trong c¸c n¨m tõ 1929 ®Õn 1936, nhµ di truyÒn chän gièng c©y rõng Langlet ®· tiÕn hµnh kh¶o nghiÖm, ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh sinh trëng cña c¸c xuÊt xø kh¸c nhau cña loµi Th«ng ch©u ¢u [18]. N¨m 1932, ë Indonesia ®· cã nghiªn cøu so s¸nh sinh trëng cña c¸c xuÊt xø kh¸c nhau cña loµi TÕch (Tectona grandis) [18]. Cuèi nh÷ng n¨m 1950, c«ng t¸c trång rõng ®îc chó ý ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ rõng trång c«ng nghiÖp. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu lín vÒ gièng c©y trång. Hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu kh¶o nghiÖm, ®¸nh gi¸ sinh trëng c¸c loµi c©y trång ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn viÖc trång kh¶o nghiÖm, nghiªn cøu so s¸nh sinh trëng cña c¸c xuÊt xø cña Th«ng caribª (Pinus caribaea) ®· ®îc x©y dùng ë Fiji vµo n¨m 1955. Nh÷ng so s¸nh ®¸nh gi¸ vÒ Th«ng ba l¸ (Pinus kesiya), Th«ng nhùa (Pinus merkusii) vµ mét sè loµi Th«ng nhiÖt ®íi kh¸c còng ®îc x©y dùng vµo thêi kú nµy [18]. T¹i Philipin, nh÷ng n¨m 1980 ®· tiÕn hµnh trång kh¶o nghiÖm vµ nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng sinh trëng cña mét sè loµi keo nh Keo tai tîng,
4 Keo ®a th©n. N¨m 1993 tiÕp tôc cã nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng cña c¸c loµi Keo tai tîng, Keo l¸ trµm [21]. T¹i Malayxia, nh÷ng n¨m 1990 còng cã nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng cña Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm phôc vô cho viÖc lùa chän loµi c©y trång rõng. §Õn n¨m 1997 tiÕp tôc cã nh÷ng kh¶o nghiÖm víi mét sè loµi keo kh¸c trong ®ã cã Keo l¸ liÒm [21]. T¹i Trung Quèc, Keo ®en (A. mearnsii) ®îc g©y trång réng r·i ®Ó s¶n xuÊt tanin tõ vá vµ môc tiªu cña ch¬ng tr×nh chän gièng lµ lµm t¨ng n¨ng suÊt tõ vá. Ch¬ng tr×nh trång kh¶o nghiÖm gièng Keo ®en ®îc chó träng vµ thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m 1980 [21]. T¹i In®«nªsia, nh÷ng n¨m 1990 tiÕn hµnh kh¶o nghiÖm Keo tai tîng ®Ó lùa chän gièng tèt x©y dùng vên gièng. §©y lµ mét híng ®i ®¬n gi¶n, Ýt tèn kÐm vµ cã hiÖu qu¶ tèt [21]. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng cña rõng trång, hÇu hÕt c¸c nghiªn cøu ®Òu dùa vµo qu¸ tr×nh sinh trëng cña c¸c nh©n tè ®êng kÝnh, chiÒu cao vµ thÓ tÝch th©n c©y. Mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng ®êng kÝnh víi sinh trëng chiÒu cao thêng chØ ®îc quan t©m trong nghiªn cøu quy luËt sinh trëng cña c©y rõng. Trong c¸c nghiªn cøu nµy, hÇu hÕt c¸c t¸c gi¶ ®Òu kh¼ng ®Þnh gi÷a chiÒu cao vµ ®êng kÝnh cã t¬ng quan tõ chÆt ®Õn rÊt chÆt vµ ®îc m« pháng theo c¸c hµm to¸n häc cô thÓ. 1.1.2. Nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn