Đề tài: Nghiên cứu các nghi lễ trong các đám cưới hỏi xưa và nay

1

M  ĐÂÙỞ

1.

ọ ề Lý do ch n đ  tài

ợ ả ự ừ ư ệ ế ồ ượ T  ngàn x a đ n nay, vi c d ng v  g  ch ng luôn đ ộ   c coi là m t

ấ ủ ờ ữ ệ ọ ườ ườ ư ệ trong nh ng vi c quan tr ng nh t c a đ i ng i. Ng ằ   i x a quan ni m r ng

ế ạ ầ ạ ồ ớ ợ v  ch ng có h nh phúc v i nhau đ n "đ u b c răng long" hay không, có sinh

ầ ố ộ ờ ụ   sôi "con đàn cháu đ ng" hay không, m t ph n chính là nh  vào phong t c

ự ệ ướ ỏ ượ c i h i đ c th c hi n đúng cách.

ậ ụ ướ ỏ ể ế ưở Nói đ n hôn nhân và t p t c c i h i thì ta có th  liên t ế   ng ngay đ n

ấ ỳ ủ ụ ữ ườ ệ ủ ả ấ ờ ư nh ng th  t c th i x a mà b t k  ng i Vi t nào cũng ph i tuân th , nh t là

ướ ậ ụ ợ ả ự ế ể ờ ồ d ờ i th i phong ki n. Có th  nói th i đó t p t c d ng v  g  ch ng đ ượ   c

ệ ấ ệ ố ư ự ắ ầ ả ờ th c hi n r t nghiêm kh c con cái h u nh  ph i tuy t đ i nghe theo l i cha

ồ ấ ẹ ặ ẹ ả ậ ườ ừ m , cha m  đ t đâu thì con ph i ng i đ y. Th m chí có ng i ngay t khi

ụ ẹ ằ ượ ị ệ ạ còn n m trong b ng m  đã đ c đ nh đo t chuy n hôn nhân.

ễ ướ ụ ộ ộ ễ ậ ộ ị L  c i là m t phong t c, m t nghi l đ m đà phong v  dân t c. Đ ể

ộ ề ụ ậ ử ữ ố ườ ư ặ phong t c t p quán có m t n n g c, quy c u v ng vàng, ng i x a đã đ t ra

ễ ự ợ ồ ớ nghi l ị  hôn nhân. Ngoài s  nêu cao giá tr  câu “Nghĩa v  tình ch ng” v i tình

ươ ự ủ ẹ ọ ả c m yêu đ ụ   ng cao quý cùng s  chung th y v n nghĩa tr n tình còn có m c

ự ế ả ồ ề ệ ầ ả ộ ự   đích là b o t n tinh th n gia t c, đ  cao s  hi u th o, rèn luy n, xây d ng

ườ ế ự ọ ẫ ế ữ con ng i bi ọ  tr ng và tôn tr ng l n nhau, bi t t t gi tròn nhân cách trong

ờ ố đ i s ng.

ớ ự ớ ớ ề ệ ạ ạ Ngày nay v i  n n văn minh hi n đ i cùng v i s  l n m nh không

ủ ướ ừ ợ ả ồ ụ ự ễ ầ ơ ướ ng ng c a n c nhà thì t c d ng v  g  ch ng có ph n d  dãi h n tr c. Cha

ế ị ủ ệ ẹ ả   m  không còn quy t đ nh chuy n hôn nhân c a con cái mà chính con cái ph i

ự ư ệ ự ế ị ể ế ọ ớ t đ a ra quy t đ nh trong vi c l a ch n tìm hi u và k t duyên v i ng ườ ẽ  i s

ờ ở ế ớ ễ ế ả ơ ố s ng đ i ki p v i  mình. Các nghi l ơ  vì th  mà cũng đ n gi n h n. Thay vì

ề ả ướ ư ễ ạ ễ ủ ấ ph i tuân th  r t nhi u nghi l ễ ướ  tr c khi c i nh : L  ch m ngõ, L  xin dâu,

2

ễ ấ ễ ạ ễ ễ ỏ L  ăn h i, L  đính hôn, L  v n danh, L  n p tài và sau khi c ướ ạ i l i có L  l ễ ạ   i

ễ ặ ờ ỉ ạ ễ ư ễ ạ ễ m t, L  cheo thì bây gi ch  còn l ữ i nh ng l chính nh  L  ch m ngõ, L  ăn

ễ ướ ỏ h i và L  c i.

ễ ư ườ ệ Tuy nhiên dù tuân theo nghi l x a hay nay thì ng i Vi ề ấ   t Nam đ u r t

ộ ố ứ ề ế ạ ậ ọ coi tr ng h nh phúc l a đôi và cu c s ng v  sau. Chính vì th  mà các b c làm

ư ẹ ườ ả ấ ỹ ưỡ ủ cha m  cũng nh  ng i thân c a hai bên gia đình ph i r t k  l ng trong

ệ ọ ổ ọ ọ ờ ọ ướ ấ ả vi c ch n tu i, ch n ngày, ch n gi , ch n phòng c i… t t c  ph i đ ả ượ   c

ẩ ị ễ ẻ ặ ệ ạ ượ chu n b  chu đáo đ  l ể ễ ướ  c i di n ra suôn s  và đ t bi t là đ t đ c mong

ướ ề ộ ữ ề ộ ố ị ượ c v  m t cu c s ng hôn nhân b n v ng, th nh v ng và con cháu  đ ề

ề ề hu v  sau.

ơ ướ ộ ệ ầ H n ngàn năm d i ách đô h , hôn l ễ ở Vi ị ả   t Nam tuy ban đ u ch u  nh

ưở ề ề ệ ặ ầ ả h ụ   ng n ng n  văn hóa Trung Hoa v  sau d n dà đã c i thi n theo phong t c

ủ ộ ệ ừ ậ t p quán và văn hóa riêng c a dân t c ta. Hôn l ễ ở Vi t Nam t đây thiên v ề

ệ ấ ề ế ả ộ ơ xã h i tính, dành nhi u tho i mái cho trai gái h n là chuy n c u k t thông gia

ề ưỡ ệ ắ ặ cũng không n ng n , tín ng ng, câu n  và phép t c.

ộ ướ ồ ườ ổ ệ "Cây có c i n c có ngu n" ng i có ông bà t ể    tiên, vi c tìm hi u

ủ ườ ư ầ phong t c t p ụ ậ  quán c a ng ề i x a là đi u c n thi ế ụ ệ ướ ả ủ   i g  c a  c t, t c l

ườ ư ầ ủ ủ ố ộ ộ ng i x a là m t nét văn hóa đ c ộ  đáo c a Dân t c đã góp ph n c ng c  gia

ề ữ ữ ắ ề ả đình b n v ng, làm n n t ng v ng ch c cho xã h i.ộ

ề ượ ự ế ồ ế ằ Đ  tài này đ ả c ti n hành nh m kh o sát tình hình th c t ờ   , đ ng th i

ứ ậ ụ ệ ướ ỏ ừ ữ ủ ộ nghiên c u t p t c chung c a dân t c trong vi c c i h i. T  đó có nh ng đ ề

ụ ấ ượ ̣ ổ ứ ể ậ xu t có th  v n d ng đ c vào l ễ ướ  c i ngày nay, viêc t ộ  ch c m t đám c ướ   i

ừ ợ ư ề ả ầ ọ ờ   ừ ơ v a đ n gi n nh ng không kém ph n sang tr ng, v a h p túi ti n trong th i

ư ạ ẫ ớ ộ ờ ỳ k  bão giá nh ng mang l i ý nghĩa l n lao trong cu c đ i, v n gi ữ ượ  đ c nét

ữ ộ ị ướ ỉ ấ ẹ đ p văn hóa dân t c và ch p hành đúng nh ng đ nh h ị ủ   ng trong ch  th  c a

ướ ờ ế ế ề ạ nhà n ề c và trên h t là ni m vui, ni m h nh phúc vô b  b n.

3

2.

ứ ụ M c đích nghiên c u

ứ ề ễ ướ ỏ ư Đ  tài nghiên c u các nghi l trong các đám c ằ   i h i x a và nay nh m

ớ ẹ ệ ướ ỏ ế ớ ạ ắ gi i thi u nét đ p trong văn hoá c i h i đ n v i b n bè kh p đ t n ấ ướ   c,

ờ ư ệ ụ ướ ỏ ứ ế ể ồ đ ng th i góp thêm t li u nghiên c u khi tìm hi u đ n phong t c c i h i.

ư ữ ề ả ợ ổ Đ  tài đ a ra nh ng thông tin t ng h p ph n ánh tình hình th c t ự ế ề v

ệ ổ ứ ướ ề ấ ộ vi c t ch c đám c i ngày nay. Cung c p m t cái nhìn khái quát v  quá trình

ổ ễ ụ ờ ố ữ ộ hình thành và thay đ i l ộ  t c trong đ i s ng xã h i. Nh ng n i dung này

ự ứ ệ ệ ậ ạ ằ ẩ ộ nh m giúp t o nên m t nh n th c khách quan thúc đ y vi c th c hi n các

ế ừ ừ ứ ừ ờ ạ ớ ợ ớ ổ nghi th c v a mang tính k  th a v a mang tính đ i m i phù h p v i th i đ i.

ứ ề ể ự ướ Đ  tài tìm hi u, phân tích, nghiên c u trình t các b c trong nghi l ễ

ữ ề ệ ữ ướ ư ướ ỏ c i h i. Nh ng đi u khác bi t gi a đám c i x a và nay.

ồ ạ ứ ạ ữ ỵ ễ ướ ỏ ự Nghiên c u th c tr ng còn t n t i nh ng kiêng k  trong l i h i. c

ộ ố ả ề ấ ằ ị Đ  xu t m t s  gi i pháp nh m nâng cao giá tr  văn hoá trong các nghi

ờ ả ồ ả ắ ồ ộ ễ ướ ỏ l i h i, đ ng th i b o t n b n s c văn hoá dân t c. c

3.

ứ ấ ử ị ề L ch s  nghiên c u v n đ

ụ ướ ỏ ủ ộ ệ ượ Phong t c c i h i c a dân t c Vi t Nam nói chung đã đ c ghi chép,

ư ố ễ ủ ứ ề ọ ả nghiên c u trong nhi u công trình nh  cu n Th  Mai Gia L  c a tác gi Tuý

ễ ộ ứ   ấ ả Lang Nguy n Văn Toàn – Nhà xu t b n Lao Đ ng, Công trình nghiên c u

ậ ụ ọ ướ ở ự ẵ ạ ả khoa h c “T p t c c i, tang Đà N ng – Th c tr ng và gi ủ   i pháp” c a

ạ ỹ ầ ạ ỹ ế Th c s  Tr n Quang Thanh, Th c s  Bùi Văn Ti ng – năm 1999.

ể ọ ượ ứ Hay chúng ta có th  tìm đ c đ c các ghi chép, nghiên c u này trong

ế ề ụ ậ ệ các sách vi t v  văn hoá, phong t c t p quán Vi t Nam.

ệ ụ ễ ự ợ ả

­ Vi

t   Nam   phong   t c   nghi   l ụ   ồ   d ng   v   g   ch ng   theo   phong   t c

ườ ệ ử ả ắ ệ ứ ồ ng i Vi t – gi gìn b n s c văn hóa Vi t – NXB H ng Đ c.

4

́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̣

­ Viêt Nam phong tuc – Phan Kê Binh – NXB Thanh phô Hô Chi Minh

– 1990

̃ ̀ ơ ư ̣

­ Gia lê x a va nay – Pham Côn S n – NXB Thanh Niên – 1999

́ ụ ả ố ­ Văn hóa phong t c – Hoàng Qu c H i – NXB Văn Hoa Thông Tin –

2000

ướ ỏ ả ạ ỹ ụ ­ T c c i h i – Bùi Xuân M , Ph m Minh Th o – NXB Văn Hoá

ộ Thông Tin Hà N i – 2006

ủ ế ữ ố ạ ộ ổ ợ Nh ng cu n sách nói trên ch  y u ghi l ậ   i m t cách t ng h p theo t p

ườ ệ ệ ướ ỏ ờ ủ ụ t c c a ng i Vi t Nam nói chung trong vi c c i h i, th  cúng trong gia

ả ứ ể ọ ọ ộ ộ ố đình. M t s  tác gi ề  có ch n l c theo ý riêng v  các nghi th c đ  các đ c gi ả

ậ ụ ể ả có th  tham kh o và v n d ng.

ề ề ụ ấ ướ ỏ ượ Nhìn chung v n đ  v  phong t c c i h i đã đ c quan tâm và ghi

ươ ừ ẩ ố ườ chép t ng đ i phong phú. Tuy nhiên các tác ph m v a nêu th ng là khái

ụ ố ộ ả ỳ ử ụ ậ quát các phong t c, công b  cho đ c gi ấ    tu  ý s  d ng. Do v y, sách xu t

ự ế ờ ố ệ ướ ỏ ề ề ư ả b n nhi u nh ng trong th c t đ i s ng vi c c ề   i h i còn khá nhi u đi u

ư ờ ư ị ố ậ ị ỉ ch a hay nh  l i nh n đ nh trong Ch  th  s  27 CT/TW ngày 12 tháng 1 năm

ế ố ề ự ệ ướ ệ ệ ễ ộ 1998 v  th c hi n n p s ng văn minh trong vi c c i, vi c tang, l h i:

ổ ề ữ ể ầ ế “Nh ng năm g n đây, trong quá trình chuy n đ i n n kinh t sang c ơ

ế ị ườ ỉ ạ ả ầ ch  th  tr ỏ ng, chúng ta đã có ph n buông l ng ch  đ o, qu n lý trên m t s ộ ố

ụ ế ố ẹ ệ ự ộ ố ố lĩnh v c văn hoá – xã h i, xem nh  vi c giáo d c n p s ng và l ế   i s ng, thi u

ụ ể ủ ờ ề ữ ụ ẫ ị ị ự ướ s  h ế ng d n k p th i v  phong t c, thi u nh ng quy đ nh c  th  c a Nhà

ướ ố ớ ệ ướ ệ ễ ộ ể ề n c đ i v i vi c c i, vi c tang, l ệ    h i nên đã đ  phát sinh nhi u hi n

ề ạ ả ộ ượ t ữ   ng không lành m nh trong xã h i. Nhi u gia đình, trong đó có c  nh ng

ơ ế ứ ề ộ ộ ướ cán b  có ch c quy n, vì đ ng c  hi u danh, v  l ụ ợ ổ ứ i, t ch c đám c i, đám

ươ ữ ườ ự ợ ỗ tang linh đình, phô tr ng, có nh ng tr ấ ng h p th c ch t là "bán c  thu

5

ể ả ộ ố ủ ụ ủ ụ ề ề ớ ị ti n". Mê tín d  đoan cùng nhi u h  t c, k  c  m t s  h  t c m i hình thành

ọ ướ ế ự do thói đua đòi, và do cách h c theo n ọ ọ   c ngoài thi u s  phê phán, ch n l c,

ướ ổ ế ở ụ ồ ể ề đang có khuynh h ng ph c h i và phát tri n khá ph  bi n nhi u n i... ơ ”

ụ ướ ỏ ư ứ ở ệ ề Nghiên c u v  phong t c c i h i x a và nay Vi ầ   t Nam góp ph n

ẩ ế ề ướ ỏ ượ ầ ủ ơ làm cho các tác ph m vi c đ y đ  h n. i h i đ t v  c

4.

ố ượ ứ ạ Đ i t ng và ph m vi nghiên c u

ố ượ ứ ữ ễ ướ ỏ Đ i t ng nghiên c u: Nh ng nghi l i h i. c

ứ ạ Ph m vi nghiên c u:

­

ừ ư ế ờ Th i gian: T  x a đ n nay

́ ́ươ ̣

­ Không gian: Trên đât n

c Viêt Nam.

5.

ươ ứ Ph ng pháp nghiên c u

ươ ứ ư ệ ổ ợ

­ Ph

ng pháp nghiên c u t ứ    li u, phân tích, t ng h p các nghiên c u

ả ướ ữ ủ c a nh ng tác gi đi tr c.

ươ ấ ằ ả ỏ ỏ

­ Ph

ậ ng pháp ph ng v n, thu th p thông tin b ng b ng h i.

ươ ệ ả ằ ắ

­ Ph

ng pháp kh o sát b ng tr c nghi m

ươ

­ Ph

ng pháp quan sát

ươ ứ ớ ướ

­ Ph

ng pháp so sánh v i các công trình nghiên c u tr c

ươ ị

­ Ph

ử ng pháp l ch s .

6.

ự ễ ủ ề Ý nghĩa th c ti n c a đ  tài

ể ệ ễ ướ ỏ ế ứ ọ Vi c tìm hi u nghi l i h i có vai trò h t s c quan tr ng. Thông qua c

ể ư ệ ứ ề ễ ướ ỏ đó có th đóng góp thêm t li u nghiên c u v  nghi l ờ   ồ i h i. Đ ng th i c

6

ữ ế ằ ữ ị ố ẹ ư đ a ra nh ng ý ki n nh m gi gìn và phát huy các giá tr  văn hoá t t đ p trong

ườ ệ ự ế ừ ụ ễ ướ ủ l i c a ng c i Vi ể t Nam. T  đó có th  áp d ng vào th c t ầ  góp ph n xây

ề ệ ả ắ ế ậ ộ ự d ng n n văn hoá Vi t Nam tiên ti n đ m đà b n s c dân t c.

7

́ ́ ́ ƯƠ ̀ Ơ ̣ CH ̀ NG 1: KHAI QUAT PHONG TUC HÔN NHÂN QUA CAC TH I KY

̀ ̣ ử 1.1. Lich s  vê hôn nhân

̀ ̃ ́ ̀ ̀ ư ư ̉

1.1.1. Nh ng hinh th c hôn nhân đâu tiên cua loai ng

̀ ươ i

ượ ể ế ề ị ử ậ ị Đi ng ờ c dòng th i gian đ  vi ử   t lên l ch s , và nhìn nh n v  l ch s  là

ị ố ớ ề ẫ ấ ườ ự đi u h p d n và thú v  đ i v i con ng ữ   ể ằ i, s  kì thú có th  n m trong nh ng

ề ơ ữ ế ộ ướ ệ ế ạ đi u s  khai mông mu i cho đ n nh ng b ự ả   c ti n văn minh hi n đ i. S  s n

ủ ườ ắ ề ớ sinh và hình thành c a loài ng i g n li n v i quá trình hình thành và phát

ể ủ ị ử ề ắ ộ ộ ớ tri n c a l ch s  xã h i, g n li n v i các hình thái xã h i.

ủ ế ể ễ ọ Theo đó m i di n bi n trong quá trình phát tri n c a loài ng ườ ề   i đ u

ử ề ể ặ ả ấ ả ố ộ ồ ị ph n ánh đ c đi m l ch s  xã h i, ngay c  trong v n đ  ngu n g c hôn nhân

ế ề ữ ề gia đình. Khi vi t v  gia đình, v  hôn nhân và tình yêu nam n , Ăngghen tán

ủ ể ằ ộ ế ố thành quan đi m c a Moóc – gan cho r ng: “Gia đình là m t y u t năng

ế ừ ứ ứ ấ ứ ộ đ ng. Nó không đ ng yên mà ti n t hình th c th p lên hình th c cao, khi xã

ư ậ ứ ứ ấ ơ ộ ế ừ h i ti n t hình th c th p lên hình th c cao h n”. Nh  v y, Ăng – ghen đã

ạ ấ ớ ủ ự ớ ự ụ ể ấ ộ nh n m nh t i tính ch t ph  thu c c a s  phát tri n gia đình v i s  phát

ể ậ ấ ộ ườ ả tri n xã h i và theo đó ta nh n th y loài ng i đã tr i qua các hình thái hôn

nhân khác nhau.

ế ủ ự ổ ườ ầ ộ ố T  tiên tr c ti p c a loài ng ậ ố i là gi ng đ ng v t s ng thành b y, cho

ấ ườ ả ầ ạ ườ ủ ậ ớ th y loài ng i đã tr i qua giai đo n b y ng i nguyên th y – t p đoàn s m

ấ ủ ườ ồ ạ ậ ơ ở nh t c a loài ng i. T p đoàn đó t n t ế i trên c  s  cùng ki m ăn chung, cùng

ạ ừ ừ ự ữ ạ ố phòng ng a chung s  xâm h i t ệ ữ  ngo i lai, và c  nhiên sau n a quan h  gi a

ữ ấ ự ơ ỗ ậ ạ ạ nam và n  r t t ư  do và th m chí là h i h n lo n. Tình tr ng hôn nhân x a

ạ ấ ạ ọ ỗ ườ ộ ề nh t đó g i là “T p hôn” (Lo n hôn), “Trong đó m i ng i đàn bà thu c v

ườ ữ ẹ ị ề nhi u ng i  đàn  ông và  ng ượ ạ c l i. Gi a   ông bà, cha m , con cháu,  ch  em

ự ạ ế ề đ u không có s  h n ch  tính giao nào. Trong tình hình đó, con cái ch  bi ỉ ế t

8

ươ ủ ế ủ ệ ệ ̣ ẹ ế đ n m  và đ ng nhiên vi c nuôi day con cái là công vi c ch  y u c a ng ườ i

m ”.ẹ

9

ế ủ ủ ễ ộ ườ ề ổ ự Di n bi n c a ch ng t c loài ng i v  sau ngày càng thay đ i theo s

ộ ở ự ệ ữ ủ ữ ể ệ ể phát tri n c a quan h  xã h i, ố  s  phát tri n trong m i liên h  gi a nh ng

ủ ườ ẽ ẫ ớ ự ữ ậ t p đoàn khác nhau c a loài ng ề i. Nh ng đi u đó s  d n t ố i s  hôn ph i

ứ ữ ủ ể ộ ộ gi a các ch ng t c khác nhau, hình thành nên m t ki u hôn nhân th  hai là

ứ ạ ầ ầ ấ ớ ọ ệ ế “Qu n hôn”. “Khác v i lo n hôn, hình th c qu n hôn c m đoán m i vi c k t

ế ộ ủ ể ệ ầ ầ ớ ỉ ự hôn trong qu n th  nguyên th y, ch  th c hi n ch  đ  hôn nhân v i các qu n

ộ ự ế ứ ể ể ạ ộ th  khác”. Hình th c hôn nhân này là m t s  ti n b  đáng k , nó đã h n

ế ượ ậ ả ấ ể ệ ầ ố ch  đ c h u qu  x u do vi c hôn ph i cùng qu n th  gây nên.

ướ ờ ổ ị ộ ứ ệ ẫ ờ B c sang th i kì t ứ    ch c “Công xã th  t c m u h ”, th i kì này s c

ẽ ủ ứ ả ự ể ệ ấ ạ ấ ể ả s n xu t phát tri n rõ r t. S  phát tri n m nh m  c a s c s n xu t chính là

ấ ổ ế ệ ề ề ậ ả ố ị ti n đ  cho các t p đoàn s n xu t  n đ nh và đoàn k t. M i dây liên h , ràng

ệ ậ ộ ạ bu c các t p đoàn này là do quan h  dòng máu đem l i. Dòng máu đó đ ượ   c

ệ ặ ở ự ẽ ớ ị ộ ữ ả s n sinh b i s  liên h  ch t ch  v i nhau gi a hai th  t c.

ố ứ ề ệ ạ ữ Do đó, nh ng nhân t trên đã t o đi u ki n cho hình th c “hôn nhân

ạ ộ ạ ộ ữ ấ ộ ờ ngo i t c” ra đ i. Hôn nhân ngo i t c nghiêm c m nam n  trong cùng m t th ị

ị ộ ữ ế ớ ộ t c k t hôn v i nhau. Các thành viên trong th  t c, dù là nam hay n , cũng ch ỉ

ượ ộ ố ượ ế ớ ở ị ộ đ c phép k t hôn v i m t đ i t ng ế ộ  th  t c khác. Ch  đ  hôn nhân này là

ộ ướ ỉ ữ ế ọ ế ố m t b c ti n vô cùng quan tr ng, nó không ch  gi ữ    gìn m i đoàn k t gi a

ị ộ ữ ế ả ạ ẫ các thành viên trong cùng th  t c, h n ch  nh ng mâu thu n n y sinh mà còn

ệ ầ ọ ố ờ góp ph n quan tr ng trong vi c duy trì nòi gi ng cho muôn đ i sau.

ị ộ ệ ể ể ẫ ả ộ ộ ấ Trong xã h i th  t c m u h  phát tri n, trình đ  phát tri n s n xu t

ờ ố ạ ậ ấ ầ ớ ổ ị ngày càng l n m nh. Lúc này đ i s ng v t ch t khá  n đ nh, nhu c u tinh

ủ ề ấ ả ầ ơ ỏ th n nh t là v  tình c m c a con ng ườ ạ i l i càng đòi h i cao h n. Trong quá

ắ ầ ữ ữ ả ả ấ ả ộ trình cùng nhau lao đ ng s n xu t, tình c m gi a nam và n  đã b t đ u n y

ữ ớ ọ ắ ầ ạ ộ ườ ấ ở n . Và nh t là n  gi i h  b t đ u có khao khát đ ượ ở c bên c nh m t ng i

ể ượ ẻ ệ đàn ông đ  đ c chia s  và cùng gánh vác công vi c, hình thái hôn nhân

10

ầ ố ượ ộ ặ ủ ẫ “Đ i ng u” d n đ ự ế ợ c hình thành. Đó là s  k t h p c a m t c p đôi t ươ   ng

đ iố

ấ ộ ị ướ ế ừ ế ộ xác đ nh. Hình thái quá đ  này đã đánh d u b ể c chuy n bi n t ch  đ

ế ộ ố ộ ộ ự ầ ẫ ườ qu n hôn sang ch  đ  đ i ng u hôn là s  “chu c t ủ i” c a ng ụ ữ   i ph  n :

ườ ờ ổ ạ ộ ỏ ộ ồ Ng ấ   i ta chu c mình ra kh i tr ng thái c ng ch ng th i c  và giành l y

ỉ ề quy n ch

ế ộ ườ ứ ứ hi n   thân   cho   m t   ng i   mà   thôi.   T c   là   lúc   này   hình   th c   hôn   nhân

ộ ữ ộ ượ ạ ả ạ ờ m t nam m t n  đã đ c hình thành, t o nên hình  nh “b n đ i trăm năm”

ầ đ y ý nghĩa.

ấ ề ứ ẫ ạ ầ ố ộ ộ Hôn nhân đ i ng u là m t cu c cách m ng l n th  nh t v  hôn nhân

ườ ướ ứ ủ c a   loài   ng ế i.   N u   tr c   đây   trong   các   hình   th c   hôn   nhân   “mông

ộ ườ ế ặ ậ mu i”, ng i con sinh ra không bi t m t cha, không nh n đ ượ ự ưỡ c s  d ng

́ ̀ ờ ươ ấ ụ ừ d c t cha thì ngay nay con cai ra đ i trong vòng tay yêu th ng  m áp c a c ủ ả

ế ệ ẹ ả ả ồ ờ ố cha và m . Đ ng th i nó còn đ m b o duy trì nòi gi ng cho th  h  sau thúc

ộ ủ ể ế ộ ẩ ự đ y s  phát tri n và ti n b  c a xã h i.

ư ậ ạ ị ử ậ ượ ế ề ấ Nh  v y nhìn l i l ch s , ta đón nh n đ c bi t bao đi u kì thú, th y

ượ ừ ướ ể ể ể ượ ữ ề ễ đ c t ng b c phát tri n đ  hi u thêm đ c nh ng đi u đang di n ra trong

ộ ố cu c s ng ngày hôm nay.

ệ ề

1.1.2. Quan ni m chung v  hôn nhân

ế ờ ươ ườ Th i phong ki n, theo luân lý "tam c ng ngũ th ng", con cái mà có

ở ị ụ ủ ệ ẹ ộ ị cha khi nào cũng đ a v  ph  thu c, vi c hôn nhân c a con cái, cha m  có

ồ ấ ế ề ặ ằ ộ ớ   quy n đ c đoán và "đ t đâu ng i đ y". N u con cái không b ng lòng v i

ườ ợ ẹ ỉ ồ ỏ ị ỉ ng i v  (hay ch ng) mà cha m  ch  đ nh thì ch  có cách b  nhà ra đi.

