M T S ĐÁP ÁN THAM KH O V TRI T H CỘ Ố Ả Ề Ế Ọ
Câu 15: Quan đi m c a ch nghĩa Mác-Lênin và t t ng H Chí Minh v con ng i và v n đ xây d ng con ng i Vi tể ủ ủ ư ưở ồ ề ườ ấ ề ự ườ ệ
Nam trong giai đo n hi n nay.ạ ệ
Tr l iả ờ :
Có nhi u quan đi m tr c Mác v con ng i nh quan đi m tôn giáo cho r ng con ng i do Th ng đ t o ra hay theoề ể ướ ề ườ ư ể ằ ườ ượ ế ạ
ch nghĩa duy tâm con ng i là hi n thân c a ý ni m tuy t đ i ngay c các quan đi m duy v t tr c Mác cũng ch th yủ ườ ệ ủ ệ ệ ố ả ể ậ ướ ỉ ấ
m t sinh h c c a con ng i mà ch a th y vai trò quy t đ nh c a m t xã h i và ho t đ ng th c ti n c a con ng i.ặ ọ ủ ườ ư ấ ế ị ủ ặ ộ ạ ộ ự ễ ủ ườ
Trên quan đi m duy v t tri t đ Mác đi đ n b n ch t con ng i là th c th th ng nh t gi a m t sinh h c v i m t xã h i.ể ậ ệ ể ế ả ấ ườ ự ể ố ấ ữ ặ ọ ớ ặ ộ
M t sinh v t bao g m c th , m i quan h gi a c th v i gi i t nhiên chung quanh, cùng nh ng nhu c u sinh v t vàặ ậ ồ ơ ể ố ệ ữ ơ ể ớ ớ ự ữ ầ ậ
nh ng quy lu t sinh h c chi ph i đ i s ng c a c th con ng i. M t xã h i bao g m “t ng hòa nh ng quan h xã h i”,ữ ậ ọ ố ờ ố ủ ơ ể ườ ặ ộ ồ ổ ữ ệ ộ
nh ng ho t đ ng xã h i, đ i s ng tinh th n c a con ng i.ữ ạ ộ ộ ờ ố ầ ủ ườ
Hai m t sinh v t và xã h i con ng i h p thành m t th th ng nh t có quan h kh ng khít không th tách r i nhau,ặ ậ ộ ở ườ ợ ộ ể ố ấ ệ ắ ể ờ
trong đó m t sinh h c là n n t ng v t ch t t nhiên c a con ng i, nh ng không ph i là y u t quy t đ nh b n ch t c aặ ọ ề ả ậ ấ ự ủ ườ ư ả ế ố ế ị ả ấ ủ
con ng i; m t xã h i m i là m t gi vai trò quy t đ nh b n ch t c a con ng i.ườ ặ ộ ớ ặ ữ ế ị ả ấ ủ ườ
Nh v y chúng ta th y r ng con ng i v t trên con v t qua 3 ph ng di n : quan h v i t nhiên, quan h v i xã h i vàư ậ ấ ằ ườ ượ ậ ươ ệ ệ ớ ự ệ ớ ộ
quan h v i chính b n thân con ng i. Trong đó quan h xã h i gi a ng i v i ng i là quan h b n ch t b i vì ch trongệ ớ ả ườ ệ ộ ữ ườ ớ ườ ệ ả ấ ở ỉ
toàn b các m i quan h xã h i đó con ng i m i b c l b n ch t xã h i c a mình. Tóm l i “Trong tính hi n th c c a nó,ộ ố ệ ộ ườ ớ ộ ộ ả ấ ộ ủ ạ ệ ự ủ
b n ch t c a con ng i là t ng hòa nh ng m i quan h xã h i”.ả ấ ủ ườ ổ ữ ố ệ ộ
Trên c s ti p thu quan đi m v con ng i c a ch nghĩa Mác-Lênin, t t ng nhân văn c a cách m ng Pháp, t t ngơ ở ế ể ề ườ ủ ủ ư ưở ủ ạ ư ưở
t bi c a Ph t giáo, nhân văn c a Nho giáo và k th a truy n th ng c a dân t c H Chí Minh đã đ a ra quan đi m: conừ ủ ậ ủ ế ừ ề ố ủ ộ ồ ư ể
ng i v a là m c tiêu, v a là đ ng l c c a cách m ng dân t c v i m c tiêu là phát tri n con ng i toàn di n.ườ ừ ụ ừ ộ ự ủ ạ ộ ớ ụ ể ườ ệ
Cách m ng Vi t Nam hi n nay và nh ng v n đ đ t ra đ i v i con ng i Vi t Namạ ệ ệ ữ ấ ề ặ ố ớ ườ ệ
- V n đ xóa đói gi m nghèo, nâng cao đ i s ng v t ch t c a nhân dân lao đ ng, nh t là đ ng bào vùng sâu, vùng xa,ấ ề ả ờ ố ậ ấ ủ ộ ấ ồ ở
vùng dân t c thi u s .ộ ể ố
- V n đ phát tri n th ch t, s c kh e c a con ng i.ấ ề ể ể ấ ứ ỏ ủ ườ
- V n đ nâng cao trình đ khoa h c-k thu tấ ề ộ ọ ỹ ậ
- V n đ văn hóa, đ o đ c; ch ng nh ng hi n t ng tiêu c c phát sinh trong xã h i.ấ ề ạ ứ ố ữ ệ ượ ự ộ
+ Xây d ng con ng i đáp ng yêu c u c a cách m ng trong giai đo n hi n nayự ườ ứ ầ ủ ạ ạ ệ
- Ph n đ u cho h nh phúc c a con ng i trong m t xã h i dân ch , công b ng, văn minhấ ấ ạ ủ ườ ộ ộ ủ ằ . M c đích c a ch nghĩa xã h iụ ủ ủ ộ
