Luận văn Thạc sĩ Luật học: Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được nghiên cứu vổd mục đích để tìm rõ bản chất của thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng; thủ tục, quy trình cấp phép hoạt động xây dựng; thủ tục’ quy trình thẩm đinh dự án đầu tư, tìm ra những điểm bất cập của quá trình thực hiện thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng đối với nền kinh tế nước ta hiện nay, qua đó đưa ra những kiến nghị khoa học cho việc tiếp tục cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng nói chung và hoạt động cấp phép, thẩm định dự án đầu tư nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT 番 LƯƠNG T H I K IM DUNG THỬ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH v ự c XÂY DỤKG - MỘT SỐ VÂN ĐỂ LÝ LUẬN VÀ THựC TIÊN • • • CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊC H s ử NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT MÃ SỐ: 60 38 01 LUẬN VĂN THẠC s ĩ LUẬT HỌC • • • * NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. PHẠM HỒNG T H Á I Đ A I H O C Q U Ố C G IA HÁ N Ó I TRUNG ĨÁ M ĨH Ộ N G tin t h ư v iệ n HÀ NỘI - NÃM 2006
L Ờ I C ẢM ƠN Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn PGS.TS, Phạm Hổng Thái đã tận tình chỉ bảo giúp tồi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, Đồng thời, tôi cũng đã nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi của cô chủ nhiệm lớp Cao học Luật khoá 9，sự đìu dắt của các thầy, cô và sự động viên của gia đình, bạn bè trong suốt 3 năm của khóa học, Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất tới những sự quan tâm, giúp đỡ quý báu đó ! Hà Nội, ngày 15 tháng 10 năm 2006 Tác giả LƯƠNG THỊ KIM DUNG 1
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận vãn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn luận vãn LUƠNG THỊ K IM DUNG 2
M Ụ C LỤ C TRANG Trang pli ụ bìa Lời cam đoan MỜ ĐẦU 3 Chương 1. NHŨNG VÂN ĐỀ LÝ LUẬN VỂ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 7 TRONG LĨNH v ụ c XÂY DỤMG 1.1. Thủ tục hành chính ] 1.1.1. Quan niệm về thủ hành chính 7 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính 9 1.1.3.Nlìững nguycn tắc cơ ban của thủ tục hành chính 12 1.2. Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng 14 1.2.1. Khấi quát về hoạt động xâv dựng 14 1.2.2. Quan điểm về thủ tục hành chính trong 15 lĩììh vực xay dựng 1 .2 .3 . V a i t r ò c ủ a th ủ tụ c lìcU iỉi c h ín h tr o n g c Ịiiả n lý x â y d ụ n g . 19 1.2.4 Một số yếu tố tấc động đến hoạt động xây dựnu và 21 thực hiộn ihủ lục hành chính trong lĩnh vực xây dựng CluroììK 2. T H Ị T TRẠNG VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRON G 26 LĨNH VỤC XÂY DỤNG 2.1. Thủ tục hành chính Iron a lĩnh vực xây dựiìg trước klìi ban 26 hành Luạl Xay dựng năm 2003 2. L 1. Giai đoạn ihạp kỷ lừ cuối những nồm 50 đến 26 nhữnu nãĩiì đầu tlìập kỷ 70 2.1.2. Giai đoạn từ nãm 1975 đến năm 1990 27 2.1.3. Giai đoạn từ nãm 1990 đến trước khi có 34 luật Xúy cỉựno; năm 2003 2.2 Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng sau khi có Luật 48 Xay dựng (từ nãm 2003 đến nay) 2.3 Thú lục lạp, thẩm định' plie duyệt đầu tư dự án đầu tư xay 51
dựng công trình theo quy định phấp luật hiện hành 2.3.1. Lạp dự án đẩu tư xãy dựng công trình 51 2.3.2. Thẩm định dự án dầu tư xây dựng công trình 53 2.3.3. Quyết định đầu tư xây dựng công trì nil 56 2.4. Thủ tục cấp phép xây dựng 57 2.4.1 Cơ quan có tliẩm quyền cấp giấy phép xây dựng 60 2.4.2 Hổ sơ xin cấp giấy phép xây dựng 63 2A 3. Quyền và nghĩa vụ của người xin cấp phép xây dựng 69 2.4.4.Thực tế thực hiện thủ tục cấp phép xây dựng ở một 70 số địa phương 2.5. Một số nguycn nhân hạn chế 73 2.5.1. vể pháp luật 74 2.5.2. Vồ tổ chức bộ máy quán lý lĩnh vực xây dựng 77 2.5.4. Về đội ngũ cán bộ, công chức. 78 2.5.5. Cơ sở vạt chất 79 Chương 3. NHŨNG YÊU CẦU VÀ KIÊN NGHỊ HOÀN THIỆN THỦ TỤC 71 HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH v ụ c XÂY DỤNG 3.1. Quail đicm hoàn ứiiộn thủ (ục liành chính trong ỉĩnh vực xây dụììg 71 3.2. Những yêu cầu khi hoàn thiện thủ tục hành chính trong 83 lĩnh vực xây dự! ìg 3.3. Một số kiến nghị hoàn tlìiciì ill ủ tục hành chính tronc lĩnh 86 vực xây dựng KẾT IAIẬN 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO 99
