Luận văn Thạc sĩ: Những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài nghiên cứu này nhằm đánh giá tổng quan thực trạng và triển vọng xuất khẩu lúa gạo Việt Nam và thế giới. Thấy được tình hình xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam trong thời gian qua. Đề ra những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM _____________________ LÊ THANH TUẤN NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên Ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã Số Ngành: 6034 0102 Tp. HỒ CHÍ MINH, tháng 01 năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM _____________________ LÊ THANH TUẤN NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên Ngành: Quản Trị Kinh Doanh Mã Số Ngành: 6034 0102 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN NGỌC TRUNG Tp. HỒ CHÍ MINH, tháng 01 năm 2013
i CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : TS. PHAN NGỌC TRUNG Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ TP. HCM, ngày 4 tháng 01 năm 2013 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) 1. Ts. Trương Quang Dũng - Chủ tịch 2. Ts. Tần Xuân Bảo - Phản biện 3. Ts. Ngô Quang Huân - Phản biện 4. Ts. Hà Văn Ánh - Ủy viên 5. Ts. Phạm Thị Hà - Ủy viên Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
ii TRƯỜNG ĐH KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH - ĐTSĐH Độc lập - Tự do - Hạnh phúc TP. HCM, ngày 15 tháng 12 năm 2012 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: LÊ THANH TUẤN Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 25/3/1974 Nơi sinh: Đồng Tháp Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh MSHV: 1084012102 I- TÊN ĐỀ TÀI: Những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam. II- NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG: - Đánh giá tổng quan thực trạng và triển vọng xuất khẩu lúa gạo Việt Nam và thế giới. - Thấy được tình hình xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam trong thời gian qua. - Đề ra những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam. III- NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: 30/05/2012 theo Quyết định số 849/QĐ-DKC IV- NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 15/12/2012 V- CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS.PHAN NGỌC TRUNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH TS. PHAN NGỌC TRUNG
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn Lê Thanh Tuấn
iv LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quí thầy cô trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi suốt thời gian học tập tại trường. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Phan Ngọc Trung đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Nhân đây, tôi cũng xin cảm ơn Ban Giám đốc Công ty Lương thực Thực phẩm An Giang đã tạo điều kiện thời gian cho tôi trong suốt khóa học, cùng các anh chị em Trung tâm Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các anh chị em công tác các Công ty thành viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam tạo điều kiện thu thập, điều tra khảo sát để có dữ liệu viết luận văn. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quí báu của quí thầy cô và các bạn. Lê Thanh Tuấn
v TÓM TẮT Gạo đóng vai trò chủ yếu trong an ninh lương thực và ổn định kinh tế xã hội. Vụ mùa chính đất nước đáp ứng tiêu dùng cho gần 89 triệu và là nguồn thu nhập hơn 60 triệu người dân vùng nông thôn nông nghiệp. Từ những năm 1990, sản lượng gạo xuất khẩu tăng lên rất ấn tượng, giúp Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai trên thế giới. Mục đích của nghiên cứu này là dựa trên cơ sở hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về nguồn gốc và lợi ích của xuất khẩu trong tiến trình phát triển kinh tế quốc gia; phân tích tổng quan tình hình sản xuất lúa gạo thế giới; phác họa những điểm chủ yếu về thị trường gạo thế giới, trên cơ sở đó làm rõ lợi thế và hạn chế của Việt Nam trong xuất khẩu gạo. Nghiên cứu này cũng đánh giá đầy đủ và toàn diện thực thực trạng hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam trong những năm qua; chỉ ra những thử thách; Chỉ rõ những vấn đề đặt ra cho hoạt động xuất khẩu gạo trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, đưa ra giải pháp khắc phục những khó khăn nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam trong thời gian tới hiệu quả hơn. Tiến trình nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam trước tác động của các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng hoạt động xuất khẩu gạo. Sau đó, đề xuất những giải giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam
vi ABSTRACT Rice plays a crucial role in Viet Nam’s food security and overall political, economic, and social stability. It is the country’s main crop, consumed by nearly 89 million of the total population and an important source of income for more than 60 million people living in agricultural and rural areas. Since the 1990s, the volume of rice exports has risen dramatically, which makes Viet Nam the second largest rice exporter in the world. The purpose of this study is to base on the systemization of some basic arguments of orginal and advantageous export in the process of country development; overallanalysis of the global rice producing situation; showing some main points of the world rice market to pinpoint disadvantages and advantages of Vietnam rice export; This study also offers a complete and comprehensive assessment of the real situation of Vietnam rice export recently; it specifies the challenges facing rice exportation in the process of international economic integration, hence to propose solutions to overcome these challenges for more effective rice exportation in the future. The research analyzes and assesses the internal and external factors effecting on the real rice exportation of Viet Nam. Finally, To propose main solutions to enhance Vietnam rice exportation efficiently.
