Đ I H C QU C GIA HÀ N I Ố
Ạ Ọ
Ộ
TR
NG Đ I H C KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN
ƯỜ
Ạ Ọ
Ộ
KHOA KHOA H C QU N LÝ
Ả
Ọ Ọ
Ố
TRONG T T
M I QUAN H Ệ TH - PHÁP –THU T Ậ Ế NG PHÁP TR C A HÀN PHI T Ị Ủ
Ử
Ư ƯỞ
Giảng Viên: PGS.TS Ph m Ng c Thanh Nhóm Sinh Viên Th c hi n ự
ạ ọ ệ :Nhóm 3
I. B I C NH L CH S TRUNG HOA C Đ I TH I HÀN PHI Ố Ả Ổ Ạ Ờ Ử Ị
T VÀ S HÌNH THÀNH T T Ư ƯỞ Ử Ự NG PHÁP TR Ị
1. B i c nh l ch s ố ả ị ử
- L ch s Trung Hoa c đ i có hai th i kỳ đ
c nói đ n đó là Xuâ
n thu và
ổ ạ
ử
ờ
ị
ượ
ế
Chi n qu c
ố
ế
-So v i th i Xuân Thu thì th i Chi n Qu c là th i kỳ l ch s phát tri n r c
ể ự
ử
ố
ờ
ờ
ớ
ờ
ế
ị
t
ng “trăm hoa đua n ”, “bách gia ch t ”. Có ba dòng t
r v t ỡ ề ư ưở
ư ử
ở
ư
t
ng l n cùng t n t
i trong th i đ i b y gi
ưở
ồ ạ
ớ
ờ ạ ấ
: ờ
+ Nho gia và M c T , Kh ng T ử
ặ ử
ổ
+Đ o gia ạ
+Pháp gia
-T t
ư ưở
ng Pháp gia v i đ i bi u xu t s c là Hàn Phi T . ử
ớ ạ
ấ ắ
ể
I. B I C NH L CH S TRUNG HOA C Đ I TH I HÀN PHI Ử Ị
Ố Ả T VÀ S HÌNH THÀNH T T Ử Ự Ư ƯỞ Ờ Ổ Ạ NG PHÁP TR Ị
1. B i c nh l ch s ố ả ị ử
- Hàn Phi T (280-233 TCN),là m t công t c Hàn, h c r ng, ử ộ n ử ướ ọ ộ
bi t c đ o Nho, đ o Lão, nh ng thích nh t h c thuy t c a ế ả ạ ấ ọ ế ủ ư ạ
Pháp gia và có t t ư ưở ị ng m i v Pháp tr . ớ ề
-N i dung c b n c a Pháp gia là đ cao vai trò c a pháp lu t ơ ả ủ ủ ộ ề ậ
và ch tr c. ủ ươ ng dùng pháp lu t hà kh c đ tr n ậ ắ ể ị ướ
-Hàn Phi T là ng ử ườ ầ i đ u tiên coi tr ng c ba y u t ọ ế ố ả Th , ế
Thu t, và Pháp. ậ
Ố Ả
TH I HÀN PHI T VÀ S HÌNH THÀNH T T
NG
I. B I C NH L CH S TRUNG HOA C Đ I Ổ Ạ Ử Ư ƯỞ Ự
Ị Ử
Ờ
PHÁP TRỊ
2. Quan ni m v b n ch t con ng ề ả ệ ấ ườ ủ ử i c a Hàn Phi T .
i là vì t i. -Hàn Phi T đã cho r ng b n ch t con ng ằ ử ả ấ ườ l ư ợ
+Ch có m t s thánh nhân tích b n tính thi n còn đa s ố ộ ố ệ ả ỉ
v n có tính ác. ố
+Con ng i làm vi c do xu t phát t ườ ệ ấ l ừ ợ i ích c a b n thân. ủ ả
II. N i dung c b n c a Th , Thu t và Pháp
ơ ả ủ
ộ
ế
ậ
1. Thế
-“Th ” trong quan ni m c a Hàn Phi là đ a v và quy n uy ủ ề ế ệ ị ị
không liên quan v i đ o đ c và tài trí c a con ng ớ ạ ứ ủ i. ườ
