Luận văn Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Mỹ

Chia sẻ: Nguyễn Chí Hiếu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:84

Thêm vào BST

Báo xấu

161
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thuỷ sản việt nam sang thị trường mỹ', luận văn - báo cáo, kinh tế - thương mại phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam sang thị trường Mỹ

I. ---  --- 1
Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: + KÕt qu¶ thµnh c«ng cña §¹i héi Trung ¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam tõ ngµy 19 ®Õn ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 2001 ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh con ®êng ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ë nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû 21. §Ó t¨ng nhanh tèc ®é xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tiÕn ®é héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, §¶ng ta chñ tr ¬ng: “TiÕp tôc më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ tr êng, ®a ph¬ng ho¸ mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi.”. + ThÞ trêng Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ tr êng mang tÝnh chÊt chiÕn l- îc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi, bªn c¹nh ®ã, HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· chÝnh thøc ®i vµo thùc tiÔn tõ ngµy 17/10/2001. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp mµ cßn gãp phÇn gia t¨ng sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. + ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín, ®a d¹ng, tÝnh c¹nh tranh cao, luËt lÖ ®iÒu tiÕt nÒn ngo¹i th¬ng Mü phøc t¹p, cã nh÷ng ®Æc thï riªng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu toµn diÖn vµ thÞ tr êng nµy cßn rÊt míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. + MÆt hµng thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín trong sè c¸c mÆt hµng ®ang xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü. + Ngµnh thuû s¶n ®ang trong qu¸ tr×nh ®Çu t ®Ó trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Hµng thuû s¶n trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc n¨m 2001 lµ 1.760 triÖu USD vµ ®Æt ra môc tiªu ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 3 tû USD vµo n¨m 2005 trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr êng Mü chiÕm tû träng 25 – 28% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr êng Mü. 2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi: - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu. - T×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü. 2
- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü trong thêi gian qua. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« vµ vÜ m« ®Ó ®Èy m¹nh hµng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü trong giai ®o¹n tíi. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: a. §èi tîng nghiªn cøu. §Ò tµi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü. b. Ph¹m vi nghiªn cøu. - Nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ¶nh h ëng tíi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü - Nghiªn cøu m«i truêng xuÊt khÈu. - Nghiªn cøu n¨ng lùc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr - êng Mü. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi ®· sö dông ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ kÕt hîp víi c¸c ph ¬ng ph¸p cô thÓ nh ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª, ®¸nh gi¸ tæng hîp, so s¸nh, ph ¬ng ph¸p tham kh¶o tµi liÖu… ®Ó luËn gi¶i, kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch theo môc ®Ých cña ®Ò tµi. 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi: Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, §Ò tµi chia lµm 3 ch¬ng: Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü thêi gian qua. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n viÖt nam sang thÞ trêng Mü. MÆc dï cã sù nç lùc cña b¶n th©n nh ng ®©y lµ mét ®Ò tµi réng, do tr×nh ®é, thêi gian, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ nguån tµi liÖu cßn h¹n hÑp nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Chóng em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi cña chóng em ®îc hoµn thiÖn h¬n . 3