Keo lai tù nhiªn lµ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng (Acacia mangium) vµ Keo l¸ trµm (Acacia auriculiformis). Gièng lai tù nhiªn nµy ®îc Mesrs Herburn vµ Shim ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1972 t¹i Malayxia. §Õn th¸ng 7 n¨m 1978, sau khi xem xÐt c¸c mÉu tiªu b¶n t¹i phßng tiªu b¶n thùc vËt ë Queensland (Australia), Pedgley ®· x¸c nhËn ®ã lµ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm [15]. N¨m 1987, Rufelds ®· thÊy r»ng, t¹i miÒn b¾c Sabah - Malayxia, keo lai tù nhiªn xuÊt hiÖn tõ rõng
5 Keo tai tîng víi tû lÖ 3 - 4 c©y/ha, cßn Wong th× thÊy xuÊt hiÖn víi tû lÖ 1 c©y keo lai tù nhiªn/500 c©y Keo tai tîng. Theo Gan & Sim Boon Liang (1991), trong vên ¬m Keo l¸ trµm, tû lÖ keo lai tù nhiªn cã thÓ xuÊt hiÖn tõ 6,8 - 10,3%, c¸ biÖt cã thÓ ®Õn 22,5% [30]. Keo lai tù nhiªn còng ®îc ph¸t hiÖn ë Papua New Guinea (Turnbull, 1986; Griffin, 1988) [31]. Vïng ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng keo lai ®îc ph¸t hiÖn ë Th¸i Lan (Kijika, 1992). ë Indonesia ®· cã thÝ nghiÖm trång keo lai tõ nu«i cÊy m« cïng Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. Keo lai tù nhiªn cßn ®îc t×m thÊy ë khu vên ¬m Keo tai tîng (lÊy gièng tõ Malayxia) thuéc tr¹m nghiªn cøu Jon - Pu cña ViÖn nghiªn cøu l©m nghiÖp §µi Loan (Kiang Tao et al, 1989) vµ ë khu trång Keo tai tîng t¹i Qu¶ng Ch©u - Trung Quèc [4] . Qua nghiªn cøu, Tham (1976) ®· th«ng b¸o c©y lai thêng cao h¬n hai loµi bè mÑ [21]. N¨m 1981, Bowen nghiªn cøu c¸c giai ®o¹n sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña keo lai tù nhiªn nhËn thÊy tÝnh trung gian cña nã so víi hai loµi bè mÑ. Pinyopusarerk (1990) cho r»ng keo lai tù nhiªn cã ®Ønh ngän sinh trëng tèt, th©n c©y ®¬n trôc vµ tØa cµnh tù nhiªn tèt [31]. §¸nh gi¸ tæng hîp vÒ keo lai tù nhiªn, Pinso vµ Nasi (1991) thÊy c©y lai cã u thÕ lai. Sinh trëng cña c©y keo lai tù nhiªn ®êi F1 tèt h¬n xuÊt xø Sabah cña Keo tai tîng song kÐm h¬n xuÊt xø ngo¹i lai nh Oriomo (Papua New Guinea) hoÆc Claudie River (Queensland, Australia). VÒ chÊt lîng, Pinso vµ Nasi (1991) ®¸nh gi¸: keo lai tù nhiªn cã ®é th¼ng th©n, ®o¹n th©n díi cµnh, ®é trßn ®Òu cña th©n tèt h¬n hai loµi bè mÑ vµ kÕt luËn keo lai tù nhiªn rÊt phï hîp cho trång rõng th¬ng m¹i [32]. Bªn c¹nh nh÷ng nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn, viÖc nghiªn cøu vÒ lai nh©n t¹o gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm ®· ®îc c¸c nhµ khoa häc cña trêng ®¹i häc Adelaire, ¤xtr©ylia ®a ra vµ ¸p dông ë Malaixia [21]. Tuy nhiªn, viÖc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÊn ®Ò sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o cßn Ýt ®îc nghiªn cøu.