ự ầ ế ỉ ố ủ ượ ơ Chính s  không c n bi t ái tình c a con cái, ch  c t tìm đ c n i "môn

̀ ̀ ộ ố ờ ố ươ ể ợ ẹ đăng h  đ i" là cha m  nh  "m i lái" tim ng ̀ i phu h p đ  đính hôn nên đã

ệ ả ả x y ra t ụ  t o hôn và t c phúc hôn.

11

ườ ư ụ ệ ố ố Ng i x a quan ni m m c đích hôn nhân c t duy trì gia th ng cho nên

ứ ủ ủ ệ ệ ệ ả ộ vi c hôn nhân là vi c chung c a gia t c ch  không ph i vi c riêng c a con

ở ậ ợ ả ế ị ủ ề ồ ị ẹ   cái. B i v y đ nh v  g  ch ng cho con là quy n quy t đ nh c a cha m .

ỗ ề ề ọ ố ụ ủ Nghĩa v  c a m i ng ườ ố ớ ổ i đ i v i t ả  tiên, dòng h  là ph i truy n gi ng v  sau

ề ườ ề ậ ạ ộ ể đ  "vĩnh truy n tông t c", do đó luân lý cho ng ấ   i "vô h u" là ph m đi u b t

ế ấ ớ hi u r t l n.

ữ ế ệ ố ỉ Vi c hôn nhân không nh ng ch  có nguyên nhân huy t th ng mà còn có

ế ườ ữ ợ ố nguyên   nhân   kinh   t .   Ng ả i   v   không   nh ng   ph i   sinh   con   n i   dõi   tông

ườ ụ ệ ả ồ Đ ng mà còn ph i làm l ng và chăm sóc vi c nhà cho gia đình nhà ch ng.

ế ộ ượ ề ợ ế Ch  đ  "đa thê, đa thi p" cho phép đàn ông đ c phép có nhi u v  mà

ế ả ấ ợ ỉ không ph i vì v  chính không sinh con hay ch  sinh con gái. L y thi p (còn

ợ ẽ ợ ầ ổ ầ ợ ứ ễ ướ ọ g i là v  l , v  hai, v  ba, nàng h u...) không c n t ch c l c i và vì

ườ ầ ử ọ ế ế ộ ng ả i thi p không ph i là m t ph n t ồ    tr ng y u trong gia đình nên ch ng

ợ ố ổ ượ hay v  chính mu n đu i khi nào cũng đ c.

́ ́ ể ộ ộ ế ệ ậ ố Là m t quôc gia co t c đ  phát tri n kinh t ch m, công nghi p hoá

ớ ở ự ộ ố ế ư ầ ạ ả ậ ượ ự m i giai đo n ban đ u, s  h i nh p qu c t ch a ph i đã đ ệ   c th c hi n

ề ươ ươ ề trên nhi u ph ệ ng di n nên n ́ ẫ c ta v n gi ữ ượ  đ ề   c nhi u nét văn hóa truy n

ế ừ ữ ố ị ướ ạ ố ườ th ng. K  th a nh ng giá tr  văn hoá gia đình tr c kia, đ i đa s  ng i dân

̀ ́ ́ ơ ở ề ề ẫ ố ̉ ơ n i tôi tiên hanh khao sat v n đ  cao hôn nhân truy n th ng trên c  s  tình

ớ ự ữ ề ả nghĩa v ng b n (hôn nhân có c  tình và nghĩa). Tuy nhiên, cùng v i s  phát

ờ ạ ủ ể ượ tri n chung c a th i đ i, ngày nay, trong hôn nhân, tình yêu đ ọ   c coi tr ng

ứ ố ề ẫ ớ ạ ề ữ ơ h n. Tình yêu đôi l a là nhân t ề  chính t o ti n đ  d n t i hôn nhân b n v ng.

ả ượ ạ ẳ ộ ơ ở ự M t gia đình h nh phúc bình đ ng ph i đ c xây d ng trên c  s  tình yêu.

ả ề ủ ế ồ ấ ữ Theo k t qu  đi u tra c a tôi, t ỷ ệ  l nam n  yêu nhau r i l y nhau

ố ượ ế ấ ự ố ệ ủ ẳ chi m s  l ng cao (97%). S  li u này cho th y s  bình đ ng dân ch  trong

ự ự ệ ớ ừ ả ướ tình yêu, s  t ế  nguy n đ n v i nhau t c  hai phía. Xu h ạ   ng chung, các b n

12

ố ậ ự ể ệ ẻ ậ ậ ắ ớ ứ   tr  mu n l p gia đình ch m đ  còn lo s  nghi p. L p gia đình g n v i ý th c

ự ự ệ ệ ể ề ệ ệ ộ lo s  nghi p là m t quan ni m đúng. Lo s  nghi p đ  có đi u ki n nuôi gia

ờ ố ầ ố ạ ậ ấ ấ đình, t o cho con cái sau này có đ i s ng v t ch t và tinh th n t ề   t nh t. Đi u

ế ố ả ệ ề ế ẫ ả ạ ộ đó d n đ n quan ni m v  các y u t đ m b o cho m t gia đình h nh phúc

ấ ị ữ ổ cũng đã có nh ng thay đ i nh t đ nh.

ế ố ạ ộ ạ Y u t t o nên cu c hôn nhân – gia đình h nh phúc (%)

ứ ự ự ọ ư ủ ế ả ả ấ K t qu  kh o sát c a tôi cho th y, theo th  t l a ch n  u tiên, y u t ế ố

ợ ồ ươ ế ế ọ ầ đ u tiên là v  ch ng th ng yêu tôn tr ng nhau (48.7%), ti p đ n kinh t ế ổ     n

ự ư ự ậ ở ọ ị đ nh (31.9%), gia đình hòa thu n (19.4%). S  dĩ có s   u tiên l a ch n nh ư

ấ ừ ỗ ự ệ ỗ ườ trên là do xu t phát t quan ni m gia đình là ch  d a cho m i ng i.

ỗ ự ượ ệ ể ể ơ ườ Khái ni m ch  d a đ c hi u là n i có th  giúp con ng ổ i yên  n và

ệ ề ế ể ể ố ố ườ phát tri n. Quan ni m truy n th ng là k t hôn đ  có con n i dõi tông đ ng,

ự ự ữ ồ ộ ọ ọ ể đ  có thêm ngu n lao đ ng không còn là s  l a ch n quan tr ng n a. Quan

ủ ệ ề ướ ự ni m v  vai trò c a hôn nhân đang đi theo h ợ   ng đánh giá cao s  hòa h p

ố ố ự ả ề ả trong l i s ng và s  đ m b o v  kinh t ế .

ự ợ ỉ ố ố ự ả ề ả ế Ch  khi có s  hòa h p trong l i s ng và s  đ m b o v  kinh t , hôn

ỗ ự ự ớ ườ ạ ạ nhân m i đích th c là ch  d a cho con ng i và đem l i h nh phúc cho con

ng i. ườ

ư ậ ể ầ ướ ả ấ Nh  v y, hôn nhân đang chuy n d n theo h ng tho  mãn các v n đ ề

ơ ủ ề ả ộ ộ ồ ỗ ự   ủ c a cá nhân nhi u h n c a gia t c hay c ng đ ng. Hôn nhân ph i là ch  d a

ườ ủ ạ ệ ệ ỗ cho m i ng i đang  là quan ni m ch  đ o thay vì quan ni m hôn nhân là đ ể

ọ ườ ố ủ ồ ự ẹ ả ế ụ k  t c dòng h , tăng c ng ngu n l c hay tho  mãn ý mu n c a cha m .

13

ộ ợ ộ ế ướ ỏ ộ ướ ế ừ ồ

1.1.3. T  hôn nhân m t v  m t ch ng đ n c

i h i là m t b c ti n văn

minh

ệ ứ ả ố ủ ế ộ ấ ẫ ờ ể   ị ộ Vào th i kì cu i c a ch  đ  “Th  t c m u h ” s c s n xu t phát tri n

ể ủ ế ổ ị ự ự ấ ớ r t l n đã kéo theo s  phát tri n c a kinh t ị ủ   , kéo theo s  thay đ i đ a v  c a

ề ề ả ấ ộ ế đàn ông và đàn bà trong n n s n xu t xã h i và trong n n kinh t gia đình

ố ủ ự ể ừ ấ ế ộ ẫ ế ộ chính là m u ch t c a s  chuy n t ề  ch  đ  m u quy n sang ch  đ  ph ụ

ể ề ẫ ớ ố ổ quy n. Cùng v i quá trình chuy n đ i này “hôn nhân đ i ng u” cũng phát

ộ ợ ộ ể ồ tri n thành “hôn nhân m t v  m t ch ng”.

ủ ộ ộ ị ị ị ườ ư ị Khi đ a v  xã h i cũng nh  đ a v  trong lao đ ng c a ng i đàn ông thay

ườ ụ ữ ở ề ớ ả ạ ấ ổ đ i, thì ng i ph  n  tr  v  v i b n ch t mà t o hóa ban cho mình, đó là s ự

ề ầ ượ ở ươ ườ ế m m y u, c n đ c che ch  và th ng yêu. Còn ng i đàn ông cũng khao

ượ ứ ườ ủ ữ ể ở ườ khát đ c đem s c c ng tráng c a mình đ  che ch  cho nh ng ng i ph ụ

ấ ả ữ ữ ế ả ộ ắ   ữ n . Trong quá trình lao đ ng v t v , tình c m luy n ái gi a nam và n  đã b t

ặ ả ệ ộ ọ ứ ể ậ ở ầ đ u n y n . Đ c bi t lúc này nh n th c đã phát tri n cao đ , h  mu n t ố ấ ả t c

ứ ủ ể ộ ọ ố ỉ ch  là c a riêng mình. Do đó, h  mu n có m t hình th c nào đó đ  thông báo

ườ ế ể ườ ứ ượ ở ợ ồ ọ cho m i ng i bi t, đ  hai ng i chính th c đ c tr thành v  ch ng, xây

ộ ố ữ ứ ề ộ ễ ự d ng m t cu c s ng riêng, b n v ng và lâu dài. Theo đó hình th c hôn l hay

ướ ỏ ứ ướ ỏ ướ ờ ượ ờ ọ còn g i là c i h i ra đ i. Hình th c c i h i c đoán “đ ờ   c ra đ i vào th i

ộ ừ ế ộ ế ộ ụ ư ư kì quá đ  t ch  đ  “Tòng ph  c ” sang ch  đ  “Tòng phu c ”.

ề ờ ễ ượ ổ ứ ở ẫ Trong th i kì “M u quy n” thì hôn l c t đ ch c nhà gái do ng ườ i

ả ế ở ể ế ộ ụ ề ộ con trai ph i đ n đó ể  r . Sau đó khi xã h i chuy n sang ch  đ  “Ph  quy n”

ườ ệ ậ ế ớ ộ ủ ự thì ng i đàn ông lúc này liên h  m t thi ị t v i gia t c c a mình, d a vào đ a

ớ ộ ượ ể ậ ậ ự ế ộ ủ ọ ị v  xã h i quan tr ng m i giành đ c đ  đ p tan tr t t hôn nhân c a ch  đ

ư ợ ề ề ẫ ở ề ậ “m u quy n”, đ a v  v  nhà mình ở . Và đi u này đã tr  thành quy lu t trong

ổ ị ư ự ả ộ ườ ướ ỏ c ị i h i ngày nay. S  thay đ i đ a v  lao đ ng nh ng không ph i ng i ph ụ

ọ ẫ ứ ộ ạ ữ ớ ộ ị ữ n  không còn s c lao đ ng. H  v n đem l i nh ng giá tr  lao đ ng l n trong

14

nh ngữ

ủ ộ ườ ấ ậ ngành th  công. Do v y, khi gia t c có ng ồ i đi l y ch ng, theo l ệ ườ  th ng,

ả ồ ườ ấ ấ ấ ị ề ộ đòi nhà trai m t kho n b i th ng nh t  đ nh. Đó chính là d u  n v  các

ề ướ ề ả ễ ướ ỏ kho n ti n cheo, ti n c i trong l nghi c i h i ngày nay.

ướ ở ọ ơ c s  dĩ quan tr ng h n cái sau là vì nó có ý Ăng – ghen đã nói: “Cái tr

ả ườ ế ầ ầ ườ nghĩa gi i phóng loài ng i, l n đ u tiên nó khi n loài ng ố i kh ng ch ế

ẳ ớ ộ đ ượ ứ ự c s c t nhiên, do đó mà thoát ly h n gi ậ .  i đ ng v t”

ứ ủ ữ ậ ầ Đúng v y, nh ng hình th c hôn nhân đ u tiên c a loài ng ườ ừ i t ạ    “T p

ạ ộ ế ầ ẫ ố hôn”, “Qu n hôn” đ n “Hôn nhân ngo i t c”, “Hôn nhân đ i ng u” dù cho

ữ ộ ướ ọ ả ư còn mông nu i nh ng đây là nh ng b c quan tr ng có ý nghĩa gi i phóng

ườ ạ ư ữ ạ ộ ườ loài ng i, là nh ng cu c cách m ng vĩ đ i đ a con ng ỏ   i  thoát ly kh i

ổ ơ ủ ư ớ ứ ạ ồ ố ồ ờ ngu n g c c  s  c a mình. Đ ng th i nó còn có s c m nh di l u t i ngày

ờ ố ữ ụ ẹ ộ ở nay, đi vào đ i s ng dân t c tr  thành nh ng nét đ p trong văn hóa phong t c.

ụ ướ ỏ ủ ắ ầ ừ ữ ứ Phong t c c i h i c a nhân dân ta b t đ u t nh ng hình th c hôn

ủ ầ ườ ử ế ị nhân đ u tiên c a loài ng ộ ợ ộ   ứ i trong l ch s  đ n hình th c hôn nhân m t v  m t

ề ầ ề ồ ướ ỏ ị ướ ỏ ch ng là ti n đ  đ u tiên cho c ẳ i h i. Kh ng đ nh c i h i là m t b ộ ướ   c

ờ ố ấ ớ ữ ế ị ườ ệ ti n văn minh, có nh ng vai trò, v  trí r t l n trong đ i s ng ng i Vi t Nam.

̀ ̉

1.1.4. Vai tro cua c

́ ̉ ươ i hoi

ộ ờ ủ ướ ỏ ệ ộ ỗ ệ ọ C i h i là m t vi c vô cùng h  tr ng trong cu c đ i c a m i con ng ườ   i,

ế ẫ ườ ắ ở vì th  ta v n th ng nghe dân gian ta nh c nh :

ậ ợ ấ “T u trâu, l y v , làm nhà

ệ ấ ớ ườ Xong ba vi c  y m i ra con ng i”

ệ ạ ậ ư ệ ế ạ ầ ộ ọ Vi c t o l p gia đình có t m quan tr ng nh  vi c ki n t o m t mái nhà

ư ệ ể ự ư ầ ắ ả ể đ  sum v y, tránh m a, n ng, cũng khó nh  vi c ph i làm sao đ  l a đ ượ   c

15

ộ ố ả ộ ố ể ừ ả ờ m t con trâu t t đ m b o cu c s ng. Ngay trong th i kì chuy n t hôn nhân

ế ộ ộ ợ ộ ẫ ố ồ ườ ầ “đ i ng u” sang ch  đ  m t v  m t ch ng, con ng ố   i đã có nhu c u mu n

ẳ ị ự ệ ườ ượ kh ng đ nh tình yêu chân chính, t ủ  nguy n c a hai ng ố i, mu n đ ọ   c m i

ườ ừ ậ ẫ ộ ố ữ ng i th a nh n m t tình yêu. Và mong mu n đó v n còn gi nguyên giá tr ị

ớ t i hôm nay.

ướ ỏ ự ộ ớ ị C i h i còn có m t giá tr  nhân văn l n lao đó là s  duy trì và phát

ớ ư ế ứ ể ố ồ ố ọ ệ tri n gi ng nòi. V i c  dân nông nghi p tr ng tr t, thì gi ng là h t s c quan

ấ ấ ả ấ ắ ọ ố ố tr ng và quý giá. M t gi ng là m t t t c , là tay tr ng và ng ượ ạ c l i còn gi ng

ươ ủ ỏ ư ậ ả ọ ọ ố là còn t ng lai, hi v ng. Gi ng c a c  cây hoa màu ph i quý tr ng nh  v y,

ủ ố ườ ầ ơ ọ ộ Gi ng nòi c a con ng i còn quý tr ng h n b i ph n.

ườ ệ ừ ư ế ữ ứ ề ạ ố Ng i Vi x a đ n nay luôn gìn gi t t truy n th ng luân lí đ o đ c,

ứ ủ ả ự ệ ề ạ ọ ộ ướ ỏ ớ m i vi c làm đ u ph i d a trên luân lí đ o đ c c a dân t c. C i h i v i

ứ ễ ữ ư ễ ọ nh ng hình th c l ễ ợ  nghi long tr ng và thiêng liêng nh : L  gia tiên, L  h p

ễ ạ ặ ứ ố ẹ ị ạ ữ ạ ẩ c n, L  l i m t đã b c l ộ ộ ượ  đ c nh ng giá tr  đ o đ c t ế   t đ p trong đ o hi u

đễ

ả ặ ọ ợ ồ ễ ướ ỏ ớ ổ v i t tiên, trân tr ng tình c m v  ch ng. M t khác, l ị   i h i còn là d p c

anh

ượ ề ặ ầ ỡ ạ em b n bè đ c g p g , sum v y, hàng xóm láng gi ng đ ượ ụ ọ c t h p, làm

ữ ắ ườ ớ ườ ầ ả tăng thêm tình c m g n bó gi a ng i v i ng ố ế i, tăng thêm tinh th n c  k t

ồ ươ ấ ướ ừ ạ ộ c ng đ ng tình yêu làng xóm quê h ng, đ t n ố   ọ c. T  tôn tr ng h t gi ng

ườ ữ ế ễ ẩ ọ ườ ệ con ng i đã ti n hành nh ng l nghi c n tr ng. Ng i Vi ề t có nhi u nghi l ễ

ở ọ ợ ế ể ồ ơ ẩ ồ ỏ ố   ề ạ v  h t lúa, h n lúa, b i h  s  n u s  s y đ  h n lúa b  đi thì thóc gi ng

ầ ượ ư ậ ấ ọ ả không n y m m đ c, mùa màng th t bát. Và cũng nh  v y tôn tr ng “nòi

ố ễ ướ ỏ ủ ườ ệ ượ ế ữ gi ng”, nh ng nghi l trong c i h i c a ng i Vi t cũng đ c ti n hành

ọ ẩ c n tr ng.

́ ̀ ụ ̀ ơ 1.2. Phong t c hôn nhân qua cac th i ky

16

̀ ̀ ơ ̣ 1.2.1. Phong tuc hôn nhân th i Vua Hung

ễ ờ ấ ừ ặ ủ ề ư ụ Phong t c hôn l ươ  th i Hùng V ng xu t phát t đ c tr ng c a n n văn

ứ ễ ế ấ ộ ữ ặ ệ hóa mà các nghi th c, l ti t có nh ng nét r t đ c đáo, đ c bi ể   ữ t là nh ng bi u

ư ầ ệ ợ ồ ữ ề ạ tr ng c u chúc cho quan h  v  ch ng mãi mãi v ng b n, h nh phúc.

ứ ờ ỳ ể ế Các nghi th c và l ễ ế  ti ộ   t hôn nhân trong th i k  này đã phát tri n đ n m t

ụ ể ắ ộ ố m c đứ ộ đáng k , hình thành nên m t s  phong t c có ý nghĩa sâu s c. Tr ướ   c

ồ ế ễ ạ ẩ ớ ổ ứ ụ ế h t là t c thách c ướ  r i đ n l ậ  d m v i các v t ph m. Khi t i, ch c hôn l ễ   ,

ườ ọ ườ ấ ấ ứ nghi th c này th ng kèm theo các trò vui, m i ng i l y bùn đ t, hoa qu ả

ư ộ ự ầ ề ố ẹ ể ném vào chàng r  nh  m t s  c u chúc nh ng ữ  đi u t ồ   ủ ộ t đ p c a c ng đ ng

ụ ợ ồ ớ ơ ộ ứ cho đôi v  ch ng m i. T c ăn c m chung cũng là m t nghi ọ    th c quan tr ng

ứ ệ ấ ợ ồ ộ ữ đánh d u vi c đôi nam n  chính th c là v  ch ng. ơ ả    Đó là m t vài nét c  b n

ấ ề ươ ụ ờ nh t v  phong t c hôn nhân th i Hùng V ng mà chúng ta bi ế ượ t đ c qua các

ủ ử ư ế ề ầ ơ truy n thuy t  nh : S n Tinh, Th y Tinh, Tr u cau, Ch   Đ ng ử ồ  T …, qua

ụ ệ ữ ồ ạ ế ứ ề ỏ ụ nh ng t c l còn t n t i đ n ngày nay. Đi u đó ch ng t phong t c hôn

ươ ấ ờ ệ ộ nhân th i Hùng V ng là m t nét văn hóa r t riêng, khác bi ể   ề t, có nhi u đi m

ộ ậ ả ắ ổ ự ạ ặ ắ đ c s c, đ c đáo mang đ m b n s c mà t tiên chúng ta đã t o d ng trong

ủ ờ ố đ i s ng văn hóa c a mình.

ụ ả ờ ờ ươ Phong t c hôn nhân Th i Hùng V ng tr i qua 18 đ i các vua Hùng và

ề ượ ế ễ ễ ạ nhìn chung đ u đ c ti n hành theo ba nghi l chính sau: L  d m, L  r ễ ướ   c

ễ dâu, L  thành thân.

1.2.1.1. L  d mễ ạ

ướ ễ ạ ễ ể ế ậ ẩ Tr ế c h t là l d m, trong l này, v t ph m không th  thi u là gói

ấ ừ ậ ượ ấ ắ ố ư ươ ặ mu i ho c n m ắ  đ t. N m đ t v a là v t t ng tr ng cho quê h ồ   ng, ngu n

ờ ừ ấ ề ắ ươ ệ ấ ộ c i, là l i nguy n g n bó v i ớ  đ t đai, làng xóm, v a là h ng li u (đ t hun).

17

ố ờ ặ ả ằ ắ Còn gói mu i là l i chúc cho tình c m đôi trai gái m n mà, đ m th m, thu ỷ

chung.

ễ ướ 1.2.1.2. L  r c dâu

ứ ướ ụ ể ả Trong nghi th c r ấ c dâu có t c ném bùn đ t, hoa qu  vào chú r . Có

ử ầ ể ặ ặ ắ ẽ ụ l t c này có ý nghĩa th  thách và c u mong chú r g p may m n, g t hái

ờ ố ể ạ ự ả ố ẹ thành qu  cao trong lao đ ng ộ  đ  t o d ng đ i s ng gia đình t ạ   t đ p, h nh

ộ ở phúc.   Ngày   h i   làng ệ     các   xã   Vân   Luông   (huy n   Phù   Ninh)   và   Chu   Hóa

ủ ỉ ễ ạ ọ ướ ệ (huy n Lâm Thao) c a t nh Phú Th  có di n l ơ i tích S n Tinh r ọ c Ng c Hoa

ả ườ ấ ườ ơ ề v  núi T n, ng i ta ném đ t đá vào ng i đóng vai S n Tinh.

1.2.1.3.

ễ L  thành thân

ễ ụ ể ớ Khi làm l ộ    thành thân còn có t c cô dâu, chú r  ăn chung v i nhau m t

ế ộ ố ượ ủ ụ đĩa c mơ  n p, u ng chung m t chén r ầ   u. Ý nghĩa c a t c này cũng là c u

ư ế ắ ợ ớ ơ chúc cho hai v  ch ng ồ  luôn g n bó v i nhau, dính nhau nh  dính c m n p và

ư ụ ế ơ ướ ệ say mê nhau nh  say r ượ  T c ăn c m n p trong ngày c u. i hi n còn th y ấ ở

ướ ườ ườ ự ộ ộ đám c i ng i M ng và m t s ộ ố dân t c thu c khu v c Tây Nguyên.

ụ ệ ủ ễ ờ ươ Trên đây là ý nghĩa c a ba t c l chính trong hôn l th i Hùng V ng,

ủ ườ ể ấ ả nó ph n ánh t ư ưở  t ả ng, tình c m c a ng i Vi ệ ượ t đ ệ c bi u hi n r t sinh

ầ ộ ắ ắ ơ ồ ộ đ ng, hàm ý sâu s c trên tinh th n c ng đ ng keo s n, g n bó.

ờ ặ ươ ể 1.2.1.4.  Ý nghĩa, đ c đi m hôn nhân th i Hùng V ng

ơ ả ủ ữ ặ ộ ộ ệ ư M t trong nh ng nét đ c tr ng c  b n c a xã h i Vi t Nam là tính

ế ệ ồ ờ ồ ộ c ng đ ng, m i ế   ọ  vi c liên quan đ n cá nhân cũng đ ng th i liên quan đ n

ồ ư ủ ấ ể ả ộ c ng đ ng, k  c  hôn nhân là ự  lĩnh v c riêng t nh t. Hôn nhân c a ng ườ   i

ệ ề ầ ố ơ ệ ườ ấ Vi t theo truy n th ng không đ n thu n là vi c hai ng i l y nhau, mà là

18

ẹ ọ ủ ệ ả ấ ừ ợ ủ vi c c a c  cha m , h  hàng hai bên, nó xu t phát t quy n ề  l ộ   i c a c ng

ề ả ạ ữ ể ặ ồ đ ng trên n n t ng văn hóa mang l i nh ng đ c đi m riêng.

ộ ợ ỉ ấ ộ ọ ồ ơ ọ Hôn nhân m t v , m t ch ng (S n Tinh ch  l y Ng c Hoa, Ng c Hoa

ọ ư ỉ ấ ệ ầ ơ ườ ch  l y ỉ ấ  S n Tinh, cô gái h  L u trong truy n Tr u Cau ch  l y ng i anh

ặ ắ ổ ớ ộ ị trong c p anh em Tân và Lang…) trai gái g n bó v i nhau m t cách  n đ nh,

lâu dài.

ụ ướ ị ủ ả ườ Có t c thách c ậ i, ph n ánh thân ph n và giá tr  c a ng ụ ữ i ph  n  (vua

ệ ễ ậ ế ề ơ ỷ ướ ặ Hùng thứ 18 đ t đi u ki n l v t khi S n Tinh, Thu  Tinh đ n xin c ọ   i Ng c

Hoa).

ấ ễ ỏ ồ ồ ạ ở ứ ề Đ ng nh t l h i và l ễ ướ  c i (nghi th c này còn t n t i nhi u vùng

ườ ệ ế ỷ ướ ấ ở nông thôn ng i Vi ữ t trong nh ng th  k  tr c, ngoài ra ta còn th y ề    nhi u

ướ ủ ồ ờ ậ ộ ố ườ ạ ộ đám c i c a đ ng bào M ng và m t s  dân t c Tây Nguyên th i c n đ i).

ự ệ ứ Có s  phân bi ấ   t giàu sang, nghèo khó (vua Hùng th  18 không ch p

ử ồ ử ấ ậ nh n vi c ệ  Tiên Dung l y chàng đánh cá nghèo Ch  Đ ng T ).

