Luận án Tiến sĩ: Biến đổi sinh kế của người Sán Dìu huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang

Luận án tập trung nghiên cứu sự biến đổi sinh kế của người Sán Dìu tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Đề tài nhấn mạnh rằng sinh kế là một thành tố văn hóa quan trọng, và sự thay đổi trong sinh kế tất yếu dẫn đến những biến đổi văn hóa. Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và các chính sách phát triển, sinh kế của các tộc người thiểu số nói chung và người Sán Dìu nói riêng đã trải qua nhiều biến đổi, ảnh hưởng đến nền tảng sản xuất, các nguồn lực, phương thức sinh kế truyền thống và các giá trị văn hóa liên quan.

Luận án hướng tới các nhà nghiên cứu học thuật trong lĩnh vực văn hóa học, dân tộc học, xã hội học; các nhà hoạch định chính sách, quản lý văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội ở cấp địa phương (huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) và cấp quốc gia; cũng như các tổ chức phát triển và cộng đồng dân tộc thiểu số có quan tâm đến vấn đề biến đổi sinh kế và bảo tồn văn hóa.

Luận án tiến sĩ Văn hóa học này nghiên cứu sâu sắc về thực trạng, các yếu tố tác động và xu hướng biến đổi sinh kế văn hóa của người Sán Dìu tại huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang từ sau năm 1986 đến nay. Mục tiêu chính là tìm hiểu và lý giải những nguyên nhân dẫn đến sự chuyển đổi phương thức sinh kế của cộng đồng này. Về không gian, nghiên cứu tập trung vào ba xã Ninh Lai, Thiện Kế và Sơn Nam, những nơi có đông người Sán Dìu sinh sống xen kẽ với các tộc người khác như Tày, Kinh, Dao. Về thời gian, luận án tập trung vào giai đoạn từ năm 1986 đến nay, đồng thời có đề cập đến sinh kế văn hóa trước năm 1986 để làm rõ bối cảnh. Dưới góc độ Văn hóa học, nội dung nghiên cứu bao gồm phân tích sự thay đổi trong nhận thức, phương cách ứng xử, khai thác nguồn lực sinh kế; sự biến đổi văn hóa thể hiện qua các hoạt động sinh kế, phong tục tập quán, tín ngưỡng và lễ hội gắn với sinh kế. Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành (Văn hóa học, Lịch sử học, Dân tộc học), kết hợp phương pháp thư tịch, phân tích và tổng hợp tài liệu, điền dã dân tộc học (quan sát, phỏng vấn sâu, quan sát tham dự) và điều tra xã hội học bằng bảng hỏi. Các kết quả nghiên cứu cung cấp hệ thống dữ liệu về sinh kế và sự thích ứng văn hóa của người Sán Dìu, làm rõ các nguyên nhân và xu hướng biến đổi, từ đó đóng góp cơ sở dữ liệu hữu ích cho việc nghiên cứu, hoạch định chính sách kinh tế - văn hóa - xã hội, điều chỉnh kế hoạch phát triển và bảo tồn văn hóa cho cộng đồng Sán Dìu nói riêng và các cộng đồng thiểu số khác có cùng hoàn cảnh.