TiÓu luËn Kinh tÕ ChÝnh trÞ Anh 4 - K38B KTNT
NguyÔn §¨ng Th«ng 1
Më ®Çu
ViÖt Nam - mét ®Êt níc ®îc c¶ thÕ giíi biÕt ®Õn víi nh÷ng chiÕn
c«ng vang déi trªn mÆt trËn b¶o vÖ tæ quèc ë vµi thËp kú tríc. Cßn hiÖn
nay tríc ngìng cöa cña thÕ kû 21 - ViÖt Nam ®ang lµ mét níc thuéc
nhãm nghÌo nhÊt thÕ giíi, víi thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi trªn díi 300
USD. Nh÷ng chiÕn th¾ng trªn mÆt trËn kh«ng thÓ lµm ra ®îc chiÕn c«ng vÒ
kinh tÕ, s¸ch lîc chiÕn trêng kh«ng thÓ lµ chiÕn lîc vÒ kinh tÕ. Mét thêi
chóng ta ®· ngé nhËn xem lîi nhuËn lµ c¸i g× ®ã lµ ph¹m trï kh«ng cã ë
CNXH, chóng ta ®· cho r»ng s¶n xuÊt lµ chØ ®Ó phôc vô chø kh«ng ph¶i v×
lîi Ých v× môc ®Ých lîi nhuËn. Ngµy nay trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH
chóng ta ®ang ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt níc ®a nÒn kinh tÕ
vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng trong nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh
phÇn cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc th× lîi nhuËn lµ thíc ®o nh¹y c¶m
®Ó xem xÐt ®¸nh gi¸ sù tån t¹i vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp; NÕu
doanh nghiÖp (DN) ®ã lµm ¨n thua lç th× thÞ trêng sÏ lo¹i doanh nghiÖp ®ã
ra khái s©n khÊu kinh tÕ, vµ nÕu ngîc l¹i th× doanh nghiÖp ®ã tiÕp tôc ph¸t
triÓn. Lîi nhuËn ph¶i thùc sù tõ n¨ng suÊt - chÊt lîng - hiÖu qu¶ trong s¶n
xuÊt - kinh doanh ch©n chÝnh, tõ tµi n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh (KD)
hiÖn ®¹i mµ t¹o ra gi¸ trÞ lîi nhuËn vÒ c¶ kinh tÕ, v¨n ho¸ - mét truyÒn
thèng v¨n ho¸ cèt c¸ch cña ngêi ViÖt Nam. H¬n bao giê hÕt, lîi nhuËn (P)
lµ sù sèng cßn cña doanh nghiÖp, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn. Bëi thÕ nªn em
chän ®Ò tµi:"
Nguån gèc, b¶n chÊt cña lîi nhuËn trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng"
Trong bµi viÕt nµy em sÏ tr×nh bµy mét sè lý luËn vÒ : "
Nh÷ng vÊn
®Ò c¬ b¶n vÒ lîi nhuËn vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng"
§Ò tµi nµy gåm:
Ch¬ng 1: Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn
Ch¬ng 2: Vai trß cña lîi nhuËn
Ch¬ng 3: KÕt luËn
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TiÓu luËn Kinh tÕ ChÝnh trÞ Anh 4 - K38B KTNT
NguyÔn §¨ng Th«ng 2
Néi dung
Ch¬ng I
Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn
1/ Nguån gèc cña lîi nhuËn:
1.1. C¸c quan ®iÓm tríc M¸c vÒ lîi nhuËn.
Lîi nhuËn xuÊt hiÖn tõ l©u nhng ®Õn khi cã giai cÊp th× lîi nhuËn víi
®îc bµn ®Õn víi t c¸ch lµ mét ph¹m trï kinh tÕ. Tríc M¸c kh«ng phi
c¸c quan ®iÓm ®Òu thèng nhÊt, ®Òu ®óng ®¾n mµ c¸c trêng ph¸i ®Òu cè
g¾ng bµo ch÷a cho quan ®iÓm cña hä.
1.1.1. Chñ nghÜa träng th¬ng: Ra ®êi trong thêi kú tan r· cña chÕ ®é
phong kiÕn vµ thêi kú tÝch luü nguyªn thuû cña CNTB, khi kinh tÕ hµng hãa
vµ ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn. Nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa träng th¬ng rÊt
coi träng th¬ng nghiÖp vµ cho r»ng lîi nhuËn th¬ng nghiÖp chÝnh lµ kÕt
qu¶ cña sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸, lµ sù lõa g¹t. Theo hä kh«ng mét
ngêi nµo thu ®îc lîi nhuËn mµ kh«ng lµm thiÖt h¹i cho kÎ kh¸c, trong
trao ®æi ph¶i cã mét bªn lîi vµ mét bªn thiÖt.
Nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa träng th¬ng coi tiÒn lµ ®¹i biÓu duy nh©t
cña cña c¶i, lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ sù giµu cã cña mçi quèc gia. Hä cho
r»ng khèi lîng tiÒn tÖ chØ cã thÓ gia t¨ng b»ng con ®êng ngo¹i th¬ng.
Trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ph¶i cã chÝnh s¸ch siªu (mua Ýt, b¸n nhiÒu)
®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn trong c©u nãi cña Montchritren "Néi th¬ng lµ èng
dÉn ngo¹i th¬ng lµ b¸y b¬m, muèn t¨ng cña c¶i ph¶i cã ngo¹i th¬ng ®Ó
nhËp dÇn cña c¶i cña ngo¹i th¬ng".
1.1.2 Chñ nghÜa träng n«ng:
Còng nh chñ nghÜa träng th¬ng, chñ nghÜa träng n«ng xuÊt hiÖn
trong khu«n khæ qu¸ ®é tõ chÕ ®é phong kiÕn sang chÕ ®é TBCN nhng ë
giai ®o¹n kinh tÕ ph¸t triÓn trëng thµnh h¬n. Vµo gi÷a TK 18 T©y ©u ®·
ph¸t triÓn theo con ®êng TBCN vµ ë Anh cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp b¾t
®Çu. ë Ph¸p vµ mét sè níc T©y ©u c«ng trêng thñ c«ng còng ph¸t triÓn vµ
¨n s©u vµo ctrong n«ng nghiÖp lÉn c«ng nghiÖp. Néi dung c¬ b¶n cña chñ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TiÓu luËn Kinh tÕ ChÝnh trÞ Anh 4 - K38B KTNT
NguyÔn §¨ng Th«ng 3
nghÜa träng n«ng lµ gi¶i phãng kinh tÕ n«ng d©n tho¸t khái phong kiÕn ®Ó
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo kiÓu TBCN.
VÒ lîi nhuËn hä cho r»ng P th¬ng nghiÖp ch¼ng qua lµ do nhê vµo
c¸c kho¶n tiÕt kiÖm chi phÝ th¬ng m¹i, vµ theo hä cho r»ng th¬ng m¹i
chØ ®¬n thuÇn lµ viÖc ®æi gi¸ trÞ nµy lÊy gi¸ trÞ kh¸c ngang nh thÕ mµ th«i
vµ trong qu¸ tr×nh trao ®æi ®ã, nÕu xÐt díi h×nh th¸i thuÇn tuý th× c ngêi
mua vµ ngêi b¸n ®Òu kh«ng ®îc lîi hoÆc mÊt g× c¶. Th¬ng nghiÖp
kh«ng sinh ra cña c¶i, trao ®æi kh«ng sinh ra ®îc g× c kh«ng lµm cho tµi
s¶n t¨ng lªn. Khi phª ph¸n chñ nghÜa träng th¬ng C.M¸c ®· viÕt trong bé
T b¶n (quyÓn I tËp 1):"Ngêi ta trao ®æi nh÷ng hµng ho¸ víi gi¸ hµng ho¸
hoÆc hµng ho¸ víi tiÒn tÖ cã cïng gi¸ trÞ víi hµng ho¸ ®ã, tøc lµ trao ®æi
ngang gi¸, râ rµng lµ kh«ng ai rót ra ®îc trong lu th«ng nhiÒu gi¸ trÞ h¬n
sè gi¸ trÞ bá vµo trong ®ã. VËy gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ h×nh
thµnh ra ®îc". NhvËy hä ®· h¬n chñ nghÜa Träng th¬ng ë chç lµ chØ ra
®îc lu th«ng (trao ®æi) kh«ng sinh ra cña c¶i.