. Ch¬ng I Nh÷ng vÊn chung vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ trêng Mü 1. quan hÖ th¬ng m¹i viÖt nam – mü vµ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam 1.1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü. 1.1.1 Giai ®o¹n tríc khi Mü huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Bíc sang thËp kû 90, quan hÖ ngo¹i giao còng nh quan hÖ kinh tÕ th- ¬ng m¹i gi÷a hai níc ViÖt Nam vµ Mü ®· cã nh÷ng b íc tiÕn ®¸ng kÓ, nç lùc híng tíi c¸c mèi quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, v× lîi Ých chung cña mçi níc còng nh v× hoµ b×nh vµ thÞnh vîng chung trong khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng vµ trªn thÕ giíi. VÒ quan hÖ th¬ng m¹i, tõ ngµy 30/4/1992, Mü cho phÐp xuÊt sang ViÖt Nam nh÷ng mÆt hµng phôc vô nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng êi, tõ ngµy 14/12, cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ® îc lËp v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ký hîp ®ång kinh tÕ ë ViÖt Nam nhng chØ ®îc giao dÞch sau khi lÖnh cÊm vËn ®îc xo¸ bá. Ngµy2/7/1993, Mü kh«ng ng¨n c¶n c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt Nam; Tõ ngµy 14/9/1993, Mü ®· cho phÐp c¸c c«ng ty cña m×nh tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ë ViÖt Nam do c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ tµi trî. 1.1.2 Giai ®o¹n sau khi lÖnh cÊm vÊn ®îc huû bá. Ngµy 3/2/1994, c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ râ rµng cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò POW/MIA vµ dùa vµo cuéc bá phiÕu t¹i Quèc héi Mü, Tæng thèng Mü ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Vµ ngay sau ®ã, Bé th¬ng m¹i Mü ®· chuyÓn ViÖt Nam lªn nhãm Y- Ýt h¹n chÕ vÒ th¬ng m¹i h¬n (gåm Liªn X« cò, Anbani, M«ng Cæ, Lµo, Campuchia vµ ViÖt Nam). §ång thêi Bé vËn t¶i vµ Bé th ¬ng m¹i còng b·i bá lÖnh cÊm tµu biÓn vµ m¸y bay Mü vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt Nam, cho phÐp tµu mang cê ViÖt Nam vµo c¶ng Mü. Trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam cña ngo¹i tr ëng Mü W.Christopher ngµy 5/8/1995, hai bªn nhÊt trÝ ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ- th¬ng m¹i vµ xóc tiÕn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó tiÕn tíi ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ bu«n b¸n song ph ¬ng. Ngµy 13/7/2000, t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i ViÖt Nam Vò Khoan vµ Bµ Charleen Barshefski, §¹i diÖn th¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ 4
Tèng thèng Mü ®· thay mÆt ChÝnh phñ hai n íc ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú, khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4 n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Mü. 1.2 HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü. 1.2.1 Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam -Mü. Víi 7 ch¬ng, 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü ®îc coi lµ mét v¨n b¶n ®å sé nhÊt, ®ång bé nhÊt trong tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt. Kh«ng chØ ®Ò cËp tíi th¬ng m¹i hµng ho¸ mµ hiÖp ®Þnh cßn ®Ò cËp tíi th ¬ng m¹i dÞch vô; ®Çu t; së h÷u trÝ tuÖ; t¹o thuËn lîi cho kinh doanh; nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ quyÒn khiÕu n¹i… Th«ng qua nh÷ng ch¬ng mµ HiÖp ®Þnh ®Ò cËp ta cã thÓ nhËn thÊy lµ kh¸i niÖm “th¬ng m¹i” cña Mü lµ rÊt réng vµ bao hµm c¶ nghÜa “kinh tÕ” trong ®ã n÷a. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ViÖt Nam-Mü ®¸p øng ®îc c¶ lîi Ých cña c¶ hai bªn, ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông tÝch cùc kh«ng chØ ®Õn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü mµ cßn tíi mèi quan hÖ ®èi ngo¹i kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 1.2.2 ThuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü lµ dÊu hiÖu tèt trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo hÖ thèng kinh tÕ th ¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh th- ¬ng m¹i ViÖt – Mü sÏ mang ®Õn nhiÒu c¬ héi nh ng còng kÌm theo kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc. 1.2.2.1 ThuËn lîi. Thø nhÊt, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam sím gia nhËp tæ chøc th ¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i dùa trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc cña WTO. Do ®ã, nÕu ta thùc hiÖn ®îc nh÷ng cam kÕt theo HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i th× cã nghÜa lµ chóng ta còng sÏ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu c¨n b¶n cña WTO vµ gi¶m ® îc ®¸ng kÓ c¸c khã kh¨n trong tiÕn tr×nh cam kÕt vµ thùc hiÖn cam kÕt ®Ó sím trë thµnh thµnh viªn cña WTO. Vµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch nhau nªn phÝa Mü ®ång ý thùc hiÖn ngay c¸c ®iÒu kho¶n trong hiÖp ®Þnh, phÝa ViÖt Nam sÏ cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt. §iÒu nµy sÏ gióp cho ViÖt Nam cã thÓ lµm quen dÇn víi nh÷ng chuÈn mùc quèc tÕ, tõ tõ hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 5
