332
NGHIÊNCỨUỨNGDỤNGAITRONGTHƯƠNGMẠI
ĐIỆNTỬ:CƠHỘI,THÁCHTHỨCVÀCÁCGIẢIPHÁP
CHODOANHNGHIPKINHDOANHTRÊNSÀN
SHOPEE.VN
ChửBáQuyết,NguyễnThịKimDung
Email:quyetcb@tmu.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.954
Tómtắt:Nghiêncứunàyphântíchcơhội,tháchthứcvàđềxuấtcácgiảiphápgiúp
doanhnghiệpkinhdoanhtrênsànShopee.vnkhaitháchiệuquảcôngnghệAI.Phươngpháp
nghiêncứubaogồmphântíchtàiliệuvàphỏngvấnbáncấutrúcvới15doanhnghiệpđang
hoạtđộngtrênnềntảng,nhằmghinhậnthựctiễnứngdụngAItronghoạtđộngbánhàng
trựctuyến.Kếtquảchothấyphầnlớndoanhnghiệpmớidừnglạiởmứcứngdụngcơbản,
chủyếuthôngquacáccôngcụsẵncónhưhệthốnggợiýsảnphẩmvàShopeeAds.Mộtsốít
doanhnghiệptiênphongđãtriểnkhaicácgiảiphápnângcaonhưchatbottùychỉnh,phân
tíchhànhvikháchhàngvàdựbáotồnkho.AImanglạilợiíchrõrệtnhưgiảmchiphíquảng
cáo,nângcaotrảinghiệmkháchhàngvàhỗtrợraquyếtđịnhchínhxácn.Tuynhiên,các
doanhnghiệpvẫnđốimặtvớikhókhănvềchiphíđầu,thiếunhânlựccôngnghệ,cùngrủi
robảomậtvàantoàndữliệu.Từkếtquảphântích,nghiêncứuđềxuấtcácgợiývớidoanh
nghiệpnhưtậndụngcôngcụAIsẵncó,đầutưtheolộtrình,đàotạonhânlực,vàtăngcường
antoànbảomậtnhằmđẩymạnhviệcứngdụngAIbềnvữngtrongthờigiantới.
Từkhóa:sànthươngmạiđiệntử,ứngdụngtrítuệnhântạo,Shopee.vn,cơhộivàtháchthức
1TrườngĐạihọcThươngMại
2TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Giớithiệuvấnđnghiêncứu
Trong bối cảnh cuộc cách mạng
côngnghiệplầnthứtưdiễnramạnhmẽ,
trítuệnhântạo(AI)đãtrởthànhmộttrong
nhữngcôngnghệđộtphácókhảnăngthay
đổicănbảnmôhìnhkinhdoanhcủanhiều
ngànhnghề.AIkhôngchỉđượcứngdụng
trong các khâu kỹ thuật như nhận diện
hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên hay
phân tích dữ liệulớn, mà còn được ứng
dụngtrong thương mại điệntử(TMĐT)
thông qua tối ưu hóa trải nghiệm khách
ng, nâng cao hiệu quả marketing, dự
333
o nhu cầutiêudùng và quảntrị chuỗi
cungứng(Dwivedi&cộngsự,2021).
ThịtrườngTMĐTViệtNamđãvà
đangpháttriểnnhanhnhấtkhuvựcĐông
NamÁvớitốcđộtăngtrưởngtrungbình
trên20%/nămtronggiaiđoạn2018-2023
(Statista, 2024). Shopee.vn nổi lên như
nềntảngdẫnđầuvềlưuợngtruycập,
sốlượngngườidùngvàdoanhthu,chiếm
khoảng60%thịphầnTMĐTbánlẻnăm
2023 (iPrice, 2023). Với lợi thế hệ sinh
tháiphongphú,hạtầngcôngnghệdữliệu
công cụquảng cáo tích hợp,Shopee.
vnđãvàđangứngdụngnhiềugiảipháp
AInhằmcánhânhóatrảinghiệmngười
dùng,gợiýsảnphẩm,quảnlýgianlậnvà
tốiưuhóalogistics.Tuynhiên,vìnhiều
lí do khác nhau khả năng ng dụng
cáccôngcụAIcủacácdoanhnghiệpkinh
doanh trên sàn còn hạn chế, đặcbiệt là
doanhnghiệpvừavànhỏ(SMEs).
MộtsốnghiêncuvềứngdụngAI
trong TMĐT đã chỉ ra những tác động
tíchcựccủacôngnghệnày,nhưChen&
cộngsự(2021)đãchorằnghệthốnggợi
ýsảnphẩmdựatrênAIcóthểtăngdoanh
thubánhàngtrựctuyếntừ10%đến30%.
