Bài 3: Nhóm máu, truyền máu và quá trình cầm máu

Bμi 3

Nhãm m¸u, truyÒn m¸u vμ qu¸ tr×nh cÇm m¸u

Nhãm m¸u vμ truyÒn m¸u

1- Kh¸i niÖm vÒ nhãm m¸u. TN cña Landsteiner 1900... Tõ NC «ng ph¸t hiÖn ra KN NM trªn

mμng HC vμ KT trong huyÕt t−¬ng.

Sau ®ã ng−êi ta cßn t×m ra nhiÒu lo¹i

KN kh¸c cã trªn mμng HC vμ ph©n ra c¸c hÖ thèng nhãm m¸u, trong ®ã cã hai hÖ quan träng lμ hÖ ABO vμ Rh.…

2- HÖ thèng nhãm m¸u ABO

2.1- C¸c KN:

Trªn mμng HC cã 2 lo¹i KN nhãm m¸u

lμ A vμ B (b¶n chÊt lμ polysaccarit). KN x/hiÖn tõ thêi kú bμo thai.

1.2- C¸c Kh¸ng ThÓ :

KT cã trong huyÕt t−¬ng, gåm:

Anti A(α), KT chèng KN A Anti B(β), KT chèng KN B.

KT x/hiÖn sau ®Î, n/®é cao nhÊt lóc

9-10 tuæi.

1.3- C¸c nhãm m¸u hÖ ABO - Mét ng−êi kh«ng thÓ cïng mang

KN vμ KT t−¬ng øng.

- Mét ng−êi cã thÓ mang 1KN; 2 KN hoÆc kh«ng cã KN nμo → cã 4 nhãm m¸u, tªn nhãm m¸u gäi theo tªn KN cã trªn mμng hång cÇu.

1.

Nhãm A, chia ra A1 vμ A2: - A1: chiÕm 80%, tÝnh KN m¹nh. - A2: chiÕm 20% tÝnh KN yÕu.

Do ®ã: A1 dÔ nhÇm nhãm O.

A2B dÔ nhÇm nhãm B.

1.3- øng dông NM trong TM. QT¾c truyÒn m¸u:… Q/t¾c tèi thiÓu:… §iÒu kiÖn:…

O A

B AB

2- HÖ thèng NM- Rh. 2.1- KN: C, D, E trªn mμng HC.

Ng−êi cã KN (cid:31) D lμ Rh+ . Ng−êi kh«ng cã KN (cid:31) D lμ Rh- .

2.2- KT:

X/hiÖn theo kiÓu MD: khi ng−êi Rh+ truyÒn m¸u cho ng−êi Rh- …

3- Tai biÕn 3.1- Tai biÕn trong TM. 3.2- Trong s¶n khoa.

qu¸ tr×nh ®«ng m¸u 1- G§ thμnh m¹ch. Khi m¹ch tæn th−¬ng→ co l¹i do 2 c¬

chÕ: TK vμ TD.

2- G§ tiÓu cÇu: Do TC cã nh÷ng ®Æc tÝnh: - KÕt dÝnh... - Ho¹t ho¸... - KÕt tô...

* KÕt qu¶ → t¹o nót tr¾ng TC bÞt vÕt

th−¬ng.

* §Æc ®iÓm nót tr¾ng TC mÒm, dÔ vì… - ý nghÜa nót TC:.. 3- G§ ®«ng m¸u. 3.1- §Þnh nghÜa:…

3.2 C¸c yÕu tè §M. Cã 12 y/tè kÝ hiÖu = ch÷ sè La M·

(y/t VI kh«ng cã): - Y/t I: Fibrinogen. - Y/t II: Prothrobin. -Y/t III: Thromboplastin m«. - Y/t IV: Ca++ - Y/t V: Proaccelerin- y/t æn ®Þnh. - Y/t VII: Proconvertin - y/t kh«ng æn ®Þnh.

- Y/t VIII: chèng bÖnh −a ch¶y m¸u A. - Y/t IX: chèng bÖnh −a ch¶y m¸u B. - Y/t X: y/t Stuart- Prower. - Y/t XI: y/t tiÒn Throboplastin h/t−¬ng. - Y/t XII: y/t Hagerman. - Y/t XIII: y/t æn ®Þnh Fibrin

3.3- C¸c G§ cña QT §M: 3 G§ - G§ t¹o føc hîp men

Prothrombinase.

- G§ thμnh lËp Thrombin. - G§ thμnh lËp Fibrin. * G§ thμnh lËp f/h men

Prothrombinase theo 2 c¬ chÕ :

C¬ chÕ ngo¹i sinh:

TC t/th−¬ng

VII Phospholipid m«

III V

Thrombin

VIIa

Va Ca++

X Xa

Prothrombinase

C¬ chÕ néi sinh (6-7 gi©y)

* * G§ thμnh lËp Thrombin

Prothrombinase

Prothrombin Thrombin

Ca++

* G§ thμnh lËp Fibrin:

Thrombin

Fibrinogen Fibrin

Ca++

4- HiÖn t−îng co côc m¸u ®«ng

vμ tiÕt ra huyÕt thanh...

