BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------
NGUYỄN QUỐC HƯNG
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI Ý ĐỊNH
ÁP DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ HIỆN ĐẠI
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH KẾ TOÁN
HÀ NỘI – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------
NGUYỄN QUỐC HƯNG
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI Ý ĐỊNH
ÁP DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ HIỆN ĐẠI
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kế toán, kiểm toán và phân tích
Mã số: 9340301
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Quang
HÀ NỘI – 2021
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Do vậy,
trong quá trình chấp bút, việc tham khảo những dữ liệu thứ cấp hoặc những nhận định
của các nghiên cứu trước đây đều được ghi rõ nguồn trích dẫn.
Tôi xin cam kết bằng danh dự cá nhân, đề tài luận án tiến sĩ “Nhân tố ảnh hưởng
tới ý định áp dụng kế toán quản trị hiện đại trong các doanh nghiệp Việt Nam” được
nghiên cứu một cách nghiêm túc và công phu của riêng tôi.
Hà Nội, ngày tháng năm 2021
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Quốc Hưng
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
MỤC LỤC ................................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ................................................................ v
DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................... vii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ........................................................... 7
1.1. Các nghiên cứu về kế toán quản trị công bố ở nước ngoài ........................... 7
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu về thực trạng áp dụng KTQT .................................. 8
1.1.2. Tổng quan nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng tới việc áp dụng KTQT ...... 16
1.2. Các nghiên cứu về kế toán quản trị công bố ở trong nước ......................... 21
1.2.1. Tổng quan nghiên cứu về thực trạng áp dụng KTQT ................................ 21
1.2.2. Tổng quan nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng tới việc áp dụng KTQT ...... 34
1.3. Những vấn đề rút ra từ tổng quan nghiên cứu và khoảng trống nghiên cứu . 37
1.3.1. Những vấn đề rút ra từ tổng quan nghiên cứu ........................................... 37
1.3.2. Khoảng trống nghiên cứu ......................................................................... 38
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 40
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ................... 41
2.1. Cơ sở lý thuyết về kế toán quản trị hiện đại ................................................ 41
2.1.1. Các khái niệm về KTQT........................................................................... 41
2.1.2. Sự phát triển của KTQT ........................................................................... 43
2.1.3. Một số phương pháp KTQT hiện đại ........................................................ 48
2.2. Cơ sở lý thuyết cho mô hình nghiên cứu...................................................... 62
2.2.1. Lý thuyết khuyếch tán sự đổi mới DOI (Diffusion of Innovations) ........... 62
2.2.2. Lý thuyết ý định hành vi ........................................................................... 64
2.2.3. Lý thuyết bất định .................................................................................... 70
2.2.4. Lý thuyết thể chế ...................................................................................... 71
2.3. Mô hình nghiên cứu đề xuất và các giả thuyết nghiên cứu ......................... 73
2.3.1. Khái niệm về các nhân tố trong mô hình .................................................. 74
2.3.2. Các giả thuyết nghiên cứu ........................................................................ 76
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 78
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................... 79
3.1. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................... 79
iii
3.1.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................ 79
3.1.2. Thiết kế thang đo sơ bộ ............................................................................ 80
3.2. Nghiên cứu định tính .................................................................................... 83
3.2.1. Mục đích phỏng vấn các nhà quản trị và xin ý kiến góp ý các nhà khoa học .. 83
3.2.2. Đối tượng phỏng vấn và xin ý kiến góp ý ................................................. 84
3.2.3. Kết quả nghiên cứu định tính .................................................................... 85
3.2.4. Diễn đạt và mã hoá thang đo .................................................................... 87
3.3. Nghiên cứu định lượng ................................................................................. 90
3.3.1. Nghiên cứu định lượng sơ bộ ................................................................... 90
3.3.2. Nghiên cứu định lượng chính thức ........................................................... 94
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .......................................................................................101
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..............................................................102
4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu .................................................................102
4.1.1. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo phân bố địa lý ............................................102
4.1.2. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo loại hình DN ..............................................102
4.1.3. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh .....103
4.1.4. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo quy mô vốn kinh doanh ..............................103
4.1.5. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo quy mô lao động ........................................104
4.1.6. Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo số năm hoạt động .......................................104
4.2. Thực trạng áp dụng KTQT hiện đại tại các DN .........................................105
4.3. Phân tích nhân tố và kiểm định độ tin cậy của thang đo chính thức ........107
4.3.1. Phân tích nhân tố .....................................................................................107
4.3.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo chính thức ...........................................110
4.3.3. Thống kê mô tả mức độ đồng ý của các biến sau khi phân tích EFA........114
4.3.4. Mô hình nghiên cứu điều chỉnh ...............................................................117
4.4. Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ..........................................................119
4.5. Kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm DN tới ý định áp dụng KTQT hiện
đại ........................................................................................................................123
4.6. Phân tích hồi quy tuyến tính .......................................................................125
4.6.1. Kiểm định hệ số tương quan ....................................................................125
4.6.2. Phân tích hồi quy tuyến tính ....................................................................127
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 .......................................................................................129
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................130
5.1. Kết luận về kết quả nghiên cứu ...................................................................130
5.1.1. Thực trạng áp dụng KTQT hiện đại tại các DN ở Việt Nam ....................130
5.1.2. Kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ..........................................132