vii MỤC LỤC Trang PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ XUẤT KHẨU ........................................................................... 4 1.1. Các học thuyết trong thương mại quố tế ............................................................. 4 1.1.1. Học thuyết trọng thương .................................................................................. 4 1.1.2. Học thuyết trọng nông ...................................................................................... 4 1.1.3. Học thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith .................................................. 5 1.1.4. Lý thuyết lợi thế so sánh của Ricardo .............................................................. 5 1.1.5. Lý thuyết Heckches - Ohlin ............................................................................. 5 1.2. Tổng quan về xuất khẩu ...................................................................................... 6 1.2.1. Khái niệm xuất khẩu ........................................................................................ 6 1.2.2. Các loại hình xuất khẩu .................................................................................... 6 1.2.3. Vai trò của hoạt động xuất khẩu gạo................................................................ 7 1.2.3.1 Xuất khẩu gạo tăng thu ngoại tệ, tích luỹ vốn cho quá trình Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá (CNH-HĐH) đất nước .................................................................. 7 1.2.3.2. Xuất khẩu đóng vai trò chuyển dịch cơ cấu kinh tế thúc đẩy sản xuất phát triển............................................................................................................................. 8 1.2.3.3. Xuất khẩu có tác động tích cực đối với việc giải quyết công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân ............................................................................................. 9 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu ........................................................... 10 1.2.4.1. Nhân tố thị trường ....................................................................................... 10 1.2.4.2. Nhân tố về phía doanh nghiệp..................................................................... 11 1.2.4.3. Nhân tố về chính sách nhà nước ................................................................. 11 1.3. Tình hình thị trường lúa gạo thế giới ................................................................ 12 1.3.1. Cung lúa gạo thế giới ..................................................................................... 12 1.3.1.1. Sản lượng lúa gạo thế giới .......................................................................... 12
viii 1.3.1.2. Dự trữ gạo thế giới ...................................................................................... 13 1.3.1.3. Nhập khẩu gạo thế giới ............................................................................... 14 1.3.2. Cầu lúa gạo thế giới ....................................................................................... 16 1.3.2.1. Tiêu thụ gạo thế giới ................................................................................... 17 1.3.2.2. Xuất khẩu gạo thế giới ................................................................................ 18 1.3.3. Triển vọng thị trường gạo thế giới ................................................................. 20 Tóm tắt Chương 1 .................................................................................................... 22 Chương 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM .................... 23 2.1. Thành tựu của hoạt động xuất khẩu gạo Việt nam ........................................... 23 2.2. Tình hình thị trường lúa gạo Việt Nam ............................................................. 24 2.2.1. Diện tích, năng suất, sản lượng lúa Việt Nam ............................................... 24 2.2.2. Sản lượng gạo Việt Nam ................................................................................ 25 2.2.3. Tiêu dùng gạo Việt Nam ................................................................................ 25 2.2.4. Xuất khẩu gạo Việt Nam ................................................................................ 25 2.2.4.1. Khối lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo .................................................... 25 2.2.4.2. Giá gạo xuất khẩu........................................................................................ 26 2.2.4.3. Chủng loại gạo xuất khẩu............................................................................ 27 2.2.4.4. Thị trường xuất khẩu gạo ............................................................................ 28 2.3. Thực trạng hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam ................................................ 28 2.1.1. Sản phẩm ........................................................................................................ 