Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế - Từ thực tiễn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài “Thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế - Từ thực tiễn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” với mong muốn tìm hiểu nguyên nhân của những hạn chế, đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả QLNN trên lĩnh vực BHYT của địa phương, từ đó đưa chính sách BHYT đến với người dân trên địa bàn huyện Hướng Hóa một cách đầy đủ theo quy định của pháp luật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế - Từ thực tiễn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ DIỄM HƢƠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HUẾ - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ DIỄM HƢƠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI HUY KHIÊN HUẾ - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các thông tin, tư liệu được sử dụng trong Luận văn có nguồn rõ ràng, đúc kết qua quá trình học tập và tìm hiểu của bản thân, các kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi. Quảng Trị, ngày 20 tháng 7 năm 2019 Tác giả luận văn Hoàng Thị Diễm Hƣơng
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, các thầy cô của Học viện Hành chính đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu của tập thể học viên Cao học. Với tình cảm trân trọng và chân thành, tác giả xin bày tỏ sự biết ơn đối với PGS.TS. Bùi Huy Khiên đã hướng dẫn tận tình trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các vị lãnh đạo, Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, các anh chị đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện để tác giả hoàn thành Luận văn này. Tác giả
MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ ............................................................... 11 1.1. Một số khái niệm.................................................................................. 11 1.1.1. Khái niệm chính sách công ........................................................... 11 1.1.2. Khái niệm chính sách bảo hiểm y tế ............................................. 12 1.1.3. Khái niệm thực thi chính sách bảo hiểm y tế ................................ 14 1.2. Vai trò và quy trình thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ..................... 16 1.2.1. Vai trò thực hiện chính sách bảo hiểm y tế................................... 16 1.2.2. Quy trình thực hiện chính sách bảo hiểm y tế .............................. 18 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ........... 22 1.3.1. Vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước............... 22 1.3.2. Cơ sở vật chất và điều kiện tài chính đảm bảo cho thực hiện chính sách .......................................................................................................... 24 1.3.3. Chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo hiểm y tế ................. 25 1.3.4. Trình độ dân trí và sự ủng hộ của các tầng lớp nhân dân ............. 27 1.3.5. Tổ chức bộ máy quản lý bảo hiểm y tế ......................................... 27 1.3.6. Năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế .................................................................................................. 28 1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ............................................................................................... 29 1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ............................................ 29 1.4.2. Các giá trị tham khảo cho huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị..... 33 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 35
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ ....... 36 2.1. Khái quát về huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị................................. 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 36 2.1.2. Đặc điểm phát triển kinh tế, xã hội ............................................... 38 2.1.3. Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đến thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện .......................................... 40 2.2. Hệ thống pháp luật và các cơ quan quản lý nhà nước về chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện ....................................................................... 41 2.2.1. Hệ thống pháp luật về chính sách bảo hiểm y tế .......................... 41 2.2.2. Các cơ quan nhà nước thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện ................................................................................................ 44 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng trị ......................................................................... 46 2.3.1. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về chính sách bảo hiểm y tế ........................................................................................... 46 2.3.2. Tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật về chính sách bảo hiểm y tế .................................................................................................. 47 2.3.3. Quản lý thu - chi quỹ bảo hiểm y tế .............................................. 49 2.3.4. Phối hợp giữa cơ quan bảo hiểm y tế với các ban, ngành liên quan57 2.3.5. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ....... 60 2.4. Đánh giá chung về thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tính Quảng Trị ............................................................. 62 2.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................ 62 2.4.2. Những hạn chế .............................................................................. 67 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................. 71 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 76 Chƣơng 3 MỤC TIÊU, PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ ...... 77
3.1. Mục tiêu và phương hướng về thực hiện chính sách bảo hiểm y tế .... 77 3.1.1. Mục tiêu ........................................................................................ 77 3.1.2. Phương hướng ............................................................................... 78 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện ....................................................................................... 80 3.2.1. Tăng cường công tác chỉ đạo về bảo hiểm y tế............................. 80 3.2.2. Đổi mới công tác tuyên truyền và phổ biến chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế ........................................................................................... 81 3.2.3. Nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, viên chức làm công tác bảo hiểm y tế ........................................................................................... 82 3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các cá nhân và tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm y tế .............................. 83 3.2.5. Nâng cao chất lượng giám định khám chữa bệnh bảo hiểm y tế .. 85 3.2.6. Tăng cường công tác phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế86 3.2.7. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý bảo hiểm y tế .............................................................................................................. 89 3.2.8. Nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế .............. 90 3.3. Kiến nghị .............................................................................................. 92 3.3.1. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền . 92 3.3.2. Kiến nghị đối với Bảo hiểm xã hội Việt Nam .............................. 92 3.3.3. Kiến nghị đối với các cơ sở khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế ....... 93 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 94 KẾT LUẬN .................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Ý nghĩa ASXH An sinh xã hội BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế KCB Khám chữa bệnh NSNN Ngân sách nhà nước QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Bảng Bảng 2.1. Đánh giá mức độ đóng góp vào quỹ BHYT ................................... 50 Bảng 2.2. Tình hình chi quỹ KCB BHYT giai đoạn 2014-2018 .................... 54 Bảng 2.3. Cân đối quỹ BHYT giai đoạn 2014 - 2018..................................... 56 Bảng 2.4. Đánh giá về thủ tục tham gia và thanh toán chi phi KCB BHYT .. 63 Bảng 2.5. Đánh giá về mức đóng BHYT và chất lượng KCB........................ 65 Bảng 2.6. Đánh giá về chất lượng KCB BHYT.............................................. 68 Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Số thu BHYT giai đoạn 2014 - 2018 .......................................... 51 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu người tham gia BHYT theo nhóm đối tượng ................. 52 Hình Hình 1.1. Quá trình phát triển BHYT ở Việt Nam ......................................... 26 Hình 2.1. Vị trí địa lý của huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị ....................... 37 Hình 2.2. Mối quan hệ giữa các cơ quan thực hiện chính sách BHYT tại huyện Hướng Hóa ........................................................................................... 45