Thø hai, HiÖp ®Þnh cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn m«i tr êng ®Çu t vµ m«i trêng kinh doanh hiÖn nay cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ®îc ký kÕt lÇn nµy nh mét lêi høa hÑn ch¾c ch¾n víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµI yªn t©m ®Ó dån vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam nhiÒu h¬n. Kh«ng nh÷ng thÕ, m«i tr êng lµm ¨n thuËn tiÖn h¬n cßn cã t¸c dông kh¬i th«ng c¶ nguån vèn trong n íc. Thø ba, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m kiÕm c¸c c¬ héi kinh doanh míi trªn thÞ trêng Mü, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c Mü. C¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµo bËc nhÊt thÕ giíi nµy, qua ®ã häc hái thªm ® îc nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ kinh doanh.. Thø t, HiÖp ®Þnh cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tiÕp nhËn c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trªn ®Êt ViÖt Nam sÏ tiÕp cËn thÞ tr êng Mü ®îc dÔ dµng h¬n, thu hót ®îc nguån t b¶n dåi dµo, nguån c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn tõ c¸c nhµ ®Çu t Mü. Tãm l¹i, nh÷ng c¬ héi mµ HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i më ra lµ v« cïng to lín. Tuy nhiªn, ®ã míi chØ lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó hµng ho¸ cña ta cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ trêng Mü. Mµ ®iÒu quan träng nhÊt, theo lêi cña Bé tr ëng Bé th¬ng m¹i Vò Khoan kh¼ng ®Þnh, lµ lµm sao ®Ó n©ng cao ® îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam ë 3 cÊp ®é: quèc gia, doanh nghiÖp vµ mÆt hµng. 1.2.2.2 Khã kh¨n. Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi trªn, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü cßn nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong n íc sÏ ph¶i ®èi mÆt víi søc Ðp c¹nh tranh lín h¬n. HiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i sÏ më cöa cho hµng ho¸ cña Mü vµo thÞ tr êng ViÖt Nam, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy sÏ cao h¬n so víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa cïng lo¹i. C¸c doanh nghiÖp cña Mü vµ c¸c níc kh¸c ®Çu t vµo thÞ trêng ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn, do ®ã sÏ g©y ¸p lùc lªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n íc. Vµ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i t×nh tr¹ng còng diÔn ra t ¬ng tù. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng tríc ®©y chñ yÕu do mét sè doanh nghiÖp thùc hiÖn th× nay mét sè doanh nghiÖp níc ngoµI còng ®îc phÐp tham gia. NÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt, c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n trong c¹nh tranh. 6
Thø hai, HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm. Trong khi ®ã, Mü l¹i lµ mét ®èi t¸c qu¸ lín, qóa hïng m¹nh; hÖ thèng ph¸p luËt rÊt phøc t¹p, ngoµi luËt liªn bang th× mçi bang l¹i cã thÓ lÖ riªng. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu sang thÞ tr êng Mü th× ph¶I t×m hiÓu luËt ph¸p cña Mü mét c¸ch cÆn kÏ vµ râ rµng. Thø ba, C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thêng cha hiÓu biÕt nhiÒu vÒ phong c¸ch kinh doanh cña ngêi Mü. Cho nªn nhiÒu khi dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi v× nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Bªn c¹nh ®ã, víi tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu kÐm, n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ…lµm cho s¶n phÈm cña ta bÞ gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c b¹n hµng mËu dÞch cña Mü. Thø t, c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän hiÖn nay cña ViÖt Nam sang Mü lµ giµy dÐp, n«ng h¶i s¶n vµ dÖt may. C¸c s¶n phÈm nµy còng ® îc kú väng lµ sÏ thóc ®Èy m¹nh kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, hiÖn nay, nh÷ng mÆt hµng nµy l¹i gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong tiÕp cËn thÞ tr êng, ®Æc biÖt lµ khi phÝa Mü ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may, vµ duy tr× h¹n ng¹ch thuÕ quan ®èi víi hµng n«ng s¶n. §èi víi mÆt hµng h¶i s¶n, thùc ra c¬ héi míi kh«ng nhiÒu v× chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ MFN (0%) vµ thuÕ phæ th«ng (1.7%) lµ kh«ng ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, chóng ta chØ lµ b¹n hµng míi trong nhiÒu b¹n hµng truyÒn thèng cña Mü cho nªn ta kh«ng dÔ dµng më réng thÞ phÇn do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau t¸c ®éng nh tiÕp thÞ, tiÕp cËn m¹ng líi ph©n phèi. Vµ, vÒ mÆt t©m lý, th× muèn tiÕn hµnh giao dÞch víi gi¸ trÞ lín th× ph¶i cã mèi quan hÖ kinh doanh bÒn v÷ng vµ cã ®ñ thêi gian hiÓu nhau cÇn thiÕt. Kh«ng nh÷ng thÕ, thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng vèn quen víi s¶n phÈm cña c¸c níc kh¸c, kh«ng dÔ g× cã thÓ thay ®æi ngay ® îc trong khi hµng ViÖt Nam víi chÊt lîng vµ gi¸ c¶ cha hÊp dÉn mét c¸ch vît tréi. Tãm l¹i, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü nãi riªng vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung mang l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi còng nh nhiÒu th¸ch thøc. VÊn ®Ò lµ chóng ta khai th¸c c¬ héi, th¸o gì khã kh¨n, th¸ch thøc nh thÕ nµo. 2. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng Mü ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 2.1 §Æc ®iÓm vÒ thÞ trêng Mü. 2.1.1 §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ. NÒn kinh tÕ Mü lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh. HiÖn nay, nã ®îc coi lµ nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc néi b×nh qu©n hµng n¨m trªn 10.000 tû USD, 7
chiÕm trªn 20% GDP toµn cÇu vµ th ¬ng m¹i chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch th¬ng m¹i quèc tÕ. Víi GDP b×nh qu©n ®Çu ng êi hµng n¨m trªn 30.000 USD vµ sè d©n lµ 280 triÖu ng êi. Cã thÓ nãi, Mü lµ mét thÞ tr êng cã søc mua lín nhÊt thÕ giíi. ThÞ trêng Mü võa lµ n¬i thuËn lîi cho ®Çu t níc ngoµi l¹i võa lµ n¬i ®Çu t ra níc ngoµi hµng ®Çu thÕ giíi. Mü lµ níc ®i ®Çu thÕ giíi trong nhiÒu lÜnh vùc nh c«ng nghÖ m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng, nghiªn cøu hµng kh«ng vò trô, c«ng nghÖ gen vµ ho¸ sinh vµ mét sè lÜnh vùc kü thuËt cao kh¸c. Mü còng lµ níc n«ng nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi. Mü cßn lµ n íc ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu vµ thóc ®Èy tù do ho¸ th ¬ng m¹i ph¸t triÓn. Nh- ng Mü còng lµ níc hay dïng tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Ó yªu cÇu c¸c quèc gia kh¸c më cöa thÞ trêng cña hä cho c¸c c«ng ty cña m×nh nh ng l¹i t×m c¸ch b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong níc th«ng qua hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ m«i trêng... NÒn kinh tÕ Mü ®ang dÇn dÇn h¹ c¸nh, tèc ®é t¨ng tr ëng ch÷ng l¹i. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i vµ trong nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21 nµy, Mü còng sÏ vÉn tiÕp tôc lµ mét nÒn kinh tÕ m¹nh nhÊt, cã ¶nh h ëng lín ®Õn kinh tÕ toµn cÇu. 2.1.2 §Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ HÖ thèng chÝnh trÞ cña Mü ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tam quyÒn ph©n lËp. HiÕn ph¸p quy ®Þnh ba nh¸nh quyÒn lùc chÝnh riªng rÏ: LËp ph¸p, Hµnh ph¸p vµ T ph¸p. Mçi nh¸nh lµ mét bé m¸y kiÓm so¸t ®èi víi hai nh¸nh kia, t¹o nªn mét sù c©n b»ng ®Ó tr¸nh l¹m dông quyÒn lùc hoÆc tËp trung quyÒn lùc. QuyÒn lËp ph¸p tèi cao ë Mü ®îc quèc héi thùc hiÖn th«ng qua hai viÖn: Thîng nghÞ viÖn vµ H¹ nghÞ viÖn. C«ng viÖc cña hai viÖn phÇn lín ®îc tiÕn hµnh t¹i c¸c Uû ban. HÖ thèng hµnh ph¸p ®îc ph©n chia thµnh hai cÊp chÝnh phñ: C¸c Bang vµ Trung ¬ng. C¸c Bang cã nh÷ng quyÒn kh¸ réng r·i vµ ®Çy ®ñ. C¸c Bang thùc hiÖn ®iÒu chØnh th¬ng m¹i cña Bang, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty, ®a ra c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ …cïng víi ChÝnh phñ Trung - ¬ng. Mét ®Æc ®iÓm lín vÒ chÝnh trÞ cña Mü lµ thêng hay sö dông chÝnh s¸ch cÊm vËn vµ trõng ph¹t kinh tÕ ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh. 2.1.3 §Æc ®iÓm vÒ luËt ph¸p. Mü cã mét hÖ thèng luËt ph¸p chÆt chÏ, chi tiÕt vµ phøc t¹p hµng ®Çu thÕ giíi. Khung luËt c¬ b¶n cho viÖc xuÊt khÈu sang Mü gåm luËt thuÕ 8
suÊt n¨m 1930, luËt bu«n b¸n n¨m 1974, hiÖp ®Þnh bu«n b¸n 1979, luËt tæng hîp vÒ bu«n b¸n vµ c¹nh tranh n¨m 1988… C¸c luËt nµy ®Æt ra nh»m ®iÒu tiÕt hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü; b¶o vÖ ng êi tiªu dïng vµ nhµ s¶n xuÊt khái hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng; ®Þnh híng cho c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n; quy ®Þnh cña ChÝnh phñ víi c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i. - VÒ luËt thuÕ: §Ó vµo ®îc thÞ trêng Mü, ®iÒu cÇn thiÕt vµ ®¸ng chó ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ hiÓu ®îc hÖ thèng danh b¹ thuÕ quan thèng nhÊt (The Harmonised Tariff schedule of the Unitedstated-HTS) vµ chÕ ®é u ®·i thuÕ quan phæ cËp (Generalised System of Preferences- GSP). - VÒ h¶i quan: Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ®îc ¸p dông thuÕ suÊt theo biÓu thuÕ quan Mü gåm 2 cét: cét 1 quy ®Þnh thuÕ suÊt tèi huÖ quèc, cét 2 quy ®Þnh thuÕ suÊt ®Çy ®ñ hoÆc thuÕ suÊt ph¸p ®Þnh ¸p dông cho c¸c níc kh«ng ®îc hëng quy chÕ Tèi huÖ quèc. Mét vÊn ®Ò n÷a mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn l u ý vÒ m«i trêng luËt ph¸p cña Mü lµ LuËt ThuÕ ®èi kh¸ng vµ LuËt chèng ph¸ gi¸ cïng nh÷ng quy ®Þnh vÒ QuyÒn tù vÖ, B¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm. §©y lµ c«ng cô ®Ó Mü b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong n íc, chèng l¹i hµng nhËp khÈu. 2.1.4 §Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸ vµ con ngêi. Mü cã thµnh phÇn x· héi ®a d¹ng, gåm nhiÒu céng ®ång riªng biÖt, ®îc mÖnh danh lµ “quèc gia cña d©n nhËp c ”. HÇu hÕt ngêi Mü cã nguån gèc tõ Ch©u ¢u. Chñ nghÜa thùc dông lµ nÐt tiªu biÓu nhÊt cña v¨n ho¸ Mü vµ lèi sèng Mü. Hä rÊt quý träng thêi gian, ë Mü cã c©u thµnh ng÷ “thêi gian lµ tiÒn b¹c’. ChÝnh v× vËy, hä ®¸nh gi¸ cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lµm viÖc cña mét ngêi. Ngêi Mü rÊt coi träng tù do c¸ nh©n, coi träng d©n chñ. Trong kinh doanh, chñ nghÜa tù do c¸ nh©n biÓu hiÖn ë viÖc c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®îc tù do lùa chän viÖc lµm, n¬i lµm viÖc, chän lo¹i h×nh kinh doanh, lo¹i h×nh ®Çu t. T«n gi¸o chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña ngêi Mü. ë Mü cã tíi 219 t«n gi¸o lín nhá, song chØ cã 3 trô cét chÝnh lµ Kit« gi¸o chiÕm h¬n 40%, Thiªn chóa gi¸o 30%, Do Th¸i gi¸o 3,2%. §©y chÝnh lµ thuËn lîi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp muèn x©m nhËp vµo thÞ tr - êng Mü. 9
