Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- chi nhánh Kinh Bắc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- chi nhánh Kinh Bắc" nhằm đề xuất các biện pháp nhằm phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Kinh Bắc trong bối cảnh có sự cạnh tranh gay gắt hiện nay giữa các Tổ chức tín dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- chi nhánh Kinh Bắc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI -----o0o----- NGUYỄN THỊ THU HUYỀN PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KINH BẮC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI -----o0o----- NGUYỄN THỊ THU HUYỀN PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KINH BẮC Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân hàng Mã số: 834.02.01 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thanh Phương HÀ NỘI, 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thanh Phương. Các dữ liệu được trích dẫn, sử dụng trong luận văn đều đã được công bố, có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và được trích dẫn đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi chịu hoàn toàn trách nhiệm về các nội dung đã cam đoan! Bắc Ninh, ngày tháng năm 202 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Huyền ``
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới cô giáo hướng dẫn khoa học, TS. Nguyễn Thanh Phương đã hướng dẫn và có những chỉ bảo tận tình, tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành bài luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban lãnh đạo Trường Đại học Thương Mại, khoa Tài chính - Ngân hàng và Khoa Sau đại học đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong thời gian nghiên cứu và đã tạo mọi điều kiện thuận lợi về mặt thời gian cũng như thủ tục cho hoạt động nghiên cứu dể tôi hoàn thiện Luận văn Thạc sỹ của mình. Tôi xin cảm ơn tới Ban lãnh đạo, Giám đốc Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc và anh chị em trong chi nhánh đã tạo điều kiện, quan tâm và hỗ trợ trong việc cung cấp tài liệu, thông tin,và tạo mọi điều kiện cho tôi có cơ sở thực tiễn để hoàn thành bài luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn./. ``
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1:LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................................................. 8 1.1. Tổng quan về Doanh nghiệp nhỏ và vừa .................................................... 8 1.1.1. Khái niệm Doanh nghiệp nhỏ và vừa....................................................... 8 1.1.2. Đặc điểm của Doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................. 9 1.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa .................................................... 12 1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................................................................................................ 13 1.2.1. Khái niệm hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................. 13 1.2.2. Đặc điểm của hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ..... 14 1.2.3. Phân loại hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ............ 16 1.2.4. Vai trò của cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa đối với ngân hàng thương mại........................................................................................................ 20 1.3. Phát triển cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại........................................................................................................ 21 1.3.1. Khái niệm phát triển cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại ..................................................................................... 21 1.3.2. Các chỉ tiêu đo lường phát triển cho vay của ngân hàng đối với các Doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................ 22 1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại với Doanh nghiệp nhỏ và vừa .............................................. 27 1.4. Kinh nghiệm về phát triển cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số ngân hàng thương mại và bài học đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ................ 31 1.4.1. Kinh nghiệm về phát triển cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số ngân hàng thương mại ................................................................... 31 1.4.2. Bài học về phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc .................................................................................................................... 33 i