1.1.3. Kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn Anh:
Chñ nghÜa träng th¬ng vµ b¾t ®Çu tan r· ngay ë TK 17. Cuèi TK 18 ë
Anh Ph¸p häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn xuÊt hiÖn. Vµo thêi kú nµy, sau khi
tÝch luü ®îc khèi lîng tiÒn lín, giai cÊp t s¶n tËp trung vµo lÜnh vùc sn
xuÊt. V× vËy c¸c c«ng trêng thñ c«ng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ n«ng
nghiÖp diÔn ra m¹nh mÏ. DiÔn ra viÖc tíc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n,
h×nh thµnh hai giai cÊp v« s¶n vµ chñ chiÕm h÷u ruéng ®Êt. MÆt kh¸c sù tån
t¹i cña chÕ ®é phong kiÕn kh«ng chØ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña CNTB, mµ
cßn lµm s©u s¾c h¬n m©u thuÉn trong giai cÊp quý téc vµ trong giai cÊp nµy
dÇn dÇn còng bÞ t s¶n ho¸. ChÝnh sù chuyÓn ®æi lÜnh vùc s¶n xuÊt nªn nã
®ßi hái ph¶i cã nh÷ng lý thuyÕt ®óng soi ®êng mµ Chñ nghÜa träng n«ng
vµ träng th¬ng kh«ng ®¸p øng ®îc. Do ®ã kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ
®iÓn ra ®êi.
William Petty ( 1623 - 1687): Lµ nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh ®îc
M¸c ®¸nh gi¸ lµ cha ®Î cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn. ¤ng t×m thÊy
ph¹m trï ph¹m trï ®Þa t« mµ chñ nghÜa träng th¬ng ®· bá qua vµ «ng ®Þnh
nghÜa ®Þa t« lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ cña s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt (bao
gåm tiÒn l¬ng, gièng m¸...). VÒ lîi tøc «ng nãi trong cuèn "Bµn vÒ tiÒn tÖ"
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TiÓu luËn Kinh tÕ ChÝnh trÞ Anh 4 - K38B KTNT
NguyÔn §¨ng Th«ng 4
lµ lîi tøc lµ sè tiÒn thëng tr¶ cho sù ¨n tiªu, coi lîi tøc còng nh tiÒn thuª
ruéng.
Adam Smith (1723 - 1790): Theo «ng th× lîi nhuËn lµ "kho¶n khÊu trõ
thø hai" vµo s¶n phÈm lao ®éng. Theo c¸ch gi¶i thÝch cña «ng th× lîi nhuËn,
®Þa t«, vµ lîi tøc còng chØ lµ h×nh th¸i kh¸c nhau cña gi¸ trÞ do c«ng nh©n
t¹o ra thªm ngoµi tiÒn l¬ng.
Davit Recardo (1772 - 1823) quan niÖm r»ng lîi nhuËn lµ gi¸ trÞ thõa
ra ngoµi tiÒn c«ng. ¤ng kh«ng biÕt ®Õn ph¹m trï gi¸ trÞ thÆng d nhng
tríc sau nhÊt qu¸n quan ®iÓm lµ gi¸ trÞ do c«ng nh©n t¹o nªn lín h¬n sè
tiÒn c«ng hä ®îc hëng. Nh vËy «ng ®· nªu ra ®îc nguån gèc bãc lét.
1.1.4. Quan ®iÓm cña kinh tÕ häc hiÖn ®¹i:
Tõ nh÷ng n¨m 70 cña TK 19 trë ®i nÒn kinh tÕ t b¶n x· héi ho¸ cao
CNTB ®· chuyÓn tõ giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n tù do c¹nh tranh sang giai
®o¹n t b¶n ®éc quyÒn. NhiÒu hiÖn tîng kinh tÕ míi xuÊt hiÖn mµ häc
thuyÕt cña trêng ph¸i cæ ®iÓn kh«ng gi¶i thÝch ®îc. H¬n thÕ n÷a lóc nµy
chñ nghÜa M¸c ra ®êi trong ®ã cã kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c xÝt nãi riªng mµ nã
lµ ®èi tîng phª ph¸n cña t tëng t s¶n. Tríc bèi c¶nh ®ã ®ßi hái ph¶i
cã lý thuyÕt soi ®êng ®Ó b¶o vÖ cho giai cÊp t s¶n kinh tÕ chÝnh trÞ hiÖn
®¹i ra ®êi.
Jona Bates Clark (1847 - 1938) lµ nhµ kinh tÕ häc ngêi Mü, «ng chia
kinh tÕ häc ra thµnh:Kinh tÕ tæng hîp, kinh tÕ tÜnh vµ kinh tÕ ®éng. Theo
«ng, tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n b»ng s¶n phÈm "giíi h¹n" cña lao ®éng, lîi
tøc b»ng s¶n phÈm giíi h¹n cña t b¶n, ®Þa t« b»ng s¶n phÈm giíi h¹n cña
®Êt ®ai. PhÇn cßn l¹i lµ thÆng dcña ngêi sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hay
lµ lîi nhuËn cña nhµ kinh doanh. VËy theo «ng lîi nhuËn lµ phÇn thÆng d
cña ngêi sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt.