là s phát tri n t do và h nh phúc c a con ng i và chính s phát tri n t do c a cá nhân là đi u ki n cho s phát tri nự ể ự ạ ủ ườ ự ể ự ủ ề ệ ự ể
c a xã h i. Tuy nhiên vi c m u c u h nh phúc cho con ng i không th tách r i vi c ph n đ u xây d ng m t xã h i phátủ ộ ệ ư ầ ạ ườ ể ờ ệ ấ ấ ự ộ ộ
tri n v kinh t , công b ng, dân ch và văn minh. Kiên quy t ch ng nh ng hi n t ng tiêu c c trong đ i s ng xã h i.ể ề ế ằ ủ ế ố ữ ệ ượ ự ờ ố ộ
- Đào t o nh ng con ng i c a xã h i văn minhạ ữ ườ ủ ộ . Con ng i m i là nh ng con ng i có đ trình đ và năng l c làm ch tườ ớ ữ ườ ủ ộ ự ủ ự
nhiên, xã h i và b n thân. Do đó, giáo d c và đào t o ph i đáp ng yêu c u đào t o ra nh ng con ng i m i v a h ng,ộ ả ụ ạ ả ứ ầ ạ ữ ườ ớ ừ ồ
v a chuyên, nghĩa là v a có đ trình đ và năng l c sáng t o và làm ch khoa h c và công ngh , qu n lý kinh t , qu n lýừ ừ ủ ộ ự ạ ủ ọ ệ ả ế ả
nhà n c, v a có đ ph m ch t chính tr , đ o đ c đ có th gi v ng thành qu cách m ng và xây d ng thành công chướ ừ ủ ẩ ấ ị ạ ứ ể ể ữ ữ ả ạ ự ủ
nghĩa xã h i n c ta, đ a n c ta ti n k p trình đ c a văn minh nhân lo i.ộ ở ướ ư ướ ế ị ộ ủ ạ
- Phát tri n con ng i m t cách toàn di nể ườ ộ ệ . Đ có nh ng con ng i có đ trình đ và năng l c làm ch t nhiên, xã h i vàể ữ ườ ủ ộ ự ủ ự ộ
b n thân, có cu c s ng gia đình h nh phúc thì c n ph i phát tri n con ng i m t cách toàn di n, c v th l c và trí l c,ả ộ ố ạ ầ ả ể ườ ộ ệ ả ề ể ự ự
c v năng l c chuyên môn và ph m ch t chính tr , đ o đ c, c v ph m ch t cá nhân và quan h xã h i.ả ề ự ẩ ấ ị ạ ứ ả ề ẩ ấ ệ ộ
Câu 12: Khái ni m c u trúc c a hình thái KT - XH. Phép bi n ch ng c aệ ấ ủ ệ ứ ủ
s v n đ ng, phát tri n các hình thái KT-XH. Con đ ng đi lên chự ậ ộ ể ườ ủ
nghĩa xã h i Vi t Nam.ộ ở ệ
Tr l i ả ờ :
1. Khái ni m c u trúc hình thái kinh t - xã h iệ ấ ế ộ
V n d ng quan đi m duy v t bi n ch ng và nghiên c u đ i s ng XH, Mác đã nêu lên h c thuy t hình thái KT-XH, ch raậ ụ ể ậ ệ ứ ứ ờ ố ọ ế ỉ
s phát tri n c a XH là quá trình l ch s t nhiên c a s thay th các hình thái KT-XH t th p đ n cao. Đ i l p v i nh ngự ể ủ ị ử ự ủ ự ế ừ ấ ế ố ậ ớ ữ
quan đi m duy tâm và siêu hình, Mác cho r ng l ch s XH là do con ng i t o ra nh ng d i nh h ng s phát tri n c aể ằ ị ử ườ ạ ư ướ ả ưở ự ể ủ
LLSX. Vì v y, không ph i ý th c con ng i mà chính là ho t đ ng s n xu t v t ch t c a h m i làm bi n đ i l ch sậ ả ứ ườ ạ ộ ả ấ ậ ấ ủ ọ ớ ế ổ ị ử
Quan ni m c a CNDV l ch s xem xét XH v i tính cách là m t h th ng bao g m trong nó ệ ủ ị ử ớ ộ ệ ố ồ 4 lĩnh v c c b n:ự ơ ả
§ Lĩnh v c kinh t c a đ i s ng XH, t c là QHSX, quan h kinh t gi vai trò ban đ u, c b n và quy t đ nh t t c cácự ế ủ ờ ố ứ ệ ế ữ ầ ơ ả ế ị ấ ả
quan h khác.ệ
§ Lĩnh v c XH, t c là các quan h gia đình, t ng l p XH, giai c p, dân t c, trong đó quan h giai c p đóng vai trò chi ph i.ự ứ ệ ầ ớ ấ ộ ệ ấ ố
§ Lĩnh v c chính tr c a đ i s ng XH, t c là các t ch c và thi t ch quy n l c, h th ng lu t pháp và t t ng chính tr .ự ị ủ ờ ố ứ ổ ứ ế ế ề ự ệ ố ậ ư ưở ị
§ Lĩnh v c tinh th n c a đ i s ng XH.ự ầ ủ ờ ố
Tóm l i, hình thái KT-XH là ph m trù c a CNDV l ch s dùng đ ch xã h i t ng giai đo n phát tri n nh t đ nh trong l chạ ạ ủ ị ử ể ỉ ộ ở ừ ạ ể ấ ị ị
s v i m t ki u QHSX đ c tr ng cho xã h i đó phù h p v i LLSX m t trình đ phát tri n nh t đ nh và v i m t KTTTử ớ ộ ể ặ ư ộ ợ ớ ở ộ ộ ể ấ ị ớ ộ
t ng ng d ng bên trên nh ng QHSX đó. M t hình thái KT-XH có 3 m t: LLSX, QHSX (CSHT) và KTTT. M i m t c aươ ứ ự ữ ộ ặ ỗ ặ ủ