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KINH BẮC ......... 35 2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ................................................................................................ 35 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ..................................................... 35 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ............................................ 36 2.1.3.Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ..................................................... 40 2.2. Thực trạng phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ...... 42 2.2.1. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa có quan hệ tín dụng với ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Kinh Bắc............................. 42 2.2.2. Các sản phẩm cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ................ 44 2.2.3. Cơ sở pháp lý về cho vay các Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ................ 45 2.2.4.Phân tích thực trạng phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ........................................................................................................... 50 2.3. Đánh giá thực trạng phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ...... 63 2.3.1.Những kết quả đạt được .......................................................................... 63 2.3.2.Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH KINH BẮC ............................................................................... 70 3.1. Định hướng phát triển của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Kinh Bắc đến năm 205 .................................. 70 3.1.1. Định hướng hoạt động chung của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Kinh Bắc đến năm 2025 ...................................... 70 ii
3.1.2. Định hướng phát triển hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại BIDV Kinh Bắc ............................................................................... 72 3.2. Giải pháp phát triển cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc ...... 73 3.2.1. Nâng cao hiệu quả của công tác khách hàng ......................................... 73 3.2.2. Cải thiện các điều kiện về cho vay liên quan đến nhận tài sản bảo đảm ................................................................................................................... 76 3.2.3. Mở rộng quy mô, tăng cường các hoạt động marketing thông qua kênh Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa.......................................................... 79 3.2.4. Không ngừng nâng cao trình độ của cán bộ tín dụng ............................ 82 3.3. Một số kiến nghị........................................................................................ 85 3.3.1.Kiến nghị với Chính phủ và các bộ ngành liên quan .............................. 85 3.3.2.Kiến nghị với Doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................ 86 3.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam...................................... 87 KẾT LUẬN ...................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 92 iii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU SƠ ĐỒ Bảng 1.1. Phân loại DNNVV theo lĩnh vực kinh tế ở Việt Nam ............................................ 9 Hình 2.1: Bộ máy tổ chức Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc .. 39 Bảng 2.1: Quy mô nguồn vốn huy động của BIDV Kinh Bắc ............................................. 40 giai đoạn 2016-2019 ............................................................................................................. 40 Bảng 2.2. Kết quả kinh doanh của BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019 ........................... 42 Biểu 2.1: Dư nợ cho vay DNNVV của các NHTM tại Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019....... 51 Bảng 2.3: Số lượng KHDNVV tại BIDV Kinh Bắcgiai đoạn 2017-2019 ............................ 53 Biểu đồ 2.2. Tỷ trọng KH DNNVV tại BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019 .................... 54 Bảng 2.4. Cơ cấu cho vay theo thời hạn vay tại BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019 ...... 54 Bảng 2.5. Cơ cấu cho vay theo TSĐB tại BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019 ................ 55 Bảng2.6 : Cơ cấu dư nợ cho vay DNNVV theo ngành nghề kinh doanh giai đoạn 2017- 2019 ...................................................................................................................................... 56 Bảng 2.7.Cơ cấu dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế của BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................................................. 57 Bảng 2.8. Cơ cấu dư nợ cho vay theo sản phẩm của BIDV Kinh Bắc giai đoạn 2017- 2019 ...................................................................................................................................... 