Đề tài: Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường nguyên liệu đến quá trình sinh trưởng, phát triển và năng xuất của nấm Ngọc Châm (Hypsizigus marmoreus)

Ở Ầ

Ầ

PH N I : M Đ U

ế ớ ư ấ ượ Ở ệ Vi t Nam cũng nh trên th gi i, n m ăn đ c bi ế ế ừ t đ n t hàng ngàn

ị ươ ữ ế ề ấ ẫ ơ năm do có mùi v và h ng th m h p d n. Không nh ng th nhi u công trình

ứ ấ ấ ị ưỡ ỉ nghiên c u đã cho th y n m ăn có giá tr dinh d ng cao, không ch giàu hàm

ứ ấ ề ấ ặ ệ ượ l ng protein, glucid, lipid, mà còn ch a r t nhi u các ch t khoáng, đ c bi t là

ế ế ế ư các axit amin không thay th , các vitamin thi t y u nh A, B, C, D, E…Trong y

ượ ế ế ư ộ ươ ố ể ế ấ ọ h c, n m ăn đ c bi t đ n nh m t ph ề ng thu c đ : đi u hòa huy t áp,

ư ấ ứ ề ố ố ượ ch ng béo phì, tăng s c đ kháng, phòng ch ng ung th . N m còn đ c coi nh ư

ấ ả ạ ộ ồ ị ạ m t lo i “rau s ch”, “th t sach”, do không tr ng trên đ t, không ph i bón phân,

ừ ạ ấ ả ờ ố không phun thu c tr sâu, th i gian trông và thu ho ch r t nhanh, nên các s n

ế ồ ễ ệ ạ ấ ẩ ạ ẩ ơ ộ ph m d dàng đ t tiêu chu n “rau s ch”. H n th , tr ng n m là m t công vi c

ễ ế ứ ạ ệ ướ ế ự ồ không ph c t p, nguyên li u d ki m. Tr ấ c h t, nó cung c p ngu n th c

ụ ụ ế ề ể ấ ẩ ồ ươ ph m ph c v tiêu dùng hàng ngày. N u tr ng nhi u có th bán n m t ế i, ch

ơ ấ ế ể ậ ạ ố ồ ộ bi n mu i, ph i s y khô, t o ngu n thu nh p đáng k cho gia đình và xã h i.

ế ả ế ấ ấ ố ể ạ Ph th i sau thu ho ch h t n m thì chuy n sang làm phân bón, ch t đ t…

ấ ấ ề ấ ữ ệ ả ộ ợ ớ S n xu t n m là m t trong nh ng ngh r t phù h p v i nông nghi p,

ướ ả ượ ế ỗ ạ ơ nông thôn n c ta. M i năm, n u tính s n l ng r m r , bã mía, thân lõi ngô,

ế ạ ở ư ệ ấ ệ ạ mùn c a, bông ph lo i ỗ ỏ các nhà máy d t, cây g , c …đ t trên 40 tri u t n.

ệ ấ ả ồ ồ ố ể ồ Đây là ngu n nguyên li u d i dào đ tr ng n m mà không ph i qu c gia nào

ế ớ ượ ả ở ệ ệ ộ trên th gi i cũng có đ c. Hàng tri u lao đ ng trong nông nghi p và c các

ấ ấ ị ấ ữ ề ể ề ệ ả ố ị thành ph , th xã, th tr n, đ u có th tham gia s n xu t n m. Nh ng đi u ki n

ầ ư ờ ế ệ ọ ậ ặ ệ ư ố khác nh : v n đ u t , khoa h c công ngh , th i ti t khí h u và đ c bi ị t th

ườ ụ ả ộ ấ ẩ tr ng tiêu th c n i tiêu và xu t kh u hoàn toàn cho phép chúng ta nhanh

ể ả ấ ấ ớ chóng phát tri n s n xu t n m trên quy mô l n.

ự ệ ệ ệ ậ ọ ề Hi n nay Trung Tâm Công Ngh Sinh H c Th c V t – Vi n Di Truy n

ệ ấ ấ ồ ộ ố ớ ọ ạ Nông Nghi p đang nuôi tr ng m t lo i gi ng n m m i: n m Ng c Châm

ố ừ ồ ị ườ ậ ả (Hypsizigus marmoreus) có ngu n g c t Nh t B n. Trên th tr ng tiêu th ụ

ướ ạ ấ ư ấ ấ ấ ọ trong n c, các lo i n m cao c p nh : đùi gà, n m kim châm, n m ng c châm,

ế ấ ầ ạ ấ ườ ấ ấ n m trà tân…có giá bán r t cao g p 2 đ n 3 l n các l i n m ăn thông th ng.

ề ể ậ ấ ị ế ủ ấ Nh n th y ti m năng phát tri n, giá tr kinh t ọ c a n m Ng c Châm đem l ạ i

ứ ệ ể ấ ố ở ệ ệ nên vi c nghiên c u và phát tri n gi ng n m này Vi ầ ề t Nam là đi u ki n c n

ế ủ ề ẩ ấ ạ ấ ồ thi ệ ầ t, đa d ng hóa ch ng n m và góp ph n thúc đ y ngh nuôi tr ng n m. Vi c

ấ ấ ệ ệ ấ ả ọ ộ ọ ch n nguyên li u trong s n xu t n m là m t khâu r t quan tr ng trong vi c tăng

ấ ượ ệ ả ẩ ạ ầ ầ ả ấ ấ năng xu t, ch t l ng n m s n ph m. Nguyên li u đ t yêu c u c n ph i có

ề ở ị ể ươ ế ế ễ ả ả ặ đ c đi m sau: có nhi u đ a ph ấ ng, d b o qu n và ch bi n, cho năng xu t

ấ ượ ớ ự ỡ ủ ễ ầ ấ ậ ch t l ng n m cao. Vì v y v i s giúp đ c a Th y Ngô Xuân Nghi n cùng

ủ ể ệ ề ệ ế ộ ậ t p th cán b công nhân viên c a Vi n Di Truy n Nông Nghi p, tôi ti n hành

ề ứ ả ưở ủ ườ ứ nghiên c u đ tài “Nghiên c u nh h ng c a môi tr ệ ế ng nguyên li u đ n

ưở ấ ủ ọ ể ấ quá trình sinh tr ng, phát tri n và năng xu t c a n m ng c châm

(Hypsizigus marmoreus)”

ụ ề M c tiêu đ tài :

ướ ầ ố ộ ưở ể B c đ u so sánh, đánh giá t c đ sinh tr ấ ng, phát tri n và năng su t

ớ ỷ ệ ủ ệ ạ ấ ọ ừ ủ c a ch ng n m Ng c Châm trên các lo i nguyên li u v i t l khác nhau t đó

ấ ạ ợ tìm ra t ỷ ệ l ệ các lo i nguyên li u thích h p nh t.

ả ả ưở ườ ạ ả ớ ự Kh o sát nh h ng môi tr ng xung quanh (ngo i c nh) t i s sinh

ưở ể ủ ễ ệ ấ ọ tr ng, phát tri n, t ỷ ệ l ấ ủ nhi m b nh và năng su t c a ch ng n m Ng c Châm

nghiên c u.ứ

ự ệ ấ ồ ọ B c đ u xây d ng quy trình công ngh nuôi tr ng n m Ng c Châm

ướ ầ ớ ơ ấ trên c ch t m i.

Ổ

Ầ

Ệ

PH N II :T NG QUAN TÀI LI U

ủ ấ ư 2.1 Vai trò c a n m trong t ờ ố nhiên và đ i s ng con ng ườ . i

ủ ấ ự 2.1.1 Vai trò c a n m trong t nhiên.

ệ ố ệ ạ ấ ọ ị ạ ủ N m trong v trí phân lo i sinh h c: hi n nay h th ng phân lo i c a

ệ ố ạ ớ ượ ấ R.H.Whiteker (1969) trong h th ng phân lo i gi i là đ ậ c ch p nh n, theo h ệ

ố ớ th ng này thì gi ớ ượ i đ c chia làm 5 gi i:

King dom (Gi i)ớ

Plantae i ớ Gi ự ậ th c v t

Monera i ớ Gi kh i ở sinh Protista i ớ Gi nguyên sinh Fungi Mycota i ớ Gi n mấ

Animani a i ớ Gi đ ng ộ v tậ

ệ ố ạ ủ Ngoài ra còn có h th ng phân lo i c a A.L.Takhtadjan (1973) chia gi ớ i

ớ thành 4 gi i sau:

ớ ẩ ẩ ồ Gi i Mycota: g m vi khu n và vi khu n lam;

ớ Gi ấ i N m;

ớ Gi ự ậ i th c v t;

ớ ộ ậ Gi i đ ng v t.

ể ấ ẫ ượ ư ộ ớ Dù theo quan đi m nào thì n m v n đ c coi nh m t gi i riêng t ươ ng

ươ ớ ự ậ ệ ố ạ ậ ộ đ ớ ng v i gi i th c v t và đ ng v t trong h th ng phân lo i.

ư ự ậ ạ ấ ế ầ ợ ả H u h t các lo i n m không có kh năng quang h p nh th c v t do đó

ố ờ ờ ố ấ n m không có đ i s ng t ự ưỡ d ng (Autroph) mà có đ i s ng d d ị ưỡ ng

ư ư ậ ấ ọ ộ (Hetetroph). Cũng nh các vi sinh v t, n m đóng vai trò quan tr ng nh là m t

ấ ự ậ ợ ầ khâu trong chu trình tu n hoàn các v t ch t t ấ ủ nhiên: phân h y các h p ch t

ơ ả ạ ấ ơ ứ ạ ả ấ ợ ơ ph c t p thành các h p ch t đ n gi n h n và các ch t vô c , tr l ồ i ngu n dinh

ưỡ ấ d ng cho đ t.

ấ ả ế ấ ế ả ề ắ N m gi ụ i quy t v n đ ph th i trong hành tinh chúng ta và kh c ph c

ữ ế ươ ủ ườ ạ ạ ộ nh ng “v t th ng” c a thiên nhiên do con ng ố i t o ra trong ho t đ ng s ng

ộ ử ổ ơ ượ ố ả ố ủ c a mình. H n m t n a t ng l ng sinh kh i do cây c i s n sinh ra ch a đ ư ượ c

ỏ ố ễ ủ ế ữ ả ạ ơ ử ụ s d ng, ch y u là r m r , thân cây, cành nh , g c r cây và c nh ng ph ế

ế ạ ủ ề ướ ệ ệ ệ li u, ph lo i c a các nhà máy công nghi p. Hi n nay, Nhi u n ự c đã xây d ng

ạ ấ ấ ượ ệ ề ồ công ngh nuôi tr ng nhi u lo i n m có ch t l ệ ạ ng trên các lo i nguyên li u

ắ ầ ả ủ ử ố này. Ở ộ ố ướ m t s n ự c ta b t đ u x lý rác th i c a các thành ph và khu v c

ư ể ể ấ ồ đông dân c đ làm giá th nuôi tr ng n m.

ủ ấ ự ỳ ủ ạ ộ ọ M t khía c nh c c k quan tr ng c a n m ăn là vai trò c a chúng trong

ề ồ ừ ớ ấ ngh tr ng r ng. Cho t i nay chúng ta đã bi ế ượ t đ c hàng trăm loài n m có quan

ụ ọ ự ậ ậ ỗ ừ ờ ồ ệ ộ h c ng sinh v i hàng ch c h th c v t b c cao bao g m các cây g r ng, cây

ư ả ả ố ươ ự ăn qu , cây c nh, cây thu c cũng nh cây l ng th c. Ý nghĩa kinh t ế ủ ấ c a n m

ề ả ượ ề ồ ừ ỉ ấ trong ngh tr ng r ng không ch là v s n l ng thu hái hàng năm mà n m còn

ệ ồ ạ ừ ở ữ ạ ọ đóng vai trò quan tr ng trong vi c tr ng l i r ng nh ng vùng hoang m c cũng

ứ ầ ọ ộ ư ồ ớ ữ nh các vùng đ i núi tr c r ng l n. Nh ng công trình nghiên c u g n đây đã ch ỉ

ấ ủ ề ồ ư ừ ệ ậ ằ ộ ọ ra r ng, m t trong nh ng bi n pháp quan tr ng b c nh t c a ngh tr ng r ng,

ủ ộ ạ ồ ễ ấ ừ ủ ề ướ là tr ng thông non đã ch đ ng t o ra r n m, nhi u vùng r ng c a n c ta

ư ả ế ớ ề ữ ừ ượ ả ạ cũng nh c nh ng vùng r ng trên th gi i đ u đ ằ c c i t o b ng con đ ườ ng

này.

ủ ấ ờ ố 2.1.2 Vai trò c a n m trong đ i s ng con ng ườ i

ị ưỡ 2.1.2.1 Giá tr dinh d ủ ấ ng c a n m

ư ể ề ạ ấ ặ ỡ Ngoài các đ c đi m nh nhi u đ m, ít m , ít calo, n m ăn còn có các

ơ ể ư ấ ườ ố ủ ấ ấ ạ ch t có ích cho c th nh đa đ ng, khoáng và sinh t . Ch t đ m c a n m ăn,

ự ậ ủ ộ ậ ẽ ủ ạ ồ ọ ườ ủ c a th c v t, c a đ ng v t s là ngu n đ m quan tr ng c a loài ng i sau này.

ấ ữ ơ ủ ủ ọ Theo phân tích c a các nhà khoa h c, trong ch t h u c c a 112 loài

ượ ủ ấ n m ăn, hàm l ng bình quân c a protein là 25%, lipid 8%, gluxit 60% (trong đó

ườ ấ ơ ượ ấ ữ ơ ỗ đ ng 58%, x 8%), ch t tro 7%. Hàm l ấ ng ch t h u c trong m i loài n m

ệ ậ ự ề ấ ế ớ ạ ả ề ăn có s khác nhau r t nhi u, có quan h m t thi ệ t v i ngo i c nh và đi u ki n

s ng.ố

● Protein

ượ ề ấ ạ ấ ứ ầ Hàm l ấ ế ng protein có ch a trong h u h t các lo i n m đ u r t cao (n m

ữ ế ấ ấ ỡ m 47,42% tính theo ch t khô, n m r m ơ 33,77%...). Không nh ng th , protein

ạ ứ ạ ả ấ ủ c a n m l i có ch a kho ng 17 19 lo i axit amin nh ư leucine, iso leucine,

tyrosin, methionine, phenylalaline, lysine, histidine, arginine, cystine, tryptophane,

asparagine, threonine, glutamine, proline, glycine, alanine, valine, trong đó có 9

ạ ầ ế ườ ữ ạ ấ lo i axit amin c n thi ơ ể t cho c th con ng ứ i, nh ng lo i đó có r t ít trong th c

ừ ự ươ ệ ấ ấ ấ ậ ố ỡ ăn t th c v t. Theo tài li u th ng kê thì N m M , N m H ng, N m Kim

ấ ầ ấ ộ ỉ ượ ầ ế Vàng, N m Đ u Kh , N m M c Nhĩ…hàm l ng axit amin c n thi ế t chi m

ượ ổ 40,53% t ng hàm l ng axit amin.

● Axit nucleic

ấ ử ụ ọ ợ Axit nucleic là h p ch t cao phân t có tác d ng quan tr ng trong quá

ưở ả ủ ơ ể ấ ơ ả ủ ậ trình sinh tr ậ ng và sinh s n c a c th sinh v t cũng là v t ch t c b n c a di

ươ ụ ấ ấ ơ ượ ề truy n, (Tr ng Th Đình, 1982) trong N m R m, N m Sò…hàm l ng axit

ạ ớ ư ừ ạ ổ nucleic đ t t ự ế i 5,4 8,8% (khô) nh ng có s bi n đ i theo t ng giai đo n sinh

ưở tr ng.

● Lipid

ượ ấ ấ ộ ừ Hàm l ng ch t béo thô trong n m ăn dao đ ng t ọ 120% theo tr ng

ấ ả ề ộ ượ l ng thô và t t c đ u thu c các axit béo không no.