hình thái KT-XH có m i liên h b n ch t, t t y u, n đ nh.ố ệ ả ấ ấ ế ổ ị
2. Phép bi n ch ng trong s v n đ ng, phát tri n c a các hình thái KT-XH:ệ ứ ự ậ ộ ể ủ
§ Bi n ch ng gi a l c l ng s n xu t và quan h s n xu tệ ứ ữ ự ượ ả ấ ệ ả ấ
L c l ng s n xu t là s k t h p gi a ng i lao đ ng (là nh ng ng i có k năng, kinh nghi m, tri th c nh t đ nh, chự ượ ả ấ ự ế ợ ữ ườ ộ ữ ườ ỹ ệ ứ ấ ị ế
t o và s d ng công c lao đ ng, tác đ ng vào t nhiên đ t o ra c a c i v t ch t) v i t li u s n xu t (bao g m đ iạ ử ụ ụ ộ ộ ự ể ạ ủ ả ậ ấ ớ ư ệ ả ấ ồ ố
t ng lao đ ng và t li u lao đ ng).ượ ộ ư ệ ộ
Quan h s n xu t bao g m 3 m t: quan h v chi m h u t li u s n xu t, quan h v qu n lý và phân công lao đ ng vàệ ả ấ ồ ặ ệ ề ế ữ ư ệ ả ấ ệ ề ả ộ
quan h v phân ph i s n ph m. Trong 3 m t trên thì quan h v chi m h u t li u s n xu t gi a vai trò quy t đ nh.ệ ề ố ả ẩ ặ ệ ề ế ữ ư ệ ả ấ ữ ế ị
LLSX và QHSX t n t i không tách r i nhau, th ng nh t bi n ch ng v i nhau trong ph ng th c s n xu t nh t đ nh. Trongồ ạ ờ ố ấ ệ ứ ớ ươ ứ ả ấ ấ ị
đó LLSX quy t đ nh QHSX, QHSX ph i phù h p v i trình đ c a LLSX. Khi LLSX thay đ i v ch t thì QHSXcũng thay đ iế ị ả ợ ớ ộ ủ ổ ề ấ ổ
theo. Ng c l i QHSX cũng có tính đ c l p t ng đ i và tác đ ng tr l i s phát tri n c a l c l ng s n xu t. N u QHSXượ ạ ộ ậ ươ ố ộ ở ạ ự ể ủ ự ượ ả ấ ế
phù h p v i trình đ phát tri n c a LLSX thì s thúc đ y s phát tri n c a LLSX và ng c l i n u QHSX không phù h pợ ớ ộ ể ủ ẽ ẩ ự ể ủ ượ ạ ế ợ
nó s kìm hãm s phát tri n c a LLSX.ẽ ự ể ủ
§ Bi n ch ng gi a c s h t ng (CSHT) và ki n trúc th ng t ng (KTTT)ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ
C s h t ng là toàn b nh ng quan h s n xu t h p thành c c u kinh t c a xã h i. ơ ở ạ ầ ộ ữ ệ ả ấ ợ ơ ấ ế ủ ộ
C s h t ng c a m t xã h i có th có nhi u ki u QHSX: QHSX th ng tr , QHSX tàn d , QHSX m m m ng, trong đóơ ở ạ ầ ủ ộ ộ ể ề ể ố ị ư ầ ố
QHSX th ng tr gi vai trò quy t đ nhố ị ữ ế ị
Ki n trúc th ng t ng là toàn b nh ng hi n t ng xã h i hình thành và phát tri n bên trên c s h t ng, bao g mế ượ ầ ộ ữ ệ ượ ộ ể ơ ở ạ ầ ồ
nh ng t t ng xã h i, nh ng quan h và thi t ch t ng ng v i nh ng t t ng đó.ữ ư ưở ộ ữ ệ ế ế ươ ứ ớ ữ ư ưở
C s h t ng và ki n trúc th ng t ng là hai m t c u thành c a hình thái KT-XH, chúng th ng nh t bi n ch ng v i nhau,ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ặ ấ ủ ố ấ ệ ứ ớ
tác đ ng qua l i l n nhau, trong đó CSHT quy t đ nh KTTT, song KTTT cũng có tác đ ng tích c c tr l i CSHT. CSHTộ ạ ẫ ế ị ộ ự ở ạ
quy t đ nh KTTT. CSHT nh th nào thì KTTT nh th y; khi CSHT có nh ng bi n đ i căn b n thì KTTT s m mu n cũngế ị ư ế ư ế ấ ữ ế ổ ả ớ ộ
bi n đ i theo. KTTT có s tác đ ng tr l i CSHT. KTTT ti n b có vai trò thúc đ y s phát tri n c a đ i s ng kinh t ; cònế ổ ự ộ ở ạ ế ộ ẩ ự ể ủ ờ ố ế
ng c l i, KTTT l c h u thì kìm hãm s phát tri n c a kinh t .ượ ạ ạ ậ ự ể ủ ế
3. S v n d ng c a Đ ng ta trong con đ ng đi lên ch nghĩa xã h i:ự ậ ụ ủ ả ườ ủ ộ
§ V n đ quá đ lên CNXH b qua ch đ TBCNấ ề ộ ỏ ế ộ :
L ch s đã ch ng minh không ph i b t c n c nào cũng ph i tu n t tr i qua các hình thái KT-XH đã t ng có trong l chị ử ứ ả ấ ứ ướ ả ầ ự ả ừ ị
s . Vi c b qua m t hình thái KT-XH nào đó do nh ng y u t bên trong quy t đ nh, song đ ng th i còn tuỳ thu c s tácử ệ ỏ ộ ữ ế ố ế ị ồ ờ ộ ở ự