58 Bảng 2.9: Tỷ lệ nợ xấu cho vay DNNVV tại TP. Bắc Ninh giai đoạn 2017-2019 ............... 59 Bảng 2.10: Phân loại nợ DNNVV theo ngành kinh tế năm 2019 ......................................... 60 Bảng 2.11: Thu nhập từ cho vay DNNVV tại BIDV Kinh Bắc năm 2017-2019 ................. 62 iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Viết đầy đủ 1 BIDV Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam 2 BIDV Kinh Bắc Chi nhánh Kinh Bắc 3 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 4 ĐCTC Định chế tài chính 5 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 6 LNTT Lợi nhuận trước thuế 7 NHNN Ngân hàng nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (Net Interest Margin) 10 TDN Tổng dư nợ v
MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DN NVV) hiện nay chiếm khoảng 98% tổng doanh nghiệp đang hoạt dộng trên cả nước, trong đó số doanh nghiệp vừa chiếm 2,2%, doanh nghiệp nhỏ chiếm 29,6% và còn lại 68,2% là các doanh nghiệp vi mô. DN NVV là nơi tạo ra việc làm chủ yếu và tăng thu nhập cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, xóa đói giảm nghèo…Hàng năm, các DN NVV đã tạo ra trên một triệu lao động mới, sử dụng tới 51% lao động xã hội và đóng góp hơn 40% GDP cho đất nước. Đặc biệt, năm 2018 được chọn là năm quốc gia khởi nghiệp với kỷ lục 110.100 doanh nghiệp thành lập mới mà hầu hết là doanh nghiệp vừa, nhỏ và vi mô. Mặc dù đông về số lượng nhưng thực tế thời gian qua, sức cạnh tranh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu vốn nên chưa được đầu tư đổi mới máy móc, trang thiết bị và quy trình công nghệ một cách thích đáng. Một trong những trở ngại của doanh nghiệp nhỏ và vừa là khả năng tiếp cận thu hút các nguồn vốn bên ngoài gặp khó khăn, đặc biệt là đối với ngân hàng. Nhận thức được điều này, trong thời gian vừa qua, các ngân hàng thương mại đã chú trọng quan tâm hơn đến nhóm khách hàng doanh nghiệp này, nhất là khi môi trường cạnh tranh giữa các ngân hàng đang ngày càng khốc trở nên liệt. Với số lượng lớn và nhu cầu về vốn cao để đầu tư cho sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa trở thành nhóm khách hàng mục tiêu của hầu hết các ngân hàng thương mại tại nước ta hiện nay, trong đó có ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam- chi nhánh Kinh Bắc. Trong những năm qua, chi nhánh luôn có chủ trương mở rộng cho vay đối với các đối tượng là doanh nghiệp nhỏ và vừa với mục tiêu mở rộng thị phần, tăng trưởng tín dụng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh cho ngân 1
hàng. Tuy nhiên, việc phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi nhánh vẫn còn gặp phải rất nhiều hạn chế như: dư nợ cho vay khách hàng là doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng dư nợ cho vay, thu nhập từ hoạt động tín dụng trong cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn thấp …Trong khi đó, việc nghiên cứu để tìm hiểu những nguyên nhân gây ra khó khăn, rút ra những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu và đưa ra giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi nhánh vẫn còn hạn chế. Thực trạng này đã khiến khả năng cạnh tranh trong phân khúc khách hàng nhỏ và vừa của BIDV Kinh Bắc bị hạn chế rất nhiều so với các ngân hàng khác. Chính vì vậy, việc nghiên cứu một đề tài có tính khoa học nhằm phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi nhánh BIDV Kinh Bắc trở thành vấn đề quan trọng và cần thiết. Xuất phát từ thực tế này, tôi đã lựa chọn đề tài “Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- chi nhánh Kinh Bắc” để làm đề tài cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng của mình. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Liên quan đến đề tài đã có một số luận văn và công trình nghiên cứu tiếp cận nội dung liên quan ở những góc độ và phạm vi khác nhau. Tiếp cận vấn đề phát triên cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của các ngân hàng thương mại, đã một số luận văn đề cập đến việc mở rộng cũng như nâng cao chất lượng hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa, cụ thể: - Phạm Văn Tiến (2017), Luận văn “Quản lý hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh KCN Hải Dương”, Trường Đại học Thương Mại. Luận văn đãhệ thống hóa và làm rõ những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động cho vay đối với khách hàng DN NVV của NHTM. Phân tích, làm rõ thực trạng quản lý hoạt động cho vay đối với khách hàng DN NVV tại Vietinbank -chi nhánh 2