2.2 §Æc ®iÓm thÞ trêng thuû s¶n Mü. 2.2.1 Khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n. * Khai th¸c thuû s¶n: Mü lµ mét quèc gia cã nguån lîi h¶i s¶n giµu cã vµ phong phó. NghÒ c¸ ®îc tiÕn hµnh ë bê §«ng thuéc §¹i T©y D¬ng, bê T©y thuéc Th¸i B×nh D¬ng vµ trong c¸c thuû vùc néi ®Þa réng lín. Kh¶ n¨ng cã thÓ cho phÐp khai th¸c h»ng n¨m tõ 6 - 7 triÖu tÊn h¶i s¶n, nh ng ®Ó b¶o vÖ vµ duy tr× l©u dµi nguån lîi nµy, ngêi ta chØ h¹n chÕ ë møc tõ 4,5 - 5 triÖu tÊn/n¨m. DiÔn biÕn tæng s¶n lîng thuû s¶n cña Mü cho thÊy kh«ng cã sù biÕn ®æi lín vµ ®ét ngét: B¶ng 1: S¶n lîng Khai th¸c thuû s¶n cña mü N¨m S¶n lîng( TriÖu tÊn) Tèc ®é t¨ng/ gi¶m(%) 1996 5 1997 4,98 - 0,4 1998 4,71 - 5,42 1999 4,8 1,91 2000 4,85 1,04 2001 4,7 - 3,093 2002 4,67 - 0,01 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü B¶ng 2: Gi¸ trÞ vµ s¶n lîng khai th¸c mét sè lo¹i h¶i s¶n cña Mü 1997 1998 1999 Tªn h¶i S¶n lîng Gi¸ trÞ S¶n lîng Gi¸ trÞ S¶n lîng Gi¸ trÞ s¶n (1000tÊn) (triÖuUSD (1000tÊn) (triÖuUSD (1000tÊn) (triÖuUSD ) ) ) 132 544 126 515 136 560 T«m he 199 430 251 473 210 521 Cua biÓn 41 301 39 278 42 352 T«m hïm 257 270 292 257 353 360 C¸ håi 38 110 38,5 94 216 220 C¸ ngõ 920 112 773 103 900 113 C¸ trÝch 1.450 410 1.502 300 1.300 280 C¸ tuyÕt Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Xu thÕ chung cña tæng s¶n l îng thuû s¶n cña Mü hiÖn nay lµ gi¶m dÇn s¶n lîng khai th¸c vµ t¨ng dÇn s¶n l îng nu«i trång. 10
Mét ®Æc ®iÓm kh¸c lµ, nÕu nh tríc ®©y biÓn miÒn §«ng cã s¶n l - îng khai th¸c lín th× nay gi¶m ®i, trong khi ®ã s¶n l îng khai th¸c ë miÒn T©y t¨ng lªn nhanh vµ hiÖn nay chiÕm tû lÖ lín. Nh vËy, khai th¸c h¶i s¶n cña Mü hiÖn nay diÔn ra ë vïng biÓn phÝa T©y thuéc Th¸i B×nh D ¬ng m¹nh h¬n phÝa §«ng. Sau khi ®¹t ® îc s¶n lîng kû lôc 6 triÖu tÊn n¨m 1987, nghÒ c¸ Mü cã sù ®iÒu chØnh lín vµ triÖt ®Ó. Ng êi ta b¾t ®Çu hiÖn ®¹i ho¸ h¹m tµu c¸ vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu khai th¸c sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. VÊn ®Ò chÊt lîng s¶n lîng ®îc ®Ò cao. H¹n chÕ khai th¸c c¸c ®èi t îng kÐm gi¸ trÞ vµ t¨ng cêng khai th¸c c¸c ®èi t îng cã nhu cÇu cao vµ gi¸ trÞ cao trªn thÞ trêng. Do vËy, tæng s¶n l îng cã gi¶m dÇn ®i vµ hiÖn nay chØ duy tr× ë møc kho¶ng 5 triÖu tÊn/n¨m. Tuy tæng s¶n l îng cã gi¶m dÇn, nh ng gi¸ trÞ cña nã l¹i t¨ng lªn. NÕu nh, n¨m 1998 tæng gi¸ trÞ s¶n l îng thuû s¶n cña Mü ®¹t ® îc lµ 4,1 tû USD th× sang n¨m 1999 lªn 4,3 tû USD. Trong s¶n l îng khai th¸c thuû s¶n cña Mü th× c¬ cÊu s¶n l îng khai th¸c ®îc ph©n ®Þnh râ rµng vµ kh¸ ®Çy ®ñ c¶ vÒ khèi l îng vµ gi¸ trÞ v× khai th¸c thuû s¶n cña Mü mang tÝnh th ¬ng m¹i rÊt cao. Nhãm ®èi t îng khai th¸c chñ yÕu cho gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c thuû s¶n cña Mü ®îc thÓ hiÖn nh sau: - T«m he: Mü lµ c êng quèc khai th¸c t«m cña Ch©u Mü vµ thÕ giíi víi h¹m tµu khai th¸c hiÖn ®¹i bËc nhÊt vµ tËp trung chñ yÕu ë c¸c bang §«ng – Nam níc Mü ven vïng vÞnh Mªhic«. §èi t îng khai th¸c chñ yÕu lµ t«m he n©u vµ t«m he b¹c. Nhê lµm tèt c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nghÒ l íi kÐo t«m mµ nguån lîi nµy ® îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh. MÆc dï, khai th¸c t«m chØ ®ãng gãp 1% cho s¶n l îng khai th¸c h¶i s¶n nhng t«m l¹i chiÕm tíi 15% tæng gi¸ trÞ. §iÒu nµy, chøng tá nghÒ khai th¸c t«m cña Mü cã vÞ trÝ ®Æc biÖt. - Cua biÓn: Nhê nguån lîi phong phó ë c¸c biÓn phÝa §«ng vµ phÝa T©y nªn tõ l©u nghÒ khai th¸c cua b»ng l íi bÉy vµ l íi rª ®· cã vÞ trÝ quan träng. Mü lu«n lµ n íc cã s¶n lîng cua hµng ®Çu thÕ giíi. Do gi¸ cua trªn thÞ trêng Mü vµ thÞ tr êng NhËt t¨ng cao cho nªn mÆc dï s¶n l îng cã gi¶m (n¨m 1999 lµ 210 ngµn tÊn, n¨m 1998 lµ 251 ngµn tÊn) nh ng gi¸ trÞ l¹i t¨ng lªn (n¨m 1999 lµ 521 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 473 triÖu USD), chiÕm 14,4% tæng gi¸ trÞ khai th¸c. - T«m hïm: T«m hïm lµ nguån lîi quý hiÕm nhÊt cña Mü vµ ® îc b¶o vÖ ®Æc biÖt. Mü lµ quèc gia khai th¸c t«m hïm lín thø nh× thÕ giíi 11
