Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 5
download

Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam" nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HÀ THỊ ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HÀ THỊ ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRỊNH ĐỨC HƯNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Thừa Thiên Huế, ngày 27 tháng 12 năm 2017 Học viên Hà Thị Ánh Tuyết
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện Luận văn Thạc sỹ tại Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung, em đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình, đã tạo điều kiện về thời gian, hướng dẫn nội dung, cung cấp tài liệu và những thông tin cần thiết. Trước tiên, em xin chân thành cảm ơn đến Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung, Khoa Sau đại học Học viện Hành chính Quốc gia cùng tất cả quý thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã giảng dạy tận tình và truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Em xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến TS.Trịnh Đức Hưng, đã tận tình hướng dẫn và có những đóng góp quý báu để em hoàn thành Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn tới các sở, ban, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Nam đã hỗ trợ, giúp đỡ và tạo điều kiện trong suốt quá trình thu thập số liệu điều tra phục vụ nghiên cứu. Cảm ơn người thân, bạn bè đồng nghiệp đã cổ vũ tinh thần và giúp đỡ để hoàn thành luận văn này. Tuy có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Em kính mong quý thầy, cô và những người quan tâm đến đề tài có những đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn./. Học viên Hà Thị Ánh Tuyết
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG .................................................................................................... 8 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài .......................................................... 8 1.1.1. Khái niệm làng nghề ..................................................................................... 8 1.1.2. Khái niệm về làng nghề truyền thống ........................................................ 8 1.1.3. Khái niệm quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống ............. 10 1.1.4. Tổ chức bộ máy trong quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống ........................................................................................................ 11 1.2. Nội dung, đặc điểm quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống ............................................................................................................. 12 1.2.1. Chủ thể và nội dung quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống ......................................................................................................................... 12 1.2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống ................................................................................................... 21 1.3. Kinh nghiệm quản lý và phát triển làng nghề truyền thống của một số tỉnh và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Nam ........................................... 27 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý và phát triển làng nghề truyền thống của một số tỉnh ........................................................................................................... 27 1.3.2. Bài học về quản lý và phát triển làng nghề truyền thống của một số tỉnh của nước ta mà tỉnh Quảng Nam cần học tập ..................................... 31
Chương 2. THỰC TRẠNG LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TẠI QUẢNG NAM ................................................................................ 35 2.1. Thực trạng làng nghề truyền thống ở Quảng Nam ................................... 35 2.1.1. Khái quát về tỉnh Quảng Nam ........................................................ 35 2.1.2. Khái quát về làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam.................... 36 2.2. Đặc điểm làng nghề truyền thống và quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam .................................................................... 38 2.2.1. Đặc điểm làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam ........................ 38 2.2.2. Đặc điểm quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam .............................................................................................. 40 2.3. Thực trạng hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống của tỉnh Quảng Nam .............................................................................................. 