KCN Hải Dương từ đó nêu ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế đó. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý hoạt động cho vay đối với khách hàng DN NVV tại Vietinbank - chi nhánh KCN Hải Dương nhằm ngăn ngừa rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động của chi nhánh. - Triệu Việt Hòa (2018), “Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng Thương mại cổ phần kỹ thương Việt nam, chi nhánh Hai Bà Trưng”,Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng, Trường Đại học Thương Mại. Luận văn Đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ. Phân tích thực trạng hoạt động cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại chi nhánh Techcombank – Hai Bà Trưng. Đề xuất 6 nhóm giải pháp mở rộng hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Techcombank – Hai Bà Trưng. - Phạm Hồng Nhung (2018), “Phát triển hoạt động cho vay đối với DN NVV tại chi nhánh ngân hàng Đầu tư và Phát triển Hà Nội”, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Thăng Long. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động cho vay và chất lượng hoạt động cho vay trong ngân hàng, trên cơ sở đó tìm hiểu và phân tích các điểm mạnh, điểm yếu của hoạt động cho vay ngân hàng. Phân tích và đánh giá thực trạng cho vay tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển chi nhánh Hà Nội nói chung và của DVNVV tại chi nhánh nói riêng. Quy chế, quy trình cho vay của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam. Đưa ra một số giải pháp tạo bước chuyển biến mới trong hoạt động cho vay đối với DNNVV tại chi nhánh. Ngoài ra còn có các công trình nghiên cứu như: “Nâng cao chất lượng tín dụng đối với DN NVV tại ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam- chi nhánh Hà Nội”; “Giải pháp Nâng cao chất lượng tín dụng đối với DN NVV tại chi nhánh ngân hàng Nông Nghiệp & Phát triển Nông Thôn Đông Anh- Hà Nội”;... Nội dung chính của các đề tài này chủ yếu đi sâu vào 3
phân tích đánh giá chất lượng của hoạt động cho vay đối với DN NVV từ đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động cho vay. Bên cạnh đó còn có rất nhiều các luận văn và luận án của các học viên tại nhiều trường đại học trong cả nước về vấn đề phát triển cho vay đối với DN NVV. Từ những công trình trên sẽ giúp tác giả kế thừa được một số kết quả, phục vụ cho việc tổng kết lý luận của mình. Tuy nhiên các nghiên cứu thực tiễn trên chỉ đề cập trong phạm vi một chi nhánh cụ thể nhất định, trong một thời điểm cụ thể, còn việc nghiên cứu phát triển triển hoạt động cho vay DN NVV tại NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Kinh Bắc, trong 3 năm gần đây chưa có công trình nào tiến hành nghiên cứu một cách tổng thể cả về lý luận và thực tiễn, chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài là không trùng lặp và có ý nghĩa thiết thực. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Tác giả xác định các mục tiêu nghiên cứu cụ thể như sau: - Hệ thống hóa lý thuyết về DNNVV, lý thuyết phát triển cho vay DNNVV. - Phân tích thực trạng cho vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Kinh Bắc, đánh giá những kết quả đã làm được cũng như những bất cập, tồn tại hạn chế trong việc cho vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Kinh Bắc, đồng thời tổng kết những nguyên nhân, bài học kinh nghiệm. - Đề xuất các biện pháp nhằm phát triển cho vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Kinh Bắc trong bối cảnh có sự cạnh tranh gay gắt hiện nay giữa các Tổ chức tín dụng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
Hệ thống hóa lý luận về hoạt động cho vay đối với DN NVV của Ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay DN NVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc từ đó chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong công tác này ở Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu của luận văn là hoạt động phát triển cho vay đối với DN NVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Kinh Bắc 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Nội dung đề tài nghiên cứu về phát triển cho vay DNNVV tại Ngân hàng BIDV Kinh Bắc, tập trung vào các khía cạnh như: + Nghiên cứu lý thuyết cơ bản về phát triển cho vay DNNVV như khái niệm, đặc điểm phân loại và vai trò của DNNVV, các chỉ tiêu đánh giá việc phát triển DNNVV cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển cho vay KH DNNVV. + Nghiên cứu thực trạng phát triển cho vay DNNVV của Ngân hàng BIDV Kinh Bắc về chính sách, quy trình cho vay DNNVV, danh mục sản phẩm cho vay, kết quả việc phát triển cho vay DNNVV. + Đưa ra các kiến nghị, giải pháp sau khi thực hiện nghiên cứu nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động, phát triển cho vay DNNVV tại Ngân hàng BIDV Kinh Bắc. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu việc phát triển cho vay đối với DN NVV tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Kinh Bắc. 5
- Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu từ năm 2017 đến năm 2019. Các giải pháp và kiến nghị được áp dụng cho giai đoạn 2021-2025. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Trên cơ sở nguồn số liệu của NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Chi nhánh Kinh Bắc (BIDV Kinh Bắc) về hoạt động cho vay nói chung và cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng từ năm 2017 – 2019, luận văn cũng sử dụng một số số liệu tổng hợp về tình hình Nguồn vốn và sử dụng vốn của các TCTD hoạt động trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Chi nhánh Bắc Ninh giai đoạn 2017-2019. Đồng thời, luận văn cũng sử dụng số liệu về các vấn đề kinh tế, xã hội trên cả nước nói chung và trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh nói riêng được đăng trên báo cáo, tạp chí, Internet để trích dẫn, phân tích làm sáng tỏ vấn đề. Các nguồn dữ liệu trên được thu thập bằng cách quan sát, đọc tài liệu. Từ đó, tổng hợp các thông tin cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu. 5.2. Phương pháp xử lý dữ liệu Luận văn sử dụng các phương pháp xử lý dữ liệu sau: Phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu qua các năm tạo cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển hoạt động cho vay đối với DNNVV tại NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Chi nhánh Kinh Bắc. Phương pháp so sánh theo thời gian và không gian giữa các NHTM trên cùng địa bàn nhằm đánh giá quá trình phát triển hoạt động cho vay đối với DNNVV của BIDV Kinh Bắc so với các NHTM khác trên thị trường. Phương pháp phân tích chi tiết: phân tích chi tiết nhằm tìm hiểu xác định nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng đến đối tượng nghiên cứu của đề tài. 6. Đóng góp của luận văn 6
- Luận văn đã thực hiện tiếp cận, luận giải một cách hệ thống hóa làm rõ hơn những vấn đề cơ bản về hoạt động cho vay DNNVV của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc một cách độc lập nhằm phát triển bền vững. - Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động cho vay DNNVV của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc trong 3 năm gần đây cụ thể từ năm 2017 - 2019, luận văn đã chỉ rõ những mặt đã đạt được, những hạn chế, tồn tại trong hoạt động. - Tính thực tiễn: Luận văn đã tổng kết, phân tích thực trạng cho vay DNNVV của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Kinh Bắc, đánh giá được những kết quả đạt được, những mặt hạn chế và nhân tố ảnh hưởng, qua đây đã nhận định được tiềm năng, xu hướng phát triển hoạt động của ngân hàng để đưa ra giải pháp hữu hiệu có tính thực thi. Trên cơ sở đó, tùy thuộc vào quy mô, phạm vi, chiến lược phát triển của chi nhánh để có thể vận dụng vào thực tiễn áp dụng. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc. Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Kinh Bắc. 7
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về Doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.1.1. Khái niệm Doanh nghiệp nhỏ và vừa Theo Luật doanh nghiệp 2014: Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Để đánh giá mức độ phát triển và tăng cường hỗ trợ cho các DN, người ta thường chia các loại hình DN dựa theo tiêu thức về quy mô. Theo tiêu thức này, DN được chia thành DN lớn và DNNVV. Quy mô của DN được đánh giá dựa trên một hoặc một nhóm tiêu chí như vốn, doanh thu, lao động,… Mỗi quốc gia, mỗi khu vực có thể lựa chọn một chỉ tiêu hoặc một nhóm các chỉ tiêu khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện, trình độ phát triển và quan điểm riêng của mỗi nước. Việc đưa ra được tiêu chí xác định phù hợp là rất quan trọng nhằm xây dựng chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển đối với các DN đúng đắn và hợp lí hơn. Tại Việt Nam, theo điều 5 thông tư số 16/2013/TT-BTC ban hành ngày 08/02/2013 thì doanh nghiệp nhỏ và vừa được nhận dạng như sau: Doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, bao gồm cả hợp tác xã (sử dụng dưới 200 lao động làm việc toàn bộ thời gian và có doanh thu năm không quá 20 tỷ đồng), không bao gồm doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, xổ số, trò chơi có thưởng, sản xuất hàng hóa, dịch vụ thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Còn theo Điều 6 nghị định 39/2018/NĐ-CP ngày 11/03/2018 thì Doanh nghiệp nhỏ và vừa được phân theo quy mô bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa, cụ thể được thể hiện ở bảng 1.1 như sau: 8