Thilagavathy&Praveen(2021)cũngđồng
ýkhiđưarakếtluậnvaitròAIgiúpngười
nhiểurõhơnvàchínhxáchơnnhucầu
củakháchhàng,từđógiatăngdoanhsố
tiêuthụsảnphẩm.ViệctriểnkhaiAI
đòihỏicácdoanhnghiệpphảiđầutưvào
hạtầngcôngnghệ,quảntrịdữliệuvàphát
triểnđộingũnhânlựcchấtlượngcao,các
vấn đềliên quanđếnbảo mật thôngtin,
minh bạch thuật toán và đạo đức trong
ứngdụngAIcũngđặtrayêucầuquảntrị
nghiêmngặthơn.Chođếnnay,cácnghiên
cứuchủyếutìmhiểuứngdụngAItạicác
tập đoànlớnnhưAmazon,Alibabahoặc
Lazada(Dwivedi&cộngsự,2023).Các
nghiên cứu về cách thứcAI được triển
khai trongSMEscòn ít, vàthiếunghiên
cứu sâu ti thị trường mới nổi nhưViệt
Nam.Mộtsốcôngtrìnhtậptrungnghiên
cứu tác động củaAI đến hành vi người
tiêu dùng mua sắm trực tuyến (Nguyễn
Thị Kim Chi & cộng sự, 2024), nghiên
cứu ứng dụngAI trong hoạt động ngân
ng số (Đoàn Thị Thủy, 2025), nghiên
cứuứngdụngAItrongpháttriểnkinhtế
hội(TrầnThịVânHoa&ĐỗThịĐông,
2024).Điềunàytạonênmộtkhoảngtrống
đángkểtrongbốicảnhcácdoanhnghiệp
cầncóhiểubiếtnhấtđịnhtrướckhitriển
khaiAIhiệuquả,nhằmduytrìlợithếcạnh
tranhtrongthịtrườngngàycàngkhốcliệt.
Nghiên cứu này gópphần lấp đầy
khoảngtrốngbằngviệctậptrungvàoứng
dụngAI của SMEs trên sàn Shopee.vn,
phân tích cơ hội, tháchthức và đềxuất
giảiphápphùhợpchocácSMEstạiViệt
Nam. Mục đích của nghiên cứu này là
mrõbacâuhỏi:AIđãvàđangđượccác
doanhnghiệpứngdụngnhưthếnàotrong
hoạt động kinh doanh trên Shopee.vn?
Nhữngcơhộivàkhókhăn/tháchthứcnào
doanhnghiệpSMEsphảiđốimặtkhi
trinkhaiAI?Doanhnghiệpcầngiảipháp
gìđểtậndụnglợiíchvàgiảmthiểurủiro
từứngdụngAItrênShopee.vn?Việctrả
lờicáccâuhỏinàysẽkhôngchỉbổsung
khoảng trống nghiên cứu lý thuyết, mà
quađócòngợiýđịnhhướngthựctiễncho
doanhnghiệpSMEsngdụngAItrongkỷ
nguyênsốhóa.
II.Lýthuyếtcơbản
2.1.Kháiniệmtrítuệnhântạovà
thươngmạiđiệntử
Theo Kaplan và Haenlein (2019),
AI cóthể được địnhnghĩa là“khả năng
của mộthệ thốngđược sử dụngđểdiễn
giảidữliệubênngoài,họcmáytừdữliệu
334
đó,vàsửdụngkiếnthức/trithứcđãhọc
đểđạtđượccácmụctiêucụthểthôngqua
sựthíchứnglinhhoạt”.AIđượchiểulà
khảnăngcủahệthốngmáytínhtrongviệc
thựchiệncáctácvụvốnđòihỏitríthông
minhcủaconngườinhưhọctập,suyluận,
xửlýngônngữtựnhiênraquyếtđịnh
(Russell & Norvig, 2020). AI đang trở
thành một trong những công nghệ quan
trọngnhấtchoTMĐTtrongcácquytrình
nhàng,quảngcáo,hỗtrợkháchng,và
ngcaotrảinghiệmkháchhàngtrongquá
trìnhmuasắm.VìgiaodịchTMĐTlàquá
trìnhtraođổinghóavàdịchvụthông
qua các nền tảng trực tuyến (Laudon&
Traver,2022),đâylàmôitrườngtuyệtvời
chocácứngdụngAI.Trongcáchệthống
TMĐT,AI đóng vai trò trung tâm trong
việc tự động hóa quy trình kinh doanh,
cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng,
tốiưu hóaquảnlý vận hànhchuỗicung
ứng, và nâng cao hiệu quảtruyền thông
marketing (Huang & Rust, 2021).Thiếu
tựđộnghóathìkhôngcóthươngmạiđiện
tử.Sự cầnthiếtcủaAIcho tựđộng hóa
chuyểnđổicáctươngtáctrongTMĐT
điềuhiểnnhiên.SựkếthợpgiữaAIvà
TMĐTđãtạoranhữngthayđổimangtính
cáchmạng,khicôngnghệkhôngchỉgiúp
doanhnghiệptiếpcậnthịtrườngrộnglớn
hơnmàcòngiatăngkhảnăngcạnhtranh
(Dwivedi&cộngsự,2023).
