M T S PH N M M CÔNG C H TR D Y H C
Ộ Ố Ầ
Ọ
Ụ Ỗ Ợ Ạ NG THPT
Ề MÔN Đ A LÝ Ị M t th i gian r t dài, song hành v i các ph
TR Ở ƯỜ ớ
ờ ộ
ươ c g i là " ụ
ố ụ ủ ế ủ
ế ệ ệ ươ ạ ọ ượ ọ ứ ự ọ
ươ ư ộ i gi ng c a mình. T các hình nh đ ờ ừ ủ ượ ệ ả
i xây d ng khái ni m là m t con đ ệ ự ườ ự ộ ể ế ớ
ọ ớ ư ậ
ủ ụ ự ệ ủ ề ng pháp d y h c truy n ấ ọ ạ th ng, các d ng c s d ng trong d y h c đ ạ ọ " hay đ dùng d y h c ụ ử ụ ồ ng ti n tr c quan ", "ph "d ng c tr c quan ". Ch c năng ch y u c a chúng là ụ ự đ giáo viên s d ng nh m t ph ng ti n minh h a cho vi c trình bày ki n th c ứ ử ụ ể b ng l c tr c quan hoá hình thành bi u ể ằ ả ng ph bi n trong ng rõ nét, đ ti n t t ổ ế ượ d y h c. V i ý nghĩa nh v y, rõ ràng không th ph nh n vai trò minh h a hay ạ ọ ng ti n c a giáo viên c th hoá c a các d ng c tr c quan. Nó tr thành ph ụ ể
ph h c nên có tên là "
Ph ng ti n d y h c còn là " ệ ươ ạ ọ ". ươ ể ủ ậ ươ ng ti n d y h c ệ " c a ph ủ
ạ ư ươ
ỏ ạ ươ ạ ọ ằ
i nói, b n đ , tranh nh, th ho t đ ng, Video... ồ ả ẻ ọ ụ ờ
ụ trong gi ờ ọ ọ ph ớ ặ viên và h c sinh nh m đ t m c đích - đòi h i ph i có ph ụ h p (ợ Ví d : l ph ư ậ i. ọ ạ ế ươ ộ ệ ố ả ạ ộ ng ti n d y h c và ng ạ
ệ
ệ ươ ạ ng pháp d y h c trong nhà tr ọ ạ
ả ng pháp d y h c là nói đ n ph ươ ọ Ngày nay, v i s phát tri n c a ph ớ ự ể ủ trong đó quan tr ng nh t có ph ọ ỹ ự ế ủ ọ ộ
i đây đã t o nên nh ng trang thi ế ng và s ườ ọ ế ị ỹ ấ ậ t trong nh ng năm tr l ở ạ ỹ ậ ữ ữ
ạ ệ ậ
ng pháp nghe nhìn, công ngh thông tin và k thu t vi tính. Các thi c ng d ng trong nhi u lĩnh v c ho t đ ng c a con ng ượ ứ ủ ụ ự
ườ
t b k thu t hi n đ i càng đ ề ổ ề ế ị ỹ ạ ọ
ệ ị ứ ạ ậ ộ
ụ ng pháp d y h c thích h p. Các ph ệ ạ ạ
ọ ạ ọ ầ ọ ố ổ
ộ ớ ệ ở ộ
ạ c vi c cá th m t cách t ợ ề ả ể ự ọ ể ộ ứ ệ ố ư ượ ệ
ọ
ố ớ
ề ặ ọ ộ ấ ạ ụ
" sao cho hi u qu và h p lý l i là m t v n đ c n đ ở ươ ỗ ng pháp d y h c. M i hình nh kép ọ ạ ả ng pháp d y h c - v i đ c tr ng là m t h th ng các ho t đ ng c a giáo ủ ạ ộ ng ti n ho t đ ng phù ạ ộ ệ ). Nh v y, nói đ n ế c l ượ ạ ng ti n d y h c liên quan đ n nhi u ề ọ ự y u t ươ ế ố ti n b c a khoa h c k thu t. S ti n b nhanh chóng c a khoa h c k thu t, ậ ộ ủ ế t b k thu t hi n đ t bi ệ ệ ặ ế ị t b đ i v ph ỹ ạ ề ươ hi n đ i đó đ i. Và ườ ạ ộ ạ ệ ơ ộ ử ụ ng ph thông không nên b qua c h i s d ng môn Đ a Lý trong các nhà tr ỏ ị c chúng trong d y h c. Càng ngày, nhi u thi ượ ậ ạ ữ nghiên c u và v n d ng r ng rãi trong quá trình d y h c Đ a Lý theo nh ng ọ ng ti n d y h c này m t m t làm thay ph ươ ặ ươ đ i ph ng pháp ng pháp d y h c truy n th ng, m t khác góp ph n đ i m i ph ặ ươ ổ ươ d y h c và m r ng thêm kh năng lĩnh h i tri th c khoa h c hi n đ i. Nh vào ờ ộ ọ ạ vi c s d ng chúng mà có th th c hi n đ i u hoá ệ ử ụ c a vi c d y h c. ệ ạ ủ Tuy nhiên, m t v n đ đ t ra hi n nay đ i v i vi c s d ng các ph ệ Ứ ả ươ ng ệ ử ụ ng d ng công ngh thông tin trong d y ạ ệ ượ c ộ ấ ề ầ ệ ạ ợ
