Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức, hoạt động ngành thanh tra nói chung, thanh tra xây dựng tỉnh Quảng Bình nói riêng; phân tích thực trạng, để từ đó tìm ra nguyên nhân, đề ra giải pháp khắc phục, hoàn thiện tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành 7 xây dựng tỉnh Quảng Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../................ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG XUÂN THUẬN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../................ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG XUÂN THUẬN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LƯƠNG THANH CƯỜNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Luận văn “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình” là công trình nghiên cứu của tôi. Các nội dung nghiên cứu và kết quả được trình bày trong Luận văn là trung thực và khách quan. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2018 Học viên Hoàng Xuân Thuận
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và thực hiện luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công với đề tài: “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình”, tôi đã nhận được sự quan tâm, giảng dạy và tạo điều kiện của Lãnh đạo, các thầy, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Học viện, khoa sau đại học, các thầy, cô giáo trực tiếp giảng dạy tôi, cảm ơn Lãnh đạo và các thầy, cô ở Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại thành phố Huế trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, cho tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Lương Thanh Cường, Phó Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia đã dành nhiều thời gian tâm huyết và tận tình hướng dẫn nghiên cứu, tạo mọi điều kiện rất thuận lợi, giúp tôi hoàn thành luận văn này. Học viên Hoàng Xuân Thuận
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục sơ đồ, bảng biểu MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG ....................................................... 9 1.1. Thanh tra và thanh tra chuyên ngành xây dựng........................................ 9 1.1.1. Thanh tra .............................................................................................. 9 1.1.2. Thanh tra chuyên ngành xây dựng ...................................................... 14 1.1.3. Nội dung, nhiệm vụ, quyền hạn của thanh tra chuyên ngành xây dựng 16 1.2. Tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng ........................... 19 1.2.1. Tổ chức thanh tra chuyên ngành xây dựng.......................................... 19 1.2.2. Hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng ...................................... 23 1.3. Các điều kiện bảo đảm tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng ............................................................................................................. 24 1.3.1. Hệ thống thể chế về tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng đồng bộ, phù hợp thực tiễn .................................................................. 24 1.3.2. Bộ máy được tổ chức hợp lý, khoa học ............................................... 26 1.3.3. Đội ngũ công chức có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu thực thi công vụ......................................................................................................... 27 1.3.4. Sự chia sẻ, phối hợp, hỗ trợ của các bên liên quan .............................. 28 1.3.5. Các điều kiện khác.............................................................................. 29
Tiểu kết Chương 1........................................................................................ 31 Chương 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH32 2.1. Tổ chức thanh tra chuyên ngành xây dựng ở tỉnh Quảng Bình............... 32 2.1.1. Cơ cấu tổ chức, nhân lực cơ quan thanh tra chuyên ngành xây dựng ở tỉnh Quảng Bình hiện nay ............................................................................. 32 2.1.2. Nội dung, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ quan thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình .................................................................................. 35 2.2. Tình hình hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua ................................................................... 