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Xây dựng là lĩnh vực quan trọng của ngành kinh tế- kỹ thuật, cấu thành nền kinh tế quốc dân. Hoạt động xây dựng có liên quan và ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các thành phần kinh tế, các tổ chức và cá nhân trong toàn xã hội. Hoạt động xây đựng ở nước ta trong những năm gần đây đã có bước phát triển không ngừng về mọi mặt cả về số lượng và chất lượng, ngày càng đáp ứng tốt nhiệm vụ xây dựng các công trình công nghiệp，công trình dân dụng và hạ tầng kỹ thuật. Những kết quả đạt được của ngành xây dựng bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: Sự phát triển của khoa học công nghệ trong lĩnh vực xây dựng; sự trưởng thành của đội ngũ cán bộ, công nhân ngành xây dựng Việt Nam; sự đầu tư thích đáng về các nguồn vốn cho các cồng trình.,. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động xây dựng ở nước ta trong thời gian qua cũng đã bộc lộ nhiều yếu kém: tỷ lệ thất thoát trong xây dựng còn cao; chất lượng nhiều công trình không đảm bảo đúng thiết kế; nhiều công trình khi xây dựng xong không phát huy được hiệu quả; đầu tư trong lĩnh vực xây dựng còn dàn trải, thi công chậm, gây nhiều lãng phí; vi phạm pháp luật trong lĩnh vực xây dựng tương đối phổ biến, ở một số nơi, một số công trình vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân của các yếu kém nói trên, đó là thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng mà đặc biệt là thủ tục cấp phép xây dựng, thủ tục thẩm định dự án xây dựng còn rườm rà, chồng chéo, thời gian thực hiện thủ tục kéo dài，song lại không chặt chẽ, có nhiều sơ hở, tạo điều kiện cho các vi phạm pháp luật xảy ra. Trước thực trạng nói trên, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật về cải cách thủ tục hành 3
chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng nói riêng. Nhiều nghị quyết của Đảng đã đưa ra định hướng về việc cải cách một bước cơ bản của thủ tục hành chính, cả về thể chế và tổ chức thực hiện, loại bỏ những khâu xin phép, xét duyệt không cần thiết, giảm phiền hà, ngăn chặn tệ cửa quyền, sách nhiễu, tham nhũng, hối lộ, vi phạm pháp luật; tập trung cải cách hành chính trong lĩnh vực tác động trực tiếp tới đời sống và sản xuất kinh doanh của nhân dân, đẩy mạnh việc giải quyết khiếu kiện của dân. Tăng cường trách nhiệm của cơ quan quản lý cán bộ trong việc giải quyết các đơn, thưtố cáo về những sai phạm của cán bộ, công chức • • • Ngày 05/4/2004 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ số 09/2005/CT-TTg về tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách hành chính. Tại mục 1 của Chỉ thị quy định: "Tổng rà soát và sửa đổi, đơn giản hoá thủ tục hành chính trên các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý được phân công. Tập trung trước hết đối với một số lĩnh vực đang có nhiều bức xúc là: đăng ký hộ tịch, hộ khẩu, công chứng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở、cấp phép xây dựng, thi hành tuyển cán bộ, công chức, đăng ký kinh doanh, thuế, hải quan' Như vậy, thủ tục hành chính cấp phép xây dựng, lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng hiện nay đang là một trong những khâu cấp bách mà trong những năm tới tiếp tục cần phải được thực hiện cải cách triệt để. Từ những yêu cầu của thực tiễn cùng với cơ sở pháp lý nói trên, đã đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng để để tìm ra một thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng sao cho đơn giản, công khai, minh bạch, phù hợp với thực tiễn là một đòi hỏi khách quan, cấp thiết, góp phần làm cho hoạt động đầu tư xây dựng ngày có hiệu quả hơn, khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư sản xuất kinh doanh phù hợp với chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, sử dụng các nguồn vốn đạt hiệu quả cao nhất, chống tham 0，lãng phí, bảo vệ môi 4
trường sinh thái, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong xây dựng, bảo đảm chất lượng và thời hạn xây dựng. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Nghiên cứu về thủ tục hành chính nói chung đã được nhiều nhà khoa học đề cập đến, nhiều công trình khoa học đã được công bố dưới các hình thức như: sách chuyên khảo, bài bào trên các tạp chí, trong các giáo trình đào tạo cử nhân luật, cử nhân hành chính như: Tìm hiểu pháp luật về lĩnh vực xây dựng của Luật gia Nguyên Thị Mai, nxb Chính trị Quốc Gia năm 1998; Tạp chí quản lý nhà nước số 118 tháng 11 năm 2005 có bài “ Cải cách thẩm quyền đầu tư trong đổi mới cơ chế nhà nước về đầu tư xây dựng” của T.s Phạm Hữu M inh -B ộ Xây dựng; Luận án tiến sĩ của Bùi Sĩ H iể n ， ’ Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về xây dựng”，Đại học KHXH &N V - Đại học Quốc gia Hà Nội, mã số 5.050; ■.. Tuy nhiên, những công trình khoa học nghiên cứu về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng thì chưa được các nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu thích đáng. Các công trình nghiên cứu nói trên chỉ nghiên cứu, bình luận từng mặt của hoạt động quản lý nhà nước về xây dựng, pháp luật về xây đựng nói chung, chứ chưa đi sâu vào việc nghiên cứu thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng, đặc biệt là thủ tục hành chính trong lĩnh vực cấp phép xây dựng, đầu tư xây đựng. Vì vậy, tôi mạnh dạn chọn và nghiên cứu đề tài: ” Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng-Một số vấn đề lý luận và thực tiễ n ' 3* Mục đích nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu vổd mục đích để tìm rõ bản chất của thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng; thủ tục, quy trình cấp phép hoạt động xây dựng; thủ tục’ quy trình thẩm đinh dự án đầu tư, tìm ra những điểm bất cập của quá trình thực hiện thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng đối với nền kinh tế nước ta hiện nay, qua đó đưa ra những kiến nghị khoa học cho
việc tiếp tục cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng nói chung và hoạt động cấp phép, thẩm định dự án đầu tư nói riêng. 4. Giới hạn của đề tàỉ Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng rất rộng lớn, bắt đầu từ thủ tục lập dự án, đánh giá dự án, phê duyệt dự án đầu tư, xây dựng, cấp phép xây dựng, giám sát, kiếm định chất lượng công trình, hoàn công…Trong khuôn khổ của luận văn, chúng tôi chỉ tập trung nghiên cứu đến thủ tục hành chính trong giai đoạn lập dự án đầu tư, và cấp phép xây dựng. 5* Cơ sở phương pháp luận và phương nghiên cứu Luận văn được thực hiện dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa Mác- Lênin: phương pháp biện chứng duy vật, phương pháp duy vật lịch sử; các phương pháp cụ thể: so sánh, phân tích tổng hợp, diễn dịch, quy nạp và các phương pháp nghiên cứu khác. 6. Bố cục luận văn Bố cục luận văn bao gồm: - Mở đầu - Phần nội dung: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây đựng Chương 2: Thực trạng về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng Chương 3: Những yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng - Kết ỉuận - Tài liêu tham khảo.