42 2.3.1.Việc ban hành, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính thông thường trong hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống .................................... 42 2.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước trong hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam ...................................... 45 2.3.3. Nguồn nhân lực trong quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam ............................................................................. 49 2.3.4. Xây dựng và thực hiện chính sách quản lý phát triển đối với làng nghề truyền thống ..................................................................................... 51 2.3.5. Hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với các làng nghề truyền thống .... 54 2.3.6. Xã hội hóa và hợp tác quốc tế trong hoạt động quản lý nhà nước đối với các làng nghề truyền thống ................................................................. 55 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam........................................................................................ 58
2.4.1. Những yếu tố thuận lợi cho hoạt động quản lý nhà nước đối với các làng nghề truyền thống ............................................................................. 58 2.4.2. Những điểm hạn chế cho hoạt động quản lý nhà nước đối với các làng nghề truyền thống ............................................................................. 60 2.4.3. Nguyên nhân những thuận lợi và hạn chế đối với hoạt động quản lý nhà nước của các làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam ...................... 62 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM............................................................. 67 3.1. Phương hướng quản lý nhà nước về làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................................... 67 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam .............................................................................................................. 71 3.2.1. Nâng cao hiệu quả việc ban hành, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính thông thường trong hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống .......... 71 3.2.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy trong quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam .................................................................... 75 3.2.3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam......................................... 79 3.2.4. Chính sách quản lý phát triển làng nghề truyền thống ..................... 81 3.2.5. Đẩy mạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra làng nghề truyền thống trong hoạt động quản lý nhà nước về làng nghề ................................................. 84 3.2.6. Xã hội hóa, hợp tác quốc tế trong hoạt động quản lý, phát triển làng nghề truyền thống ..................................................................................... 86 3.3. Kiến nghị ........................................................................................... 88 3.3.1 Kiến nghị với Trung ương ............................................................... 88 3.3.2 Kiến nghị với địa phương ............................................................... 88
KẾT LUẬN ............................................................................................. 92 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNH,HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CN-TTCN : Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp Đ/c : Địa chỉ HTX : Hợp tác xã JICA : Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản KH&CN : Khoa học và Công nghệ KT-XH : Kinh tế - xã hội NN&PTNT : Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nxb : Nhà xuất bản TN&MT : Tài nguyên và Môi trường TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TP : Thành phố TTCN : Tiểu thủ công nghiệp UBND : Uỷ ban nhân dân VH-TTDL : Văn hóa - Thể thao Du lịch WTO : Tổ chức thương mại thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Các dự án hỗ trợ đầu tư cho các làng nghề truyền thống được phân bố theo các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh ......................56 Bảng 2.2. Số liệu về hoạt động thanh kiểm tra của các cơ quan quản lý nhà nước đối với các làng nghề truyền thống ...................................................58 Bảng 2.3 Các dự án hỗ trợ đầu tư cho các làng nghề truyền thống có sự tham gia huy động đóng góp từ nhân dân ..................................................60 Bảng 2.4 Các dự án do các tổ chức phi Chính phủ hỗ trợ đầu tư cho các làng nghề truyền thống ...............................................................................61