5- G§ tan côc m¸u ®«ng... ý nghÜa cña tan côc m¸u ®«ng. 6- C¸c chÊt chèng ®«ng sö

dông trong LS: - Heparin. - Antithrombin. - Dicoumarin.

- Nh÷ng chÊt lμm gi¶m Ca++ trong

m¸u:

. oxalat Kali . Citrat Natri . NaCl nång ®é cao

HÕt

+ G/f men thuû ph©n ®Ó diÖt KST. + G/f ra nh÷ng d¹ng h/® cña oxy ®Ó diÖt KST. + G/f 1 lo¹i polypeptid ®Ó diÖt Êu trïng. + Khö ®éc mét sè chÊt g©y viªm do d−ìng bμo vμ BC ¸i kiÒm g/p ra nh−: histamin, serotonin… + Cã thÓ thùc bμo ®−îc phøc hîp KN- KT

2.3. BC −a kiÒm (B)

- TiÕt heparin cã t/d chèng ®«ng m¸u. - Kh«ng cã k/n¨ng t/bμo vμ di ®éng. - G/f ra histamin, serotonin, → g©y ra

ph¶n øng dÞ øng:

(Do KT IgE hay g¾n vμo BC B. Khi IgE gÆp KN t−¬ng øng lμm cho BC B vì ra, g/f ra histamin, serotonin g©y shock ph¶n vÖ).

Qu¸ tr×nh t¹o “B nhí”:

- 1 sè nguyªn bμo lympho sinh ra 1

lo¹i lympho tån t¹i trong m¸u vμ m« b¹ch huyÕt gäi lμ B “nhí”.

- Khi KN ®ã vμo c¬ thÓ lÇn 2 th× B “nhí” nμy biÖt ho¸ vμ s/x KT rÊt m¹nh ®Ó tiªu diÖt KN (tiªm chñng).

2.1.3. BC vμ qu¸ tr×nh viªm.

Khi m« bÞ tæn th−¬ng g©y ra: - Gi·n m¹ch. - T¨ng tÝnh thÊm mao m¹ch. - §«ng dÞch kÏ do fibrinogen. - N vμ M ®Õn m« viªm cμng nhiÒu. - TB m« bÞ tr−¬ng lªn.

*Nguyªn nh©n:

- Do æ viªm g/f histamin, bradykinin…

(cid:31) N vμ §TB cã nh÷ng chÊt diÖt khuÈn ®Æc biÖt mμ enzym cña lysosom kh«ng cã: Superoxid(O--), Hydrogenperoxid (H2O2), OH- . Ngoμi ra lysosom cã myeloperoxydase xóc t¸c p/− t¹o ra hypoclorit - chÊt diÖt khuÈn cùc m¹nh.

Mét sè VK (lao, hñi…) cã vá bäc, enzym cña lysosom kh«ng tiªu diÖt ®−îc nªn g©y ra bÖnh m·n tÝnh.

2.1.3. BC vμ qu¸ tr×nh viªm.

Khi m« bÞ tæn th−¬ng g©y ra: - Gi·n m¹ch. - T¨ng tÝnh thÊm mao m¹ch. - §«ng dÞch kÏ do fibrinogen. - N vμ M ®Õn m« viªm cμng nhiÒu. - TB m« bÞ tr−¬ng lªn.

*Nguyªn nh©n:

- Do æ viªm g/f histamin, bradykinin…

+Con ®−êng cæ ®iÓn: KN-KT g¾n víi C1 cña hÖ thèng bæ thÓ,

tõ ®ã g©y f/− d©y chuyÒn b¾t ®Çu tõ C1 ®−îc h/ho¸ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cã t¸c dông: Opsonin ho¸ vμ thùc bμo.

Lμm vì tÕ bμo KN, ng−ng kÕt KN.

Trung hoμ virus, ho¸ øng ®éng N vμ

§TB, ho¹t ho¸ d−ìng bμo vμ BC B.

T¸c dông g©y viªm.

-C¬ chÕ t/d cña KT theo 2 c¸ch:

* T¸c dông trùc tiÕp:

- Lμm ng−ng kÕt(cid:31) kÕt tña KN (cid:31) Trung hoμ vμ lμm vì mμng TB cña KN.

* T¸c dông gi¸n tiÕp : Lμm ho¹t ho¸ hÖ thèng bæ thÓ:

H/thèng bæ thÓ gåm 20 protein kh¸c

nhau, ®/sè lμ tiÒn chÊt enzym, ®−îc ho¹t ho¸ b»ng hai con ®−êng:

+Con ®−êng xen kÏ:

HÖ thèng bæ thÓ bÞ ho¹t ho¸ kh«ng

qua phøc hîp KN-KT, mμ qua con ®−êng kh¸c ®Ó ho¹t ho¸ C3. - Tõ ®©y t¹o ra c¸c s¶n phÈm nh− con ®−êng cæ ®iÓn. - §©y lμ con ®−êng b¶o vÖ c¬ thÓ ®Çu tiªn chèng VK.