ti n d y h c hi n đ i hay còn g i là " ệ ệ ọ ạ h c ng ph thông tr ổ ọ ở ườ quan tâm và bàn b c thêm. ạ
1
ậ
ả ổ ả ệ
ỉ ạ ả
ệ ứ ệ Tr ị ở ả ể ề ứ ườ ề ậ ạ
ằ ể ế ậ ượ ử ụ ấ
ả ạ
ầ
li u quý và c n thi ề ư ệ ề ị ộ
Trong khuôn kh b n tham lu n này chúng tôi không có ý đi sâu vào khía ụ c nh ph bi n kinh nghi m v các bi n pháp qu n lý thúc đ y vi c ng d ng ổ ế ẩ ệ ề ạ i thi u các ph n công ngh thông tin trong gi ng d y mà ch có ý đ c p và gi ầ ớ ệ ổ ng ph c s d ng đ nghiên c u và gi ng d y môn Đ a Lý m m đã đ thông, nh m cung c p thông tin cho các giáo viên có th ti p c n và nghiên c u s ứ ử d ng trong quá trình gi ng d y. ụ 1. Ph n m m PCFACT ề PCFACT là m t ph n m m v Đ a Lý có nhi u t ề ầ ng trình r t d s d ng, không đòi h i ng ươ ỏ
ườ ứ ạ ị ế ớ
ả ng đ ho . Ng ế ố t đ i i dùng ấ ễ ử ụ t nhi u ti ng Anh cũng nh không ph i nh nhi u l nh ph c t p. Các ề ệ ỉ ầ ử ụ i dùng ch c n s d ng ế ằ ườ ạ ồ
ượ ộ ể ấ
ầ v i các giáo viên Đ a lý. Ch ớ ph i bi ế ả l nh đã đ ệ chu t đ b m vào các hình là đ Ph n m m PCFACT t ư ề c thay th b ng các bi u t ể ượ c. ng đ ng kho ng 10MB. Ch ng trình có th ươ ươ ể ề ả ầ
ượ ươ ch y c trên DOS và trên Window. ạ ả
ị
ị ợ ữ ầ ầ ề ộ ệ ạ
ấ ệ ể ươ
ấ
i, các châu l c, các khu v c l n và h u h t các ự ớ ụ ế ầ
Nh ng n i dung Đ a lý trong ph n m m PCFACT: ộ ề Ph n m m PCFACT có nhi u n i dung thích h p cho vi c d y môn Đ a Lý. ề ng trình có th cho xu t hi n trên màn hình và in ra a) V b n đ : Ch ề ả gi y các lo i b n đ sau: ạ ả ồ ả c trên th gi i ( n ướ
nhiên th gi c trên ồ ồ - B n đ hành chính th gi ế ớ ướ ) ế ớ g n 200 n c ầ i, các châu l c, các khu v c l n và các n ế ớ ướ ồ ự ự ớ ụ ả
th gi ế ớ
ấ ả
ộ ố
- B n đ t i. - B n đ các múi gi - Các b n đ kinh t - Các b n đ câm đ có th đi n các đ a danh ( trên Trái Đ t. ờ xã h i nh : dân s , nông nghi p, công nghi p... ế ể ệ b n đ th gi ả ư ể ề ồ ả ả ồ ồ ệ i, các châu, ồ ế ớ ị
các n
c... ướ ) b) V t li u: Ch ề ư ệ ươ ng trình ch nh th cung c p các t ể ấ ỉ ư ệ ị li u, các tri th c Đ a ứ
lý (k c s li u
- Các tháp tu i và s li u, bi u đ v dân s , v kinh t c a t t c các ể ả ố ệ ) sau: ổ ố ề ố ệ ồ ề ể ế ủ ấ ả
i. n ướ
t v đ a lý, l ch s , chính tr c a t ng n li u tóm t c trên th gi ế ớ ư ệ ướ ử
c trên th gi - Các t ị - B ng danh sách c a kho ng g n 10.000 đ a danh trên th gi i. ế ớ i v núi, ắ ề ị ủ ị ủ ừ ị ả ầ ả ế ớ ề