● Gluxit và xenlulo

ớ ấ ỉ ấ Trong n m ăn có t i 30 93% là gluxit, gluxit trong n m ăn không ch là

ấ ưỡ ấ ườ ấ ủ ợ ch t dinh d ng mà còn là ch t đa đ ấ ng (polysacchride) và h p ch t c a ch t

ườ ữ ụ ệ ấ ấ ố ố đa đ ng có tác d ng ch a b nh, nh t là ch ng kh i u. Xenlulo trong n m ăn

ụ ế ả ả chi m kho ng 2,5 21,5%, trung bình là 8%, chúng có tác d ng làm gi m l ượ ng

ờ ế ố ượ ỏ ế ậ cholesterol trong máu nh th mà ch ng đ c s i th n và huy t áp cao

● ấ Vitamin và ch t khoáng

ỉ ầ ớ ượ ữ ấ ạ Các vitamin có trong n m, nh ng lo i tuy ch c n v i l ỏ ng nh song

ế ượ ấ ủ ơ ể ạ ộ ể không th thi u đ ấ ổ c trong các ho t đ ng trao đ i ch t c a c th , cũng r t

ư ồ phong phú. Chúng bao g m các vitamin nhóm B nh B1, B2, B6, B12, vitamin

ơ ượ ạ ươ ấ C, PP…Trong n m r m, hàm l ng vitamin C đ t 206,27 mg/100g t i và ch ỉ

ấ ươ ứ ượ ầ ầ c n ăn 3 4g n m h ng khô là đáp ng đ c nhu c u vitamin D trong 1 ngày

ơ ể ứ ề ấ ấ ườ ễ ấ ạ N m ăn còn ch a nhi u lo i khoáng ch t mà c th ng i d h p thu,

ề ấ ồ ố ượ ể trong đó bao g m r t nhi u nguyên t vi l ạ ộ ế ng không th thi u trong ho t đ ng

ơ ể ủ ấ ủ ổ ườ ư ẽ ắ trao đ i ch t c a c th c a con ng i nh canxi, s t, mangan, k m, nhôm,

ặ ồ ệ ộ ố silic, đ ng, magie, clo, natri, kali. Đ c bi t là không có các đ c t ấ ậ . Do v y n m

ượ ị ạ ư ạ ầ ạ ộ ượ ử ụ đ c coi nh là m t lo i rau s ch và th t s ch c n đ ữ c s d ng trong các b a

ở ề ướ ế ớ ế ườ ơ ị ăn hàng ngày. nhi u n c tiên ti n trên th gi i ng ấ i ta quý n m h n th t.

ị ượ ệ ủ ấ 2.1.2.2 Giá tr d c li u c a n m.

ế ớ ố ớ ầ ả ấ Theo th ng kê, trên th gi i có kho ng 250000 loài n m,v i g n 300

ị ượ ủ ấ ử ụ ư ệ ấ ả ỉ ch ng n m có giá tr d c li u nh ng hay s d ng nh t ch có kho ng 20 30

ộ ố ạ ấ ự ệ ẩ ạ ấ ị lo i. Ngoài vi c cung c p th c ph m, m t s lo i n m ăn còn có giá tr làm

ữ ệ ố ố ọ ượ ạ thu c ch a b nh. Ngày nay các nhà khoa h c th ng kê đ c có trên 60 lo i

ừ ấ ư ứ ụ ư ượ ề ạ kháng sinh t n m, nh ng ch a ng d ng đ c nhi u vì chúng có ho t tính

ể ạ ấ ấ ấ th p. N m sinh ra các ch t có tính kháng sinh đ tăng tính c nh tranh trong môi

ườ ự ấ ợ ợ tr ố ng s ng t nhiên. Các h p ch t có tính kháng sinh là các polyacetylen, h p

ứ ấ ch t ch a phenol, purin, quinon.

ứ ắ ấ ố ấ ấ N m ăn có ch a s t, các ch t vitamin, canxi và protein. Chúng r t t t cho

ể ườ ẹ ệ ệ ế ấ các bà m mang thai và b nh nhân ti u đ ng, b nh nhân cao huy t áp. N m ăn

ượ ọ ượ ế ế ữ ệ ư ề ố ặ có các đ c tính d c h c và đ c bi t đ n nh là thu c ch a b nh v máu, tim

ạ ả ộ m ch, gi i đ c cho gan…

● ụ ố ố Tác d ng ch ng kh i u

ị ữ ệ ế ấ ứ ấ ấ ầ N m có giá tr ch a b nh do h u h t n m có ch a ch t đa đ ườ Ở ng.

ườ ế ấ ấ ườ ừ ử ấ ể ố ố ậ ả Nh t B n ng i ta chi t xu t ch t đa đ ng t bào t n m đ ch ng kh i u,

ơ ể ạ ả ố ố ở ạ ấ ệ kh năng ch ng kh i u trên c th đ t 80 – 90% có 8 lo i n m. Hi n nay các

ấ ườ ủ ấ ươ ấ ượ ế ch t đa đ ư ng c a n m Linh Chi, Tr Linh, N m H ng đã đ c chi ấ t xu t và

ố ử ụ ế ạ ừ ề ệ ệ ể ch thành thu c s d ng trên lâm sàng t i nhi u b nh vi n đ phòng tr ung

th . ư

● ườ ủ ơ ể ả ị Tăng c ễ ng kh năng mi n d ch c a c th

ườ ế ấ ừ ấ ụ ụ ấ Các ch t đa đ ng chi t xu t t n m có tác d ng khôi ph c và tăng kh ả

ủ ế ị ế ụ ạ ộ năng ho t đ ng c a t bào lympho. D ch chi t Linh Chi có tác d ng làm tăng

ạ ự ơ ể ộ ố ụ ề ế ị ả ho t l c c th , m t s còn có tác d ng trong đi u tr viêm gan, viêm ph qu n

ộ ố ệ ổ ọ ố mãn tính và m t s b nh viên ph i khác. Các nhà khoa h c Trung Qu c đã

ứ ả ườ ủ ễ ấ ị ụ ch ng minh tác d ng kh năng tăng c ng mi n d ch c a n m Linh Chi, Vân

ắ ộ Chi, M c Nhĩ Tr ng,…

● ụ ạ ị ề Tác d ng đi u tr tim m ch

ả ể ấ ử ụ ụ ữ ộ ộ ắ S d ng qu th N m M c Nhĩ Tr ng, M c Nhĩ Đen có tác d ng ch a

ỏ ệ ươ ấ ắ ẽ ệ b nh đau nhói, đau th t tim, dùng lâu s kh i b nh. Linh Chi và N m H ng có

ụ ạ ượ ụ ấ ỡ ộ tác d ng h hàm l ng m và cholesterol trong máu. N m Ph c Sinh và M c

ụ ứ ứ ế ơ ụ ủ ể ầ ợ Nhĩ có tác d ng tăng s c bóp cho c tim, c ch tích t c a ti u c u, có l i cho

ế ơ ứ ệ ạ ạ ộ vi c h n ch x c ng đ ng m ch.

ấ ế ấ ừ ấ ươ ụ ạ ượ Ch t purine chi t xu t t N m H ng có tác d ng h hàm l ng m ỡ

ả ạ ấ ố ượ ỡ ườ ớ trong máu r t m nh, so v i thu c làm gi m hàm l ng m thông th ng nh ư

ậ ấ ầ ạ ồ ọ antonin thì m nh g p 10 l n (Tôn B i Long, 1997). Các nhà khoa h c Nh t có

ế ườ ấ ươ ả b n khuy n cáo dùng th ng xuyên 9 gam n m h ụ ng khô/ ngày có tác d ng

ơ ứ ạ ả ố ộ gi m cholesterol trong máu và phòng ch ng x c ng đ ng m ch.

ố ấ ụ ế ề ả ặ Đa s n m ăn đ u có tác d ng làm gi m huy t áp ho c không gây tăng

ư ế ặ ấ ấ ấ ỡ ộ ơ huy t áp nh : N m M , N m R m, N m Kim Châm, M c Nhĩ… Đ c bi ệ t

ớ ệ ụ ế ệ ấ ặ N m Linh Chi có tác d ng đ c hi u v i b nh cao huy t áp.

● ả ộ ổ ạ ụ Tác d ng gi i đ c gan, b d dày

ử ụ ấ ườ ế ấ ừ ươ ấ S d ng ch t đa đ ng chi t xu t t ụ Linh Chi, N m H ng có tác d ng

ả ố ớ ế ệ ệ ạ ả ố ổ b gan, kh ng ch hi u qu đ i v i viêm gan do virus đ t hi u qu 97 – 98%,

ư ề ố ị ế ế ổ ợ ệ b tr vi c đi u tr ung th gan (GS. Lâm Chí Bân, 2000). Trung Qu c ch bi n

ấ ộ ơ ị ệ ề thành công viên nh ng n m r m ( Armillaricllo tablescens) đi u tr b nh viêm túi

ả ố ế ậ ấ m t, viêm gan mãn, c p có k t qu t t.

ủ ấ ầ ầ Thành ph n hóa sinh c a n m đ u kh ỉ (Hericium erinaceus) có tác d ngụ

ố ạ ấ ạ ố ổ ủ ạ b ng t ng, giúp tiêu hóa t ạ t, ch ng viêm loét d dày. N m sò có các lo i ho t

ề ấ ạ ở tính “bình khí, sát trùng” b i trong n m có nhi u lo i axit amin, mannose có tác

ị ố ớ ứ ệ ạ ạ ỏ ỏ ậ ụ d ng phòng tr đ i v i ch ng viêm gan, loét d dày, s i ni u đ o và s i túi m t.

ứ ụ ề ấ ươ ự N m kim châm ch a nhi u arginine và lysine có tác d ng t ng t .

● ạ ườ ụ Tác d ng h đ ế ng huy t

ườ ế ứ ệ ộ ọ Đái tháo đ ỏ ng là m t trong ba b nh quan tr ng đang uy hi p s c kh e

ườ ư ạ ấ ạ ỉ ườ ủ con ng i ch sau tim m ch và ung th . Ho t ch t đa đ ắ ộ ng c a m c nhĩ tr ng

ạ ế ế ụ ả ổ ế ụ ế có tác d ng làm gi m t n h i đ n t bào tuy n t y, gián ti p làm h đ ạ ườ ng

ậ ả ấ ạ ả ọ trong máu. Các nhà khoa h c Nh t B n dùng n m Đông Cô Trùng H Th o đ ể

ế ụ ế ạ ườ ấ ế ấ kích thích tuy n t y ti t ra ch t pancreatin làm h đ ng huy t, ch t đa đ ườ ng

ụ ấ ả Ganoderma A và Ganoderma C trong n m Linh Chi có tác d ng làm gi m l ượ ng

ườ đ ng trong máu.

● ử ố ự ụ ố ạ Tác d ng ch ng phóng x , kh g c t do

ằ ẩ ậ ặ ạ ạ ẫ ậ ố Khi ph u thu t kh i u b ng ph u thu t ho c ch y tia phóng x , dùng

ư ấ ươ ụ ắ ồ ổ ơ ể ộ ấ n m ăn nh N m H ng, Linh Chi, M c Nhĩ Tr ng có tác d ng b i b c th ,

ọ ườ ệ ả ổ gi m đau và kéo dài tu i th ng i b nh.

ấ ấ ấ ấ ạ ộ N m Linh Chi có ho t ch t tryterpen, N m M c Nhĩ Đen có ch t đa

ườ ạ ự ủ ấ đ ng làm tăng ho t l c c a men oxy hóa (supperoxide dismutase) các ch t này

2 và hydroxit – OH.

ạ ừ ượ ố ự ụ ề đ u có tác d ng lo i tr đ c các g c t do – O

ế ủ ấ ợ 2.1.2.3 L i ích kinh t c a n m.

ệ ệ ấ ồ ạ ệ ả ế ấ ừ Vi c tr ng n m hi n nay đem l i hi u qu kinh t r t cao. Trong t ng

ể ồ ệ ề ớ ỏ ớ ượ ấ ể gia đình v i di n tích nh hay l n đ u có th tr ng đ c n m đ ăn và bán.

ế ệ ạ ầ ấ ồ ơ N u tr ng n m trong nhà và dùng nguyên li u là r m, r kê giàn thành 5 t ng

2 thu đ

2 đ t thu ấ

ượ ấ ươ ế ồ ở thì c 1mứ c 7 – 10kg n m t i, n u tr ng ờ ngoài tr i thì 1m

ượ ấ ấ ươ đ c ít nh t là 1kg n m t i.

ụ ấ ắ ấ ắ ấ ồ ơ ỳ N m có chu k nuôi tr ng ng n và r t ng n, ví d : N m R m 20 – 25

ươ ế ặ ậ ậ ấ ộ ngày, N m H ng, M c Nhĩ 60 – 75 ngày. Vì th khi g p khí h u không thu n

ị ườ ủ ế ặ ườ ả ấ ẫ ể ừ ạ ộ ho c bi n đ ng c a th tr ng thì ng i s n xu t v n có th d ng l ặ i ho c

ể ướ ợ ề ồ ế ủ ấ chuy n h ng canh tác. Đây là l i th c a ngh tr ng n m.

ệ ấ ồ ườ ế ệ ẻ ệ ệ Nguyên li u tr ng n m th ng r (ph li u nông nghi p, lâm nghi p,

ề ở ọ ấ ướ ệ ấ ụ ấ ạ công nghi p) và có r t nhi u ề m i mi n đ t n c. Sau khi thu ho ch v n m,

ể ử ụ ữ ơ ư ồ ọ có th s d ng cho chăn nuôi và tr ng tr t (nh làm phân h u c ).

ự ấ ẩ ẩ ấ ạ ị N m là lo i th c ph m có giá tr xu t kh u cao:

ấ ấ ỡ ơ ấ ố N m r m, n m m mu i: 1.200 – 1.300 USD/t n

ộ ấ M c nhĩ khô: 3.500 – 4.300 USD/t n

ươ ấ ấ N m h ng khô: 12.000 – 13.000 USD/t n

ấ ấ N m sò khô: 6.000 – 7.000USD/t n

ờ ố ủ ữ ệ ả ấ ồ ổ Tr ng n m không nh ng c i thi n đ i s ng c a nhân dân ta, b sung cho

ứ ệ ầ ả ẩ ầ ỏ ộ ồ kh u ph n ăn hàng ngày, góp ph n b o v và nâng cao s c kh e cho c ng đ ng

ả ế ượ ỗ ở ộ ươ ạ mà còn gi i quy t đ c lao đ ng nhàn r i ị các đ a ph ệ ng, t o vi c làm và

ể ệ ậ ồ ộ ngu n thu nh p đáng k trong tình hình lao đ ng hi n nay.

ể ủ ề ồ ự ấ 2.3 S phát tri n c a ngh tr ng n m.

ể ủ ề ồ ế ớ ự ấ 2.1.3.1 S phát tri n c a ngh tr ng n m trên th gi i.

ấ ấ ế ớ ừ ể ả Ngành s n xu t n m đã hình thành và phát tri n trên th gi i t hàng

ườ ả ấ trăm năm nay. Hiên nay ng i ta đã bi ế ượ t đ c có kho ng 2000 loài n m ăn

ượ ấ ượ ấ ượ ứ đ c, trong đó có 80 loài n m có ch t l ng đã và đang đ c nghiên c u và

ấ ấ ế ớ ứ ệ ả ồ nuôi tr ng (UNESCO 2004). Vi c nghiên c u và s n xu t n m ăn trên th gi i

ự ẽ ể ệ ạ ộ ở ngày càng phát tri n m nh m , nó đã tr thành m t ngành công nghi p th c

ụ ả ượ ự ẩ ế ớ ạ ấ ph m th c th , s n l ồ ng n m ăn nuôi tr ng trên toàn th gi ệ i đ t trên 10 tri u

ấ ươ ấ t n (2004) n m t i.

Ở ệ ớ ỹ ồ ấ ắ ộ ở Châu Âu, B c M tr ng n m đã tr thành m t ngành công nghi p l n

ả ượ ấ ộ ạ ấ ấ đ ượ ơ ớ c c gi i hóa toàn b nên năng su t và s n l ng r t cao. Các lo i n m

ượ ỡ ấ ủ ế ề ấ ồ đ c nuôi tr ng ch y u là n m m , n m sò theo quy mô dây chuy n công

ử ệ ệ nghi p chuyên môn hóa cao, có nhà máy chuyên x lý nguyên li u (compost)

ử ụ ấ ầ 7000 t n compost/1 tu n đã s d ng robot trong các khâu nuôi trông chăm sóc và

thu hái n m.ấ

ề ướ ủ ấ ấ ấ ồ Nhi u n c Châu Á, tr ng n m còn mang tính ch t th công, năng su t

ướ ậ ả ư ắ ố không cao. Các n ổ c Đông B c Á nh Hàn Qu c, Nh t B n và vùng lãnh th

ề ồ ụ ệ ậ ỹ ế Đài Loan áp d ng các k thu t tiên ti n và công nghi p hóa trong ngh tr ng

ứ ưở ậ ả ầ ấ n m đã có m c tăng tr ng hàng trăm l n trong vòng 10 năm. Nh t B n có

ề ồ ề ạ ấ ấ ố ỗ ngh tr ng n m truy n th ng là n m Đông Cô (Lentinula edodes), m i năm đ t

ố ổ ế ệ ấ ớ ấ ầ g n 1 tri u t n. Hàn Qu c n i ti ng v i n m Linh Chi (Ganoderma lucidum)

ề ệ ấ ẩ ỗ Ở ố ừ ữ m i năm xu t kh u thu v hàng trăm tri u USD. Trung Qu c t nh ng năm

ả ế ấ ấ ắ ầ ầ ậ ấ ồ ỹ 1960 b t đ u tr ng n m, có c i ti n k thu t nên tăng năng su t g p 4 – 5 l n

ả ượ ả ượ ổ ấ ố và s n l ụ ầ ng tăng vài ch c l n. T ng s n l ủ ng n m ăn c a Trung Qu c

ả ượ ế ế ớ ủ ấ chi m 60% s n l ng n m ăn c a th gi i.

