VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------
TRỊNH HOÀNG MINH
PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ THÔNG TIN CÁ NHÂN
CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ
Hà Nội, năm 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------
TRỊNH HOÀNG MINH
PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ THÔNG TIN CÁ NHÂN
CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN VĂN CƯƠNG
Hà Nội, năm 2021
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường, NTD là một trong các chủ thể trung tâm,
có tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các nhà cung
cấp. Dưới sự đổi mới không ngừng và sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ,
NTD ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò trung tâm của mình trong sự
phát triển của kinh tế - xã hội. Vì vậy, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp NTD
có thể được xem là nghĩa vụ, trách nhiệm chung của toàn xã hội. NTD cần
được bảo đảm an ninh, an toàn khi tham gia các giao dịch, trong đó có các
giao dịch trên không gian mạng mà ở đó, việc bảo đảm an ninh, an toàn thông
tin cá nhân (TTCN) là vấn đề rất quan trọng.
Trong thời gian qua, TTCN nói chung và TTCN của NTD nói riêng dễ
dàng được thu thập bằng các phương tiện hiện đại, các trang mạng xã hội
cùng với vấn nạn “trộm thông tin người dùng”, “rao bán thông tin”,… làm
ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của NTD. Thực tế cho thấy, khi thông
tin cá nhân bị bóp méo và làm sai lệch mà được công bố rộng rãi tới cộng
đồng sẽ gây ra những tác động không nhỏ đến đời sống riêng tư của mỗi cá
nhân, khiến họ cảm thấy e ngại khi tham gia vào các giao dịch tiêu dùng, làm
ảnh hưởng đến hoạt động của nền kinh tế và trật tự xã hội. Chính vì vậy, pháp
luật về bảo vệ TTCN của NTD ra đời nhằm tạo một cơ sở pháp lý vững chắc
cho việc khắc phục những vấn nạn xâm phạm thông tin, xử lý thỏa đáng các
hành vi vi phạm, tạo tiền đề cho sự củng cố niềm tin, gắn kết giữa NTD và
các cá nhân, tổ chức kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, góp phần bảo
đảm ổn định xã hội.
Ở Việt Nam thời gian qua, các quy định về bảo vệ TTCN của NTD đã
bước đầu xuất hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có Luật
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010 và các văn bản có liên quan. Tuy
2
nhiên, thực tiễn triển khai và áp dụng các quy định này cho thấy bên cạnh
được một số thành tựu nhất định, quy định hiện hành về bảo vệ TTCN của
NTD chưa đủ mức răn đe, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng xâm phạm quyền
của NTD đối với việc bảo đảm an ninh, an toàn TTCN của mình. Thực tiễn
cũng cho thấy, tình trạng xâm phạm thông tin ngày càng phức tạp diễn ra
dưới nhiều hình thức tinh vi hơn trước.
Trong bối cảnh đó, tác giả chọn đề tài “Pháp luật bảo vệ thông tin cá
nhân của người tiêu dùng ở Việt Nam hiện nay” để làm Luận văn Thạc sĩ
Luật kinh tế với mục đích tìm hiểu pháp luật và mong muốn đóng góp một
phần công sức vào quá trình hoàn thiện quy định và nâng cao hiệu quả thực
thi pháp luật về bảo vệ TTCN của NTD ở Việt Nam, góp phần bảo đảm niềm
tin của NTD đối với các giao dịch trong nền kinh tế số đang dần được hình
thành ở Việt Nam.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Ở Việt Nam, bảo vệ TTCN của NTD là vấn đề đã bước đầu được các
nhà nghiên cứu, nhà hoạt động thực tiễn quan tâm nghiên cứu ở các quy mô
khác nhau trong những năm gần đây. Trong đó, phải kể đến một số công trình
tiêu biểu như sau:
- TS Nguyễn Văn Cương (2020) “Thực trạng pháp luật về bảo vệ thông
tin cá nhân ở Việt Nam hiện nay và hướng hoàn thiện”, Tạp chí Nghiên cứu
Lập pháp, số 15 (415), tr.36-tr43;
- Ngô Vĩnh Bạch Dương (2019) “Bảo vệ thông tin người tiêu dùng”,
website: lapphap.vn;
- Nguyễn Việt Hà (2016) “Pháp luật Việt Nam về bảo vệ thông tin cá
nhân của người tiêu dùng trong thương mại điện tử”, Luận văn Thạc sĩ Luật
học, Khoa luật Đại học quốc gia Hà Nội;
- Hồ Xuân Hải (2019) “Bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng
trong hoạt động thương mại theo pháp luật Việt Nam”, Luận văn Thạc sĩ Luật
học, Đại học Luật Đại học Huế;