28 2.3.1.1. Sản xuất lúa gạo cho xuất khẩu ................................................................... 28 2.3.1.2. Chất lượng gạo xuất khẩu ........................................................................... 30 2.3.1.3. Chủng loại gạo xuất khẩu............................................................................ 32 2.3.2. Giá cả ............................................................................................................. 34 2.3.2.1. Giá gạo trên thị trường thế giới ................................................................... 34 2.3.2.2. Chi phí sản xuất ........................................................................................... 36 2.3.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến giá gạo xuất khẩu của Việt Nam .................... 36
ix 2.3.3. Phân phối ........................................................................................................ 39 2.3.3.1. Khâu mua .................................................................................................... 39 2.3.3.2. Các kênh phân phối ..................................................................................... 40 2.3.4. Xúc tiến và hỗ trợ kinh doanh ........................................................................ 41 2.3.4.1. Các biện pháp xúc tiến thương mại ............................................................. 41 2.3.4.2. Hỗ trợ kinh doanh ....................................................................................... 44 2.3.5. Khảo sát hoạt động xuất khẩu ........................................................................ 45 2.3.5.1. Kết quả khảo sát hoạt động xuất khẩu ........................................................ 45 2.3.5.2. Đánh giá mức độ quan trọng các yếu tố bên ngoài, bên trong.................... 47 Tóm tắt chương 2 ..................................................................................................... 52 Chương 3 NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO VIỆT NAM 3.1. Định hướng và mục tiêu xuất khẩu gạo ............................................................ 53 3.1.1. Định hướng..................................................................................................... 53 3.1.2. Mục tiêu ......................................................................................................... 55 3.3. Những giải pháp nâng cao hiệu quả xuất khẩu gạo .......................................... 55 3.3.1. Nhóm giải pháp mở rộng thịt trường ............................................................. 55 3.3.1.1. Nghiên cứu và xây dựng thị trường ............................................................ 56 3.3.1.2. Lựa chọn thị trường mục tiêu ...................................................................... 57 3.3.2. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng............................................................. 59 3.3.2.1. Quy hoạch và đầu tư cho vùng chuyên canh lúa gạo xuất khẩu ................. 59 3.3.2.2. Nâng cao chất lượng lúa trong khâu canh tác và bảo quản sau thu hoạch.. 59 3.3.2.3. Chính sách hỗ trợ nhà nước đối với người sản xuất ................................... 60 3.3.3. Nhóm giải pháp về hoạt động Marketing....................................................... 60 3.3.3.1. Các giải pháp giá xuất khẩu ........................................................................ 60 3.3.3.2. Các giải pháp mở rộng kênh phân phối sảm phẩm ..................................... 61 3.3.3.3. Các giải pháp hoạt động xúc tiến thương mại............................................. 62
x 3.3.4. Nhóm giải pháp xây dựng và quảng bá thương hiệu ..................................... 63 3.3.5. Nhóm giải pháp nâng cao trình độ nguồn nhân lực ....................................... 65 3.3.6. Nhóm giải về cơ chế chính sách .................................................................... 66 3.3.6.1. Các giải pháp hoàn thiện hệ thống tổ chức xuất khẩu ................................ 66 3.3.6.2. Các giải pháp về đầu tư đồng bộ khoa học – kỹ thuật ................................ 67 Tóm tắt Chương 3 .................................................................................................... 70 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 73 PHỤ LỤC
xi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT - GASO : Tổng cục Thống kê - AGRODATA : Cơ sở dữ liệu của Trung tâm Thông tin phát triển Nông nghiệp - AGROINFO : Trung tâm Thông tin phát triển Nông nghiệp - VFA : Hiệp hội Lương thực Việt Nam - NN & PTNN : Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - WTO : Tổ chức thương mại thế giới - FAO : Tổ chức Lương thực thế giới - USDA : Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ - EU : Liên minh Châu Âu - ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á - FAPRI : Viện Nghiên cứu chính sách Nông nghiệp và Lương thực Mỹ - IRRI : Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế - USD : Đô la Mỹ - VNĐ : Việt Nam đồng