ề ồ ạ ấ ắ ấ ộ ể Nhìn chung ngh tr ng n m phát tri n m nh và r ng kh p, nh t là trong

ở ạ ấ ấ ả ạ ự ệ ạ ồ ạ 20 năm tr l i đây. S n xu t n m đem l ẩ i ngu n th c ph m, t o vi c làm t i

ỗ ệ ườ ồ ố ạ ệ ố ố ơ ạ ch , v sinh môi tr ộ ng đ ng ru ng ch ng l ừ i vi c đ t phá r ng, đ t r m r ,

ữ ơ ả ạ ự ể ấ ầ ồ ạ t o ra ngu n phân h u c cho c i t o đ t, góp ph n tích c c vào chuy n hóa

ể ủ ọ ỹ ề ấ ờ ự ậ ấ ề ọ ạ ậ v t ch t. Nh s phát tri n c a khoa h c k thu t trong ngh n m v ch n t o

ề ấ ề ỹ ự ấ ậ ố ồ ổ gi ng n m, v k thu t nuôi tr ng và s bùng n thông tin, ngh n m đã và

ế ớ ể ẽ ạ ượ ư ả đang phát tri n m nh m trên toàn th gi i, đ ề c coi nh ngh xóa đói, gi m

ề ợ ớ nghèo và làm giàu, thích h p v i các vùng nông thôn và mi n núi.

ề ồ ấ ở ệ ự ể 2.1.3.2 S phát tri n ngh tr ng n m Vi t Nam

ả ượ ổ ạ ấ ấ ượ ệ ệ T ng s n l ng các lo i n m ăn và n m d ệ ủ c li u c a Vi t Nam hi n

ệ ạ ấ ẩ ả ả ấ nay kho ng trên 150000 t n/ 1 năm. Kim ng ch xu t kh u kho ng 60 tri u

USD/năm.

ổ ế ạ ấ ồ Ở ệ Vi t Nam đang nuôi tr ng ph bi n các lo i n m là:

ấ ồ ở ử ằ ồ ồ ỉ ơ N m r m tr ng các t nh đ ng b ng Sông C u Long (Đ ng Tháp, Sóc

ả ượ ế ả ướ ấ Trăng, Trà Vinh…) chi m 90% s n l ơ ng n m r m c n c.

ộ ở ề ộ ồ ỉ ậ M c nhĩ t p trung các t nh Mi n Đông Nam B (Đ ng Nai, Bình

ướ ả ượ ề ộ ố Ph c…) chi m 50% s n l ng m c nhĩ toàn qu c.

ỡ ấ ấ ấ ươ ủ ế ượ ở ề ắ ỉ N m m , n m sò, n m h ng ch y u đ ồ c tr ng các t nh mi n b c

ấ ạ ả ỗ ả ượ s n l ng m i năm đ t kho ng 30000 t n.

ượ ớ ượ ệ ầ ỉ ồ ở ộ ấ N m d c li u: Linh chi, vân chi, đ u kh …m i đ c nuôi tr ng m t

ư ố ồ ộ ố ỉ s t nh thành, thành ph (Hà N i, H ng Yên, Vĩnh phúc, TP H Chí Minh…)

ấ ạ ả ượ s n l ả ng đ t kho ng 150 t n.

ộ ố ấ ư ọ ượ M t s n m khác nh : Ng c châm, kim châm, chân dài… đang đ c

ả ượ ử ứ ệ ả ư ấ nghiên c u và s n xu t th nghi m, s n l ể ng ch a đáng k .

ề ồ ấ ở ệ ư ở ể Ngh tr ng n m Vi t Nam đang phát tri n nh ng quy mô nh l ỏ ẻ ộ h

ẵ ớ ệ ấ ạ ỗ ử ụ gia đình, trang tr i, m i năm s d ng vài t n nguyên li u có s n t i vài trăm

ơ ở ả ấ ấ ấ t n/ 1 c s s n xu t n m.

ậ ợ ủ ề ấ ữ ề ệ ề ấ ợ Ti m năng và nh ng đi u ki n thu n l i c a ngh n m r t phù h p

ướ n c ta vì:

ư ệ ệ ề ấ ỉ ữ Đi u ki n thiên nhiên u đãi, nh t là các t nh phía nam, chênh l ch gi a

ệ ộ ớ ắ ể ồ ấ ạ nhi t đ tháng nóng và tháng l nh không l n l m nên có th tr ng n m quanh

ứ ề ề ể ầ ồ năm. Do g n bi n và nhi u sông h nên không khí ch a nhi u h i n ơ ướ ấ c r t

ộ ẩ ấ ạ ấ ấ ợ ồ thích h p cho n m. Đ m th p nh t t i H Chí Minh cũng không quá 80%

ệ ấ ơ ệ ạ ồ ồ Ngu n nguyên li u d i dào, riêng 20 30 tri u t n r m r trong 1 năm

ệ ấ ủ ấ ươ ị ỷ ế ậ ờ cũng đ cho ra đ i 2 tri u t n n m t i, tr giá 1 t USD, th m chí n u ch ế

ồ ộ ế ơ ị ượ ỗ bi n thành đ h p còn cho giá tr cao h n, l ng g khai thác bình quân hàng

3 t o ra 1 l

ạ ượ ổ ồ ấ ấ ả năm là 3.5 tri u mệ ư ng mùn c a kh ng l ư cho s n xu t n m, ch a

ế ệ ố ượ ế ế ạ ấ ớ ư ể k các ph li u khác cũng chi m s l ng r t l n nh bã mía, bông ph lo i…

ự ượ ẻ ộ ả ộ ộ L c l ng lao đ ng đông đ o, giá công nhân lao đ ng r , đ i ngũ cán

ậ ượ ề ệ ộ ỹ b k thu t đ c rèn luy n ngày càng nhi u

ề ồ ư ề ấ ơ ờ ồ Nhi u n i có ngh tr ng n m lâu đ i nh Bình Chánh (H Chí Minh),

ư ầ ể ẵ ặ ơ ề ấ Long An…ho c đang phát tri n ngh n m nh C n Th , Sóc Trăng, Đà N ng

ầ ư ố ể ồ ả ấ ấ ầ ớ V n đ u t ấ ơ ban đ u đ tr ng n m th p h n so v i các nghành s n xu t

khác

ậ ồ ứ ạ ể ễ ế ấ ỹ ượ K thu t tr ng n m không ph c t p, có th d dàng ti p thu đ c công

ệ ộ ờ ắ ngh trong m t th i gian ng n

ị ườ ướ ế ớ Th tr ụ ấ ng tiêu th n m trong n c và trên th gi i tăng nhanh

ề ấ ể ể ề ấ ặ ở ộ ể M c dù r t có ti m năng đ phát tri n song đ ngh n m tr thành m t

ệ ự ự ề ầ ẩ ả ụ nghành công ngh th c ph m th c th thì cũng còn nhi u khó khăn c n ph i

ắ ụ kh c ph c

ế ớ ề ứ ứ ư ệ ả ẩ ấ ặ M c dù đ ng th 3 th gi ấ ấ i v xu t kh u, nh ng hi n s n xu t n m

ỏ ẻ ẫ ườ ủ ướ c a n c ta v n còn nh l ả , manh mún và ph i bán qua tay ng i khác. M t s ộ ố

ệ ả ệ ấ ụ ẽ ạ ấ ạ doanh nghi p c nh báo, m c tiêu đ t 1 tri u t n n m vào năm 2010 s khó đ t

ượ ế ế ế ị ườ đ c n u chúng ta không bi ề t đi u ti t th tr ệ ng, hình thành vùng nguyên li u

ự ấ ươ ể ệ và nh t là xây d ng th ng hi u đ nâng cao giá bán.

ấ ạ ở ứ ấ ả ố Giá các lo i n m ăn đang ỡ m c cao: n m m mu i kho ng 1.200

ấ ấ ươ ấ ấ ơ ộ USD/t n; m c nhĩ, n m h ng, n m r m 1.700 6.500 USD/t n. Trong khi đó,

ấ ấ ả ướ ở ờ ể ấ ắ ỉ giá n m s n xu t trong n th i đi m đ t nh t cũng ch 28.000 30.000 c

ấ ơ ồ ồ đ ng/kg, n m r m 10.000 15.000 đ ng/kg.

ấ ượ ệ ề ề ả ả ồ Đi u đáng nói là do ngu n nguyên li u không đ m b o v ch t l ng,

ề ề ẩ ướ ồ ả s n ph m không đ ng đ u v kích th ẫ c, m u mã, ả ướ ả c n c s n xu t đ ấ ượ c

ả ượ ấ ấ ố ụ ẫ ấ ệ 100.000 t n n m nguyên li u. Trong s đó, 50% s n l ng n m tiêu th v n là

ươ ẩ ấ ặ ỉ ướ ạ ạ ấ ấ ố ấ n m t i, ho c ch xu t kh u d ấ i d ng thô. Các d ng n m mu i, n m s y

ượ ế ế ạ ặ ụ ằ ầ ớ ph n l n đ c ch bi n t i gia đình ho c c m gia đình, b ng các thi ế ị ủ t b th

ấ ượ ẩ ủ ấ ệ công và ch t l ư ng ch a cao. ấ Giá n m xu t kh u c a Vi ỉ ằ t Nam ch b ng 60%

ớ ả ạ ượ ả ấ ạ ố ẩ so v i s n ph m cùng lo i đ c s n xu t t i Thái Lan, Trung Qu c.

ả ướ ố ơ ở ồ ế ế ấ ậ ỉ Do c n ớ c ch có 3 5% s c s tr ng và ch bi n n m t p trung, v i

ư ủ ớ ệ ệ ả ấ ấ quy mô 10 15 t n nguyên li u/v , ụ vùng s n xu t nguyên li u ch a đ l n, ch ỉ

ộ ố ị ươ ầ ả ấ có m t s ít đ a ph ng đang d n hình thành quy mô s n xu t hàng hoá còn đa

ế ượ ẫ ầ ẫ ấ ồ ph n bà con v n xem n m là cây tr ng lúc nông nhàn, d n đ n l ng cung luôn

ộ ố ị ấ ạ ơ ươ ử ụ ệ ấ th p h n nhu c u. ố ạ ng, xu t hi n tình tr ng s d ng gi ng ầ T i m t s đ a ph

ấ ượ ệ ượ ế ẫ ấ ổ ể ch t l ng kém, d n đ n hi n t ng b t n trong phong trào phát tri n n m ấ ở

ệ Vi ờ t Nam th i gian qua .

ế ự ữ ế ệ ạ ẫ Bên c nh đó, do thi u s liên k t gi a nông dân và doanh nghi p nên d n

ấ ạ ế ệ ớ t i tình tr ng n m làm ra không bi t bán cho ai, trong khi doanh nghi p thì khan

ữ ự ễ ệ ố ọ ậ hàng, GS.TS Nguy n H u Đ ng (Trung Tâm Công Ngh Sinh H c Th c V t

ệ ệ ề ằ ệ ề ả Vi n Di truy n Nông Nghi p) cho r ng: “Vi ấ t Nam có nhi u kh năng xu t

ủ ớ ư ư ệ ấ ẩ ấ ả kh u n m nh ng do vùng s n xu t nguyên li u ch a đ l n nên các doanh

ế ế ệ ề ấ ẩ ặ ệ nghi p g p nhi u khó khăn trong vi c thu mua, ch bi n và xu t kh u”

ộ ạ ắ ớ ể ế ư ấ ươ M t h n ch không th không nh c t i là n m ăn ch a có th ệ ng hi u

ơ ị ề ậ ạ ố ư ạ và có nguy c ch u chung s ph n nh g o, chè, cà phê, h t đi u khi mà các nhà

ấ ấ ệ ệ ả ị ướ ẩ xu t kh u n m Vi ể t Nam ph i ch u đ các doanh nghi p n ế ế c ngoài ch bi n

ạ ả ớ ồ ế ụ ủ ẩ ớ và đóng gói l i s n ph m c a mình v i nhãn mác m i r i ti p t c bán ra th ị

ườ ệ ạ ự ớ ơ ươ ệ ấ ẫ tr ng v i giá cao h n… Rõ ràng, vi c t o d ng th ng hi u n m v n là bài

ờ ả ư toán ch a có l i gi i.

ọ ấ ọ ể ặ 2.1.4 Đ c đi m sinh h c n m Ng c Châm (Hypsizigus maroreus)

ủ ấ ọ ọ ố N m Ng c Châm tên khoa h c la Hypsizigus marmoteus là tên c a gi ng

ừ ạ ấ ấ ậ ả ố ọ ấ n m Ng c Châm t ớ ả ả Nh t B n. Là lo i n m duy nh t có mùi gi ng v i h i s n

ứ ầ ạ ấ ả ả ủ ấ ọ ạ (cua) nên còn có tên g i khác là n m h i s n, lo i n m này ch a đ y đ 8 lo i

ế ạ ộ ườ ứ a.a không thay th ngoài ra còn ch a m t vài lo i polysacharide. Nó th ng sinh

ưở ộ ụ ồ tr ọ ng trên các cây h lá r ng trong gi ớ ự i t ư nhiên, ví d nh cây cây s i, vì th ế

ệ ấ ấ ạ ấ ấ ắ ồ mà n m này còn có tên khác là “n m s i”. Vi c nuôi c y nhân t o n m này b t

ồ ừ ử ụ ư ữ ậ ả ằ ộ ngu n t ữ Nh t B n b ng cách s d ng nh ng cây lá r ng nh nh ng nguyên

ữ ủ ừ ệ ậ ấ ỷ li u nuôi c y trong nh ng năm c a th p k 70. T tháng 4 tháng 9 năm 1993, thí

ệ ẩ ả ấ ớ ượ ế nghi m nuôi c y Hypsizigus marmoreus v i khu n th o đã đ c ti n hành

ở ở ủ ậ ả ố thành công b i ông Lin Zhanhua thành ph Kaga c a Nh t B n. Hypsizigus

ượ ườ ưỡ ươ marmoreus đ c ng ậ i tiêu dùng đón nh n vì nó giàu dinh d ng, h ơ ng th m

ị ấ ư ẫ ở ệ ủ ấ ọ ặ đ c tr ng, mùi v h p d n. Còn Vi ủ t Nam ch ng n m Ng c Châm là ch ng

ử ứ ẻ ệ ạ ớ ố ả gi ng còn khá m i m , đang trong giai đo n nghiên c u và th nghi m nên s n

ư ư ể ấ ọ ướ ầ ạ ượ l ng n m Ng c Châm ch a đáng k nh ng b c đ u cũng đã đem l ữ i nh ng

ố ả ế k t qu khá t t.

ổ ế ủ ệ ấ ấ ọ ư N m Ng c Châm có 20 ch ng, nh ng hi n nay ph bi n nh t là hai

ch ng:ủ

ắ ọ Ng c Châm Tr ng

ọ Ng c Châm Nâu

ệ ố ọ ấ ạ 2.1.4.1 N m Ng c châm trong h th ng phân lo i

ấ ọ ọ N m Ng c châm có tên khoa h c là Hypsizygus marmoreus H.E. Bigelow,

ế ế ậ tên ti ng Nh t là Bunashimeji, tên ti ng Hoa là Yuxun hay Bayuxun, còn tên

ế ti ng Anh là Crab mushroom hay Beech mushroom.

ớ ấ Gi i n m: Fungi;

ậ ấ Nghành n m th t: Eumycota;

ớ L p: Homobasidiomycetidae;

ộ B : Agaricales;

ọ H : Tricholomataceae;

ộ Thu c chi: Hypsizygus;

ộ Thu c loài: marmoreus.

ặ ể 2.1.4.2 Đ c đi m hình thái

ả ể ạ ế ọ ượ Qu th n c, m c thành chùm và hi m khi đ c phát tán. Chúng th ườ ng

ố ượ ụ ạ ồ ọ ướ m c thành c m trong nuôi tr ng nhân t o, s l ng và kích th ả ể ố c qu th đ i

ữ ấ ươ ẽ ế ấ ơ ớ v i nh ng c ch t và ph ng pháp nuôi c y khác nhau s khác nhau. N u nuôi

ố ượ ự ả ể ủ ỗ ụ ể ừ ấ c y trong chai nh a thì s l ng qu th c a m i c m có th t 6 – 60 cánh

ề ặ ặ ấ ẳ ấ ầ ơ ơ ấ n m. Mũ n m hình bán c u, b m t mũ n m tr n, rìa ph ng ho c h i cong.

