NÂNG CAO HIỆU QUẢ
NGÀNH LOGISTICS NHẰM CẢI THIỆN
MÔI TRƯỜNG KINH DOANH
Tháng 10 năm 2018
IMPROVING THE EFFICIENCY OF THE LOGISTICS SECTOR TO ENHANCE THE BUSINESS ENVIRONMENT
10
EXECUTIVE SUMMARY
IMPROVING THE EFFICIENCY OF THE LOGISTICS SECTOR TO ENHANCE THE
BUSINESS ENVIRONMENT
Logistics services play an important role in developing and improving the competitiveness
of the economy. The report “Improving the efficiency of logistics sector for the
improvement of business environment,” provides the governmental administration deeper
information on the current status of the sector, together with the recommendations for
future improvement. The report describes: the current status of Vietnam’s logistics sector;
the situation of businesses in the sector; the legal and regulatory framework on the
administration and development of the sector in Vietnam; the lessons learned on the
administration and development of the sector in other countries; and provides
recommendations to stakeholders on the interventions needed for the improvement of the
logistics sector of Vietnam.
Vietnam's logistics sector is growing at a faster pace than gross domestic product (GDP)
growth rate, reaching about 16-20 percent at the scale of $ 20-22 billion per year. Vietnam
has about 3,000 logistics companies, of which, approximately 1,300 actively participate in
the market. The rate of outsourcing services is low, accounting for only 35-40 percent.
Vietnamese companies mainly provide inland logistics services such as inland
transportation, multimodal transport, seaport services, airport services, warehousing
services, customs declaration, inspection and clearance, and loading and unloading goods.
Vietnamese companies only comprise a small part of the logistics market, approximately
25 percent.
The major obstacle for the development of the sector in Vietnam is that logistics costs
account for 18 percent of GDP, nearly double that of the developed economies, and 14
percent higher than the global average. High logistics costs reduce the competitiveness of
Vietnam logistics sector. This can be explained by a number of reasons including poor
infrastructure, lack of connectivity, undeveloped multimodal transportation, the scale of
domestic logistics enterprises being too small, administrative procedures, human resources
not meeting requirements, and limited information technology or information technology
applied at a simpler level.
From a legal perspective, Vietnam has developed a set of legal and regulatory documents
to regulate the sector's activities, including Decision No.200/QD-TTg, Decision No.
1012/QD-TTg, Commercial Law, Law on Investment, Law on Foreign Trade, Maritime
Code, Law on the Sea, Law on Road Transport, Law on Inland Waterway Transport, Law
on Civil Aviation of Vietnam, Law on Railways Transport, and their respective decrees
and circulars. In total, there are about 337 legal documents regulating the activities of the
sector in the fields of services of multimodal transport; sea forwarding; forwarding
agencies in rail transportation; warehouse management; border warehouse system; ICD;
regulations on import and export of goods; customs clearance; regulations on the
implementation of the National Single Window; regulation on the inspection of specialized
subjects such as automobile inspection, plant, technology, energy saving; and other
11
regulations. However, it is recognized that the legal system of the sector has been
underrepresented, the coordination among the concerned agencies has not been well
implemented, and the low level of technology application has not ensured the
implementation of the law. In particular, bureaucracy, corruption, and harassment are
commonplace among law enforcement officers in the sector.
This report takes into account the development of the logistics industry in other countries
to draw lessons learned for Vietnam. These countries include Singapore, Thailand, China,
Japan, Korea, the Netherlands, and the United States, which have made great strides in
developing their logistics sector.
Based on analysis and observations on the status of the logistics sector in Vietnam and
lessons learned from international experiences, the report presents some recommendations
to the government and other stakeholders, including improving efficiency and reducing
expenditure to reduce the cost of logistics. Specific recommendations include:
•To finalize and unify the legal framework on the administration and development
of Vietnam's logistics service sector, ensuring a comprehensive, smooth and direct
legal framework for logistics services;
•To remove unnecessary business conditions to create a clear corridor for logistics
enterprises to operate, renovate, and improve the existing ones;
•To continue reforming customs procedures, synchronously and effectively
implementing the National Single Window, online customs declaration,
administrative procedure reform, e-commerce application;
•To issue the policies to encourage logistics companies to apply information
technology more effectively in business activities such as financial credit;
•To improve the statistical system of logistics services to better serve monitoring and
decision making in administration and development of the sector.
1
LỜI NÓI ĐẦU
Những năm gần đây, theo tính toán của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics,
ngành logistics của Việt Nam có tốc độ phát triển nhanh hơn tốc độ tăng GDP, đạt khoảng
16-20% với quy mô khoảng 20-22 tỉ USD/năm.
Tuy vậy, chi phí logistics ở Việt Nam ở mức cao. Nghiên cứu của World Bank chỉ
ra một trong những điểm nghẽn lớn đó là chi phí logistics của Việt Nam chiếm 18% tỷ
trọng GDP, cao gần gấp đôi các nền kinh tế phát triển và cao hơn mức bình quân toàn cầu
14%. Tỷ lệ này đã giảm hơn so với trước, nhưng vẫn ở mức cao. Năm 2014, Ngân hàng
Thế giới (WB) công bố tổng chi phí logistics của Việt Nam là 41,26 tỷ USD, tương đương
20,8% GDP, trong khi Thái Lan là 10,7%, Trung Quốc (15,4%), các nước châu Á Thái
Bình Dương (13,5%) và mức toàn cầu là 11,7%. Trong tổng chi phí logistics, chi phí vận
tải luôn chiếm tỉ lệ cao nhất, cụ thể là: Việt Nam khoảng 59%, M khoảng 63,6%, Thái
Lan khoảng 53,5%.