Alfred arshall (1842 - 1924) lµ nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh. ¤ng cho
r»ng: Lîi tøc lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc sö dông t b¶n. Nã ®¹t ®îc ë møc
cung vµ cÇu t b¶n. NÕu tiÕt kiÖm nhiÒu sÏ t¨ng t b¶n vµ sÏ gi¶m lîi tøc.
cßn lîi nhuËn lµ tiÒn thï lao thuÇn tuý thuÇn tuý cho n¨ng khiÕu qu¶n lý
kinh doanh, sö dông T b¶n vµ n¨ng lùc tæ chøc ho¹t ®éng c«ng nghiÖp.
¤ng cho r»ng trong kinh doanh cã hai lo¹i ngêi ®ã lµ nh÷ng ngêi c¸ch
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
TiÓu luËn Kinh tÕ ChÝnh trÞ Anh 4 - K38B KTNT
NguyÔn §¨ng Th«ng 5
t©n vµ nh÷ng ngêi thñ cô. Do ®ã mçi lo¹i sÏ thu ®îc lîi nhuËn kh¸c
nhau. Khi ®i sau ph©n tÝch lîi nhuËn «ng cho r»ng:
Nh÷ng sù b×nh ®¼ng cña tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n hµng n¨m trong
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau do ®ã c¸c tØ lÖ kh¸c nhau vÒ sè lîng
thiÕt bÞ, sè lîng tiÒn c«ng, cho chi phÝ vÒ vËt liÖu, gi¸ c¶ ruéng ®Êt.
Lîi nhuËn tiªu mçi ®ît vay vèn quay trë l¹i phô thuéc vµo thêi gian
vµ tæng sè lao ®éng cÇn thiÕt cho sù hoµn vèn.
NÕu lîi nhuËn lµ mét yÕu tè cña gi¸ cung b×nh thêng th× thu nhËp
sinh ra tõ t b¶n ®· ®Çu t phô thuéc vµo cÇu t¬ng ®èi vÒ c¸c s¶n phÈm cña
nã.
John Maynard Keyness (1884 - 1946) lµ nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh
®ång thêi lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi. J.Keynes cho r»ng nhµ t b¶n lµ ngêi cã
t b¶n cho vay, hä sÏ thu ®îc l·i suÊt. Cßn doanh nh©n lµ ngêi ®i vay t
b¶n ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, do ®ã hä sÏ thu ®îc mét kho¶n tiÒn
lêi trong t¬ng lai vµ «ng gäi lµ "thu nhËp t¬ng lai". §ã chÝnh lµ phÇn
chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn b¸n hµng víi phÝ tæn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng
ho¸.
Paul A.Samuelson. ¤ng lµ ngêi s¸ng lËp ra khoa kinh tÕ häc cña
trêng §¹i häc Massachusetts. ¤ng cho r»ng lîi nhuËn chÞu sù chi phèi cña
thÞ trêng. Trong hÖ thèng thÞ trêng, mçi lo¹i hµng hãa, mçi lo¹i dÞch vô
®Òu cã gi¸ c¶ cña nã. Gi¸ c¶ mang l¹i thu nhËp cho hµng ho¸ mang ®i b¸n.
NÕu mçi lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã mµ cã ®«ng ngêi mua th× ngêi b¸n sÏ t¨ng
gi¸ lªn do ®ã sÏ thóc ®Èy ngêi s¶n xuÊt lµm ra nhiÒu hµng ho¸ ®Ó thu ®îc
nhiÒu lîi nhuËn. Khi cã nhiÒu hµng ho¸ ngêi b¸n mu«n b¸n nhanh ®Ó gi¶i
quyÕt hµng hãa cña m×nh nªn gi¸ l¹i h¹ xuèng ngêi s¶n xuÊt cã xu híng
sn¶ xuÊt Ýt hµng ho¸ h¬n vµ gi¸ l¹i ®îc ®Èy lªn. Nh vËy trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng lîi nhuËn lµ ®éng lùc chi phèi ho¹t ®éng cña ngêi kinh doanh.
Lîi nhuËn ®a c¸c doanh nghiÖp ®Õn c¸c khu vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ
ngêi tiªu dïng cÇn nhiÒu h¬n, bá qua khu vùc Ýt ngêi tiªu dïng. Lîi
nhuËn ®a c¸c doanh nghiÖp ®Õn viÖc sö dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo
trong s¶n xuÊt. HÖ thèng thÞ trêng lu«n ph¶i dïng lç l·i ®Ó quyÕt ®Þnh ba
vÊn ®Ò: C¸i g×, nh thÕ nµo vµ cho ai. Nãi tíi thÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.