TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
519
LYMPHÔM HODGKIN VỚI PHẢN ỨNG U HẠT: MỘT NHẪM LẪN
TRONG CHẨN ĐOÁN TỪ TẾ BÀO HỌC ĐẾN GIẢI PHẪU BỆNH
Trần Nguyễn Kim Thủy1, Giang Mỹ Ngọc2,
Nguyễn Hồng Ngọc2, Nguyễn Đức Quang1, Thái Anh Tú1
TÓM TẮT66
Lymphôm Hodgkin (HL) là mt khối u tân
sinh có nguồn gốc từ tế bào B của trung tâm mầm,
đc trưng bi sự hiện diện của các tế bào Hodgkin
và Reed-Sternberg (HRS) vi tỷ lệ thấp (0,1-10%)
xen lẫn trong nền giàu tế bào miễn dch phản ng.
Trong lymphôm, môi trường vi mô tế bào không
phải u xung quanh các tế bào HRS ngày càng được
công nhận là mt yếu tố quan trọng trong sinh học
và sự tiến triển của HL, cũng như trong tiên lượng
và đáp ng vi điều tr. N thay đổi theo phân loại
mô học và trạng thái liên quan EBV. Các tế bào
lymphô nền trong hầu hết các trường hợp là tế bào
T kèm theo số lượng bạch cầu ái toan, mô bào,
bạch cầu trung tnh và tương bào khác nhau. U hạt
dạng biểu mô có thể khu trú hoc đôi khi chiếm ưu
thế. Trong mt số trường hợp, phản ng này có thể
lan tỏa, khiến các tế bào u b che khuất, đc biệt khi
mật đ tế bào khối u thấp. Điều này dễ dẫn đến
nhầm lẫn vi tổn thương lành tnh trong các kết quả
tế bào học. Chúng tôi báo cáo mt trường hợp bệnh
nhân nữ 26 tuổi đến khám vi tình trạng nổi hạch
cổ. Hình ảnh học gợi ý lymphôm, và chọc hút bằng
tế bào bằng kim nhỏ cho thấy có các tế bào dạng
biểu mô chiếm ưu thế và rải rác các tế bào Hodgkin
và Reed-Sternberg. Sinh thiết trọn hạch xác nhận
chẩn đoán HL vi phản ng u hạt. Hóa mô miễn
1Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh
2Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Chu trách nhiệm chính: Giang Mỹ Ngọc
ĐT: 0972336455
Email: giangmngocc@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 08/10 và 10/10/2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
dch cho thấy các tế bào u dương tnh mạnh vi
CD30 và biểu hiện PAX5 yếu, khẳng đnh chẩn
đoán.
Từ khóa: lymphôm Hodgkin, phản ng u hạt
SUMMARY
HODGKIN'S LYMPHOMA WITH
GRANULOMATOUS REACTION: A
DIAGNOSTIC PITFALL FROM
CYTOLOGY TO HISTOPATHOLOGY
Hodgkin lymphoma (HL) is a neoplasm of
B-cell origin, characterized by the presence of
Hodgkin and Reed-Sternberg (HRS) cells, which
constitute a small fraction (0.1–10%) of the
tumor, amidst a rich background of reactive
immune cells. In HL, the tumor
microenvironment composed of non-neoplastic
cells surrounding the HRS cells is increasingly
recognized as a critical factor in the biology,
progression, prognosis, and treatment response of
the disease. This environment varies with
histological classification and EBV status. The
background lymphocytes in most cases are T-
cells, accompanied by varying amounts of
eosinophils, histiocytes, neutrophils, and plasma
cells. Granulomatous epithelioid reactions can be
focal or occasionally predominant. In some
instances, this reaction can become diffuse,
obscuring the neoplastic cells, especially when
tumor cell density is low, leading to potential
confusion with benign lesions in cytological
assessments. We report a case of a 26-year-old
female who presented with persistent cervical
lymphadenopathy. Imaging suggested
lymphoma, and fine-needle aspiration (FNA)
revealed predominantly epithelioid cells with
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
520
scattered HRS cells. Excisional lymph node
biopsy confirmed HL with a significant
granulomatous reaction. Immunohistochemistry
revealed strong CD30 positivity and dim PAX5
expression, confirming the diagnosis.
Keywords: Hodgkin lymphoma,
granulomatous reaction
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Lymphôm Hodgkin (HL) là mt tân sinh
của tế bào B thuc trung tâm mầm, thường
được đc trưng bi tỷ lệ tế bào u thấp xen lẫn
nhiều loại tế bào miễn dch, bao gồm lymphô
bào, bạch cầu nhn múi, mô bào, tương bào,
cũng như nguyên bào sợi và sợi collagen. Các
nghiên cu đ cung cấp bằng chng chng
minh rằng khoảng 9% các trường hợp HL đi
kèm vi u hạt biểu mô không có hoại t bã
đậu. Tuy nhiên, lymphôm Hodgkin vi sự hình
thành u hạt rõ rệt hiếm khi được báo cáo. Chọc
hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) là mt công cụ
chẩn đoán phổ biến trong đánh giá bệnh lý
hạch trong giai đoạn đầu. Sự hiện diện của
phản ng u hạt lan rng có thể che khuất và
gây bỏ sót chẩn đoán lymphôm HL, hơn nữa
trên giải phẫu bệnh, phản ng này có thể gây
chẩn đoán nhầm vi các bệnh lý khác của hạch
điều này đ được ghi nhận rõ ràng trong nhiều
báo cáo. Chúng tôi báo cáo ca là bệnh nhân nữ,
26 tuổi, nhập viện vì nổi hạch cổ kéo dài và
trên CT scan ngực ghi nhận tổn thương đa nốt,
theo dõi lymphôm tại Bệnh viện Ung Bưu
Thành phố Hồ Chí Minh.