ụ ệ ả ớ ụ ế ộ ứ ủ ề Hình th c hôn nhân c a ch  đ  ph  h  n y sinh v i t c cô gái v  nhà

̀ ế ơ ề ồ ̣ ch ng (ph n ả  ánh qua truy n thuy t S n Tinh – Ngoc Hoa, Trâu cau,…)

ụ ữ ụ ồ ồ ạ ố ẹ ẻ ở ộ ấ Có t c ph  n  đi l y ch ng r i quay l i nhà b  m  đ ờ  m t th i gian

ầ ờ ộ ơ ọ ế cho đ n khi ấ    sinh con đ u lòng: Ng c Hoa l y S n Tinh, m t th i gian sau đã

ề ử ư ấ ắ quay v  nhà mình. Theo các sách s , Tr ng Tr c và Thi Sách sau khi l y nhau

ạ ấ ủ ở ồ ằ ẫ ở v n riêng t i đ t c a mình. Nhi u ề  làng quê đ ng b ng và Trung du phía

ế ạ ắ ẫ ụ ệ B c cho đ n cách m ng tháng 8/1945 v n còn gi ữ t c l ộ   ư  này, nh  làng N i

ệ ở ắ ơ Du Tiên S n (B c Ninh).

ườ ụ ữ ủ ộ ộ ộ Trong các cu c hôn nhân, ng i ph  n  có m t vai trò khá ch  đ ng,

ụ ữ ụ ủ ư ệ ể ộ đây chính là m t bi u hi n tàn d  vai trò c a ph  n  trong phong t c hôn

19

ế ộ ẫ ờ ỳ ử ồ ủ ộ ử ệ ấ nhân th i k  ch  đ  m u h : Tiên Dung ch  đ ng l y Ch  Đ ng T , cô gái

ọ ấ ử ệ ầ ườ ọ ư h  L u trong truy n Tr u Cau ch  đ ng ủ ộ  th  thách và ch n l y ng i anh…

ộ ợ ể ỗ ộ ồ Hôn nhân m t v , m t ch ng đã hình thành các gia đình cá th , m i gia

ể ủ ứ ả ế ệ ự ẹ ấ đình g mồ  hai th  h : Cha, m  và con cái. S  phát tri n c a s c s n xu t và

ữ ụ ể ế ấ ớ ộ công c  lao đ ng v i hi u ệ  su t cao đã bi n nh ng gia đình cá th  thành các

ế ộ ậ ị ơ đ n v  kinh t đ c l p.

ứ ủ ươ ữ ụ ấ ờ Phong t c hôn nhân th i Hùng V ng đánh d u nh ng nghi th c c a xã

ẫ ồ ạ ư ể ạ ớ ư ủ ề ộ h i phát tri n trong giai đo n m i nh ng v n t n t i nhi u tàn d  c a phong

ề ợ ủ ề ờ ị ị ụ t c hôn nhân th i m u ẫ  quy n. Trong gia đình, đ a v  và quy n l i c a ng ườ   i

ụ ữ ượ ề ề ẳ ặ ọ ớ ph  n  đ c tôn tr ng và v  nhi u ề  m t còn bình đ ng v i đàn ông. Đi u này

ượ ế ề ả ưỡ ể ấ đ ữ c ph n ánh trong nh ng truy n thuy t, tín ng ệ   ng và nh t là bi u hi n

ộ ộ ượ ườ ụ ữ m t cách sinh đ ng qua hình t ng ng i ph  n  trong ngh ậ ạ ệ thu t t o hình

ơ ủ c a văn hóa Đông S n.

ươ ữ ể ặ ờ ấ   ủ Trên đây là nh ng đ c đi m chính c a hôn nhân th i Hùng V ng. T t

ộ ả ắ ộ ộ ượ ộ ả ể ệ  m t b n s c riêng, m t phong cách dân t c đ c đáo đ c  th  hi n ả   c b o

ế ừ ộ ộ ồ ệ ư l u, k  th a lâu dài trong c ng đ ng dân t c Vi t Nam.

1.2.2.

ụ ờ ế Phong t c hôn nhân th i phong ki n

ế ộ ế ấ ạ ế ờ Ch  đ  hôn nhân ở ướ  n c ta th i phong ki n r t h n ch  quy n l ề ợ   i

ụ ữ ư ế ề ẳ ạ ấ ợ ủ c a ph  n . Ch ng h n nh  cho phép đàn ông l y nhi u v  và thi p (trong

ụ ữ ỉ ượ ấ ộ ợ ượ ề ồ khi ph  n  ch  đ ồ c phép l y m t ch ng), v  không đ ệ c quy n ki n ch ng.

ạ ứ ề ả ự ế ề   Hôn nhân và gia đình xây d ng trên n n t ng đ o đ c phong ki n đ u

ữ ả ệ ề ọ ưở ủ là tr ng nam khinh n , b o v  quy n gia tr ng c a đàn ông, hôn nhân theo

ệ ả ấ ả ỏ ộ ộ ố ẳ đ ng c p (đòi h i ph i môn đăng h  đ i), b o v  và duy trì tông t c phong

ki n.ế

20

ị ả ưở ờ Hôn nhân th i Phong ki n ế ở ướ  n c ta cũng ch u  nh h ng r t l n t ấ ớ ừ

ệ ướ ỏ ả ự ọ văn hóa Trung Qu c, ố vi c c i h i ph i tuân theo 6 trình t ụ ễ    g i là “L c l ”.

ễ ạ ễ ờ ườ ố ế ướ : Là l mà nhà trai nh  ng ỏ ằ   i mai m i đ n nhà gái  m h i r ng L  N p thái

ụ ấ ọ ố mu n kén ch n con gái nhà  y làm dâ  cho con trai nhà mình.

ễ ấ ủ ừ ễ ấ ỏ : V n danh nghĩa là h i tên. L  theo đúng nghĩa c a t này khi L  V n danh

ổ ủ ướ ệ ỏ ế nhà trai  m h i rõ tên, tu i c a cô gái, ngoài vi c bi ụ   ế t rõ thân th , giáo d c

ể ế ể ổ ợ ủ c a cô gái thì cũng đ  nhà trai bi ớ   t tu i và ngày sinh đ  xem xung hay h p v i

con trai nhà mình.

ễ ạ ễ ủ ổ ợ ọ   : L  c a nhà trai báo cho nhà gái đã xem tu i xung h p, m i L  N p cát

ệ ố ẹ ế ố chuy n t t đ p và mu n ti n hành hôn l ễ   .

ể ễ ở ừ ườ ủ ễ ạ ệ: Nhà trai đem sính l ễ ớ  t i nhà gái đ  làm l đ t ng c a nhà gái L  N p t

ễ ắ ủ ể ươ và cũng là l ra m t c a chàng r  t ng lai.

ễ ễ ủ ấ ị ướ ỳ: L  c a nhà trai xin nhà gái  n đ nh ngày r ự c dâu d a theo ỉ L  Th nh k

ệ ố ể ườ ấ vi c xem ngày tháng t t lành đ  ng i con gái xu t giá.

ễ ễ ướ ướ : Chính là l i, r c ề c dâu v  nhà trai. L  Thân nghinh

̀ ́ ừ ờ ế ̣ 1.2.3. Phong tuc hôn nhân truyên thông (t sau th i phong ki n)

ề ả ố ưở ề ở Trong truy n th ng, khi chúng ta không còn  nh h ng nhi u b i văn

ướ ữ ủ ườ hóa c a đ t ủ ấ  n c Trung Hoa n a thì hôn nhân c a ng i Vi ệ ượ ổ ứ c t ch c t đ

ầ ự ễ ễ ơ ấ ễ ấ ễ ạ ễ ỏ ạ theo tu n t 6 l sau: L ễ d m, L  s  v n, L  v n danh, L  h i, L  n p tài

ễ ướ và L  c i.

ễ ạ ọ ễ ạ 1.2.3.1. L  d m (còn g i là l ắ    ch m ngõ hay coi m t)

ướ ứ ư ể ậ Là  m ý xem có  ng thu n không đ  chính th c làm l ễ ơ ấ  Khi s  v n.

ượ ừ ộ ườ ộ ố nhà trai tìm đ c m t nhà gái v a ý th ng là "môn đăng h  đ i" hay khi

ả ộ ng iườ  con trai ph i lòng m t cô gái:

ấ ẹ Th y em đ p nói đ p c ẹ ườ i

21

ẹ ườ ẹ ế Đ p ng i đ p n t ra vào đoan trang

ướ ế ằ ờ ố ướ Nhà trai nh  ông mai đ n nhà gái  m ý r ng mình mu n "b ế   c đ n"

ẽ ế ồ ọ thăm ch i làmơ ế    quen, n u nhà gái đ ng ý thì nhà trai s  ch n ngày lành đ n

ế ọ ễ ạ ễ ậ ệ vi ng nhà g i là l d m. L ễ này không dùng l ổ    v t, trong câu chuy n trao đ i

ư ề ậ ệ ế ch a đ  c p đ n vi c hôn nhân.

1.2.3.2.

ễ ơ ấ L  s  v n

ứ ượ ườ ứ ặ ỗ Nhà trai mua bánh, m t, r u, trà, đ ế   ng phèn m i th  1 c p,  đ n

ế ọ ồ ướ vi ng và bi u ế  nhà gái g i là "đi cho đ ", tr c khi đi, ông mai báo cho bên gái

ế ể ệ ẩ ỉ ị bi t đ  chu n b  đón ti p. ứ ư   ế  Trong câu chuy n cũng ch  nói bóng gió ch  ch a

ứ ề ế ấ ặ ố ấ   đi vào v n đ  then ch t. Vài ngày sau, n u nhà gái im l ng t c là đã ch p

ế ế ậ ứ thu n, còn n u nhà gái mang quà đ n nhà trai đáp l ễ t c là chính th c t ứ ừ ố    ch i

ộ ả ồ   ọ cu c hôn nhân, g i là "đi tr  đ ":

ư ử ớ Duyên ta nh  l a m i nhen

ư ư ớ ớ ọ Nh  trăng m i m c nh  đèn m i khê

1.2.3.3.

ễ ấ L  v n danh

ế ễ ơ ấ ẽ ả ờ N u l s  v n trôi ch y, nhà trai s  nh  ông mai sang nhà gái trao

ả ế ằ ổ ế ấ m nh gi y ghi tên tu i chàng trai, n u nhà gái b ng lòng thì cũng cho bi t tên

ổ ọ ố ễ ậ ế tu i cô gái. Nhà trai ch n ngày t t cùng ông mai mang l v t đ n nhà gái làm

ượ ế ộ ễ ấ l ồ  v n danh, g m 2 chai r ế u, 6 mi ng tr u, ầ  6 mi ng cau, 2 h p trà, cùng

ứ ườ ứ ỗ bánh, m t, đ ặ ng phèn m i th  1 c p Ông mai thay m t ặ  bên trai nói rõ ý đ nhị

ứ ế ế ố ợ ộ ồ mu n h p th c hóa cu c hôn nhân, k t tình sui gia. N u bên gái đ ng ý thì

ẽ ượ ư ệ ọ chàng trai s   đ c phép ở ạ  l i  nhà gái 3 ngày, làm m i  vi c nh  con cái

ừ ế ặ ồ ọ ế   trong nhà, T  đó, g p ngày m ng Năm tháng Năm (T t Đoan Ng ), ngày T t

ỗ ỵ ể ả ễ ậ Nguyên Đán, hay ngày gi k  bên nhà gái, thì chàng r  ph i mang l v t đi t ế   t

ố ầ ợ ồ v , g m đ u heo, trà r ế ượ  bánh,... N u giàu có thì l u ễ ế  t t là 1 con heo nh t cũi,

22

ế ẹ ằ ư ả ậ cùng n p đ u bánh trái. Ngày x a, khi cha m  b ng lòng thì con cái ph i nghe

ẹ ặ ồ theo: Cha m  đ t đâu con ng i đó.

ư ấ ế ủ ử ừ ế ộ ỏ ư   N u bên trai n a ch ng b  cu c thì công c a coi nh  m t h t, nh ng

ả ồ ừ ấ ồ ế n u bên gái n a ử  ch ng h i hôn thì ph i b i hoàn g p đôi:

ố ợ ủ ổ Trai chê v  c a đ  xu ng sông

ồ ộ ồ ủ Gái h i ch ng c a m t thành hai

ễ ơ ấ ạ ớ ế ễ ỏ ể ờ Sau l s  v n 1 th i gian, ông mai liên l c v i nhà gái đ  xin xúc ti n l h i.

ễ ỏ ọ ễ ễ 1.2.3.4. L  h i (còn g i là l ỏ  ăn h i, hay l đính hôn)

ườ ư ơ ễ ướ ọ ễ ậ Ng i x a cho quan tr ng h n l c i, nhà trai mang l ễ ồ    v t (sính l ) g m

ế ẫ ầ ặ ầ 1 đôi bông tai, 1 chi c nh n đính hôn, 1 mâm tr u cau, 1 c p đèn c y, 1 con

ế ễ heo quay, 1 mâm xôi màu, trà, bánh đ n nhà gái l gia tiên.

ồ ộ ố Nhà trai g m có ông mai, ông bà sui trai cùng ộ    m t s  bà con thân t c.

ể ắ ươ ọ ồ ượ Chú r  th p h ng cúng t ừ ườ  đ ng, chào h  hàng nhà gái r i m i ớ  đ ồ   c ng i

ạ ậ ố ọ ễ ậ ọ xu ng   bên   c nh   h   nhà   trai.   Cô   dâu   nh n   l ,   và   nh n   h   hàng   bên   nhà

ễ ứ ể ẫ ẫ ch ng.ồ Trong l này chú r  đeo nh n đính hôn cho cô dâu, t c là nh n đính

ướ ợ ồ ễ c, giao ướ ẽ ấ  nhau làm v  ch ng, do đó l c s  l y ễ ỏ ượ  h i đ ọ c g i là l đính

ể ư ượ ễ ư ớ hôn. Dù chú r  ch a đ c chính th c ứ  làm l gia tiên v i cô dâu, nh ng k  t ể ừ

ờ ể ượ ư gi phút này, chú r  đ c phép x ng con và g i ọ  song thân cô dâu là ba me.̣

ự ễ ế ệ ả ờ ộ L  này, nhà gái m i bà con thân t c đ n d , nhà trai lo kho n ti c ăn

ả ễ ằ ờ ầ ố u ng này. Sau 3 ngày, cô dâu ph i qua nhà trai đáp l b ng cách m i tr u cau

ọ bánh h  hàng bên nhà trai.

ễ ỏ ấ ả ở ể ể ể ả ộ Sau l ọ    h i, chú r  ph i qua nhà gái "  r " làm r  3 năm, lao đ ng v t v  nh c

nh n:ằ

23

ờ ướ ư Tr i m a cho t lá khoai

ể Công anh làm r  đã hai năm ròng

ắ ồ ộ Nhà em l m ru ng ngoài đ ng

ắ ướ ọ B t anh tát n c nh c lòng anh thay

ư ụ Tháng Chín m a b i gió may

ấ ấ ướ ụ ờ C t l y gàu n c chân tay r ng r i.

ứ ấ ỏ ồ ư ả ả ớ Ăn h i r i m i xêu, mùa nào th c n y, mùa v i thì xêu v i, mùa d a thì xêu

ử ậ ơ ồ d a.ư  Có n i 1 năm xêu 4 mùa. Đ  xêu, nhà gái nh n 1 n a, 1 n a g i l ử ở ạ ọ   i g i

ồ ạ ớ ượ ế ướ là "đ  l i m t". ặ  Xêu 1 năm, có khi đ n 3 năm m i đ c xin c i. Không xêu

ướ mà xin c i là thi u l ế ễ :

ề ư ớ ẹ Anh v  th a v i m  cha

ắ ợ ướ ắ B t l n sang c i b t gà sang xêu

ể ế ế ả ắ Sau 3 năm làm r , n u c  hai nhà không m c tang ch  thì nhà trai vi ế   t

ư ư ế ướ ỏ ờ th  nh  ông mai mang đ n nhà gái trao th  xin c i và h i nhà gái đòi bao

ễ ậ ướ ế ướ ề nhiêu ti n nong l v t. Nhà gái "thách c i". N u nhà gái thách c i cao quá

ế ẽ ớ ủ ứ ạ ế ả thì nhà trai s  xin gi m b t, n u không đ  s c lo thì xin hoãn l ủ ứ   i, n u đ  s c

ọ ố ướ ướ ế lo thì ch n ngày lành tháng t t đính c ngày n p ạ  tài, ngày c i, n u nhà gái

ế ễ ạ ậ ấ ch p thu n thì nhà trai xúc ti n l n p tài và l ễ ướ  c ồ i. Đ  thách c ướ ạ ể   i đ i đ  là

ợ ượ ế ẫ ộ bao nhiêu trâu, bò, l n, xôi, r u, vòng, xuy n, nh n, hoa, h t xoàn, vàng b c,ạ

ụ ề ầ ấ g m l a, qu n áo, ti n nong…

Em là con gái nhà giàu

ẹ ướ M  cha thách c i ra màu xinh sao

24

ướ ấ ấ C i em trăm t m g m đào

ộ ọ ờ M t trăm hòn ng c, hăm tám ông sao trên tr i.

ễ ạ

1.2.3.5.  L  n p tài

ườ ổ ướ ễ ướ ừ ờ Th ng t ứ  ch c tr c l c ầ i ch ng vài tu n. Theo ngày gi ị  đã đ nh,

ễ ậ ế ề ề nhà trai mang l v t ti n nong đ n giao cho nhà gái, nhi u ít tùy theo th ư

ướ ủ ỏ ễ ậ ề ư ữ thách c i c a nhà gái. Ngày x a có nh ng nhà gái vì đòi h i l ạ    v t ti n b c

ứ ẻ ế ỗ cao quá nên đã làm cho tình sui gia s t m , đi đ n ch  oán ghét nhau, làm cho

ẻ ớ ướ ợ ồ ổ ỡ ế đôi v  ch ng tr  m i c i ch a đ ư ượ  bao ngày đã đi đ n đ  v  chia lìa, hay c

ầ ắ ầ ả ặ ố ể ả ấ ố s ng trong c nh b n cùng đ u t t m t t i đ  lo tr ợ ồ ả kho n n  ch ng ch t:

ề ẹ M  tôi tham thúng xôi r n

ư ề ả ợ Tham con l n béo tham ti n C nh H ng

ư ẹ M  tôi tham thúng bánh ch ng

ư ẻ ợ ị Tham con l n đ  em nai l ng ch u đòn

ễ ướ 1.2.3.6.  L  c i

ướ ồ G m r c dâu và đ a ư  dâu (vu quy):

ướ ư ể ọ R c dâu hay đón dâu: Ngày x a g i là ti u đăng khoa đ ượ ổ c t ứ    ch c

ở ọ ờ ườ vào ban t i,ố  kh i hành ch n gi ạ  hoàng đ o, có 1 ng ề   ễ i đàn ông d  tính hi n

ứ ướ ệ ượ ắ ậ h u đ ng đón tr c ngõ đ  c u ọ ể ầ  m i vi c đ ễ c mau m n d  dàng. Trong l ễ

ộ ố ễ ự ệ ể này, cô dâu và chú r  cùng th c hi n m t s  l sau:

ễ ấ ọ ọ ễ R t quan tr ng và thiêng liêng (hay còn g i là l gia tiên). L  lên đèn:

ể Cô dâu chú r  sang làm l ễ ạ  t i nhà t ừ ườ  đ ọ ng h  gái

ễ ơ ồ ạ ơ ồ ễ ậ ầ ượ L  t h ng t i bàn t h ng có bày l v t: Gà, xôi, tr u, r u (bên nhà gái)

25

ễ ẹ ắ ạ ọ ỗ ườ Xong vào nhà làm l ra m t ông bà cha m  và h  hàng, l y m i ng ạ i 2 l y 3

ượ ữ ề ờ ố vái, đ c cho ti n, vàng hay quà cùng nh ng l i chúc t t lành.

ạ ạ ộ ỳ L y cha hai l y m t qu

ẹ ạ ấ ạ ồ L y m  hai l y con đi l y ch ng

ẻ ồ ọ ố ố ượ Làm l ễ ướ  c i xong, đ t pháo, ăn u ng vui v , r i h  nhà trai rót r u xin phép

ọ ễ ư ư ứ ề ồ ra v .ề  Vu quy (còn g i là l đ a dâu, t c là đ a cô dâu v  nhà ch ng):

ễ ướ ướ ủ ụ ộ Đoàn r c dâu c a nhà trai đi thành m t đoàn, có c  già L  r c dâu:

ươ ướ ớ ườ ễ ậ ờ ụ c mầ  h ng đi tr c, cùng v i ng i mang l v t. Nhà gái cho m i c  già

ươ ờ ồ ắ th p h ng vái tr ướ  bàn th  r i cùng ra đón đoàn nhà trai vào. Cô dâu cùng c

ể ạ ướ ớ ổ ườ ớ v i chú r  l y tr ờ c bàn th , trình v i t tiên. Sau đó hai ng ư   i cùng b ng

ờ ọ ầ ặ ố ẹ tr u ra m i h  hàng. B  m  cô dâu t ng quà cho con gái mình. Sau đó là cả

ể ư ờ ọ ồ ườ ề đoàn r i nhà gái, đ  đ a dâu v  nhà ch ng. H  nhà gái ch n ẵ ọ  s n ng i đi

ọ theo cô gái, g i là các cô phù dâu.

ề ế ướ ư ẹ ồ   R c dâu vào nhà: Đoàn đ a dâu v  đ n ngõ. Lúc này, bà m  ch ng

ể ặ ộ ướ ệ ượ ầ c m bình vôi, tránh m t đi m t lúc, đ  cô dâu b c vào nhà. Hi n t ng này

ượ ả ề ườ ườ ằ đ c gi i thích theo nhi u cách. Th ng ng ệ i ta cho r ng vi c làm này có ý

ữ ắ ệ ữ ẹ ồ ụ nghĩa kh c ph c nh ng chuy n ệ  cay nghi t gi a m  ch ng và nàng dâu sau

này.

ễ ơ ồ ộ ố ề ọ ườ khi hai h  ra v , m t s  ng ườ ừ i tr ng i thân tín ở ạ    l i L  t h ng:

ứ ế ể ễ ơ ồ ườ ằ ợ ch ng ki n cô dâu chú r  làm l cúng t h ng. Ng ồ   i ta cho r ng v  ch ng

ượ ệ ờ ấ l y đ c nhau là do ông T , ơ  bà Nguy t trên tr i xe duyên cho. Cúng t ơ ồ    h ng

ể ạ ơ ụ ả ầ ễ ươ là đ  t n hai ông bà này. L  cúng đ n ơ  gi n, ông c  già c m h ng lúc đón

ấ ủ ọ ợ ồ ụ ả ặ dâu, ho c ông c  già c  nh t c a h  hàng làm ch  l ủ ễ  Hai v  ch ng l y l ạ ễ ơ t .

ồ ồ h ng r i vái nhau.

26

ườ ế ẹ ặ ồ ộ ổ ả Tr i gi ng chi u: Bà m  ch ng, ho c m t bà cao tu i khác, đông con

ề ừ ậ ể nhi uề  cháu, phúc h u, hi n t , cô dâu chú r  vào phòng tân hôn, bà s  tr i s ẽ ả ẽ

ế ả ườ ế ắ ẩ ậ ố tr i đôi chi u lên gi ng ngay ng n, x p g i màn c n th n… cho cô dâu và

chú r .ể

ễ ợ ổ ễ ế ẩ   Đây là bu i l k t thúc đám c ướ ạ i t i nhà trai. Tr ướ   c L  h p c n:

ườ ầ ượ ụ ứ ộ gi ng có bàn bày tr u r u và m t đĩa bánh phu thê. Ông c  già đ ng lên rót

ượ ồ ờ ợ ồ ố r u vào chén r i m i đôi v  ch ng cùng u ng.

ệ ướ ướ ệ ướ ả ỏ ệ Ti c c i: Dù đám c i to hay nh , cũng ph i có ti c c ặ i. Đ c bi t là

ở ề ạ ộ ồ ọ nông thôn, tính c ng đ ng xóm gi ng, làng xã, h  hàng đang còn m nh thì

ệ ướ ố ể ủ ấ Ở ố ộ ồ ố ườ ti c c i là m t d p ộ ị  t t đ  c ng c  tính c ng đ ng  y. thành ph , ng i ta

ườ ổ ứ ệ ướ ễ ệ ướ ể ổ ứ th ng t ch c ti c c i ngay sau l thành hôn, ti c c i có th  t ch c nhà

ướ ướ ướ ư ể gái (tr c hôm c i) và nhà trai (trong ngày c i), nh ng cũng có th  hai nhà

ộ ệ ổ ứ t ch c chung thành m t ti c.

̀ ễ ộ ố ủ ệ ễ ễ M t s  vùng c a Vi t Nam ngay nay còn có l cheo. L  cheo L  cheo:

ể ế ề ặ ộ có th  ti n hành tr ướ  nhi u ngày, ho c sau l c ễ ướ  c ễ   i m t ngày. L  cheo là nhà

ễ ậ ặ ế ả trai ph i có l v t ho c kinh phí đem đ n cho làng hay cho xóm có con gái đi

ễ ướ ể ọ ễ ể ế ồ ấ l y ch ng. L  c i là đ  h  hàng công nh n, ậ  l cheo là đ  xóm làng ti p thu

ớ ế thêm thành viên m i, t ớ ủ  bào m i c a làng.

ễ ạ ặ ứ ỉ ọ ị ỉ ặ ặ  (còn g i là nh  h  ho c t h ), sau l ễ ướ  c i (2 ho c 4 ngày), L  l i m t:

ẻ ẽ ở ề ẹ ợ hai v  ch ng ợ ồ  tr  s  tr  v  nhà cha m  v  mang theo l ễ ậ ể ạ  v t đ  t gia tiên. L ễ

ố ẹ ợ ể ờ ầ ơ ể ậ v t cũng có tr u, xôi, l n. ợ  B  m  v  làm c m đ  m i chàng r và con gái

mình.

ướ ầ Hôm qua tát n c đ u đình,

ỏ B  quên cái áo trên cành hoa sen

ượ Em đ c thì cho anh xin,

27

ể Hay là em đ  làm tin trong nhà?

ỉ ườ ứ Áo anh s t ch  đ ng tà,

ử ử ẹ ợ V  anh ch a có, m  già ch a khâu.

ứ ỉ Áo anh s t ch  đã lâu,

ượ ề ấ Mai m n cô  y v  khâu cho cùng.

ẽ ả ồ Khâu r i anh s  tr  công,

ẽ ế ấ ồ Đ n lúc l y ch ng anh s  giúp cho:

ộ Giúp em m t thúng xôi vò,

ộ ợ ộ M t con l n béo, m t vò r ượ ǎ   u t m.

ế ằ   Giúp cho đôi chi u em n m,

ǎ ằ ắ Đôi ch n em đ p, đôi tr m em đeo.

ề Giúp cho quan tám ti n cheo,

ề ướ ạ ǎ Quan n m ti n c i, l ồ i đèo bu ng cau.

̀ ơ ̣ ̣ ̣   1.2.4. Phong tuc hôn nhân th i hiên đai

ể ả ự ề ợ ự ế ộ ườ ả Đ  đ m b o hôn nhân t do, ti n b  và bênh v c quy n l i ng i ph ụ

ụ ể ằ ậ ậ ữ n  Nhà n ướ  đã c  th  hóa hôn nhân b ng lu t: Lu t hôn nhân và gia đình… c

ụ ể ệ ự ộ ệ ư “Vi c th c ầ ủ ế ộ ự  hi n đ y đ  ch  đ  hôn nhân t ộ   ế  do và ti n b , m t C  th  nh :

ề ợ ủ ụ ữ ữ ệ ẳ ồ ợ ộ v  m t ch ng, nam n  bình đ ng, b o ả  v  quy n l i c a ph  n  và con cái,

ữ ỏ ạ ủ ế ưỡ xoá b  nh ng tàn tích còn l ế ộ i c a ch  đ  hôn nhân phong ki n c ng ép,

ề ợ ủ ữ ẻ ấ ả ọ ưỡ tr ng nam khinh n , coi r  quy n l i c a con cái. C m t o hôn, c ế   ng ép k t

ả ự ủ ệ ả ướ ỏ ở hôn, c n tr  hôn nhân t do, yêu sách c a c i trong vi c c i h i,  đánh

ặ ượ ợ ấ đ pậ  ho c ng ấ ợ ẽ 1 c đãi v . C m l y v  l ”

ệ ướ ả ổ ứ ườ ề Ngày nay, vi c c i g  không t ứ    ch c r m rà, nhiêu khê, phi n ph c,

ậ

ươ

ắ

ọ

ng 1 – Nguyên t c chung – Thông qua trong phiên h p ngày 29 tháng 12 năm

1 Lu t hôn nhân gia đình – Ch 1959

ư ư ữ ỗ ỗ ố t n kém và kéo dài nh  x a n a, tùy theo m i gia đình, m i tôn giáo mà có

28

ữ ễ ặ ẫ ữ nh ng nghi l đ c thù khác nhau, tuy nhiên nhìn chung v n gi ít nhi u t c l ề ụ ệ

ẹ ủ ề ườ ư ổ c  truy n hay đ p c a ng i x a.

