
BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Trịnh Thị Hồng
NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM PHÂN BỐ VÀ DINH DƯỠNG
CỦA CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ Ở VƯỜN QUỐC GIA BẾN EN VÀ
KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PÙ LUÔNG, TỈNH THANH HÓA
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Hà Nội – Năm 2025

BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Trịnh Thị Hồng
NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM PHÂN BỐ VÀ DINH DƯỠNG
CỦA CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ Ở VƯỜN QUỐC GIA BẾN EN VÀ
KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PÙ LUÔNG, TỈNH THANH HÓA
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Ngành: Động vật học
Mã số: 9.42.01.03
Xác nhận của Học viện
Khoa học và Công nghệ
Người hướng dẫn 1
(Ký, ghi rõ họ tên)
TS. Phạm Thị Nhị
Người hướng dẫn 2
(Ký, ghi rõ họ tên)
TS. Đậu Quang Vinh
Hà Nội – 2025

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án: "Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng
của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù
Luông, tỉnh Thanh Hóa" là công trình nghiên cứu của chính mình dưới sự
hướng dẫn khoa học của tập thể người hướng dẫn. Luận án sử dụng thông tin
trích dẫn từ nhiều nguồn tham khảo khác nhau và các thông tin trích dẫn được
ghi rõ nguồn gốc. Các kết quả nghiên cứu của tôi được công bố chung với các
tác giả khác đã được sự nhất trí của đồng tác giả khi đưa vào luận án. Các số
liệu, kết quả được trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thực và chưa từng
được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác ngoài các công trình công
bố của tác giả. Luận án được hoàn thành trong thời gian tôi làm nghiên cứu sinh
tại Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ
Việt Nam.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Tác giả luận án
(Ký và ghi rõ họ tên)
Trịnh Thị Hồng

ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Thị Nhị và TS. Đậu
Quang Vinh đã tận tâm hướng dẫn và giúp đỡ tôi từ việc định hướng nghiên
cứu, triển khai công tác thực địa, phân tích số liệu, công bố các công trình khoa
học và hoàn thiện luận án này.
Tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo, phòng Đào tạo, các phòng chức năng của
Học viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt
Nam, Viện Sinh học, Bộ môn Sinh học Trường Đại học Hồng Đức đã hỗ trợ và
tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc GS.TS. Nguyễn Quảng Trường, TS.
Ngô Ngọc Hải - Viện Sinh học đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn
thiện luận án. TS. Phùng Thị Hồng Lưỡng, TS. Đỗ Văn Tứ và CN. Hoàng Vũ
Trụ, Viện Sinh học đã giúp đỡ tôi trong việc định loại một phần mẫu thức ăn.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban quản lý Vườn Quốc gia Bến En và
Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa đã tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong quá trình thu thập số liệu cho luận án.
Tôi xin cảm ơn các em sinh viên K16, 17 Đại học Sư phạm Sinh học,
Trường Đại học Hồng Đức đã hỗ trợ công tác thực địa.
Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình và những người thân, bạn bè,
đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi vượt qua khó khăn để tôi hoàn thành
luận án.
Đề tài nghiên cứu được hỗ trợ bởi đề tài cấp cơ sở Trường Đại học Hồng
Đức “Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của một số nhóm loài lưỡng
cư ở Vườn Quốc gia Bến En, tỉnh Thanh Hoá” và đề tài cấp Bộ mã số B2018-
HDT-10 và dự án: “Điều tra, đánh giá hiện trạng phân bố và xây dựng kế hoạch
bảo tồn các loài lưỡng cư quý, hiếm tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh
Thanh Hóa”.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Tác giả luận án
(Ký và ghi rõ họ tên)
Trịnh Thị Hồng

iii
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ v
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ........................................................ viii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 3
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3
5. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................... 3
Chương 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ....................................................... 4
1.1. Sơ lược tình hình nghiên cứu về lưỡng cư ở Đông Dương và ở Việt Nam ..... 4
1.1.1. Nghiên cứu về đa dạng thành phần loài lưỡng cư ở Đông Dương và ở
Việt Nam ........................................................................................................... 4
1.1.2. Các nghiên cứu tu chỉnh phân loại học ................................................... 7
1.1.3. Nghiên cứu về đặc điểm phân bố các loài lưỡng cư tại Đông Dương
và Việt Nam .................................................................................................... 10
1.1.4. Nghiên cứu về thành phần thức ăn của các loài lưỡng cư .................... 16
1.1.5. Tình hình nghiên cứu về lưỡng cư ở tỉnh Thanh Hóa ........................... 21
1.2. Khái quát điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu ......... 22
1.2.1 Khái quát điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội tại VQG Bến En ........ 22
1.2.2. Khái quát điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội tại KBTTN Pù Luông ... 23
Chương 2. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 25
2.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ............................................................ 25
2.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 28
2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 28
2.3.1. Kế thừa tư liệu nghiên cứu trước đây ................................................... 28
2.3.2. Phương pháp khảo sát, thu mẫu ngoài thực địa .................................... 28
2.3.2. Phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm ................................ 30
2.3.3. Phân tích đặc điểm phân bố của các loài lưỡng cư ............................... 33
2.3.4. Xác định các loài quý hiếm, có giá trị bảo tồn ...................................... 33