i
ii
Aus4ReformProgram
CHƯƠNG TRÌNH AUSTRALIA
HỖ TRỢ CẢI CÁCH KINH TẾ VIỆT NAM
NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ VỀ GIỚI TRONG
DI CƯ TRONG NƯỚC VÀ TÁI CƠ CẤU
KINH TẾ Ở VIỆT NAM
HÀ NỘI, 2021
iii
LỜI NÓI ĐẦU
Di hiện tượng xảy ra mọi quốc gia, xu thế tất yếu là động lực
tích cực cho phát triển kinh tế-xã hội, đáp ứng nhu cầu lao động trong quá trình tái
cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, di cư cũng sẽ làm tăng các nhu cầu về cơ sở hạ tầng nơi
đến và nảy sinh các vấn đề xã hội, đặc biệt là đối với nữ di cư.
Báo o “Nghiên cứu các vấn đề về giới trong di trong nước tái cơ
cấu kinh tế Việt Namtập trung vào các nội dung chính như: (i) Tổng quan các
vấn đề về giới trong di cư trong ớc với tái cấu kinh tế; (ii) Nghiên cứu kinh
nghiệm quốc tế về di trong nước dưới góc độ giới; (iii) Khái quát vdi trong
nước trong quá trình i cấu kinh tế Việt Nam trong thời gian qua; (iv) Vấn
đề cấu lao động, thu nhập các vấn đề hội của lao động di cư trong ớc
trong tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới Việt Nam; (v) Hàm ý chính sách lồng
ghép các yếu tố giới trong tái cơ cấu kinh tế đảm bảo quyền của phụ nữ di cư.
Báo cáo do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nhóm vấn
thực hiện dưới sự chỉ đạo của TS. Trần Thị Hồng Minh. Nhóm soạn thảo gồm TS.
Hồ Công Hòa, ThS. u Đức Khải, ThS. Nguyễn Thị Huy, TS. Đinh Khánh Lê,
ThS. Hoàng Văn ơng, ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền CN. Nguyễn Hoàng
Anh. Các vấn đóng góp báo cáo chuyên đề gồm PGS.TS. Hoàng Thúy Hằng,
PGS.TS. Nguyễn Xuân Toản, TS. Trần Kim Hào.
Nhóm soạn thảo trân trọng cảm ơn Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách
kinh tế (Aus4Reform) đã tài trợ cho Báo cáo này. Đồng thời, Nhóm soạn thảo xin
trân trọng cảm ơn các Lãnh đạo, các chuyên viên của các sở, ban ngành Nghệ
An, Bắc Ninh, các chuyên gia nghiên cứu trong và ngoài Viện Nghiên cứu quản
kinh tế Trung ương đã chia sẻ thông tin, đóng góp ý kiến để Nhóm soạn thảo hoàn
thiện Báo cáo.
Các quan điểm, ý kiến trình bày trong Báo cáo của Nhóm soạn thảo,
không phải của quan tài trhay của Viện Nghiên cứu quản kinh tế Trung
ương.
TS. TRẦN THỊ HỒNG MINH
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương
Giám đốc Chương trình Aus4Reform
iv
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU....................................................................................................... iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... viii
NỘI DUNG TÓM TẮT ......................................................................................... ix
GIỚI THIỆU........................................................................................................... 1
1. Sự cần thiết nghiên cứu ...................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 2
4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 3
5. Kết cấu báo cáo .................................................................................................. 3
PHN I: SỞ LUẬN KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VVAI TRÒ CỦA
DITRONG NƯỚC VỚI TÁI CẤU KINH TẾ DƯỚIC ĐGIỚI ....... 4
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiến về di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế dưới góc
độ giới ..................................................................................................................... 4
1.1.1. Di cư và nguyên nhân di cư trong nước ....................................................... 4
1.1.2. Vấn đề giới trong di cư trong nước ............................................................ 11
1.1.3. Mối quan hệ giữa di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế ......................... 14
1.2. Kinh nghiệm quốc tế vdi trong nước với tái cơ cấu kinh tế ới góc độ
giới ........................................................................................................................ 18
1.2.1. Các yếu tố thúc đẩy di cư trong nước ........................................................ 18
1.2.2. Di cư tác động đến tái cơ cấu kinh tế và ngược lại .................................... 19
1.2.3. Các vấn đề xã hội liên quan đến di cư ........................................................ 21
1.3. Bài học kinh nghiệm ..................................................................................... 24
PHẦN 2: THỰC TRẠNG DI TRONG NƯỚC TÁI CẤU KINH T
Ở VIỆT NAM ....................................................................................................... 27
2.1. Khái quát về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành Việt Nam thi gian qua . 27
2.2. Tổng quan di cư trong nước ở Việt Nam trong thời gian qua ....................... 32
2.2.1. Số lượng di cư trong nước .......................................................................... 32
2.2.2. Tỷ suất di cư trong nước ............................................................................ 33
v
2.2.3. Luồng di cư trong nước theo địa giới hành chính ...................................... 36
2.2.4. Luồng di cư trong nước theo vùng ............................................................. 36
2.2.5. Giới trong di cư trong nước ........................................................................ 38
PHẦN 3. VẤN Đ LAO ĐỘNG DI TRONG NƯỚC VỚI TÁI CẤU
KINH TẾ Ở VIỆT NAM DƯỚI GÓC ĐỘ GIỚI ................................................. 40
3.1. Vấn đề cơ cấu lao động di cư với tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới .......... 40
3.1.1. Chuyển dịch cơ cấu lao động ..................................................................... 40
3.1.2. Thực trạng lao động di cư trong nước dưới góc độ giới ............................ 42
3.1.3. Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động di cư trong nước .................. 51
3.2. Thu nhập và tiền gửi về của người di cư trong nước dưới góc độ giới ......... 52
3.2.1. Thu nhập của người di cư trong nước theo giới ......................................... 52
3.2.2. Tiền gửi về cho gia đình của người di cư trong nước ................................ 60
3.3. Các vấn đề hội liên quan đến ditrong nước ới góc độ giới trong quá
trình tái cơ cấu kinh tế .......................................................................................... 62
3.4. Kinh nghiệm một số địa phương hỗ trợ lao động di cư dưới góc độ giới ..... 69
PHẦN 4: HÀM Ý CHÍNH SÁCH LỒNG GHÉP GIỚI TRONG I CẤU
KINH TẾ ĐẢM BẢO QUYỀN CỦA PHỤ NỮ DI CƯ ...................................... 73
4.1. Bối cảnh trong ngoài nước ảnh hưởng tới di trong nước i cấu
kinh tế dưới góc độ giới ....................................................................................... 73
4.2. Quan điểm về định hướng tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới ..................... 75
4.3. Hàm ý chính sách lồng ghép các yếu tố giới trong tái cơ cấu kinh tế ........... 75
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 82
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 88