ưở ừ ệ ừ ả Do  nh h ổ ng thay đ i văn hoá t Á sang Âu rõ r t t trong ch  vi ữ ế   t,

ự ở ế ố ễ ệ t ư ưở  t ng đ n phong cách s ng th c ngoài. Hôn l Vi t Nam ự ự ả    đã th c s  c i

ữ ớ ướ cách v i nh ng b ế c ti n dài.

ả ượ ơ ấ ươ ắ Gi n l c h n mà không m t tính Đông ph ng và ý nghĩa sâu s c.

ữ ề ỏ ờ ị Bãi b  khá nhi u nh ng l ễ ụ ỗ  t c l i th i có tính cách mê tín d  đoan.

ể ượ ộ ố ộ ố ứ ớ Phát tri n đ ớ   c m t s  nghi th c theo phong cách m i, cu c s ng m i

ế ớ ợ ọ ư thích h p v i trào l u khoa h c tân ti n.

ể ủ ề ớ ự ế ề ắ ộ ợ Mang nhi u s c thái xã h i tính, phù h p v i s  ti n tri n c a n n kinh

ữ ư ượ ự ự ề ế ệ t hi n h u cũng nh  phát huy đ ả   ộ c n n văn hoá dân t c. Th c s  đã c i

ứ ế ổ ễ ư ượ ự trang và bi n đ i các hình th c hôn l ẫ  nh ng v n duy trì đ c s  phong phú

ề ượ ứ ượ ụ ủ ộ c a n i dung, đ  cao đ c ý nghĩa các nghi th c còn đ c áp d ng. M t s ộ ố

ệ ổ ứ ữ ạ ớ ớ ễ gia đình có nh ng suy nghĩ m i, sáng t o m i cho vi c t ch c hôn l ẳ    ch ng

ủ ụ ữ ữ ữ ế ệ ằ ả ớ   nh ng b ng nh ng hành vi c i thi n mà còn ti n hành nh ng th  t c m i

ụ ệ ấ ặ ả ẩ ườ mang n ng tính ch t giáo d c gia đình và b o v  ph m giá con ng i.

Ở ờ ữ ướ ậ  th i nào cũng v y, có nh ng đám c i rình rang mang tính cách khoe

ữ ự ế ề ướ ườ khoang s  giàu sang, quy n th  mà cũng có nh ng đám c i “khiêm nh ng”

ộ ố ề ẩ ậ ậ ữ ắ ầ ố ị ạ ti m  n nh ng m i lo l ng vì cu c s ng ch t v t. Ta c n đ nh l i ý nghĩa và

ữ ữ ủ ụ ệ m c tiêu c a vi c thành hôn gi a nam và n .

ấ ị ả ộ ố ỉ Nh t đ nh cu c hôn ph i nghiêm ch nh không ph i là:

ế ủ ự ấ ọ ợ ụ ẻ S  c u k t c a hai gia đình tham v ng l i d ng xem đôi tr là th ứ

ể ụ ợ “hàng hoá” đ  tr c l i.

ổ ề ể ộ ộ ộ ọ ộ M t cu c mua bán, m t cu c đánh đ i v  th  xác và danh v ng.

29

ạ ứ ề ế ấ Hành vi sai trái làm đánh m t đi tính cách đ o đ c, n  n p gia phong

ộ ố ạ ế ệ ướ ỏ ư ệ Nh ng cho dù cu c s ng có hi n đ i đ n đâu, vi c c ả   i h i có gi n

ế ệ ẫ ả ễ ơ ả ụ ủ ti n đ n đâu, thì v n ph i gi ữ ượ  đ c 3 l c  b n trong phong t c c a ng ườ   i

ự ế ề ộ ố ố ẹ ủ ở ố ư x a. Đó là s  ti p n i m t truy n th ng t ộ   t đ p c a cha ông, tr  thành m t

ấ ệ ủ ườ nét văn hóa r t riêng bi t c a ng i Vi ệ   t.

ễ ườ ễ ồ ễ ế ồ ừ T  6 l ng ố i ta rút xu ng còn 3 l ễ ạ    g m: L  vi ng (bao g m: L  d m,

ễ ơ ấ ễ ạ ễ ỏ ễ ỏ ấ L  s  v n, L ồ ễ v n danh), L  h i (bao g m: L  h i, L  n p tài), L  c ễ ướ   i

ướ (r ư c dâu, đ a dâu).

ộ ố ủ ụ ượ ạ ỏ ớ ề ế M t s  h  t c cũng đã đ c lo i b  b t khi n hôn nhân mang nhi u ý

nghĩa t ố ẹ  h n: ơ t đ p

ụ ở ể ướ ư ẫ Không còn t c r , không còn thách c i, nh ng nhà trai v n gi ữ ụ    t c

ế ề ạ ộ ễ ỏ ệ ư ự đ ng mang ti n đ n n p tài trong l l x a, t h i.

ồ ấ ẹ ặ ữ ệ Không còn quan ni m “Cha m  đ t đâu, con ng i đ y” n a, cũng không

ệ ữ ấ ả ả còn t cụ  “t o hôn”, t “phúc hôn” và nam n  l y nhau thì ph i “môn đăng h ộ

đ i”ố .

Ỵ Ệ ƯỚ Ỏ Ư CH NGƯƠ  2: QUAN NI M KIÊNG K  TRONG C I H I X A VÀ NAY

ụ ậ ườ ệ ừ ư ế ướ Theo phong t c t p quán ng i Vi t ta t x a cho đ n nay, tr c khi

ợ ả ồ ụ ườ ờ ườ ự d ng v  g  ch ng cho con cháu, các c  th ng nh  ng i th y ầ  xem boí, xem

̀ ẻ ể ươ ủ ủ ̣ tu i,ổ  xem ngay c ́ươ  c a đôi tr  đ  l i ng duyên c a ho kh i b  "n a đ ỏ ị ử ườ   ng

ỏ ị ả ệ ̉ ẫ g y gánh" hay tránh cho đôi tre kh i b  c nh phu thê "ly bi t".

30

ụ ễ ổ ề ừ ư ế Theo phong t c và nghi l c  truy n, t x a đ n nay nhân dân ta luôn

ệ ướ ệ ệ ọ ờ ủ ộ quan ni m c ố ớ ả ộ i xin là vi c h  tr ng đ i v i c  cu c đ i c a m t con ng ườ   i.

ệ ướ ỏ ậ ườ ụ ề ấ ỵ Vì v y mà trong vi c c i h i ng i ta có r t nhi u kiêng k , m c đích là

ớ ố ế ặ ạ ạ ợ ố ồ ớ ầ   mong mu n các c p v  ch ng m i s ng v i nhau h nh phúc đ n b c đ u,

ố con đàng cháu đ ng..

ọ ệ ỵ ể 2.1. Kiêng k  trong vi c ch n dâu r

ờ ư ườ ươ ế ầ Th i x a, trai gái th ng không đ ượ ự c t do yêu đ ng. H u h t các

ặ ủ ự ắ ẹ ế ổ   ặ c p trai gái thành thân là do s  s p đ t c a cha m . Khi con cái đ n tu i

ưở ẹ ườ ộ ố ớ ữ ể tr ng thành, cha m  th ng đ  ý xem nh ng nhà môn đăng h  đ i v i gia

ẻ ạ ố ế ờ ườ ế ố đình mình có con kho  m nh, t t n t thì nh  ng ướ   i mai m i lên ti ng  m

ượ ẹ ồ ớ ượ ặ ế ỏ h i, khi đ c hai bên cha m  đ ng ý thì c p trai gái m i đ ớ   c ti p xúc v i

ầ ộ ướ ệ ự ọ ồ nhau m t vài l n tr ế c khi ti n hành l ễ ướ  c ợ   i. trong vi c l a ch n ch ng (v )

ẹ ườ ậ ữ ề ỵ cho con cái, các b c cha m  th ng tuân theo nh ng đi u kiêng k  sau:

ỵ ấ ụ ư K  l y con nhà sài mõ, ng  c .

ỵ ấ ủ ườ ệ ủ ệ K  l y con c a gia đình có ng i b nh h i, b nh lao, con hoang, con

ướ ừ ả ộ ộ ủ c a tr m c p, l a đ o, tù t i.

ị ậ ấ ợ ư ắ ộ Kiêng l y v  có d  t ắ   t nh  khoèo tay, khoèo chân, m t lác, ch t m t,

ợ ả ứ ấ ọ ưở ứ ề ế nói ng ng,… th  nh t là vì s   nh h ng đ n con cái v  sau, th  hai là khía

ữ ẩ ợ ỹ ườ ủ ứ ự ẻ ứ ạ c nh th m m , th  ba là s  nh ng ng i này không đ  s c kho  và s  tháo

ệ ể ồ vát đ  gánh vác công vi c nhà ch ng.

ợ ắ ỵ ấ ấ ả ố ộ Kiêng k  l y v  m c ph i m t trong b n thói x u: Lăng nhăng, không

ắ con, ăn c p và ghen tuông.

ổ ợ ế ố ế ệ ố ồ Khi mu n k t hôn, dân gian coi vi c xem tu i v  ch ng là y u t quan

ạ ẽ ọ ủ ế ẹ ầ ợ ọ ổ ộ ạ   tr ng hàng đ u. N u h p tu i, cu c hôn nhân c a b n s  tr n v n và h nh

31

ộ ố ẽ ặ ề ắ ở phúc. Còn ng ượ ạ c l ể ẫ   i, cu c s ng gia đình v  sau s  g p tr c tr , có th  d n

ế đ n chia ly.

ể ơ ắ ổ ỵ ư ặ K  dâu r  r i vào các c p tu i xung kh c nh :

ắ ớ ầ ổ ổ + Tu i D n xung kh c v i tu i Thân

ắ ớ ổ ổ ấ + Tu i Thìn xung kh c v i tu i Tu t

ắ ớ ổ ỵ ổ ợ + Tu i T  xung kh c v i tu i H i

ắ ớ ổ ử ổ + Tu i S u xung kh c v i tu i Mùi

ắ ớ ổ ổ ọ + Tu i Tý xung kh c v i tu i Ng

ắ ớ ổ ổ ậ 2 + Tu i Mão xung kh c v i tu i D u

ổ ể ế ườ ấ ộ Xem tu i đ  k t hôn nhân th ạ   ng r t khó vì tùy thu c vào cung m ng

ỗ ắ ướ ặ ườ ề ể ố ủ c a m i ng ườ  Do đó, các c p đôi s p c i. i th ng t n nhi u chi phí đ  nh ờ

ườ ồ ướ ướ ề ế ng ổ ợ i xem tu i v  ch ng tr c khi c i. Đi u đó đôi khi cũng thi u chính

ề ỗ ườ ườ ấ xác vì “tay ngh ” m i ng i khác nhau, có khi ng ặ ặ i xem đ t n ng v n đ ề

ề ả ưở ủ ự ệ ế ti n công nên  nh h ng đ n tính khách quan c a s  vi c.

̣ 2.1.1. Luc xung

ụ ệ ắ ặ ồ ổ Theo quan ni m dân gian, l c xung là sáu c p tu i xung kh c g m có

ọ ử ầ ậ ợ Tý – Ng , S u – Mùi, D n – Thân, Mão – D u, Thìn – Tu t, ỵ ấ  T  – H i.

ả ụ ữ ặ ườ ộ ố ặ Nh ng c p đôi g p ph i l c xung th ng có cu c s ng hôn nhân không

ậ ợ ồ ợ ườ ẫ ố thu n l i, v  ch ng th ng xuyên cãi vã, con cái mâu thu n và các m i quan

ộ ừ ờ ế ể ế ệ h  gia đình luôn xung đ t. Tính t th i đi m quen nhau cho đ n khi k t hôn,

ộ ụ ứ ủ ặ ế ớ ẽ ầ m c đ  l c xung c a các c p đôi ờ  s  tăng d n theo th i gian. Vì th  m i có

ạ ỵ

ề

ầ

ạ

ầ

ờ

ơ

ị

2 Dư ng Công H u, 1952,  Sách căn duyên ti n đ nh – ph n 1 đ i k , NXB Th i Đ i.

ệ ở ề ắ ợ ồ chuy n v  ch ng càng ề  lâu càng sinh nhi u đi u xung kh c.

32

̣ ợ 2.1.2. Luc h p

ớ ụ ụ ụ ặ ợ ổ ợ ợ Trái v i l c xung là l c h p. L c h p là sáu c p đôi h p tu i nhau.

ử ấ ầ ậ ồ ỵ ợ Trong đó bao g m Tý – S u, D n – H i, Mão – Tu t, Thìn – D u, T  – Thân,

ổ ợ ứ ụ ạ ặ ọ ợ ợ Ng  – Mùi. Bên c nh l c h p còn có tam h p, t c là ba c p tu i h p nhau

ầ ấ ậ ợ ọ ỵ ồ g m Thân – Tý – Thìn, D n – Ng  – Tu t, H i – Mão – Mùi, T  – D u –

S u.ử

̣ ̣ 2.1.3. Luc hai

ổ ặ ả ụ ụ ể ặ ạ ơ Nguy hi m h n c  l c xung là l c h i. Đây là sáu c p tu i g p là s ẽ

ể ế ấ ỗ ạ h i nhau, có th  khi n kinh doanh th t bát, làm ăn thua l ạ ả   , tán gia b i s n,

ậ ở ườ ẽ ạ ề ặ ả ợ th m chí ữ  nh ng tr ề   ng h p n ng s  h i và sát nhau, x y ra nhi u đi u

ươ ổ ụ ử ặ ạ ạ ạ ồ th ọ   ng tâm khác. Sáu c p tu i l c h i bao g m Tý h i Mùi, S u h i Ng ,

ạ ỵ ạ ầ ấ ậ ạ ạ ợ D n h i T , Mão h i Thìn, Thân h i H i, D u h i Tu t.

ỵ ố ớ ố 2.2. Kiêng k  đ i v i bà m i

ướ ấ ọ ố Tr c kia, trong hôn nhân, bà m i  đóng vai trò r t quan tr ng. Khi

ườ ư ế ộ ố ờ ớ ng ẽ i con trai  ng m t cô gái nào đó, s  nh  bà m i đánh ti ng v i bên nhà

ơ ầ ư ế ế ể ậ ớ cô gái. N u nhà cô gái  ng thu n, bên nhà trai m i mang c i tr u đ n đ  “nói

chuy n”.ệ

ợ ả ồ ổ ự ẹ ẽ ế ờ Khi trong nhà có con cái đ n tu i d ng v  g  ch ng, cha m  s  nh  bà

ố ườ ộ ố ể ể ườ ườ m i tìm ng i môn đăng h  đ i đ  kén râu kén r . Ng i ta th ế   ng tìm đ n

ữ ề ố ố nh ng bà m i “mát tay” đã mai m i thành công cho nhi u đôi trai gái nên v ợ

ể ố ồ ờ ậ   ạ nên ch ng và s ng h nh phúc đ  nh  c y.

ườ ườ ụ ữ ề ố ố Bà m i th ng là ng ệ   ổ i  ph  n   đã lu ng tu i, nhi u kinh nghi m

ợ ồ ườ ợ ố s ng, con cái đông đúc, v  ch ng hòa h p, cách ăn ở ượ  đ ọ c m i ng i quý

ế ườ ố ỵ ườ ồ ố ợ m n… Ng ượ ạ c l i, ng i ta t i k  ng i làm m i mà v  ch ng không song

ố ẹ ấ ợ ồ ộ ề ặ toàn, sinh con m t b  ho c anh em, v  ch ng, b  m  b t hòa.

33

ọ ờ ố ẹ ấ 2.3. Kiêng ngày x u, ch n ngày gi t đ p khi làm đám c t ướ i

ườ ệ ấ ỵ ọ ờ ễ ạ Ng i Vi t r t kiêng k  ch n ngày và kén gi làm l ỏ    ch m ngõ, ăn h i,

ướ ể ử ề ệ ặ ọ r c dâu. Ngày nay các c p đôi đ u coi tr ng vi c này đ  c  hành hôn l ễ   .

ạ ợ ợ ổ ọ ướ ạ Ngoài h p m ng, h p tu i còn ch n ngày c i vào ngày Hoàng đ o, tránh

ắ ạ ủ ữ ằ nh ng ngày H c đ o, Tam tai, Sát ch , ngày R m…

ộ ố ướ ườ ớ Ở ệ  Vi t Nam và m t s  n c Châu Á ng i ta kiêng “Ch  đi ngày 7,

ớ ề ươ ỗ ị ị ch  v  ngày 3” (âm l ch) vì đó là ngày Tam N ng. Trong m i tháng âm l ch

ươ ả ườ có 6 ngày Tam n ng ph i kiêng là ngày 3 – 7 – 13 – 18 – 22 – 27 . Ng i ta

ể ơ ườ ờ ễ ớ còn làm ra các câu th , câu vè đ  cho ng i đ i d  nh  là:

ườ ố Mùng năm, m i b n, hai ba

ấ ợ L y v  thì tránh, làm nhà thì kiêng

ệ ướ ộ ố ẹ ẽ Quan ni m làm đám c i vào ngày đ p thì cu c s ng sau này s  yên ả   ,

ậ ợ ỹ ờ ậ ờ ố thu n l i. Vì v y nhà nào cũng nh  xem k  gi , ngày, tháng, năm cho t t và

ợ ồ ể ề ặ ắ ạ ổ ợ h p tu i cho hai v  ch ng đ  sau này g p nhi u may m n, h nh phúc, ăn nên

làm ra.

ượ ẹ ả ọ ờ ể ọ Ch n đ c ngày đ p đón dâu, còn ph i ch n gi ạ  Hoàng đ o đ  chú r ể

ấ ả ớ ờ ớ ượ xu t phát. T i nhà cô dâu cũng ph i gi ạ  Hoàng đ o m i đ c vào đón dâu.

ể ạ ờ ờ ả ớ ượ ề ế Đón xong v  đ n nhà chú r  l i ph i ch  gi ạ  Hoàng đ o m i đ c vào nhà.

ư ứ ữ ớ Ngoài ra tháng 7 Âm l chị ộ   , v i tích Ng u Lang Ch c N  chia ly, c ng

ờ ế ư ạ ớ v i th i ti t m a bão nên dù trong tháng có ngày hoàng đ o cũng nên kiêng

c .ữ

̀ ươ 2.4. Kiêng không c ́ i vao năm kim lâu

ươ ố ổ ớ Năm kim lâu là năm mà tân n ng có s  tu i v i đuôi là 1, 3, 6, 8. Khi

ổ ướ ườ ườ ẻ ủ ứ xem xét tu i c i, ng i ta th ng căn c  vào ngày sinh tháng đ  c a cô dâu.

ệ ườ ư ư ướ ỏ ế ằ Quan ni m ng i x a cho r ng n u nh  c ẽ ặ   i h i vào năm kim lâu thì s  g p

ề ủ ệ ợ ễ ồ ỡ nhi u r i ro trong quan h  v  ch ng, hôn nhân d  tan v , khó nuôi con, v ợ

34

ụ ế ắ ấ ồ ọ ườ ườ ụ ch ng kh c kh u, l c đ c, hay cãi c …Vì th , ng i ta th ng tránh xây

ướ ự d ng đám c i vào năm kim lâu.

ộ ố ườ ằ ẫ ớ Tuy nhiên, m t s  ng i cho r ng v i năm kim lâu v n có th  c ể ướ   i

ượ ế ư đ c n u nh  qua ngày Đông chí.

̣ ỏ 2.5. Kiêng ky khi ăn h i

́ ế ỏ ượ ướ ̣ Khi nhà trai đ n ăn h i, cô gái không đ c xuât hiên ra tr c vì s  b ẽ ị

ế ễ ả ở ớ coi là vô duyên, thi u l phép, mà ph i trong phòng t ư   i khi hai nhà th a

ớ ượ ệ ể ờ ướ ọ ể chuy n xong xuôi, chú r  vào đón cô dâu m i đ c ra đ  m i n c h  hàng.

ỏ ở ề ắ ả ễ Trong đám h i mi n B c, nhà gái ph i làm l xé cau (dùng tay b ẻ

ỏ ủ ữ ể ả ổ nh ng qu  cau trong tráp ăn h i c a nhà trai) đ  cúng ông bà t ở  tiên. S  dĩ nhà

ượ ẽ ắ ắ ằ ằ gái không đ ế   c dùng dao c t, vì dân gian cho r ng c t cau b ng dao s  khi n

ợ ồ ả ươ ắ tình c m v  ch ng t ị ng lai b  chia c t.

Ở ề ể ẽ ườ ế ầ mi n Nam, chú r s  là ng ể ắ   i xé cau, cô dâu x p tr u  đ  th p

ươ ơ ượ ờ ề ề h ng trên bàn th , ai làm nhanh h n đ ẽ ắ c coi là v  sau s  "n m quy n" nhà.

́ ́ ̀ ̉ ư ư ̉ 2.6. Kiêng không m i c ́ ơ ươ i khi ch a tô ch c đam hoi

ề ỵ ườ Đây là đi u kiêng k  dành cho nhà gái. Thông th ẽ ấ   ng, nhà trai s   n

ễ ự ơ ở ỏ ủ ậ ỏ ồ ị đ nh hôn l d a trên c  s  th a thu n, đ ng ý c a nhà gái. Ngày ăn h i, hai

ố ề ộ ầ ẽ ấ ị ễ ướ bên gia đình s   n đ nh m t l n cu i v  hôn l . Tr ỏ c đám ăn h i, nhà trai có

ể ờ ướ ọ ỉ ượ ư ầ ạ th  m i c i h  hàng, các b n bè xa g n nh ng nhà gái ch  đ ờ c m i sau

̀ ẽ ị ư ư ế ỏ ỏ đám ăn h i, n u nh  không s  b  chê là “vô duyên” vi “ch a ai h i mà đã

ướ c i”.

ề ệ ờ Tuy nhiên, bây gi ờ ể ế , đ  ti t ki m th i gian và chi phí, nhi u gia đình

ườ ỗ ướ ề ự ỏ th ng xây d ng ăn h i và c  c ỏ   i li n ngày nhau nên nhà gái khó tránh kh i

ờ ướ ướ ệ vi c m i c i tr c.

̣ 2.7. Kiêng ky khi đón dâu

ề ề ả ẳ ồ ướ Lúc cô dâu theo ch ng v  nhà trai ph i đi th ng v  phía tr c, không

ượ ạ ẻ ế ế ằ đ c ngoái l i nhìn hay có v  quy n luy n nhà mình. Dân gian cho r ng, đi

35

ả ầ ồ ạ ẹ ẽ ạ theo ch ng mà ngo nh đ u nhìn l ả   i nhà cha m  thì cô dâu đó s  khó d y b o,

ệ ồ sau này cũng không chu đáo vi c nhà ch ng.

ẹ ẻ ư ề ở ồ ườ ư M  đ  không nên đ a con gái v  nhà ch ng, b i theo ng i x a khi hai

ẹ ườ ướ ế ế ắ ệ m  con xa nhau th ng quy n luy n ôm nhau khóc. N c m t bi t ly e s ẽ

ề ồ ẹ ẻ ễ không lành, do đó kiêng m  đ  ti n con gái v  nhà ch ng.

ư ề ướ ỏ Nh ng ngày nay trong l ễ ướ  c i nhi u cô dâu b c chân ra kh i nhà m ẹ

ứ ề ể ậ ở ẻ ẫ đ  v n b t khóc n c n  mà… không hi u vì sao. Còn nhi u gia đình quán

ệ ớ ượ ư ậ ọ ố ỉ ị tri t ch  có b  cô dâu, h  hàng thân c n, các v  cao lão m i đ c đ a cô dâu

ồ ề v  nhà ch ng.

ộ ườ ự ệ ế ề ả Nhi u nhà còn th c hi n đ n nhà gái đón dâu ph i đi m t đ ng, còn

ộ ườ ữ ể ề ẽ ề đón cô dâu v  theo m t đ ng khác đ  tránh nh ng đi u không may s  theo

ề v  nhà.

ư ề ầ ồ ượ X a cô dâu đang mang b u khi v  nhà ch ng không đ c đi vào t ừ ử    c a

ử ể ả ườ ư ầ chính, mà ph i đi vòng ra c a sau đ  vào (ng i x a cho là cô dâu có b u mà

ướ ẽ ắ ử đi c a tr c s  làm nhà trai sau này làm ăn không may m n).

ứ ở ử ề ả ẹ ồ Kiêng m  ch ng đ ng c a đón con dâu, đi u này lý gi ể i là đ  cô dâu

ẹ ồ ẹ ẻ ỏ ề ắ không đòi b  v  nhà theo m  đ , và m  ch ng nàng dâu không xung kh c sau

này.

ướ ẹ ồ ẽ ầ ề ể Khi đoàn r ệ   c dâu v , m  ch ng s  c m bình vôi (bình vôi là bi u hi n

ủ ế ề ề ố ti n c a, quy n hành trong nhà, không mu n con dâu thay th ). Ngày nay

ẹ ồ ế ầ ọ không có bình vôi, m  ch ng c m chùm chìa khóa thay th . Khi hai h  đã yên

ẹ ồ ệ ể ấ ộ ớ ị ượ v  đ ả ơ   c m t lúc, m  ch ng m i xu t hi n đ  đón con dâu và đi chào, c m  n

hai h .ọ

́ ̀ ̣ ̃ ̉ ơ 2.8. Kiêng  đô v  đô vât trong đam c ́ ươ i

ướ ủ ọ ườ ế ệ Đám c i là ngày vui c a hai h  nên đông ng i, vì th  chuy n đ  v ổ ỡ

ấ ễ ả ế ự ồ ậ ủ ậ các đ  v t cũng r t d  x y ra. Vì v y, gia ch  và khách đ n d  đám c ướ ầ   i c n

36

ệ ữ ả ụ ả ệ ề ố chú ý vi c gi ồ ậ  gìn đ  v t vì gi ổ ỡ  d  x y ra vi c đ  v  là đi m không t t cho

ẻ ợ ồ đôi v  ch ng tr .

ướ ỡ ươ ệ ấ ỵ ỡ ố Trong đám c i, k  nh t là vi c v  g ế   ng, v  c c hay gãy đũa. N u

ướ ư ậ ữ ệ ả ườ ấ ợ trong đám c i mà x y ra nh ng chuy n nh  v y thì ng ậ   i ta r t lo s , th m

ụ ễ ả ạ ổ ỡ ệ ề ả chí còn ph i ph  trách l ộ ố   i h n. Chuy n đ  v  là đi m báo cho cu c s ng gi

ẻ ễ ẽ hôn nhân s  không suôn s , d  chia ly…

ả ề

Kh o sát v kiêng k  ỵ ỉ Ch  tiêu c

ễ ướ   i trong l ỏ h i ngày nay

́ Đông ỳ T ngổ (%) Không biêt́ Không ́ đông ỳ

22.1% 73.7% 4.2% 100%

87.8% 9.2% 3.0% 100%

27.3% 67.7% 5.0% 100%

ử

̉ Xem   tu iổ   ắ   ạ (h p   –   kh c) ầ   ề l n nhi u   ướ   ướ tr i c khi c Xem ngày lành  tố tháng t Cô   dâu   đang  thai    mang ượ không đ   c đi vào c a chính  ế ố Tông s  phi u 335

́ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̃ Bang 1: Đanh gia tâm quan trong cua viêc kiêng ky trong lê c ́ ̀ ươ i hoi ngay

nay.