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Trong cuộc sống hàng ngày của con người luôn luôn gặp phải những rủi ro về sức khỏe như: ốm đau, bệnh tật. Điều này đã dẫn đến việc xuất hiện các chi phí về KCB mà mọi người không xác định được trước, gây khó khăn cho ngân quỹ của gia đình, của mỗi cá nhân đặc biệt với những người có thu nhập thấp. Để khắc phục những rủi ro sức khỏe trên, người ta đã sử dụng nhiều biện pháp khác nhau. Trong đó BHYT là biện pháp tốt nhất và cho đến nay đã chứng tỏ là một biện pháp không thể thiếu trong đời sống của con người. BHYT là một trong những chính sách ASXH quan trọng, mang tính nhân văn và xã hội sâu sắc, vì vậy luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, được triển khai sâu rộng trên phạm vi cả nước; là tiêu chí của tiến bộ, bình đẳng và công bằng xã hội; thể hiện sự văn minh, phát triển của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách ASXH hướng đến con người; xem đây vừa là động lực phát triển, vừa thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Với mức đóng góp không cao nhưng khi không may mắc bệnh, kể cả những bệnh hiểm nghèo, có chi phí lớn, người tham gia BHYT sẽ được KCB chu đáo, không phân biệt giàu nghèo. Trong những năm qua Nhà nước ta đã ban hành và sửa đổi nhiều chính sách quan trọng về BHYT, từ đó tạo cơ sở pháp lý cần thiết cho sự phát triển của ngành BHYT, đặc biệt là việc mở rộng đối tượng tham gia tiến tới BHYT toàn dân. Từ chủ trương của Đảng trong Báo cáo Chính trị của Ban chấp hành Trung ương tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X (năm 2006), chính sách BHXH, BHYT được đề cập song hành trong tổng thể hệ thống ASXH: “Xây 1
dựng hệ thống ASXH đa dạng; phát triển mạnh hệ thống BHXH, BHYT, tiến tới BHYT toàn dân”. Năm 2008, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật BHYT, đây là một bước tiến quan trọng trong việc tạo cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả thực thi chế độ BHYT đối với người dân. Triển khai thực hiện Luật BHYT, ngày 16/6/2008 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 283/QĐ-TTg lấy ngày 01/7 hàng năm là ngày “Bảo hiểm y tế Việt Nam”. Ngày 7/9/2009, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 38-CT/TW về đẩy mạnh công tác BHYT trong tình hình mới. Ngày 22/11/2012 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012 -2020 và ngày 29/3/2013 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 538/QĐ- TTg phê duyệt Đề án thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân giai đoạn 2012 – 2015 và 2020, đã xác định mục tiêu đến năm 2020 có trên 80% dân số tham gia BHYT. Qua hơn 07 năm thực hiện, Luật BHYT đã đi vào cuộc sống, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người dân, góp phần bảo đảm ASXH. Nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong tiến trình hội nhập quốc tế, tại Kỳ họp thứ 7 ngày 13/6/2014, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015, khắc phục những hạn chế của Luật BHYT năm 2008, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân, góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về ASXH phù hợp với tiến trình phát triển của đất nước. Thực hiện Nghị quyết 21- NQ/TW để phát triển nhanh và bền vững đối tượng, phục vụ tốt quyền lợi của người tham gia cùng với đó, tập trung giảm nợ đọng, đấu tranh với các hành vi vi phạm trục lợi quỹ BHYT. Tính đến hết năm 2018, cả nước hiện có hơn 80 triệu người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ bao phủ khoảng 88,5% dân số cả nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, để hoàn thành lộ trình tiến tới BHYT toàn dân, phấn đấu hết năm 2
2019, tỷ lệ người dân có thẻ BHYT trên cả nước đạt 95% là thách thức lớn, đòi hỏi sự nỗ lực, tập trung cao độ không chỉ của ngành BHYT mà còn có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương. Thời gian qua, việc triển khai thực hiện chính sách BHYT của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đạt nhiều kết quả tốt, từng bước đưa được chính sách BHYT đi vào đời sống người lao động. Công tác quản lý quỹ BHYT được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, có hiệu quả. Công tác thực hiện chính sách BHYT nói chung và KCB BHYT nói riêng phần nào tạo được sự hài lòng cho người dân, đúng quy định của Luật BHYT. Bên cạnh đó, chủ trương cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác giám định BHYT đã góp phần phục vụ tốt hơn đối với người dân đi KCB. Tuy nhiên, tình trạng cố ý lợi dụng các kẽ hở của pháp luật và sự quản lý chưa tốt của các cơ quan nhà nước để lạm dụng, trục lợi từ quỹ BHYT còn xảy ra ở nhiều địa phương với số lượng ngày càng tăng, số tiền ngày càng lớn làm ảnh hưởng đến sự công bằng trong thụ hưởng chính sách BHYT của người dân cũng như ảnh hưởng đến sự an toàn và phát triển của quỹ BHYT. Là một huyện miền núi phía Tây tỉnh Quảng Trị, Hướng Hóa đang trong quá trình tiến hành đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và có những thành tựu nhất định trong phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc đảm bảo ASXH cho người dân còn khá nhiều hạn chế: công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân còn chưa được quan tâm đúng mức; số hộ nghèo còn cao, công tác giảm nghèo còn thiếu tính bền vững; nguy cơ mất việc làm hoặc bị tổn thương do có việc làm không đầy đủ hoặc không thường xuyên còn xảy ra phổ biến. Với dân cư đặc trưng là người dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp, kinh tế kém phát triển, thường xuyên trông chờ vào sự hỗ trợ của nhà nước, ý thức về chăm sóc sức khỏe còn kém nên thường xuyên mắc phải ốm đau, bệnh tật thì BHYT không chỉ là cứu cánh mà còn là tấm bùa hộ mệnh cho người dân trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Trong những năm qua, với sự nỗ 3
lực của chính quyền địa phương, việc thực hiện Đề án BHYT toàn dân đã đạt được kết quả tích cực; người tham gia BHYT được hưởng dịch vụ y tế với chất lượng cao hơn, giảm chi phí cho người bệnh, góp phần giảm nghèo và phát triển bền vững, góp phần thực hiện công bằng xã hội, giữ vững ổn định chính trị - xã hội. Với tư cách là một cán bộ đang làm thực tiễn trong lĩnh vực BHYT tại huyện Hướng Hóa, bản thân mạnh dạn đề xuất và lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế - Từ thực tiễn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” với mong muốn tìm hiểu nguyên nhân của những hạn chế, đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả QLNN trên lĩnh vực BHYT của địa phương, từ đó đưa chính sách BHYT đến với người dân trên địa bàn huyện Hướng Hóa một cách đầy đủ theo quy định của pháp luật. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đã có nhiều sách chuyên khảo, bài báo, công trình nghiên cứu đề cập đến các khía cạnh khác nhau về BHYT cũng như chính sách BHYT ở quy mô tỉnh, thành phố; quy mô quận, huyện trước và sau khi Luật BHYT được ban hành đến nay, điển hình như: - Sách chuyên khảo do PGS.TS. Hồ Sĩ Sà chủ biên “Giáo trình Bảo hiểm” do Nhà xuất bản Thống kê phát hành năm 2000. Cuốn sách cung cấp những nguyên lý cơ bản về Bảo hiểm, tầm quan trọng của ngành Bảo hiểm trong nền kinh tế quốc dân và phân biệt hai loại hình Bảo hiểm xã hội - Bảo hiểm thương mại. - Giáo sư Phạm Tất Dong và Tiến sĩ Đàm Viết Cương đăng trong cuốn sách“Viện phí, BHYT và sử dụng dịch vụ y tế” (năm 2002) trong chương trình hợp tác y tế Việt Nam – Thụy Điển. Bài viết phân tích tác động của viện phí và BHYT đối với thực hiện công bằng trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm đảm bảo tính công bằng xã hội và hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân thời gian tới. 4
- Nghiên cứu khoa học của Tiến sĩ Đỗ Ngân Bình với bài viết “Hoàn thiện pháp luật về Bảo hiểm y tế ở Việt Nam hiện nay” trên Tạp chí Luật học số 1/2008. Bài viết đánh giá một cách khái quát việc ban hành và thực hiện các quy định về BHYT ở Việt Nam, qua đó xác định một số nhóm giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật về BHYT, nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định này trong việc chăm sóc sức khỏe toàn dân ở Việt Nam. - Bài viết trên Tạp chí Tuyên giáo số 8/2009 của tác giả Đào Văn Dũng với chủ đề “Thực hiện chính sách BHYT ở nước ta: Thành tựu, thách thức và giải pháp”. Bài viết đề cập về Hệ thống tổ chức bộ máy và chính sách BHYT; đối tượng tham gia BHYT ngày càng được mở rộng và tăng dần số lượng; quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng đầy đủ hơn; tổ chức KCB và thanh toán chi phí KCB BHYT ngày càng phù hợp hơn; thu, chi quỹ BHYT tăng dần hàng năm; phân tích một số vấn đề còn bất cập trong thực hiện chính sách BHYT từ đó tác giả đã đưa ra một số giải pháp để khắc phục và từng bước hoàn thiện chính sách BHYT, nâng cao chất lượng KCB BHYT, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng về KCB của những người có thẻ BHYT. - Đề án khoa học “Đánh giá hoạt động quỹ BHXH, BHYT, tính toán dự báo cân đối quỹ BHXH, BHYT đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030” của Tiến sĩ Đỗ Văn Sinh (năm 2011). Đây là đề án lớn với sự phối hợp giữa BHXH Việt Nam, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ và Tổng cục Thống kê thực hiện năm 2011 do Tiến sĩ Đỗ Văn Sinh làm chủ nhiệm. Liên quan đến BHYT, đề án đã có những đánh giá khá toàn diện, sát thực tình hình hoạt động của quỹ BHYT qua các giai đoạn từ khi BHYT triển khai ở nước ta. Với giai đoạn gần đây, công trình nghiên cứu đã khẳng định những thành tựu đạt được và hạn chế của hoạt động quỹ BHYT, qua đó đưa ra những đánh giá xác đáng về hoạt 5