xii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Dự trữ gạo cuối kỳ một số nước trên thế giới, 2010-2012 ...................... 13 Bảng 1.2: Nhập khẩu gạo một số nước trên thế giới, 2010-2012 ............................ 16 Bảng 1.3: Tiêu dùng gạo một số nước trên thế giới, 2010-2012 ............................. 17 Bảng 1.4: Dự báo cung cầu gạo thế giới, 2003-2016............................................... 20 Bảng 2.1: Kim ngạch xuất khẩu và tỷ trọng đóng góp của xuất khẩu gạo Việt Nam qua các năm .............................................................................................................. 24 Bảng 2.2: Khối lượng và kim ngạch xuất khẩu Việt Nam, 2010-6/2012 ................ 26 Bảng 2.3: Các nhóm gạo xuất khẩu thế giới ............................................................ 32 Bảng 2.4: Đánh giá về thông tin xuất khẩu gạo ....................................................... 45 Bảng 2.5: Đánh giá về các loại gạo xuất khẩu gạo Việt Nam ................................. 45 Bảng 2.6: Đánh giá về nguyên nhân không nhận hàng............................................ 45 Bảng 2.7: Đánh giá về thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam .............................. 46 Bảng 2.8: Đánh giá về các chỉ tiêu gạo xuất khẩu Việt Nam .................................. 46 Bảng 2.9: Đánh giá về cách thức quảng bá tiếp thị của doanh nghiệp .................... 47 Bảng 2.10: Đánh giá mức độ quan trọng của các yếu tố bên ngoài ......................... 48 Bảng 2.11: Đánh giá về khả năng thích ứng doanh nghiệp với các yếu tố bên ngoài .................................................................................................................................. 48 Bảng 2.12: Bảng tổng hợp ma trận EFE các yếu tố bên ngoài ................................ 49 Bảng 2.13: Đánh giá về mức độ quan trọng của các yếu tố bên trong .................... 49 Bảng 2.14: Đánh giá về khả năng thích ứng doanh nghiệp với các yếu tố bên trong .................................................................................................................................. 50 Bảng 2.15: Bảng tổng hợp ma trận IFE các yếu tố bên trong .................................. 50
xiii DANH MỤC CÁC BIỂU Biểu 1.1: Diện tích, năng suất lúa thế giới, 2003-2012............................................ 12 Biểu 1.2: Sản lượng gạo thế giới, 2003-2012 .......................................................... 13 Biểu 1.3: Cung cầu gạo thế giới, 2009-2012 ........................................................... 17 Biểu 1.4: Xuất khẩu gạo thế giới, 2007-2012 .......................................................... 18 Biểu 1.5: Các quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất trên thế giới, 2010-2012 ................ 19 Biểu 2.1: Diện tích, sản lượng lúa Việt Nam, 2003-2012........................................ 24 Biểu 2.2: Sản lượng gạo Việt Nam, 2003-2012 ....................................................... 25 Biểu 2.3: Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam theo tháng, 01/2010-6/2012 ................ 27 Biểu 2.4: Xuất khẩu Việt Nam theo chủng loại 6 tháng đầu năm 2012 .................. 27 Biểu 2.5: Xuất khẩu Việt Nam theo thị trường 6 tháng đầu năm 2012 ................... 28 Biểu 2.6: Xuất khẩu Việt Nam theo chủng loại năm 2011 ...................................... 33 Biểu 2.7: So sánh giá gạo xuất khẩu của Việt Nam và Thái Lan theo tháng, 01/2010-6/2012 ........................................................................................................ 35
xiv DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Các kênh phân phối gạo xuất khẩu Việt Nam.......................................... 40 Hình 3.1: Kênh phân phối gạo xuất khẩu đề xuất .................................................... 62
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Dân tộc Việt Nam trải qua gần 4.000 năm dựng nước, giữ nước và phát triển đi lên, chủ yếu vào nền Nông nghiệp. Ngày nay, khi đất nước bước vào thế kỷ XXI, Việt Nam đã và đang đạt được những thành tựu rất khả quan, trước hết phải kể đến thắng lợi đối với ngành nông nghiệp nói chung và thắng lợi lớn nhất là bước ngoặc phát triển sản xuất và xuất khẩu lúa gạo nói riêng. Gần 3 thập niên qua từ khi Việt Nam có mặt trên bản đồ lúa gạo thế giới và định vị được vai trò không thể thiếu trong nền kinh tế lúa gạo và lương thực thế giới. Là vựa gạo vừa nuôi sống hơn 87 triệu dân trong nước vừa đảm bảo một phần an ninh lương thực trong khu vực và thế giới. Thành tựu đó chứng minh đường lối đổi mới nông nghiệp của Đảng nói chung, định hướng chiến lược sản xuất và xuất khẩu gạo nói riêng là đúng đắn. 2. Tính cấp thiết của đề tài Những thành tựu xuất khẩu gạo đạt được trong những năm qua là kết quả thật đáng tự hào của ngành nông nghiệp nước ta, thể hiện sự quyết tâm của nhân dân và đường lối chỉ đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Vị thế của Việt Nam đã được nâng lên, sánh vai cùng các nước xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới. Tuy nhiên, chuyển sang nền kinh tế thị trường, trong điều kiện tình hình kinh tế, chính trị thế giới và khu vực có nhiều biến đổi, cuộc chạy đua và cạnh tranh kinh tế toàn cầu diễn ra hết sức gay gắt, thì vấn đề sản xuất và xuất khẩu một sản phẩm nào đó đòi hỏi phải có một chiến lược phát triển khôn ngoan, có sự tính toán kĩ càng, cẩn trọng trong một tổng thể chiến lược phát triển chung mới dành được thuận lợi và kết quả tối ưu. Bên cạnh đó, do những yếu tố chủ quan, khách quan và thực tiễn tại Việt Nam trong thời gian qua, hoạt động xuất khẩu gạo vẫn đang gặp phải một số khó khăn nhất định về thị trường, chất lượng sản phẩm, giá cả… Kết quả là, tuy khối
