Nhận xét giá trị số đo trung bình một số biến dạng xương hàm

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này nhằm nhận xét về đặc điểm lâm sàng và X-quang của một số biến dạng xương hàm đã gặp trong nhóm nghiên cứu. Nghiên cứu tiến hành trên 30 bệnh nhân (BN) biến dạng xương hàm gồm 21 nữ, 9 nam, tuổi trung bình là 26,9 được phẫu thuật chỉnh sửa xương hàm tại bệnh viện RHM thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhận xét giá trị số đo trung bình một số biến dạng xương hàm

NHẬN XÉT GIÁ TRỊ SỐ ĐO TRUNG BÌNH MỘT SỐ BIẾN DẠNG XƯƠNG HÀM Nguyễn Văn Hóa*, Nguyễn Tài Sơn** TÓM TẮT Mục tiêu: Nhận xét về ñặc ñiểm lâm sàng và X-quang của một số biến dạng xương hàm ñã gặp trong nhóm nghiên cứu. Phương pháp: Nghiên cứu trên 30 bệnh nhân (BN) biến dạng xương hàm: gồm 21 nữ, 9 nam, tuổi trung bình là 26,9 ñược phẫu thuật chỉnh sửa xương hàm tại bệnh viện RHM thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả: Ở mẫu nghiên cứu chúng tôi gặp 6 nhóm hình thái biến dạng: * Biến dạng thiểu sản XHT (gặp ở 12 BN), * Biến dạng quá mức XHT theo chiều dọc (gặp ở 12 BN), * Biến dạng quá mức XHT theo chiều trước sau, (gặp ở 12 BN). * Biến dạng quá mức XHD theo chiều trước sau, (gặp ở 11 BN). * Biến dạng thiếu hụt XHD theo chiều trước sau, (gặp 8 BN), * Biến dạng nhô xương ổ HD (gặp 5 BN), Kết luận: Từ kết quả phân tích giá trị các số ño nhân trắc của 1 số biến dạng xương hàm, có thể giúp chọn lựa các giải pháp ñiều trị thích hợp cho mổi loại biến dạng cũng như các biến dạng phối hợp trên cùng 1 bệnh nhân. Từ khóa: biến dạng hàm mặt, cơ bản của phẫu thuật nhô hàm ABSTRACT REMARK OF THE AVERAGE MEASUREMENT OF SOME DENTOFACIAL DEFORMITIES IN THE CEPHALOMETRIC ANALYSIS Nguyen Van Hoa, Nguyen Tai Son Objective: Remark on some clinical characteristics and cephalometric analysis of some dentofacial deformities Method: Study in 30 patients involved 21 women and 9 men (an average age of 26,9 years) with dentofacial deformities were treatmented in Odonto Maxillofacial Hospital. Results: In 30 patients with dentofacial deformities we have shown 6 deformities class: *Maxillary vertical deficiency (12 cases). *Maxillary vertical excess (12 cases). *Maxillary anteroposterior excess (12 cases). *Mandibular anteroposterior excess (11 cases). *Mandibular anteroposterior deficiency (8 cases). *Dentoalvealar of mandibular anteroposterior excess (5 cases). Conclutions: Our study’s the cephalometric analysis values were essentials for choise suitable treament solution in each or combined class of dentofacial deformities on a patient. Keywords: dentofacial deformities, essentials of orthognathic surgery ĐẶT VẤN ĐỀ Tỉ lệ lệch lạc răng và hàm chiếm 96,1% khi ñiều tra ở Hà Nội. Ở thành phố Hồ Chí Minh, tỉ lệ sai khớp cắn ở người trong ñộ tuổi 17-27 chiếm 83,2% dân số, trong ñó sai khớp cắn loại II chiếm 7%, sai khớp cắn loại III chiếm 21,7%. Trong biến dạng xương hàm, các mốc giải phẫu bị thay ñổi mà biểu hiện trên lâm sàng là khuôn mặt mất cân ñối nên các chỉ số nhân trắc trên phim sọ không còn ở giá trị chuẩn. Phân tích trên phim sọ giúp chẩn ñoán xác ñịnh từng loại biến dạng (biến dạng ở xương nào? có phối hợp các hình thái biến dạng hay không?) và tiên lượng kết quả. Tuy nhiên, cho tới nay vấn ñề này vẫn còn ít ñược nghiên cứu vì vậy chúng tôi tiến hành ñề tài này nhằm tìm hiểu giá trị nhân trắc của 1 số biến dạng xương hàm, hệ thống theo từng nhóm có ñặc ñiểm chung cơ bản, ñể từ ñó dể dàng chọn lựa phương pháp ñiều trị thích hợp cho từng biến dạng cụ thể. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu thực hiện trên 30 bệnh nhân ñược xác ñịnh có biến dạng xương hàm mặt gồm: 8 BN có 1 biến dạng, 14 BN có 2 biến dạng, 8 BN có 3 biến dạng, ñược ñiều trị phẫu thuật tại Bệnh Viện Răng Hàm Mặt Thành Phố Hồ Chí Minh, từ năm 2006-2009. * Khoa Phẫu thuật tạo hình hàm mặt- Viện Nghiên cứu Y Dược Lâm sàng 108 Địa chỉ liên hệ: ThS. Nguyễn Văn Hóa ĐT: 0904397979 Email: phd.hoanguyen@yahoo.com 249 Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu tiến cứu, mô tả lâm sàng, theo dõi dọc. Tất cả các ñối tượng nghiên cứu ñều ñược khám xét lâm sàng và Xquang qua phân tích giá trị số ño các góc trên phim sọ. Các chỉ số nhân trắc ñược so sánh với giá trị chuẩn của người Việt Nam. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN Các loại biến dạng * Biến dạng thiểu sản XHT (gặp ở 12 BN), * Biến dạng quá mức XHT theo chiều dọc (gặp ở 12 BN), * Biến dạng quá mức XHT theo chiều trước sau, (gặp ở 12 BN). * Biến dạng quá mức XHD theo chiều trước sau, (gặp ở 11 BN). * Biến dạng thiếu hụt XHD theo chiều trước sau, (gặp ở 8 BN), * Biến dạng nhô xương ổ răng XHD (gặp ở 5 BN), Đặt ñiểm x-quang của nhóm nghiên cứu Giá trị các số ñoTB của biến dạng thiếu hụt XHT Bảng 1. Giá trị các số ño TB của biến dạng thiếu hụt XHT Các số ño nhân trắc Giá trị trung bình Góc SNA 77,50± 4,1o Góc lồi mặt +5,60± 3,7o Góc mũi môi 77,70± 12,1o Chiều dài tầng giữa 87,4±3,2/122,5±4,5 mặt/chiều dài XHD Chiều cao tầng giữa/ 64,2±4,3/52,8±5,2 tầng dưới mặt Giá trị chuẩn 83,870 -9,280 93,260 1/1,3 1/0,98 Biến dạng thiểu sản XHT có ñặc ñiểm khuôn mặt “gãy” do ñó giá trị trung bình góc SNA giảm rỏ rệt (77,50± 4,1o), góc lồi mặt ñảo ngược (50,6) kéo theo góc mũi môi giảm (77,70 ± 4,1o), tương ñương với nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Phương(5) trên những bệnh nhân kém phát triển XHT theo chiều trước sau thì giá trị trung bình góc SNA là: 78,30 góc lồi mặt là: 5,70, góc mũi môi là 80,40. Tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt/ chiều dài XHD giảm (86,4/122,5 =1/1,42). Trong khi tỉ lệ này theo Mc Namara là 1/1,3(3). Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHT theo chiều dọc Bảng 2. Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHT chiều dọc. Các số ño nhân trắc Giá trị TB Góc trục R cửa HT 41,80± 7,3o Góc trục R cửa HD 46,90± 8,2o Chiều cao tầng giữa 67,7± 3,6/75,5± /tầng dưới mặt 4,9 Giá trị chuẩn 24,070 27,770 1/0,98 Trong nghiên cứu này, chúng tôi gặp 11 bệnh nhân có biến dạng do sự phát triển quá mức XHT theo hai chiều cả ñứng dọc và trước sau, 2 bệnh nhân có biến dạng quá mức XHT theo 1 chiều (1 trước sau, và 1 ñứng dọc) kết hợp với các biến dạng khác. Về hình thái biến dạng như vậy có 12 biến