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1. Sơ đồ thực trạng tổ chức bộ máy hoạt động quản lý nhà nước 53 đối với làng nghề tỉnh Quảng Nam Sơ đồ 2. Sơ đồ tổ chức bộ máy hoạt động quản lý nhà nước đối với làng 83 nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam (theo mô hình mới)
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Quảng Nam là tỉnh có nhiều làng nghề truyền thống, gắn liền với những giá trị văn hoá truyền thống, tạo ra những sản phẩm nổi tiếng, được nhiều người tiêu dùng biết đến. Các làng nghề đã tồn tại và phát triển đến ngày hôm nay bằng công sức, trí tuệ của các thế hệ đi trước, đi kèm với những dấu ấn văn hoá - lịch sử kết tinh trong từng sản phẩm, cùng với sự ưu đãi của thiên nhiên ban tặng cho con người đất Quảng. Các làng nghề đã tạo ra việc làm thường xuyên cho lao động và tăng thu nhập cho lao động nông nhàn; lao động tham gia làng nghề và có thu nhập từ làng nghề không bị giới hạn, người già, trẻ em, thậm chí người khuyết tật vẫn có thể tham gia; làng nghề còn là giải pháp, giữ chân người lao động ở lại địa phương, giảm bớt áp lực về việc làm tại các thành phố lớn, góp phần bình ổn xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng. Các làng nghề Quảng Nam với cách thức hình thành, tổ chức và hoạt động sản xuất kinh doanh rất đa dạng với nhiều hình thức khác nhau, phân bố tại các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh. Hoạt động quản lý nhà nước được tăng cường: Tổ chức thực hiện có hiệu quả các văn bản quy phạm pháp luật; hướng dẫn triển khai các cơ chế chính sách về phát triển làng nghề; tổ chức đào tạo tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý nhà nước về làng nghề; nhà nước đã hỗ trợ cho các cơ sở làng nghề trong bảo tồn, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo các tiêu chí chất lượng sản phẩm; thực hiện tốt giải pháp bảo vệ môi trường tại các làng nghề truyền thống và xây dựng thương hiệu, tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm trong nước và ngoài nước,... Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động quản lý nhà nước vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, nhiều khó khăn cần tháo gỡ. Hoạt động quản lý nhà 1
nước vẫn chưa kịp thời, việc bảo tồn và phát triển một số làng nghề truyền thống thời gian qua vẫn chưa đạt hiệu quả, dẫn đến một số làng nghề truyền thống đang đứng trước nguy cơ bị mai mọt cao. Từ năm 2011 đến nay, chính quyền địa phương cũng đã có nhiều nỗ lực trong hoạt động quy hoạch phát triển làng nghề, ban hành các chính sách khuyến khích hỗ trợ làng nghề, thay đổi tổ chức quản lý tại các làng nghề truyền thống,...Tuy nhiên, sản xuất kinh doanh của các làng nghề truyền thống vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, vấn đề đặt ra là phải nâng cao, tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về làng nghề truyền thống, góp phần thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, nông nghiệp nông thôn tỉnh Quảng Nam. Đồng thời, để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề nói chung và làng nghề tỉnh Quảng Nam nói riêng cần được triển khai một cách toàn diện hơn trên nhiều khía cạnh, từ việc ban hành hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật trong hoạt động quản lý làng nghề truyền thống, tổ chức triển khai thực hiện trong thực tế, thanh tra, kiểm tra kết quả thực hiện; quản lý từ khâu sản xuất đảm bảo theo đúng quy trình đến khâu tiêu thụ sản phẩm trên thị trường. Trong đó, việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại các làng nghề truyền thống cũng là một vấn đề cấp thiết cần giải quyết trong hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống. Đặc biệt, trong quá trình hội nhập, đã mở ra cơ hội lớn trong việc phát triển kinh tế, nhưng bên cạnh đó phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó phải tuân thủ các cam kết quốc tế về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa,... Vì vậy, việc hướng dẫn các làng nghề tạo lập, quản lý thương hiệu, nâng cao chất lượng hàng hóa cho các sản phẩm làng nghề truyền thống trở thành nhiệm vụ mang tính chiến lược, quyết định sự thành bại trên thị trường trong và ngoài nước trong quá trình hội nhập. 2
Ngoài ra, hoạt động quản lý nhà nước về ngành nghề, làng nghề nông thôn ở tỉnh Quảng Nam đang xảy ra tình trạng chồng chéo giữa các cơ quan quản lý nhà nước ở cấp tỉnh (giữa sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) với sở Công Thương) và ở cấp huyện (giữa phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn với Phòng Kinh tế Hạ tầng),…. Từ những vấn đề nêu trên, em chọn nội dung “Quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” làm đề tài nghiên cứu. Việc nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn, đề ra các giải pháp tác động tích cực để hoạt động quản lý đối với làng nghề truyền thống ngày càng hiệu quả, phát huy vai trò của làng nghề truyền thống trong tiến trình hội nhập và đặc biệt là trong tiến trình xây dựng nông thôn mới của cả nước. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Làng nghề, làng nghề truyền thống Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Nam nói riêng đã có những đóng góp to lớn trong sự phát triển kinh tế - xã hội những năm qua. Tuy nhiên, hiện nay, các làng nghề, làng nghề truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai mọt dần và đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về nhân lực, quy mô, tài chính, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng, kỹ thuật công nghệ, thị trường,… Tình trạng ô nhiễm môi trường từ các làng nghề cũng đã ở mức báo động. Đã có nhiều sách, công trình khoa học nghiên cứu về làng nghề trên cả nước ở mọi góc cạnh, như: - “Làng nghề thủ công truyền thống ở Việt Nam” của tác giả Bùi Văn Vượng, 2002, nhà xuất bản (Nxb) Văn hóa dân tộc, Hà Nội. Đây là công trình giới thiệu một cách tổng quan về các làng nghề truyền thống ở Việt Nam, với nhiều thông tin có giá trị tham khảo cao. - “Phát triển làng nghề truyền thống ở nông thôn Việt Nam trong quá trình Công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH,HĐH)” của tác giả Trần Minh 3
Yến, 2003 NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. Đây là công trình nghiên cứu mang tính tổng quan và đặc biệt nhấn mạnh về vai trò của làng nghề truyền thống trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước ta hiện nay. - Đề tài “Nghiên cứu tiêu thụ sản phẩm của một số làng nghề huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang” đã đề cập đến khó khăn về vấn đề tiêu thụ sản phẩm ngành nghề của một số làng nghề trên địa bàn huyện, phân tích và hướng những yếu tố ảnh hưởng đến tình hình tiêu thụ, từ đó định hướng những giải pháp góp phần đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm của làng nghề; - Đề tài “Nghiên cứu áp dụng mô hình xử lý chất thải cho các hộ sản xuất đá mỹ nghệ tại Non Nước” của Tiến sĩ Vương Nam Đàn, 2006; đề tài đã đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường ở khu vực làng nghề Non Nước, điều kiện môi trường lao động, tình trạng sức khỏe người lao động, từ đó đề xuất các biện pháp, mô hình xử lý chất thải, đảm bảo an toàn vệ sinh lao động và bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất trong khu vực làng nghề. - Đề tài “Nghiên cứu phát triển làng nghề Quảng Ngãi” của Tiến sĩ Hồ Minh Kỳ, năm 2011; đề tài đã khai thác và cung cấp các thông tin liên quan đến vấn đề nguyên liệu, thị trường, sản phẩm, nguồn nhân lực, môi trường,… đề xuất các chính sách hỗ trợ và các giải pháp phát triển làng nghề. Tại Quảng Nam cũng đã có công trình khoa học nghiên cứu về Làng nghề như: Đề tài “Phát huy vai trò của làng nghề trong sự nghiệp xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Nam”của tác giả Nguyễn Thanh Tài, năm 2012; đề tài thực hiện nhằm đề xuất các nhóm giải pháp phát triển bền vững làng nghề, phát huy vai trò làng nghề trong sự nghiệp xây dựng nông thôn mới hiện nay và trong tương lai của tỉnh Quảng Nam. Ngoài ra, còn có nhiều bài viết đăng trên các tạp chí khoa học và nhiều công trình, luận văn, luận án khác có đề cập ít nhiều đến vấn đề này; song các 4
công trình đó chưa đề cập thấu đáo, toàn diện đến sự tác động tích cực của làng nghề đối với quá trình phát triển kinh tế xã hội (KT-XH) của địa phương; chưa thấy được những bất cập trong công tác quản lý và phát triển làng nghề của tỉnh; chưa đề cập các tác động nghịch chiều, kìm hãm sự phát triển, nguyên nhân và giải pháp phát triển các làng nghề trong quá trình hội nhập. Đồng thời, hiện nay, Chính phủ đã có nhiều chủ trương, chính sách tạo điều kiện cho việc xây dựng và phát triển làng nghề; các làng nghề bắt đầu có tín hiệu hồi sinh và phát triển. Tuy nhiên, thực tế, các làng nghề vẫn phải đối mặt với những thách thức không nhỏ, khi mà cần phải có sự chuyển mình, kịp theo xu thế phát triển trong quá trình hội nhập. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu kể trên đã nghiên cứu những khía cạnh khác nhau của làng nghề, làng nghề truyền thống và đưa ra những giải pháp phát triển. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào đi vào nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3. 1. Mục đích của luận văn Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn - Hệ thống hóa các kiến thức về làng nghề truyền thống, quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống. - Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động của các làng nghề truyền thống, hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tại Quảng Nam; tìm ra những thuận lợi và khó khăn về hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống của tỉnh Quảng Nam. 5