Ứng dụng AI trong TMĐT mang
lạinhiềulợiíchvàcơhộichocảdoanh
nghiệp và khách hàng người tiêu dùng.
Vớidoanhnghiệp,AIgiúptốiưuchiphí
vận hành, tăng hiệu quả truyền thông
marketingvàmởrộngquymôthịtrường
(Lu, 2023). Lợi ích với khách hàng bao
gồmtrảinghiệmmuasắmđượccánhân
hóa,tiếtkiệmthờigian,vàgiatăngsựhài
lòng(Davenport&cộngsự,2020).Ngoài
ra,AIcònmởracáccơhộiđổimớimô
hình kinh doanh cho doanh nghiệp và
ngườitiêudùngcũngđượchưởnglợi.Các
doanhnghiệpcókhảnăngkhaithácAIsẽ
cólợithếcạnhtranhbềnvữnghơnsovới
đốithủ(Brynjolfsson&McAfee,2017).
2.2. Các ng dụng chính của AI
trongthươngmạiđiệntửhiệnnay
Hệthốnggợiýsảnphẩm/hệthống
gợi ýthông minh:Theo Shah Khusro &
cộng sự (2016), một trong những ứng
dụngphổbiếnnhấtcủaAItrongTMĐT
hệthốnggợiýsảnphẩmhoặcgợiýtìm
kiếmthôngminh.CácnềntảngTMĐTsử
dụngcácthuậttoánhọcmáyđểphântích
nhvivàlịchsửmuasắmnhằmcánhân
hóa sản phẩm hiển thị cho khách hàng.
cnềntảngnhưAmazon,Alibaba,Tiki,
Shopee đã ứng dụngAI để gợi ý sản
phẩm“bạncóthểthích”hoặc“sảnphẩm
tươngtự”đểtăngtỷlệchuyểnđổivànhờ
đólàm tăng giá trị đơn hàngtrung bình
(Gómez-Uribe&Hunt,2015).
Quảng cáo thông minh và tối ưu
a marketing: AI được tích hợp vào
các mạng quảng cáo như GoogleAds,
FacebookAdsShopeeAdsđểtựđng
phânbngânsách,xácđịnhđốitượng
tiềmng,dựđnkhảngchuyển
đổi, ng ơng tác và thúc đẩy lòng
trungthành.TheoChatterjee&cộngs
(2020), công nghAI không chỉti ưu
chiphí mà còngiúp doanh nghiệpđưa
raquyếtđịnhmarketingdựatrêndữliệu
thờigianthực.
Chatbotvà dịch vụ phụcvụ khách
hàngtựđộng:Adam&cộngsự(2020)đã
chorằngChatbotdựatrênAIcóthểgiúp
cácdoanhnghiệpvàngườibáncungcấp
dịchvụkháchhàngliêntục24/7,xửlýcác
ucầucơbảnnhưtracứuđơnhàng,giải
đápchínhchvàhỗtrợkỹthuật.Ngoài
ra,cácchatbothiệnđạicònsửdụngxửlý
335
ngônngữtựnhiênđểtăngtínhtựnhiên
tronggiaotiếp(Shawar&Atwell,2007).
Phân tích dữ liệu cho dự báo nhu
cầu thị trưng: Cũng theo nghiên cứu
củaChen&cộngsự(2019),AIchophép
doanhnghiệpngdụngTMĐTkhaithác
dữliệulớnđểdựbáonhucầuchínhxác
hơn,dựbáoxuhướngtiêudùngvàhành
vikháchhàng.Cácmôhìnhhọcsâucũng
giúpdoanhnghiệpđưaracácquyếtđịnh
vềmứctồnkho,hệthốnglogisticsvàđịnh
giáđộng(Liu&cộngsự,2019).