dạng quá mức XHT theo chiều trước sau và 12 biến dạng quá mức XHT theo chiều ñứng dọc. Johan P. Reyneke(6) thống kê trên những bệnh nhân phát triển quá mức XHT theo chiều dọc hầu hết ñều có sự phát triển quá mức theo chiều trước sau. Những phàn nàn chính của họ bao gồm cười hở lợi và/hoặc khớp cắn hở phía trước, ñó cũng là dấu hiệu ñặc trưng của biến dạng “mặt dài”. Do ñặc ñiểm phát triển quá mức XHT nên giá trị số ño góc trục răng cửa hàm trên với ñường NA, góc trục răng cửa hàm dưới với ñường NB ñều tăng hơn bình thường, so với các giá trị chuẩn trên người Việt Nam có khuôn mặt hài hòa ở nghiên cứu của Hồ Thị Thùy Trang(2) hai số ño này lần lượt là: 24,07 ± 5,810 và 27,77± 5,560 250 Tỉ lệ chiều cao tầng giữa mặt / chiều cao tầng dưới mặt là 67,7/75,5 thấp hơn so với giá trị chỉ số sọ mặt của Hoàng Tử Hùng(1) là: 1/ 0,98 Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHT theo chiều T-S Bảng 3. Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHT. Các số ño nhân trắc Góc SNA Góc lồi mặt Chiều dài tầng mặt/chiều dài XHD Giá trị TB 90,90± 5,8o -33,80± 7,8o giữa 92,6± 3,6/116,2± 5,1 Giá trị chuẩn 83,870 -9,280 1/1,3 Do sự phát triển quá mức XHT theo chiều trước sau nên tầng giữa mặt nhô ra trước biểu hiện là: góc lồi mặt giảm, góc ñánh giá tương quan XHT so với nền sọ tăng ( 90,90) là thể hiện ñiểm A (ñiểm sau nhất của xương ổ răng hàm trên) bị ñưa ra trước. Trong khi Nguyễn Văn Thắng(5) nghiên cứu về hình thái vẩu xương hàm trên ở người Việt trưởng thành thì số ño góc SNA là: 87,70, và ở mức ñộ “rất vẩu” góc SNA >89,4 So với giá trị chỉ số của Hồ Thị Thùy Trang(2) thì góc SNA tăng (90,90 so với 83,87), góc lồi mặt quá nhọn (38,80 so với -9,280 ). Tỉ lệ chiều dài T-S tầng giữa mặt/ chiều dài XHD của chúng tôi là: 1/1,25 cao hơn giá trị của Mc Namara là 1/1,3(3). Giá trị các số ño TB của biến dạng thiếu hụt XHD Bảng 4. Giá trị các số ño TB của biến dạng thiếu hụt XHD Các số ño nhân trắc Góc cổ cằm môi Góc lồi mặt Chiều dài tầng mặt/chiều dài XHD Giá trị TB 137,80± 11,8o -28,10± 8,2o giữa 87,5± 6,3/104,2± 8,2 Giá trị chuẩn 1100 -9,280 1/1,3 Khi phát triển thiếu hụt XHD thì giá trị TB góc cổ-cằm-môi (ñược tạo bởi ñường tiếp tuyến XHD và ñường nối từ ñiểm nhô cằm với ñiểm giữa ñường viền XHD) tăng cao (1370 BT là 1100) và do XHD ngắn nên tỷ lệ chiều dài tầng giữa mặt /XHD tăng (87,5/104,2 = 1/1,19, bình thường tỷ lệ này là 1/1,3) Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHD Bảng 5. Giá trị các số ño TB của biến dạng quá mức XHD Các số ño nhân trắc Giá trị TB Góc SNB 92,50± 3,8o Góc lồi mặt +11,10± 6,5o Góc GoGn-SN 38,30± 5,7o Chiều dài tầng giữa 87,4± 3,3 mặt/chiều dài XHD /126,5± 4,7 Chiều cao tầng giữa/tầng 64,6± 4,3 /73,1± dưới mặt 5,1 Giá trị chuẩn 80,80 -9,280 30,070 1/1,3 1/0,98 Chúng tôi gặp ở 11 bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng là mặt dẹt, má phẳng khớp cắn ngược vùng răng cửa, sai khớp cắn loại III, nhô tầng dưới mặt. Góc ñánh giá mối tương quan giữa XHD với nền sọ (SNB) tăng (92,50), góc lồi mặt tăng: +11,10, góc GoGn-SN tăng lên tới 38,30. Theo Hồ Thị Thùy Trang(2), ở người Việt Nam có khuôn mặt hài