CHUƠNG 1 NHŨHG v ấ n đ ê L ý l u ậ n v ề t h ủ t ụ c h à n h c h ín h TRONG LĨNH v ự c XÂY DỤNG 1.1. THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1.1. Quan niệm về thủ tục hành chính Theo C.Mác，thủ tục là hình thức sống của Đạo luật và Luật có hình thức riêng của nó [6， trl5 8 】 . Thủ tục theo nghĩa thông thường là trình tự và phương pháp làm việc. Trình tự là thứ tự nhất định. Nói cách khác, người ta thường hiểu thủ tục là trình tự thực hiện hành động cần thiết để hoàn thành một công việc nào đó hoặc để giải quyết một nhiệm vụ nhất định. Ở một góc độ khác, thủ tục được hiểu là những quy tắc, chế độ, phép tắc hay quy định chung phải tuân thủ theo khi giải quyết công việc, còn thủ tục hành chính là loại thủ tục gắn liền với hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước. Thủ tục hành chính, theo quan niệm chung của nhiều nước, ỉà những quy tắc phải theo đúng trong quy trình ra một quyết định hay giải quyết công việc thuộc lĩnh vực quản lý liên quan đến việc xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách, luật pháp và phục vụ nhu cầu hàng ngày cho xã hội, cho cồng dân của các cơ quan và công chức nhà nước. Theo khoa học hành chính Việt Nam có quan niệm: Thủ tục hành chính là trình tự cả về thời gian và không gian các giai đoạn cần phải có để thực hiện mọi hình thức hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. [19，tr20]. Bởi vậy, bất kỳ một hoạt động quản lý nào đều được thực hiện bằng một loạt hành động nối tiếp nhau theo một trình tự nhất định, và theo những cách 7
thức nhất định, tức là chúng diễn ra theo một thủ tục nhất định. Thủ tục ấy cũng được coi là hình thức đối với nội dung hoạt động. Thuộc tính quản lý của nhà nước là tính trình tự, tức là sự thay đổi liên tục kế tiếp nhau theo một trật tự, cách thức nhất định, tức là diễn tiếp theo thứ tự thời gian của những hiện tượng nào đó nhằm đạt tới một kết quả nhất định. Bất kỳ một hoạt động quản lý nào đều có thể nhận thấy tính kế tiếp, liên tục của các hành động, nhưng không chỉ trình tự thời gian của các hành động, mà bên cạnh đó, phương pháp, cách thức thực hiện các hành động cũng vô cùng quan trọng. Đồng thời, hoạt động quản lý nhà nước luôn tuân thủ những quy tắc pháp lý, những quy định cụ thể về trình tự, cách thức khi sử dụng thẩm quyền nhà nước đối với từng cơ quan để giải quyết công việc, gọi chung là những quy phạm thủ tục, trong đó có thủ tục lập pháp, thủ tục tố tụng tư pháp và thủ tục hành chính. Tất cả các quy tắc pháp lý, quy định về trình tự thực hiện thẩm quyển của cơ quan nhà nước trong việc giải quyết các nhiệm vụ nhà nước và công dân tạo nên hệ thống quy phạm thủ tục. Sự tham gia của nhiều thành viên chức năng (chức năng chuyên ngành và chức năng theo khu vực, lãnh thổ), theo trình tự thời gian và các bước trong thủ tục hành chính còn gọi là quy trình (ví dụ，quy trình thủ tục hải quan). Đó là những quy tắc bắt buộc các cơ quan nhà nước cũng như công chức nhà nước phải tuân theo trong quá trình giải quyết cồng việc theo chức năng và thẩm quyền được phân công. Vì vậy, thủ tục hành chính là phương tiện đảm bảo cho các quy phạm vật chất quy định trong các quyết định hành chính được thi hành thuận lợi, nó đảm bảo cho việc thi hành các quyết định được thống nhất và có thể kiểm tra được tính hợp pháp, hợp lý cũng như các hệ quả do việc thực hiện các quyết định hành chính tạo ra. Khi thủ tục hành chính được vận hành một cách hợp lý, các thủ tục hành chính sẽ tạo khả năng sáng tạo trong việc thực hiện các quyết định quản lý đã được thông qua, đem lại hiệu quả thiết thực cho quản lý nhà nước, giảm sự phiền hà, củng cố quan hệ giữa nhà nước và nhân dân. 8