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về thời gian: Từ năm 2011 đến năm 2016. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về hoạt động quản lý, quản lý nhà nước cũng như những quan điểm của Đảng trong các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam và các văn bản quản lý nhà nước về quản lý và phát triển làng nghề truyền thống. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, phương pháp chuyên gia,... nhằm đánh giá đúng thực trạng, từ đó tìm ra các giải pháp thích hợp cho việc quản lý, phát triển các làng nghề truyền thống của tỉnh Quảng Nam. Luận văn cũng kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu có liên quan; đồng thời, dựa vào các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của nhà nước về phát triển làng nghề truyền thống. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận 6
Góp phần làm sáng tỏ thêm một số vấn đề lý luận về quản lý nhà nước nói chung và quản lý làng nghề nói riêng. Kinh nghiệm quản lý làng nghề của các địa phương khác trong cả nước và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Nam. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm nguồn tài liệu tham khảo phục vụ cho hoạt động quản lý, hoạt động xây dựng chính sách phát triển làng nghề truyền thống của tỉnh Quảng Nam nói riêng cũng như của các địa phương khác trong cả nước nói chung. 7. Kết cấu luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, bố cục của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về làng nghề truyền thống và quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống Chương 2: Thực trạng làng nghề truyền thống và hoạt động quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam Chương 3: Quan điểm của Đảng và một số giải pháp quản lý nhà nước đối với làng nghề truyền thống tỉnh Quảng Nam. 7
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1. Khái niệm làng nghề Làng theo định nghĩa của Từ điển Tiếng Việt, là một nhóm người quay quần ở một nơi nhất định trong nông thôn, làng là một tế bào của xã hội người Việt, một tập hợp dân cư chủ yếu theo quan hệ láng giềng, một không gian lãnh thổ nhất định, ở đó tập hợp những người quần tụ lại cùng sinh sống và sản xuất [11]. Làng nghề là một hoặc nhiều cụm dân cư cấp thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc hoặc các điểm dân cư tương tự trên địa bàn một xã, thị trấn, có các hoạt động ngành nghề nông thôn, sản xuất ra một hoặc nhiều loại sản phẩm khác nhau [1]. Thực tế cho thấy, làng nghề là nơi mà ở đó có những hộ thuộc một số dòng tộc nhất định sinh sống. Trong các làng nghề này tồn tại đan xen các mối quan hệ kinh tế, xã hội phong phú và phức tạp. Làng nghề là những làng ở nông thôn có những nghề phi nông nghiệp chiếm ưu thế về số hộ, số lao động và thu nhập so với nghề nông. Như vậy làng nghề là một thiết chế kinh tế xã hội ở nông thôn, được cấu thành bởi hai yếu tố làng và nghề, tồn tại trong một không gian địa lý nhất định, trong đó bao gồm nhiều hộ gia đình sinh sống bằng nghề thủ công là chính, giữa họ có mối liên kết chặt chẽ về kinh tế, xã hội và văn hóa. 1.1.2. Khái niệm về làng nghề truyền thống Làng nghề truyền thống, trước hết nó được tồn tại và phát triển lâu đời trong lịch sử, trong đó bao gồm một hoặc nhiều nghề thủ công truyền thống, là nơi hội tụ các nghệ nhân và đội ngũ thợ lành nghề, là nơi có nhiều hộ gia 8
đình chuyên làm nghề truyền thống lâu đời, giữa họ có sự liên kết, hỗ trợ nhau trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Họ có cùng tổ nghề và đặc biệt các thành viên luôn có ý thức tuân thủ những ước chế xã hội và gia tộc. Làng nghề truyền thống được hình thành từ lâu đời, trải qua thử thách của thời gian vẫn duy trì và phát triển, được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Trong các làng nghề truyền thống thường có đại bộ phận dân số làm nghề cổ truyền hoặc một vài dòng họ chuyên làm nghề theo kiểu cha truyền con nối, nghĩa là việc dạy nghề được thực hiện theo phương pháp truyền nghề. Làng nghề truyền thống là làng nghề có nghề truyền thống được hình thành từ lâu đời [1]. Theo Thông tư số 116/2006/TT-BNN ngày 18/12/2006 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận dựa trên các tiêu chí sau: Làng nghề được công nhận phải đạt 03 tiêu chí sau: Thứ nhất, có tối thiểu 30% tổng số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động ngành nghề nông thôn. Thứ hai, có hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định tối thiểu 2 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận. Thứ ba, phải chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước. Làng nghề truyền thống được công nhận phải đạt tiêu chí làng nghề và có ít nhất một nghề truyền thống theo quy định tại Thông tư số 116/2006/TT- BNN ngày 18/12/2006 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 66/2006/NĐ-CP, cụ thể: Thứ nhất, nghề của làng nghề đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận. Thứ hai, nghề của làng nghề tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hoá dân tộc. 9