Nhận biết và xử trí sớm bệnh viêm não Nhật Bản
Đây là bệnh nhiễm trùng cấp tính hệ thần kinh trung ương do virus
viêm não Nhật Bản gây ra. Bệnh có diễn biến nặng, nguy cơ tử vong
và di chứng cao.
Virus được truyền sang người do bị muỗi đốt. Loại muỗi mang vai trò
này có tên là culex, muỗi đốt vật chủ mang mầm bệnh, sau đó đốt
sang người, thực hiện vai trò truyền bệnh. Muỗi culex ưa hoạt động
trong và ngoài nhà, hút máu về đêm 18-22 giờ, sau đó giảm dần rồi
ngưng hoạt động vào khoảng 8 giờ sáng. Vật chủ mang mầm bệnh là
lợn và một số loài chim.
Ở Việt Nam có hai nhóm chim có khả năng truyền bệnh. Một là các
loài chim sống trong làng mạc, lũy tre, trên cây ăn quả như sẻ, chích
chòe... Hai là các loài kiếm ăn ngoài đồng, ít vào làng như cò, sáo,
quạ... Do vậy, vào mùa có nhiều quả chín, tần suất bệnh cũng tăng
lên. Mùa viêm não thường là hè, phổ biến từ tháng 5 đến tháng 7.
Trẻ em hay bị viêm não Nhật Bản B nhưng tỷ lệ mắc theo lứa tuổi
thay đổi từ năm này sang năm khác. Trong phần lớn trong các vụ
dịch, bé trai mắc bệnh nhiều hơn bé gái, thường ở lứa tuổi 2-7.
Đặc điểm biểu hiện của bệnh: Sốt xuất hiện đột ngột và thường là sốt
cao từ 39 đến 40 độ C, kèm theo đau đầu (trẻ còn bú thường có
những cơn khóc thét), nôn hoặc buồn nôn. Bệnh nhân có thể rối loạn
tri giác các mức (ngủ gà, li bì, hoặc hôn mê); co giật (thường là toàn
thân). Một số dấu hiệu hiếm gặp hơn hoặc xuất hiện muộn gồm liệt,
tăng trương lực cơ, rối loạn hô hấp, bí tiểu tiện.
Bệnh viêm não Nhật Bản không có thuốc chữa đặc hiệu, điều trị triệu
chứng là chủ yếu. Để ngăn chặn nguy cơ tử vong, giảm thiểu biến
chứng, di chứng, cần điều trị kịp thời, tích cực tại các cơ sở y tế.
Muốn vậy, các bà mẹ cần cảnh giác và theo dõi cẩn thận khi thấy con
có biểu hiện sốt để kịp đưa các cháu đến các cơ sở y tế. Bệnh nhân
sẽ được điều trị hạ sốt, chống co giật, chống suy thở, chống phù não,
bồi phụ nước điện giải và chăm sóc dinh dưỡng.
Biện pháp tích cực nhất để phòng bệnh là tiêm vacxin viêm não Nhật
Bản đúng và đầy đủ. Vacxin viêm não được khuyến nghị tiêm cho trẻ
từ 12 tháng tuổi trở lên, nhắc lại sau một tuần, tiêm mũi thứ 3 sau
một năm và có thể tiêm nhắc lại sau 3-4 năm cho đến 15 tuổi.
Triệu chứng định bệnh:
1. Lâm sàng: Tuổi thường gặp từ 3 đến 15 tuổi, trẻ phù toàn thân do
giữ muối nước; tiểu ít; tiểu máu đại thể (nước tiểu có màu máu như
nước thịt bò); trẻ tăng cân đột ngột trong vài ngày; Hỏi bệnh kỹ có thể
biết được bệnh nhi có nhiễm trùng da hoặc viêm mũi họng trước đó
10 ngày đến 2 tuần mà không điều trị.
2. Biến chứng: Nếu không điều trị có thể dẫn đến những biến chứng
nặng đe dọa tính mạng trẻ như: Cao huyết áp; suy tim; phù phổi
cấp; co giật và tử vong.
3. Xét nghiệm: Bệnh nhân sẽ được làm những xét nghiệm định bệnh
và phát hiện biến chứng của bệnh:
Tổng phân tích nước tiểu cho thấy nước tiểu có nhiều đạm,
nhiều hồng cầu.
Chức năng thận: Urée máu, Créatinine máu để đánh giá mức
độ suy thận.
Ðịnh lượng bổ thể: C3 trong máu thường giảm.
Ðo điện giải đồ trong máu: như natri, kali, calci/máu giúp thầy
thuốc kịp thời điều chỉnh.
Ðo điện tâm đồ và chụp X-quang phổi trong trường
hợp bệnh nặng.
Ðo kháng thể ASO trong máu.