đ ng c a t ng nhân t bên ngoài. Cu c cách m ng khoa h c và công ngh đã t o ra cho các n c ch m phát tri n th iộ ủ ừ ố ộ ạ ọ ệ ạ ướ ậ ể ờ
c m i nh ng cũng có nhi u thách th c m i trên con đ ng l a ch n s phát tri n c a mình. n c ta cũng có nh ngơ ớ ư ề ứ ớ ườ ự ọ ự ể ủ Ở ướ ữ
ti n đ và đi u ki n cho phép chúng ta l a ch n con đ ng XHCN, k t h p s c m nh dân t c v i s c m nh th i đ i đề ề ề ệ ự ọ ườ ế ợ ứ ạ ộ ớ ứ ạ ờ ạ ể
quá đ lên CNXH nhanh chóng thoát kh i nghèo nàn l c h u, làm cho đ t n c ngày càng ph n vinh. Đ ng ta ch rõ:ộ ỏ ạ ậ ấ ướ ồ ả ỉ
n c ta quá đ lên CNXH b qua ch đ TBCN, t c là b qua vi c xác l p th ng tr c a quan h s n xu t TBCN và KTTướ ộ ỏ ế ộ ứ ỏ ệ ậ ố ị ủ ệ ả ấ
TBCN. Có nghĩa là không đ hình thành giai c p t s n và s th ng tr c a nó đ i v i đ i s ng chính tr , kinh t xã h i.ể ấ ư ả ự ố ị ủ ố ớ ờ ố ị ế ộ
Tuy nhiên quá trình này ph i tr i qua m t th i kỳ quá đ lâu dài v i nhi u ch ng đ ng, nhi u hình th c t ch c kinh t ,ả ả ộ ờ ộ ớ ề ặ ườ ề ứ ổ ứ ế
xã h i có tính ch t quá đ .ộ ấ ộ
M t s nguyên t c ph ng pháp lu n trong vi c xây d ng hình thái KT-XH XHCN n c taộ ố ắ ươ ậ ệ ự ở ướ :
Đ ng ta đã đ ra nh ng quan đi m ph ng pháp lu n xu t phát đ xây d ng CNXH:ả ề ữ ể ươ ậ ấ ể ự
+ Xây d ng nhà n c pháp quy n XHCN c a dân, do dân, vì dân d i s lãnh đ o c a Đ ng C ng s n Vi t Nam.ự ướ ề ủ ướ ự ạ ủ ả ộ ả ệ
+ Phát tri n n n kinh t nhi u thành ph n v n hành theo c ch th tr ng có s qu n lý c a nhà n c theo đ nh h ngể ề ế ề ầ ậ ơ ế ị ườ ự ả ủ ướ ị ướ
xã h i ch nghĩa (n n kinh t th tr ng đ nh h ng XHCN).ộ ủ ề ế ị ườ ị ướ
+ Phát tri n l c l ng s n xu t b ng vi c th c hi n CNH, HĐH đi đôi v i hoàn thi n QHSX xã h i ch nghĩa v i s đaể ự ượ ả ấ ằ ệ ự ệ ớ ệ ộ ủ ớ ự
d ng c a các hình th c s h u và phân ph i trong đó s h u công c ng và kinh t nhà n c t ng b c gi vai trò chạ ủ ứ ở ữ ố ở ữ ộ ế ướ ừ ướ ữ ủ
đ o.ạ
+ Th c hi n cách m ng trên lĩnh v c t t ng và văn hóa. Phát huy nhân t con ng i. Coi con ng i v a là m c tiêu v aự ệ ạ ự ư ưở ố ườ ườ ừ ụ ừ
là đ ng l c trong công cu c xây d ng xã h i m i.ộ ự ộ ự ộ ớ
Câu 9: B n ch t, vai trò c a phép duy v t bi n ch ng. Các nguyên t c ph ng pháp lu n c a nó và s v n d ng trongả ấ ủ ậ ệ ứ ắ ươ ậ ủ ự ậ ụ
th c ti n cách m ng XHCN Vi t Nam.ự ễ ạ ở ệ
TGQ duy v t ra đ i và phát tri n trong cu c đ u tranh ch ng l i th gi i quan th n tho i, tôn giáo và th gi i quan tri tậ ờ ể ộ ấ ố ạ ế ớ ầ ạ ế ớ ế
h c duy tâmọ
1. B n ch t c a th gi i quan duy v t bi n ch ngả ấ ủ ế ớ ậ ệ ứ
a) Gi i quy t đúng đ n v n đ c b n c a tri t h cả ế ắ ấ ề ơ ả ủ ế ọ
- Kh ng đ nh v t ch t có tr c, quy t đ nh ý th c. Nh ng ý th c có vai trò vô cùng to l n. Quan h v t ch t và ý th cẳ ị ậ ấ ướ ế ị ứ ư ứ ớ ệ ậ ấ ứ
không ph i là quan h m t chi u mà là quan h tác đ ng qua l i l n nhau trên c s ho t đ ng th c ti n.ả ệ ộ ề ệ ộ ạ ẫ ơ ở ạ ộ ự ễ
- Kh ng đ nh kh năng nh n th c th gi i c a con ng iẳ ị ả ậ ứ ế ớ ủ ườ
b) Th ng nh t gi a ch nghĩa duy v t (CNDV) và phép bi n ch ng (PBC)ố ấ ữ ủ ậ ệ ứ
Thi u sót c a CNDV tr c Mác là ph ng pháp siêu hình, máy móc. Trong khi đó, PBC l i đ c các nhà duy tâm phátế ủ ướ ươ ạ ượ
tri n.ể
C. Mác và Ph. Ăngghen đã đ a PBC ra kh i tri t h c duy tâm và tr v v i quan đi m duy v t, t o nên s th ng nh t gi aư ỏ ế ọ ở ề ớ ể ậ ạ ự ố ấ ữ
CNDV và PBC.