động của quỹ BHYT và dự báo tính cân đối quỹ BHYT đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. - Phạm Đình Thành, Lưu Thị Thu Thủy (2013), “Các giải pháp cơ bản nhằm tiến tới thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân”, AMBN.vn. Đây là đề tài nghiên cứu khoa học đề cập đến một số vấn đề lý luận cơ bản về BHYT. Hai tác giả đã giới thiệu mô hình BHYT của một số nước trên thế giới và đã đưa ra các giải pháp cơ bản nhằm tiến tới thực hiện BHYT toàn dân. - Cuốn sách “Tài liệu tuyên truyền thực hiện Nghị Quyết 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị” do BHXH Việt Nam biên tập và xuất bản năm 2013. Cuốn sách tóm tắt những nội dung cơ bản của Nghị quyết 21- NQ/TW, khát quát những kết quả chủ yếu qua thực hiện Luật BHXH và Luật BHYT, từ đó cuốn sách làm rõ những hạn chế, bất cập trong thực hiện hai bộ Luật nói trên. Cuốn sách còn cung cấp một số văn bản hướng dẫn, chương trình, kế hoạch thực hiện Nghị quyết để báo cáo viên, cộng tác viên BHXH các tỉnh, thành phố có tài liệu tuyên truyền về Nghị quyết cho các nhóm đối tượng. - Bài viết trên Tạp chí Xã hội học số 2 (130) năm 2015 của tác giả Nguyễn Thị Kim Hoa và Mai Linh với chủ để “Thực trạng sử dụng thẻ BHYT của người dân”. Bài viết cho thấy những khác biệt về thói quen KCB và việc sử dụng thẻ BHYT giữa hai địa bàn thành thị và nông thôn, từ đó đề xuất một số giải pháp kiến nghị giúp nâng cao chất lượng KCB BHYT nhằm tạo động lực cho người dân tham gia BHYT. Các công trình nghiên cứu cũng như những bài viết là cơ sở để tác giả tham khảo về cơ sở lý luận cũng như có cách nhìn sâu hơn về chính sách BHYT hiện nay, giúp tác giả có thể vận dụng tốt hơn trong việc nghiên cứu đề tài của mình. Những công trình nghiên cứu, các đề tài khoa học đã nghiên cứu về BHYT và chính sách BHYT ở những góc độ khác nhau và ở những cơ quan, 6
đơn vị khác nhau. Tuy nhiên chưa có công trình nghiên cứu về thực thi chính sách BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Do đó đề tài “Thực hiện chính sách BHYT - Từ thực tiễn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” được tác giả nghiên cứu là không có sự trùng lặp và rất cần thiết nhằm đánh giá thực trạng, những khó khăn cũng như đưa ra những giải pháp phù hợp với thực tế góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương trong thực hiện chính sách BHYT để tạo điều kiện tốt hơn cho người thụ hưởng chính sách. Những văn bản pháp lý do cơ quan có thẩm quyền ban hành cũng như những đề tài nghiên cứu khoa học, các ấn phẩm, bài báo là cơ sở để tác giả tham khảo và nghiên cứu luận văn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn đặt ra các nhiệm vụ nghiên cứu như sau: - Làm rõ cơ sở lý luận về chính sách BHYT, trong đó làm rõ các khái niệm về chính sách công, chính sách BHYT; phân tích vai trò, nội dung và quy trình thực hiện chính sách BHYT, cơ sở pháp lý và hệ thống tổ chức bộ máy QLNN về chính sách BHYT. - Phân tích thực trạng thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện; đánh giá những kết quả đã đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện. - Đề xuất phương hướng, mục tiêu và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa trong thời gian tới. 7
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực hiện chính sách BHYT cho người tham gia BHYT theo quy định của Luật BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về thời gian: Các số liệu nghiên cứu được sử dụng từ năm 2014 đến nay và đưa ra các giải pháp cho những năm tiếp theo. - Phạm vi về không gian: trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật lịch sử, duy vật biện chứng và các quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở tiếp thu và vận dụng kết quả nghiên cứu của một số đề tài liên quan đến công tác tổ chức thực hiện chính sách BHYT trong giai đoạn hiện nay, tác giả kết hợp với các phương pháp nghiên cứu cơ bản như sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: từ các nguồn tài liệu liên quan đến lĩnh vực BHYT, Văn kiện của Đảng qua các kỳ Đại hội, các báo cáo tổng kết hoạt động BHYT của ngành BHXH; từ đó có cái nhìn toàn diện và khách quan để phân tích, đánh giá những ưu điểm và hạn chế đối với việc thực hiện chính sách BHYT. - Phương pháp so sánh việc tổ chức thực hiện chính sách BHYT của huyện Hướng Hóa với kinh nghiệm của các địa phương đã tổ chức thực hiện có hiệu quả chính sách BHYT, đặt trong bối cảnh cụ thể. Từ đó rút ra bài học kinh nghiệm trong việc nâng cao hiệu quả mối quan hệ giữa cơ quan BHXH 8