6 1.2. ë ViÖt Nam 1.2.1. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång ë níc ta, nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng rõng trång ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ thùc hiÖn vµ ®· ®a ra ®îc nh÷ng kÕt luËn cã ý nghÜa quan träng phôc vô cho viÖc lùa chän loµi c©y trång hîp lý. Nghiªn cøu kh¶o nghiÖm ®¸nh gi¸ sinh trëng loµi c©y trång rõng ë ViÖt Nam ®îc b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1930 do c¸c nhµ l©m nghiÖp ngêi Ph¸p thùc hiÖn. C¸c loµi c©y ®îc quan t©m nghiªn cøu lµ Lim xanh (Erythrophloeum fordii), Long n·o (Cinnamomum camphora), B¹ch ®µn tr¾ng (Eucalyptus camaldulensis) [13] [18]. Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu do c¸c nhµ l©m nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn tuy cßn Ýt so víi thÕ giíi nhng ®· thùc hiÖn ®îc cho kh¸ nhiÒu loµi c©y trång rõng chñ yÕu ë níc ta. Nh÷ng n¨m 1980, NguyÔn Hoµng NghÜa ®· cã nh÷ng kh¶o nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ sinh trëng cña c¸c loµi keo. T¸c gi¶ ®· kÕt luËn c¸c loµi Keo tai tîng, Keo l¸ trµm vµ A.crassicarpa lµ cã triÓn väng g©y trång ë níc ta [19] [21]. Lª §×nh Kh¶ vµ céng sù tiÕn hµnh kh¶o nghiÖm vµ cho thÊy triÓn väng g©y trång Keo vïng cao vµ Keo ®en t¹i ViÖt Nam [16]. Còng trong nh÷ng n¨m 1980, nhiÒu nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng mét sè loµi b¹ch ®µn ®îc thùc hiÖn. TrÇn HËu HuÖ tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ sinh trëng c¸c loµi E.urophylla, E.camaldulensis, E.tereticornis t¹i l©m trêng nguyªn liÖu giÊy TrÞ An - §ång Nai cho kÕt qu¶: loµi E.camaldulensis sinh trëng cã triÓn väng nhÊt, Ýt s©u bÖnh. TiÕp ®Õn lµ E.tereticornis. Loµi E.urophylla cã tû lÖ sèng thÊp (chØ ®¹t 58,6%) vµ cã sinh trëng kÐm ë ®©y [6]. Huúnh §øc Nh©n ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng cña loµi B¹ch ®µn urophylla t¹i trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn l©m nghiÖp Phï Ninh - Phó Thä [22] [23]. KÕt qu¶ cho thÊy loµi nµy trång trong vïng nguyªn liÖu giÊy tá ra lµ thÝch hîp, c©y mäc nhanh, h×nh d¸ng c©n ®èi. NguyÔn Hoµng
7 NghÜa, Ph¹m V¨n ChiÕn ®· nghiªn cøu vµ tuyÓn trän ®îc mét sè dßng b¹ch ®µn kh¸ng bÖnh ë §«ng Nam Bé [20]. NguyÔn ThÞ BÝch Thñy nghiªn cøu sinh trëng cña mét sè loµi trµm t¹i An Giang vµ cho thÊy chóng cã kh¶ n¨ng sinh trëng kh¸ tèt t¹i ®©y[27]. Lª §×nh Kh¶, Hoµng Quèc L©m, NguyÔn ViÖt Cêng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh trëng vµ tiÒm n¨ng bét giÊy cña mét sè gièng b¹ch ®µn lai trªn mét sè ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau . KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy c¸c gièng b¹ch ®µn lai cã sinh trëng