-Vua là ng i cao. ườ i có quy n uy t ề ố
+Vua là ng i duy nh t có quy n đ ra pháp lu t. ườ ề ề ậ ấ
+Vua ph i n m l y quy n th ng ph t. ả ắ ấ ề ưở ạ
- Tuy nhiên do quan ni m con ng i là t i nên chính sách ệ ườ l ư ợ
th
ng ph t c a ông có ph n c c đoan. ưở ầ ự ạ ủ
II. N i dung c b n c a Th , Thu t và Pháp
ơ ả ủ
ộ
ế
ậ
2. Thu tậ
-Thu tậ : là kĩ thu t qu n lí và tâm thu t.
ậ
ậ
ả
-Thu t c a Hàn Phi có hai nguyên t c c b n sau:
ắ ơ ả
ậ ủ
+M t là b tôi không làm h t hay làm quá trách nhi m ế
ộ
ệ
ề
đ u ph i x ph t.
ả ử ạ
ề
+Hai là căn c vào s t
ng x ng hay không gi a
ự ươ
ứ
ữ
ứ
“công” và “danh”, “l
i nói” và “vi c làm” cu k b tôi
ờ
ả ẻ ề
ệ
đ th
ng ph t.
ể ưở
ạ
II. N i dung c b n c a Th , Thu t và Pháp
ơ ả ủ
ộ
ế
ậ
2. Thu tậ
-Trong kĩ thu t bao g m hai n i dung chính: ồ
ộ
ậ
+Thu t tr gian ậ ừ
+Thu t dùng ng
ậ
i ườ
-Trong t
t ư ưở
ng c a mình Hàn Phi T còn bàn đ n Thu t vô ử
ủ
ế
ậ
vi.
Tóm l
ạ
i Thu t c a Hàn Phi là th đo n đ vua dùng đ ể
ủ ạ ể
ậ ủ
i, gi
gìn pháp lu t và tuân theo m nh
đi u khi n quan l ể
ề
ạ
ữ
ệ
ậ
l nh ệ
ơ ả ủ
ế
ậ
II. N i dung c b n c a Th , Thu t và Pháp ộ 3. Pháp
-“Pháp” t c là ch pháp thu t
ứ
ậ
ỉ
-Là m t công c h u hi u nh t đ qu n lý - cai tr xã h i.
ấ ể ả
ụ ữ
ộ
ộ
ệ
ị
-Pháp lu t là do vua đ t ra nh ng ph i tuân theo các nguyên t c
ư
ả
ặ
ậ
ắ
sau:
+Pháp lu t ph i k p th i, h p th i ờ ả ị
ờ ợ
ậ
+Pháp lu t ph i công khai, d bi
t, d thi hành
ễ ế
ả
ậ
ễ
+Pháp lu t ph i công b ng, bênh v c k y u và s ít
ự ẻ ế
ố
ậ
ả
ằ
+Pháp lu t ph i có tính ph bi n
ổ ế
ả
ậ
Pháp lu t có vai trò quan tr ng nh t trong b ba pháp- thu t -
ộ
ọ
ấ
ậ
ậ
th , vì th ti n đ mà m c đích t
i cao c a chính tr , qu n lý là
ế ề
ụ
ế
ề
ố
ủ
ả
ị
ỏ
làm cho “Pháp lu t không h ng nát”. ậ
III. M I QUAN H GI A TH , THU T VÀ
Ậ
Ế
Ố
Ệ Ữ PHÁP TRONG T T
NG PHÁP GIA
Ư ƯỞ
THẾ
PHÁP
THU TẬ
Ố
Ậ
Ế
Ệ Ữ TRONG T T
NG PHÁP GIA
III. M I QUAN H GI A TH , THU T VÀ PHÁP Ư ƯỞ
- Th là đi u ki n t
t y u t o ra Pháp
ệ ấ ế ạ
ề
1. Th - Pháp ế ế +Nhà vua ph i d a vào Th c a mình đ ban l nh, bu c b d
i ph i
ả ự
ế ủ
ệ
ể
ộ ề ướ
ả
nghe theo.