ườ ấ ừ ị ấ ế ầ ắ ặ Đ ng kính mũ n m t ấ 2 – 15 cm, ph n th t n m màu tr ng và đ c. Phi n n m

ắ ả ơ ỏ ự ề ấ ố m ng màu tr ng ng ra h i vàng, t ụ do và dài không đ u. Cu ng n m hình tr ,

ầ ớ ằ ở ắ ắ ấ ơ ố ph n l n các cu ng n m h i xoăn, màu tr ng xám, r n và n m trung tâm, khi

ơ ở ề ầ ả ầ già thì m m và dài kho ng 3 – 15cm. Ban đ u nó dày h n ph n đáy, sau đó

ư ưở ử ứ ằ ầ h u nh dày b ng nhau khi tr ng thành. Bào t ố đính th sinh thì trong su t,

ượ ầ ườ ế ả ấ ử ắ m t, hình c u, đ ng kính kho ng 4 – 7 µm, d u v t bào t màu tr ng.

ế

ấ

ắ

ấ

ế

ướ

ể

Mũ – phi n n m

Tai n mấ

Tai n m c t ngang

ấ Phi n n m nhìn d

i kính hi n vi

ọ ể ấ ặ Hình 1: Đ c đi m hình thái n m Ng c Châm

ề ệ ưở ọ 2.1.4.3 Đi u ki n sinh tr ể ủ ấ ng và phát tri n c a n m Ng c Châm.

ấ ọ ờ ưở ể ả N m Ng c Châm có th i gian sinh tr ng phát tri n kho ng 90 – 105

ngày.

● ưỡ Dinh d ng

ậ ị ưỡ ố ấ ọ Đa s n m ăn (trong đó có Ng c Châm) là sinh v t d d ử ụ ng, s d ng

ở ạ ấ ượ ể ế ấ xenlulozo ậ tr ng thái gián ti p. Vì v y đ tăng năng su t, ch t l ủ ấ ng c a n m

ườ ườ ổ ồ ơ ng i ta th ng b sung thêm ngu n cacbon, nit ấ ằ , vitamin và khoáng ch t b ng

ộ ậ ươ ạ ổ ẹ ườ ộ cách b sung thêm cám g o, cám ngô, b t đ u t ng, b t nh , đ ng…

Cacbon:

ả ọ ượ ủ ế ượ ạ ộ ử Kho ng m t n a tr ng l ng khô c a t ấ bào n m đ c t o thành t ừ

ủ ề ọ ỉ ế ế ố ắ cacbon đi u đó ch ra vai trò quan tr ng c a nó trong t bào, là y u t ộ b t bu c

ấ ưở ạ ườ ể ồ ợ ỗ cho n m tăng tr ng và phát tri n, nó g m các lo i đ ng h n h p và đ ườ ng

đ n.ơ

Nit :ơ

ưỡ ế ể ồ Là ngu n dinh d ng không th thi u đ ượ ở ấ c n m đ ượ ấ ừ c l y t các axit

amin và amôn.

Vitamin và khoáng ch t:ấ

ư ầ ấ ọ N m Ng c Châm cũng c n vitamin nh B1, B2… và các nguyên t ố vi

ư ự ưở ể ượ l ng nh Ca, P…cho s sinh tr ồ ng và phát tri n nên trong quá trình tr ng

3).

ườ ẹ ổ ấ n m th ộ ng b sung b t nh (CaCO

● Nhi ệ ộ t đ

ả ể ở ạ ấ ấ ọ ệ ộ ấ ế ộ N m Ng c Châm là lo i n m ra qu th nhi t đ th p và bi n đ ng.

oC, trong khi vùng nhi

ệ ợ ể ở ể H s i có th phát tri n nhi ệ ộ ừ t đ t 4 – 30 ệ ộ ố t đ t t

oC. Qu th phát tri n thích h p

oC và

ừ ả ể ợ ở ể ệ ộ ấ nh t là t 22 – 26 vùng nhi t đ 8 – 28

oC.

ể ố ả ấ phát tri n t t nh t trong kho ng 13 – 15

● ộ ẩ Đ m

ể ủ ệ ợ ủ ơ ấ ộ ẩ ợ ự Đ m c a c ch t thích h p cho s phát tri n c a h s i là 65 – 70%.

ẩ ướ ươ ự ầ ố ợ Không khí m t t ế ộ ẩ ng đ i thích h p cho s hình thành m m, vì th đ m

ươ ố không khí t ng đ i nên là 95 – 100%.

● ộ Đ pH

ợ ở ể ấ ọ ườ N m Ng c Châm phát tri n thích h p môi tr ệ ợ ng trung tính. H s i

ể ộ ố ư phát tri n hoàn toàn khi đ pH là 5,0 – 8,0 trong khi vùng pH t i u là 6,5 – 7,0

ể ứ ề ợ ấ ế ế n u pH > 8,0 s i n m kém phát tri n s c đ kháng y u.

● ế ộ Ch đ ánh sáng

ợ ấ ế ầ ạ ọ Trong giai đo n nuôi s i n m Ng c Châm không c n ánh sáng. N u đ ể

ợ ấ ễ ị ự ế ế ứ ạ ánh sáng chi u tr c ti p trong giai đo n này thì s i n m d b thoái hóa, s c

ố ị ch ng ch u kém.

ầ ầ ả ể ự ể ạ Trong giai đo n phát tri n qu th và s phân hóa ban đ u c n ánh sáng

ể ủ ự ể ầ ạ ố ế y u, còn khi ánh sáng m nh thì c n cho s phát tri n c a cu ng, có th là 250 –

ụ ế ờ ồ ơ ồ 500 lux. Th i gian áp d ng ánh sáng ban ngày nên kéo dài h n 9 ti ng đ ng h .

● ộ Đ thông thoáng

ể ủ ệ ợ ự ấ ấ ọ ố ế N m Ng c Châm là gi ng n m hi u khí. S phát tri n c a h s i yêu

ủ ộ ầ ầ ượ c u l ng oxi đ y đ , đ thông thoáng cao 0,06 ≤ [CO ả ể ấ 2] ≤ 0,2% qu th n m

2 vì v y nên ki m soát [CO

2] nh h n 0,1%.

ạ ả ớ ồ ộ ể ậ ỏ ơ ễ d nh y c m v i n ng đ CO

Ầ

Ệ

ƯƠ

Ứ

Ậ PH N III : V T LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

ứ ộ 3.1 N i dung nghiên c u

ả ả ưở ủ ườ ồ ớ ự ưở Kh o sát nh h ng c a môi tr ng nuôi tr ng t i s sinh tr ng phát

ể ọ ấ ủ ấ tri n và năng su t c a n m Ng c Châm.

ấ ượ ấ ủ ủ ấ ọ Đánh giá năng su t ch t l ng c a ch ng n m Ng c Châm trên các

ệ nguyên li u khác nhau.

ướ ự ệ ấ ầ ọ ồ B c đ u xây d ng quy trình công ngh nuôi tr ng n m Ng c Châm

ệ ồ ợ trên ngu n nguyên li u thích h p.

ố ượ ứ 3.2 Đ i t ng nghiên c u

ấ ố ọ ử ụ Gi ng n m Ng c Châm (Hypsizigus marmoreus) s d ng trong thí

ệ ấ ượ ư ữ ố ạ ố nghi m là gi ng c p 2, đ c l u tr và nhân gi ng t i Trung Tâm Công Ngh ệ

ệ ề ệ ọ ượ ệ Sinh H c – Vi n Di Truy n Nông Nghi p, đ ủ c ký hi u là HT. Đây là ch ng

ố ừ ồ ấ n m có ngu n g c t ậ ả Nh t B n.

ấ ố ượ ấ ượ ự Gi ng c p 2 đ ơ ấ ạ c c y trên c ch t h t (thóc), đ ặ c đóng chai nh a ho c

ệ ợ ủ ấ ố ừ ả ủ ổ ấ chai th y tinh. Gi ng c y ph i đ tu i c y (h s i đã ăn kín đáy chai t 2 3

ệ ợ ồ ề ấ ắ ả ầ ố ồ ngày), yêu c u gi ng ph i có h s i đ ng đ u, có màu tr ng đ ng nh t, có mùi

ợ ạ ư ễ ễ ễ ấ ẩ ố ị ữ ặ đ c tr ng, không b nhi m m c, nhi m s i d i, nhi m khu n, không c y nh ng

ệ ượ ố ơ ạ ấ ợ chai gi ng có hi n t ng t i h t, m t s i.

3.3 Nguyên li uệ

ư ệ ể ấ ồ ư ọ Nguyên li u đ nuôi tr ng n m Ng c Châm là mùn c a cao su, mùn c a

ư ồ ề ư ỗ ạ ế ạ ệ ỗ g tre, mùn c a b đ , mùn c a g t p và bông ph lo i. Trong thí nghi m này

ư ỗ ư ỗ ư ị ố tôi dùng mùn c a g tre và mùn c a g cao su. Không dùng mùn c a đã b m c,

ỗ ứ ư ư ư ế ạ ớ mùn c a các lo i cây g c ng nh đinh, lim, s n, táu…Mùn c a m i có th ể

ộ ủ ả ế ặ ầ ả ơ dùng ngay n u dùng d n ph i ph i khô đóng bao ho c tr n ố ả b o qu n ch ng

ấ ấ ố ố ưỡ m c, ch ng mùn hóa làm m t ch t dinh d ng.

ế ạ ủ ư ử ạ ấ ệ Bông ph lo i c a các nhà máy d t ch a qua x lý các lo i hóa ch t

ạ ắ ặ ấ làm tr ng ho c hóa ch t làm s ch.

ụ ạ ưỡ ẹ ạ ổ ộ Các lo i ph gia dinh d ộ ng b sung: Vôi b t, b t nh , cám g o, cám

ườ ngô, đ ng.

3: B t nh s d ng trong thí nghi m là b t nh lo i 2,

ộ ẹ ử ụ ẹ ạ ệ ộ ộ ẹ B t nh CaCO

ụ ẹ ệ ổ ộ ị không b vón c c, vôi hóa, b sung b t nh vào nguyên li u trong quá trình đào

ủ ớ ụ , v i m c đích:

ộ ố ệ ạ + T o đ x p cho nguyên li u.

ệ ệ ỉ + Hi u ch nh pH cho nguyên li u.

ề + Đi u ti ế ướ t n c.

2+, Mg2+ …cung c p khoáng cho

ề ạ ỉ ấ ố + Đi u ch nh tích s tan, t o ra ion Ca

nguyên li u.ệ

ể ệ ạ ổ ượ Cám g o, cám ngô: B sung vào nguyên li u đ tăng hàm l ng dinh

ưỡ ấ ạ ệ ợ ể ố ể ề ệ ơ d ng cho c ch t t o đi u ki n cho h s i phát tri n t ễ t đ ta d so sánh,

ộ ố ệ ạ ả ờ ồ đ ng th i cũng làm tăng đ x p cho nguyên li u. Cám g o, cám ngô ph i nh ỏ

ị ố ư ặ ơ ị ị ụ m n, không b m c, b vón c c, có mùi th m đ c tr ng.

ườ ổ ườ ấ ưỡ Đ ng: B sung đ ng saccarozo cung c p dinh d ầ ng ban đ u cho h ệ

s i.ợ

ệ ề ệ ẩ ị 3.4 Các đi u ki n chu n b cho thí nghi m

ể ị 3.4.1 Đ a đi m

ệ ượ ế ạ ấ ọ Các thí nghi m đ c ti n hành t ấ i nhà n m Ng c Châm Trung Tâm N m

ư ệ ộ ọ Văn Giang – Văn Giang – H ng Yên. Thu c Trung Tâm Công Ngh Sinh H c

ự ệ ề ệ ậ Th c V t – Vi n Di Truy n Nông Nghi p.

ố ệ 3.4.2 B trí thí nghi m

ệ ượ ư ế ệ Thí nghi m đ ư c ti n hành trên nguyên li u là mùn c a cao su, mùn c a

ế ạ ổ ưỡ ấ ị ề ỗ g tre, bông ph lo i có b sung dinh d ng theo t ỷ ệ l ệ nh t đ nh, đi u ki n

ự ứ ệ ấ ố ỗ ườ ị nuôi c y th c nghi m gi ng nhau. M i công th c môi tr ng đóng 100 b ch,

ọ ượ ỗ ị ứ ỗ ị ượ ế tr ng l ng m i b ch 0,8 kg/1 b ch, m i công th c đ ệ c ti n hành thí nghi m

ư ầ ớ ặ ạ l p l ờ i 3 l n v i th i gian nh sau:

ừ ầ L n 1: t ngày 16 – 03 2010

ừ ầ L n 2: t ngày 26 – 03 2010

ừ ầ L n 3: t ngày 06 – 03 2010

ề ệ ế ị ệ 3.4.3 Đi u ki n thi t b cho thí nghi m

ế ủ ả ệ ể ự ậ Khu v c t p k t, ử ả ủ ộ đ o nguyên li u ph i đ r ng đ thao tác x lý

ệ ượ ự ẽ ả ạ ả nguyên li u đ c tho i mái. Ngoài ra khu v c này ph i thoáng, s ch s không

ễ ồ ầ g n các ngu n gây ô nhi m.

ươ ồ ồ ợ Nhà nuôi tr ng g m có: Nhà m s i, nhà chăm sóc và thu hái, có kh ả

ế ố ệ ộ ầ ệ ẽ ả ả năng kh ng ch nhi ạ t đ , c n đ m b o v sinh s ch s , thoáng mát, xa khu v ệ

ả ạ ồ ướ ử ụ sinh, chu ng tr i chăn nuôi và bãi rác th i. Tr ồ c khi s d ng nhà nuôi tr ng

ớ ồ ẽ ằ ự ạ ộ ầ ượ ệ c n đ ế c v sinh s ch s , b ng cách phun foocmon v i n ng đ 0,5% tr c ti p

2/lit, sau khi phun đóng c a đ 3 – 4 ngày ho c ặ

ị ượ ử ể vào nhà nuôi theo đ nh l ng 3m

3 phòng.

ơ ộ ư ỳ xông h i b t l u hu nh theo t ỷ ệ l 100g/ 40m

ệ ố ươ ề ả ả ợ ầ C nhà m s i và nhà chăm sóc thu hái đ u ph i có h th ng t ng

ỡ ế ế ệ ố ể ầ ợ giàn, tùy theo c nhà mà thi ậ t k h th ng t ng giàn sao cho phù h p, đ thu n

ệ ệ ầ ầ ỉ ti n cho vi c chăm sóc, thu hái ch nên làm 3 – 4 t ng giàn. T ng giàn có th ể

ề ộ ỗ ắ ỗ ầ ủ ằ làm b ng tre, g , s t…m i t ng cách nhau 60 – 70cm. Chi u r ng c a giàn là

70 – 80 cm.

ả ạ ợ ầ ộ ẩ ạ ừ ươ ả Nhà m s i c n đ m b o s ch, thoáng, đ m đ t t 65 – 80%, kín

oC.

ế gió, ánh sáng y u, nhi ệ ộ ừ t đ t 18 – 26

ọ ẩ ạ ư ầ Nhà nuôi, chăm sóc, thu hái c n có đ m đ t t 85 – 95%, kín gió.

ị ầ ủ ẩ ầ ả ế ị ể ụ ụ Ngoài ra c n ph i chu n b đ y đ các thi ừ t b đ ph c v cho t ng

ướ ệ b c thí nghi m.

ị ị ệ ướ ổ Đóng b ch: Túi PP ch u nhi t có kích th c 17 × 33 cm, bông, c nút

ị ệ ắ ộ ự ằ b ng nh a ch u nhi t, chun bu c, n p.

ơ ự ộ ủ ấ ị + Thanh trùng b ch: Lò h p h i t đ ng và th công.

oC đèn c n.ồ

ấ ấ ấ ấ ố ồ + C y gi ng: phòng c y, box c y, que c y, c n 70

ợ ẩ Ươ ế ợ ệ ế ấ ướ + m s i và nuôi s i: m k , nhi ỳ t k , gi y qu , bình phun n c.

ươ ứ 3.5 Ph ng pháp nghiên c u

ấ ứ ừ ủ ủ ấ ấ ọ ớ ộ Ch ng n m Ng c Châm là m t ch ng n m m i có xu t x t ậ ả Nh t B n.

ệ ệ ư ế ệ ặ ọ Hi n nay Vi ề ậ t Nam ch a có tài li u nào đ c p đ n đ c tính sinh h c, công

ủ ư ứ ề ệ ấ ạ ồ ọ ngh nuôi tr ng cũng nh nghiên c u v ch ng n m Ng c Châm. T i Trung

ự ệ ệ ề ệ ậ ọ Tâm Công Ngh Sinh H c Th c V t – Vi n Di Truy n Nông Nghi p đang th ử

ế ệ ệ ố ồ nghi m nhân gi ng và nuôi tr ng do đó chúng tôi ti n hành thí nghi m theo

ươ ứ ứ ự ệ ph ng pháp nghiên c u th c nghi m qua các công th c sau:

ố ộ ử ụ ệ ị X lý nguyên li u – Ph i tr n ph gia – Đóng b ch – Thanh trùng

Ươ ố ợ ấ ị b ch – C y gi ng – m s i – Chăm sóc thu hái.