37 2.2.1. Hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực hoạt động đầu tư xây dựng ............................................................................................................. 37 2.2.2. Hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực vật liệu xây dựng ...... 44 2.2.3. Hoạt động thanh tra việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ trên các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý ngành Xây dựng ............................ 45 2.2.4. Hoạt động thanh tra kiểm tra khác ..................................................... 45 2.3. Phân tích thực trạng các điều kiện đảm bảo tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ..................................................... 46 2.3.1. Mức độ hoàn thiện của hệ thống thể chế về tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ..................................................... 46 2.3.2. Mức độ hợp lý, khoa học trong tổ chức bộ máy thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình............................................................................ 49 2.3.3. Phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu thực thi công vụ của đội ngũ công chức thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình.............................. 51 2.3.4. Sự chia sẻ, phối hợp, hỗ trợ của các bên liên quan đối với thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ..................................................... 53 2.3.5. Các điều kiện khác.............................................................................. 54
2.4. Đánh giá chung về tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng ở tỉnh Quảng Bình ........................................................................................... 56 2.4.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ............................................ 56 2.4.2. Những hạn chế, bất cập và nguyên nhân ............................................. 60 Tiểu kết Chương 2........................................................................................ 65 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG TỈNH QUẢNG BÌNH............................................................................................ 66 3.1. Phương hướng hoàn thiện tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình .................................................................................. 66 3.1.1. Tinh chỉnh tổ chức bộ máy đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính ...... 66 3.1.2. Minh bạch, trách nhiệm trong tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ................................................................. 68 3.1.3. Hiện đại hóa hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ............................................................................................................. 70 3.2. Giải pháp bảo đảm tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình ........................................................................................... 72 3.2.1. Đối với hoạt động thanh tra, kiểm tra trong quản lý nhà nước về xây dựng ở UBND cấp huyện ............................................................................. 72 3.2.2. Đối với hoạt động của Thanh tra Sở Xây dựng ................................... 73 Tiểu kết Chương 3........................................................................................ 82 KẾT LUẬN ................................................................................................. 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC SƠ ĐỒ, CÁC BẢNG BIỂU Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Thanh tra Sở Xây dựng tỉnh Quảng Bình...... 33 Bảng 2.1: Tình hình cán bộ công chức, người lao động Thanh tra Sở Xây dựng tỉnh Quảng Bình ............................................................................................ 34 Bảng 2.2. Kết quả kiểm tra trật tự xây dựng của Thanh tra Sở Xây dựng từ năm 2011 đến năm 2017 .............................................................................. 39 Bảng 2.3. Số liệu về thanh tra hoạt động quản lý dự án ................................ 41
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tình hình kiểm tra giấy phép xây dựng hàng năm của Thanh tra Sở Xây dựng tỉnh Quảng Bình ..................................................................... 39 Biểu đồ 2.2. Tình hình xử lý sai phạm qua thanh tra hoạt động quản lý dự án ..41 Biểu đồ 2.3. Tình hình chấp hành xử lý tiền sai phạm qua thanh tra hoạt động quản lý dự án ................................................................................................ 42