c) Ch nghĩa duy v t tri t đủ ậ ệ ể
Tr c Mác, quan đi m duy tâm th ng tr trong lĩnh v c xã h i. Ngay nh ng nhà tri t h c tri t h c duy v t, vô th n nhướ ể ố ị ự ộ ữ ế ọ ế ọ ậ ầ ư
Phoi băc cũng không thoát kh i quan đi m duy tâm khi b c vào nghiên c u xã h i. Đ i v i quan đi m duy tâm kháchơ ỏ ể ướ ứ ộ ố ớ ể
quan v l ch s thì xã h i do m t ý ni m có tr c th gi i ho c do Th ng đ quy t đ nh. Còn đ i v i quan đi m duy tâmề ị ử ộ ộ ệ ướ ế ớ ặ ượ ế ế ị ố ớ ể
ch quan thì s phát tri n c a xã h i do ý chí c a vĩ nhân, lãnh t quy t đ nh.ủ ự ể ủ ộ ủ ụ ế ị
Tri t h c Mác đã đ a quan ni m duy v t vào lĩnh v c xã h i, sáng l p ra CNDV l ch s . CNDV l ch s là m t c ng hi n vĩế ọ ư ệ ậ ự ộ ậ ị ử ị ử ộ ố ế
đ i c a C. Mác. Vi c v n d ng quan đi m duy v t vào trong lĩnh v c xã h i đã t o ra m t CNDV tri t đ .ạ ủ ệ ậ ụ ể ậ ự ộ ạ ộ ệ ể
a) Th ng nh t gi a lý lu n và th c ti nố ấ ữ ậ ự ễ
- Lý lu n ph i xu t phát t th c ti n, l y th c ti n làm m c đíchậ ả ấ ừ ự ễ ấ ự ễ ụ
- Lý lu n ph i đ c ki m tra trong th c ti n. Th c ti n là tiêu chu n c a chân lýậ ả ượ ể ự ễ ự ễ ẩ ủ
- Th c ti n ph i đ c h ng d n b ng lý lu n khoa h cự ễ ả ượ ướ ẫ ằ ậ ọ
Lý lu n mà không liên h v i th c ti n là lý lu n suông. Th c ti n mà không đ c lý lu n h ng d n thành thành th c ti nậ ệ ớ ự ễ ậ ự ễ ượ ậ ướ ẫ ự ễ
mù quáng.
b) Tính cách m ng và tính sáng t oạ ạ
- Tri t h c Mác không d ng l i nh n th c th gi i, mà v n đ quan tr ng là c i t o th gi iế ọ ừ ạ ở ậ ứ ế ớ ấ ề ọ ả ạ ế ớ
- L n đ u tiên trong l ch s , giai c p vô s n và nhân dân lao đ ng có th gi i quan khoa h c c a mình. Tri t h c Mác trầ ầ ị ử ấ ả ộ ế ớ ọ ủ ế ọ ở
thành vũ khí lý lu n c a giai c p vô s n và nhân dân lao đ ng trong cu c đ u tranh c i t o xã h i cũ, xây d ng xã h iậ ủ ấ ả ộ ộ ấ ả ạ ộ ự ộ
m i.ớ
- Tính đ ng và tính giai c p c a CNDV mácxít không mâu thu n v i tính khoa h c c a nó. S th ng nh t gi a tính đ ngả ấ ủ ẫ ớ ọ ủ ự ố ấ ữ ả
và tính khoa h c c a ch nghĩa duy v t mácxít có c s là s th ng nh t gi a l i ích c a giai c p vô s n v i quy lu tọ ủ ủ ậ ơ ở ự ố ấ ữ ợ ủ ấ ả ớ ậ
khách quan c a ti n trình l ch s .ủ ế ị ử
- Ngoài ra, CNDV mácxít còn có tính sáng t o. Nó không ph i là giáo đi u mà là kim ch nam cho hành đ ng. Nó luôn luônạ ả ề ỉ ộ
đ c đ i m i và phát tri n cho phù h p v i yêu c u c a th c ti n. Nó ph i đ c v n d ng phù h p v i tình hình c thượ ổ ớ ể ợ ớ ầ ủ ự ễ ả ượ ậ ụ ợ ớ ụ ể
c a m i th i kỳ và m i n c. Nó là h th ng m s n sàng ti p nh n nh ng phát mình m i c a khoa h c.ủ ỗ ờ ỗ ướ ệ ố ở ẳ ế ậ ữ ớ ủ ọ
2. Các nguyên t c ph ng pháp lu n c a nó và s v n d ng trong th c ti n cách m ng XHCN Vi t Nam.ắ ươ ậ ủ ự ậ ụ ự ễ ạ ở ệ
a) Các nguyên t c ph ng pháp lu nắ ươ ậ
- Nguyên t c tính khách quan c a s xem xét.ắ ủ ự
Th gi i quan DVBC là c s lý lu n c a nguyên t c (quan đi m) tính khách quan c a s xem xét (quan đi m kháchế ớ ơ ở ậ ủ ắ ể ủ ự ể
quan).