ử ụ ươ ự ứ ự ệ Chúng tôi đã s d ng ph ng pháp nghiên c u th c nghi m d a theo

ơ ở ứ ủ ữ ễ ấ ọ ồ “N m ăn, c s khoa h c nghiên c u và nuôi tr ng” c a GS.TS Nguy n H u

ự ượ ộ ố ơ ở ự ệ ợ ổ ươ Đ ng và các c ng s đ c th c hi n trên c s ghi chép t ng h p, ph ng

ươ ố ệ ử ố ậ ố ệ pháp thu th p s li u theo ph ằ ọ ng pháp th ng kê sinh h c và x lý s li u b ng

ề ầ ừ ủ ộ ậ ỉ ph n m m Excell, t đó so sánh, đánh giá, nh n xét các ch tiêu c a n i dung

ứ ế ậ nghiên c u và rút ra k t lu n.

ể ấ ố ị ợ B ch gi ng sau khi c y xong chuy n vào phòng nuôi s i

ộ ố ế ố ễ ế ị Ti n hành theo dõi và xác đ nh m t s y u t di n ra trong quá trình nuôi

ồ ươ tr ng theo ph ng pháp sau:

ệ ộ ươ ằ ồ ợ ị Xác đ nh nhi t đ nhà m s i và nhà nuôi tr ng b ng nhi ệ ế t k .

ộ ẩ ị ườ ẩ ằ Xác đ nh đ m môi tr ế ng xung quanh b ng m k .

ị ằ Xác đ nh pH b ng máy đo pH.

ườ ươ ủ ằ ộ ợ ồ ị Xác đ nh c ng đ ánh sáng c a phòng m s i và nuôi r ng b ng máy

ườ ộ đo c ng đ ánh sáng.

ị ỷ ệ ị ễ Xác đ nh t ằ b ch nhi m b ng cách tính: l

ễ ổ ố ị T ng s b ch nhi m

──────────────── ỷ ệ ị ễ T l b ch nhi m = × 100%

ố ị ổ ượ ấ ` T ng s b ch đ c nuôi c y

ợ ủ ị ố ộ ề ấ ằ ị ấ Xác đ nh t c đ lan s i c a b ch n m b ng cách đo chi u dài n m ăn

ơ ấ vào c ch t.

ậ ộ ợ ằ ố ớ ố ị Xác đ nh m t đ lan s i b ng cách quan sát và so sánh v i gi ng đ i

ch ng.ứ

ấ ấ Tính năng su t n m:

ả ể ủ ừ ư ứ ừ ợ ồ Thu hái t ng đ t ra qu th c a riêng t ng công th c, đ a lên cân r i tính

ư ấ năng su t nh sau:

ỗ ợ ủ ứ ấ ể ấ ệ ấ ả ỗ ọ Tính hi u su t qu th n m sau m i đ t c a m i công th c n m Ng c

Châm/1 b chị

ố ượ Kh i l ấ ng n m t ươ i

──────────────── ệ ấ ọ Hi u su t sinh h c = × 100%

ố ượ ệ Kh i l ng nguyên li u khô

ừ ủ ể ấ ỗ ợ ồ T đó có th tính năng su t trung bình sau 3 đ t nuôi tr ng c a m i công

ứ ấ ủ ả ệ ấ ằ ọ ợ ộ th c n m Ng c Châm b ng cách l y trung bình c ng c a c 3 đ t thí nghi m.

ử ệ 3.5.1 X lý nguyên li u

● ố ớ ư Đ i v i mùn c a, mùn tre:

ư ượ ạ ẩ ế ằ ả Mùn c a, mùn tre đ ằ c t o m b ng bình o doa đ n kho ng 62% b ng

ướ ạ ẩ ủ ẵ ố n c vôi pha s n có pH = 12 13. Sau khi t o m ta đánh thành đ ng và ph kín

ằ b ng nilon.

● ố ớ ế ạ Đ i v i bông ph lo i:

ướ ồ ủ ạ ố Ngâm bông nhanh trong n c vôi có pH = 12 13 r i l i thành đ ng có

ủ ằ Ủ ị che ph b ng nilon. trong vòng 12 24 gi ờ ướ , tr ả c khi mang đi đóng b ch ph i

ể ơ dùng máy đ xé t i bông.

ử ệ ả ọ ưở ế X lý nguyên li u có vai trò quan tr ng nh h ả ng đ n kh năng sinh

ưở ủ ấ ươ ổ ế ử ệ tr ể ng và phát tri n c a n m. Ph ấ ng pháp x lý nguyên li u ph bi n nh t

ệ ươ ủ ố hi n nay là ph ng pháp đ ng.

ệ ạ ẩ ủ ố ư ụ ủ M c đích c a vi c t o m đ ng mùn c a, mùn tre và bông là:

ề ệ ạ ướ ệ ề ấ ẩ ỡ T o đi u ki n cho n c th m th u đ u vào nguyên li u, phá v các

ứ ủ ế ệ ọ ấ ử ụ liên k t hóa h c giúp cho quá trình s d ng nguyên li u làm th c ăn c a n m

ượ ễ ơ đ c d dàng h n.

ạ ộ ề ế ệ ậ ằ ạ ắ T o đi u ki n cho các vi sinh v t hi u khí ho t đ ng nh m phân c t

ạ ử ấ ợ ượ các m ch cellulo cao phân t thành các h p ch t có phân l ỏ ơ ng nh h n cho

ễ ử ụ ấ n m d s d ng.

ạ ộ ậ ư ủ ờ ệ Nh quá trình ho t đ ng c a các vi sinh v t a nhi t mà nhi ệ ộ ố t đ đ ng

oC) t o đi u ki n thanh trùng t ệ

ủ ề ạ ự ạ tăng cao (75 – 80 ế nhiên h n ch các nhóm sinh

ư ẩ ầ ậ ợ ậ ư ạ v t a l nh và a m trong đó đa ph n là các vi sinh v t không có l ạ i cho ho t

ủ ấ ợ ấ ấ ạ ạ ẩ ố ặ ộ đ ng c a n m: t p khu n ho c các s i n m d i, n m m c.

ụ ố ộ 3.5.2 Ph i tr n ph gia

ủ ố ộ ạ ẩ ệ ệ Sau khi ấ và t o m cho nguyên li u, l y nguyên li u ra ph i tr n ph ụ

ụ ủ ụ ể ệ ố ộ ổ ị gia đ đóng b ch. M c đích c a vi c ph i tr n thêm ph gia là b sung thêm

ồ ưỡ ể ố ề ệ ạ ợ ngu n dinh d ng t o đi u ki n cho s i phát tri n t ấ t nh t.

ụ ạ ượ ề ộ Ph gia (cám g o, cám ngô…) sau khi đ ớ c tr n đ u v i nhau s đ ẽ ượ c

ệ ớ ộ tr n v i nguyên li u đã qua ủ ơ ộ s b .

ố ộ ả ề ụ ệ ầ ớ Yêu c u: các nguyên li u ph i tr n v i nhau ph i đ u, ph gia không b ị

vón c c.ụ

ố ộ ứ ệ ả B ng công th c ph i tr n nguyên li u

ộ Mùn Bông Mùn tre Cám g oạ B t ngô CaCO3 Đ ngườ

c aư h tạ

CTĐC 40,5% 40.5% 0% 5% 1,5% 0,5% 5%

CT1 27% 27% 27% 12% 1,5% 0,5% 5%

CT2 40,5% 0% 40,5% 12% 1,5% 0,5% 5%

CT3 0% 40,5% 40,5% 12% 1,5% 0,5% 5%

CT4 0% 0% 81% 12% 1,5% 0,5% 5%

ụ ệ ổ ượ ề ằ ộ Nguyên li u sau khi b sung thêm các ph gia đ ụ c tr n đ u nh m m c

ạ ự ồ ề ặ ề ưỡ ỗ ị ề ệ ạ đích t o s đ ng đ u v m t dinh d ấ ng trong m i b ch n m t o đi u ki n cho

ợ ấ ưở ậ ợ ố ộ các s i n m sinh tr ạ ng và t o thu n l i cho quá trình đánh giá t c đ phát

ệ ợ ể tri n h s i.

3.5.3 Đóng b chị

ự ị ệ ướ ệ ử ụ Túi đ ng nguyên li u s d ng là túi PP ch u nhi t có kích th c 17 × 33

ố ộ ượ ư ặ ệ × 0,05 cm. Nguyên li u sau khi ph i tr n đ ọ c đ a vào túi và đúc ch t. Tr ng

ề ị ượ l ng là 0,7 Kg/ b ch. Chi u cao là 13 cm.

ị ượ ế ệ ặ ậ ổ ị B ch sau khi đ c đút ch t nguyên li u, ti n hành làm c nút và đ y b ch

ơ ướ ụ ể ắ ố ẩ ấ ằ b ng nút bông có n p ch p đ ch ng h i n ấ c th m th u vào bông khi h p

ị b ch.

ố ượ ứ ị ị S l ng b ch/ 1 công th c là 90 b ch.

ị 3.5.4 Thanh trùng b ch.

ể ạ ỏ ụ ủ ẩ ạ ị M c đích c a thanh trùng b ch là đ lo i b hoàn toàn t p khu n trong

ế ị ệ ệ ấ ọ ị b ch nguyên li u. Quá trình này có vai trò r t quan tr ng trong vi c quy t đ nh

ả ưở ể ủ ấ ị kh năng sinh tr ng và phát tri n c a n m sau này. Quá trình thanh trùng b ch

ườ ử ụ ươ ươ ấ ằ ơ th ng s d ng hai ph ng pháp: ph ng pháp h p h i bão hòa b ng lò th ủ

ặ ươ ồ ấ ự công ho c ph ng pháp dùng n i h p áp l c BK

oC ta

ủ ấ ị ớ ạ Lò th công: dùng lò h p b ch cho t i khi trong lò đ t 100 – 105

oC thì ra

ệ ộ ừ ờ ệ ộ ạ ị duy trì nhi t đ này t 10 – 12 gi , khi nhi t đ trong b ch đ t 60 – 65

ượ ể ị ệ ượ ể ộ ệ ố lò. Tuy t đ i không đ c đ b ch ngu i trong lò đ tránh hi n t ng nguyên

ị ấ ệ ơ ị ị ượ ộ ẳ ể li u b h p h i và b chua. Sau khi ra lò b ch đ c đ ngu i h n trong phòng

ờ ẽ ế ấ ố ấ c y, sau 24 gi s ti n hành c y gi ng.

ơ ướ ấ ấ ự ạ ự Dùng lò h p áp l c BK: C p h i n c vào lò khi lò đ t áp l c 1,2 –

ắ ầ ủ ế ấ ấ ờ ờ 1,5at b t đ u th i gian h p trong 3,5h thì th i gian h p đã đ . Ti n hành ra lò

ư ố ớ ủ ệ ọ ươ nh đ i v i lò th công. Trong thí nghi m này chúng tôi ch n ph ấ ng pháp h p

ự áp l c BK.

ể ạ ỏ ụ ủ ạ ẩ M c đích c a quá trình thanh trùng là đ lo i b hoàn toàn t p khu n

ế ị ệ ệ ọ ị ấ trong b ch nguyên li u. Quá trình này r t quan tr ng trong vi c quy t đ nh kh ả

ả ưở năng kh năng sinh tr ể ủ ấ ng và phát tri n c a n m sau này.

ố ấ 3.5.5 C y gi ng

ố ượ ự ệ ấ ấ Quá trình c y gi ng đ c th c hi n trong phòng c y vô trùng. Thông

ườ ướ ấ ạ ỗ ầ ẽ ấ ố th ng tr ằ ả ệ c và sau m i l n c y gi ng ph i v sinh phòng c y s ch s nh m

ế ố ự ễ ấ ố ố ạ h n ch t i đa s nhi m m c có nguyên nhân do c y gi ng.

ượ ử ụ ể ấ ệ ợ ượ ố Gi ng đ c s d ng đ c y khi h s i kín đáy chai đ c 2 ngày, không

ư ễ ả ặ ố ố ị ố ử ụ s d ng gi ng già, b nhi m m c, gi ng ph i có mùi đ c tr ng.

ươ ứ ỏ ớ ề ấ ấ Ph ề ặ ng pháp c y: Dùng que c y kh u v t b l p màng dai trên b m t

ẹ ố ố ơ ề ồ ổ ẹ ị ắ ổ ề gi ng, sau đó kh u nh gi ng cho t i đ u r i đ vào c nút, l c nh b ch cho

ố ượ ề ặ ị ề ể ỉ gi ng đ ộ c giàn đ u trên b m t b ch. Bu c báo trên đ nh nút bông, đ tránh

ữ ủ ấ ấ ạ ấ ố nh ng bào t ầ n m d i, n m m c bám vào nút bông. Các thao tác khi c y c n

ượ ự ệ ẹ ổ ươ đ c th c hi n nh nhàng tránh làm t n th ố ng gi ng.

ượ ỗ ị ệ ố ị L ng gi ng cho vào m i b ch là 10 – 15 gam/ b ch nguyên li u (1 chai

ệ ấ ố ị gi ng 300 gam c y cho 22 – 25 b ch nguyên li u).

ợ . Ươ 3.5.6 m s i

ươ ể ặ ấ ố ợ ị ớ Sau khi c y gi ng b ch chuy n vào nhà m s i, đ t lên các giàn giá v i

ả ị ừ ươ ị kho ng cách b ch cách b ch t ộ ẩ ợ ầ 1 2 cm, nhà m s i c n thông thoáng, đ m

oC, ánh sáng y u. Trong th i gian m s i ợ

ươ ế ờ ạ đ t 65% 85%, nhi ệ ộ ừ t đ t 18 – 26

ả ườ ủ ể ể ợ ầ c n ph i th ệ ố ự ng xuyên theo dõi, ki m tra s phát tri n c a s i. Tuy t đ i

ế ố ầ ạ ộ ị ổ không c m vào c nút và h n ch t ơ ọ i đa các tác đ ng c h c vào b ch. Sau 10

ữ ễ ễ ầ ả ọ ỏ ị ự ạ ỏ 15 ngày c n ph i ch n nhi m, lo i b nh ng b ch nhi m ra kh i khu v c

ươ m.

ợ ấ ế ạ ầ ị ề ặ Khi s i n m ăn g n kín đáy b ch cách đáy 1cm ta ti n hành c o b m t

ế ạ ợ ở ặ ị ể ư ụ ữ ị b ch, c o h t nh ng s i già hóa ợ trên m t b ch đ u tiên cho các c m s i

ưở ệ ớ ọ ồ ộ ạ ể tr ng thành m i m c lên, r i bu c mi ng túi l ợ i trên có nút bông, đ cho s i

ấ ượ ạ ế ể ả ợ ị ẫ v n hô h p đ c, sau đó l i x p các b ch lên giàn đ kho ng 20 ngày cho s i ăn

ệ ợ ấ ế ị ụ ưỡ ố ư kín h t b ch và h s i n m đã tích t dinh d ộ ng m t cách t ể i u thì ta chuy n

ị b ch sang nhà chăm sóc, thu hái.

3.5.7 Chăm sóc thu hái

ấ ầ ọ ượ ạ Yêu c u nhà chăm sóc: N m Ng c Châm đ c chăm sóc trong nhà l nh.

2] < 0,3%. Đây là giai đo nạ

ẽ ộ ả ạ ố Nhà chăm sóc ph i s ch s , đ thông thoáng t t [CO

ả ể ế ể ầ ệ ộ ừ qu th phát tri n nên c n ánh sáng y u, nhi t đ phòng chăm sóc thu hái t 13

ộ ẩ – 15 và đ m không khí là 85 – 95%.

● ươ Ph ng pháp chăm sóc

oC) có th nhìn th y ấ ể

ừ ư ạ Sau 7 – 10 ngày t khi đ a vào nhà l nh (13 – 15

ề ặ ơ ấ ả ể ầ ọ m m qu th hình bánh răng m c trên b m t c ch t.

ả ể ệ ấ ầ ở ữ ệ ộ ệ Khi m m qu th xu t hi n, m mi ng túi nilon, gi nhi t đ phòng

oC. T

ả ướ ướ ạ ươ ề kho ng 13 – 15 c d ng phun s i n ng vào không khí, n n phòng nuôi

ự ế ầ ả ể ữ ộ ẩ đ gi ả ể đ m kho ng 85 – 95%, tránh ánh sáng tr c ti p vào m m qu th .

ố ự ủ ữ ể ạ ượ C ng c s thông gió và gi ấ không khí s ch, n m có th thu hái đ c sau 15 –

17 ngày.

ườ ặ ở ạ ọ ệ Các b nh th ng g p ả ể ấ giai đo n ra qu th n m Ng c Châm.

ị ả ể B giám mũ qu th .

ấ ị ề ố B nhũn cu ng n m do t ướ ướ i n c quá nhi u.

ễ ị ệ ộ ố B nhi m m c xanh do nhi t đ phòng nuôi cao.

● ả ả Thu hái và b o qu n.