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Thanh tra chuyên ngành xây dựng thuộc hệ thống thanh tra nhà nước; là cơ quan tham mưu của cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp về xây dựng; giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra ở các lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của ngành Xây dựng. Hoạt động của các cơ quan thanh tra chuyên ngành xây dựng nhằm phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục, hoàn thiện; hướng dẫn, tuyên tuyền các chủ thể tham gia hoạt động trong các lĩnh vực thuộc ngành Xây dựng quản lý nắm bắt, thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật góp phần phòng ngừa sai phạm, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước ngành Xây dựng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, công dân. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được trong thời gian qua thì hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng nói chung, thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế. Kết quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ được giao; hoạt động thanh tra chưa phủ kín các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Ngành; một số lĩnh vực đã tiến hành thanh tra, kiểm tra, nhưng nội dung tiến hành thanh tra, kiểm tra cũng chưa đáp ứng được hết các yêu cầu đặt ra trong hoạt động quản lý nhà nước. Tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động đầu tư xây dựng vẫn xảy ra ở nhiều nơi, phương thức thủ đoạn ngày càng tinh vi; tham nhũng, lãnh phí, thất thoát vốn đầu tư lớn; công tác quản lý xây dựng công trình theo quy hoạch được duyệt, giấy phép xây dựng được cấp ở nhiều nơi còn lỏng 1
lẻo; tình trạng xây dựng không phép, sai phép mặc dầu đã được hạn chế song vẫn còn xảy ra ở nhiều địa bàn, nhất là tại các đô thị. Tình hình này do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân do tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường; sự bất cập, thiếu đồng bộ của hệ thống các quy định pháp luật về quản lý, nhất là sự yếu kém trong khâu kiểm tra, thanh tra, xử lý của thanh tra chuyên ngành xây dựng. Lực lượng thanh tra mỏng, tổ chức chưa hợp lý, hoạt động còn bị chồng chéo, bỏ sót; phương thức hoạt động còn bất cập, kém năng động, hiệu quả chưa cao; ý thức kỷ luật, đạo đức nghề nghiệp của một số công chức, thanh tra viên chuyên ngành xây dựng cũng có vấn đề. Để khắc phục tình trạng trên, việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong các lĩnh vực ngành Xây dựng quản lý là một yêu cầu rất cần thiết và phải tiến tới đưa những việc này trở thành nề nếp, thường xuyên, hiệu quả. Vì vậy, việc nghiên cứu nhằm đưa ra các giải pháp để tiếp tục hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng nói chung, thanh tra chuyên ngành xây dựng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng, đảm bảo thực hiện hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao là một yêu cầu cấp thiết đang đặt ra hiện nay đối với ngành Xây dựng. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đã có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, nhiều bài viết trên các báo, tạp chí đề cập đến tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước và thanh tra chuyên ngành xây dựng ở những khía cạnh và mức độ khác nhau. Trong đó, đã đưa ra những cơ sở lý luận, những đánh giá, nhận xét về thực trạng tổ chức, hoạt động và đề xuất những giải pháp nhằm đổi mới, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước và thanh tra chuyên ngành xây dựng. 2
Về các đề tài nghiên cứu khoa học: - Đề tài khoa học cấp cơ sở: “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành”, năm 2012, của tác giả Nguyễn Thị Hải Yến-Vụ Pháp chế Thanh tra Chính phủ. Đề tài nghiên cứu và làm sáng tỏ các yêu cầu nhằm xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động thanh tra chuyên ngành; kiến nghị bổ sung, hoàn thiện các quy định về hoạt động thanh tra chuyên ngành. - Đề tài khoa học cấp cơ sở “ Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành-những vấn đề lý luận và thực tiễn”, năm 2013, của ThS. Nguyễn Tuấn Khanh - Phó Viện trưởng Viện khoa học thanh tra. Đề tài đã tập trung làm rõ về khái niệm, đặc điểm, mục