ạ ủ ệ ệ ằ ố ạ   ạ Quan ni m s ng hi n đ i c a các b n ngày nay cho r ng, hôn nhân h nh

ụ ứ ệ ể ộ phúc là do yêu nhau, hi u nhau ch  không ph  thu c vào các quan ni m dân gian

ợ ướ ẹ như tu i v  ch ng ổ ợ ồ  không h p, ngày c i không đ p...Do đó, vi c ệ  xem ngày c iướ

ữ ề ặ ỵ ướ ị ệ ạ ậ ằ h iỏ  ho c nh ng đi u kiêng k  trong đám c i b  cho r ng là vi c l c h u, mê tín....

37

́ ́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̉ ạ   Qua bai phong vân ngăn cua tôi khao sat, rât nhiêu y kiên cho răng h nh

ẻ ả ờ ủ ế ụ ấ ộ phúc gia đình yên  m, suôn s  c  đ i ph  thu c ch  y u vào tình yêu, l iố

ợ ồ ứ ủ ề ặ ậ ỵ s ngố  c a các c p v  ch ng. Vì v y, dù có kiêng k  nhi u th  trong đám c ướ   i,

ẻ ớ ư ớ ố ả nh ng khi s ng v i nhau mà không c m thông, chia s  v i nhau thì gia đình

cũng khó yên lành.

ư ề ố ỵ ướ Nh ng kiêng k  cũng là nét văn hóa truy n th ng c ủ i xin c a ng ườ   i

ệ ầ ộ ọ ữ Vi t, là m t ph n quan tr ng trong ụ ậ  phong t c t p quán ổ ế   ề , nh ng đi u ph  bi n,

ư ề ặ ọ ố ho c mang nét văn hóa truy n th ng nh  ch n ngày lành tháng t ố ể ướ   i t đ  c

ậ ợ ữ ứ ệ ẫ cho thu n l i thì v n nên duy trì. Còn nh ng quan ni m không có căn c  thì

ưở ưở ớ ệ ị ướ cũng không nên quá tin t ả ng mà  nh h ng t ẩ i vi c chu n b  đám c ế   i. N u

ờ ạ ề ợ ớ ị ặ có đi u không h p lý v i th i đ i, ho c có tính mê tín d  đoan thì không nên

ự ệ   mù quáng th c hi n.

ƯƠ Ậ CH ̃ Ở Ệ NG 3: NH N XÉT HÔN LÊ VI T NAM NGÀY NAY QUA

Ộ Ố Ứ M T S  HÌNH TH C C ƯỚ I

ướ ủ

3.1.   Đám c

ồ i c a tín đ  tôn giáo

ậ

3.1.1. Ph t giáo

ở ạ ộ ề ẻ ạ ễ ằ ậ M t vài năm tr  l i đây, nhi u đôi b n tr  làm l “H ng Thu n” trong

ứ ướ ặ ộ chùa. Đây là m t nghi th c c i đ c bi ệ ượ ổ ứ c t ch c trong không gian tâm t đ

ưỡ ủ ướ ự ứ ế ủ ả linh tín ng ậ ng c a Ph t pháp, d i ban Tam B o và s  ch ng ki n c a các

ư ư s  tăng, s  ni và quan khách.

ễ ể ệ ụ ư ặ ỉ Hôn l không ch  là phong t c mà còn th  hi n nét đ c tr ng văn hóa

ờ ạ ụ ộ ỗ ỗ ờ ư m i dân t c, m i th i đ i. Nh ng phong t c và văn hóa bao gi cũng có tính

ẻ ạ ể ứ ễ ằ ậ ế ừ k  th a. Đôi b n tr , cô dâu và chú r làm nghi th c l H ng Thu n trong

ứ ấ ạ ầ ậ ễ chùa th m nhu n đ o đ c Ph t giáo ứ . Hình th c và nghi l ầ  trong b u không

38

ả ắ ủ ậ ở ườ khí linh thiêng này đã m  ra không gian văn hóa đ m b n s c c a ng i Vi ệ   t

ượ và ngày càng đ ả ứ c đông đ o l a đôi h ưở ứ   ng  ng.

ằ ậ ậ ả ậ “H ng” là mãi mãi, luôn luôn. “Thu n” là thu n th o, thu n hoà. M cụ

ủ ễ ằ ế ể ậ ợ ồ đích chính c a l ứ    H ng Thu n là làm th  nào đ  cho đôi v  ch ng ý th c

ượ ầ ủ ề ả ờ ố ứ ạ ọ đ c t m quan tr ng c a n n t ng đ o đ c tâm linh trong đ i s ng gia đình

ướ ạ ạ ậ ự ờ ố ế ể ừ đ  t đó h ng đ n đ i s ng hôn nhân th t s  an l c h nh phúc.

ư ề ư ế ậ ậ ạ   ệ ứ Ph t ch a h  khuy n khích chuy n l a đôi, nh ng giáo lý Ph t có d y

ố ớ ợ ợ ố ớ ố ớ ủ ậ ồ ồ ề ổ v  b n ph n c a v  đ i v i ch ng, ch ng đ i v i v , con cái đ i v i cha

ẹ ố ớ ậ ử ế ẹ ườ ặ m , cha m  đ i v i con cái. N u hai Ph t t là ng ư   i đã quy y, ho c ch a

ướ ử ễ ậ ả ế ắ quy y, nhân ngày c i, s m s a l v t nhang đèn, hoa qu  đ n chùa nh ờ

ầ ễ ậ ử ệ ự ứ ế ủ ọ Th y làm l chú nguy n cho hai Ph t t và có s  ch ng ki n c a hai h . Quý

ầ ẽ ụ ọ ờ ạ ủ ứ ư ậ Th y s  t ng kinh, trì chú, đ c l ầ   i d y c a Ð c Ph t theo nh  trong tinh th n

ệ ệ ướ ủ c a "kinh Thi n Sanh". Sau đó hai ng ườ ọ ờ i đ c l i phát nguy n tr ả   c Tam b o

ễ ầ ụ ẫ ễ ậ và sau cùng là l trao nh n cho nhau. Sau ph n t ng kinh l Ph t, cô dâu chú

ữ ườ ự ậ ể ế ễ r  đ n l ả ơ  ông bà và c m  n nh ng ng ữ   ư i tham d  cũng nh  đón nh n nh ng

ờ ụ ặ ướ ệ ạ ố l i chúc t ng ho c quà c ị i và cu i cùng là ti c trà Ð o v .

ừ ữ ậ ầ ậ ớ ậ T  nh ng ghi nh n qua kinh đi n ế   ể Ph t giáo v i tinh th n nh p th ,

ừ ươ ậ ạ ẳ bình  đ ng, t bi là ph ệ ng ti n đ  h ể òa nh p v i ộ ớ xã h i. Khi c òn t ế   i th ,

ẫ ệ ộ Thích Ca Mâu Ni v n xem hôn nhân ­  gia đình là m t cách th ể hi n đúng

ườ ề ế ụ ủ ọ ạ ủ nghĩa c a con ng i v  hi u đ o, nghĩa v  c a h  trong x ã h i vộ à nghĩa vụ

ượ ụ ể ằ ữ ộ ỗ ườ đó đ c c  th  b ng nh ng hành đ ng, vi c l ệ àm. M i ng i khi tr ưở   ng

ề ề ố ộ ậ thành, l p gia đ ình có nhi u m i quan h  r ệ àng bu c v  nhân sinh, luân lý,

ứ ố ớ ủ ậ ổ ạ đ o  đ c  đ i v i chính m ình và tha nhân. Làm tròn b n ph n c a ng ườ   i

ồ ườ ợ ượ ề ể ậ ch ng và ng i v  cũng đ c Ph t nói khá nhi u trong các kinh đi n, b ài

ế ả thuy t gi ng cho chúng đ  t ệ ử   .

39

ữ ể ế ề ả Trong nh ng kinh đi n v à các bài thuy t gi ng v  hôn nhân gia đ ình,

ủ ề ấ ậ ổ ợ ồ ch  y u t p ư ủ ế ậ trung vào các v n đ  nh : B n ph n c a v , ch ng, cha, con;

ề ế ấ ạ ộ quan h  xệ ã h i, v n đ  hi u đ o, luân lý. ể ấ ằ  Có th  th y r ng, t ình yêu và hôn

ệ ấ ườ ủ ố nhân là vi c r t th ng t ỗ ình c a m i con ng ườ s ng trong x i ã h i vộ à nó h nhạ

ố ẹ ộ ự ạ phúc, t t đ p hay d ang d  lở à tùy thu c vào ng ườ ở ữ t o d ng nó. Trong i s  h u,

ứ ạ ả ị ế ộ “N u m t ng ườ àn ông có thể i đ kinh Đ i B o Tích, đ c Ph t đ ậ ậ ã nh n đ nh:

ượ ườ ợ ườ ụ ữ ợ ế ườ tìm đ ộ c m t ng i v , ng i ph  n  thích h p v ể à hi u bi t; ng i ph  n ụ ữ

ượ ự ự ả có th  ể tìm  đ c ng ườ àn ông thích h p vợ i đ ể à hi u bi ế c  hai th c s  may t,

ữ ệ ườ ữ ế ợ m nắ ”3  Vi c k t h p gi a hai ng i nam v à n  trong hôn nhân l à do nhân

ọ ạ ế ợ ớ ồ ờ duyên c a ủ h  t o n ên, d a trự ự ể ên s  hi u bi t, ph ạ   ù h p v i nhau, đ ng th i lo i

ừ ữ ẽ ế ạ ẫ ổ tr  nh ng chia r , m t ữ ấ h nh phúc  d n đ n  nh ng kh   đau trong cu c ộ s ngố

ạ ượ ườ ạ gia đình. Và ai đ t đ c chính l à ng ộ ố   ậ ự i có h nh phúc th t s  trong cu c s ng

ế th  gian.

ứ ạ ữ ặ ợ ợ ồ Khi đ c Ph t c ậ òn t ế i th , ng ạ   ài luôn ca ng i nh ng c p v  ch ng h nh

ể ọ ượ ộ ố ạ phúc, d y ạ h  làm sao đ  có đ c cu c s ng h nh phúc trong hôn nhân, v ì xã

ờ ấ ấ ẽ ở Ấ ẳ ạ ộ ộ ấ h i b y gi đang có s ự phân hóa đ ng c p r t m nh m n Đ . Do đó, s ự

ươ ữ ợ ữ ộ ố t ng h p văn hóa gi a v  v ợ à ch ng  ồ là m t trong nh ng th ành t đem l ạ   i

ủ ẳ ự ứ ỏ ạ h nh phúc l a đôi, b  qua s  ngăn cách c a đ ng ỏ ấ c p, thoát kh i các lu t l ậ ệ

ữ ứ ắ ườ cùng nh ng nghi th c kh t khe, th ế ủ ành ki n c a con ng i tro ồ   ộ ng xã h i. Đ ng

ề ệ ủ ữ ữ ứ ậ ờ th i, đ c Ph t cũng nói v  vi c không chung th y gi a nam và n  trong hôn

ư ề ế ạ ớ nhân do nhi u nguyên nhân đ a đ n tác h i vô cùng l n cho gia đình và xã

ự ể ế ề ự ạ ậ ộ h i. Qua s  hi u bi ủ ờ ố t v  tâm lý, th c tr ng c a đ i s ng hôn nhân, Ph t đã có

ờ ự ế ấ ớ ằ ắ ạ ữ nh ng l i khuyên r t sát v i th c t , nh m g n bó h nh phúc trong hôn nhân,

ệ ụ ủ ự ổ ỡ ữ ặ ngăn ch n  s  đ  v  gia đình và nh ng h  l y c a nó.

ớ ề ể ặ ữ ế ồ Cô dâu m i v  nhà ch ng có th  g p nh ng khó khăn, vì th  nàng dâu

ạ ả

ệ

3  Theo Đ i Đ c

ạ ứ Tu  Nguyên, năm 2006,  Kinh Đ i B o Tích, trang 62.

ủ ữ ả ắ ả ố ồ ph i tuân th  nh ng nguyên t c s ng trong gia đình nhà ch ng, ph i kính

40

ụ ố ẹ ố ẹ ư ụ ọ ồ ồ ộ tr ng b  m  ch ng, ph c v  b  m  ch ng m t cách chu đáo nh  là b  m ố ẹ

ộ ủ ữ ế ả ườ ữ ọ ru t c a mình, ph i tôn tr ng và kính m n nh ng ng ạ i thân và b n h u bên

ộ ầ ư ậ ạ ồ ớ nhà ch ng. Nh  v y là cô dâu m i đã t o nên m t b u  không khí an vui và

ờ ầ ữ ể ả ả ợ ồ ồ hòa h p trong  gia  đình ch ng. Đ ng th i c n ph i tìm hi u nh ng b n tánh

ế ủ ữ ộ ồ ộ ồ ủ c a ch ng, bi ự ớ   t rõ nh ng hành  đ ng, tính khí  c a ch ng và c ng s  v i

ở ọ ọ ơ ớ ủ ả ị ự ử ế ồ ồ ch ng m i lúc m i n i trong nhà m i c a ch ng. Ph i l ch s , t t và bi ế   t

ậ ủ ữ ồ ộ ợ ả nh ng thu nh p c a ch ng, qu n lý và chi tiêu m t cách h p lý.

ể ệ ữ ệ ẫ   Trong kinh Thi n Sanh (Singalovada Suttanta) đã th  hi n nh ng m u

ự ả ạ ế ế ộ ố ủ ứ ữ m c căn b n, nh ng khía c nh thi ố   t y u c a cu c s ng đôi l a trong m i

ệ ợ ồ ế ấ ạ ộ ờ ố ồ quan h  v  ch ng, gia đình và xã h i, đ ng th i nh n m nh đ n các m i quan

ượ ề ả ậ ạ ờ ố ệ h  này vì đ i s ng gia đình đ c thu n hòa, h nh phúc chính là n n t ng phát

ế ứ ự ắ ụ ề ể ằ ộ tri n xã h i. S  g n k t l a đôi b ng ni m tin, nghĩa v  trong hôn nhân, gia

ệ ượ ố ố ằ đình thông qua các m i quan h  đ ầ c gia c  b ng tinh th n tâm linh tôn giáo,

ươ ề ả ể ạ ợ ớ ộ t ng h p v i văn hóa xã h i đang có đ  làm n n t ng cho h nh phúc gia

ỗ ườ ề ụ ọ ứ ậ ượ ế đình. N u m i ng i đ u nh n th c, làm tròn nghĩa v , h  có đ ạ   c h nh

ể ệ ạ ả ồ ờ ẳ   phúc, an l c cho chính b n thân và gia đình, đ ng th i th  hi n tính bình đ ng

ữ ườ ớ ộ ươ ỗ gi a con ng i v i nhau m t cách t ng h .

ậ ớ ồ ướ ẩ ả ấ Ph t giáo l y “ngũ gi ự i” làm chu n m c cho tín đ , h ế ng đ n gi i thoát

ứ ệ ế 4  ạ ằ b ng “Bát chánh đ o” và “T  di u đ ”

ự ậ ề ổ ế ổ + Kh  đ  (dukkha sacca): S  th t v  kh .

ự ề ế ậ ổ + T p đ  (dukkha samudaya sacca): S  thât v  nguyên nhân kh .

ệ ế ự ậ ề ệ + Di t đ  (dukkha nirodha sacca): S  th t v  di ổ t kh .

ị

ứ ệ

ề ả

ữ

ờ

4 Võ Quang Nhân d ch, 2013,

T  di u đ

ế – Nh ng n n t ng l

i Ph t d y

ậ ạ ,, NXB Tôn Giáo, trang 5.

ự ậ ề ế ạ ườ ệ ổ + Đ o đ  (dukkha nirodhamagga sacca): S  th t v  con đ ng di t kh

41

ể ượ ữ ề Cho nên, đ  có đ ự ệ   c b n v ng trong hôn nhân – gia đình thì s  hi n

̀ ủ ệ ớ ậ ổ ớ ườ ợ di n c a năm gi i và đi kèm v i nó là năm b n ph n ng ́ ơ   i v  chông v i

nhau.

ệ ườ ộ Kinh Thi n Sanh trong Tr ng B  Kinh (Digha ­ Nikaya) nói v  l ề ờ   i

ậ ả ễ ươ ạ ủ d y c a Ph t cho chàng thanh niên Singalovada khi đ nh l sáu ph ng.

ả ộ ị ừ ữ ạ Đây là b  kinh đã tr i qua quá trình phiên d ch t ữ     Ph n ng  sang Hán ng ,

ừ ệ ữ ượ ổ ế ộ ầ ớ sau đó t ữ  Hán ng  sang Vi t ng , đ c ph  bi n r ng trong t ng l p tu sĩ,

ấ ả ữ ỗ ườ ườ ở b i đó là t t c  nh ng gì mà m i ng i tu sĩ hay ng i ph t t ậ ử ả ọ ậ    ph i h c t p,

ề ậ ế khi đ  c p đ n hôn nhân – gia đình.

ớ ộ ướ Vì năm gi i (không sát sanh, không tr m c p, không tà dâm, không nói

ố ượ ự ộ ớ ạ ườ ố d i, không u ng r u) là s  ràng bu c, gi i h n con ng ộ i theo m t quy cũ

ấ ị ợ ươ ỉ ặ ớ ộ nh t đ nh không ch  phù h p t ng thích v i xã h i mà còn ngăn ch n s ự

ạ ế ạ nguy h i đ n h nh phúc trong gia đình.

ễ ằ ể ậ ơ L  H ng Thu n có ý nghĩa tiêu bi u bao hàm trong ý th : “Bách niên giai lão,

5

ắ ầ ợ ượ ườ ạ S t c m hòa h p, Loan ph ng trình t ng, Công danh thành đ t, gia đình

ườ bình an, Cát t ư ng nh  ý”

ễ ằ ậ ậ ượ ấ ấ ộ L  H ng Thu n do v y đ ộ ỷ ệ   c xem là d u  n sinh đ ng, m t k  ni m

ướ ề ộ ỉ tâm linh vô cùng ý nghĩa trong ngày c ạ   i. Đi u này không ch  tác đ ng m nh

ờ ố ẽ ế ứ ữ ủ ố m  đ n đ i s ng tâm linh c a đôi l a trong nh ng ngày chung s ng bên nhau,

ả ưở ự ế ữ ườ ạ mà còn  nh h ng tích c c đ n nh ng ng i thân. Nó mang l ả   ồ i ngu n c m

ữ ờ ấ ắ ạ ố ườ ợ ồ ễ ứ h ng "s ng đ o" r t sâu l ng gi a đ i th ả   ng mà đôi v  ch ng d  dàng c m

ậ ượ ấ ả ữ ự ễ ằ ậ ồ nh n đ c và cho t t c  nh ng ai tham d  l ộ  H ng Thu n m t lu ng sinh khí

ươ ệ ạ t i sáng lành m nh và thánh thi n.

ượ

ệ

ọ

ưở

ị ự

ậ

ộ

ệ

ươ

ỉ

5 Theo Th

ng t a Thích Hu  Thông – Tr

ng Ban tr  s  Giáo H i Ph t giáo Vi

t Nam – T nh Bình D ng.

́ ́ 3.1.2. Thiên chua giao

42

ộ ườ ộ ườ ữ ế ợ Khi m t ng i nam và m t ng ồ   ọ ở i n  k t hôn, h  tr  thành v  ch ng

ậ ự ế ướ ọ ộ ị ướ theo lu t t ủ  nhiên. Hôn nhân c a h  là m t kh c, có giá tr  tr ặ   c m t

ẩ “Hôn nhân là bí tích tình yêu... Khi Thiên Chúa. Thánh Gioan Kim Kh u nói:

ả ả ồ ộ ướ ợ v  ch ng nên m t trong hôn nhân, c  hai không còn là hình  nh d ầ   i tr n

ủ ả ờ 6 ữ n a, mà là hình  nh c a Chúa trên tr i”.

ấ ủ ư ự ộ D a theo các giáo hu n c a Kinh Thánh, Giáo H i Công Giáo đã đ a ra

ề ờ ướ ư ề ẫ ạ nhi u l i h ữ   ng d n rõ ràng và minh b ch v  bí tích hôn nhân nh  nh ng

ậ ụ ể ấ ị ề ầ ộ đi u lu t c  th  và mang tính cách bó bu c nh t đ nh, h u giúp cho các tín

ể ể ấ ố ọ ự   ớ ữ ủ h u c a mình hi u rõ và s ng đúng v i ý nghĩa bí tích  y, đ  qua đó h  th c

ộ ố ạ ộ ự ố s  s ng m t cu c s ng hôn nhân và gia đình h nh phúc trong chân lý và trong

ủ ủ ể ộ tình yêu. Ý nghĩa c a hôn nhân theo quan đi m c a Giáo H i Công Giáo,

ậ ầ ậ ề ề ề ấ   chúng tôi xin trích ba đi u lu t đ u tiên trong 110 đi u lu t v  hôn nhân  y

ậ ủ ộ ộ ượ ấ trong B  Giáo Lu t c a Giáo H i Công Giáo, đ c  n hành vào năm 1983:

ề ướ ườ ườ ữ ạ Đi u 1055: Do giao c hôn nhân, ng i nam và ng ớ   i n  t o nên v i

ộ ố ự ả ệ ả ộ ộ ọ ướ ẹ nhau m t cu c thông hi p tr n v n c  cu c s ng. T  b n tính, giao c hôn

ướ ụ ủ ề ệ ạ ả nhân h ệ ng v  thi n ích c a đôi b n và vi c sinh s n cùng giáo d c con cái.

ứ ướ ữ ườ ử ị Đ c Kitô đã nâng giao ữ c hôn nhân gi a nh ng ng ộ   i đã ch u phép R a T i

lên hàng Bí tích.

ở ậ ữ ườ ử ể ộ ị ữ B i v y, gi a nh ng ng i đã ch u phép R a T i, không th  có kh ế

ướ ữ ệ ế ả ờ ồ c hôn nhân h u hi u n u đ ng th i không ph i là Bí tích.

ự ữ ề ặ ấ ấ   ả ủ Đi u 1056: Nh ng đ c tính căn b n c a hôn nhân là s  duy nh t và b t

ấ ượ ữ ả ặ ờ ệ ặ kh  phân ly. Nh  tính cách Bí tích, nh ng đ c tính  y đ c ki n toàn đ c bi ệ   t

ủ ộ

6 Hôn nhân và Bí tích, Sách giáo lý c a h i thánh công giáo, năm 2009, NXB Tôn Giáo, trang 77

trong hôn nhân Kitô giáo.

43

ậ ủ ự ư ự ề ượ Đi u 1057: Hôn nhân thành t u do s   ng thu n c a đôi bên, đ c phát

ợ ệ ữ ữ ể ườ ậ ự ư ậ ấ ả bi u h p l gi a nh ng ng i có kh  năng pháp lu t; s   ng thu n  y không

ế ở ấ ứ ộ ế ự ể ạ th  thay th  b i b t c  m t th  l c nhân lo i nào.

ự ư ủ ế ậ ườ ộ S   ng thu n k t hôn là m t hành vi c a ý chí, do đó ng i nam và ng ườ ữ  i n

ể ạ ậ ấ ằ ậ ộ trao thân cho nhau và ch p nh n nhau đ  t o l p hôn nhân, b ng m t giao

ướ ồ ượ ể c không th  thu h i đ c.

Ở ấ ế ầ ệ ủ ề ằ ả đây chúng ta nh t thi ấ   t c n ph i thêm r ng đi u ki n c a tính ch t

ồ ượ ỡ ủ ả ấ ể không th  thu h i đ c hay b t kh  tháo g  c a hôn nhân Công Giáo là h ọ

ả ượ ả ợ ứ ế ượ ph i đ c k t hôn trong Chúa, t c hôn nhân ph i h p pháp, đ ả c c  hai

ườ ự ự ượ ồ ứ ộ ng i hoàn toàn t ậ  do đ ng thu n, thành s , đ c Giáo H i ch ng giám và

ệ ấ ả ọ ữ ố ạ đ i di n Chúa chúc phúc. Theo thánh Phaolô, t ế   t c  m i Kitô h u mu n k t

ự ề ự ệ ế ả ộ ợ hôn hay tái k t hôn m t cách h p pháp và thành s  đ u ph i th c hi n hôn

ướ ủ ượ ự ệ c c a mình “ ỉ ữ trong Chúa”. Ch  nh ng hôn nhân đ ư ế ớ   c th c hi n nh  th  m i

ự ự ượ ế ấ th c s  là “ đã đ c Thiên Chúa ph i h p ớ   ố ợ ” Vì th , nh ng hôn nhân  y m i ữ

ầ ủ ấ ả ỡ ấ mang đ y đ  tính ch t “b t kh  tháo g .”

ủ ề ề ế ả ộ ậ Quy n k t hôn và l p gia đình là m t quy n căn b n c a con ng ườ   i

ượ ữ ệ ậ ả ọ ậ đ c Giáo lu t và Dân lu t tôn tr ng và b o v . Do đó, nh ng ai không b ị

ậ ấ ề ề ế ầ ả ườ lu t c m đ u có quy n k t hôn, tuy nhiên chúng ta c n ph i xem ng i đó có

ớ ủ ữ ậ ị liên quan t i nh ng qui đ nh c a giáo lu t:

ề ứ ỏ ườ ườ ữ ữ ả ườ V  s c kh e: Ng i nam và ng i n  ph i là nh ng ng ạ   i lành m nh

ưở ề ắ ườ và tr ng thành v  tâm sinh lý. Trên nguyên t c dù ng i nam hay ng ườ ữ  i n

ệ ề ế ề ệ ắ ớ ườ ẫ ố m c b nh gì cũng có quy n k t hôn, v i đi u ki n là ng i ph i ng u đã

ượ ướ ế ẫ ồ ộ đ c thông báo tr ớ   ệ c và v n đ ng ý k t hôn (b nh xã h i…). Tuy nhiên, v i

ườ ờ ợ ồ ư ả ố ộ m t ng ấ ự   i không có kh  năng s ng đ i v  ch ng (nh  điên khùng hay b t l c

ủ ễ ợ giao h p vĩnh vi n) thì tiêu h y hôn nhân

ề ự ự ế ươ ự ả ượ ự V  s  t do k t hôn : Các đ ng s  ph i đ c t ọ ự ế  do ch n l a k t hôn,

ự ọ ự ợ ứ ự ể ồ ọ có nghĩa t ả    do ch n l a v  ch ng. M i hình th c gây áp l c tâm, th  lý  nh

44

ưở ế ự ự ế ề ẩ ườ h ng đ n s  t ạ  do k t hôn đ u vi ph m nhân ph m con ng i, và làm cho

ệ ệ ễ ấ ỏ ế ộ hôn nhân vô hi u. Vi c đính hôn hay l ăn h i không nh t thi ả ế   t bu c ph i k t

ề ề ỉ ệ ạ ế ệ ế hôn, mà ch  có quy n đòi đ n bù thi t h i n u vi c k t hôn không thành.

ế ộ ề ế ấ ộ ớ ườ V  huy t t c : H i Thánh c m k t hôn v i ng ế ộ   ệ i có liên h  huy t t c

ự ệ ọ ọ ự ệ tr c h  (h  máu hàng d c) dù pháp lý hay t nhiên, hay có liên h  bàng h  (h ệ ọ

ư ậ ứ ố ệ ế ờ ự ế máu hàng ngang) đ n đ i th  b n: s  k t hôn vô hi u. Nh  v y, không ai có

ủ ề ế ạ ớ ộ quy n k t hôn v i con ru t, con nuôi, con ngo i hôn c a mình; không đ ượ   c

ộ ủ ạ ớ ộ ớ ị ế k t hôn v i cháu n i hay cháu ngo i, v i anh ch  em ru t c a mình.