ạ ẩ ộ ướ ậ ọ ị Thu hái và phân lo i c n th n là m t b c quan tr ng nâng cao giá tr th ị

ườ ủ ấ ấ ọ ườ ạ ừ ấ tr ng c a n m Ng c Châm. Thu hái n m khi đ ng kính mũ n m đ t t 1,5 –

ấ ở ấ ộ ơ ễ ầ ố 4 cm. Khi hái, m t tay n quanh c ch t quanh r , tay kia c m cu ng và gi ậ t

ả ụ ạ ấ ượ ắ ể ệ ộ ấ m nh c c m n m lên. N m đ c c t chân, đ vào túi PE, bu c mi ng túi l ạ i,

ơ ọ ể ấ ậ ầ ả ả ạ ố ỏ ầ ể đ tránh va ch m c h c đ n m kh i b m d p. Mu n b o qu n lâu c n đ ể ở

oC, hút chân không cho túi đ ng n m, th i gian b o qu n đ ự

ệ ộ ả ấ ả ờ ượ nhi t đ 1 – 6 c 7

ế đ n 10 ngày.

ứ ầ ạ ầ ả ấ ố ạ Sau khi thu hái l a n m đ u tiên, ph i làm s ch ph n cu ng còn l i và

ứ ấ ế ể ứ ư ứ ấ n m ch t đ đón l a n m th hai. Cách chăm sóc, thu hái các l a sau nh ban

ể ầ ầ đ u, có th thu hái 3 – 4 l n.

Ậ

Ả

Ầ

Ế

Ả PH N IV : K T QU VÀ TH O LU N

ứ ự ệ ấ ồ ọ Nghiên c u xây d ng quy trình công ngh nuôi tr ng n m Ng c Châm

ươ ự ệ ươ ự ệ ự d a trên các ph ng pháp th c nghi m, ph ng pháp th c nghi m, ph ươ ng

ơ ở ự ứ ủ ấ ồ ọ pháp d a theo “N m ăn, c s khoa h c nghiên c u và nuôi tr ng” c a GS.TS

ự ượ ữ ễ ộ ố ự ệ ổ Nguy n H u Đ ng và các c ng s đ ợ ơ ở c th c hi n trên c s ghi chép t ng h p

ự ế ậ ượ ố ệ ế mà ta đã xây d ng và thi t l p đ c các s li u liên quan đ n quá trình sinh

ưở ể ủ ấ ư ộ ẩ ọ ệ ộ ố tr ng, phát tri n c a n m Ng c Châm nh đ m, nhi ộ ọ ợ t đ , t c đ m c s i,

ế ể ế ề ả ả ố ế ổ t ng k t đánh giá thông qua b ng th ng kê đ có k t qu chính xác v các y u

ưở ế ưở ể ủ ấ ọ ố ả t nh h ng đ n quá trình sinh tr ng, phát tri n c a n m Ng c Châm.

ợ ạ 4.1 Giai đo n nuôi s i.

ưở ủ ườ ế ố ộ ệ ưở Ả 4.1.1 nh h ng c a môi tr ng nguyên li u đ n t c đ sinh tr ng và

ể ủ ệ ợ ấ phát tri n c a h s i n m

ố ớ ủ ệ ấ ọ Đ i v i ch ng n m Ng c Châm (Hypsizigus marmoreus) nguyên li u

ơ ấ ả ồ ưở ế ự ấ ớ ưở ể trong c ch t nuôi tr ng có nh h ng r t l n đ n s sinh tr ng và phát tri n

ủ ệ ợ ấ c a h s i n m.

ờ ưở ừ Chúng tôi theo dõi th i gian sinh tr ể ủ ệ ơ ng, phát tri n c a h s i trên t ng

ạ ườ ừ ệ ệ lo i môi tr ợ ng khác nhau và theo t ng đ t thí nghi m, các thí nghi m đ ượ ố c b

ề ệ ồ ộ ệ ộ ộ ẩ trí nuôi tr ng trong cùng m t đi u ki n nhi t đ , đ m…

ả ưở ể ủ ệ ợ ấ 4.1.1.1 Kh năng sinh tr ng và phát tri n c a h s i n m

ể ả ưở ể ủ ệ ợ ấ Đ đánh giá kh năng sinh tr ng, phát tri n c a h s i, chúng tôi l y

ệ ể ế ả ợ ờ ố ị ượ th i gian s i ăn kín đáy b ch nguyên li u đ làm m c. K t qu thu đ ư c nh

ể ủ ệ ợ ứ ả ả B ng 1. Kh năng phát tri n c a h s i trên các công th c khác nhau

Đ t 1 ợ Đ t 2 ợ Đ t 3 ợ Trung bình ố ị S b ch

(ngày) 70 72 75 (ngày) 71 71 74 (ngày) 72 69 75 (ngày) 71 71 75 (ngày) 90 90 90 CTĐC CT1 CT2

CT3 CT4 74 75 73 76 73 74 73 75 90 90

ể ồ ố ộ ưở ủ ấ ọ Bi u đ 1: Đánh giá t c đ sinh tr ng trung bình c a n m Ng c

100

Châm

ì

i

) y à g n ( h n b g n u r t n a g

i

ờ h T

CTĐC

CT1

CT3

CT4

CT2 Công thức theo dõi

ể ồ ố ộ ưở ủ ấ Bi u đ 2: Đánh giá t c đ sinh tr ọ ng c a n m Ng c Châm qua 3

100

ợ đ t theo dõi

) y à g n (

h n

Đợt 1

ì

b

Đợt 2

Đợt 3

g n u r t

n a

i

g

i

ờ h T

CTĐC

CT1

CT3

CT4

CT2 Công thức theo dõi

ề ế ể ầ ằ ả ồ ả ử Qua b ng 1 và bi u đ 1, 2 k t qu x lý b ng ph n m m IRRISTAT

0 (PROB = 0,075 >0,05) có th th y kh năng phát tri n

ứ ậ ể ấ ể ả ấ ớ v i m c ch p nh n H

ủ ọ ườ ệ ủ ệ ợ ấ c a h s i n m Ng c Châm ch ng HT trên các môi tr ng nguyên li u khác

ệ ề ề ồ ộ ệ ộ ộ ẩ nhau khá đ ng đ u. Khi nuôi trong cùng m t đi u ki n nhi ư t đ , đ m nh

ở ứ ố ợ ấ ứ ứ nhau thì công th c đ i ch ng (CTĐC) và công th c 1 (CT1) s i n m phát

ệ ợ ở ứ ể ơ ớ ứ ể tri n nhanh h n so v i các công th c khác. H s i 2 công th c này phát tri n

ể ố Ở ề ệ ợ ứ ệ ợ ồ nhanh (71 ngày), h s i đ ng đ u, phát tri n t t. công th c 3 h s i cũng

ệ ợ ồ ề ể ể ườ phát tri n khá nhanh (73 ngày), h s i đ ng đ u, phát tri n bình th ng. Công

ứ ứ ể ậ ơ th c 2 và công th c 4 phát tri n ch m h n (75 ngày).

ậ ộ ể ủ ệ ợ 4.1.1.2 M t đ phát tri n c a h s i

ể ủ ệ ợ ấ ự ủ ọ Khi theo dõi s phát tri n c a h s i n m Ng c Châm ch ng HT chúng

ệ ợ ấ ề ầ ấ ậ ồ ọ ạ tôi nh n th y h s i n m trong giai đo n đ u m c khá đ ng đ u. Chúng tôi

ể ừ ậ ấ ừ ố ộ ấ ố quan sát và nh n th y, k t ở ngày 20 tr đi (tính t khi c y gi ng) t c đ phát

ể ủ ệ ợ ấ ự ứ ệ ấ ỗ tri n c a h s i n m trên m i công th c đã có s khác bi t, qua đó ta th y môi

ườ ả ưở ố ủ ệ ợ ế ự ấ ớ tr ệ ng nguyên li u có nh h ng r t l n đ n s phân b c a h s i.

Ả ả ưở ủ ườ B ng 2. nh h ng c a môi tr ố ậ ệ ế ự ng nguyên li u đ n s phân b m t

ộ ệ ợ ấ đ h s i n m

ưỡ ng

ứ Công th c dinh d CTĐC CT1 CT2 CT3 CT4 Thang đi mể 7 8 9 10 4 5 5 6 5 6 ậ ộ ệ ợ M t đ h s i Dày ấ R t dày M ngỏ Bình th Bình th ngườ ngườ

ủ ượ ấ ở ườ ư ấ Ch ng n m HT đ c nuôi c y CT1 môi tr ệ ng nguyên li u mùn c a :

ế ạ ỉ ệ ằ ể ấ ệ ợ mùn tre : bông ph lo i t l ố ề b ng nhau có h s i phát tri n r t dày phân b đ u

ượ ợ ệ ể ắ ị ị trên b ch nguyên li u, có màu tr ng m t, s i ăn kín b ch theo ki u chân chim,

ứ ố ệ ợ ứ ể ỏ ệ ợ ệ ợ h s i kh e. Công th c đ i ch ng h s i phát tri n khá dày, h s i có màu

ẹ ợ ế ị ệ ợ ỏ Ở ắ ệ ợ ứ ể tr ng đ p s i ăn kín h t b ch, h s i kh e. công th c 3 và 4 h s i phát tri n

ườ ấ ở ự ả ắ ợ bình th ng, có màu tr ng ngà ngà. D a vào b ng 2 ta th y ứ công th c 2 s i

ậ ộ ệ ợ ạ ể ề ỏ ố ậ ấ n m phát tri n ch m, m t đ h s i l ể i m ng, phân b không đ u trên giá th .

ị ươ ễ ả 4.1.1.3 Kh năng nhi m b ch m

ị ươ ấ ố ộ Sau khi c y gi ng 10 – 15 ngày, do m t vài nguyên nhân b ch m có th ể

ễ ậ ấ ả ạ ố ợ ị b nhi m các lo i m c, Qua theo dõi, chúng tôi nh n th y trong c 3 đ t thí

ộ ố ị ươ ệ ệ ễ ấ ấ ấ ạ ố nghi m m t s b ch m có d u hi u nhi m n m m c và n m d i nguyên

ụ ể ươ ủ ệ ợ ộ nhân chính là do th ng túi nguyên li u. C th trong quá trình m s i có m t

ễ ạ ố ố ị s b ch nhi m các lo i m c sau:

ắ ế STT Hi n t 1 ệ ượ ng ố ễ Nhi m m c Nguyên nhân ệ Nguyên li u trong ả ậ H u qu ố ộ T c đ lây lan ụ Kh c ph c ố N u m c 1 ít

ẫ ố xanh ị b ch v n còn s ng l nớ ề ặ trên b m t thì

ư ỹ ấ ể ạ do h p ch a k Ứ ế ự c ch s phát ta có th lo i

ố ị ễ Do gi ng b nhi m ể ủ ấ tri n c a n m ỏ ỗ ố ồ b ch m c r i

ả ế ụ m cố ấ Gi m năng su t ti p t c nuôi

ị ủ ị ế ề Do b ch b th ng N u nhi u thì

ả ễ Do ô nhi m môi ạ ỏ ph i lo i b

ườ ấ ố tr ng c y gi ng ặ ạ ớ ho c c o l p

ố Bông b mị ẩ ồ gi ng r i đem

ạ i ỏ ớ ạ ễ ố ị ử đi x lý l C o b l p 2 ố Nhi m m c ễ Do gi ng b nhi m Ứ ế ự c ch s phát

ể ủ ấ ố đen m cố tri n c a n m do ồ gi ng r i đem

ị ủ ị ự ạ ạ B ch b th ng có s c nh tranh ử đi x lý l i

ưỡ ễ Do ô nhi m môi ề v dinh d ng

ườ

ố ng c y gi ng ườ ả ợ ấ ạ ỏ ả 3 M c vàng ấ tr Do môi tr ố ng và ấ Gi m năng su t S i n m phát Ph i lo i b

ể hoa cau nút bông b mị ẩ tri n kém

ị ị B ch b rách

ườ Môi tr ấ ng c y,

ươ ễ ị m b nhi m

ệ ợ ấ ỏ ớ ạ b nhệ ị Do nguyên li u b 4 ợ ấ S i n m S i n m không C o b l p

ố không phát s ngố phát tri n đ ể ượ c ồ gi ng r i đem

ệ ạ tri n đ ể ượ c Nguyên li u có ử đi x lý l i

ứ

ễ ợ ấ ữ ị 5 ố Nhi m m c S i n m không ị Nh ng b ch b ầ ch a tinh d u ị ệ Do nguyên li u b

ể tr ngắ s ngố phát tri n đ ể ượ c ít thì có th nuôi

ệ ộ Nhi t đ cao ậ t n thu

ỷ ệ ả ố ễ ườ ệ B ng 3 : T l nhi m m c trên các môi tr ng nguyên li u khác

nhau

ợ ợ ợ Đ t 1 (%) Đ t 2 (%) Đ t 3 (%) Trung bình

CTĐC CT1 CT2 CT3 CT4 5.5 5.8 6.5 6.4 6.8 5.8 5.7 6.8 7.0 7.4 5.6 5.8 6.4 7.2 6.3 (%) 5.6 5.8 6.6 6.9 6.8

ể ồ ỷ ệ ễ ị Bi u đ 3: T l ứ nhi m b ch trung bình trên các công th c

)

%

(

h n

ì

b

g n u r t

h c

ị

b m ễ

i

h n ệ

l

ỷ T

CTĐC

CT1

CT2

CT3

CT4

Công thức theo dõi

ỷ ệ ố ở ễ ứ ở ứ ấ Ở ứ T l nhi m m c các công th c m c th p. ứ ố công th c đ i ch ng

ứ ứ ứ ễ ấ ấ ố và công th c 1 t ỷ ệ l nhi m m c th p nh t. Công th c 3 và công th c 4 t ỷ ệ l

ơ ả ễ ố nhi m m c trung bình là cao h n c nguyên nhân là do mùn tre ch a đ ư ượ ử c x lý

ư ượ ỹ ệ ấ ộ ố t t, trong quá trình h p nguyên li u ch a đ c k . M t nguyên nhân khác là do

ể ế ạ ẫ ấ ọ ị ị ủ ị trong quá trình chuy n b ch n m b ch b va ch m, c sát d n đ n rách túi, th ng

ế ễ ễ ẫ ợ ố túi d n đ n nhi m s i la, nhi m m c.

ưở ệ ộ ế ố ộ ưở ể ủ Ả 4.1.2 nh h ủ ng c a nhi t đ đ n t c đ sinh tr ng và phát tri n c a

ệ ợ ấ h s i n m

ể ế ứ ả ưở ệ ộ ạ ươ Đ ti n hành nghiên c u nh h ủ ng c a nhi t đ trong giai đo n m

ị ở ấ ồ ứ ề ể ỉ ệ ấ ợ s i, tôi l y 90 b ch ọ CT1 – công th c có tri n v ng nh t r i di u ch nh nhi t

ả ộ ở đ 3 kho ng khác nhau:

ệ ị ệ ộ ươ ừ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà m t 15 – 20

ệ ị ệ ộ ươ ừ Thí nghi m 2 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà m t 20 – 25

ệ ị ệ ộ ươ ừ Thí nghi m 3 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà m t 25 – 30

ượ ế ờ ầ ệ 3 thí nghi m trên đ ồ c ti n hành đ ng th i và đ ượ ặ ạ c l p l i 3 l n. Chúng

ệ ộ ườ ở ả ấ ố ộ ể ệ ậ tôi theo dõi nhi t đ môi tr ng c 3 thí nghi m nh n th y t c đ phát tri n

ộ ấ ớ ụ ễ ị ệ ọ ườ ủ ệ ợ ấ c a h s i n m và t ỷ ệ l nhi m b ch ph thu c r t l n vào nhi t đ môi tr ng

ươ ể ọ ộ ế ậ ợ ợ ổ ộ m s i. S i có th m c nhanh hay ch m tùy thu c vào đ bi n đ i nhi ệ ộ t đ

ườ ế ả ả ủ c a môi tr ng. Qua theo dõi, chúng ta có b ng k t qu sau:

Ả ả ưở ệ ộ ế ố ộ B ng 4. nh h ủ ng c a nhi ể ủ ệ ợ t đ đ n t c đ phát tri n c a h s i

TN1 (15 – 20oC) 2.9 TN2 (20 – 25oC) 3.3 TN3 (25 – 30oC) 3.5 ố ộ ọ T c đ m c

ợ s i trung bình

ỷ ệ (mm/ngày) ễ nhi m T l 5.5 6.7 8.9

ố m c trung bình

ậ ộ ệ ợ (%) ệ ể ặ Đ c đi m h ậ ộ ệ ợ M t đ h s i ậ ộ ệ ợ M t đ h s i M t đ h s i kém,

ườ ợ ợ ả ợ s iợ bình th ng, s i ể day, s i phát tri n kh năng kéo dài s i

ậ ố ề ư ể phát tri n ch m, ố t t, phân b đ u nhanh, nh ng t ỷ ệ l

ễ ắ có màu tr ng ngà ặ ị trên m t b ch, có ố nhi m cao, phân b

ữ ngà ắ màu tr ng s a ề ề không đ u trên b

ặ ị đ pẹ m t b ch, có màu

ắ ạ tr ng pha vàng nh t

3.5

3.3

ưở ệ ộ ớ ố ộ ể ể ồ Ả Bi u đ 4 nh h ủ ng c a nhi ệ ợ i t c đ phát tri n h s i t đ t

h n

3.5

ì

b

2.9

2.5

g n u r t i

/

ợ s

) y à g n m m

1.5

(

0.5

c ọ m ộ đ c ố T

15 – 20oC

20 – 25oC

25 – 30oC

Nhiệt độ (độ C)

ưở ệ ộ ế ỷ ệ ễ ấ ể ồ Ả Bi u đ 5: nh h ủ ng c a nhi t đ đ n t l ị nhi m b ch n m

)

%

8.9

(

h n

ì

10 9 8

b

6.7

5.5

g n u r t

c ố m m ễ

i

3 2

h n ệ

l

ỷ T

1 0

15 – 20oC

20 – 25oC

25 – 30oC

Nhiệt độ (độ C)

ệ ả ệ ộ ườ ấ Trong thí nghi m (TN1) đây là kho ng nhi t đ môi tr ng th p, có lúc

oC, do đó mà h s i n m phát tri n r t ể ấ ệ ợ ấ

ệ ộ ườ ấ ố nhi t đ môi tr ng xu ng th p 15

ậ ườ ầ ễ ấ ậ ộ ệ ợ ch m, m t đ h s i bình th ng, có m u ngà ngà, t ỷ ệ l ị nhi m b ch th p.