(sau Canada). NghÒ khai th¸c chñ yÕu ë vïng biÓn phÝa §«ng thuéc §¹i T©y D¬ng. N¨m 1999, t«m hïm chØ cã s¶n l îng 42 ngh×n tÊn nh ng ®· cã gi¸ trÞ tíi 352 triÖu USD, chiÕm 7,6% tæng gi¸ trÞ khai th¸c h¶i s¶n. - C¸ håi: C¸ håi cã gi¸ trÞ cao nhÊt trong c¸c lo¹i c¸ biÓn khai th¸c cña Mü gåm c¸ håi §¹i T©y D ¬ng vµ c¸ håi Th¸i B×nh D ¬ng. S¶n lîng c¸ håi t¨ng nhanh lªn 350 ngµn tÊn n¨m 1999, trÞ gi¸ 360 triÖu USD, cao nhÊt trong c¸c loµi c¸ biÓn. S¶n l îng tËp trung chñ yÕu ë hai loµi: C¸ håi b¾c Th¸i B×nh D¬ng (172 ngµn tÊn) vµ c¸ håi ®á Th¸i B×nh D ¬ng (110 ngµn tÊn), c¸ håi ®á rÊt quý ® îc ®¸nh gi¸ tíi 233 triÖu USD. Mü lµ n íc ®øng thø hai thÕ giíi vÒ khai th¸c c¸ håi (sau NhËt B¶n). - C¸ ngõ: S¶n l îng khai th¸c c¸ ngõ cña Mü lu«n biÕn ®éng. Sau mét thêi gian dµi suy gi¶m m¹nh, n¨m 1999 nghÒ l íi v©y c¸ ngõ cña Mü ®îc mïa lín, s¶n l îng t¨ng m¹nh lªn tíi 216 ngµn tÊn gåm: 150 ngµn tÊn c¸ ngõ säc da, 40 ngµn tÊn c¸ ngõ v©y vµng, 15 ngµn tÊn c¸ ngõ m¾t to, tËp trung chñ yÕu ë biÓn phÝa t©y thuéc Th¸i B×nh D ¬ng vµ h¹m tµu c¸ ngõ chñ yÕu khai th¸c ë biÓn Quèc tÕ (chiÕm 80% s¶n l îng). Trªn ®©y, lµ 5 lo¹i h¶i s¶n chñ yÕu cã gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n cña Mü, ®©y còng lµ 5 mÆt hµng cã nhu cÇu cao nhÊt cña Mü vµ còng lµ 5 nhãm s¶n phÈm chñ yÕu mµ Mü ph¶i nhËp khÈu do cung lu«n Ýt h¬n cÇu. * Nu«i trång thuû s¶n: Theo c¸c nghiªn cøu cña trung t©m th«ng tin khoa häc kü thuËt vµ kinh tÕ thuû s¶n – Bé thuû s¶n th× Mü lµ 1 trong 10 níc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nu«i trång thuû s¶n. Ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n cña Mü cã hai ®Æc ®iÓm næi bËt: + Mü chØ chó träng nu«i trång c¸c lo¹i thuû s¶n cã nhu cÇu cao vµ æn ®Þnh ®Ó cung cÊp cho thÞ tr êng Mü nh : c¸ nheo chiÕm 60% s¶n l - îng nu«i trång, c¸ håi 12%, t«m n íc ngät 7%, nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá (ngao, vÑm, hÇu ) 5%… + §Æc biÖt chó träng m«i tr êng sinh th¸i vµ chÊt l îng thuû s¶n nu«i trång. Mü hiÖn lµ n íc ®ang dÉn ®Çu T©y b¸n cÇu vÒ nu«i trång thuû s¶n. B¶ng 3: Gi¸ trÞ vµ s¶n lîng nu«i trång thuû s¶n cña Mü N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 S¶n lîng (1000 tÊn ) 413 393 438 445 460 Gi¸ trÞ ( triÖu 729 736 771 771 798 USD ) 12
Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü ë giai ®o¹n hiÖn nay, nu«i trång thuû s¶n ë Mü chñ yÕu lµ c¸ nheo, ®©y lµ mÆt hµng ®Æc thuû s¶n cña Mü ®îc ngêi tiªu dïng rÊt a chuéng vµ ë nhiÒu bang cßn lµ mãn ¨n truyÒn thèng. N¨m 1990, Mü nu«i c¸ nheo víi s¶n lîng lµ 163 ngµn tÊn, trÞ gi¸ lµ 273 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1999 t ¬ng øng lµ 270 ngµn tÊn (t¨ng 1,66 lÇn) víi gi¸ trÞ 443 triÖu USD (t¨ng 1,6 lÇn). NghÒ nu«i c¸ nheo lµ mét lÜnh vùc s¶n xuÊt lín vµ mang tÝnh x· héi cao. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i c¸ nheo ®Òu lµ thµnh viªn cña Héi nh÷ng ng êi nu«i c¸ nheo Mü (CFA). Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ trêng Mü híng vµo c¸ r« phi, thóc ®Èy nghÒ nu«i c¸ r« phi ph¸t triÓn víi s¶n lîng tõ 2000 tÊn n¨m 1990 t¨ng lªn 10.000 tÊn n¨m 1999. NghÒ nu«i t«m cµng níc ngät hiÖn ®ang dÉn ®Çu thÕ giíi víi s¶n lîng 32 ngµn tÊn n¨m 1990 nay chØ cßn 18 ngµn tÊn. Mü còng lµ n - íc nu«i c¸ håi lín ë t©y b¸n cÇu víi s¶n lîng lµ 62 ngµn tÊn n¨m 1999. 2.2.2 ChÕ biÕn thuû s¶n C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n khæng lå cña Mü ® îc ph©n bè ë kh¾p c¸c bang, nh ng tËp trung nhiÒu ë c¸c bang bê §«ng vµ c¸c thµnh phè lín ë bê T©y. Ngoµi ra, cßn nhiÒu s¶n phÈm ® îc chÕ biÕn ngay trªn biÓn. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü phôc vô c¶ thÞ tr êng néi ®Þa vµ thÞ trêng níc ngoµi. Do ng êi tiªu dïng Mü chØ a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ (dï gi¸ cao) nªn ®· thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn m¹nh vµ lu«n ë tr×nh ®é cao. b¶ng 4: Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn cña Mü Tªn s¶n phÈm 1998 1999 TriÖu USD % TriÖu USD % S¶n phÈm thùc phÈm - T¬i sèng vµ ®«ng l¹nh 5.224 71 5.051 68,8 - Hép thuû s¶n 1.425 19,3 1.527 20,8 - S¶n phÈm chÝn 132 1,8 152 2,1 Tæng céng 6.781 92,1 6.730 91,7 S¶n phÈm kü thuËt - Hép cho ch¨n nu«i 350 4,8 339 4,6 - Dçu c¸, bét c¸ 172 2,3 189 2,6 13
- Lo¹i kh¸c 61 0,8 79 1 Tæng céng 583 7,9 607 8 Toµn bé 7.364 100 7.337 100 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Nh ®· nªu, gi¸ trÞ cña tæng s¶n l îng thuû s¶n Mü n¨m 1999 lµ 4,3 tû USD, nhng sau khi chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm th× tæng gi¸ trÞ ®· lªn tíi 7,3 tû USD (t¨ng lªn 170%). Râ rµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü sinh lîi rÊt cao vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh cho hiÖu qu¶ cña ngµnh thuû s¶n níc nµy. 2.2.3 XuÊt nhËp khÈu thuû s¶n. Ngo¹i th¬ng thuû s¶n cña Mü cã mét vµI ®Æc ®iÓm chÝnh nh sau: C¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu ®Òu ®¹t gi¸ trÞ rÊt lín; Th©m hôt ngo¹i th ¬ng thuû s¶n ngµy mét t¨ng. a) XuÊt khÈu thuû s¶n. Mü lµ níc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Mü nh sau: b¶ng 5: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña Hoa Kú N¨m Gi¸ trÞ xuÊt khÈu,triÖu USD 1992 3.582 1995 3.383 1996 3.147 1997 2.850 1998 2.400 1999 2.848 2000 3.004 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü N¨m 1992 Mü lµ níc xuÊt khÈu thuû s¶n sè mét thÕ giíi víi gi¸ trÞ kû lôc lµ 3,58 tû USD. Sau khi bÞ Th¸i Lan vît th× xuÊt khÈu gi¶m sót vµ tíi n¨m 1998 chØ cßn 2,4 tû USD, xuèng vÞ trÝ thø 5 thÕ giíi (sau Na Uy, Nga, Trung Quèc, Th¸i Lan). Sang n¨m 2000 xuÊt khÈu t¨ng lªn nhanh vµ ®¹t 3 tû USD. 14