hòa thì giá trị trung bình góc lồi mặt là : -9,280, Góc SNB là: 80,80 , góc GoGn-SN là: 30,070. Trong biến dạng này XHD có xu hướng phát triển xuống dưới và ra sau theo chiều kim ñồng hồ, nên tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt/chiều dài XHD giảm, trong khi tỉ lệ của Mc Namara là: (1/1,3)(3), tỉ lệ chiều cao tầng giữa mặt /tầng dưới mặt thấp hơn tỉ lệ của Hoàng Tử Hùng (1/0,98)(1) . Giá trị các số ño TB của biến dạng nhô xương ổ HD 251 Bảng 6. Giá trị các số ño TB của biến dạng nhô xương ổ HD Các số ño nhân trắc Góc SNB Góc trục R cửa HD Giá trị TB Giá tri chuẩn 80,80 88,50± 2,7o 0 o 27,770 46 ± 7,8 Biểu hiện rất rỏ của biến dạng nhô xương ổ răng XHD là số ño góc trục R cửa HD tăng tới 460(bình thường 27,70), góc SNB tăng tới 88,50, bởi ñiểm B ( ñiểm sau nhất xương ổ HD) bị ñưa ra trước. KẾT LUẬN * Biến dạng thiểu sản XHT: số ño trung bình góc SNA(77,50), góc mũi môi (77,70), tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt/XHD (87,4/122,5) thấp hơn giá trị chuẩn. Trong khi góc lồi mặt (+5,60), tỉ lệ chiều cao tầng giữa /dưới mặt (64,2/52,8) cao hơn giá trị chuẩn. * Biến dạng quá mức XHT chiều dọc: số ño trung bình góc trục răng cửa hàm trên và hàm dưới cao hơn giá trị chuẩn, tỉ lệ chiều cao tầng giữa /tầng dưới mặt thấp hơn giá trị chuẩn. * Biến dạng quá mức XHT chiều trước sau: số ño trung bình góc SNA (90,90), tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt/XHD (92,6/116,2) ñều tăng hơn giá trị chuẩn, góc lồi mặt (33,80) thì thấp hơn giá trị chuẩn. * Biến dạng quá mức XHD: số ño trung bình góc SNB, góc lồi mặt lần lược là: 92,50 và +11,10 ñều tăng hơn giá trị chuẩn,trong khi tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt/XHD (87,4/126,5), tỉ lệ chiều cao tầng giữa/tầng dưới mặt (64,6/73,1) ñều thấp hơn giá trị chuẩn. * Biến dạng thiếu hụt XHD: Góc cổ cằm môi (137,80), tỉ lệ chiều dài tầng giữa mặt /XHD (87,5/104,2) ñều tăng hơn giá trị chuẩn và góc lồi mặt (-28,10) thấp hơn giá trị chuẩn. * Biến dạng nhô xương ổ HD: góc SNB (88,50) giảm, góc trục răng cửa HD (460) tăng. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hoàng Tử Hùng, Lương Văn Tô My (1995), "Bước ñầu nghiên cứu sọ mặt người Việt trên phim chụp từ xa", Công trình nghiên cứu khoa học Khoa Răng Hàm Mặt, Trường ñại học Y Dược TpHCM. 1 2. Hồ Thị Thùy Trang (1999), Những ñặc trưng của khuôn mặt hài hòa qua ảnh chụp và phim sọ nghiêng, Luận văn Thạc sĩ, Khoa RHM, ĐH Y Dược Tp. HCM. 2 3. McNamara J.A. (1984), "A method of cephalometric evaluation", Am.J.Orthod, 86, pp. 449. 4. Ngô Văn Thắng (2002), Nghiên cứu hình thái vẩu, phục hình vẩu răng và xương ổ răng hàm trên ở người Việt trưởng thành, Luận văn Tiến sĩ y khoa, Học Viện Quân Y, tr. 66-67. 5 5. Nguyễn Thị Thu Phương (2007), Nghiên cứu ứng dụng lực kéo ngoài miệng ñể ñiều trị kém phát triển chiều trước sau XHT, Luận văn Tiến sĩ, Khoa RHM, ĐH Y Khoa Tp. Hà Nội, tr. 65-66. 6 6. Reyneke JP (2003), "Diagnosis and treatment planning", "Basic Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Specific Dentofacial Deformities", Essentials of Orthognathic surgery, pp. 69-148, 151-246. 3 4 252