nhanh h¬n râ rÖt so víi c¸c loµi bè mÑ. Chóng cã tû träng gç vµ khèi lîng gç cao h¬n bè mÑ ®îc tham gia trong lai gièng. Mét sè gièng lai cã hµm lîng xenlulo vµ hiÖu suÊt bét giÊy cao h¬n c¸c loµi bè mÑ [17]. Qua ®ã cho thÊy u thÕ lai cña c¸c gièng b¹ch ®µn lai vÒ c¶ sinh trëng, chÊt lîng vµ tiÒm n¨ng bét giÊy. NguyÔn ViÖt Cêng, Ph¹m §øc TuÊn (2006) nghiªn cøu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn mét sè gièng trµm ë c¸c tØnh miÒn B¾c vµ tiÒm n¨ng bét giÊy cña gç trµm ®· nhËn ®Þnh c©y trµm cã biªn ®é sinh th¸i rÊt réng vÒ khÝ hËu vµ ®Êt ®ai. §©y lµ loµi c©y cã kh¶ n¨ng sinh trëng trªn ®Êt ®åi träc nghÌo dinh dìng cã ®é pH axÝt ®Õn pH trung tÝnh cña ®Êt lÇy thôt b¸n ngËp theo mïa. Loµi Trµm Leucadendra cã sinh trëng t¬ng ®èi nhanh, nhanh h¬n loµi Trµm cajuputi nhng gç cña c¶ hai loµi nµy ®Òu ®¸p øng c¸c yªu cÇu vµ tiªu chuÈn lµm nguyªn liÖu giÊy kh«ng thua kÐm c¸c loµi keo vµ b¹ch ®µn [1]. Qua ®ã thÊy ®îc tiÒm n¨ng to lín vÒ sinh th¸i - kinh tÕ cña loµi Trµm. TrÇn Cøu (1993 - 1996) ®· nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng mét sè loµi c©y b¶n ®Þa ë Qu¶ng Ng·i nh: Sao ®en (Hopea odorata), Th«ng nhùa (Pinus merkusii), Giæi (Talauma gioi), Muång ®en (Cassia siamea), DÇu con r¸i (Dipterocarpus). T¸c gi¶ nhËn ®Þnh: Muång ®en, Sao ®en vµ DÇu con r¸i lµ ba loµi c©y b¶n ®Þa cã sinh trëng t¬ng ®èi nhanh, cßn Th«ng nhùa vµ giæi cÇn cã nh÷ng thö nghiÖm kh¸c ®Ó cã kÕt luËn chÝnh x¸c h¬n [2].
8 Nh vËy, ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng cña rõng trång. C¸c c«ng tr×nh ®· nghiªn cøu rÊt ®a d¹ng vÒ loµi c©y, thùc hiÖn trªn nhiÒu vïng sinh th¸i kh¸c nhau. KÕt qu¶ ®· x¸c ®Þnh ®îc kh¸ nhiÒu loµi c©y trång rõng chñ yÕu trªn c¸c vïng sinh th¸i chÝnh ë níc ta. Còng nh nh÷ng nghiªn cøu trªn thÕ giíi, khi nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sinh trëng c©y rõng, c¸c t¸c gi¶ ®Òu dùa vµo qu¸ tr×nh sinh trëng cña nh©n tè ®êng kÝnh, chiÒu cao vµ thÓ tÝch th©n c©y mµ Ýt xem xÐt ®Õn mèi quan hÖ gi÷a chóng. Mèi quan hÖ gi÷a ®êng kÝnh vµ chiÒu cao thêng ®îc quan t©m khi nghiªn cøu vÒ quy luËt sinh trëng cña rõng. Nghiªn cøu mèi quan hÖ nµy, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh ®Òu kh¼ng ®Þnh gi÷a chóng cã quan hÖ chÆt hoÆc rÊt chÆt. Tuy nhiªn, c©u hái ®Æt ra lµ: ë keo lai nh©n t¹o cã mèi t¬ng quan gi÷a ®êng kÝnh vµ chiÒu cao hay kh«ng? Møc ®é t¬ng quan nh thÕ nµo? 1.2.2. Nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn ë níc ta, keo lai tù nhiªn ®îc Trung t©m gièng c©y rõng (ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam) ph¸t hiÖn vµo n¨m 1992 t¹i c¸c vïng nh T©n t¹o, S«ng M©y, TrÞ An, Tr¶ng Bom ë Nam Bé; Thanh Ho¸, nghÖ An, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng Nam... ë Trung Bé; Pleiku, Kon Hµ Nõng ë T©y Nguyªn; Ba V× (Hµ T©y), Phó Thä, Hoµ B×nh, Tuyªn Quang... ë B¾c Bé [14] [15]. Nh vËy, keo lai tù nhiªn ®îc ph¸t hiÖn hÇu nh trªn kh¾p c¸c vïng sinh th¸i chÝnh ë níc ta. Qua ®ã cã thÓ nhËn thÊy keo lai tù nhiªn còng gièng nh hai loµi bè mÑ, cã biªn ®é sinh th¸i réng, cã thÓ g©y trång trªn nhiÒu vïng sinh th¸i kh¸c nhau. N¨m 1993, Lª §×nh Kh¶ lµ mét trong nh÷ng ngêi ®Çu tiªn nghiªn cøu gièng keo lai tù nhiªn. N¨m 1995 vµ 1997, Lª §×nh Kh¶, NguyÔn §×nh H¶i, Ph¹m V¨n TuÊn vµ c¸c céng sù tiÕp tôc nghiªn cøu nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ sinh trëng cña keo lai tù nhiªn [8][9][12]. KÕt qu¶ cho thÊy keo lai tù nhiªn cã nhiÒu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i trung gian gi÷a hai loµi keo bè mÑ lµ Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. VÒ sinh trëng, keo lai tù nhiªn cã u thÕ râ rÖt so víi hai loµi bè mÑ. Qua kh¶o nghiÖm c¸c dßng v« tÝnh, c¸c t¸c gi¶ thÊy r»ng:
9 sù sai kh¸c gi÷a c¸c dßng v« tÝnh lµ kh¸ râ vµ do yÕu tè di truyÒn t¹o nªn. Mét sè dßng nh BV5, BV10, BV16, BV29, BV32 vµ BV33 võa sinh trëng nhanh, võa cã chÊt lîng tèt cã thÓ nh©n gièng ®a vµo s¶n xuÊt. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu, t¸c gi¶ còng khuyÕn c¸o: kh«ng nªn dïng h¹t cña c©y keo lai ®Ó g©y trång rõng míi [11]. Keo lai ®êi F1 cã u thÕ lai râ rÖt vÒ sinh trëng vµ cã nhiÒu ®Æc trng u viÖt kh¸c. §Õn ®êi F2, keo lai cã biÓu hiÖn tho¸i ho¸ vÒ sinh trëng vµ ph©n ly kh¸ râ. C©y lai F2 sinh trëng kÐm h¬n c©y lai ®êi F1 vµ cã biÕn ®éng lín vÒ sinh trëng. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn gièng lai vµo s¶n xuÊt ph¶i dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh nh÷ng dßng keo lai tèt nhÊt ®· ®îc chän läc vµ ®îc ®¸nh gi¸ qua kh¶o nghiÖm. Lu B¸ ThÞnh vµ céng sù (1998) ®· nghiªn cøu kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh keo lai tù nhiªn ë §«ng Nam Bé [25] [26], kÕt qu¶ cho thÊy mét sè dßng keo lai cã sinh trëng nhanh h¬n hai loµi bè mÑ vµ ®· chän ®îc mét sè dßng cã thÓ nh©n gièng cho s¶n xuÊt ®¹i trµ lµ: dßng Keo lai TB3, TB5, TB6 vµ TB12. TriÖu V¨n Hïng vµ c¸c céng sù (2005) ®· nghiªn cøu kh¶ n¨ng sinh trëng cña keo lai tù nhiªn ë vïng T©y Nguyªn [7]. C¸c t¸c gi¶ ®· kÕt luËn: c¸c dßng keo lai tá ra phï hîp víi vïng ®Êt T©y Nguyªn, chóng sinh trëng vµ ph¸t triÓn t¬ng ®èi tèt trªn c¸c d¹ng lËp ®Þa t¹i T©y Nguyªn. Nghiªn cøu sinh trëng cña c©y keo lai tù nhiªn ë vïng §«ng Nam Bé, NguyÔn Huy S¬n, §oµn Hoµi Nam vµ céng sù (2005) ®i ®Õn kÕt luËn: Keo lai trång ë khu vùc §«ng Nam Bé cã kh¶ n¨ng sinh trëng kh¸ nhanh, sè lîng c©y hai th©n cã nhiÒu trªn 1 ha cã ý nghÜa