2 lượng và kim ngạch xuất khẩu có tăng theo hàng năm nhưng nhìn chung tiềm năng vẫn chưa được khai thác một cách tối ưu, mang lại hiệu quả cao nhất.… Trước thực trạng đó, đưa ra “Những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam” là một đòi hỏi cấp thiết và đáng quan tâm nhằm đẩy mạnh hơn nữa sản lượng và giá trị xuất khẩu cho hạt gạo Việt Nam. 3. Mục tiêu của đề tài - Đánh giá tổng quan thực trạng và triển vọng xuất khẩu lúa gạo Việt Nam và thế giới. - Thấy được tình hình xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam trong thời gian qua. - Đề ra những giải pháp nâng cao hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam. 4. Đối tượng nghiên cứu: Tình hình sản xuất và xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam và một số nước trên thế giới. 5. Phạm vi nghiên cứu: - Tình hình xuất nhập khẩu gạo của các nước trên thế giới. - Các doanh nghiệp tại các vùng sản xuất lúa gạo lớn tại Việt Nam. Với lý do này, tôi chọn mẫu điều tra là các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh lúa gạo tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số Tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. 6. Phương pháp nghiên cứu: Chuyên đề sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử đồng thời cũng sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, chuyên gia và mô hình kinh tế lượng, đánh giá và so sánh để giải quyết các vấn đề đã đặt ra. Nguồn tư liệu, thông tin sử dụng trong chuyên đề được lấy từ Trung tâm thông tin Nông nghiệp và Phát riển nông thôn (Bộ NN & PTNT), Tổng cục thống
3 kê Việt Nam, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các nguồn thông tin chính thức khác từ Internet 7. Nội dung nghiên cứu Qua tìm hiểu và nghiên cứu đề tài được xây dựng, ngoài Phần mở đầu và Phần kết luận, nội dung chính của đề tài gồm 03 chương: Chương 1: Tổng quan về xuất khẩu Chương 2: Thực trạng hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam Chương 3: Những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam. Trong khuôn khổ của nội dung nghiên cứu đề tài nhằm: - Khẳng định lại vai trò của xuất khẩu gạo đối với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam; - Phân tích thực trạng xuất khẩu gạo của Việt Nam; - Nêu ra những định hướng và giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam trong thời gian tới. Vì thời gian và trình độ của học viên nghiên cứu còn hạn chế nên không thể tránh được những thiếu sót nhất định, rất mong được sự góp ý của quý thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn chỉnh.
4 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ XUẤT KHẨU 1.1. Các học thuyết trong thương mại quốc tế 1.1.1. Học thuyết trọng thương Thuyết trọng thương ra đời ở châu Âu vào khoảng cuối thế kỷ XV. Theo thuyết trọng thương: sự giàu có của quốc gia được thể hiện qua số lượng quý kim (vàng, bạc...) mà quốc gia đó nắm giữ, được xem là tài sản quốc gia; Con đường duy nhất để tăng tài sản quốc gia là phải phát triển ngoại thương và nhấn mạnh rằng xuất siêu là biện pháp hữu hiệu nhất trong hoạt động ngoại thương; Hoạt động ngoại thương được hiểu theo Luật trò chơi bằng không (Zero – sum game) nghĩa là lợi ích kinh tế mà một quốc gia thu được là từ nguồn lợi của quốc gia khác; Thương mại quốc tế không chỉ dựa vào tiềm năng của một quốc gia mà Chính phủ đóng một vai trò quan trọng thông qua các chính sách bảo hộ mậu dịch, độc quyền ngoại thương để chi phối toàn bộ thị trường nhằm đạt được mục tiêu xuất siêu mang lại nhiều vàng bạc cho quốc gia. 1.1.2. Học thuyết trọng nông Ra đời vào thế kỷ XVII, sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển thay thế cho thương nghiệp. Theo thuyết trọng nông, nông nghiệp là nguồn gốc duy nhất đem lại thu nhập và của cải cho mỗi nước. "Đất", một yếu tố hiệu quả duy nhất của sản xuất, nông nghiệp dựa vào đất đai nên nông nghiệp là ngành duy nhất tạo ra sản phẩm rũng (sản phẩm thuần túy); Nông nghiệp là ngành sản xuất các ngành khác là phi sản xuất. Chi phí nông nghiệp là chi phí sản xuất (chi phí đất đai- địa tô), chi phí ban đầu (nông cụ, gia súc kéo, hạt giống, công ban đầu), chi phí hàng năm (tiền khấu hao nông cụ, tiền công, tiền nuôi gia súc trong năm). Về thương mại quốc tế, lối suy nghĩ và chính sách theo thuyết trọng thương: Thương mại hỗ trợ cho sự phát triển nền kinh tế năng động - nghĩa là buôn bán lúa gạo sẽ