Tóm lại, Thủ tục hành chính là trình tự’ cách thức quản lý của cơ quan hành chính Nhà nước khi thực thi công vụ, là công cụ có tính pháp ỉỷy giúp cho hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan nhà nước được trật tự thống nhất về trình tự và cách thức giải quyết công việc trong mối quan hệ với tổ chức và công dân, Thủ tục hành chính đơn giản, thuận tiện, công khai và dân chủ sẽ góp phần tãng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, rút ngắn khoảng cách giữa nhà nước với nhân dân và củng cố sức mạnh nhà nước. 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính Hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước được thực hiện với nội dung phong phú, mang tính chất đa dạng, song tuân thủ theo những quy định của pháp luật. Từ thực tế việc xây dựng và vận dụng các thủ tục hành chính, có thể nêu lên một số đặc điểm chung của chúng nhằm phân biệt vói các quy phạm thủ tục trong hoạt động của bộ máy nhà nước như sau: Thứ nhấtythủ tục hành chính có tính pháp lý Thủ tục hành chính do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền công bố và thực thi, nó chứa đựng nội dung thể chế của nền hành chính nhà nước, Thể chế của nền hành chính nhà nước là hệ thống các quy phạm và chuẩn mực được ghi nhận trong Hiến pháp, Luật và các văn bản dưới luật quy định vé tổ chức của nền hành chính, về hoạt động của bộ máy nhà nước, về kiểm tra, tranh tra trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước. Hay nói cách khác đó là những quy tắc, quy chế, nội quy để điều chỉnh, can thiệp các mối quan hệ xã hội, chính trị, kinh tế, văn hoá •• • nhằm đảm bảo cho các mối quan hệ đó phát triển theo những ý định có trước- Các thủ tục không được các quy 9
phạm thủ tục của luật hành chính quy định thì không được coi là thủ tục hành chính. Như vậy, các hoạt động quản lý của cơ quan hành chính nhà nước được các quy phạm thủ tục của Luật Hành chính quy định mới là thủ tục hành chính, thủ tục hành chính được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố và thực thi, việc thực hiện phải tuân theo quy định trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật nhà nước. Đó là cơ sở xác định tính pháp lý của thủ tục hành chính. Vì mang tính pháp lý nên thủ tục hành chính trở thành công cụ có giá trị giúp cơ quan hành chính nhà nước tổ chức điều hành trật tự thống nhất. Thứ hai, thù tục hành chính gắn liền với hoạt động quản lý của cơ quan hành chính nhà nước. Nhà nước thành lập các cơ quan hành chính nhà nước, với chức năng là hoạt động chấp hành và điều hành. Các hoạt động này diễn ra liên tục theo một trình tự nhất định. Thủ tục hành chính do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền ban hành và thực thi， quy định trình tự, cách thức giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nước. Đó là những thủ tục để giải quyết công việc nội bộ cơ quan nhà nước và công việc liên quan tới việc cơ quan nhà nước giải quyết quyền chủ thể, nghĩa vụ pháp lý của công dân. Mặt khác các hoạt động quản lý được các quy phạm thủ tục của Luật hành chính quy định do vậy các thủ tục hành chính gắn liền với hoạt động quản lý của cơ quan hành chính nhà nước. Hoàn thiện thủ tục hành chính không ngoài mục đích là để tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý của cơ quan hành chính nhà nước hiện nay. Thứ ba, thủ tục hành chính có tính thích ứng linh hoạt 10
Quản lý hành chính là hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước vì vậy phương pháp quản lý là mệnh lệnh, quyền uy nhưng có kết hợp thoả thuận. Nhưng cuộc sống luôn vận động và không ngừng biến đổi, các đối tượng quản lý rất đa dạng và có những yêu cầu rất khác nhau, có đối tượng cần phải quản lý chặt chẽ, nhưng có đối tượng lại cần phải cởi mở, thông thoáng vì vậy về trình tự, cách thức tiến hành quản lý không thể cứng nhắc áp dụng cho mọi đối tượng, mọi lĩnh vực ở mọi thời điểm vì ngay bản thân mục tiêu, nhiệm vụ cửa công tác quản lý trong mỗi thòi kỳ cũng có sự thay đổi. Do vậy, bên cạnh việc phải tuân thủ theo các quy định, quy tắc có sẵn, thủ tục hành chính cần phải bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu đòi hỏi từ cuộc sống và của công tác quản ỉý nhà nước, đó chính tính thích ứng linh hoạt của thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính nước ta từ năm 1945 tới nay có rất nhiều thay đổi. Tiến hành cải cách thủ tục hành chính thực chất là sự điều chỉnh, bổ sung khắc phục căn bệnh rườm rà, chổng chéo, nhiều cấp, nhiều cửa gây phiền hà, rắc rối của thủ tục hành chính. Thứ tưt việc thực hiện thủ tục hành chính có những đặc điểm riêng sau: + Do nhiều chủ thể thực hiện, rất đa dạng, phức tạp. Chủ thể của thủ tục hành chính là các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và cổng dân, trong đó có chủ thể thực hiện thủ tục và chủ thể tham gia thủ tục. + Luôn có một chủ thể thực hiện thủ tục, đó là các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội，người có thẩm quyền nhân danh nhà nước tiến hành các thủ tục hành chính, có quyền quyết định đơn phương được pháp luật cồng nhận. + Quan hệ thủ tục hành chính có thể nảy sinh bởi sáng kiến của bất kỳ bên nào mà sự đồng ý của bên tham gia thủ tục không phải là điều kiện bắt buộc. 11
Như vậy, thủ tục hành chính quy định, cách thức tiến hành các hoạt động quản lý ，nó trả lời cho câu hòi: làm như thế nào để thực hiện được quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ pháp luật hành chính. Để tránh tình trạng tuỳ tiện, thiếu khách quan trong điều hành cồng việc, các cơ quan nhà nước phải chấp hành nghiêm túc các thủ tục hành chính. Tuy nhiên nếu quá câu nệ sẽ làm chậm trễ, ách tắc công việc, thủ tục tườm rà， chồng chéo làm phát sinh những tiêu cực, phiền hà cho nhân dân. l.l,3 ,N h ữ n g nguyên tắc cơ bản của thủ tục hành chính Việc xây dựng thủ tục hành chính là nghiên cứu để đề ra những cách thức giải quyết công việc nhằm thực hiện các quy định nội dung của pháp luật và đáp ứng yêu cầu đỏi hỏi của thực tế. Do đó, việc xây dựng thủ tục hành chính được đặt trên những nguyên tắc cơ bản do Hiến pháp quy định. Thủ tục hành chính được xây dựng trên nguyên tắc chung là phù hợp với chức năng quản lý được giao và theo thẩm quyền do luật pháp cho phép [17， tr59]. Thủ tục hành chính quy định trình tự về thời gian, cách thức giải quyết nhàm mục đích để điều hành, quản lý được trật tự, thống nhất. Mỗi cơ quan hành chính nhà nước khi thành lập đều được giao chức năng, nhiệm vụ cụ thể. Do vậy, thủ tục hành chính khi xây dựng sẽ căn cứ vào chức năng quản lý, thẩm quyền do pháp luật cho phép để xây dựng và ban hành. Việc xây dựng và ban hành thủ tục hành chính là cả một nghệ thuật của nhà quản lý nhưng phải tuân theo những nguyên tắc chung cơ bản sau: Thứ nhất, việc xây dựng và ban hành thủ tục hành chính phái phù hợp với pháp chếXHCN，với pháp luật hiện hành của nhà nước ta ，nhằm tạo được một công cụ quản lý hữu hiệu cho bộ máy nhà nước. 12
Theo nguyên tắc này thì chỉ những cơ quan nhà nước có thẩm quyền mới được ban hành các thủ tục hành chính. Các thủ tục hành chính được ban hành phải đảm bảo không mâu thuẫn, trái với pháp luật, trái với vãn bản của cơ quan nhà nước cấp trên. Phải thực hiện đúng trình tự với phương tiện, biện pháp và hình thức được pháp luật cho phép. Nhà nước cần tạo điều kiện cho các cơ quan tập thể, công dân có thể thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình khi giải quyết các cồng việc theo quy định chung [22， tr50]. Thứ hai, thủ tục hành chính ban hành phải phù hợp với thực tê\ với nhu cầu khách quan của sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Hay nói cách khác, thủ tục hành chính phải được xây dựng trên cơ sở nhận thức đầy đủ yêu cầu khách quan của tiến trình phát triển xã hội. Nhà nước chúng ta đang thực hiện xây dựng nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị truờng có sự quản lý của nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, một nền kinh tế mở，đa phương hoá và đa dạng hoá quan hệ đối ngoại. Do đó, thủ tục hành chính của chúng ta phải được xây dựng sao cho phù hợp với tình hình đó để tạo điều kiện cho các hoạt động quản lý kinh tế, quản lý xã hội được thực thi hữu hiệu. Và cần phải kết hợp với việc xây dựng các thủ tục mới, sửa đổi, bãi bỏ nhưngc thủ tục xét thấy đã lỗi thời để tạo điều kiện tốt cho các hoạt động kinh tế thị trường phát triển đúng hướng. Thứ ba, thủ tục hành chính đơn giản, dễ hiểu, thuận lợi cho việc thực hiện. Nguyên tắc này yêu cầu thủ tục hành chính phải phản ánh yêu cầu và nguệyn vọng bức xúc của nhân dân ta hiện nay. Nó cũng là nguyên tắc xuất phát từ bản chất của ta là Nhà nước của dân, do dân, vì dân. Những thủ tục rườm ra, phức tạp vừa làm cho cán bộ, nhân dân khó hiểu, khó chấp hành, vừa tạo điều kiện cho bệnh quan liêu, cửa quyền phát triển. Do đó, khi ban hành, các thủ tục hành chính phải có sự giải thích cụ thể, rõ ràng, cần tránh tình trạng thủ tục hành chính sau khi ban hành không có điều kiện để thực thi do
