Nhượng quyền thương hiệu: Người trong muốn ra, kẻ ngoài
muốn vào
Ngược lại, Wrap & Roll, chuỗi nhà hàng cuốn Việt Nam với xấp xỉ 10 nhà
hàng (không theo hình thức nhượng quyền), đang tìm kiếm đối tác tại Úc để
tiến hành nhượng quyền thương hiệu ở quốc gia này. Ông chủ của chuỗi nhà
hàng Phở 24 cho biết, thương hiệu này sẽ tái xuất hiện ở Anh sau khi phải
đóng cửa do khủng hoảng kinh tế năm 2008. Ông cũng cho biết, 3 năm tới,
số nhà hàng Phở 24 ở nước ngoài sẽ cao hơn so với trong nước (Phở 24 hiện
có khoảng 20 nhà hàng tại nước ngoài).
Trung Nguyên cũng không giấu tham vọng tiến quân vào những thị trường
khác, bên cạnh Singapore trong một vài năm tới. Đây là doanh nghiệp đi tiên
phong trong lĩnh vực nhượng quyền thương hiệu tại Việt Nam sau khi mở 3
quán cà phê nhượng quyền tại Singapore.
Nội: Đau đầu với quản trị chất lượng
Hiện trạng “người trong muốn ra, kẻ ngoài muốn vào” đã rõ nét hơn sau hơn
10 năm mô hình nhượng quyền thương hiệu định hình tại Việt Nam, bắt đầu
với chuỗi cà phê Trung Nguyên. Tuy nhiên, nếu bỏ qua những yếu tố thành
công của mô hình này thì hiện nay, cả “người trong” lẫn “kẻ ngoài” đều
đang đối mặt với những thách thức lớn.
Dù đã có thời gian dài phát triển, nhưng các thương hiệu nội địa vẫn chưa
đạt đến tính chuyên nghiệp của mô hình nhượng quyền. Vì thế, câu chuyện
nhượng quyền ra nước ngoài rất khó khăn.
Trong khi đó, nếu mua nhượng quyền của Phở 24, liệu bạn có dễ dàng vay
ngân hàng số tiền còn lại hay không? Hơn nữa, dường như chẳng có cam kết
nào từ bên nhượng quyền rằng sau một vài năm, việc kinh doanh của bạn có
thể đạt được điểm hòa vốn hoặc có lãi. Đó là chưa kể đến nội lực của thương
hiệu Việt Nam tại nước ngoài. Chỉ cần bị tác động bởi cuộc khủng hoảng
kinh tế (trên thực tế, tác động không quá lớn đối với lĩnh vực ăn uống) thì
chủ tiệm Phở 24 ở Singapore đã phải đóng cửa. Một chủ tiệm khác ở Anh
cũng ngừng hẳn việc kinh doanh vì không huy động được vốn để tiếp tục
duy trì hoạt động.
Có thể thấy, mô hình nhượng quyền thương hiệu thành công chính là sự phối
hợp giữa 3 chiếc “kiềng”: nhà nhượng quyền (franchiser) - ngân hàng -
người nhận nhượng quyền (franchisee). Mặc dù sự so sánh giữa McDonald’s
và Phở 24 có đôi chút khập khiễng, nhưng qua đó cũng thấy được thách thức
đặt ra cho các nhà nhượng quyền ở Việt Nam khi muốn vươn ra thế giới: Có
doanh nghiệp nào dám cam kết với các franchisee là thương hiệu và năng
lực của mình đủ mạnh để có thể giúp họ hòa vốn hoặc có lãi vào một thời
điểm nào đó trong tương lai?
Mọi rủi ro đã phát sinh từ đây. Một chuỗi cà phê nhượng quyền có tiếng của
Việt Nam một thời làm mưa làm gió với xấp xỉ 400 cửa hiệu ở thị trường nội
địa nhưng lại gặp phải khó khăn tại Campuchia.
Quản trị chất lượng chưa thực sự hiệu quả dẫn đến sự tự tin (hoặc quyền lực)
của franchiser đối với các franchisee trở nên yếu đi. Nói về quản trị chất
lượng, ngay cả ở thị trường trong nước, mô hình nhượng quyền của Phở 24
hoặc Trung Nguyên đã cho thấy nhiều vấn đề về quản trị chất lượng. Còn
nhớ, trước năm 2002, Trung Nguyên khá hoành tráng với hơn 300 quán cà
phê trên cả nước. Nhưng cũng dễ nhận thấy ông chủ của Trung Nguyên chỉ
là bán cái tên thương hiệu (nghĩa là các franchisee chỉ đơn giản mua cà phê
do Trung Nguyên cung cấp và mở quán mang tên thương hiệu này), hơn là
nhượng quyền thương hiệu đúng nghĩa (tức mọi chi tiết kinh doanh đều phải
đồng bộ, từ cách trang trí nội thất, quy mô quán, thực đơn, cho đến sổ sách
và các báo cáo tài chính).