+Nh có Th mà pháp lu t ra đ i và đi vào cu c s ng.
ộ ố
ờ
ờ
ế
ậ
+M c đ hi u qu thi hành c a pháp lu t đ n đâu là do Th c a nhà
ứ ộ ệ
ậ ế
ế ủ
ủ
ả
vua.
Nh v y, Th là đi u ki n đ t o nên Pháp, đ cho Pháp đ
c thi hành
ể ạ
ể
ề
ệ
ượ
ư ậ
ế theo đúng nh nh ng gì nó đ
c ban ra.
ư ữ
ượ
-Pháp duy trì c ng c Th
ủ
ố
ế
+Pháp hi u qu , đúng đ n thì Th l n m nh và ng ắ
ế ớ
ệ
ạ
ả
i c l ượ ạ
+Pháp mà nhà vua dùng ch y u
đây là chính sách th
ng ph t
ủ ế ở
ưở
ạ
nghiêm minh +Th
ng ph t không ch t o nên Th c a nhà vua mà đ ng th i còn ế ủ
ỉ ạ
ờ
ồ
c.
ạ ưở t o nên Th c a n ạ
ế ủ ướ
Ố
Ậ
Ế
NG PHÁP GIA
III. M I QUAN H GI A TH , THU T VÀ PHÁP Ư ƯỞ
Ệ Ữ TRONG T T ế
-Thu t t o nên, c ng c , b o v cho Th
ủ
M t minh chúa khi bi ố ả ệ ế ử ụ ể
t thì s tuy n ẽ ẫ ị ẫ ế ậ ố ụ
t s d ng Thu t t c đ i ngũ có tài mà v n ch u ph c tùng, v n b khu t ấ ị c quy n uy c a chúa, khi đó s càng c ng c v ng ố ữ ủ ủ ẽ ề
ệ ấ ế ể ự ử ụ
2. Thu t – Th ậ ậ ạ ộ ch n đ ọ ượ ộ ph c tr ướ ụ ch c Th c a mình. ế ủ ắ -Th là đi u ki n t ề ậ
ớ c h t vua ph i có i. V y nên đ s d ng đ t y u đ th c thi Thu t ậ ế +Thu t là công c vua s d ng đ qu n lý t ng l p quan ể ả ụ c Thu t thì tr ậ ể ử ụ ầ ướ ế ượ ả ậ
l ạ Th . ế
i dù có Thu t hay đ n đâu mà không có quy n ườ +M t ng ộ ế ậ
ữ ộ
ề th trong tay thì cũng không th thi hành nh ng n i dung đó ể ế c a Thu t. ủ ậ
Ố
Ậ
Ế
Ệ Ữ TRONG T T
NG PHÁP GIA
III. M I QUAN H GI A TH , THU T VÀ PHÁP Ư ƯỞ
-Pháp và Thu t th hi n s phân lo i trong qu n lý ể ệ ự ả ạ
c thì
3. Pháp – Thu tậ ậ ư
ế ị ấ ướ ụ ể
Thu t là cách th c đ nhà vua thi hành Pháp. ứ ể
+N u nh Pháp là công c đ nhà vua cai tr đ t n ậ +Đ i v i vua, Hàn Phi đ cao Th và Thu t; v i quan l i, ớ ế ậ ạ
ề ề ố ớ ủ ế ậ
ể
ông ch y u t p trung bàn v Pháp. -Pháp và Thu t g n bó không th tách r i ờ ế ệ ử ụ
c. t k t h p hài hòa trong vi c s d ng ế ợ ị ấ ướ
ế ầ ủ ậ
ữ t b tôi mà có cách cai qu n phù h p. ậ ắ +Nhà vua c n bi ầ Thu t và Pháp đ cai tr đ t n ể ậ +C n có Thu t đ h n ch nh ng l ậ ể ạ ế ề ậ h ng c a pháp lu t, ỗ ổ ợ ả
giúp vua nh n bi ấ +Thu t là r t quan tr ng, nh ng n u không đi đôi Pháp thì ư ế ậ
ọ cũng không có hi u l c gì. ệ ự
Ố
Ậ
Ế
Ệ Ữ TRONG T T
NG PHÁP GIA
III. M I QUAN H GI A TH , THU T VÀ PHÁP Ư ƯỞ
3. Pháp – Thu tậ
Nh v y, trong t ư ậ
t ư ưở
ng c a mình, Hàn Phi T ử
ủ
th y đ
c và đ cao vai trò và m i quan h c a ba
ấ ượ
ệ ủ
ố
ề
: Th , Thu t, Pháp.