II. BÁO CÁO CA BỆNH
Bệnh nhân nữ, 26 tuổi, nổi hạch vùng cổ
kéo dài, không ghi nhận tiền căn trưc đy,
trên CT scan ngực ghi nhận hạch cổ hai bên
nhóm II, III, IV, V nhiều nốt, bắt thuốc cản
quang mạnh và tương đối đồng nhất, kích
thưc ln nhất 48x45mm, nghi ngờ lymphôm.
Ngoài ra còn nhiều tổn thương đa nốt vùng
quanh xương c, hạch trung thất, hạ phân thùy
III gan trái, theo dõi lymphôm. Tiền căn bệnh
nhn và gia đình chưa ghi nhận các bệnh lý
huyết học và ung bưu trưc đy. Quá trình
thăm khám lm sàng thấy hạch cổ 2 bên 1-
3cm, mật đ chắc.
Siêu âm phần mềm ghi nhận hạch nách và
hạch dưi đòn hai bên dạng hạch di căn, hạch
bẹn hai bên không thấy hạch bệnh lý. Siêu âm
Doppler ghi nhận hạch cổ hai bên và quanh khí
quản dạng hạch di căn.
Hình 12: Hình ảnh siêu âm phần mềm
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
521
Hình 13: Siêu âm Doppler
Chẩn đoán lm sàng ban đầu của bệnh
nhân là nghi ngờ hạch di căn. Tổng phân tích
tế bào máu ngoại vi ghi nhận tăng bạch cầu
(23,9x109/L) trong đ ưu thế bạch cầu trung
tnh 88%, tăng tiểu cầu (845x109/L) và thiếu
máu đẳng sắc đẳng bào.
Bệnh nhn được thực hiện chọc hút tế bào
bằng kim nhỏ (FNA) hạch cổ. Đ phng đại
nhỏ nền giàu và đa dạng các loại tế bào, tạo
thành cụm dầy đc kh xác đnh hình thái tế
bào (hình 3A), khi quan sát trên các đ phóng
đại ln hơn ghi nhận các cụm giàu tế bào này
là lymphô bào nhỏ, c kch thưc bằng hồng
cầu xen lẫn nhiều mô bào (Hình 3B,C); hoc
cụm tế bào dạng biểu mô đi kèm vi tế bào
khổng lồ nhiều nhân giống đại bào Langhans
gp trong hình ảnh viêm hạt, nhưng những tế
bào khổng lồ nhiều nhn đi kèm đc điểm khác
là nhân ln và tiểu hạch rõ (Hình 3D,E) tuy
nhiên khi tập trung quan sát vào các vng thưa
hơn ghi nhận hiện diện tế bào cbào tương t,
nhân ln và tiểu hạch ln xen lẫn vi nhiều mô
bào xung quanh cũng kèm nhn c tiểu hạch
(Hình 3F), tế bào có hai nhân, kèm tiểu hạch to
giữa nhân gợi ý đến hình ảnh mắt cú của tế
bào Reed-Sternberg (HRS) trong HL (Hình
3G), và tế bào có nhân d dạng (Hình 3H). Vì
số lượng tế bào nghi ngờ u rất ít trên mẫu FNA
nên bệnh nhn được chẩn đoán nghi nhờ bưu
ác tính kém biệt ha di căn hạch và được đề
ngh sinh thiết hạch để đánh giá rõ bản chất.
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
522
Hình 14: Hình ảnh tế bào hạch cổ
A. Nền giàu và đa dạng các loại tế bào, tạo
thành cụm dầy đc (Papanicolaou 40x). B.
Lymhô bào xen kẽ mô bào (Papanicolaou
200x). C. Lymhô bào xen kẽ mô bào
(Papanicolaou 400x). D. Cụm tế bào dạng biểu
mô kèm vi đại bào (Papanicolaou 200x). E.
Đại bào c đc điểm khác là nhn ln và tiểu
hạch rõ (Papanicolaou 400x). F. Tế bào c bào
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
523
tương t, nhn ln và tiểu hạch ln
(Papanicolaou 400x). G. Tế bào chai nhn,
kèm tiểu hạch to giữa nhn gợi ý HRS (Mũi
tên) (Papanicolaou 200x). H. Tế bào c nhn d
dạng (mũi tên) (Papanicolaou 400x)
Phân tích trên hình ảnh vi thể HE, ghi
nhận, mô hạch phần ln b xóa cấu trúc, thay
thế chủ yếu bi đám ln mô bào kèm lymphô
bào nhỏ, bạch cầu, tương bào, xen lẫn là vùng
tế bào dạng biểu mô; tuy nhiên ghi nhận vùng
gần vỏ hạch có những cấu trúc tạo thành nốt
(Hình 4A,B,C), khi quan sát trên các đ phóng
đại ln hơn ghi nhận giữa mô bào hiện hiện
những tế bào ln, tròn, bào tương t, nhn tăng
sắc, di dạng, nhân to kèm tiểu hạch ln và đỏ,
phân bào bất thường (Hình 4B,D), khi quan sát
v trí tạo nốt ghi nhận các tế bào có nhân ln
tăng sắc và d dạng, tế bào có hai hoc nhiều
nhân vi tiểu hạch đỏ trung tâm nhân (Hình
E, F). Những hình ảnh này gợi ý đến các tế bào
Hodgkin và các tế bào HRS có hai hoc nhiều
nhân.