Thực tế ảo và thực tếtăng cường
(AR/VR)vàAItrongtrảinghiệmmuasắm:
AIkếthợpvớiAR/VRmanglạichongười
muatrảinghiệmmuasắmtrựctuyếnsống
động, cho phép khách hàng “thử” sản
phẩmtrướckhimua,đặcbiệttrongngành
thờitrangvànộithất(Hilken&cộngsự,
2017).Điềunàycảithiệnniềmtinvàgiảm
tỷlệtrảhàng.
Pháthiệngianlậnvàquảnlýrủiro:
AIđượcsửdụngđểpháthiệnhànhvigian
lậntrongthanhtoán,bảovệdữliệukhách
ngvàgiảmthiểutổnthấttàichính(Ngai
&cộngsự,2011).Cácthuậttoánhọcmáy
phântíchhàngtriệugiaodịchđểxácđịnh
các mẫubấtthường,giúpnâng caođảm
bảoantoànchocácgiaodịchTMĐT.
2.3. Tch thức và hạn chế ứng
dngAItronglĩnhvựcthươngmạiđiệntử
Mặc dù có nhiều lợi ích và tiềm
ngrấtlớn,việckhaithácvàứngdụng
AI trongTMĐT vẫnđối diện nhiềukhó
khăntháchthức.Tổnghợptừcácnghiên
cứuđiểnhìnhtrongthờigian2018-giữa
m 2025, nhóm nghiên cứu xác định
đượcbốntháchthứcnổibật,đólà:
Mộtlà,chiphíđầuchohạtầng
côngnghệ,hệthốngdữliệuvànguồnnhân
lực chất lượng cao vẫn rất lớn, tạo rào
cảnđángkểđốivớinhiềudoanhnghiệp,
nhấtlàSMEstrongquátrìnhtriểnkhaiAI
(Bughin&cộngsự,2018).
Hai là, đối với các SMEs thường
thiếunguồn lực tài chính, côngnghệ và
kỹthuật,vàkỹnăngquảntrịcầnthiếtđể
ápdụngAImộtcáchtoàndiện,dẫnđến
sựphânhóarõrệtgiữacáctổchứclớnvà
nhỏ(Ransbotham&cộngsự,2021).
Balà,cáclongạivềđạođức,quyền
riêngtưvàbảomậtdữliệuvẫnlàtrởngại
lớn, đặc biệt khi các hệ thống AI ngày
càngthuthậpdữliệucánhânquymôlớn
thiếuminhbạch(OECD,2024).
Bốn , sự thiếu hụt khung pháp
lývàchuẩnmựcquảntrịtoàndiệncho
AI đang làm chậm tiến trình ứng dụng
AI trong các giaodịch và các hệ thống
TMĐT,đặcbiệttạicnềnkinhtếmới
nổinhưViệtNam(Papagiannidis&cộng
sự,2025),(LêThịBíchPhượng&LêThị
Hào,2024)đãchỉranhữnghạnchếnày
cầnsớmđượckhắcphục.
III.Phươngphápnghiêncứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu
đãđềra,iviếtyáp dụngcáchtiếp
cậnkếthợpgiữadữliệuđịnhtínhdữ
liệu định lưng. ch tiếp cận này cho
phépngườinghiêncứukhaitháccảchiều
rộngvàchiềusâucủavấnđềnghiêncứu,
manglạiđộtincậycaovàtínhkháiquát
của kết quả nghiên cứu (Creswell &
PlanoClark,2017).
Thiết kế nghiên cứu: Trước tiên,
nghiêncứuđịnhtínhđượctriểnkhainhằm
khámphánhữngứngdụngAIphổbiến,cơ
hộivàtháchthứctrongthươngmạiđiện
tử.Tiếpđó,nghiêncứuđịnhlượngđược
thựchiệnnhằmkiểmchứngvàlượnghóa
các pháthiện, từđó rútra kếtluậntổng
hợp.Cáchtiếpcậntuầntựđượclựachọn,
336
vìphù hợp vớimục tiêu vừa khámphá,
vừaxácnhận(Ivankova&cộngsự,2006).