Nguyên t c này đòi h i trong nh n th c s v t ph i xu t phát t chính b n thân s v t, xem xét s v t đúng nh nó t nắ ỏ ậ ứ ự ậ ả ấ ừ ả ự ậ ự ậ ư ồ
t i trong th c t .ạ ự ế
C i t o s v t ph i xu t phát t qui lu t khách quan c a s t n t i và phát tri n c a s v t.ả ạ ự ậ ả ấ ừ ậ ủ ự ồ ạ ể ủ ự ậ
Không đ c l y tình c m, ý chí ch quan làm đi m xu t phát trong vi c xem xét và c i t o s v t.ượ ấ ả ủ ể ấ ệ ả ạ ự ậ
Ph i tôn tr ng và hành đ ng theo qui lu t khách quan.ả ọ ộ ậ
- Phát huy tính năng đ ng ch quan, ch ng ch nghĩa duy ý chí.ộ ủ ố ủ
- Ch ng thái đ th đ ng, l i, b o th , trì tr .ố ộ ụ ộ ỉ ạ ả ủ ệ
- Phát huy tính năng đ ng sáng t o c a m i cá nhân cũng nh c a toàn xã h i trong vi c nh n th c và hành đ ng.ộ ạ ủ ỗ ư ủ ộ ệ ậ ứ ộ
- Kiên quy t kh c ph c và ngăn ng a b nh ch quan, duy ý chí.ế ắ ụ ừ ệ ủ
b) V n d ng vào cách m ng XHCN Vi t Namậ ụ ạ ơ ệ
- Tôn tr ng các quy lu t khách quan và đi u ki n c th c a cách m ng Vi t Namọ ậ ề ệ ụ ể ủ ạ ệ
- Phát huy vai trò lãnh đ o c a Đ ng, qu n lý c a Nhà n cạ ủ ả ả ủ ướ
- Coi tr ng công tác giáo d c ch nghĩa Mác-Lênin, t t ng H Chí Minh, giáo d c tri th c khoa h c, k thu t, b i d ngọ ụ ủ ư ưở ồ ụ ứ ọ ỹ ậ ồ ưỡ
nhi t tình cách m ng cho nhân dân.ệ ạ
- Coi tr ng l i ích, k t h p hài hòa các l i ích: l i ích cá nhân, l i t p th và l i ích xã h i; l i ích kinh t , l i ích chính tr vàọ ợ ế ợ ợ ợ ợ ậ ể ợ ộ ợ ế ợ ị
l i ích tinh th n.ợ ầ
- Ch ng nh ng hi n t ng tiêu c c trong xã h i.ố ữ ệ ượ ự ộ
Câu 5: Quan đi m tri t h c c a các nhà tri t h c Tây Âu Trung c (V quan h gi a tri t h c và tôn giáo, v v n đ b nể ế ọ ủ ế ọ ổ ề ệ ữ ế ọ ề ấ ề ả
th lu n, nh n th c lu n con ng i và xã h i)ể ậ ậ ứ ậ ườ ộ .