lín trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt rõng trång nguyªn liÖu [24]. Nghiªn cøu vÒ tiÒm n¨ng bét giÊy cña keo lai tù nhiªn, Lª §×nh Kh¶ vµ Lª Quang Phóc (1995) kÕt luËn: Keo lai tù nhiªn cã tû träng gç trung gian gi÷a hai loµi keo bè mÑ, cã khèi lîng gç gÊp 3 - 4 lÇn hai loµi keo bè mÑ. Hµm lîng xenlulo cña mét sè dßng keo lai t¬ng ®¬ng hoÆc cao h¬n so víi hai loµi keo bè mÑ, cßn so víi mét sè loµi dïng lµm nguyªn liÖu giÊy nh: Bå
10 ®Ò, Mì, B¹ch ®µn liÔu, B¹ch ®µn urophylla, B¹ch ®µn camal th× cao h¬n h¼n. HiÖu suÊt bét cña keo lai còng cao h¬n râ rÖt hai loµi bè mÑ vµ B¹ch ®µn urophylla, B¹ch ®µn camal. GiÊy ®îc s¶n xuÊt tõ c¸c dßng keo lai cã ®é chÞu kÐo, ®é gÊp vµ ®é tr¾ng còng cao h¬n h¼n so víi hai loµi bè mÑ, Bå ®Ò vµ mì. Qua ®ã cã thÓ thÊy tiÒm n¨ng bét giÊy cña keo lai tù nhiªn lµ rÊt lín [10]. Qua nh÷ng th«ng tin tãm t¾t trªn ®©y cã thÓ thÊy r»ng: nghiªn cøu kh¶o nghiÖm, ®¸nh gi¸ loµi c©y trång ®ang ngµy cµng ®îc chó träng. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vÒ sinh trëng rõng ë níc ta ®· ngµy cµng tiÕp cËn ®îc víi thùc tiÔn s¶n xuÊt, phôc vô thiÕt thùc cho s¶n xuÊt. NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· kh¼ng ®Þnh nhiÒu loµi c©y trång cã gi¸ trÞ sö dông, cã nhiÒu u ®iÓm trong qu¸ tr×nh sinh trëng, ph¸t triÓn. §ã lµ nh÷ng nguån t liÖu quý gi¸, gãp phÇn cung cÊp th«ng tin cho c«ng t¸c chän lùa loµi c©y trång phï hîp môc ®Ých trång rõng. Loµi c©y trång ®îc chän ®óng kh«ng nh÷ng gióp cho mét ch¬ng tr×nh trång rõng tiÕt kiÖm ®îc kinh phÝ, søc lùc vµ thêi gian mµ cßn tr¸nh ®îc nh÷ng thÊt b¹i ®¸ng tiÕc. Tuy nhiªn, ®èi víi loµi keo lai nh©n t¹o th× cßn Ýt c«ng tr×nh nghiªn cøu toµn diÖn vÒ sinh trëng còng nh kh¶ n¨ng sö dông gç cña loµi c©y nµy. Keo lai nh©n t¹o cã nguån gèc gièng keo lai tù nhiªn. Bè mÑ cña chóng ®Òu lµ Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. §iÓm sai kh¸c gi÷a chóng lµ do ph¬ng ph¸p lai. Lai tù nhiªn lµ qu¸ tr×nh lai gièng xÈy ra mét c¸ch tù nhiªn, t¸c nh©n truyÒn phÊn lµ do giã vµ c«n trïng. Lai nh©n t¹o lµ qu¸ tr×nh lai gièng cã chñ ®Ých. C¸c c©y tham gia lai gièng ®Òu lµ c©y tréi ®· ®îc chän läc. T¸c nh©n truyÒn phÊn do con ngêi thùc hiÖn. §· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ keo lai tù nhiªn, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Òu kh¼ng ®Þnh keo lai tù nhiªn cã nhiÒu u ®iÓm so víi bè mÑ vµ ®¸p øng ®îc nhiÒu môc ®Ých kinh doanh kh¸c nhau. Tuy cã nguån gèc gièng keo lai tù nhiªn nhng keo lai nh©n t¹o cã ®îc u thÕ lai c¶ vÒ sinh trëng vµ chÊt lîng hay kh«ng vÉn cÇn ph¶i qua nghiªn cøu míi cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®îc. §©y chÝnh lµ ®iÓm míi cña b¶n luËn v¨n nµy.