với chính quyền địa phương trong việc tổ chức thực hiện chính sách BHYT, cũng như những giải pháp để tiến tới BHYT toàn dân. - Phương pháp điều tra xã hội học: được tác giả tiến hành bằng cách phát phiếu khảo sát cho hai đối tượng: 104 người dân tham gia BHYT và 50 cán bộ thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Qua đó nhằm thu thập thông tin để đánh giá một cách khách quan về công tác tổ chức thực hiện chính sách BHYT trong giai đoạn hiện nay, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả chính sách BHYT trong thời gian tới. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: trên cơ sở những kiến thức đã tích luỹ được về BHYT, chính sách BHYT kết hợp với việc tham khảo các tài liệu khác về lĩnh vực này nhằm đi sâu phân tích, tổng hợp và hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về chính sách BHYT và hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách BHYT. - Phương pháp thống kê: tổng hợp các chỉ số, số liệu thu thập được từ báo cáo tổng kết hoạt động BHYT hàng năm và các báo cáo khác nhằm so sánh, đối chiếu các chỉ số để đánh giá chính xác và khách quan tình hình thực hiện chính sách BHYT qua các thời kỳ; từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách BHYT. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn phân tích làm rõ cơ sở lý luận về chính sách công nói chung và chính sách BHYT nói riêng; vai trò và quy trình thực hiện chính sách BHYT; các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chính sách BHYT. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Các số liệu, thông tin trong luận văn góp phần làm rõ tình hình thực hiện chính sách BHYT tại huyện Hướng Hóa có thể giúp các nhà quản lý, các 9
nhà hoạch định chính sách làm cơ sở để đề ra các chính sách BHYT phù hợp hơn. Các giải pháp mà tác giả đề xuất trong luận văn có thể ứng dụng vào thực tiễn giúp các cơ quan nhà nước thực hiện chính sách BHYT đạt hiệu quả, góp phần thực hiện chính sách ASXH, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHYT. Luận văn cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên và cán bộ, giảng viên khi nghiên cứu về chính sách công nói chung và chính sách BHYT nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục; luận văn được chia thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách bảo hiểm y tế Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị Chương 3: Phương hướng và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị 10
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm chính sách công Những quan niệm đầu tiên về chính sách công xuất hiện cùng với sự ra đời của nền dân chủ Hy Lạp và nhà nước. Nhà nước có vai trò quản lý và vai trò xã hội quan trọng. Để thực hiện các vai trò, chức năng này nhà nước ban hành chính sách công với tính chất là một công cụ hữu hiệu để nhà nước quản lý và tạo điều kiện cho kinh tế - xã hội phát triển. Ở các nước phát triển và các tổ chức kinh tế quốc tế, thuật ngữ “Chính sách công” được sử dụng rất phổ biến. Có thể nêu ra một số quan niệm sau: - Chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan lẫn nhau của một nhà chính trị hay một nhóm các nhà chính trị gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và các giải pháp để đạt các mục tiêu đó (William Jenkin, 1978). - Chính sách công là một kết hợp phức tạp những sự lựa chọn liên quan lẫn nhau, bao gồm cả các quyết định không hành động, do các cơ quan nhà nước hay các quan chức nhà nước đề ra (William N. Dunn, 1992). - Chính sách công bao gồm các quyết định chính trị để thực hiện các chương trình nhằm đạt được những mục tiêu xã hội (Charle L. Cochran and Eloise F. Malone, 1995). - Chính sách công là một quá trình hành động hoặc không hành động của chính quyền để đáp lại một vấn đề công cộng. Nó được kết hợp với các cách thức và mục tiêu chính sách đã được chấp thuận một cách chính thức, cũng như các quy định và thông lệ của các cơ quan chức năng thực hiện những chương trình (Kraft and Furlong, 2004). [17]. 11