Tr l i: ả ờ
Xã h i Tây Âu t th k IV - XV là xã h i phong ki n. Thiên chúa giáo tr thành tôn giáo chính th ng và cùng v i th l cộ ừ ế ỷ ộ ế ở ố ớ ế ự
phong ki n tr thành l c l ng th ng tr xã h i. Tri t h c trong th i kỳ này ch u s chi ph i và th ng tr c a tôn giáo vàế ở ự ượ ố ị ộ ế ọ ờ ị ự ố ố ị ủ
th n h c. Tri t h c tr thành tôi t c a tôn giáo.ầ ọ ế ọ ở ớ ủ
V quan h gi a tri t h c và tôn giáoề ệ ữ ế ọ các nhà tri t h c giai đo n này đ cao vai trò ni m tin tôn giáo so v i lý trí. Ch ngế ọ ạ ề ề ớ ẳ
h n Tômat Đacanh cho r ng đ i t ng c a tri t h c là chân lý c a lý trí, đ i t ng c a th n h c là chân lý c a ni m tin vàạ ằ ố ượ ủ ế ọ ủ ố ượ ủ ầ ọ ủ ề
ni m tin cao h n lý trí. Còn Đ nxcôt l i cho r ng đ i t ng c a th n h c là th ng đ , đ i t ng c a tri t h c là t nhiên.ề ơ ơ ạ ằ ố ượ ủ ầ ọ ượ ế ố ượ ủ ế ọ ự
Vì v y các nhà tri t h c th i kỳ này đã đ a th n h c đ t ni m tin lên trên h t, đ cao ni m tin h n lý trí và khoa h c ph iậ ế ọ ờ ư ầ ọ ặ ề ế ề ề ơ ọ ả
ph c tùng tôn giáo.ụ
V b n th lu nề ả ể ậ các nhà tri t h c cho r ng Th ng đ sáng t o ra th gi i và quy t đ nh m i tr t t trong t nhiên và xãế ọ ằ ượ ế ạ ế ớ ế ị ọ ậ ự ự
h i, là c s c a tri th c và đ o đ c con ng i. Tômat Đacanh cho r ng m i tr t t trong t nhiên, t s v t không có linhộ ơ ở ủ ứ ạ ứ ườ ằ ọ ậ ự ự ừ ự ậ
h n đ n con ng i r i đ n th n thánh và sau cùng là Chúa tr i đ u do Th ng đ s p x p. M i cái trong t nhiên và xãồ ế ườ ồ ế ầ ờ ề ượ ế ắ ế ọ ự
h i đ u có m c đích do Th ng đ an bày, m i đ ng c p trong xã h i đ u do Th ng đ quy đ nh.ộ ề ụ ượ ế ọ ẳ ấ ộ ề ượ ế ị
V nh n th cề ậ ứ áp d ng h c thuy t v hình d ng c a Arixtôt, ông chia hình d ng thành hình d ng c m tính và hình d ngụ ọ ế ề ạ ủ ạ ạ ả ạ
lý tính, trong đó hình d ng lý tính cao h n hình d ng c m tính.ạ ơ ạ ả
V con ng i và xã h iề ườ ộ theo quan đi m th n h c các nhà tri t h c cho r ng con ng i là th c th y u đu i, do Th ngể ầ ọ ế ọ ằ ườ ự ể ế ố ượ
đ t o ra và có t do trong gi i h n ti n đ nh c a Th ng đ . Vì v y cu c s ng tr n gian là t m b , t i l i ch có cu cế ạ ự ớ ạ ề ị ủ ượ ế ậ ộ ố ầ ạ ợ ộ ỗ ỉ ộ
s ng vĩnh c u th gi i bên kia. M c đích c a nó là đ b o v quy n l c t i cao c a nhà th hay c a nhà vua, giai c pố ử ở ế ớ ụ ủ ể ả ệ ề ự ố ủ ờ ủ ấ
th ng tr . ố ị
Câu 2: B n th lu n và nhân sinh quan c a Ph t giáo n Đ c đ iả ể ậ ủ ậ Ấ ộ ổ ạ
Ph t giáoậ là m t tr ng phái ộ ườ Tri t h c Tôn giáoế ọ , ng i sáng l p ra đ o Ph t là ườ ậ ạ ậ Thích ca Mâu ni.
v B n th lu nả ể ậ : th hi n trong 4 nguyên lý:ể ệ
Ø Vô t o giạ ả: đ o Ph t cho r ng vũ tr là vô th y, vô chung, v n v t trong th gi i ch là dòng bi n hoá vô th ng, vôạ ậ ằ ụ ủ ạ ậ ế ớ ỉ ế ườ
đ nh, không do m t v th n nào sáng t o nên c . Ph t giáo cho r ng th gi i t n t i khách quan, không do th n thánhị ộ ị ầ ạ ả ậ ằ ế ớ ồ ạ ầ
sáng t o ra.ạ
Ø Vô ngã: có nghĩa là không có linh h n b t t , s v t hi n t ng xung quanh ta và chính b n thân ta là không có th t màồ ấ ử ự ậ ệ ượ ả ậ
nó đ c t o thành t các y u t mà Ph t g i là Danh và S c. Danh là tinh th n, S c là v t ch t. Th gi i do các y u tượ ạ ừ ế ố ậ ọ ắ ầ ắ ậ ấ ế ớ ế ố
v t ch t và tinh th n k t h p l i v i nhau t o nên.ậ ấ ầ ế ợ ạ ớ ạ
Ø Vô th ngườ : có nghĩa là không có gì n đ nh, b t bi n. Ph t kh ng đ nh r ng th gi i khách quan không có gì là vĩnhổ ị ấ ế ậ ẳ ị ằ ế ớ
h ng, b t bi n mà cái gì cũng có quá trình sinh thành, bi n đ i và tiêu vong theo lu t Nhân - qu mà Ph t g i là Sinh, Tr ,ằ ấ ế ế ổ ậ ả ậ ọ ụ