C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng ®Òu lµ c¸c mÆt hµng Mü s¶n xuÊt ra rÊt nhiÒu nhng ngêi Mü l¹i kh«ng a chuéng. §øng ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ c¸ håi Th¸i B×nh D ¬ng (®«ng l¹nh vµ hép c¸) víi gi¸ trÞ kho¶ng gÇn 600 triÖu USD (n¨m 2000). TiÕp theo lµ surimi tõ c¸ tuyÕt Th¸i B×nh D ¬ng ®¹t 300 triÖu USD (n¨m 2000), t«m hïm 270 triÖu USD (n¨m 2000). S¶n phÈm ®éc ®¸o nhÊt cña Mü lµ trøng c¸ (trøng c¸ trÝch, c¸ håi, c¸ tuyÕt) víi khèi l îng 42 ngh×n tÊn, gi¸ trÞ 370 triÖu USD (n¨m 1999). Mü còng lµ n íc xuÊt khÈu t«m ®«ng víi gi¸ trÞ 123 triÖu USD (1999). ThÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu cña Mü lµ : Ch©u ¸ chiÕm 53% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu, B¾c Mü chiÕm 26%, Ch©u ¢u chiÕm 16%. B¹n hµng lín nhÊt lµ NhËt B¶n víi 42% thÞ phÇn, tiÕp theo lµ Cana®a - 23%, Hµn Quèc - 6% (n¨m 1999). Trong khèi EU cã Anh vµ Ph¸p lµ hai b¹n hµng lín cña Mü. NhËt B¶n lµ níc nhËp khÈu lín nhÊt c¸c c¸c s¶n phÈm c¸ håi, surimi vµ trøng c¸ cña Mü. N¨m 2000 Mü xuÊt sang NhËt 1.157 triÖu USD c¸c mÆt hµng thuû s¶n, nhng chØ nhËp khÈu cña NhËt cã 164 triÖu USD. b). NhËp khÈu thuû s¶n * Gi¸ trÞ vµ khèi lîng B¶ng 6: Kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n cña mü N¨m Khèi lîng, 1000T Gi¸ trÞ, triÖu USD 1991 1.400 6.000 1995 1.488 7.043 1996 1.517 7.080 1997 1.629 8.138 1998 1.730 8.578 1999 1.830 9.073 2000 1.866 10.086 2001 1.895 10.975 7 th¸ng ®Çu n¨m 1.188 5.483 2002 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Sau 10 n¨m gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng 1,83 lÇn. Trong khi khèi lîng chØ t¨ng 1,35 lÇn, chøng tá c¬ cÊu nhËp khÈu cã thay ®æi c¬ b¶n nghiªng vÒ c¸c mÆt hµng cao cÊp gi¸ ®¾t vµ gi¸ trung b×nh . 15
NhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng tr ëng rÊt nhanh, ®Æc biÖt tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 gi¸ trÞ nhËp khÈu t¨ng trªn 10%/n¨m. HiÖn nay, Mü lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín thø hai thÕ giíi vµ chiÕm 16,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n thÕ giíi. * C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu. Mü nhËp khÈu h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n c¸c lo¹i tõ cao cÊp ®Õn thÊp nhÊt. Díi ®©y lµ mét sè mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao nhÊt. B¶ng 7: 10 mÆt hµng nhËp khÈu cã gi¸ trÞ lín cña Mü trong n¨m 2001 TT Tªn mÆt hµng Gi¸ trÞ (triÖu USD) 1 T«m ®«ng cßn vá 1.922 2 T«m ®«ng bãc vá 1.056 3 T«m ®«ng bãc vá chÕ biÕn 612 4 C¸ håi philª ®«ng vµ t¬i 494 5 T«m hïm 431 6 Hép c¸ ngõ 314 7 C¸ håi t¬i vµ ®«ng 297 8 T«m rång 295 9 C¸ ngõ v©y vµng ®«ng vµ t¬i 238 10 C¸ tuyÕt philª ®«ng 207 Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002 B¶ng 8: C¬ cÊu nhãm s¶n phÈm thuû s¶n nhËp khÈu cña Mü n¨m 2001 Tªn nhãm s¶n phÈm Khèi lîng Gi¸ trÞ (1000T) (TriÖu USD) C¸c s¶n phÈm t¬i vµ ®«ng 1.564 8.832 l¹nh - C¸ 917 3.256 - Gi¸p x¸c 647 5.575 Hép thuû s¶n 244 774 - Hép c¸ 183 444 - Hép gi¸p x¸c. nhuyÔn thÓ 33 278 - Hép thuû s¶n kh¸c 27 51 C¸c s¶n phÈm chÝn 32 150 Trøng c¸ 2,2 43 16
Tæng céng 1.860 9.864 Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002 T«m ®«ng: T«m ®«ng lµ mÆt hµng nhËp khÈu sè mét cña Mü trong nhiÒu n¨m qua vµ vµ c¶ trong t ¬ng lai. Mü ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu mÆt hµng nµy. Sau 10 n¨m, nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü t¨ng tõ 1,79 tû USD n¨m 1991 lªn 3,756 tû USD n¨m 2000, lµ møc t¨ng tr ëng cao nhÊt thÕ giíi vµ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ gi¸ trÞ còng nh s¶n lîng nhËp khÈu. Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü n¨m 2000 chiÕm 37% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n vµ t¨ng gÇn 20% so víi n¨m 1999 ( n¨m 1999 lµ 3,138 tû USD ). N¨m 2001, Mü nhËp khÈu t«m ®«ng víi khèi l îng lµ 398 ngh×n tÊn vµ gi¸ trÞ lµ 3.617 triÖu USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2002, Mü nhËp khÈu 254 ngh×n tÊn t«m ®«ng , t¨ng 14% so víi cïng kú n¨m 2001. Nh vËy, thÞ trêng nhËp khÈu t«m cña Mü vÉn t¨ng tr ëng víi tèc ®é cao. Mü nhËp khÈu 19 lo¹i s¶n phÈm t«m ®«ng kh¸c nhau nh ng chØ cã 3 lo¹i cho gi¸ trÞ lín lµ: B¶ng 9: Gi¸ trÞ nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm t«m cña Mü N¨m Gi¸ trÞ nhËp n¨m 2000 (triÖu %gi¸ trÞ USD) T«m ®«ng bãc vá 1.244 33 T«m ®«ng chÕ biÕn 654 17 T«m ®«ng cßn vá 334 9 31/40 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Gi¸ trung b×nh cña t«m ®«ng nhËp khÈu t¨ng tõ 7,8 USD/kg n¨m 1991 lªn 9,6 USD/kg n¨m 1996 vµ 10,9 USD/kg n¨m 2000. Th¸i Lan lµ n íc chiÕm lÜnh thÞ trêng t«m ë Mü víi sè lîng xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 126.448 tÊn, trÞ gi¸ 1.480 triÖu USD, tiÕp theo lµ Mªhic«, Ên §é, ViÖt Nam… N¨m 2001, ViÖt Nam ®· v¬n lªn vÞ trÝ thø hai trong c¸c níc cung cÊp t«m chÝnh cho thÞ trêng nµy víi khèi lîng lµ 33 ngh×n tÊn, trÞ gi¸ 381 triÖu USD vµ thÞ phÇn lµ 10,6%. §øng ®Çu vÉn lµ Th¸i Lan víi c¸c con sè t ¬ng øng lµ: 136 ngh×n tÊn, 1.266 triÖu USD, 35% thÞ phÇn. Tuy nhiªn, trong t¸m th¸ng ®Çu n¨m cña n¨m 2002, ta míi cung cÊp cho thÞ tr êng Mü 26,2 ngh×n tÊn vµ thÞ phÇn gi¶m xuèng 10,3%. 17