đích, nguyên tắc hoạt động, thẩm quyền, trình tự thủ tục các biện pháp nghiệp vụ hoạt động thanh tra chuyên ngành; tổng hợp những yêu cầu đang đặt ra đối với tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành; đánh giá thực trạng, kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế trong tổ chức hoạt động thanh tra chuyên ngành theo Luật Thanh tra năm 2010; đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện mô hình cơ quan thanh tra nhà nước và cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra chuyên ngành trong giai đoạn hiện nay; - Đề tài cấp bộ: “Hoàn thiện pháp luật về thanh tra trong giai đoạn hiện nay” do ThS. Văn Tiến Mai, Phó Vụ trưởng Kế hoạch, Tài chính & Tổng hợp Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. Thực hiện năm 2016-2018. Đề tài luận giải, làm rõ vấn đề về hoàn thiện pháp luật thanh tra; tập trung phản ánh một cách khách quan, toàn diện về thực trạng pháp luật về thanh tra. Trên cơ sở đó kiến nghị nhiều giải pháp cụ thể, thiết thực để hoàn thiện pháp luật về thanh tra. 3
Các bài nghiên cứu đăng trên Báo, tạp chí: - TS. Bùi Thị Thanh Thúy, Học viện Hành chính Quốc gia (năm 2016): “Yêu cầu và định hướng hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay”, đăng tải trên Trang thông tin Bộ Giao thông vận tải (http://mt.gov.vn/thanhtra/tin-tuc/1111/41848/yeu-cau-va-dinh-huong-hoan- thien-phap-luat-ve-thanh-tra-chuyen-nganh-o-viet-nam-hien-nay.aspx) - PGS.TS. Nguyễn Văn Thâm, Học viện Hành chính Quốc gia: “Một số vấn đề về thanh tra và tổ chức, hoạt động thanh tra trong tình hình hiện nay” (http://thanhtra.edu.vn/category/detail/117-mot-so-van-de-ve-thanh-tra-va-to- chuc,-hoat-dong-thanh-tra-trong-tinh-hinh-hien-nay.html). - ThS. Nguyễn Tuấn Khanh, Viện Khoa học thanh tra : “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trước yêu cầu phân cấp quản lý và chuyên nghiệp hóa đội ngũ công chức” (http://thanhtra.edu.vn/category/detail/304-to- chuc-va-hoat-dong-thanh-tra-chuyen-nganh-truoc-yeu-cau-phan-cap-quan-ly- va-chuyen-nghiep-hoa-doi-ngu-cong-chuc.html). Các bài viết trên đã phân tích thực trạng về pháp luật, tổ chức, hoạt động thanh tra và thanh tra chuyên ngành trong thời gian vừa qua, đồng thời nêu lên những bất cập, vướng mắc về các quy định pháp luật thanh tra hiện hành khi áp dụng trên thực tế. Từ đó, các tác giả đã đề xuất sửa đổi cho phù hợp với tình hình mới. Các đề tài luận án, luận văn đã bảo vệ: - Luận án tiến sỹ “Hoàn thiện thanh tra diện rộng của Thanh tra Chính phủ trong thực hiện chính sách xã hội” của nghiên cứu sinh Nguyễn Thanh Hải, năm 2013. Luận án đề cập đến những vấn đề bất cập trong thực hiện thanh tra diện rộng từ đó đề ra quy trình, phương hướng và giải pháp hoàn thiện thanh tra diện rộng các chính sách xã hội; - Luận án tiến sỹ “Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng ở Việt nam 4
hiện nay” của nghiên cứu sinh Phạm Thị Anh Đào, năm 2017. Luận án nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của thanh tra xây dựng ở Việt Nam. Luận án cung cấp những luận chứng khoa học thông qua việc đề xuất các giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng trong bối cảnh hiện nay của Việt Nam, như: Xây dựng mô hình thanh tra xây dựng phù hợp với thực tiễn ở đô thị và nông thôn; - Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng- từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng” của tác giả Trần Văn Dũng, năm 2014. Nghiên cứu về tổ chức, hoạt động của thanh tra chuyên ngành xây dựng thành phố Đà Nẵng. Luận văn đã đánh giá thực trạng và nêu những giải pháp khá hoàn thiện với đặc thù của thành phố Đà Nẵng-một đô thị lớn và là thành phố trực thuộc Trung ương; - Luận văn thạc sỹ luật học “Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiễn tỉnh Kiên Giang” của Nguyễn Văn Quanh, năm 2016. Nghiên cứu về tổ chức, hoạt động của thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Kiên Giang. Luận văn này nghiên cứu thực trạng về thanh tra xây dựng tại tỉnh Kiên Giang và đưa ra những lý luận, giải pháp đề xuất trong bối cảnh lực lượng Thanh tra xây dựng tỉnh Kiên Giang chưa được kiện toàn củng cố tổ chức, hoạt động. - Luận văn thạc sỹ luật học “Pháp luật về thanh tra xây dựng từ thực tiễn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội” của tác giả Lê Ngọc Linh, năm 2017. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động của Thanh tra xây dựng Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội. Luận văn này luận giải về lý luận và thực tiễn tại Quận Hà Đông-Hà Nội nên có những nét đặc thù riêng. Bởi vì, Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là 02 đô thị được Thủ tướng Chính phủ cho thành lập thí điểm lực lượng thanh tra xây dựng đến quận, huyện, và xã, phường, thị trấn (Quyết định số 89/2007/QĐ-TTg), nên các đề xuất của Luận văn này chỉ có giá trị tham khảo, áp dụng đối với các đô thị lớn, trực thuộc Trung ương; 5