Ở ệ ộ ườ ế ơ ở ứ TN2, nhi t đ môi tr ng có cao h n, bi n thiên duy trì m c 20 –

ấ ố ộ ọ ợ ể ễ ấ ậ 25oC, chúng ta có th d dàng nh n th y t c đ m c s i khá cao, nh t là

oC thì h u h t các b ch m s i đ u m c kín đáy

ả ị ươ ợ ề ế ầ ọ kho ng nhi ệ ộ ừ t đ t 22 – 24

ậ ộ ệ ợ ớ ố ộ ố ề ẹ ợ ỏ ị b ch v i t c đ nhanh. M t đ h s i dày, s i to kh e và đ p phân b đ u trên

ề ặ ị b m t b ch.

ệ ộ ườ ế ụ ế Trong TN3, nhi t đ môi tr ng ti p t c tăng cao, bi n thiên nhi ệ ộ t đ

oC, trong 20 ngày đ u nhi

oC,

ầ ệ ộ ộ ừ duy trì ở ứ ừ m c t 25 – 30 t đ dao đ ng t 25 – 26

ấ ố ộ ọ ợ ư ậ ệ ộ chúng ta nh n th y t c đ m c s i là khá nhanh nh ng khi nhi t đ tăng cao thì

ệ ậ ấ ạ ỷ ệ ị ở ễ ệ ố ộ ọ ợ t c đ m c s i có d u hi u ch m l i, t l nhi m b ch thí nghi m này là khá

cao.

ấ ằ ể ậ ả ồ ở ề ệ ệ Qua b ng 4 và bi u đ 4, 5 chúng ta nh n th y r ng, đi u ki n nhi t

oC và 27 – 30oC h s i phát tri n ch m, t c đ m c s i kém, đi u

ố ộ ọ ợ ệ ợ ề ể ậ ộ đ 15 – 20

oC, t c đ m c s i không ch đ t hi u qu cao nh t mà theo quan

ệ ố ộ ọ ợ ỉ ạ ệ ấ ả ki n 20 – 24

ậ ộ ệ ợ ị ở ề ệ ả ấ ọ ệ sát c m quan, chúng tôi th y m t đ h s i m c trên các b ch đi u ki n nhi t

ấ ố ợ ọ ề ộ ị ẹ ọ ộ đ này r t t t, s i m c dày, đ p, m c đ u trên toàn b b ch.

ưở ế ố ộ ủ ộ ẩ ưở Ả 4.1.3 nh h ng c a đ m đ n t c đ sinh tr ể ủ ệ ng và phát tri n c a h

ợ ấ s i n m

ế ố ệ ộ ộ ế ố ộ ẩ ả ọ Ngoài y u t nhi t đ thì đ m cũng là m t y u t quan tr ng có nh

ưở ạ ươ ế ể ớ ợ ượ ả ưở h ng l n đ n giai đo n m s i. Đ đánh giá đ c nh h ủ ộ ẩ ng c a đ m c ơ

ạ ươ ị ở ế ấ ấ ể ợ ch t trong giai đo n m s i, tôi ti n hành l y 90 b ch ứ công th c có tri n

ộ ẩ ở ệ ấ ồ ỉ ưỡ ệ ọ v ng nh t CT1 r i hi u ch nh đ m 3 ng ng khác nhau, các thí nghi m

ượ ế ờ đ ồ c ti n hành đ ng th i và đ ượ ặ ạ c l p l ầ i 3 l n:

ộ ẩ ở ưỡ ệ ệ ị ỉ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Hi u ch nh đ m ng ng W = 55%

ộ ẩ ở ưỡ ệ ệ ỉ ị Thí nghi m 2 (30 b ch) : Hi u ch nh đ m ng ng W = 62%

ộ ẩ ở ưỡ ệ ệ ỉ ị Thí nghi m 3 (30 b ch) : Hi u ch nh đ m ng ng W = 72%

ậ ượ ả ế ả Chúng tôi ti n hành theo dõi và l p đ ế c b ng k t qu sau:

Ả ả ưở ủ ộ ẩ ạ ươ ợi B ng 5. nh h ng c a đ m trong giai đo n m s

TN1 (W = 55%) 2.43 TN2 (W = 62%) 2.67 TN3 (W = 72%) 2.2 ố ộ ọ ợ T c đ m c s i

trung bình

ố ỷ ệ nhi m m c 4.42 6.6 7.8 (mm/ngày) ễ T l

trung bình (%)

2.67

ưở ủ ộ ẩ ể ồ Ả Bi u đ 6: nh h ế ố ộ ọ ợ ng c a đ m đ n t c đ m c s i

h n

2.43

ì

2.5

b

2.2

g n u r t i

/

ợ s

1.5

) y à g n m m

(

0.5

c ọ m ộ đ c ố T

W = 55%

W = 72%

W = 62%

Độ ẩm (%)

ưở ơ ấ ế ỷ ệ ủ ộ ẩ ễ ị ể ồ Ả Bi u đ 7: nh h ng c a đ m c ch t đ n t l nhi m b ch

mươ

)

%

(

7.8

h n

ì

b

6.6

g n u r t

4.42

c ố m m ễ

5 4 3

i

h n ệ

l

ỷ T

2 1 0

W = 55%

W = 72%

W = 62%

Độ ẩm (%)

ơ ấ ể ấ ừ ả ộ ẩ ể ả ồ ưở ấ T b ng 5 và bi u đ 6, 7 có th th y đ m c ch t có nh h ng r t

ạ ươ ợ Ở ơ ấ ộ ẩ ệ ấ ớ l n trong giai đo n m s i. thí nghi m 1, đ m c ch t th p (W = 55%)

ố ộ ọ ợ ệ ợ ỉ ệ ư ư ỏ ố ạ ễ nên t c đ m c s i nhanh, h s i th a m ng, nh ng t l nhi m m c l ấ i th p.

Ở ơ ấ ệ ợ ể ố ộ ẩ ệ ấ thí nghi m 2 đ m c ch t W = 62%, ta th y h s i phát tri n t t

ậ ộ ệ ợ ỉ ệ ư ẹ ề ắ ễ ố ợ ồ đ ng đ u, m t đ h s i dày, s i có màu tr ng đ p, nh ng t l nhi m m c

cao.

Ở ơ ấ ệ ợ ộ ẩ ế ể ệ ợ thí nghi m 3 đ m c ch t cao W = 72%, h s i phát tri n y u, s i

ượ ị ạ ỉ ệ ể ế ễ ỉ ch ăn đ c 1/2 thì b ch co l i không phát tri n ti p, t l nhi m cao.

ể ấ ằ ư ậ ệ ợ ể ố ả ể ả Nh v y có th th y r ng đ đ m b o cho h s i phát tri n t ổ t và n

oC và hi u ệ

ế ấ ố ệ ộ ươ ả ị đ nh nh t nên kh ng ch nhi t đ phòng m trong kho ng 20 – 25

ơ ấ ộ ẩ ỉ ch nh đ m c ch t W = 62%.

ả ể ạ 4.2 Giai đo n ra qu th

ưở ủ ườ ế ự ệ Ả 4.2.1 nh h ng c a môi tr ng nguyên li u đ n s hình thành và phát

ể ủ ả ể tri n c a qu th

ể ả ưở ủ ườ ế ự ệ Đ đánh giá nh h ng c a môi tr ng nguyên li u đ n s hình thành

ả ể ấ ể ủ ấ ờ ừ ế ấ ố và phát tri n c a qu th n m. Chúng tôi l y th i gian t ngày c y gi ng đ n

ả ể ể ế ả ầ ố ượ ngày có m m qu th đ làm m c, k t qu thu đ ư c nh sau:

Ả ả ưở ủ ườ ệ ế ả B ng 6 : nh h ng c a môi tr ng nguyên li u đ n kh năng hình

ả ể ầ thành m m qu th

ợ ợ ợ Đ t 1 (ngày) Đ t 2 (ngày) Đ t 3 (ngày) Trung bình

80 79 82 82 84 81 79 85 82 85 80 78 85 81 86 (ngày) 80 79 84 82 85 CTĐC CT1 CT2 CT3 CT4

ưở ệ ế ủ ả ể ồ Ả Bi u đ 8: nh h ng c a nguyên li u đ n kh năng hình thành

100

ả ể ấ qu th n m

) y à g n (

h n

ì

b

g n u r t

n a

i

g

i

ờ h T

CTĐC

CT1

CT2

CT3

CT4

Công thức

ề ấ ấ ả ồ ọ ờ Qua b ng 6 và bi u đ 8, ta th y th i gian n m Ng c Châm hình thành

ả ể ỉ ắ ầ ị ươ ả ể qu th khá dài, qu th ch b t đ u hình thành khi các b ch m đã hoàn toàn

ợ ế k t thúc pha s i.

ậ ộ ầ ả ể ả ể ứ ấ ớ Trên công th c 1 qu th hình thành s m nh t, m t đ m m qu th khá

ổ ữ ẹ ả ể ắ ị n đ nh, qu th có màu tr ng s a đ p.

ứ ố ậ ộ ả ể ứ ầ ả ể Công th c đ i ch ng m m qu th hình thành nhanh, m t đ qu th

ữ ẹ ả ể ắ dày, qu th có màu tr ng s a đ p.

ậ ộ ầ ả ể ứ ư ầ Công th c 3 m m qu th hình thành khá nhanh, nh ng m t đ m m

ả ể ư ẹ ề ắ th a, không nhi u, qu th màu tr ng đ p.

ả ể ứ ứ ầ ấ ộ ệ Công th c 2 và công th c 4 d u hi u hình thành m m qu th mu n,

ả ể ư ậ ộ ầ ả ể ắ m t đ m m qu th th a, qu th màu tr ng ngà ngà.

ớ ự

ể ủ

ưở

i s hình thành và phát tri n c a qu th

ả ể

ủ ng c a nhi ệ ộ ế t t đ đ n Ả 4.2.2 nh h

n mấ

ệ ộ ế ố ữ ộ ưở Nhi t đ là m t trong nh ng y u t ả có nh h ệ ế ự ng rõ r t đ n s sinh

ưở ả ể ấ ể ủ ư ự ể ậ ả tr ng cũng nh s phát tri n c a qu th n m. Vì v y đ đánh giá nh h ưở ng

ệ ộ ệ ế ấ ạ ủ c a nhi t đ trong giai đo n này chúng tôi ti n hành thí nghi m l y 90 b ch ị ở

ứ ề ể ọ ồ ỉ ấ công th c có tri n v ng nh t CT1, r i đi u ch nh nhi ệ ộ ở t đ ả 3 kho ng khác

ệ nhau, các thí nghi m đ ượ ặ ạ c l p l ầ i 3 l n:

ệ ị ệ ộ ừ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà chăm sóc t 5 – 10

ệ ị ệ ộ ừ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà chăm sóc t 10 – 15

ệ ị ệ ộ ừ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Duy trì nhi t đ nhà chăm sóc t 15 – 20

ệ ầ Các thí nghi m trên đ ượ ặ ạ c l p l i 3 l n

ế ả ả Qua theo dõi ta có b ng k t qu sau:

Ả ả ưở ệ ộ ế ả ể ạ B ng 7 : nh h ủ ng c a nhi t đ đ n giai đo n ra qu th

TN1 (5 – 10oC) 19.5 TN2 (10 – 15oC) 34.7 TN3 (15 – 20oC) 15.2 ấ Năng su t trung

ặ ả ể ả ể ả ể ấ bình (%) ả ể Đ c đi m qu Qu th phát Qu th phát Qu th n m phát

ể ộ ể ố ể thể ậ tri n ch m, m t tri n t ọ t, m c ậ tri n ch m, mũ

ứ ả ể ố s qu th phát ề đ u, hình th c ả ể ị qu th b sùi,

ể ả ấ ộ ố tri n không bình ẹ đ p, qu n m ả ể m t s qu th

ườ ế ọ ị ế th ng (khuy t ẳ m c th ng, cân còn b ch t.

mũ). đ i.ố

34.7

ưở ệ ộ ế ấ ủ ấ ể ồ Ả Bi u đ 9: nh h ủ ng c a nhi t đ đ n năng su t c a n m

)

%

(

h n

ì

b

19.5

15.2

g n u r t t ấ u s

g n ă N

5 – 10oC

10 – 15oC

15 – 20oC

Nhiệt độ (độ C)

ộ ươ ấ ố ở ệ Trong thí nghi m 1 nhiêt đ t ng đ i th p và ệ thí nghi m 3 nhi ệ ộ t đ

ấ ở ả ệ ố ờ ươ t ng đ i cao. Qua theo dõi chúng tôi th y c 2 thí nghi m này th i gian hình

ả ể ọ ả ể ế ề ả thành qu th đ n khi kéo dài kho ng 21 – 23 ngày. Qu th m c không đ u,

ả ể ị ữ ộ ố ị ấ ạ ừ ể ệ m t s b ch có d u hi u qu th b ch ng l i ng ng phát tri n.

oC, th i gian hình thành qu th ả ể

ệ ờ Trong thí nghi m 2 nhi ệ ộ ừ t đ t 10 – 15

ế ừ ả ể ọ ề ẳ ố cho đ n khi thu hái dài t 14 – 16 ngày qu th m c đ u, th ng, cân đ i, có màu

ữ ẹ ể ắ ố ộ tr ng s a đ p, t c đ phát tri n nhanh.

ậ ở ạ ệ ộ ả ưở ế ự ớ V y giai đo n chăm sóc thu hái, nhi t đ nh h ng l n đ n s hình

oC là nhi

ả ể Ở ệ ộ ể ủ ệ ộ ợ thành và phát tri n c a qu th . nhi t đ 10 – 15 t đ thích h p

ả ể ấ ể ấ ấ nh t cho qu th n m phát tri n, cho năng su t cao.

ưở ủ ộ ẩ ườ ớ ự ể Ả 4.2.3 nh h ng c a đ m môi tr ng t i s hình thành và phát tri n

ả ể ấ ủ c a qu th n m

ể ả ưở ủ ộ ẩ ấ ạ Đ đánh giá nh h ng c a đ m trong giai đo n này chúng tôi l y 90

ủ ứ ượ ặ ộ ẩ ề ệ ị b ch c a công th c 1 đ ệ c đ t trong đi u ki n đ m khác nhau, các thí nghi m

này đ ượ ặ ạ c l p l ầ i 3 l n:

ộ ẩ ệ ề ệ ị ừ ượ ặ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Đ c đ t trong đi u ki n đ m t 70 85%

ộ ẩ ệ ề ệ ị ừ ượ ặ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Đ c đ t trong đi u ki n đ m t 85 95%

ộ ẩ ề ệ ệ ị ừ ượ ặ Thí nghi m 1 (30 b ch) : Đ c đ t trong đi u ki n đ m t 95 100%

ủ ự ể ả ờ D a trên các tiêu chí đánh giá là: th i gian phát tri n trung bình c a qu

ượ ừ ả ể ế ắ ầ ấ ể ấ th n m đ c tính t khi b t đ u hình thành qu th đ n khi thu hái, năng su t

ủ ấ ở ỗ ệ ế ả ượ trung bình c a n m m i thí nghi m, k t qu thu đ ư c nh sau:

Ả ả ưở ủ ộ ẩ ạ B ng 8. nh h ng c a đ m trong giai đo n hình thành và phát

ả ể ấ ể ủ tri n c a qu th n m

ờ TN1 (70 85%) 20 TN2 (85 95%) 17 TN3 (95 100%) 14 Th i gian phát

ể tri n trung bình

ả ể ấ ủ c a qu th n m

(ngày)

ấ Năng su t trung 16.6 35.2 15.2

bình

35.2

ể ồ Ả ưở ủ ộ ẩ ấ ấ Bi u đ 10: nh h ế ng c a đ m đ n năng su t n m

)

%

(

h n

ì

b

16.6

15.2

g n u r t t ấ u s

g n ă N

70 - 85%

95 - 100%

85 - 95%

Độ ẩm (%)

ộ ẩ ả ừ ế ể ả ấ ả ồ T k t qu theo dõi và nhìn vào b ng 8, bi u đ 10, ta th y đ m nh

ưở ả ể ấ ể ủ ấ ớ ế ấ ặ ờ h ể ng r t l n đ n th i gian phát tri n c a qu th n m, năng su t và đ c đi m

ả ể ộ ẩ ệ ừ ả ể ể ủ c a qu th . Trong thí nghi m 1 đ m t 70 – 85%, qu th phát tri n không

ườ ấ ấ ấ ị bình th ị ạ ng, mũ n m b sùi, b r n, năng su t th p.

