I.
------
1
Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
+ KÕt qu¶ thµnh c«ng cña §¹i héi Trung ¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt
Nam tõ ngµy 19 ®Õn ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 2001 ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh
con ®êng ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ë nh÷ng thËp niªn ®Çu
tiªn cña thÕ kû 21. §Ó t¨ng nhanh tèc ®é xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tiÕn ®é
héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, §¶ng ta chñ tr¬ng: “TiÕp tôc më
cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng, ®a ph¬ng ho¸ mèi quan
hÖ kinh tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi.”.
+ ThÞ trêng Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng mang tÝnh chÊt chiÕn l-
îc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ
thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi, bªn c¹nh ®ã, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
ViÖt – Mü ®· chÝnh thøc ®i vµo thùc tiÔn tõ ngµy 17/10/2001. ViÖc ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp mµ cßn gãp
phÇn gia t¨ng sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt
Nam.
+ ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín, ®a d¹ng, tÝnh c¹nh tranh cao,
luËt lÖ ®iÒu tiÕt nÒn ngo¹i th¬ng Mü phøc t¹p, cã nh÷ng ®Æc thï riªng ®ßi
hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu toµn diÖn vµ thÞ trêng nµy cßn rÊt míi ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam.
+ MÆt hµng thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch
xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín trong sè c¸c mÆt hµng
®ang xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü.
+ Ngµnh thuû s¶n ®ang trong qu¸ tr×nh ®Çu t ®Ó trë thµnh mét
ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Hµng thuû s¶n trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ
lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc n¨m 2001 lµ 1.760 triÖu USD vµ ®Æt ra
môc tiªu ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 3 tû USD vµo n¨m 2005 trong ®ã kim
ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü chiÕm tû träng 25 – 28% trong tæng sè
kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra
nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü.
2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
- HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu.
- T×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc xuÊt khÈu cña thuû s¶n
ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü.
2
-Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt
Nam vµo thÞ trêng Mü trong thêi gian qua.
- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« vµ vÜ m« ®Ó ®Èy m¹nh hµng
xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü trong giai ®o¹n tíi.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
a. §èi tîng nghiªn cøu.
§Ò tµi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn
kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü.
b. Ph¹m vi nghiªn cøu.
- Nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu
sang thÞ trêng Mü
- Nghiªn cøu m«i truêng xuÊt khÈu.
- Nghiªn cøu n¨ng lùc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr-
êng Mü.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
§Ò tµi ®· sö dông ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö
cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p cô thÓ nh ph¬ng
ph¸p ph©n tÝch thèng kª, ®¸nh gi¸ tæng hîp, so s¸nh, ph¬ng ph¸p tham
kh¶o tµi liÖu… ®Ó luËn gi¶i, kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch theo môc ®Ých cña
®Ò tµi.
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi:
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, §Ò tµi chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu trong nÒn
kinh tÕ quèc d©n
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ
trêng Mü thêi gian qua.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n viÖt
nam sang thÞ trêng Mü.
MÆc dï cã sù nç lùc cña b¶n th©n nhng ®©y lµ mét ®Ò tµi réng, do
tr×nh ®é, thêi gian, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ nguån tµi liÖu cßn h¹n
hÑp nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Chóng em rÊt mong nhËn
®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi
cña chóng em ®îc hoµn thiÖn h¬n .
3
.
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn chung vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n
sang thÞ trêng Mü
1. quan hÖ th¬ng m¹i viÖt nam – mü vµ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc
trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam
1.1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü.
1.1.1 Giai ®o¹n tríc khi Mü huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam.
Bíc sang thËp kû 90, quan hÖ ngo¹i giao còng nh quan hÖ kinh tÕ th-
¬ng m¹i gi÷a hai níc ViÖt Nam vµ Mü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ, nç lùc
híng tíi c¸c mèi quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, v× lîi Ých
chung cña mçi níc còng nh v× hoµ b×nh vµ thÞnh vîng chung trong khu vùc
Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng vµ trªn thÕ giíi.
VÒ quan hÖ th¬ng m¹i, tõ ngµy 30/4/1992, Mü cho phÐp xuÊt sang
ViÖt Nam nh÷ng mÆt hµng phôc vô nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngêi, tõ ngµy
14/12, cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®îc lËp v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ký hîp ®ång
kinh tÕ ë ViÖt Nam nhng chØ ®îc giao dÞch sau khi lÖnh cÊm vËn ®îc xo¸
bá. Ngµy2/7/1993, Mü kh«ng ng¨n c¶n c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nèi l¹i
viÖn trî cho ViÖt Nam; Tõ ngµy 14/9/1993, Mü ®· cho phÐp c¸c c«ng ty cña
m×nh tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ë ViÖt Nam do c¸c tæ chøc tµi
chÝnh quèc tÕ tµi trî.