- Các luận văn thạc sỹ: “Nâng cao chất lượng đội ngũ thanh tra viên tỉnh Thừa Thiên Huế” của tác giả Đinh Thị Như Hiền, năm 2013; “Hoạt động thanh tra giao thông vận tải trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” của tác giả Lê Sáu, năm 2015; “Hoạt động thanh tra công vụ tại tỉnh Quảng Trị” của tác giả Trần Văn Chương, năm 2016; “Pháp luật về thanh tra chuyên ngành y tế-từ thực tiễn tỉnh Hà Nam” của tác giả Nguyễn Tuấn Linh, năm 2016; “Xử lý sau thanh tra tại thanh tra tỉnh Thừa Thiên Huế” của tác giả Trần Thị Thanh Trâm, năm 2016; “ Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định” của tác giả Nguyễn Thanh Thuỷ, năm 2017... Nhìn chung các luận văn nêu trên đã nghiên cứu, phân tích lý giải nhiều vấn đề liên quan đến pháp luật, tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra chuyên ngành nói chung và thanh tra chuyên ngành xây dựng nói riêng. Mỗi đề tài nghiên cứu hoặc là mang phạm vi rộng, phổ quát, hoặc là nghiên cứu cụ thể thực tiễn tại từng địa phương. Vì vậy, có thể khẳng định cho đến nay, vẫn chưa có công trình khoa học nào đi sâu nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng ở tỉnh Quảng Bình. Qua đó, đưa ra phương hướng và các giải pháp thiết thực, khả thi, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về xây dựng ở tỉnh Quảng Bình. Đây cũng là lý do để Đề tài này được lựa chọn. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình. Nhiệm vụ nghiên cứu là phải làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức, hoạt động ngành thanh tra nói chung, thanh tra xây dựng tỉnh Quảng Bình nói riêng; phân tích thực trạng, để từ đó tìm ra nguyên nhân, đề ra giải pháp khắc phục, hoàn thiện tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành 6
xây dựng tỉnh Quảng Bình. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu là tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng. - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Từ năm 2011 đến nay. - Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta về xây dựng nhà nước pháp quyền, về cải cách nền hành chính, về tổ chức và hoạt động cơ quan thanh tra nhà nước. - Chương 1: Vận dụng phương pháp duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin với những phương pháp nghiên cứu như: phân tích-tổng hợp, lịch sử-cụ thể để luận giải, làm rõ các vấn đề về thanh tra và thanh tra chuyên ngành xây dựng. - Chương 2, Chương 3 sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh và một số phương pháp khác để nghiên cứu, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, tìm ra nguyên nhân của những hạn chế, bất cập để từ đó đề ra phương hướng và các giải pháp hoàn thiện. 6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của đề tài - Về lý luận, đề tài nghiên cứu làm rõ, bổ sung và hệ thống hóa lý luận về tổ chức, hoạt động thanh tra nhà nước, thanh tra chuyên ngành xây dựng. Chỉ ra mối quan hệ giữa thanh tra chuyên ngành xây dựng trong hệ thống cơ quan thanh tra nhà nước và mối quan hệ với cơ quan quản lý nhà nước cùng 7
cấp và cấp trên. - Về thực tiễn, đề tài phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, bất cập và nguyên nhân; đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện bộ máy tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình. Luận văn này cũng có thể là cơ sở để các địa phương khác xem xét, tham khảo, vận dụng tuỳ theo tình hình thực tế tại mỗi địa phương, đơn vị. 7. Kết cấu luận văn - Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng - Chương 2: Thực trạng tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình - Chương 3: Phương hướng, giải pháp hoàn thiện tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành xây dựng tỉnh Quảng Bình. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH XÂY DỰNG 1.1. Thanh tra và thanh tra chuyên ngành xây dựng 1.1.1. Thanh tra 1.1.1.1. Khái niệm thanh tra Thanh tra xuất phát từ gốc Latinh nghĩa bên trong có nghĩa là “nhìn vào bên trong” chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào hoạt động của mỗi đối tượng nhất định. Là sự kiểm soát với đối tượng bị thanh tra trên cơ sở thẩm quyền (quyền hạn, nghĩa vụ) được giao nhằm đạt mục đích nhất định. Thanh tra mang tính quyền lực, thông qua công tác thanh tra thường là phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định của pháp luật [56, tr.8]. Theo từ điển Tiếng Việt phổ thông, thanh tra là: “Kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp”. Với nghĩa này thì thanh tra bao hàm việc nghĩa kiểm soát, xem xét và phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định. Thanh tra là hoạt động của một chủ thể có thẩm quyền: Người làm nhiệm vụ thanh tra, đoàn thanh tra và đặt trong phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định [58, tr.138]. Theo từng giai đoạn lịch sử, khái niệm về thanh tra cũng được nhận thức khác nhau. Đó là sự phản ánh về mô hình tổ chức các cơ quan nhà nước; về sự kiểm soát đối với hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Dưới góc độ lý thuyết, các vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động thanh tra ở Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều tranh luận khoa học. Từ Pháp lệnh Thanh tra năm 1990, Luật Thanh tra năm 2004 và Luật Thanh tra năm 2010 cho thấy quan điểm về tổ chức và hoạt động thanh tra qua từng giai đoạn đã được quy định khác nhau. Sự hạn chế trong nhận thức về vai trò của thanh tra trong quản lý nhà nước thể hiện qua việc tổ chức hệ thống các cơ 9
quan thanh tra có nhiều biến động khá lớn về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức trong thời gian qua. Dưới góc độ pháp lý, ở Việt Nam, Hiến pháp năm 1980 sử dụng thuật ngữ “thanh tra” với nội dung là một chức năng của quản lý nhà nước. Đến Hiến pháp năm 1992, khái niệm thanh tra, kiểm tra được thể hiện rõ hơn qua các Điều 112, 115, 116 và 124. Trong Pháp lệnh Thanh tra năm 1990, Điều 1 quy định: “Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa”. Luật Thanh tra năm 2004 và Luật Thanh tra năm 2010 không nêu khái niệm thanh tra. Luật Thanh tra năm 2010 chỉ nêu khái niệm thanh tra nhà nước: “Thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành (Khoản 1 Điều 3). Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao (Khoản 2 Điều 3). Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực đó (Khoản 3 Điều 3). Như vậy, điểm chung của các quan niệm trên về thanh tra đều xác định ở khía cạnh là một hoạt động. Tuy nhiên, có quan điểm cho rằng: bản thân thuật ngữ “thanh tra” có thể hiểu ở hai khía cạnh: ở khía cạnh là một danh từ - có nghĩa là tổ chức thanh tra; ở khía cạnh động từ - đó là hoạt động thanh tra. 10
Thiết nghĩ đây là quan điểm khá hợp lý. Bởi lẽ tìm ra một quan niệm chung nhất cho thuật ngữ “thanh tra” dưới hai góc độ: Tổ chức thanh tra và hoạt động thanh tra là rất khó, thậm chí không cần thiết. Theo quan điểm của tác giả, để làm sáng tỏ khái niệm về thanh tra cần tiếp cận thuật ngữ này ở cả 2 khía cạnh: tổ chức và hoạt động [40, tr.9]. 1.1.1.2. Đặc điểm thanh tra Thanh tra có những đặc điểm chủ yếu sau đây: Thứ nhất, thanh tra mang tính quyền lực nhà nước Thanh tra là một chức năng quản lý nhà nước, thể hiện quyền lực nhà nước của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra có mối liên hệ chặt chẽ với tính quyền uy - phục tùng của quản lý nhà nước. Vì vậy, thanh tra phải được nhà nước sử dụng như một công cụ có hiệu quả trong quá trình quản lý. Chủ thể tiến hành thanh tra luôn luôn là cơ quan nhà nước. Thanh tra luôn áp dụng quyền năng của nhà nước trong quá trình tiến hành hoạt động của mình và nhân danh nhà nước khi áp dụng các quyền năng đó. Thanh tra chỉ xuất hiện khi nhà nước ra đời trong lịch sử và nó sẽ tiêu vong cùng với sự tiêu vong của nhà nước. Thứ hai, hoạt động thanh tra mang tính khách quan Về bản chất, thanh tra là xem xét, đánh giá một cách khách quan việc thực hiện chính sách pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch nhà nước của các cơ quan, tổ chức và cá nhân nhằm đưa ra kết luận đúng, sai, đánh giá ưu điểm, khuyết điểm, phát huy nhân tố tích cực, phòng và xử lý vi phạm góp phần bảo vệ lợi ích của nhà nước, xã hội, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Vì vậy, hoạt động thanh tra phải mang tính khách quan. Đây là đặc điểm vốn có, xuất phát từ bản chất của thanh tra. Đặc điểm này phân biệt thanh tra với các loại hình cơ quan chức năng khác của bộ máy quản lý nhà 11