Bảng 1.1. Phân loại DNNVV theo lĩnh vực kinh tế ở Việt Nam Nông nghiệp, lâm nghiệp, Chỉ thủy sản và lĩnh vực công Thương mại, dịch vụ tiêu/ nghiệp, xây dựng Lĩnh Doanh Doanh Doanh Doanh Doanh Doanh vực nghiệp nghiệp nghiệp nghiệp nghiệp nghiệp siêu nhỏ nhỏ vừa siêu nhỏ nhỏ vừa Số lao động tham gia không không không không không không bảo hiểm quá 10 quá 100 quá 200 quá 10 quá 50 quá 100 xã hội người người người người người người bình quân năm Tổng không không không không không không doanh quá 3 tỷ quá 50 tỷ quá 200 quá 10 tỷ quá 100 quá 300 thu của đồng đồng tỷ đồng đồng tỷ đồng tỷ đồng năm Tổng không không không không không không nguồn quá 3 tỷ quá 20 tỷ quá 100 quá 3 tỷ quá 50 tỷ quá 100 vốn đồng đồng tỷ đồng đồng đồng tỷ đồng (Nguồn: Nghị định 39/2018/NĐ-CP của Chính phủ) Việc đưa ra được tiêu chí đánh giá DNNVV phải dựa trên tình hình thực tế của đất nước nhằm đánh giá đúng đối tượng, giúp việc hoạch định chính sách hoàn thiện hơn, kịp thời hỗ trợ hoạt động cho các DN. Đồng thời việc phân loại hợp lí cũng giúp bản thân DN dễ dàng định hướng phát triển cho mình. Cùng với quá trình đổi mới của đất nước, mỗi giai đoạn khác nhau có thể căn cứ vào điều kiện cụ thể để đưa ra tiêu thức xác định DNNVV khác nhau. 1.1.2. Đặc điểm của Doanh nghiệp nhỏ và vừa Thứ nhất, đặc điểm về cơ cấu tổ chức và quản lý doanh nghiệp. 9
Các DN NVV thường có cơ cấu tổ chức sản xuất và quản lý đơn giản, gọn nhẹ với số lượng lao động ít. Hầu hết ở các doanh nghiệp này, ngoại trừ chức năng kế toán thường có bộ phận riêng hoặc có nhân viên được chuyên môn hóa đảm nhận ra, còn các chức năng quản trị khác như quản trị về nhân sự, chiến lược, chất lượng, tài chính, marketing… thì không có bộ phận riêng đảm nhận hoặc không được phân công rõ ràng. Một đặc điểm khác về cơ cấu tổ chức của các DN NVV là so với các doanh nghiệp lớn thì ở các DN NVV, người trực tiếp điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh thường là chủ sở hữu hoặc các cổ đông lớn của doanh nghiệp. Do đó, quyền lợi của người quản lý được gắn sát với quyền lợi của người chủ sở hữu. Điều này giúp cho người quản lý doanh nghiệp có khả năng tự quyết cao trong công việc, biết chớp lấy những cơ hội thuận lợi, tự do sáng tạo trong kinh doanh, thích ứng nhanh với những sự thay đổi của thị trường. Tuy nhiên, sự phân quyền rất hạn chế, quyền hạn quản trị tập trung gần như tuyệt đối vào chủ doanh nghiệp, cơ chế quản lý chủ yếu dựa trên sự thuận tiện, phụ thuộc phần lớn vào năng lực và kinh nghiệm của người chủ doanh nghiệp có thể trở thành nguyên nhân hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp nếu như người chủ doanh nghiệp không có được năng lực cũng như sự nhạy bén tối ưu đối với thị trường. Thứ hai, đặc điểm về nguồn nhân lực. Đội ngũ lao động tại các DN NVV khá phong phú với trình độ rất đa dạng, từ lao động thủ công đến lao động có tay nghề, và cả những người lao động có trình độ chuyên môn cao…Tuy nhiên, trong số đó thì lao động có trình độ thấp vẫn chiếm tỷ trọng lớn, gây khó khăn cho việc quản lý và sử dụng lao động, cũng như ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Nguyên nhân chính dẫn đến việc chất lượng của đội ngũ lao động tại các DN NVV còn thấp là do bản thân đặc điểm ngành nghề của các doanh nghiệp này. Phần lớn các DN NVV kinh doanh các mặt hàng và dịch vụ thiết 10
yếu cho xã hội, trong đó chủ yếu là các sản phẩm, dịch vụ phục vụ tiêu dùng và các sản phẩm truyền thống như chế biến thủy sản, cung cấp lương thực thực phẩm, dệt may, gia công đồ mỹ nghệ… Quá trình sản xuất của những ngành này thường sử dụng chủ yếu là những lao động tay chân không qua hệ thống trường lớp, kinh nghiệm được tích lũy thông qua làm việc thực tế. Mặt khác, do quy mô nhỏ, đem lại giá trị gia tăng thấp, môi trường làm việc không chuyên nghiệp, khiến các doanh nghiệp này khó có khả năng thu hút lao động có trình độ cao. Phần lớn các DN NVV lại được hình thành từ các hộ kinh doanh cá thể, hay một nhóm người có quan hệ gia đình, bạn bè cùng góp vốn lập nên cũng là một nguyên nhân khiến cho tính chọn lọc nguồn nhân lực là không cao, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp. Thứ ba, đặc điểm về khả năng tài chính. Vấn đề về vốn luôn là một trong những trở ngại lớn nhất đối với sự hình thành và phát triển của các DN NVV. Mặc dù có sự tăng trưởng nhanh về số lượng nhưng nếu xét quy mô vốn của các DN NVV thì lại rất thấp và sự tăng trưởng cũng không cao. Chủ yếu vốn của các doanh nghiệp này tồn tại dưới dạng hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu, và chỉ một phần nhỏ tồn tại dưới dạng tiền mặt. Vốn chủ sở hữu thấp, năng lực tài chính chưa cao nên nhiều DN NVV rất khó tiếp cận được các nguồn vốn tín dụng của các ngân hàng thương mại. Một số ngân hàng vẫn cho khu vực DN NVV là khu vực tiềm năng nhưng chứa đựng nhiều rủi ro. Muốn vay được vốn từ các ngân hàng thương mại thì doanh nghiệp phải tạo lập được dự án đầu tư có tính khả thi cao, tuy nhiên do trình độ, khả năng quản lý cũng như khả năng dự báo trước những biến động của ngành, của nền kinh tế còn kém nên không ít những dự án kinh doanh của các DN NVV không đáp ứng được yêu cầu của các ngân hàng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này thường gặp nhiều khó khăn về thủ tục xin vay vốn, tài sản đảm bảo, thế chấp… Còn việc huy động vốn trên thị 11