
i

ii
Aus4ReformProgram
CHƯƠNG TRÌNH AUSTRALIA
HỖ TRỢ CẢI CÁCH KINH TẾ VIỆT NAM
NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ VỀ GIỚI TRONG
DI CƯ TRONG NƯỚC VÀ TÁI CƠ CẤU
KINH TẾ Ở VIỆT NAM
HÀ NỘI, 2021

iii
LỜI NÓI ĐẦU
Di cư là hiện tượng xảy ra ở mọi quốc gia, là xu thế tất yếu và là động lực
tích cực cho phát triển kinh tế-xã hội, đáp ứng nhu cầu lao động trong quá trình tái
cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, di cư cũng sẽ làm tăng các nhu cầu về cơ sở hạ tầng nơi
đến và nảy sinh các vấn đề xã hội, đặc biệt là đối với nữ di cư.
Báo cáo “Nghiên cứu các vấn đề về giới trong di cư trong nước và tái cơ
cấu kinh tế ở Việt Nam” tập trung vào các nội dung chính như: (i) Tổng quan các
vấn đề về giới trong di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế; (ii) Nghiên cứu kinh
nghiệm quốc tế về di cư trong nước dưới góc độ giới; (iii) Khái quát về di cư trong
nước trong quá trình tái cơ cấu kinh tế ở Việt Nam trong thời gian qua; (iv) Vấn
đề cơ cấu lao động, thu nhập và các vấn đề xã hội của lao động di cư trong nước
trong tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới ở Việt Nam; (v) Hàm ý chính sách lồng
ghép các yếu tố giới trong tái cơ cấu kinh tế đảm bảo quyền của phụ nữ di cư.
Báo cáo do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương và nhóm tư vấn
thực hiện dưới sự chỉ đạo của TS. Trần Thị Hồng Minh. Nhóm soạn thảo gồm TS.
Hồ Công Hòa, ThS. Lưu Đức Khải, ThS. Nguyễn Thị Huy, TS. Đinh Khánh Lê,
ThS. Hoàng Văn Cương, ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền và CN. Nguyễn Hoàng
Anh. Các tư vấn đóng góp báo cáo chuyên đề gồm PGS.TS. Hoàng Thúy Hằng,
PGS.TS. Nguyễn Xuân Toản, TS. Trần Kim Hào.
Nhóm soạn thảo trân trọng cảm ơn Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách
kinh tế (Aus4Reform) đã tài trợ cho Báo cáo này. Đồng thời, Nhóm soạn thảo xin
trân trọng cảm ơn các Lãnh đạo, các chuyên viên của các sở, ban ngành ở Nghệ
An, Bắc Ninh, các chuyên gia nghiên cứu trong và ngoài Viện Nghiên cứu quản lý
kinh tế Trung ương đã chia sẻ thông tin, đóng góp ý kiến để Nhóm soạn thảo hoàn
thiện Báo cáo.
Các quan điểm, ý kiến trình bày trong Báo cáo là của Nhóm soạn thảo,
không phải của cơ quan tài trợ hay của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung
ương.
TS. TRẦN THỊ HỒNG MINH
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương
Giám đốc Chương trình Aus4Reform

iv
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU....................................................................................................... iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... viii
NỘI DUNG TÓM TẮT ......................................................................................... ix
GIỚI THIỆU........................................................................................................... 1
1. Sự cần thiết nghiên cứu ...................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 2
4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 3
5. Kết cấu báo cáo .................................................................................................. 3
PHẦN I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ VAI TRÒ CỦA
DI CƯ TRONG NƯỚC VỚI TÁI CƠ CẤU KINH TẾ DƯỚI GÓC ĐỘ GIỚI ....... 4
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiến về di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế dưới góc
độ giới ..................................................................................................................... 4
1.1.1. Di cư và nguyên nhân di cư trong nước ....................................................... 4
1.1.2. Vấn đề giới trong di cư trong nước ............................................................ 11
1.1.3. Mối quan hệ giữa di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế ......................... 14
1.2. Kinh nghiệm quốc tế về di cư trong nước với tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ
giới ........................................................................................................................ 18
1.2.1. Các yếu tố thúc đẩy di cư trong nước ........................................................ 18
1.2.2. Di cư tác động đến tái cơ cấu kinh tế và ngược lại .................................... 19
1.2.3. Các vấn đề xã hội liên quan đến di cư ........................................................ 21
1.3. Bài học kinh nghiệm ..................................................................................... 24
PHẦN 2: THỰC TRẠNG DI CƯ TRONG NƯỚC VÀ TÁI CƠ CẤU KINH TẾ
Ở VIỆT NAM ....................................................................................................... 27
2.1. Khái quát về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở Việt Nam thời gian qua . 27
2.2. Tổng quan di cư trong nước ở Việt Nam trong thời gian qua ....................... 32
2.2.1. Số lượng di cư trong nước .......................................................................... 32
2.2.2. Tỷ suất di cư trong nước ............................................................................ 33

v
2.2.3. Luồng di cư trong nước theo địa giới hành chính ...................................... 36
2.2.4. Luồng di cư trong nước theo vùng ............................................................. 36
2.2.5. Giới trong di cư trong nước ........................................................................ 38
PHẦN 3. VẤN ĐỀ LAO ĐỘNG DI CƯ TRONG NƯỚC VỚI TÁI CƠ CẤU
KINH TẾ Ở VIỆT NAM DƯỚI GÓC ĐỘ GIỚI ................................................. 40
3.1. Vấn đề cơ cấu lao động di cư với tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới .......... 40
3.1.1. Chuyển dịch cơ cấu lao động ..................................................................... 40
3.1.2. Thực trạng lao động di cư trong nước dưới góc độ giới ............................ 42
3.1.3. Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động di cư trong nước .................. 51
3.2. Thu nhập và tiền gửi về của người di cư trong nước dưới góc độ giới ......... 52
3.2.1. Thu nhập của người di cư trong nước theo giới ......................................... 52
3.2.2. Tiền gửi về cho gia đình của người di cư trong nước ................................ 60
3.3. Các vấn đề xã hội liên quan đến di cư trong nước dưới góc độ giới trong quá
trình tái cơ cấu kinh tế .......................................................................................... 62
3.4. Kinh nghiệm một số địa phương hỗ trợ lao động di cư dưới góc độ giới ..... 69
PHẦN 4: HÀM Ý CHÍNH SÁCH LỒNG GHÉP GIỚI TRONG TÁI CƠ CẤU
KINH TẾ ĐẢM BẢO QUYỀN CỦA PHỤ NỮ DI CƯ ...................................... 73
4.1. Bối cảnh trong và ngoài nước ảnh hưởng tới di cư trong nước và tái cơ cấu
kinh tế dưới góc độ giới ....................................................................................... 73
4.2. Quan điểm về định hướng tái cơ cấu kinh tế dưới góc độ giới ..................... 75
4.3. Hàm ý chính sách lồng ghép các yếu tố giới trong tái cơ cấu kinh tế ........... 75
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 82
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 88