y u t ế ố
ế
ậ
L n đ u tiên h c thuy t cai tr c a Pháp gia h i ộ ế
ị ủ
ọ
ầ
ầ
đ ba y u t
t ụ ủ
ế ố
: Th , Thu t và Pháp. ậ
ế
D i bàn tay c a Hàn Phi, Th , Thu t, Pháp t
ướ
ủ
ế
ậ
ừ
ba ph m trù phi liên k t đã tr thành b ba y u t
ế ố
ộ
ở
ế
ạ
không th tách r i, có m i liên h m t thi
t t o nên
ệ ậ
ờ
ố
ể
ế ạ
ng Pháp tr đ y đ nh t.
t t ư ưở
ị ầ ủ ấ
IV. H N CH C A T T
NG PHÁP TR
Ế Ủ Ư ƯỞ
Ạ
Ị
-Hàn Phi T đã nhìn nh n b n ch t v n đ này m t
ấ ấ
ử
ộ
ề
ậ
ả
cách phi n di n. Ông quan ni m con ng
ế
ệ
ệ
ườ
i làm vi c xu t ệ
ấ
phát t
i ích c a b n thân mà b t ch p m i hành vi.
l ừ ợ
ủ ả
ọ
ấ
ấ
-Trong vi c dùng “thu t” có nh ng t
ng thâm đ c
ữ
ệ
ậ
t ư ưở
ộ
tàn nh n trong vi c tr gian.
ừ
ệ
ẫ
-Ông đã đ cao quá m c vai trò c a pháp lu t, quy n
ủ
ứ
ề
ề
ậ
th
ng ph t, dùng nh ng hình ph t quá hà kh c.
ưở
ữ
ắ
ạ
ạ
-Coi các đi u kho n pháp lu t chính th c là hình th c
ứ
ứ
ề
ả
ậ
duy nh t phù h p v i pháp lu t mà b qua các nhân t
ớ
ợ
ỏ
ậ
ấ
ố
ụ ậ
ạ
ộ phong t c, t p quán, các quy ph m xã h i.
V. ĐÓNG GÓP VÀ NG D NG C A T T
NG
Ủ Ư ƯỞ Ụ PHÁP TR Đ I V I QU N LÝ HI N NAY Ệ
Ứ Ị Ố Ớ
Ả
1. Đ i v i vi c ban hành và thi hành pháp lu t ậ
ố ớ ệ
Pháp lu t hi n v n đang đ ệ ậ ẫ ượ ử ụ c s d ng nh công c h u ư ụ ữ
c, con ng i. hi u nh t đ qu n lý đ t n ấ ể ả ấ ướ ệ ườ
Hàn Phi đã nêu ra nh ng nguyên t c l p pháp và hành pháp ắ ậ ữ
h t s c đúng đ n v n có giá tr ng d ng cao cho t i ngày nay. ắ ẫ ế ứ ị ứ ụ ớ
M t s đ c đi m c a pháp lu t hi n hành nh : ộ ố ặ ủ ư ể ệ ậ
+ M i vi c ph i đ ọ ệ ả ượ ử c x lý b ng pháp lu t ậ ằ
+Pháp lu t ph i k p th i ả ị ờ ậ
+Lu t pháp đ ra sao cho dân d bi hành ễ ế ề ậ t, d hi u d thi ễ ể ễ
+Lu t pháp ban ra ph bi n r ng rãi đ n m i ng i dân ổ ế ộ ọ ế ậ ườ
V. ĐÓNG GÓP VÀ NG D NG C A T T
Ụ
NG PHÁP Ủ Ư ƯỞ TR Đ I V I QU N LÝ HI N NAY Ệ Ả
Ứ Ị Ố Ớ
2. Đ i v i qu n lý
ố ớ
ả
ả
ớ
+ Th giúp nhà qu n lý xác đ nh đ
c quy n h n c a mình trong t
ế
ả
ị
ượ
ạ ủ
ề
ch c,t ổ ứ ừ
đó
đ a ra đ
ư
ượ
c nh ng quy t đ nh qu n lý ế ị
ữ
ả
+ Nhà qu n lý thông qua pháp lu t s d ng nh ng n i quy, quy ch nh m t ế ư ộ ậ ử ụ
ữ
ả
ộ
công c h u hi u sác bén trong qu n lý.