ả ể ấ ộ ẩ ệ ể Trong thí nghi m 3 đ m 95 – 100%, thì qu th n m phát tri n không

ướ ệ ượ ấ ố ố t ả ể t, mũ qu th bóng n ả ể c, chân qu th có hi n t ng th i nhũn Năng su t

cũng th p.ấ

Ở ộ ẩ ệ ừ ể ố thí nghi m 2 đ m t ả ể 85 – 95%, qu th phát tri n t ả t, hình thái qu

ỷ ệ ậ ấ ả ưỡ ố ố ư ể ẹ th đ p, t đ u qu cao nên năng su t cao, đây là ng l ộ ẩ ng đ m t i u t t

ả ể ấ ể ấ cho qu th n m phát tri n, cho năng su t cao.

ưở ố ớ ự ủ ộ ủ ể Ả 4.2.4 nh h ng c a đ thông thoáng c a không khí đ i v i s phát tri n

ọ ủ ấ c a n m Ng c Châm

ố ớ ấ ầ ớ ế ấ ọ ố ấ Đ i v i n m Ng c Châm là gi ng n m hi u khí do đó yêu c u l n nh t

ự ả ả ồ ộ ả ố ớ đ i v i khu v c nhà nuôi tr ng là ph i luôn đ m b o đ thông thoáng cho

2 trong

ệ ấ ậ ợ ồ ộ phòng nuôi. Qua các đ t thí nghi m, chúng tôi nh n th y n ng đ CO

ệ ợ ể ố Ở ả ạ kho ng 0.06 – 0.1% thì h s i phát tri n t t. giai đo n hình thành và phát

2 < 0.1%, do trong giai

ả ể ể ả ả ầ ồ ộ tri n qu th cũng c n luôn đ m b o cho n ng đ CO

ể ừ ế ấ ạ ấ ấ ạ đo n này n m hô h p m nh, n u không thông thoáng thì n m có th ng ng phát

tri n.ể

ưở ủ ườ ố ớ ự ộ ưở Ả 4.2.5 nh h ng c a c ng đ ánh sáng đ i v i s sinh tr ng và phát

ể ủ ấ ọ tri n c a n m Ng c Châm

ấ ự ổ ơ ượ ấ ưỡ Do n m không t t ng h p đ c ch t dinh d ầ ng nên nhu c u ánh sáng

ưở ủ ấ ề ẩ ấ ấ ầ r t c n cho quá trình sinh tr ng c a n m, thúc đ y các ch t đi u hòa sinh

ưở ả ể ấ ế ườ ề ệ ể ạ tr ng, t o đi u ki n hình thành và phát tri n qu th n m. N u c ộ ng đ ánh

ệ ợ ấ ị ệ ế ạ ạ ả ự ẹ ề sáng cao, h s i n m b b n k t l i t o thành nhi u mô s o ngăn c n s phát

ể ủ ợ ấ ượ ượ ạ ế ườ tri n c a s i n m và không hình thành đ ả ể c qu th . Ng i n u c c l ộ ng đ

ấ ưở ả ể ườ ẫ ánh sáng th p, trong quá trình sinh tr ng qu th th ng có chân dài và d n

ố ớ ủ ạ ấ ấ ỗ ọ ấ đên năng su t th p. Đ i v i ch ng n m Ng c Châm HT m i giai đo n sinh

ưở ủ ị ề ầ ấ ả ầ tr ộ ố ng c a b ch n m c n ph i có m t s yêu c u v ánh sáng khác nhau.

ệ ượ ộ ố ế ả ư Qua các thí nghi m chúng tôi rút ra đ c m t s k t qu nh sau:

ố ớ ầ ạ ợ ớ Đ i v i giai đo n nuôi s i ánh sáng không c n quá cao, v i ánh sáng có

ườ ệ ợ ấ ể ố ả ộ c ể ủ ng đ kho ng 200lux thì có th đ cho h s i n m phát tri n t t.

ả ể ố ớ ể ạ ườ ộ Đ i v i giai đo n hình thành và phát tri n qu th thì c ng đ ánh sáng

ạ ợ ừ ườ ạ ộ thích h p cho giai đo n này là t 300 500lux, c ng đ ánh sáng này t o cho

ả ể ư ặ ắ qu th có màu s c và hình thái đ c tr ng.

ưở ươ ứ ạ ị ế Ả 4.2.6 nh h ủ ủ ng c a c a ph ng th c c o b ch đ n quá trình hình thành

qu thả ể

ượ ế ệ ấ ị ợ ấ Sau khi s i n m ăn đ ạ c 3/4 b ch n m chúng tôi ti n hành thí nghi m c o

ấ ị ở ể ế ứ ứ ố ọ ị b ch n m. Ch n ra 60 b ch công th c đ i ch ng đ ti n hành theo dõi, thí

ệ ạ ạ ị ị nghi m có 30 b ch c o và 30 b ch không c o.

ươ ứ ạ ợ ấ ế ế ị Ph ổ ng th c c o: Sau khi s i n m đã ăn đ n 3/4 b ch ti n hành tháo c ,

ạ ớ ạ ở ề ặ ị ỏ nút bông, dùng thìa s ch c o l p thóc ặ ộ ớ b m t b ch và m t l p m ng trên m t

ệ ợ ấ ề ệ ể ẽ ạ ớ ị ị b ch, tao đi u ki n cho các h s i n m m i phát tri n m nh m . Sau đó b ch

ượ ặ ạ ư ấ ươ ế ế ợ ị đ c đ t t ạ i nhà m đ n khi s i ăn kín b ch ti n hành đ a n m vào nhà l nh

ộ ố ỉ ể đ chăm sóc thu hái. Sau đây là m t s ch tiêu so sánh:

Ả ả ưở ươ ứ ạ ế ị B ng 9: nh h ủ ng c a ph ng th c c o b ch đ n quá trình phát

ể ủ ấ tri n c a n m

ệ TN ạ Thí nghi m không c o ệ ạ ị Thí nghi m c o b ch

ầ ỉ Ch tiêu ị ợ ờ Th i gian s i ăn kín b ch ả ờ Th i gian ra m m qu 25 ư Sau khi đ a vào nhà b chị 30 ư Sau khi đ a vào nhà

ễ ỷ ệ ề ặ nhi m b m t

ẳ ả ể ọ ơ

thể T l Hình thái qu thả ể ấ Năng su t trung bình ạ l nh 15 ngày 2% ả ể ọ Qu th m c th ng 35% ạ l nh 20 ngày 0,5% Qu th m c h i cong 28%

ố ớ ệ ạ ả ậ ấ ờ ị Qua b ng 9 ta nh n th y đ i v i thí nghi m c o b ch thì th i gian ra qu ả

ả ể ể ệ ạ ấ ơ ị ớ th và năng su t qu th cao h n so v i thí nghi m không c o b ch. Tuy nhiên

ố ạ ễ ơ ỷ ệ t l nhi m m c l i là cao h n.

ự ế ả ấ ầ ả ả ạ ả ị Trong th c t ấ ệ s n xu t c n ph i tính toán hi u qu khi c o b ch ph i m t

ễ ố ơ chi phí thuê công nhân và t ỷ ệ l nhi m m c là cao h n, tuy nhiên hình thái qu ả

ể ẹ ạ ấ ơ ớ ị th đ p h n, năng su t cũng tăng so v i không c o b ch

ấ ủ ấ ứ ề ọ ế ả 4.3 K t qu nghiên c u v năng su t c a n m Ng c Châm.

ấ ủ ủ ấ ọ Trong quá trình theo dõi năng su t c a ch ng n m Ng c Châm HT, chúng

ủ ả ấ ượ ế ấ ả ợ ồ ằ tôi l y k t qu trung bình c a c 3 đ t nuôi tr ng. Năng su t đ c tính b ng

ượ ươ ượ ệ ơ ị ọ tr ng l ả ể ấ ng qu th n m t ọ i/ tr ng l ng nguyên li u khô, đ n v (%).

ấ ả ạ ợ B ng 10 : Năng su t thu ho ch trung bình các đ t

ấ ợ Năng su t đ t ấ ợ Năng su t đ t ấ ợ Năng su t đ t Năng su t ấ

1 (%) 29.5 35 20 25 22 2 (%) 32 34.5 21 27.5 21.5 3 (%) 31 36 19.5 25.5 24 trung bình (%) 30.8 35.2 20.2 26 22.5 CTĐC CT1 CT2 CT3 CT4

ể ồ ể ồ ủ ả ẩ ấ Bi u đ 11: Bi u đ năng su t trung bình c a s n ph m n m t ấ ươ i

35.2

)

%

30.8

(

h n

ì

b

22.5

20.2

g n u r t t ấ u s

g n ă N

CTĐC

CT1

CT2

CT3

CT4

Công thức

ả ể ấ ọ ả B ng 11: Đánh giá hình thái qu th n m Ng c Châm

ườ ườ ộ ượ Đ ng kính Đ ng kính Đ dài trung ọ Tr ng l ng

trung bình mũ trung bình bình chân trung bình 100

ả ể ươ (cm) chân (cm) ấ n m (cm) qu th t i

CTĐC CT1 CT2 CT3 CT4 4.4 5 3.5 3.8 4.0 1.8 1.90 1.59 1.65 1.68 13.2 11.2 14.1 12.0 10.2 (kg) 0.75 0.88 0.64 0.70 0.68

ừ ả ể ấ ồ T b ng 10, 11 và bi u đ 11 ta th y:

ấ ủ ấ ọ ườ ủ Nhìn chung năng su t c a ch ng n m Ng c Châm trên môi tr ng

ấ ố ứ ệ ề ệ ấ ề nguyên li u theo 5 công th c thí nghi m đ u cho năng su t t t, năng su t đ u

ạ đ t trên 20%

ấ ấ ệ ể ề ả ồ ọ ạ Đ năng su t n m Ng c Châm đ t hi u qu cao, đ ng đ u thì môi

ườ ơ ấ ứ ườ ơ ấ ợ ườ tr ng c ch t công th c 1 là môi tr ng c ch t thích h p. Môi tr ơ ng c

ả ể ấ ứ ố ư ứ ấ ấ ch t công th c đ i ch ng cho năng su t cũng khá cao nh ng qu th n m

ứ ư ề ồ không đ ng đ u nh công th c 1.

ấ ấ ử ụ ề ể ậ ọ ồ Vì v y, đ năng su t n m Ng c Châm cao, đ ng đ u ta nên s d ng

ườ ơ ấ ư ư ứ môi tr ệ ng c ch t theo công th c thí nghi m 2 nh sau: Mùn c a 27%; mùn tre

3 1,5%; đ

ạ ộ ườ ạ 27%; bông h t 27%; cám g o 12%; b t ngô 12%; CaCO ng 0,5%.

Ầ

Ậ

Ề

Ế

Ị PH N V : K T LU N VÀ Đ NGH

ậ ế 5.1 K t lu n

ủ ể ấ ấ ọ ộ ị ủ Ch ng n m Ng c Châm là m t ch ng n m có giá tr cao, có th nuôi

ấ ố ồ ề ậ ệ ệ ồ tr ng và cho năng su t t ệ t trong đi u ki n khí h u Vi t Nam. Vi c nuôi tr ng

ủ ấ ọ ạ ệ ạ ế ớ ố t t ch ng n m Ng c Châm t i Vi t Nam đem l ị i giá tr kinh t to l n cho n ướ c

ta.

ứ ướ ầ Qua quá trình nghiên c u b c đ u, chúng tôi đã tìm ra m t s y u t ộ ố ế ố

ả ưở ế ưở ể ủ ấ ọ nh h ng đ n quá trình sinh tr ư ng và phát tri n c a n m Ng c Châm nh

ườ ệ ả ổ ưở ấ ớ ế + Môi tr ng nguyên li u và phu gia b sung có nh h ng r t l n đ n

ờ ưở ể ủ ệ ợ ả ể ứ th i gian sinh tr ng, phát tri n c a h s i và hình thành qu th . Công th c 1

ứ ướ ầ ứ ố ư ấ ồ qua nghiên c u b c đ u là công th c t t nh t, bao g m: Mùn c a 27%, mùn

ế ạ ẹ ạ ộ ộ ườ tre 27%, bông ph lo i 27%, b t ngô 5%, cám g o 12%, b t nh 1,5%, đ ng

0,5%.

oC v i ớ

ế ố ề ả ả ạ ệ ộ ợ ầ + Giai đo n nuôi s i c n đ m b o các y u t v nhi t đ 20 – 25

ườ ộ ẩ đ m môi tr ng 60 – 75%.

Ươ ấ ố ừ ể ạ ợ + m sau khi c y gi ng t ị 45 – 50 ngày thì c o b ch đ kích thích s i

ể ấ n m phát tri n.

oC, đ m môi ộ ẩ

ầ ạ ệ ộ ấ + Giai đo n chăm sóc thu hái c n nhi t đ th p 10 – 15

ườ tr ng 85 – 95%.

ị 5.2 Đ nghề

ớ ạ ủ ủ ấ ấ ọ ệ ế ệ Ch ng n m Ng c Châm là ch ng n m m i t i Vi t Nam, vì th vi c

ứ ứ ự ệ ệ ề ặ ề nghiên c u còn g p nhi u khó khăn v tài li u nghiên c u, kinh nghi m th c

ể ư ủ ệ ễ ể ạ ấ ồ ọ ti n. Đ có th đ a ch ng n m Ng c Châm ra nuôi tr ng công nghi p và đ t

ượ ệ ế ả ộ ị đ c hi u qu cao chúng tôi có m t vài ki n ngh sau:

ị ế ụ ự ậ ề ạ ờ ứ ề Do th i gian th c t p có h n, chúng tôi đ ngh ti p t c nghiên c u đ

ể ườ ấ ể ấ ồ ọ ợ tài này đ tìm ra môi tr ng thích h p nh t đ nuôi tr ng n m Ng c

Châm.

ư ỗ ế ạ ứ ể ệ Ngoài nguyên li u mùn c a g keo, bông ph lo i, có th nghiên c u

ữ ư ệ ể trên nh ng nguyên li u khác nh mùn tre, lõi ngô, bã mía đ tìm ra

ệ ố ư ạ ấ ệ ồ nguyên li u t i u cho vi c nuôi tr ng lo i n m này.

ọ ủ ữ ứ ề ề ầ ầ ơ C n có nh ng đ tài nghiên c u sâu h n v thành ph n hóa h c c a

ữ ể ọ ươ ữ ệ ấ ấ n m Ng c Châm đ tìm ra nh ng ph ệ ng pháp h u hi u nh t cho vi c

ế ế ả ả ch bi n và b o qu n.

Đề tài: Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường nguyên liệu đến quá trình sinh trưởng, phát triển và năng xuất của nấm Ngọc Châm (Hypsizigus marmoreus)

Chủ đề:

Tiểu luận khoa học cây trồng

Ở Ầ

Ầ

PH N I : M Đ U

Ổ

Ầ

Ệ

PH N II :T NG QUAN TÀI LI U

Ầ

Ệ

ƯƠ

Ứ

Ậ PH N III : V T LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

Ậ

Ả

Ầ

Ế

Ả PH N IV : K T QU VÀ TH O LU N

ì

i

) y à g n ( h n b g n u r t n a g

i

ờ h T

CT2 Công thức theo dõi

) y à g n (

h n

ì

b

g n u r t

n a

i

g

i

ờ h T

CT2 Công thức theo dõi

)

%

(

h n

ì

b

g n u r t

h c

ị

b m ễ

i

h n ệ

l

ỷ T

Công thức theo dõi

h n

ì

b

g n u r t i

/

ợ s

) y à g n m m

(

c ọ m ộ đ c ố T

Nhiệt độ (độ C)

)

%

(

h n

ì

b

g n u r t

c ố m m ễ

i

h n ệ

l

ỷ T

Nhiệt độ (độ C)

h n

ì

b

g n u r t i