đối tượng không hiểu được thủ tục một cách rõ ràng hoặc do yêu cầu đặt ra không phù hợp với thực tế. Cần phải được đảm bảo rằng mọi thủ tục đều được cồng khai cho mọi người biết để tuân thủ. Thứ tư, thủ tục hành chính cần phải đảm bảo tính hệ thốngy có nghĩa là các thủ tục không được mâu thuẫn với nhau trong cùng một lĩnh vực cũng như với các lĩnh vực khác. Khi thủ tục được thống nhất thì việc áp dụng thuận tiện, hiệu quả. Như vậy, hoạt động xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng cũng phải đáp ứng được những nguyên tắc trên để đảm bảo cho thủ tục hành chính đơn giản, gọn nhẹ, hiệu quả, hiện đại, phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về xây dựng. Thực hiện thủ tục hành chính là việc chấp hành các quy định của pháp luật, do vậy chủ thể thực hiện thủ tục nói chung và người được trao thẩm quyền thực hiên nói riêng cần phải nghiêm túc, thực hiện đúng và đủ các nguyên tắc được pháp luật quy định khi thực thi công vụ. 1.2. Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng 1.2.L Khái quát về hoạt động xây dựng Theo quy định của Luật xây dựng năm 2003 thì hoạt động xây dựng là hoạt động bao gồm lập quy hoạch xây dựng, lập dự án đầu tư xây dựng công trình, khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng công trình, thi công xây dựng công trình, giám sát thi công xây dựng công trình, quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng và các hoạt động khác có liên quan đến xây dựng công trình [18, tr 19]. Trong đó dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công 14
trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời hạn nhất định, Dự án đầu tư xây dựng được chủ đầu tư xây dựng công trình lập. Hoạt động lập dự án đầu tư xây dựng công trình gồm việc lập: phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở (tuỳ yêu cầu của từng loại công trình cụ thể). Dự án đầu tư xây dựng công trình phải cụ thể hoá được nội dung quy hoạch xây đựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo được tính khả th i của dự án đầu tư xây dựng công trình và sự quản lý của nhà nước đối với việc triển khai và thực hiện dự án. Lập dự án đầu tư xây dựng công trình là giai đoạn quan trọng, đưa ra cái nhìn tổng thể vẻ dự án đầu tư xây dựng công trình, trên cơ sở đó người có thẩm quyền xem xét, đánh giá hiệu quả kinh tế-xã hội của dự án đầu tư xây dựng công trình phải có các điều kiện nhất định, đặc biệt là các yêu cầu về chuyên mồn để có thể thực hiện được phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở nằm trong yêu cầu của việc lập dự án đầu tư xây dựng công trình. Việc lập dự án đầu tư xây đựng công trình phải được người có thẩm quyền xem xét hiệu quả về kinh tế-xã hội của dự án đầu tư để đưa ra quyết định có được triển khai hay không. Hoạt động cấp giấy phép xây dựng công trình là hoạt động mà chủ đầu tư xây đựng công trình phải cung cấp đủ những giấy tờ cần thiết (hồ sơ xin cấp giấy phép xây dựng) cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi khởi công xây dựng. Giấy phép xây dựng công trình là một hoạt động quan trọng trong quản lý nhà nước về xây dựng. 1.2.2. Quan điểm về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng Hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng gồm nhiều hoạt động khác nhau, những hoạt động này đòi hỏi phải được thực hiện theo những trình tự，thủ tục nhất định để Nhà nước quản lý các hoạt động xây dựng, đổng 15