Cua: Lµ thÞ trêng nhËp khÈu cua lín nhÊt thÕ giíi, n¨m 2000 lªn tíi 953 triÖu USD ( chiÕm 9,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu ) vµ lµ nhãm hµng ®øng ë vÞ trÝ thø hai. Cã tíi 25 lo¹i s¶n phÈm cua ® îc nhËp khÈu nhng nhiÒu nhÊt lµ cua ®«ng nguyªn con ( 380 triÖu USD ), tiÕp theo lµ thÞt cua ®«ng. T«m hïm: Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m hïm n¨m 2000 lªn tíi 870 triÖu USD, ®øng hµng thø ba vÒ gi¸ trÞ vµ chiÕm gÇn 9% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n (trong ®ã: t«m hïm ®«ng nguyªn con lµ 530 triÖu USD, t«m hïm sèng lµ 205 triÖu USD ). C¸c níc cung cÊp chÝnh lµ Cana®a, Mªhic«, Brazil… C¸ håi: NhËp khÈu c¸ håi n¨m 2000 lµ 853 triÖu USD vµ ®øng ë hµng thø t trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n mµ Mü nhËp khÈu, ng êi Mü rÊt a chuéng c¸ håi §¹i T©y D¬ng íp ®¸ nguyªn con vµ c¸ håi philª íp ®¸ trë b»ng m¸y bay tõ Na Uy, Chilª, Cana®a… C¸ ngõ: Tríc ®©y ngêi Mü chØ a chuéng hép c¸ ngõ nhng gÇn ®©y l¹i thÝch tiªu dïng c¸ ngõ t¬i. Tuy nhiªn, nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü ®ang cã xu híng gi¶m trong mÊy n¨m gÇn ®©y vµ diÔn biÕn nh sau: B¶ng 10: Kim ng¹ch nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü Gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸c n¨m, triÖu USD Tªn s¶n phÈm 1998 1999 2000 C¸ ngõ t¬i vµ ®«ng 515 549 418 Hép c¸ ngõ 289 335 210 Tång céng 804 884 628 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü C¸ níc ngät: Mü dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu c¸ n íc ngät. N¨m 2000, gi¸ trÞ nhËp khÈu lªn tíi 173 triÖu USD, riªng c¸ r« phi lªn tíi 102,2 triÖu USD, chiÕm 59% gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸ n íc ngät víi ba s¶n phÈm lµ phi lª ®«ng, phi lª t¬I vµ c¸ ®«ng nguyªn con, møc nhËp khÈu c¸ basa phi lª 18
còng rÊt cao, tíi 12,4 triÖu USD víi khèi lîng 3.736 tÊn vµ nhËp chñ yÕu tõ ViÖt Nam. * C¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu lín thuû s¶n vµo Mü B¶ng 11: C¸c khu vùc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü n¨m 1999 N¨m Gi¸ trÞ XKTS, triÖu USD % Ch©u ¸ 3.573 40 B¾c Mü 2.806 31 Nam Mü 1.368 15 EU 160 1,8 C¸c khu vùc 1.096 12,2 kh¸c Tæng 9.003 100 Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü B¶ng 12: C¸c quèc gia dÉn ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü Gi¸ trÞ XK, triÖu USD Níc 1999 2000 Cana®a 1.712 1.934 Th¸I Lan 1.558 1.816 Trung Quèc 440 598 Mªhic« 494 535 Chilª 371 514 £qua®o 555 363 ViÖt Nam 141 302 19
N N nNguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Nh vËy, thÞ trêng nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü hiÖn nay chñ yÕu tõ c¸c níc §«ng Nam ¸, §«ng ¸, Cana®a vµ mét sè quèc gia Mü La tinh (Mªhic«, Chilª…). Cã rÊt nhiÒu níc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü, nh ng chØ cã kho¶ng 20 níc cã gi¸ trÞ tõ 100 triÖu USD/n¨m trë lªn. Trong sè c¸c quèc gia nµy th× Cana®a vµ Th¸i Lan chiÕm tû träng lín nhÊt. Cana®a lµ níc xuÊt khÈu thñy s¶n vµo thÞ tr êng Mü nhiÒu nhÊt. ThÞ trêng Mü lu«n chiÕm trªn 60% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Cana®a. C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc cña Cana®a vµo Mü lµ c¸ philª, t«m hïm. §øng thø hai lµ Th¸i Lan, gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 1,55 tû USD n¨m 1999 råi 1,81 tû USD n¨m 2000 vµ ®· gÇn ®uæi kÞp Cana®a. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay Th¸i Lan lµ ®èi thñ nÆng ký nhÊt ®èi víi c¸c n íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü v× hä ®ang chiÕm lÜnh hai mÆt hµng quan träng nhÊt lµ t«m ®«ng vµ hép thuû s¶n (chñ yÕu lµ hép c¸ ngõ), hä ®ang chiÕm 19,2% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü vµ bá rÊt xa c¸c n íc ®øng ë díi. Trung Quèc ®· lªn vÞ trÝ thø ba víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõ 327 triÖu USD n¨m 1998 lªn 440 triÖu USD n¨m 1999 vµ 598 triÖu USD n¨m 2000 chiÕm 6% thÞ phÇn nhËp khÈu cña Mü. Trung Quèc cã tiÒm n¨ng rÊt to lín vÒ t«m, c¸ biÓn, mùc vµ ®Æc biÖt lµ c¸ níc ngät (r« phi, c¸ ch×nh). S¶n phÈm cña Trung Quèc cã gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp, chÊt lîng trung b×nh. TiÕp theo lµ Mªhic«, Chilª vµ £qua®o. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña c¸c níc nµy sang Mü gÇn ®©y ®Òu trªn 500 triÖu USD/n¨m. Mªhic« víi c¸c mÆt hµng chñ lùc lµ t«m (khai th¸c tù nhiªn lµ chÝnh) vµ c¸ ngõ. £qua®o víi c¸c mÆt hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng lµ t«m nu«i, c¸ r« phi nu«i vµ c¸ ngõ. Chilª cã tiÕn bé vît bËc vÒ nu«i c¸ xuÊt khÈu. S¶n phÈm chñ lùc lµ c¸ håi 20