ề ệ ươ ự ữ ả ườ V  liên h  hôn nhân: Các đ ng s  ph i là nh ng ng ư ế i ch a k t hôn

ặ ườ ế ẫ ố ượ ế ế ho c đã k t hôn mà ng i ph i ng u đã ch t. Không đ c k t hôn v i h ớ ọ

ự ệ ủ ườ ế ệ ế ẫ ấ ố ộ hàng tr c h  c a ng i ph i ng u đã ch t. Giáo h i cũng c m vi c k t hôn

ườ ọ ệ ủ ườ ư ợ ố ồ ớ v i ng ự i h  hàng tr c h  c a ng i đã s ng chung nh  v  ch ng hay t ư

ớ tình công khai v i mình.

ế ớ ươ ự ể ả ề ự ể V  s  hi u bi t liên quan t i hôn nhân: Các đ ng s  ph i hi u rõ hôn

ủ ờ ư ề ả ậ ệ ầ nhân là gì, các đi u ki n c n ph i có, ý nghĩa c a l i  ng thu n, các nghĩa v ụ

ề ợ ủ ờ ố ề ợ và quy n l ồ i c a đ i s ng v  ch ng. Chúng ta đ u bi ổ ậ ế   sau tu i d y thì có t,

ự ể ể ế th  suy đoán là có s  hi u bi t này.

ề ả ưở ấ ọ ớ ờ ố V  tôn giáo: Tôn giáo  nh h ng r t quan tr ng t i đ i s ng hôn nhân,

ề ệ ậ ấ ữ nh t là khi quan ni m v  hôn nhân gi a hai tôn giáo khác nhau (công nh n đa

ị ướ ườ ề ế ộ thê, ly d ). Giáo h i Công giáo mong ữ c nh ng ng i cùng ni m tin k t hôn

ế ồ ờ ớ ườ ạ ặ ớ v i nhau, đ ng th i cũng cho phép k t hôn v i ng i khác đ o ho c cùng

ư ệ ộ ớ ớ Kitô giáo nh ng không hi p thông v i H i Thánh Roma. Hôn nhân v i ng ườ   i

ượ ử ộ ị ướ ư ch a đ c R a t ẩ i mà không có phép chu n thì không có giá tr  tr ặ   c m t

ữ ộ ườ ề ứ ố ộ ế Giáo h i. Nh ng ng i đã th  h a s ng đ c thân (phó t ụ , linh m c và tu sĩ

ễ ả ấ ẩ ặ ọ ờ ệ ể ế kh n tr n đ i) ph i xin mi n chu n đ c bi ự t đ  k t hôn thành s .

ề ủ ụ ả ượ ệ ế ố V  th  t c: Vi c k t hôn Công giáo ph i đ c công b  công khai ở

ơ ươ ữ ự ố ạ ờ ệ ả ố nh ng n i đ ng s  s ng th i gian lâu dài. T i Vi t­Nam, ph i công b  trong

45

ờ ứ ế ị ủ ệ ầ ầ ố ầ Nhà th  x  Ba tu n (vi c công b  2 l n hay 1 l n tùy quy t đ nh c a Giám

ụ ụ ầ ấ ờ ữ ụ ậ ạ ầ ả m c Giáo ph n). Trong m c v , c n yêu c u đôi b n ph i nh ng gi y t sau:

ậ ử ộ ứ ấ ớ ấ ư ứ ­ Gi y ch ng nh n r a t i và Thêm s c m i c p ch a quá sáu tháng.

ụ ứ ế ẩ ộ ế ặ ươ ­ H  kh u và ch ng minh nhân dân (n u linh m c không bi t m t đ ự ng s )

ớ ứ ỗ ươ ệ ủ ự ế ở ứ ể ấ ­ Gi y gi i thi u c a Cha x  m i đ ng s , n u ế    giáo x  khác chuy n đ n

ủ ươ ậ ộ ạ xác nh n tình tr ng đ c thân c a đ ự ng s .

ế ị ứ ế ấ ậ ­ Khi quy t đ nh ngày ch ng hôn theo Giáo lu t, có gi y Đăng ký k t hôn dân

s .ự

ượ ờ ứ ấ Ủ ủ ề ả ế ­ N u đ ệ   c nh  ch ng hôn, ph i có gi y  y quy n c a Cha có trách nhi m

ứ ậ ấ ả ọ và gi y ch ng nh n đã h c giáo lý căn b n và giáo lý hôn nhân.

ỉ ớ ạ ạ ộ Hôn nhân không ch  liên quan t i đôi b n mà còn là m t sinh ho t quan

ứ ủ ộ ọ ồ ả   tr ng c a gia đình và c ng đ ng dân Chúa. Do đó, nghi th c Hôn nhân ph i

ượ ử ạ ờ ứ ọ ể ự ộ đ c c  hành t i Nhà th  x , h  đ  gia đình và c ng đoàn tham d  thánh l ễ   ,

ụ ứ ừ ế và chúc m ng đôi tân hôn. N u có lý do chính đáng, Đ c Giám M c có th ể

ử ử ế ơ ự ẽ ị cho phép c  hành n i khác, n u không, c  hành t ý s  b  coi là lén lút và vô

hi u.ệ

ả ượ ứ ớ ự ứ ử Nghi th c hôn nhân ph i đ c c  hành công khai, v i s  ch ng hôn

ừ ệ ạ ộ ộ ứ   ủ c a m t th a tác viên giáo sĩ đ i di n Giáo h i Công giáo và hai nhân ch ng

ứ ạ ệ ộ ườ ứ ườ ạ đ i di n c ng đoàn x  đ o. Th ng các nhân ch ng là ng ộ   ạ i có đ o, m t

ộ ữ ấ ế ứ ề ọ ư nam m t n  nh ng không nh t thi t, đi u quan tr ng là hai nhân ch ng này

ủ ư ề ặ ứ ể có đ  t cách đ  làm ch ng v  m t pháp lý.

́ ́ươ ̣

3.2. Đam c

i chay tang

ụ ướ ỏ ệ ướ Trong phong t c c i h i Vi t Nam, đám c ỉ i không ch  là ngày vui

ỷ ự ượ ả ạ ủ c a đôi trai gái, mà còn là h  s , là ngày vui chung đ c c  đ i gia đình đón

ộ ố ườ ữ ề ả ấ ố ợ đ i. Tuy nhiên cu c s ng th ng x y ra r t nhi u nh ng tình hu ng không

ể ườ ướ ượ ữ ộ ố th  l ng tr c đ ố c. M t trong nh ng tình hu ng không mong mu n trong

ờ ị ướ ệ ườ ộ ẩ th i gian chu n b  cho đám c i là vi c gia đình hai bên có ng ộ   i đ t ng t

46

ế ệ ặ ờ ỏ ề   qua   đ i   ho c   vì   lý   do   đau   y u   khó   qua   kh i.   Theo   quan   ni m   truy n

ắ ấ ầ th ng,ố ạ    khi trong nhà còn tang, trên đ u còn có vành khăn tr ng, nh t là đ i

ọ ộ ư ướ ượ ẩ tang thì tránh m i cu c vui. Nh ng vì đám c i đã đ ị c chu n b  không th ể

ể ế ặ ố ờ ạ d i l ớ   i, hay vì c p trai gái và gia đình cũng không mu n đ  h t mãn tang m i

ấ ả ớ ử c  hành hôn l ễ Nh t là các gia đình c  đôi bên đ u ề  có ông bà l n tu i. ổ Lúc .

ẽ ấ ị ọ ứ ẩ ướ ướ ọ này hai gia đình s  g p rút chu n b  m i th  cho đám c i, g i là "C i bôn

ướ ạ ạ ườ ổ ứ ả ơ ứ tang, t c là c ướ i ch y tang". C i ch y tang th ng t ọ    ch c đ n gi n, g n

ầ ỳ ươ ể ỏ ớ ễ ề ơ ả ư ẹ l , tránh c u k  phô tr ng, có th  b  b t các l ẫ    nghi nh ng v  c  b n v n

ữ ụ ướ ỏ ủ ườ ệ ả ph i gi đúng trong phong t c c i h i c a ng i Vi t.

ườ ế ằ ạ ườ ế ạ ắ Khi đó, ng i ch t n m t m trên gi ng, đ p chăn chi u l ư   i, ch a

ể ự ặ ậ ủ ụ ậ nh p quan, ho c gia đình có th  t ư   ệ  làm th  t c khâm li m, nh p quan nh ng

ư ễ ụ ễ ế ư ch a làm l thành ph c. Theo nghi l ư   ụ , n u ch a thành ph c thì trong nhà ch a

ượ ế ư ai đ c khóc. Hàng xóm tuy có bi ư   ư t nh ng gia đình ch a phát tang thì ch a

ữ ừ ế ộ ị ườ ậ ố ử ắ ế đ n vi ng, tr  thân nhân ru t th t và nh ng ng i lân c n t i l a t t đèn có

ư ườ nhau, coi nh  ng i nhà.

ị ấ ả ẩ ướ Trong khi đó, c  hai gia đình chu n b  g p đám c i cũng làm đ  l ủ ễ

ế ễ ơ ồ ư ễ ậ ấ ơ ơ ư đ a dâu, đón dâu, y t cáo gia tiên, l h ng... nh ng l t v t r t đ n s , thành

ả ượ ầ ẹ ạ ộ ph n gi n l c, bó h p trong ph m vi gia đình và m t vài thân nhân.

ế ọ ễ N u gia đình nhà gái có đám tang thì m i nghi l ăn h i s  đ ỏ ẽ ượ ổ c t

ứ ơ ệ ả ướ ứ ỉ ch c đ n gi n và ch  đãi ti c vào ngày c i, khách kh a cũng s  b  gi ẽ ị ớ ạ   i h n.

ố ẹ ữ ườ ư ẽ B  m  cô dâu và nh ng ng ồ   i có tang s  không đ a cô dâu sang nhà ch ng

ướ ờ ớ ườ ạ trong ngày r c dâu mà nh  t ữ i nh ng ng ệ   i đ i di n.

ố ượ ế ướ Ng ượ ạ c l i, n u nhà trai có đám tang thì s  l ng đoàn r c sang nhà

ữ ị ễ ơ ả ả ượ ế ọ gái cũng b  rút g n. Nh ng nghi l ẫ  c  b n v n ph i đ c ti n hành đúng các

ễ ụ ướ ỏ ệ nghi l theo phong t c c i h i Vi ế t Nam. Tuy nhiên, n u gia đình bên nào có

ườ ứ ướ ớ ờ ả ớ ng i m i qua đ i thì nghi th c c ẽ ơ i bên gia đình đó s  đ n gi n b t các th ủ

ễ ỳ ầ ụ t c nghi l ộ ầ  và cũng tránh c u k , r m r .

47

ệ ướ ớ ắ ầ ể ớ ả Công vi c c i, g  xong m i b t đ u phát tang. Cô dâu chú r  m i, tr ở

ư ọ ủ ế ế ị thành thành viên c a gia đình, ch u tang ch  nh  m i con cháu khác. N u hai

ể ả ộ ừ gia đình thông c m cho nhau, có th  trong m t ngày, t ế  sáng đ n tr a c ư ướ   i

ề ố dâu, chi u t i phát tang.

ườ ợ ướ Trong tr ng h p nhà có đám c i mà hàng xóm có đám tang, ng ườ   i

ế ự ị ẻ ướ bi t phép l ch s  và lòng nhân ái không bao gi ờ ườ  c i đùa vui v  tr ả   c c nh

ủ ồ ườ ườ ế ợ ả bu n th m c a ng i khác. Trong tr ẫ ng h p trên, v n ti n hành l ễ ướ   i c

ườ ư ầ ở bình th ạ   ạ ng nh ng không nên m  băng nh c và ca hát  m ĩ, tránh tình tr ng

ẻ “k  khóc ng ườ ườ i c i”.

ế ố ướ

3.3. Hôn nhân có y u t

n c ngoài

ế ố ướ ượ ể ệ Quan h  hôn nhân và gia Hôn nhân có y u t n c ngoài đ c hi u là: “

ấ ườ ệ ị ộ đình mà ít nh t m t bên tham gia là ng ườ ướ i n c ngoài, ng i Vi t Nam đ nh

ữ ệ ư ở ướ c    n c ngoài; quan h  hôn nhân và gia đình gi a các bên tham gia là công

ệ ứ ể ứ ư ệ ấ ậ ổ dân Vi t Nam nh ng căn c  đ  xác l p, thay đ i, ch m d t quan h  đó theo

ậ ướ ặ pháp lu t n c ngoài, phát sinh t ạ ướ i n ế   ả c ngoài ho c tài s n liên quan đ n

7.

ệ quan h  đó ở ướ  n c ngoài”

ữ ữ ầ ớ ị ở ộ   Trong nh ng năm g n đây v i chính sách “Hoà bình, h u ngh  m  r ng

ớ ấ ả ướ ế ớ ở ệ ệ ư giao l u v i t t c  các n c trên th  gi i” thì Vi t Nam các quan h  hôn

ế ố ướ ể nhân và gia đình có y u t n c ngoài ngày càng tăng và phát tri n ngày càng

ứ ạ ả ề ề ộ ề ạ ẫ đa d ng, ph c t p c  v  b  r ng l n chi u sâu.

ụ ữ ế ạ ề   Ngoài nh ng m c đích k t hôn trong sáng, lành m nh thì cũng còn nhi u

ườ ợ ự ụ ế ể ị tr ng h p d a vào quy đ nh này đ  làm sai trái và sai m c đích k t hôn

́ ́ươ ̣ ̉

3.4. Đam c

i tâp thê

ị

ạ

ề

ậ

ả

7 Theo quy đ nh t

i Kho n 14 Đi u 3 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014

ư ứ Là hình th c tuy m t l ộ ễ ướ  c ể ề ặ i nh ng cho nhi u c p cô dâu chú r .

48

ờ ướ ướ ấ ọ Ai trong đ i cũng luôn ao ộ c có m t đám c i trang tr ng và  m cúng.

ệ ổ ứ ứ ở ế ư Th  nh ng vi c t ch c m t l ộ ễ ướ ớ  c ộ   i v i các công nhân xa x  tr  thành m t

ệ ế ứ ồ ươ ỏ ằ ọ ế ượ vi c h t s c khó khăn vì đ ng l ng ít i h ng tháng mà h  ki m đ ả   c ph i

ả ử ề ộ ố ả ả ầ trang tr i cho cu c s ng b n thân, ph n thì ph i g i v  quê nhà lo cho ng ườ   i

thân.

ướ ậ ể ở Ở ệ  Vi t Nam ự ệ s  ki n đám c i t p th  đã và đang tr ỗ ự    thành ch  d a

ữ ầ ạ ả tinh th n cho nh ng b n thanh niên công nhân có hoàn c nh khó khăn. Đám

ế ố ể ằ ế ệ ướ ậ c ề i t p th  nh m tuyên truy n n p s ng văn minh, ti t ki m cho thanh niên

ả ồ   công nhân, chăm lo cho thanh niên công nhân có hoàn c nh khó khăn. Đ ng

ủ ễ ướ ữ ề ẹ ờ ố ệ ạ th i, tôn vinh nh ng nét đ p truy n th ng c a l c i Vi t Nam . H nh phúc

ủ ộ ươ ế ậ ượ ữ mu n c a nh ng đôi uyên ng khuy t t t đã đ c thành đoàn thành ph ố

8.

ổ ứ ạ ố ồ ừ quan tâm và t ch c t i Thành ph  H  Chí Minh ngày 20/10/2015 v a qua

ỗ ợ Trung tâm H  tr  Thanh niên Công nhân TP.HCM ­ Thành Đoàn TP.HCM, đã

9...

ươ ễ ướ ậ ể ổ ứ t ch c ch ng trình “L  c i t p th  năm 2015”

ướ ọ ả ữ ế ạ Đám c ơ   ấ i ý nghĩa này khi n h  c m th y h nh phúc và v ng tin h n

ề ề ườ ượ ự ộ ộ ố nhi u vào cu c s ng. Nhi u ng ể i không th  kìm nén đ c s  xúc đ ng v ỡ

ủ ộ ố ớ ữ ự ồ ườ ườ oà vì s  quan tâm c a c ng đ ng đ i v i nh ng ng i nghèo, ng ế   i khuy t

ậ t ư ọ t nh  h .

́ ́ươ ớ ạ ươ

3.5. Đam c

i v i tình tr ng th ạ ng m i hoá

ườ ề ắ ắ ố ế ướ ề Nhi u ng i trong s  chúng ta ch c ch n đ u đã bi t, tr c kia cách

ế ỉ ệ ổ ủ ả ậ đây kho ng 20­30 năm vào th p niên 60­70 c a th  k  XX, vi c t ch c l ứ ễ

ệ

ụ

ố

ờ

ộ

8 T. Hi p ­ Báo ng

ệ ư i lao đ ng m c văn ngh  ngày 21/10/2015 trang s  5

́ư ư

ụ

ể

ố

9 Hoàng sơn, báo công an Tp. HCM Th  T , 02/09/2015, M c th  thao – văn hoá, trang s  7

ướ ẹ ả ơ ế ế ướ c i và đi ăn c i sao mà nh  nhàng đ n gi n và thân thi t đ n th . L  c ế ễ ướ   i

49

ượ ổ ứ ờ ố ệ ể ề ạ ớ đ ả    ch c theo ki u “đ i s ng m i”, có đ i di n chính quy n và đông đ o c t

ọ ế ự ừ ể ạ   b n bè, thân thích: Quan viên hai h  đ n d  và m ng cô dâu và chú r  “Bách

ầ ấ ỉ ướ ạ niên giai lão”, “Đ u b c răng long”. Trong l ễ ướ  c i ngày  y ch  có n c chè

ạ ư ư ẹ ả ầ ạ ố ẫ   thu c lá “Tam Đ o”, h t d a, h t bí, chút ít bánh k o, tr u cau... nh ng v n

ậ ươ ạ ườ ự ướ ẹ tràn ng p không khí vui t i và h nh phúc. Ng i đi d  c ấ   i nh  nhàng ph n

̃ ậ ơ ừ ẻ ạ ả ẳ ở ậ   kh i vui v . Quà m ng cung th t đ n gi n và có ý nghĩa, ch ng h n ch u

ố men, cái xong nhôm, đôi g i hay cái phích...

̀ ̀ ̀ ̀ ́ ợ ̉ Miêng trâu la v , qua cau la chông

̀ ́ ́ ợ ̉ ̀ Điêu thuôc la s i chi hông

̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ơ V i vai ba điêu thuôc nông lam duyên

́ ̀ơ ̣ Kinh m i hai ho đôi bên

̃ ́ ơ ươ ơ ̀ X i trâu, x i n ̀ ́ c lê duyên băt đâu.

̀ ệ ướ ứ ạ ườ ơ ở Còn ngay nay, vi c c i xin tr  nên r m rà và ph c t p h n. Có l ẽ

ủ ế ệ ổ ề ứ ễ ướ ở đi u ch  y u làm cho vi c t ch c l c i ngày nay tr ứ    nên công th c,

ượ ề ệ ặ ạ ờ g ng g o và n ng n , đó là chuy n m i khách, đ t l ặ ễ ướ  c i và đi ăn c  c ỗ ướ   i.

ả ủ ứ ề Nó gây phi n ph c khó khăn cho c  ch  và khách.

ừ ế ế ướ Ở ướ  n c ta, t tháng 10 đ n T t và ra giêng là vào mùa c i. Đám c ướ   i

ố ắ ứ ể ề ổ đ ượ ổ c t ch c theo nhi u ki u: dù giàu hay nghèo ai cũng c  g ng t ứ    ch c

ươ ấ m t l ộ ễ ướ  c i cho t m t ấ t đâu ra đ y. Vi c t ệ ổ ứ ễ ướ  ch  l c i đang có xu h ướ   ng

ợ ả ấ ả ọ ư ằ ặ ườ ề vu l i ho c ít là cân b ng thu chi. Nh ng không ph i t t c  m i ng i đ u có

ụ ề ườ ư ư ố ư ế m c đích nh  th , có nhi u ng i do trào l u, dù không mu n nh ng ph i c ả ố

ườ ề ở ứ ụ ư làm nh  bao ng i khác đã và đang làm. Nhi u gia đình m c h t ăn v n c ẫ ố

ườ ổ ứ ệ ươ ấ ể ồ ấ ồ ráng g ng ng ch c đám ti c t m t i t ứ   ệ t đ  r i sau khi ti c vui ch m d t,

ướ ả ợ ộ ỏ ơ ướ v ng m t kho n n  không nh . N i nào có đám c i dù sang dù hèn, dù

ụ ả ủ ộ ả ạ giàu dù nghèo gì cũng ph i có đ  b  quay phim, ch p  nh, ca nh c...và còn c ả

50

ệ ướ ụ ề ướ ướ ụ trang ph c thi p c i. V  trang ph c, tr c kia  đám c ỉ ặ   i cô dâu ch  m c

ỉ ầ ữ ế ể ộ ộ ớ ầ   nh ng b  áo dài hay áo bà ba m i may, còn chú r  thì ch  c n m t chi c qu n

ủ ơ ờ ữ ế ệ ầ ầ âu và áo s  mi là đ . Còn bây gi ể   , cô dâu c n di n nh ng chi c váy đ m ki u

́ ̀ ̀ ̀ ể ấ ả ̣ Châu Âu đi thuê ít nh t cũng kho ng vai trăm nghin đên triêu đông, chú r  thì

ữ ề ế ệ ẳ ộ ộ may nh ng b  com lê đ n hàng tri u. Nhi u nhà giàu còn mua h n b  váy

ỉ ượ ụ ệ ướ ị c ồ i tr  giá hàng ch c tri u đ ng cho cô dâu, cho dù ch  đ ộ   c dùng trong m t

ướ ầ l n trong ngày c i.

ậ ỉ ươ ể ệ ở ệ ự Không ch  có v y, s  lãng phí và phô tr ng còn th  hi n vi c trang

ữ ế ế trí hoa c ướ ừ i t trong nhà cho đ n xe hoa. Có nh ng nhà giàu chi phí đ n hàng

ụ ể ệ ệ ồ ướ ậ ọ ch c tri u đ ng cho vi c trang trí hoa đ  sao cho đám c i th t sang tr ng và

ươ ượ ủ ẻ ề ấ phô tr ng đ ứ ề   c v  giàu có c a mình. Ngoài ra còn có r t nhi u th  ti n

ượ ư ụ ả đ c chi tiêu nh  ch p  nh, quay phim...

ơ ữ ề ơ ề ố ơ ị ậ   Đi u đáng nói h n n a là nhi u c  quan, đ n v  còn b  trí xe ô tô, th m

ạ ầ ể ư ứ ủ ố ọ ộ ộ ư chí là ba b n xe đ  các lo i r m r  nh  đi h p đ  đ a cán b  công ch c đi ăn

ờ ặ ệ ủ ưở ướ c ả i ngay c  trong gi hành chính. Đ c bi t là khi th  tr ặ ng ho c cán b ộ

ủ ổ ứ ướ ậ ố ủ ơ ch  ch t c a c  quan t ch c đám c ộ i cho con, em thì b  ph n văn phòng

ư ộ ụ ề ọ ộ ộ ứ   ấ coi nh  m t công c  quan tr ng đ t xu t. Ngày nay, nhi u cán b , quan ch c

ợ ụ ứ ụ ể ổ ứ ễ ướ ề ậ l ạ i d ng quy n h n, ch c v  đ  t ch c l c ờ   i th t linh đình, sa hoa và m i

ỗ ể ớ ợ ả ờ hàng trăm khách v i hàng trăm mâm c  đ  thu l i : Kho n l ệ   i này chênh l ch

ộ ị ệ ả ậ ỏ không ph i là nh . Vì v y, khi gia đình có vi c “tình yêu” là m t d p làm ăn

ờ ị ươ ầ ầ khá, thu l i. Vi c t ệ ổ ứ ễ ướ  ch c l c i ngày nay ở ướ  n c ta d n d n b  th ạ   ng m i

ợ ụ ễ ủ ể ụ ợ ề hoá, l i d ng ngày hôn l c a con, em mình đ  d ng l ệ   ầ i. Đi u c n làm hi n

ể ả ể ả ữ ự ế ạ ượ ự nay là làm sao đ  gi i quy t nh ng th c tr ng này, đ  gi m đ c s  lãng phí,

ướ ể sa hoa, làm sao đ  cho các đám c i mang đúng ý nghĩa thiêng liêng vui v ẻ

ể ế ổ ứ ễ ạ ố ớ đ i v i cô dâu chú r  và gia đình. Làm th  nào t ch c hôn l lành m nh?