Theo kết quả tổng hợp của Bộ Giao thông vận tải, hiện có khoảng 25/30 tập đoàn
giao nhận hàng đầu thế giới tham gia đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam dưới nhiều hình
thức. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics, Việt Nam có khoảng 3000 DN
logistics, trong đó, khoảng 1300 doanh nghiệp tham gia tích cực vào thị trường. Tỷ lệ thuê
dịch vụ logistics bên ngoài còn thấp, chỉ chiếm khoảng 35-40%. Các doanh nghiệp Việt
Nam chủ yếu cung cấp các dịch vụ logistics nội địa như vận tải nội địa, vận tải đa phương
thức, dịch vụ cảng biển, cảng hàng không, dịch vụ kho bãi, khai báo hải quan, giám định,
kiểm nghiệm, bốc dỡ hàng hóa… Ngoài ra, các doanh nghiệp nội địa đảm nhận một phần
dịch vụ logistics quốc tế thông qua việc làm đại lý cho các doanh nghiệp nước ngoài là các
nhà cung cấp dịch vụ logistics quốc tế, các chủ hàng, chủ tàu... Các doanh nghiệp Việt
Nam mới chỉ đảm nhận một phần nhỏ, khoảng 25% thị trường dịch vụ logistics trong nước.
Ngoài ra, theo thông tin từ Bộ Giao thông vận tải, hiện Việt Nam có khoảng 6.000 nhân
viên logistics có trình độ và 1 triệu lao động làm việc trong ngành logistics, mới chỉ đáp
ứng được khoảng 40% nhu cầu thực tế.
Chi phí logistics cao làm giảm năng lực cạnh tranh của ngành logistics Việt Nam.
Điều này có thể được lý giải bởi một số nguyên nhân như: cơ sở hạ tầng kém, thiếu kết
nối, vận tải đa phương thức chưa phát triển; quy mô doanh nghiệp logistics trong nước quá
nhỏ; thủ tục hành chính; nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; ứng dụng công nghệ thông
tin còn hạn chế hoặc ở mức độ giản đơn.
Thực tiễn trên thế giới đã chỉ ra rằng logistics đóng vai trò quan trọng trong phát
triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Do vậy, nâng cao hiệu quả, giảm
chi phí của ngành logistics là một trong những nội dung được Chính phủ đặt trọng tâm cải
thiện. Sự quan tâm, chú trọng của Chính phủ vào phát triển và nâng cao năng lực cạnh
tranh ngành logistics được thể hiện rõ ràng qua các hành động cụ thể như:
2
- Ngày 14/02/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 200/QĐ-TTg
thông qua Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics
Việt Nam đến năm 2025.
- Nghị quyết 19-2018/NQ-CP ngày 19/5/2018 của Chính phủ về tiếp tục thực
hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng
lực cạnh tranh quốc gia năm 2018 và những năm tiếp theo đã xác định mục tiêu: “…Nâng
cao năng lực cạnh tranh ngành dịch vụ logistics để tạo thuận lợi và giảm chi phí kinh
doanh, hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu ngành kinh tế…Từng bước giảm chi phí logistics trong
nền kinh tế xuống mức bằng khoảng 18% GDP (hiện hơn 20% GDP); cải thiện Chỉ số Hiệu
quả logistics thêm khoảng 10 bậc (hiện xếp thứ 64/160 quốc gia)”.
- Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vừa ký ban hành Chỉ thị số 21/CT-
TTg ngày 18/7/2018 về đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm giảm chi phí logistics, kết
nối hiệu quả hệ thống hạ tầng giao thông.
Có thể nói, logistics là ngành có mức độ phụ thuộc cao vào thương mại toàn cầu,
do đó yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh ngành logistics luôn được chú trọng. Đặc biệt,
trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ giữ vai trò quan trọng trong hoạt
động kinh doanh logistics và quyết định sự thành công của ngành này.
Với những lập luận nêu trên cho thấy việc nghiên cứu thực trạng ngành logistics,
kinh nghiệm quốc tế trong phát triển logistics, từ đó tìm kiếm các giải pháp nâng cao hiệu
quả ngành logistics nhằm cải thiện vượt bậc về môi trường kinh doanh ở Việt Nam là cần
thiết, nhiều ý nghĩa, góp phần vào việc kiến nghị chính sách về nâng cao năng lực cạnh
tranh ngành logistics.
Báo cáo này là kết quả các hoạt động nghiên cứu, khảo sát, tổng hợp và phân tích
dữ liệu của nhóm chuyên gia của Dự án Quản trị Nhà nước nhằm Tăng trưởng Toàn diện
(GIG) thuộc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Viện Nghiên cứu Quản lý
kinh tế Trung ương (CIEM) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện từ tháng 6 đến tháng
10 năm 2018. Các nhận định tại Báo cáo là của nhóm chuyên gia, không nhất thiết thể hiện
quan điểm của Chính phủ Hoa Kỳ và USAID.