1.1.2 Giai ®o¹n sau khi lÖnh cÊm vÊn ®îc huû bá.
Ngµy 3/2/1994, c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ râ rµng cña viÖc gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò POW/MIA vµ dùa vµo cuéc bá phiÕu t¹i Quèc héi Mü, Tæng thèng
Mü ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Vµ ngay
sau ®ã, Bé th¬ng m¹i Mü ®· chuyÓn ViÖt Nam lªn nhãm Y- Ýt h¹n chÕ vÒ
th¬ng m¹i h¬n (gåm Liªn X« cò, Anbani, M«ng Cæ, Lµo, Campuchia vµ ViÖt
Nam). §ång thêi Bé vËn t¶i vµ Bé th¬ng m¹i còng b·i bá lÖnh cÊm tµu biÓn
vµ m¸y bay Mü vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt Nam, cho phÐp tµu mang
cê ViÖt Nam vµo c¶ng Mü. Trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam cña ngo¹i trëng
Mü W.Christopher ngµy 5/8/1995, hai bªn nhÊt trÝ ®Èy m¹nh quan hÖ kinh
tÕ- th¬ng m¹i vµ xóc tiÕn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó tiÕn tíi ký HiÖp
®Þnh th¬ng m¹i lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ bu«n b¸n song ph¬ng.
Ngµy 13/7/2000, t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i ViÖt Nam Vò
Khoan vµ Bµ Charleen Barshefski, §¹i diÖn th¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ
4
Tèng thèng Mü ®· thay mÆt ChÝnh phñ hai níc ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
gi÷a níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú,
khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4 n¨m rßng, ®¸nh dÊu
mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Mü.
1.2 HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü.
1.2.1 Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam -Mü.
Víi 7 ch¬ng, 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam-
Mü ®îc coi lµ mét v¨n b¶n ®å sé nhÊt, ®ång bé nhÊt trong tÊt c¶ c¸c HiÖp
®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt. Kh«ng chØ ®Ò cËp
tíi th¬ng m¹i hµng ho¸ mµ hiÖp ®Þnh cßn ®Ò cËp tíi th¬ng m¹i dÞch vô;
®Çu t; së h÷u trÝ tuÖ; t¹o thuËn lîi cho kinh doanh; nh÷ng quy ®Þnh liªn
quan ®Õn tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ quyÒn khiÕu n¹i…
Th«ng qua nh÷ng ch¬ng mµ HiÖp ®Þnh ®Ò cËp ta cã thÓ nhËn thÊy
lµ kh¸i niÖm “th¬ng m¹i” cña Mü lµ rÊt réng vµ bao hµm c¶ nghÜa “kinh tÕ”
trong ®ã n÷a. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam-Mü ®¸p øng ®îc
c¶ lîi Ých cña c¶ hai bªn, ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông tÝch cùc kh«ng chØ
®Õn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü mµ cßn tíi mèi quan hÖ ®èi ngo¹i kh¸c
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
1.2.2 ThuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü lµ dÊu hiÖu tèt trong qu¸ tr×nh héi
nhËp cña ViÖt Nam vµo hÖ thèng kinh tÕ th¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh th-
¬ng m¹i ViÖt – Mü sÏ mang ®Õn nhiÒu c¬ héi nhng còng kÌm theo kh«ng Ýt
khã kh¨n, th¸ch thøc.
1.2.2.1 ThuËn lîi.
Thø nhÊt, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam sím gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). §©y
lµ lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i dùa
trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc cña WTO. Do ®ã, nÕu ta thùc
hiÖn ®îc nh÷ng cam kÕt theo HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i th× cã nghÜa lµ chóng
ta còng sÏ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu c¨n b¶n cña WTO vµ gi¶m ®îc ®¸ng
kÓ c¸c khã kh¨n trong tiÕn tr×nh cam kÕt vµ thùc hiÖn cam kÕt ®Ó sím trë
thµnh thµnh viªn cña WTO. Vµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch nhau nªn
phÝa Mü ®ång ý thùc hiÖn ngay c¸c ®iÒu kho¶n trong hiÖp ®Þnh, phÝa
ViÖt Nam sÏ cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¸c
cam kÕt. §iÒu nµy sÏ gióp cho ViÖt Nam cã thÓ lµm quen dÇn víi nh÷ng
chuÈn mùc quèc tÕ, tõ tõ hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
5