D , Di t, t s v t nh nh t cho đ n vũ tr đ u tuân th lu t trên.ị ệ ừ ự ậ ỏ ấ ế ụ ề ủ ậ
Ø Nhân qu t ng t cả ươ ụ : Ph t kh ng đ nh r ng t t c m i s v t hi n t ng trên đ i đ u có nguyên nhân c a nó. Nhân k tậ ẳ ị ằ ấ ả ọ ự ậ ệ ượ ờ ề ủ ế
h p v i duyên thì sinh ra qu , qu l i k t h p v i duyên l i bi n thành nhân và sinh ra qu khác. Nhân và qu t o thànhợ ớ ả ả ạ ế ợ ớ ạ ế ả ả ạ
m t chu i không ng ng ngh , Ph t g i là “Nhân qu t ng t c vô gián đo n"ộ ỗ ừ ỉ ậ ọ ả ươ ụ ạ
v Nhân sinh quan: Ph t giáo tuy bác b Brahman và atman nh ng l i k th a thuy t luân h i, nghi p báo trong đ oậ ỏ ư ạ ế ừ ế ồ ệ ạ
Balamôn. Thích ca Mâu ni đã đ a ra thuy t “T di u đ ” và “Th p nh nhân duyên” đ gi i thoát chúng sinh ra kh i m iư ế ứ ệ ế ậ ị ể ả ỏ ọ
n i kh và ki p nghi p báo, luân h i. Đây là t t ng tri t lý nhân sinh quan ch y u c a đ o Ph t. “T di u đ ” là b nỗ ổ ế ệ ồ ư ưở ế ủ ế ủ ạ ậ ứ ệ ế ố
chân lý vĩnh h ng, thiêng liêng, cao c , đúng đ n g m có: Kh đ , Nhân đ , Di t đ và Đ o đ .ằ ả ắ ồ ổ ế ế ệ ế ạ ế
Kh đ :ổ ế Ph t cho r ng đ i là b kh vì v y ta ch d y các con m t đi u là kh và di t kh ” và các n i kh c a con ng iậ ằ ờ ể ổ ậ ỉ ạ ộ ề ổ ệ ổ ỗ ổ ủ ườ
th hi n trong Bát kh .ể ệ ổ
Nhân đ ế(T p đ ): Ph t giáo gi i thích nguyên nhân m i n i kh c a con ng i. Ph t kh ng đ nh r ng t t c m i n i khậ ế ậ ả ọ ỗ ổ ủ ườ ậ ẳ ị ằ ấ ả ọ ỗ ổ
c a con ng i đ u có nguyên nhân c a nó. Các nguyên nhân c a n i kh đ c th hi n qua “Th p nh nhân duyên” (12ủ ườ ề ủ ủ ỗ ổ ượ ể ệ ậ ị
n i kh c a con ng i).ỗ ổ ủ ườ
Di t đệ ế: Ph t nói khi con ng i ta tìm ra đ c nguyên nhân c a n i kh theo Th p nh nhân duyên thì Ph t kh ng đ nhậ ườ ượ ủ ỗ ổ ậ ị ậ ẳ ị
r ng con ng i có th t b t n g c m i n i kh và ch có nh th con ng i m i đ n đ c cõi Ni t bàn. Do v y, Ph tằ ườ ể ừ ỏ ậ ố ọ ỗ ổ ỉ ư ế ườ ớ ế ượ ế ậ ậ
cho r ng cái kh có th tiêu di t đ c.ằ ổ ể ệ ượ
Đ o đạ ế: Ph t nói chúng sinh có th tiêu di t đ c n i kh n u đi theo con đ ng “Bát chính đ o.ậ ể ệ ượ ỗ ổ ế ườ ạ
v Nh n xétậ:
- u đi m:Ư ể
+ Là tr ng phái tri t h c vô th n (ch ng l i Brahman và không th a nh n atman) m c dù không tri t đ , có y u t duyườ ế ọ ầ ố ạ ừ ậ ặ ệ ể ế ố
v t bi n ch ng, th a nh n có s v n đ ng tuy t đ i c a các s v t hi n t ng.ậ ệ ứ ừ ậ ự ậ ộ ệ ố ủ ự ậ ệ ượ
+ Ch ng l i s phân bi t đ ng c p, ch tr ng bình đ ng xã h i.ố ạ ự ệ ẳ ấ ủ ươ ẳ ộ
+ Tri t lý c a đ o Ph t có ý nghĩa giáo d c r t l n vì nó khuyên con ng i khinh ghét nh ng ham mu n d c v ng v t ch tế ủ ạ ậ ụ ấ ớ ườ ữ ố ụ ọ ậ ấ
t m th ng.ầ ườ
+ Đ o Ph t có tính nhân đ o cao b i vì nó khuyên con ng i suy nghĩ và làm đi u thi n, tránh xa đi u ác, th ng yêu c uạ ậ ạ ở ườ ề ệ ề ươ ứ
giúp m i ng i. Không dùng b o l c trong quan h gi a các giáo phái khác nhau cũng nh tôn giáo khác nhau.ọ ườ ạ ự ệ ữ ư
- Nh c đi m:ượ ể
+ Ph t giáo là tr ng phái duy tâm ch quan trong quan ni m v XH b i vì nó cho r ng nguyên nhân c b n c a m i n iậ ườ ủ ệ ề ở ằ ơ ả ủ ọ ỗ
kh là do vô minh do đó Ph t giáo cho r ng s sáng su t, giác ng c a con ng i là y u t quy t đ nh s gi i thoát conổ ậ ằ ự ố ộ ủ ườ ế ố ế ị ự ả
ng i kh i cái kh .ườ ỏ ổ
+ Ch a nh n th y đ c s đ ng yên t ng đ i c a các s v t hi n t ngư ậ ấ ượ ự ứ ươ ố ủ ự ậ ệ ượ
+ Ph t giáo ch tr ng gi i thoát con ng i b ng phép tu thân, tích đ c tiêu c c, xa lánh cu c đ i mà không mang phongậ ủ ươ ả ườ ằ ứ ự ộ ờ
trào cách m ng XH, ph nh n s bi n đ i c i t o XH b ng th c ti n cách m ng.ạ ủ ậ ự ế ổ ả ạ ằ ự ễ ạ