Thu thập dữ liệu sơ cấp: Để thu
thậpdữliệusơcấp,nhómnghiêncứutiến
nhphỏngvấnbáncấutrúctrựctiếpvới
đại diệncủa 15doanh nghiệpđangkinh
doanh trên sàn Shopee.vn. Phương pháp
chọnmẫucóchủđíchđượcnhómnghiên
cứusửdụngnhằmđảmbảotínhđadạng
về loại hình và quy mô doanh nghiệp,
đồngthời phù hợp với mục đích nghiên
cứu.Cácdoanhnghiệpđượclựachọncó
i)thờigianhoạtđộngbánhàngtrênn
Shopee.vn trên 12tháng; ii) đã sử dụng
các công cụ quảng cáo hoặc hỗ trợ bán
ng trực tuyến;và iii)sẵn sàngchiasẻ
thôngtinvềviệcngdụngcôngnghệ,đặc
biệtlà sử dụngAI tronghoạt độngkinh
doanh điện tử. Để đảm bảo thuận tiện
cho quátrình thu thậpdữ liệu,tất cả15
doanhnghiệpđượclựachọnđềucótrụsở
hoặcvănphònggiaodịchtạiHàNội-nơi
nhómtácgiảcóthểtiếnhànhphỏngvấn
trựctiếptạibànlàmviệc.Trong15doanh
nghiệpđượcphỏngvấn,cóthểchiathành
banhóm:(i)cửangchínhhãngthuộc
ShopeeMall,(ii)doanhnghiệpvừavànhỏ
(SMEs),và(iii)cánhânkinhdoanhtrực
tuyến.Cácdoanhnghiệpthuộcnhiềulĩnh
vựckhácnhaunhưthờitrang,mỹphẩm,
đồgiadụng,đintửvàthựcphẩm.
Việc lựa chọn 15 SMEs trong
nghiêncứunàyđượcxemlàphùhợpvà
đáng tin cậy theođặc trưngcủa phương
phápnghiêncứuđịnhtính.Mụctiêucủa
nghiên cứu không nhằm khái quát hóa
kết quảtrênphạm virộng,màtậptrung
khám phá sâu sắc các quan điểm, trải
nghiệm và thực tiễn ứng dụngAI trong
hoạtđộngkinhdoanhtrênsànShopee.vn.
TheoCreswell(2018)vàGuest,Namey&
Chen(2020),trongnghiêncứuđịnhtính,
cỡmẫutừ12đến20đốitượngthườngđủ
đểđạtđếnđộohòadữliệu-tứclàkhi
cáccuộcphỏngvấnmớikhôngcònmang
lạithôngtinmớihoặckhácbiệtđángkể.
Quá trình phỏng vấn 12 đạidiện doanh
nghiệp để làm rõ ba câu hỏi đặt ra, các
ýkiếntrảlờiđãbắtđầulặplại,chothấy
dữliệuđãđạtđếnmứcbãohòa.Việcmở
rộngthêm3doanhnghiệpnhằmcủngcố
tínhđadạngcủamẫu,đảmbảophảnánh
đượccácnhómkinhdoanhkhácnhau.Do
đó,quymô15SMEsđượccholàđảmbảo
đủđộtincậy,vàtínhđạidiệntươngđối
chiềusâuthôngtincầnthiếtchomục
tiêunghiêncứu.Bảnghỏiphỏngvấnbán
cấutrúcgồmhaiphần:Phầnthôngtinvề
doanhnghiệpnhư(tên,ngànhhàng,quy
mô,thờigianhoạtđộngtrênShopee.vn)
để rút số doanh nghiệp cần phỏng vấn
xuốngdưới 20;phầncâu hỏiphỏng vấn
về các ng dụngAI gồm bốn nội dung
chuyênsâu:i)cácứngdụngAIcủadoanh
nghiệp; ii) cơ hội từ AI; iii) thách thức
trongứngdụngAI;vàiv)giảipháp,định
ớng cùng kỳ vọng đối với Shopee.vn
hoặc các nhà cung cấp công nghệ trong
việchỗtrợtriểnkhaiAIhiệuquả.
Phânchdữliệu:Dữliệuđịnhtính
từkếtquả15cuộcphỏngvấnđượcxửlý
bằngphươngphápphântíchnộidungnhằm
nhậndiệncáctừkhóa/chủđềnổibtliên
quanđếncơhội,tháchthứcvàứngdụng
AI.Vớisựkếthợpphươngphápphỏngvấn
vàphươngphápsosánhkếtquảphỏngvấn
với cácnghiên cứu tớc đây,phầnthảo
luậnnghiêncứusẽtrìnhbàynhữngkếtquả
tươngđồngvànhữngpháthiệnmới/khác
biệtcủaứngdụngAIcacácdoanhnghiệp
SMEstrênsànShopee.vn.
IV.Kếtquảnghiêncứu
Kết quả nghiên cứu có được qua
phỏngvấndoanhnghiệp,phântíchđịnh