11 Ch¬ng 2 §èi tîng, môc tiªu, ph¹m vi, néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu - §¸nh gi¸ sinh trëng cña rõng keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi. X¸c ®Þnh ®îc c¸c dßng vµ tæ hîp keo lai nh©n t¹o cã sinh trëng nhanh nhÊt. 2.2. Ph¹m vi nghiªn cøu §Ò tµi nghiªn cøu sinh trëng cña 9 dßng vµ 8 tæ hîp keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi t¹i Ba V× (Hµ T©y), Hoµnh Bå (Qu¶ng Ninh) vµ Tam Thanh (Phó Thä). So s¸nh, x¸c ®Þnh c¸c dßng vµ tæ hîp keo lai nh©n t¹o cã kh¶ n¨ng sinh trëng nhanh nhÊt. Tõ ®ã më réng nghiªn cøu vÒ tiÒm n¨ng bét giÊy cña c¸c dßng vµ tæ hîp keo lai nh©n t¹o. 2.3. Néi dung nghiªn cøu 2.3.1. §Æc ®iÓm sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o trång thuÇn loµi - Sinh trëng ®êng kÝnh t¹i vÞ trÝ 1,3 m (D1,3). - Sinh trëng chiÒu cao vót ngän (Hvn). - Sinh trëng ThÓ tÝch (V). - T¬ng quan gi÷a Hvn vµ D1,3 theo tuæi (h/d). - So s¸nh sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o víi mét sè dßng keo lai tù nhiªn ®· ®îc c«ng nhËn gièng quèc gia (BV10, BV16, BV33). - So s¸nh sinh trëng cña keo lai nh©n t¹o víi hai loµi keo bè mÑ. 2.3.2. TiÒm n¨ng bét giÊy cña Keo lai nh©n t¹o - X¸c ®Þnh tû träng gç. - X¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc cña gç. - X¸c ®Þnh hiÖu suÊt bét gç. - So s¸nh víi gç cña dßng keo lai tù nhiªn BV16. - So s¸nh víi gç cña hai loµi bè mÑ.
12 2.4. §èi tîng, VËt liÖu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.4.1. §èi tîng vµ vËt liÖu nghiªn cøu * C¸c c«ng thøc keo lai nh©n t¹o cã triÓn väng: gåm 9 dßng lai MA1, MA2, AM1, MAM1, MAM2, MAM3, MAM4, MAM7, MAM8 vµ 8 tæ hîp lai Aa32Am7, Aa32Am2, Am7Aa32, Am2Aa32, BV33Am7, BV33Aa32, BV16Am7, BV16Aa32 trång thuÇn loµi trªn c¸c lËp ®Þa kh¸c nhau. C¸c c«ng thøc ®èi chøng: gåm 3 dßng keo lai tù nhiªn: BV10, BV16, BV33 vµ mét sè gièng thuéc hai loµi bè mÑ cña chóng, mét sè xuÊt xø cã triÓn väng ë ViÖt Nam, mét sè gièng s¶n xuÊt ®¹i trµ cña c«ng ty gièng. * Bè trÝ thÝ nghiÖm vµ trång rõng: KÕ thõa c¸c hiÖn trêng ®ang trong giai ®o¹n kh¶o nghiÖm, ®ã lµ rõng trång th¸ng 4 n¨m 2001 ë Ba V× - Hµ T©y; rõng trång th¸ng 5 n¨m 2003 ë Tam Thanh - Phó Thä vµ rõng trång th¸ng 6 n¨m 2003 ë Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh. * M« t¶ hiÖn trêng nghiªn cøu: - ë Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh: Khu vùc nghiªn cøu ®îc thiÕt kÕ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ víi 3 lÇn lÆp. ë mçi lÇn lÆp cã 10 « thÝ nghiÖm ®îc s¾p xÕp thµnh 2 hµng däc. Mçi « thÝ nghiÖm bè trÝ mét dßng lai gåm 10 c©y ®îc trång theo 2 hµng ngang. Nh vËy, tæng sè cã 10 dßng lai trªn 30 « thÝ nghiÖm vµ mçi dßng lai ®îc lÆp l¹i 3 lÇn. C¸c dßng lai tham gia kh¶o nghiÖm bao gåm: + C¸c dßng Keo lai nh©n t¹o - ®èi tîng nghiªn cøu: gåm 7 dßng lµ MA1, MA2, AM1, MAM2, MAM4, MAM7, MAM8. + C«ng thøc ®èi chøng: gåm 3 dßng keo lai tù nhiªn ®· ®îc c«ng nhËn gièng quèc gia lµ BV10, BV16, BV33. (S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm: phÇn phô lôc1) - ë Tam Thanh - Phó Thä: ThÝ nghiÖm ®îc thiÕt kÕ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ víi 4 lÇn lÆp. ë mçi lÇn lÆp cã 12 « thÝ nghiÖm ®îc s¾p xÕp
13 thµnh 2 hµng ngang. Mçi « thÝ nghiÖm bè trÝ mét dßng lai gåm 10 c©y ®îc trång theo 2 hµng däc. Nh vËy, tæng sè cã 12 dßng lai trªn 48 « thÝ nghiÖm vµ mçi dßng lai tham gia kh¶o nghiÖm ®îc lÆp l¹i 4 lÇn. C¸c dßng lai tham gia kh¶o nghiÖm bao gåm: + C¸c dßng keo lai nh©n t¹o - ®èi tîng nghiªn cøu: gåm 9 dßng lµ MA1, MA2, AM1, MAM1, MAM2, MAM3, MAM4, MAM7, MAM8. + C«ng thøc ®èi chøng: gåm 3 dßng keo lai tù nhiªn ®· ®îc c«ng nhËn gièng quèc gia lµ BV10, BV16, BV33. (S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm: phÇn phô lôc2) - ë Ba V× - Hµ T©y: Khu vùc nghiªn cøu ®îc thiÕt kÕ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ víi 3 lÇn lÆp. ë mçi lÇn lÆp bè trÝ 27 « thÝ nghiÖm thµnh mét hµng ngang. Mçi « thÝ nghiÖm trång 10 c©y thuéc cïng mét ®èi tîng tham gia kh¶o nghiÖm vµ ®îc trång theo 1 hµng däc. Nh vËy, tæng sè cã 27 ®èi tîng tham gia kh¶o nghiÖm trªn 81 « thÝ nghiÖm. Mçi ®èi tîng tham gia kh¶o nghiÖm ®îc lÆp l¹i 3 lÇn. C¸c ®èi tîng tham gia kh¶o nghiÖm t¹i Ba V× gåm: + §èi tîng nghiªn cøu: lµ 15 c«ng thøc cña keo lai nh©n t¹o, trong ®ã cã 7 c«ng thøc MA1, MA2, AM1, MAM1, MAM2, MAM3, MAM4 ®îc trång b»ng hom lÊy tõ c©y tréi; 4 c«ng thøc lµ tæ hîp lai ®«i: Aa32Am7, Aa32Am2, Am7Aa32, Am2Aa32 vµ 4 c«ng thøc lµ tæ hîp lai ba: BV33Am7, BV33Aa32, BV16Am7, BV16Aa32. + §èi chøng: gåm 3 dßng keo lai tù nhiªn ®· ®îc c«ng nhËn gièng quèc gia (BV10, BV16, BV33) vµ bè mÑ cña chóng. Ngoµi ra cßn cã gièng Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm thuéc c«ng ty gièng (Aa C.ty G, Am C.ty G) vµ c¸c xuÊt xø ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã triÓn väng ë ViÖt Nam nh Coen River cña Keo l¸ trµm, Pongaki cña Keo tai tîng còng ®îc trång lµm ®èi chøng. (S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm: phÇn phô lôc3)