51

ế ề ầ ̉ ̣ ể Đi u đ u tiên, ta hi u th  nào là m t l ộ ễ ướ  c ́ i vui ve – tiêt kiêm. M t l ộ ễ

ế ệ ả ậ ợ ớ ướ c ẻ i vui v  và ti t ki m là m t l ộ ễ ướ  c ứ ố   i ph i phù h p v i thu nh p, m c s ng

ả ượ ấ ủ ộ ủ c a nhân dân. Đó là m t l ộ ễ ướ ả  c i đ m b o đ c đúng tính ch t c a m t đám

ợ ấ ủ ệ ầ ộ ướ c i, không mang tính vu l ọ i. Vi c đ u tiên quan tr ng nh t c a m t đám

ế ế ắ ộ ướ c ỉ ầ   ể i là tính pháp lý, b t bu c không th  thi u là đăng kí k t hôn. Ch  c n

ủ ụ ữ ở ợ ồ ộ hoàn thành th  t c này là đôi nam n  tr thành v  ch ng m t cách h p l ợ ệ   ,

ả ế ộ ố ắ ầ ầ ộ ợ h p pháp, b t đ u m t cu c s ng chung mà không c n ph i ti n hành thêm

ủ ụ ứ ế ộ ố ỗ ự m t nghi th c th  t c nào khác (n u mu n). M i đám c ướ ượ i đ ệ   c th c hi n

ủ ề ố ỗ ộ ỳ ả ph i gi ữ ượ  đ ụ   ố c tính truy n th ng c a m i qu c gia, tu  thu c vào phong t c

ể ổ ứ ứ ướ ậ t p quán ở ơ ổ  n i t ể  ch c, đ  có th  t ộ  ch c m t đám c ợ i phù h p. Đ  gi ể ả   i

ệ ổ ứ ễ ướ ở ướ ữ ự ế ạ ệ quy t nh ng th c tr ng trong vi c t ch c l n c i c ta hi n nay, chúng

ủ ế ế ầ ẫ ta c n phân tích rõ đâu là nguyên nhân ch  y u d n đ n vi c t ệ ổ ứ ễ ướ   i  ch c l c

ể ư ư ậ ừ ộ ớ ả m t cách lãng phí xa hoa nh  v y. T  đó m i có th  đ a ra cách gi ế   i quy t

ứ ủ ủ ế ấ ậ ố t t nh t. Nguyên nhân ch  y u là do nh n th c c a nhân dân v  vi c t ề ệ ổ ứ    ch c

ề ể ầ ầ ầ ỡ ễ ướ l  c ả   ữ i có nhi u sai l m. Đ  tháo g  nh ng sai l m này, chúng ta c n ph i

ườ ứ ượ ự ầ ế ề tuyên truy n cho ng ậ i dân nh n th c đ c s  lãng phí không c n thi t trong

ệ ổ ứ ễ ướ ướ ầ ự ả ộ vi c t ch c l c i. Nhà n c c n ph i xây d ng m t quy ch  v  vi c t ế ề ệ ổ

ứ ễ ướ ướ ố ớ ế ộ ướ ế ả ch c l c i, tr c h t là đ i v i cán b  nhà n c. Đã đ n lúc ph i xây

ế ố ủ ụ ự ệ ệ ự d ng và th c hi n n p s ng văn minh trong vi c theo các th  t c nghi l ễ ơ    đ n

ả ọ ế ứ ệ ộ gi n, trang tr ng, ti ấ t ki m, và ch m d t vi c t ệ ổ ứ ễ ướ  ch c l c i m t cách linh

ươ ặ ệ ợ ụ ề ổ đình, phô tr ẵ ng, xa hoa l ng phí, đ c bi t là l ứ i d ng ch c quy n t ứ    ch c

ướ ể ư ậ ả ấ đám c i đ  đem l ạ ợ i l ở ậ i ích cho b n thân. B i v y, d  lu n đã r t hoan

ề ệ ủ ồ ố nghênh, đ ng tình v  vi c chính ph  có công văn s  1546/CP­VX ngày 30­11­

ề ệ ướ ạ ả ộ 2002 v  vi c c ứ i xin trong cán b , công ch c. T i văn b n này chính ph ủ

ủ ưở ứ ầ ấ ộ ơ ơ ị yêu c u: Cán b  công ch c, nh t là các th  tr ng các c  quan, đ n v  khi t ổ

ứ ướ ự ệ ả ậ ch c c i xin cho các con, em ph i th c hi n đúng Lu t hôn nhân gia đình,

ươ ủ ướ ự ệ ẫ ộ ỉ ị g ị ủ ng m u th c hi n Ch  th  c a B  Chính Tr  và Th  T ng Chính Ph , t ủ ổ

52

ứ ễ ướ ế ữ ệ ọ ch c l c i văn minh, ti t ki m trong gia đình, h  hàng và nh ng ng ườ   i

ổ ứ ướ thân; không t ch c đám c i sa hoa lãng phí; không đ  vi c t ể ệ ổ ứ ễ ướ   i  ch c l c

ả ưở ớ ế ộ ụ ợ ố ấ nh h ng t ệ ủ ơ i ch  đ  làm vi c c a c  quan; ch ng v  l i; c m dùng công

ỹ ướ ự ể ệ ộ ỉ qu  làm “quà c ị i ”. Tuy nhiên đ  các ch  th  trên th c hi n m t cách tri ệ   t

ự ệ ạ ớ ộ ố ể ở đ , tr  thành hi n th c và đi vào cu c s ng, t o nên thói quen m i trong nhân

ả ộ ữ ự ả ầ ệ   ự dân là c  m t quá trình xây d ng tích c c, kiên trì và c n ph i có nh ng bi n

ế ụ ể ấ ả ủ ơ pháp kiên quy t, c  th  là: ­ T t c  các thành viên c a các c  quan, t ổ ứ ừ   ch c t

ươ ươ ự ủ ả ầ trung ế ng đ n ph ệ ng ph i nghêm túc th c hi n yêu c u trên c a chính

ủ ả ắ ọ ộ ị ộ ả   ph . Đây ph i coi là quy đ nh b t bu c, mang tính pháp lý. M i cán b , đ ng

ự ệ ệ ả ộ ơ viên ph i có trách nhi m th c hi n m t cách nghiêm túc. Các c  quan, t ổ

ứ ể ả ặ ệ ộ ề ch c Đ ng, chính quy n, đoàn th  ( đ c bi t là đoàn thanh niên và h i ph ụ

ổ ế ộ ư ề ế ộ ể   ữ n ) tuyên truy n, ph  bi n r ng rãi và đ a nôi dung này vào ch  đ  ki m

ư ả ứ ứ ế ể ả ộ đi m đ ng viên, cán b , công ch c, viên ch c....N u nh  đ ng viên, cán b ộ

ả ị ử ỉ ậ ự ứ ố ộ ệ viên ch c nào c  tình không th c hi n thì ph i b  s  lý k  lu t m t cách

ơ ổ ứ ể ẩ ầ ươ nghiêm túc. Các c  quan t ch c, đoàn th  liên quan c n kh n tr ng nghiên

ộ ố ẫ ề ổ ứ ề ớ ướ ứ c u và s m đ  ra m t s  m u hình v  t ộ  ch c m t đám c ế ố   i theo n p s ng

ớ ẽ ế ị ề ệ ấ ớ văn hoá m i. Có l đây m i là v n đ  mang tính quy t đ nh cho vi c xây

ụ ộ ớ ị ự d ng và đ nh hình cho m t phong t c văn hoá m i trong vi c t ệ ổ ứ ễ ướ   i. ch c l c

ự ế ở ự ấ ỉ ượ ẫ ộ B i vì, th c t cho th y, ch  khi nào xây d ng đ ớ ế   c m t m u hình m i ti n

ồ ưở ứ ụ ở ở ộ ượ b , đ c nhân dân đ ng tình h ng  ng và tr  thành phong t c, tr  thành văn

ể ị ạ ỏ ộ ả ớ hoá thì cái cũ m i có th  b  lo i b  m t cách căn b n.

53

ƯƠ Ễ ƯỚ Ầ Ả Ồ Ẹ CH NG 4: NÉT Đ P VĂN HÓA TRONG L  C I C N B O T N

ộ ố ư ư ướ Trong cu c s ng, ngày x a cũng nh  ngày nay, đám c ể   i chính là bi u

ừ ế ừ ủ ề ế ố ǎ ộ ộ hi n c a ề   ệ ủ  n p s ng xã h i, c a n n v n hoá dân t c. Nó v a k  th a truy n

ủ ừ ụ ố ộ ượ th ng phong t c, t p ậ  quán c a dân t c, v a đ ǎ   c cách tân ngày càng v n

ể ủ ờ ạ ự minh theo s  phát tri n c a th i đ i.

ướ ệ ệ ấ ệ ọ ề ắ Đám c i Vi t là vi c r t h  tr ng, có ý nghĩa sâu s c và thiên v  tâm

ử ở ướ ộ ố ế linh, m  ra cánh c a m i ớ b ộ ờ ộ   c vào cu c s ng hôn nhân k t thúc cu c đ i đ c

ủ ẻ ạ ễ ụ ệ ổ ề ượ ể ệ thân c a đôi b n tr . Trong hôn l , các t c l c  truy n đ c th  hi n qua s ự

ắ ủ ứ ể ờ chân thành, sâu s c c a tình yêu đôi l a. Cô dâu chú r  trao nhau l ệ   i nguy n

ướ ỷ ậ ậ ướ ộ ướ ờ c và k  v t. Dù là th i nào cũng v y, đám c i cũng là m t b ặ   c ngo c

ờ ọ ườ ế ấ ắ ớ ồ quan tr ng trong đ i ng i, g n k t hai linh h n v i nhau  đánh d u b ướ   c

ộ ố ở ầ ủ ườ ấ kh i đ u cho cu c s ng hôn nhân c a hai con ng ệ   ề i. Có r t nhi u quan ni m,

ụ ở ỗ ữ ẹ ề phong t c khác nhau m i vùng mi n, tuy nhiên có nh ng nét đ p văn hoá

ượ ử luôn đ c gi gìn và phát huy

ễ

4.1 . Nghi l

gia tiên

̀ ễ ậ ̀ ơ 4.1.1. L  v t trên ban th  gia tiên

ế ẽ ề ắ ỗ ữ M i vùng mi n khác nhau s  có nh ng cách s p x p và trang trí bàn gia

ư ộ ễ ướ ầ tiên khác nhau nh ng nhìn chung, m t bàn l gia tiên ngày c ả   i  c n ph i

ượ ọ ẽ ẹ ạ ọ ễ ể ượ ủ ả ỏ đ c d n d p g n gàng, s ch s , bàn l có th  đ c ph  v i đ , treo ch  h ữ ỷ

ướ ể ủ ư ầ ầ ố ề hay câu đ i v  ngày c ọ i đ  thêm ph n trang tr ng nh ng c n có đ : L ư

ồ đ ng, bát nhang, trà, r ượ  nhang th m…ơ u,

ữ ể ẫ ạ ệ Bên c nh đó, v n có nh ng đi m khác bi t trong cách bài trí bàn giaễ  l

ầ ự ư ữ ư ề ề tiên gi a các vùng mi n khác nhau, tuy không nhi u nh ng c n s  quan tâm, l u ý.

ề ờ ễ ủ ờ Mi n B c ắ : Bàn th  cho l gia tiên là bàn th  chính c a gia đình, tr ướ   c

ổ ễ ầ ẹ ạ ả ỏ ẽ ể ọ ố bu i l ủ  c n d n d p s ch s , có th  ph  thêm v i đ  và câu đ i. Trên bàn

54

ể ế ụ ả ả ộ ờ ầ   th  ph i có m t mâm ngũ qu , có th  k t hình long ph ng cho thêm ph n

ươ ườ ộ ổ ơ ộ ọ long tr ng, hoa t i – th ộ   ng là hoa lay  n, m t con gà lu c m  moi và m t

ấ ỏ ẽ ề đĩa xôi g c đ . Ngoài ra, khi nhà trai r ướ ượ c đ ộ   c cô dâu v  nhà, s  mang m t

ả ủ ầ ườ ọ ạ ả ph n mâm qu  c a tráp xin dâu, th ng g i là mâm l ầ   i qu  và không có tr u

ượ ề ẽ ắ ươ cau, r u, v  s  th p h ờ ng trên bàn th .

ề ễ ướ ườ ề ườ ơ Mi n  Trung: L   c ỏ ủ i  h i c a  ng i  mi n  Trung  th ả   ng   đ n  gi n,

ỳ ớ ệ ầ ọ ễ ậ ườ không c u k  v i quan ni m “Tr ng l nghi khi tài v t”. Th ng bàn giaễ  l

ượ ị ấ ẩ ậ ẩ ễ ẽ ầ c chu n b  r t chu đáo và c n th n, mâm l ủ ầ    cúng s  có đ y đ  tr u tiên đ

ượ ế ơ ồ ể ế ế cau, r u trà, n n t h ng và không th  thi u bánh phu thê. Đàng trai n u khá

ả ễ ẽ ứ ẻ gi thì mâm l s  có thêm bánh kem và bánh d o ch  không cúng heo quay

ư ơ ề nh  nhi u n i.

ề ườ ề ộ ị Mi n Nam: ớ  V i ng i mi n Nam, l ễ ướ  c i là m t d p vô cùng quan

ế ố ẩ ọ ỹ ễ ề ượ ặ ườ tr ng, y u t th m m  và l nghi đ u đ c đ t lên cao. Th ng các gia đình

ờ ả ạ ấ ể ả ả ộ ộ ẽ ậ s  l p m t bàn th  gi ngay t i phòng khách r ng rãi nh t đ  đ m b o đ ượ   c

ẽ ượ ọ ờ ữ ỷ ỏ ự s  trang tr ng. Bàn th  gia tiên s  đ ố   c treo phông đ , treo ch  h  và câu đ i,

ượ ỹ ướ ặ ặ ư ồ c p l đ ng đã đ c đánh bóng k  tr ụ   ả c đó, c p mâm qu  hình long ph ng

ể ể ả ớ ờ ỉ ổ ế ỉ k t t  m , bình hoa l n. Trên bàn th  cũng có th  đ   nh t ặ    tiên, ông bà ho c

ể ỏ ố ặ ầ ỳ ơ ẵ ộ ể ặ   ả có th  b  tr ng, bày s n mâm ngũ qu , gà lu c ho c c u k  h n, có th  đ t

ụ ể ẹ ắ ờ mâm trái cây hình long ph ng đ  bàn th  thêm đ p m t.

ễ ề ặ ế ỗ ộ L  gia tiên mi n Nam còn đ c bi ệ ở t ể  ch  không th  thi u m t ph ụ

ệ ướ ầ ớ ụ ẽ ẩ ặ ắ ki n c i, đó là c p đèn c y l n kh c hình long ph ng. Nhà trai s  chu n b ị

ẽ ầ ặ ẩ ị ẵ   đôi đèn c y này đ t trong mâm tráp đem qua nhà gái, nhà gái s  chu n b  s n

ộ ặ ờ ổ ế ắ ể m t c p chân n n và th p trên bàn th  t tiên trong ngày đón dâu. Đ  chân và

ấ ướ ầ ớ ố đèn c y kh p nhau, hai nhà nên th ng nh t tr ỡ ể c kích c , đ  khi làm giaễ  l

ữ ề ắ ả ủ tiên không m c ph i nh ng đi u sai sót. Theo quan ni m ườ   i ệ  tâm linh c a ng

ủ ế ề ắ ầ ờ mi n Nam, khi th p đèn c y (n n) trên bàn th  nh  v y, ư ậ  tình yêu c a đôi tr ẻ

ư ọ ử ẽ ạ ấ ầ ườ cũng s  h nh phúc,  m áp nh  ng n l a đèn c y. Thông th ầ ủ   ng, đèn c y c a

55

ườ ụ ậ ạ ặ ầ ạ ỏ ng i theo đ o Ph t ho c không theo đ o là đèn c y long ph ng màu đ , đèn

ườ ạ ườ ồ ầ ủ c y c a ng i theo đ o Thiên Chúa th ng là màu h ng.

̀ ễ ̣ ̣ ́  gia tiên tai ho nha gai 4.1.2. Nghi l

ớ ư ủ ươ ệ ề Khi nhà trai t i th a chuy n v  hôn nhân c a đôi uyên ỏ ng và ng  ý đón cô

ớ ề ẽ ồ ể ọ ướ dâu m i v  nhà, h  nhà gái s  đ ng ý đ  con mình đi làm dâu. Tr c khi cô dâu v ề

ể ả ả ồ ờ ổ nhà ch ng, c  chú r  và cô dâu ph i lên làm l ễ ắ ươ  th p h ng trên bàn th  t  tiên.

ố ẹ ệ ầ ạ ặ Thành ph n tham gia: B  m  cô dâu ho c đ i di n gia đình nhà gái và

ể ễ ạ cô dâu chú r . Nhà trai không tham gia vào l gia tiên t i nhà gái.

ứ ệ ặ ạ ố ớ ọ Nghi th c: B  cô dâu ho c đ i di n nam gi ẽ   i trong h  nhà gái s  là

ườ ắ ươ ờ ồ ờ ườ ọ ng i th p h ng, lên đèn trên bàn th , đ ng th i cũng là ng ấ   i đ c bài kh n

ấ ườ ượ ạ tr ướ ổ c t tiên. Bài kh n này th ng đ c các gia đình xin t i chùa. Cô dâu chú

ể ẽ ự ướ ủ ẹ ẫ ặ ườ ạ r s   làm   theo   s   h ng   d n   c a   cha   m   ho c   ng i   đ i   di n. ễ ệ  L   gia

ườ ễ ể ị ờ ề ồ tiên th ng di n ra nhanh chóng đ  cô dâu k p gi v  nhà ch ng.

̀ ễ ̣ ̣ gia tiên tai ho nha trai 4.1.3. Nghi l

ễ ề ố ướ ườ Theo đúng nghi l truy n th ng, tr c khi cô dâu lên đ ề ng v  nhà

ồ ườ ẽ ố ươ ủ ữ ể ề ấ ổ ch ng, ng i ch  hôn s  đ t h ng đ  xua đu i nh ng đi u x u không theo

ươ ư ủ ề ướ chân đôi uyên ng v  nhà. Đoàn đ a dâu c a nhà gái và r ủ c dâu c a nhà

ề ể ệ ẽ ọ ổ trai s  cùng nhau v  nhà trai đ  trình di n h  hàng, t tiên.

Ở ề ề ẹ ẽ ắ ượ ư ề mi n B c và mi n Trung, m  cô dâu s  không đ c đ a con v  nhà

ư ể ồ ỗ ườ ề ạ ồ ch ng đ  tránh n i bu n chia cách. Nh ng ng i mi n Nam l i có suy nghĩ

ể ệ ẹ ư ề ề phóng khoáng nên nhi u gia đình không kiêng n  vi c m  đ a con gái v  nhà

ồ ướ ề ớ ể ẽ ế ụ ch ng. Khi đoàn r c dâu v  t i nhà trai, cô dâu chú r  s  ti p t c làm l ễ    ra

ắ ổ ươ ự ư ễ ạ ọ m t t tiên t ng t nh  nghi l i h  nhà gái. t

ố ẹ ộ ố ể ầ ỉ Thành ph n tham gia: M t s  gia đình ch  có b  m  chú r  và đôi uyên ươ   ng

ộ ố ờ tham gia vào l ễ ắ ươ  th p h ng trên bàn th . Tuy nhiên, m t s  gia đình khác l ạ ử   i s a

ờ ỏ ặ ể ượ ạ ộ ư ờ so n m t bàn th  nh  đ t trong phòng khách đ  t ng tr ng cho bàn th  gia tiên và

ư ướ ề ượ ứ ế ễ ầ ấ ả t t c  thành ph n đoàn đ a, r c dâu đ u đ c ch ng ki n nghi l này.

56

ứ ệ ặ ạ ố ớ ọ ể Nghi th c: B  chú r  ho c đ i di n nam gi i trong h  nhà trai cũng s ẽ

ườ ươ ấ ọ ờ ổ là ng ắ i th p h ng, lên đèn trên bàn th  và đ c bài kh n báo cáo t tiên. Cô

ể ẽ ự ướ ẫ ủ ẹ ặ ườ ạ dâu chú r  s  làm theo s  h ng d n c a cha m  ho c ng ệ i đ i di n. Sau

ắ ươ ờ ổ ố ẹ ể ẽ ạ khi th p h ng trên bàn th  t tiên, cô dâu chú r  s  cùng cúi l y b  m  chú

ờ ướ ậ ổ ể r  và m i n c các b c cao tu i trong nhà.

ễ ễ ẻ ẩ ầ ấ ị Để l gia tiên di n ra suôn s  nh t, hai gia đình c n chu n b  các l ễ ậ    v t

ư ướ ử ẹ ạ ọ ờ ẻ ự ẫ chu đáo và s a so n, d n d p bàn th  cũng nh  h ệ   ng d n đôi tr  th c hi n

ễ ỉ ấ ọ nghi l ch n chu, trang tr ng nh t.

ộ ố ủ ể ộ ườ ể ế ề Xã h i phát tri n, cu c s ng c a ng i dân có nhi u bi n chuy n thì

ễ ớ ế ể ả ợ ổ ể  cũng ph i chuy n đ i đ  phù h p v i n p sinh ệ ố  phong t cụ  và nghi l h  th ng

ệ ạ ẫ ượ ạ ho t hi n đ i. Tuy nhiên, ễ ướ  tr c gia tiên v n đ c ng ườ   i phong t cụ  làm l

ệ ữ ẹ ượ ư ề Vi t gìn gi , đó là nét văn hóa đ p đ ế ệ c l u truy n qua bao th  h .

4.2 . Mâm qu  ả

Ở ề ắ ạ ỉ ừ ế ở ẩ mi n B c, t i các t nh, thành t Hu  tr ra, nhà trai khi chu n b ị

ỏ ẽ ẩ ị ễ ậ ố ượ ẻ ể ừ ả đám h i s  ph i chu n b  tráp l v t mà s  l ng tráp là l (có th  t 3 tráp,

ớ ố ượ ậ ẩ ẵ ố 5 tráp, t i 11, 15 tráp). Trong các tráp, s  l ả ng v t ph m ph i là s  ch n (ví

ể ể ượ ư ế ố ứ ụ d  nh  100 chi c bánh c m, 100 gói chè sen... đ  bi u t ng cho đôi l a có

đôi, có c p).ặ

ễ ậ ườ ạ ầ ố ượ Các tráp l v t th ng có: Tr u cau, bánh c m, chè, h t sen, r u và

ả ợ ố thu c lá, hoa qu , l n quay.

ề ể ễ ượ ể ể ầ ẹ ớ Khay đ  phong bì ti n (l đen) đ c đ  riêng, do m  chú r  c m t i trao cho

ẹ m  cô dâu.

Ở ề ượ ạ ớ ố ạ ề ắ mi n Nam, ng ề i v i truy n th ng t c l i mi n B c, các gia đình

ề ườ ầ ố ượ ổ ế ẵ ấ mi n Nam th ng yêu c u s  l ng tráp là ch n, mà ph  bi n nh t là 6 tráp

ể ượ ố ộ (s  6 bi u t ng cho tài l c).

57

ố ượ ẩ ậ ạ ẻ ể ượ Trong các tráp, s  l ng v t ph m l ả i ph i là l , bi u t ng cho s ự

ổ ế ả ườ ầ sinh sôi. Các mâm qu  ph  bi n th ặ   ng có: Tr u cau, bánh phu thê, gà ho c

ượ ố ả ợ l n quay xôi, r u, thu c và chè, hoa qu

ỏ ơ ị ộ ả ả ẩ ự   Ngoài các mâm qu , nhà trai ph i chu n b  m t khay nh  h n, đ ng

ề ể ớ ắ ươ ờ ti n cheo đ  mang t i th p h ng trên bàn th  nhà gái.

ữ ớ ả ự ẽ ẩ ộ ị V i nh ng nhà khá gi , nhà trai s  chu n b  thêm m t khay đ ng áo dài

ứ ồ ễ ỏ và đ  trang s c cho cô dâu. Trong l ẽ ặ  ăn h i, cô dâu s  m c áo dài, đeo đ ồ

ứ ặ ớ ọ ồ trang s c do nhà trai đem t ng r i m i ra chào h  hàng hai bên.

ầ

4.2.1. Tr u cau

ờ ưở ứ ầ ở Không bi ế ự t t bao gi , th ủ   ng th c tr u cau đã tr  thành thú vui c a

ộ ố ệ ầ ấ ườ ậ dân ta. Tr u cau xu t hi n trong cu c s ng th ng nh t, trong ca dao, câu

hát:

ầ ầ ầ Tr u này tr u tính tr u tình,

ỏ Ăn vào cho đ  môi mình môi ta.

ố ủ ụ ầ ồ ượ ể ạ ằ ừ ấ Ngu n g c c a t c ăn tr u còn đ c dân gian k  l i r ng: T  r t lâu

ướ ạ ộ ọ ọ ườ tr c, t i m t ngôi làng n  có hai anh em trai nhà h  Cao, ng i anh có tên

ườ ạ ọ g i là Tân, còn ng i em thì tên Lang (Tân Lang ghép l i có nghĩa là cây cau),

ự ươ ẹ ủ ế ộ ề ấ ả c  hai đ u r t m c th ng yêu nhau. Đ n m t ngày, cha m  c a hai ng ườ   i

ế ở ọ ọ ạ ờ ọ ư ầ ộ qua đ i, hai anh em đ n tr  và h c t ầ   i nhà m t ông th y h  L u. Ông th y

ừ ọ ấ ỏ ề quan sát th y Tân và Lang v a h c gi i, tính tình hi n lành, ngoan ngoãn thì

ư ầ ầ th y yêu quí nh  con cháu trong nhà. Th y có cô con gái là Xuân Phù (có

ổ ậ ế ầ nghĩa là tr u không vào mùa Xuân), cô gái đã đ n tu i c p kê cũng đem lòng

ế ế ố ọ ườ ướ ợ quy n luy n và mu n ch n ng ồ i anh làm ch ng. Sau khi c ồ   i, v  ch ng

ấ ạ ế ố ọ Tân và Xuân Phù s ng r t h nh phúc. Đ n lúc đó, tuy hai anh em nhà h  Cao

ư ừ ủ ậ ả ợ ẫ ở v n bên nhau, nh ng t ố   ấ  ngày có v  Lang nh n th y tình c m c a anh đ i

58

ượ ư ư ườ ớ ớ v i mình không còn đ c nh  x a, mà ng i anh thì say duyên m i vô tình

ể ạ ộ ự ể ầ ữ ộ ế không đ  ý đ n. Sau này l i có thêm m t s  hi u l m n a, m t hôm làm

ề ộ ườ ệ ề ề ướ ồ đ ng v  mu n, ng i anh có vi c v  sau, còn Lang v  tr c, nàng Xuân Phù

ạ ậ ờ ưở ề ế ồ ồ ra đón lúc tr i nh p nho ng t ng ch ng, li n v n vã âu y m. Chàng Lang

ế ế ấ ầ ượ ề ộ v i vàng lên ti ng, khi bi ả t là nh m nên c  hai cùng r t ng ng. Tân v  nhà

ể ạ ệ ả ờ ớ ừ ỏ ạ hay chuy n nên đ  d  nghi ng , tình c m v i em trai t đó t ạ    ra l nh nh t

h n.ơ

ườ ậ ấ ớ ệ ứ ụ ầ Ng ỏ i em th y v y b  nhà ra đi, đi mãi t i khi ki ế   t s c g c đ u ch t

ườ ề ậ ấ hóa thành cây cau. Ng i anh th y em không v  ngày ngày ân h n xót xa.

ế ắ ớ ờ ố ọ ơ ườ Tân s p x p hành lí và đi tìm em. Anh t i b  su i n , n i ng ế i em ch t than

ứ ế ả ằ ạ khóc và hóa thành t ng đá vôi n m ngay c nh thân cau. C  th  qua ngày,

ườ ợ ở ề ấ ồ ồ ồ ng i v  mãi mà không th y ch ng và em tr  v , trong lòng b n ch n nh ớ

ươ ớ ệ ứ th ng nên cũng đi tìm. Nàng đi mãi, khóc than cho t i ki ạ   t s c bên c nh

ế ầ ồ ỏ ả t ng đá. Đ n khi h n lìa kh i xác thì hóa thành cây tr u không leo bám lên

ườ ế ệ ế ả ậ ờ thân đá. Ng i làng bi t chuy n thì c m kích vô cùng, bèn l p mi u th  cho

ườ ườ ế ệ ả ộ 3 ng i và th ng xuyên cúng vái, vi ng thăm. Câu chuy n c m đ ng lan

ề ớ ứ ư ộ ầ truy n t i tai vua Hùng th  t , trong m t l n du hành đi ngang qua, Ngài tình

ử ầ ị ơ ệ ấ ồ ạ ế ờ c  phát hi n ra mùi v  th m cay, n ng  m khi ăn th  tr u cau t ờ   i mi u th  và

ề ồ ử ụ ệ ầ ầ ố ố mang gi ng v  tr ng. Ngài còn xu ng l nh cho th n dân s  d ng tr u cau

ầ ủ ướ ụ ọ ị ừ ạ trong các d p tr ng đ i. T c ăn tr u c a n c ta có t ở  đó và tr  thành l ễ ậ    v t

ế ể ướ ỏ không th  thi u trong c i h i.

ướ ả ầ ườ ượ ị ấ ẩ ưỡ Tr c đây mâm qu  tr u cau th ng đ c chu n b  r t kĩ l ồ   ng, g m

ầ ả ầ ồ ỗ ớ 01 bu ng cau nõn và lá tr u xanh, v i m i qu  cau đi kèm 02 lá tr u cho có

ặ ả ố ồ ượ ụ ọ đôi có c p. S  qu  cau trong bu ng cũng đ c ch n theo phong t c dân gian,

ả ể ư ư ả ạ nh  100 qu  bi u tr ng cho 100 năm h nh phúc hay 60 qu  theo cách ví von

ộ ờ 60 năm cu c đ i.

59

ườ ề ắ ầ ượ ượ ố ớ Đ i v i ng i mi n B c, tr u cau đ c têm cánh ph ầ   ng, riêng lá tr u

ả ượ ế ắ ố ạ ầ thì ph i là lo i tr u cay, dày và đ c ph t vôi tr ng đi kèm thu c lào.

ườ ề ầ ạ ầ ớ Còn ng ọ   ể i mi n Nam, têm tr u theo ki u bánh ú, v i lo i lá tr u ng t

́ ả ầ ẽ ồ ế ế ầ ỏ và ph t vôi đ . Theo đó, mâm qu  tr u cau s  g m sau mi ng tr u têm cùng

ả qu  cau b  làm sau.́ ổ

ẫ ườ Chúng ta v n th ng nghe:

ế ế ầ “Mi ng tr u ăn k t làm đôi

ầ ợ ươ ồ Lá tr u là v , cau t i là ch ng

ầ ắ ồ Tr u xanh, cau tr ng, chay h ng

ố ồ ớ ớ Vôi pha v i nghĩa, thu c n ng v i duyên…”

ể ệ ự ắ ữ ầ ắ ồ ợ Tr u cau th  hi n cho s  g n bó son s t gi a v  ch ng, anh em, làng

ả ầ ể ế ẩ ậ ướ ỏ xóm. Do đó, mâm qu  tr u cau là v t ph m không th  thi u trong c i h i và

ượ ầ ắ ả ấ ậ ầ ọ ộ còn đ c coi là mâm qu  quan tr ng b c nh t. M t mâm tr u cau đ y  p và

ỉ ể ệ ự ố ơ ướ ọ ủ m t xanh, không ch  th  hi n s  quý tr ng m i t duyên c a cô dâu và chú

ể ệ ướ ư ướ ệ ạ ỏ ầ ể r , mà còn th  hi n c nguy n cho h nh phúc son đ  nh  n c tr u, mong

ậ ướ cho cô dâu hòa thu n trong gia đình, làng xóm. Sau đám c i, nhà trai th ườ   ng

ư ộ ờ ề ầ chia tr u cau thành nhi u gói và phát cho hàng xóm nh  m t l i thông báo

ủ ề ả ằ r ng gia ch  đã có con hi n dâu th o.