thời để thực hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong hoạt động xây dựng. Đặc biệt đó là hoạt động lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng và hoạt động cấp phép xây dựng. Việc xây dựng nhà ở， các cồng trình phải tuân theo quy hoạch xây dựng được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, môi trường đổ thị, các di sản văn hoá，lịch sử và các công trình kiến trúc có giá trị; bảo đảm việc xây dựng và sử dụng công trình theo quy định của pháp luật có liên quan, làm căn cứ để giám sát thi công, xử lý các vi phạm về trật tự xây đựng, lập hồ sơ hoàn công và đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng công trình. Vì vậy, quá trình thẩm định dự án đầu tư xây dựng và cấp giấy phép xây dựng là một công cụ chủ yếu để kiểm soát hoạt động xây dựng nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện xây dựng các công trình nhanh chóng, thuận tiện. Với đặc thù của ngành xây dựng là liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp nên thủ tục hành chính được thực hiện bởi nhiều cơ quan và công chức nhà nước. Và đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế，do đó đòi hỏi thủ tục hành chính cần phải kịp thời, thích ứng với điều kiện kinh tế hiện nay* Thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng là phương tiện để đưa các quy phạm pháp luật nội dung trong lĩnh vực xây dựng vào đời sống thực tế, được thi hành thuận lợi, nó đảm bảo cho việc thi hành các quyết định được thống nhất và có thể kiểm tra được tính hợp pháp, hợp lý cũng như các hệ quả do việc thực hiên các quyết định hành chính tạo ra. Khi thủ tục hành chính được xây dựng và vận dụng một cách hợp lý nó sẽ tạo ra khả năng sáng tạo trong việc thực hiện các quyết định quản lý đã được thông qua, được đem lại hiệu quả thiết thực cho quản lý nhà nước. Thủ tục hành chính nói chung và thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng nói riêng liên quan đến quyền và lợi ích của công dân, tổ chức, đo vậy khi được xây dựng hợp lý và vận dụng 16
tốt vào đời sống nó sẽ có ý nghĩa rất thiết thực, làm giảm sự phiền hà，củng cố được quan hệ giữa nhà nước và dân. Công việc được giải quyết nhanh chóng, giảm sự phiền hà tới người dân, góp phần chống tệ nạn tham nhũng, sách nhiễu. Trong công cuộc đổi mới hiện nay, ngành xây dựng đã có những bước phát triển không ngừng về mọi mặt. Hệ thống ván bản quy phạm pháp luật về xây dựng ngày càng được bổ sung, hoàn thiện phục vụ đắc lực cho công tác quản lý nhà nước về xây dựng, góp phần thúc đẩy, lành mạnh hoá hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp xây dựng trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Nhưng đời sống xã hội cũng như quan hệ kinh tế còn nhiều bức xúc chưa được giải quyết triệt để. Trong khi đó, cách mạng khoa học và công nghệ trên thế giới vẫn phát triển mạnh mẽ, những biến chuyển mau lẹ và phức tạp trên thế giới đang hàng ngày, hàng giờ tác động vào đời sống xã hội của nước ta trong đó có lĩnh vực xây dựng. Chúng đòi hỏi bộ máy quản lý phải hoạt động nhanh, nhạy, có hiệu quả để đưa đất nước tiếp tục tiến lên. Trong tình hình đó, vai trò của thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng ngày càng có một vai trò hết sức to lớn góp phần thúc đẩy các hoạt động kinh tế trong lĩnh vực xây dựng. Quản lý nhà nước về lĩnh vực xây dựng là việc thực thi quyền hành pháp, là tác động có tổ chức và điều hành bằng quyển lực nhà nước đối với quá trình hoạt động xã hội diễn ra thông qua các cấp chính quyền để quản lý hoạt động xây dựng phát triển phục vụ cho cuộc sống của cộng đồng dân cư. Như vậy, cỏ thể nói thả tục hành chính trong quản lý lĩnh vực xảy dựng là trình tự, cách thức quản lý của cơ quan hành chính nhà nước đổi với các khâu lập quy hoạch xây dựng，lập dự án đầu tư xây dựng công trình, khảo sát xảy dựng, thiết kế xây dựng công trình, thi công xây dựng công trình, giám sát thi công xây dựng công trình, quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, lựa chọn nhà thầu và các hoạt động khác có liên quan đến xây dựng công trình, Ị e)Ă. hoc q u o c g ； a n^. 17 Ị ]r u n g tâm -H O N G TIN THƯ Ví ẺN ___ . ■— _ I■ ■ - r -I •一 ■■ 1■ ^