ụ ữ
ệ
ả
+ Thu t mang nh ng t
ng qu n lý phù h p v i m i tr
ng h p, đây là
ữ
ậ
t ư ưở
ả
ớ
ọ
ợ
ườ
ợ
cách th c s p x p t ứ ắ
ế ổ
ch c b trí, b nhi m ngu n nhân l c vào nh ng v trí ồ
ứ
ự
ữ
ệ
ố
ổ
ị
ng.
thích h p v i kh năng c a đ i t ả
ủ ố ượ
ợ
ớ
i cũng là y u t
quy t đ nh làm nên phong cách qu n lý,
+Thu t dùng ng ậ
ườ
ế ố
ế ị
ả
ả ắ
ủ ể
ả
ỗ
mang b n s c riêng c a m i ch th qu n lý. ủ +Hàn Phi T đã có m t b ử
ộ ướ
c ti n quan tr ng khi ông phân c p, phân lo i ch ủ
ế
ấ
ạ
ọ
th qu n lý, cũng nh các ph
ng pháp công c khác nhau gi
các lo i ch th .
ư
ể
ả
ươ
ụ
ữ
ủ ể
ạ
-V i ch th qu n lý ủ ể
V. ĐÓNG GÓP VÀ NG D NG C A T T
NG
Ủ Ư ƯỞ Ụ PHÁP TR Đ I V I QU N LÝ HI N NAY Ệ
Ứ Ị Ố Ớ
Ả
2. Đ i v i qu n lý
ố ớ
ả
ng pháp qu n lý
ươ
ả
+Có th liên m t ph n c a pháp tr v i ph
ng pháp qu n lý
ầ ủ
ị ớ
ể
ộ
ươ
ả
chuyên quy n trong qu n lý hi n đ i ạ
ệ
ề
ả
+Ph
ng pháp này tuy cho hi u qu nhanh nh ng ch t n t
i
ươ
ỉ ồ ạ
ư
ệ
ả
trong th i gian ng n, không lâu dài ch mang tính t c th , vì v y
ứ
ắ
ậ
ờ
ờ
ỉ
“pháp tr ” mang tính chi n thu t s d ng trong t ng hoàn c nh c ụ ậ ử ụ
ừ
ế
ả
ị
th .ể
-V i đ i t
ớ ố ượ
ng qu n lý ả
ng qu n lý xác
ố
ố ượ
ệ
ậ
ả
ế
c quy n h n trách nhi m c a mình trong t
M i quan h “th - pháp - thu t” cho đ i t đ nh đ ị
ề ạ
ượ
ủ
ệ
ch c ổ ứ .
-Ph
Ậ VI. K T LU N
Ế
ng pháp tr c a Hàn Phi v i 3 ph m trù quan tr ng ”th ”,
ị ủ
ư ưở
ọ
ớ
ế
ạ
ế
ấ
ậ
ậ h tr quan tr ng c a nhà n
c pháp tr . ị
ướ
ủ
ọ
-T t “thu t”, “pháp”. Trong đó l y pháp lu t làm trung tâm th và thu t ậ là 2 y u t -T t