4.2.2. Mâm ngũ quả

ủ ữ ụ ệ ề ườ ệ Theo phong t c và nh ng quan ni m v  tâm linh c a ng i Vi t đã

ượ ồ ừ ắ ễ ế ỗ ị ữ ư ặ ờ đ c b t ngu n t xa x a, vào m i d p L , T t ho c nh ng ngày th  cúng,

ưở ớ ổ ườ ị ẩ ệ ậ ẩ ộ t ng nh  t tiên chúng ta th ng chu n b  c n th n và bày bi n m t cách

ờ ớ ữ ữ ạ ả ọ ơ ả   trang tr ng nh ng lo i hoa, qu  lên trên bàn th  v i nh ng ý nghĩa c  b n

nh : ư

ả ủ ế ổ ứ ế ấ ấ Th  nh t, là t m lòng hi u th o c a con cháu, kính bi u t tiên và các

ị ầ v  th n linh.

60

ử ắ ố ướ ữ ứ ơ ề ộ ộ Th  hai, là g i g m nh ng mong mu n, ố   c m  v  m t cu c s ng

ể ệ ọ ủ ứ ứ ỏ ộ ạ   ạ h nh phúc, s c kh e, tài l c… th  hi n qua hình th c và tên g i c a các lo i

ả hoa qu , trái cây này.

ườ ề ắ ườ ờ ạ ố ưở ự Ng i mi n B c th ng th  cúng các l ư i trái cây nh : Chu i, b ư   i, l u, d a

ớ ấ h u, đào v i ý nghĩa:

ử ả ự ố ộ ọ Chu i: Bàn tay ng a b o b c, đem s  bình an đa phúc l c.

ưở ị ượ B i: An khang th nh v ng.

ứ ự ư ẹ ấ ọ D a   h u:  Căng  tròn,  mát  lành  h a   h n  s  ng t   ngào,  may

m n.ắ

ủ ự ế Đào: Mang ý nghĩa c a s  thăng ti n.

ứ ơ ọ ơ D a (th m): Th m tho, sang tr ng.

ủ ầ ủ ị ượ Đu đ : Đ y đ , th nh v ng.

Ở ề ệ ệ ề ọ ạ    Mi n Nam, do có nhi u quan ni m trong cách đ c ch ch tên các lo i

ườ ườ ư ạ ố ỵ trái cây nên ng i ta th ng kiêng k  các lo i trái nh : Chu i (chúi mũi), lê

ế ừ ầ ố ớ ị (lê l t), cam (quýt làm cam ch u). V i mong mu n “C u sung (túc) v a đ ủ

ư ấ ủ ư ạ ầ ơ ừ xài”, các lo i trái cây nh  mãng c u, d a, đu đ , xoài, sung, d a h u, th m…

ườ ượ ử ụ ễ ế ị th ng đ c s  d ng trong các d p L , T t.

ị ươ ỏ ữ ư Riêng vào d p c ́ ạ   i h i, ngoài nh ng ý nghĩa tâm linh nh  trên, các lo i

ượ ư ộ ễ trái cây còn đ c xem nh  là m t món sính l ẽ ể ệ    mà qua đó nhà trai s  th  hi n

ượ ự ố ớ ấ ọ ướ đ c s  trân tr ng, t m lòng thành đ i v i nhà gái tr c khi cho phép chú R ể

ướ ẽ ượ ề ậ ộ “r c nàng v  dinh”. Chính vì v y trái cây s  đ ả ơ   c cho vào b  mâm qu  s n

ữ ỷ ỏ ườ ạ ắ ọ màu đ , có ch  H  màu vàng (mà ng i B c còn g i là tráp), và các lo i trái

ự ằ ấ ổ ợ ọ ứ   cây cũng có s  thay đ i phù h p nh m làm tăng tính ch t trang tr ng, x ng

ộ ễ ể ễ ẻ ỏ đáng là m t mâm sính l . Đ  bu i l ổ ễ ướ  c ộ i – h i di n ra m t cách suôn s  và

ượ ả ọ ườ ả ớ ẩ ị đ c lòng c  hai h , nhà trai th ng chu n b  mâm trái cây ngũ qu  v i các

61

ư ả ạ ỹ ầ lo i qu  nh : Xoài Cát, Na (Mãng C u), Thanh Long, Nho M , Táo Đ  đ ỏ ể

ả ườ ế ạ thay th  cho các lo i qu  th ờ ng dùng trong th  cúng hàng ngày.

ườ ư ả ự ể ẩ ọ ố ị Ng i x a, ch n con s  5 đ  chu n b  mâm ngũ qu  d a theo ngũ

ủ ộ ổ ồ ờ ượ ư ờ ỏ hành: Kim, M c, Th y, H a, Th . Đ ng th i, còn t ng tr ng cho l i chúc

ộ ố ế ọ ớ ươ Phú – Quý – Th  – Khang – Ninh đ n v i cu c s ng đôi uyên ng sau này.

ộ ụ ồ Thanh Long: R ng mây h i t .

ư ề ầ ầ ọ Mãng C u: C u chúc m i đi u nh  ý.

ế ầ ố Xoài Cát: C u mong tiêu xài không thi u th n.

ộ ố Nho: Đa phúc đa l c, con đàn cháu đ ng.

ế ề ẹ ẽ ạ ắ ỏ ứ Táo   đ :   M nh   m ,   may   m n,   h a   h n   nhi u   thăng   ti n   trong   s ự

nghi p.ệ

ệ ẩ ả ị ướ ớ ầ ủ ữ ề Qua vi c chu n b  mâm ngũ qu  ngày c i v i đ y đ  nh ng đi u ý

ở ầ ọ ự ư ủ   ố nghĩa nh  trên, các gia đình mong mu n m i s  kh i đ u trong hôn nhân c a

ẻ ẽ ượ ẻ ề ầ đôi tr  s  đ c suôn s , cô dâu chú r ể ượ  đ ữ c c u chúc nh ng đi u an lành,

ộ ố ộ ướ ế ươ ầ ạ h nh phúc, có m t cu c s ng sung túc và h ng đ n t ng lai đ y viên mãn.

ượ ư ạ ặ ẩ ị ạ Bên c nh đó là r ̉ ề   ả u, g o, th t, bánh trái là s n ph m đ c tr ng cua n n

ệ ǎ v n minh nông nghi p lúa n ướ   c.

ụ ướ 4.3. Trang ph c c i

ễ ướ ố ớ ộ ọ ươ L  c i là m t ngày quan tr ng đ i v i các đôi uyên ế ệ   ng, vì th  vi c

ụ ọ ướ ả ượ ọ ự ặ ỹ ệ ự l a ch n trang ph c c i ph i đ c ch n l a k  càng và đ c bi t nó còn

ả ướ ỗ ố ộ ỗ ề ph i mang theo nhi u ý nghĩa cho ngày c ề   i. M i qu c gia m i dân t c đ u

ụ ố ệ ạ ệ ề có trang ph c truy n th ng riêng và vi t nam cũng không ngo i l . Áo dài t ừ

ư ụ ở ễ ướ ướ xa x a đã tr  thành trang ph c trong l i n c c ta

62

ướ ườ ặ ớ Tr c kia cô dâu th ng m c áo m  ba, bên trong là áo có màu r c r ự ỡ

ư ồ ế ờ ủ nh  h ng, xanh, vàng... bên ngoài ph  áo the thâm. Đ n th i gian sau này, cô

ườ ặ ắ ả ắ ặ ơ dâu th ng m c áo dài tr ng ho c váy tr ng dài đ n gi n. Chú r ể ẽ ặ    s  m c

ụ ơ ầ trang ph c qu n âu, áo s  mi.

ễ ỏ ườ ề ặ ố Ngày nay trong l ăn h i, cô dâu th ng m c áo dài truy n th ng, áo

ườ ươ ắ ể ọ ế ồ ượ th ng có màu t i t n, cũng có th  thêu hoa văn, h a ti t r ng ph ng.

ướ ể ặ ể Trong đám c i ngày nay, cô dâu chú r ụ  m c trang ph c theo ki u ph ươ   ng

ệ ướ ắ ể ặ ạ Tây. Cô dâu di n váy c i tr ng, chú r  m c vest. Các lo i trang ph c c ụ ướ   i

ạ ơ ờ này cũng đa d ng h n theo th i gian.

ượ ế ế ườ ệ Áo dài đ c thi t k  riêng cho ng i ph  n ụ ữ vi t nam, làm tôn lên toàn

ơ ể ủ ườ ụ ữ ẽ ữ ị ộ ườ b  đ ng cong c  th  c a ng i ph  n  mà còn toát lên v  n  tính, d u dàng,

ướ ấ ứ ộ ể ể ườ ề ồ th t tha, uy n chuy n… b t c  m t ng ầ   ị i nào cũng đ u b  hút h n ngay l n

ở ườ ệ ế ế ầ đ u tiên b i hình dáng ng i con gái vi t trong chi c áo dài. Cũng vì th  áo

ừ ấ ụ ẹ ấ ủ ườ ụ ữ ệ ở dài t r t lâu luôn là trang ph c đ p nh t c a ng i ph  n  vi t nam. B i đó

ượ ự ọ ướ ủ ườ ệ mà nó còn đ c l a ch n trong đám c i c a ng i vi t

ả ộ ề ủ ườ ệ Áo dài mang trong mình c  m t n n văn hoá c a ng i vi t và ngày

ể ệ ậ ượ ệ càng th  hi n đ m nét. Áo dài dành riêng cho l ễ ướ  c i còn đ c thêu, d t lên

ạ ế ữ ạ ộ ố ồ nh ng   ho   ti ồ   t   dân   t c:   Tr ng   đ ng,   chim   h c,   cây   tre,   hoa   sen,   r ng

ượ ữ ư ặ ộ ệ ph ng…mang trong mình nh ng đ c tr ng văn hoá dân t c Vi t Nam.

ế ẫ ả ướ Không ph i ng u nhiên mà chi c áo dài trong ngày c ể i có th  là màu

ấ ổ ậ ấ ả ề ồ ủ   ỏ đ , xanh, h ng… các màu r t n i b t và thu hút. T t c  đ u có ý nghĩa c a

ề ố ề ế nó, màu nào cũng mang đ n nhi u đi u t t lành.

ỏ ướ ổ ể ự ề ở ọ Màu đ  là màu áo dài c i ph  bi n mà nhi u cô dâu l a ch n, b i nó

ạ ự ự ỡ ổ ậ ườ ặ ễ ọ ầ góp ph n đem l i s  r c r  n i b t cho ng i m c trong ngày l ạ    tr ng đ i

ế ộ ờ ỏ ồ ủ ự ẻ ủ c a cu c đ i. Màu đ  còn là màu c a s  tr  trung, quy n rũ và n ng nàn tình

63

ặ ệ ế ướ ỏ ượ ư yêu. Đ c bi t, chi c áo dài c i màu đ  còn có ý nghĩa t ng tr ng cho s ự

ư ộ ự ầ ộ ố ề ộ ắ ớ ấ   may m n và sung túc, nh  m t s  c u chúc v  m t cu c s ng m i no  m,

ươ ầ ủ đ y đ  cho tân lang và tân n ng.

ẻ ẹ ế ạ ộ Chi c áo dài ngoài v  đ p văn hoá còn có m t ý nghĩa đ o lí. Ng ườ   i

ượ ư ứ ụ ẫ ế ư ạ ằ x a d y r ng: Hai tà áo t ng tr ng cho t thân ph  m u. Cái y m che tr ướ   c

ự ữ ế ằ ượ ư ẹ ả ữ ng c n m gi a nh ng chi c áo ngoài t ấ   ng tr ng cho hình  nh m  ôm  p

ố ị ứ ằ ị ử con vào lòng. Năm khuy cài n m cân x ng trên năm v  trí c  đ nh, gi cho

ế ẳ ượ ư ạ ườ chi c áo ngay th ng, kín đáo t ng tr ng cho năm đ o làm ng i là: Nhân,

ặ ứ ườ ườ ộ ễ l , nghĩa, trí, tín. Khi m c áo dài t thân ng i ta th ng bu c hai v t tr ạ ướ   c

ạ ớ ố ượ ế ư ợ ồ l i v i nhau cho chi c áo cân đ i t ng tr ng cho tình nghĩa v  ch ng chung

ỷ thu  bên nhau.

ư ậ ấ ị ứ ề ǎ ỗ ổ ề   M i th  nh  v y đ u có ý nghĩa nh t đ nh trong v n hoá c  truy n

ệ ướ ữ ể ẹ ẳ Vi t Nam. Trong ngày c i, ch ng nh ng cô dâu, chú r , hai bên cha m  hoan

ả ọ ừ ề ạ ộ ỉ h  mà c  h  hàng n i ngo i, b n ạ   ạ  bè, làng xóm đ u hân hoan chúc m ng h nh

ứ phúc l a đôi.

ể ẳ ằ ị ừ ệ ổ ứ ễ ướ Có th  kh ng đ nh r ng, t lâu, vi c t ch c l c ộ i đã là m t phong

ộ ố ộ ủ ế ộ ụ t c không th ồ ể thi u trong cu c s ng c ng đ ng, mà ý nghĩa xã h i c a nó th ể

ệ ở ề ạ ế ǎ ộ hi n nhi u khía c nh: Kinh t ạ ứ , xã h i, đ o đ c, v n hoá.

Ậ

Ế

K T LU N

ẩ ộ ị ướ ứ ạ ấ ả ữ ệ Chu n b  cho m t đám c i là vi c khá ph c t p. T t c  nh ng th ứ

ấ ưở ỏ ể ả ư ừ ưở ế ặ nh  nh t nh t t ạ ng ch ng nh  "vô h i" cũng có th   nh h ng đ n chi phí

ướ ủ ỉ ầ ư ữ ẻ ạ ộ ả ạ ị đám c i c a nh ng b n tr , nh ng ch  c n m t gi ệ   i pháp ho ch đ nh hi u

ả ừ ầ ẽ ả ọ ơ ượ qu  ngay t ạ ở  đ u s  giúp ngày tr ng đ i tr  nên đ n gi n mà không v t quá

ả kh  năng.

̀ ữ ạ ặ ầ ộ ố ộ ị Ngay nay, các b n đ t nh ng c t m c theo nh p đ  tăng d n. Qua bài

ủ ề ấ ắ ả ấ ỏ ấ   kh o sát ph ng v n ng n c a tôi thì tài chính luôn là v n đ  quan tâm nh t

64

ị ổ ứ ữ ẩ ướ ơ ơ ệ ả ủ c a nh ng gia đình chu n b  t ch c đám c i: “s  s  kho ng 50 tri u con à”

ệ ế ườ ế ể ợ ỳ ả kèm b ng li t kê chi ti t. Ng i thì “k  này quy t vay n  ngân hàng đ  làm

ướ ớ ượ ằ đám c ả i sang ch nh m i đ c”. Có ng ườ ạ i l i than r ng “gia đình cô chi

ệ ả ướ ứ ẫ ọ kho ng 200 tri u làm đám c i cho đ a con trai mà v n bèo b t”.

ế ườ ừ ớ ế ớ Th  m i bi ả ờ t, c  đ i ng ộ ầ i m i lên xe hoa m t l n, nên xem ch ng cô

ậ ạ ố ỡ ướ ậ dâu nào cũng mong mu n mình th t r ng r , đám c ấ   i th t lung linh "l y

́ ấ ồ ươ ồ ch ng cho đáng t m ch ng". Mà ngày nay đam c ́ ạ   ẹ i không bó h p trong ph m

ự ế ạ ọ ướ ế vi b n bè, h  hàng, làng xóm đ n d . Đám c i xong, n u không đăng hình

ả ả ậ ữ ạ nh và nh ng dòng tâm tr ng lên “facebook” thì qu  th t không sao mà ăn

ủ ớ ọ ườ ầ ậ ầ ạ ngon ng  yên v i m i ng i đang r m r p khoe khoang  m ĩ trên m ng xã

ộ h i kia.

ạ ươ ủ ể ậ Tâm tr ng t ẹ i vui c a các cô dâu xinh đ p th t đáng đ  cho các chú r ể

ả ố ắ ộ ph i s t gan nóng ru t vì lo l ng.

ữ ủ ế ắ ả ồ ọ   “Tình yêu n ng th m gi a anh và em nào đã đ . Tình yêu k t qu  ng t

ả ằ ộ ướ ớ ươ ứ ngào ph i b ng m t đám c i hoàng tráng m i t ng x ng. Anh nói yêu em

ấ ầ ả ậ ờ ướ ế nh t tr n đ i ph i không, v y anh làm sao đám c i chúng mình khi n ai ai

10

ầ ồ ứ ơ ị ượ ̣ ả cũng ph i tr m tr ghen t  đi ch . Chí ít em không h n đ c chúng ban thì

ả ằ ạ cũng ph i b ng cô A, cô B b n em, anh nhé…”

ự ườ ướ ồ Th c ra, ng i con gái nào lúc b ề c lên xe hoa v  nhà ch ng cũng

ố ộ ướ ị ự ượ ể ẫ ộ mong mu n có m t đám c i l ch s , đ c trang đi m l ng l y, đ ượ ở c trong

ớ ệ ưở ậ ạ ộ ỉ căn phòng m i ti n nghi, h ng m t kì ngh  trăng m t h nh phúc.

̀ ư ẻ ể ấ ọ ủ   ạ Nh ng đi m quan tr ng nh t, đôi b n tr  có nhìn ra răng: Tài chính c a

ệ ở ứ ừ ạ ạ ồ ớ ạ các b n hi n m c nào. Đ ng g ng mình lên “ch y đua” v i thiên h , hai

ấ ấ ữ ệ ậ ỏ ỏ ừ ạ ẽ ả b n s  c m th y r t m t m i. Th m chí nh ng đòi h i vô lý t phía ng ườ   i

ờ ủ

ị ẩ

ị

10 Trích l

i c a ch  Lê Th  C m Tú – KDC Chánh Nghĩa

ể ế ườ ươ ấ ọ ề ạ b n gái có th  khi n ng ồ i ch ng t ế   ng lai th t v ng tràn tr , chúng ta đ n

65

ự ể ổ ấ ứ ớ v i nhau đ  cùng xây d ng t ấ   ả ể ỏ   m ch  không ph i đ  th a mãn ý thích nh t

ờ ộ th i, b t phát.

ướ ớ ư ệ ề ả ằ Đám c ấ   i v i quá nhi u vi c ph i lo, nh ng không có gì lo b ng v n

ợ ể ướ ạ ự ề đ  tài chính. Vay n  đ  làm đám c ệ i không có gì sai. Vi c đ i s  trăm năm

ư ế ể ể ướ cũng không th  làm qua loa. Nh ng làm th  nào đ  khi c ồ   ợ i xong, v  ch ng

ợ ầ ề ạ ẳ ơ không r i vào tâm tr ng căng th ng vì n  n n trên vai cũng là đi u đáng bàn.

ỏ ấ ự ủ ữ ủ ắ ả ơ Nh ng ngày vui ng n ng i không đ  kh a l p s  chán n n, cãi vã khi r i vào

ợ ầ ế túng thi u, n  n n.

ướ ấ ấ ư ừ ấ ờ ớ Đám c i là d u  n đáng nh  nh t trong  đ i. Nh ng cũng đ ng vì

ế ệ chuy n trăm năm mà khi n đôi bên cãi vã.

ấ ượ ế ẻ ố ệ ướ ỉ Không thi u đôi tr  ch  vì không th ng nh t đ c chuy n c i xin ra

ự ỗ ồ ế ễ ứ ằ ặ ấ sao mà t ái d n d i r i chia tay nhau. Ho c có cô gái c  nh t quy t l ăn

ướ ế ế ế ả ồ ỏ ễ h i, l xin c ổ   i ph i th  này th  kia không màng đ n bên nhà ch ng có lo n i

không.

ễ ướ ườ ự ưở L  c i th ậ ng là s  ghi nh n quá trình tr ủ ng thành c a đôi thanh

ừ ể ẳ ậ ộ ị ộ   niên nam n ,ữ  sau quá trình tìm hi u. Nó kh ng đ nh xã h i đã th a nh n m t

ữ ữ ệ ấ ố tình yêu. Hôn nhân là sự th ng nh t gi a tình yêu và trách nhi m gi a hai

ườ ượ ơ ở ủ ng i. Hôn nhân không đ c xây d ng ự  trên c  s  c a tình yêu là hôn nhân

ễ ướ ứ ố ướ ư ậ ự ạ không có đ o đ c. L  c i là s  công b  tr ộ c d  lu n xã h i sau quá trình

ủ ụ ǎ ờ ủ ự ế ớ hoàn thành th  t c đ ng ký ộ   ộ  k t hôn. S  ra đ i c a m t gia đình m i có m t ý

ố ớ ễ ướ ấ ọ ộ ặ ủ ự ọ ọ nghĩa r t quan tr ng đ i v i xã h i. L  c i còn là s  h p m t c a hai h  và

ạ ứ ớ ướ ể ừ ạ b n bè thân thích đ  m ng cho h nh phúc ế  l a đôi. Đ n v i đám c i, con

ườ ơ ộ ặ ỡ ế ớ ườ ng i có c  h i g p g , ti p xúc, làm quen v i nhau, t ng ǎ  c ế   ng giao ti p,

ở ộ ế ố ớ ộ ướ ế ộ ệ m  r ng các m i quan h  xã h i. Đ n v i đám c ớ i là đ n v i m t sinh ho tạ

ộ ố ế ể ạ ỗ ườ ǎ v n hoá lành m nh không th  thi u trong cu c s ng m i con ng i và c ả

ồ ộ c ng đ ng.

66

ộ ố ễ ứ ướ ở ạ M t s  l th c trong c i xin, xét ể ệ    khía c nh nào đó cũng th  hi n

ượ ấ ị ễ ễ ợ ẩ ặ ̉ ̣ đ c ý nghĩa nh t đ nh. L  gia tiên, l h p c n, l ễ ạ  l ề   i m t thê hiên truy n

ứ ố ớ ổ ợ ồ ả ọ ạ th ng luân lý đ o đ c nh  hi u ư ế  đaọ v i t tiên, trân tr ng tình c m v  ch ng,

ệ ươ ả ớ có trách nhi m v i làng xóm quê h ng. Hình  nh cô dâu duyên dáng trong tà

ủ ữ ề ố ượ ườ áo dài truy n th ng c a nh ng đám c ẫ ướ ư  v n luôn đ i x a ọ c m i ng i ca

ể ệ ượ ợ ọ ộ ủ ụ ệ ng i và trân tr ng. Nó th  hi n đ c tính dân t c c a phong t c Vi t nam. Và

ễ ự ứ ượ cũng trong hôn l ắ ủ , s  chân thành, sâu s c c a tình yêu đôi l a đ c th ể hi nệ

ụ ệ ổ ờ ệ ẩ ễ ề ủ ề qua các t c l ề  c  truy n. Đó là l i kh n nguy n (l th  nguy n) c a cô dâu

ướ ỷ ậ ư ẫ ọ chú rể tr ự c gia tiên hai h , kèm theo là s  trao k  v t nh  trao nh n c ướ   i,

̀ ấ ả ề ế ằ ̣ ứ ẹ ǎ ở ớ  nhau cho đ n “răng long đâu bac”… T t c  đ u nh m đánh h a h n  n v i

ể ẫ ớ ộ ự ấ d u m t s  chín mu i c a ồ ủ  tình yêu đ  d n t i hôn nhân.

ứ ướ ầ ả ả ợ ớ ớ Tôi c  nghĩ, đám c i c n phù h p v i hoàn c nh, v i kh  năng tài

ườ ợ ầ ướ ấ ồ ủ ừ chính c a t ng ng i. C i nhau xong mà n  n n ch ng ch t thì có gì đáng

ờ ẫ ể ề ấ ấ vui. Làm sao đ  sau ngày vui nh t trong đ i v n còn có r t nhi u ngày vui

́ ố ế ờ ủ ạ ớ ạ khác n i ti p trong hành trình làm b n đ i c a nhau. Đo m i là h nh phúc.

ễ ở ệ ụ ậ ầ Nghi l hôn nhân Vi t Nam có phong t c t p quán mang đ y nét riêng

ớ ộ ữ so v i các dân t c khác. Chúng ta đã gi gìn nó t ừ ướ  tr ế c cho đ n nay, gi ữ

ạ ủ ư ư ữ ẹ ề ố ạ   ệ nh ng nét đ p truy n th ng x a và hi n đ i c a ngày nay. Nh ng bên c nh

ệ ổ ự ữ ẫ ứ ễ ướ ặ đó, v n còn nh ng m t tiêu c c trong vi c t ch c l c ướ   i ngày nay. N c

ệ ộ ấ ướ ứ ấ ậ Vi t Nam là m t đ t n ệ   ậ c còn nghèo, m c thu nh p còn th p, vì v y vi c

ự ẻ ế ệ ề th c hi n t ệ ổ ứ ễ ướ  ch c l c i vui v  ti ế ứ ầ   t ki m, tránh lãng phí là đi u h t s c c n

ế ầ ổ ứ ễ ướ ủ ẻ ẫ ợ thi t. Chúng ta c n t ch c l c ớ   ầ i vui v  mà v n đ y đ , phù h p v i

ụ ậ ự ề ầ ố ế phong t c t p quán truy n th ng. Tránh s  lãng phí không c n thi ể t, đ  cho

ướ ậ ự ủ ạ ộ ươ ủ ngày c i là m t ngày h nh phúc th t s  c a đôi uyên ng và c a gia đình

h . ọ

ỉ ơ ủ ự ế ầ ằ ố ớ ố Xây d ng n p s ng m i không ch  đ n thu n b ng ý mu n ch  quan

ả ế ự ỹ ụ ế ầ ố ớ mà ph i bi t d a vào thu n phong m  t c vào n p s ng m i. Tuy nhiên có

67

ấ ứ ừ ự ụ ổ ộ ố ờ ư ữ ễ ế nh ng phong t c c  xu t x  t th c ti n trong cu c s ng th i x a, đ n nay

ứ ể ế ờ ữ ầ ợ ừ không h p th i n a nên ta c n nghiên c u đ  bi t nguyên do, t ụ   ậ  đó v n d ng

ệ ạ ớ ạ ỏ ư ơ ặ ̣ ̣ ợ cho thích h p v i hi n t i ho c lo i b  nó đi nh  l ̀ i nhân đinh.

ả ế ả ồ ọ ọ ụ ậ ữ ớ ố ẹ   t đ p ổ "...B o t n có ch n l c, c i ti n, đ i m i nh ng phong t c t p quán t

ạ ỏ ầ ộ ố ứ ỗ ữ ộ ờ ạ ủ c a dân t c, lo i b  d n trong cu c s ng nh ng hình th c l ậ   i th i, l c h u,

ứ ừ ữ ứ ự ữ ầ nghiên c u xây d ng hình thành d n nh ng hình th c văn minh, v a gi gìn

ả ắ ộ và phát huy b n s c văn hóa dân t c...

ạ ế ề ệ ễ ­ Lành m nh ti t ki m, tránh xa hoa lãng phí, phi n nhi u

ụ ợ ố ­ Ch ng kinh doanh v  l i

ế ố

ề ự

ệ ướ

ị ố

ệ

ỉ

ỏ ủ ụ ừ ị ­ Xóa b  h  t c, bài tr  mê tín d  đoan..." 11

11 Ch  th  s  27 CT/TW ngày 12 tháng 1 năm 1998 v  th c hi n n p s ng văn minh trong vi c c

ệ   i, vi c

ễ ộ

tang, l

h i.