ồ ơ ồ ỉ ế ớ
sông, bi n, h .v.v.. ể - S đ ch v trí c a kho ng 4.500 thành ph trên th gi ả ị nghe đ - Qu c kỳ và Qu c ca ( ố c qua loa trong máy i. ) c a t t c các n ủ ố ượ ủ ấ ả ướ c
trên th gi ố i. ế ớ
2
Nói chung ph n m m này, giáo viên Đ a lý có th khai thác đ ị ể c đ y đ ầ
c trên th gi ầ ề t v các n ế ề ầ ả
ướ ề ệ ọ ủ ấ i đ so n bìa, in b n đ cung c p ồ ượ ồ t cung c p b n đ ấ ồ) đ c bi ặ ệ ả
các tài li u c n thi ế ớ ể ạ ệ cho h c sinh h c t p ( ế ả câm làm cho h c sinh làm bài t p và bài th c hành. ự ọ ậ trong đi u ki n thi u b n đ ọ ậ
ầ
ề ầ ủ ệ
qu c gia xây d ng t ề năm 1992. Ph n m m này đã phát huy đ ề ừ ữ ầ
ự t c a nó và đã đ ố u vi 2. Ph n m m Đ a lý DB -MAP: ị Đây là ph n m m do vi n công ngh thông tin c a Trung tâm KHTN&CN ệ c nh ng tính năng c v n d ng vào nhi u lĩnh v c, nhi u d án có liên quan ự ượ ề ự ề
c ta và qu c t n ở ướ
ệ ủ ư đ n Đ a lý ị ế Năm 1998 ph n m m này đ ầ ượ ậ ụ . ố ế ề ề
ạ ả ệ ự ổ ầ ề ụ ư ậ
ộ ở ạ ệ ị ươ ườ ng ti n d y h c m i, có hàm l ọ ớ ọ
ụ c xây d ng thành m t ph n m m ph c v ộ ng ph thông. Ph n m m này nh v y là ầ ắ ng khoa h c cao và ch c ng ph thông, Cao ượ các tr ở ổ
ị D i đây là m t s đ c tính c a ph n m m DB-Map. ẽ ạ ọ ườ ề ủ ầ
ộ ố ặ ẹ ễ ử ụ ề ướ ấ ọ ề
ầ i trong các máy tính, thích h p v i các thi t b c a các tr n ặ ế ứ ễ ng ph thông ổ ườ ế ị ủ ợ ớ
ượ cho vi c gi ng d y Đ a lý trong các tr đã tr thành m t ph ch n nó s giúp ích nhi u cho các giáo viên Đ a lý ắ đ ng và Đ i h c. ẳ Ph n m m DB-Map r t g n nh , d s d ng, cài đ t h t s c d dàng và thu n ậ l ở ướ c ợ ta hi n nay. ệ
ầ
3. Ph n m m Mapinfo ề Mapinfo là m t ch ầ ả
Đ a lý đ ng Window. Hi n nay ch ươ ặ ộ c cài đ t trong môi tr ượ ề ườ
ư ị ấ ể ề ả ớ
ươ ể ệ ư ệ ử ư ệ ệ ệ ả
ệ ố ng trình ph n m m xây d ng và qu n lý các h th ng ự thông t ng trình m i nh t là Mapinfo 9.0 v i nhi u ti n ích dùng đ qu n lý, x lý và th hi n các ớ d li u Đ a lý nh m th c hi n có hi u qu các công vi c nh : thu th p, l u tr , ữ ằ ị ữ ệ phân tích, trình bày t ậ t c các d ng thông tin đ a lý trên b n đ lãnh th . ổ ị ự ấ ả ệ ả ạ ồ
Ch c năng c a Mapinfo: ủ Ch ng trình Mapinfo có th th c hi n các ch c năng sau: ứ ươ ể ự ứ ệ
3
ự ị
ả ạ ề ổ
ộ ồ ẽ ả ố ượ ng, ch nh lý, ỉ
ng trên b n đ máy tính: v các đ i t ng. ị
i chi u cùng h to đ c a b n đ trên - Xây d ng và qu n lý d li u thông tin đ a lý ữ ệ ả - T o ra các b n đ chuyên đ cho m t vùng lãnh th ồ - Biên t p các đ i t ố ượ xác đ nh v trí c a các đ i t ố ượ i chi u ho c thay đ i l ặ ậ ủ ị - T o l ạ ướ ổ ướ ế ế ệ ạ ộ ủ ả ồ
Mapinfo
th c ho c t b ng ch s l ặ ỷ ệ ằ ữ ố
ả l ồ ỷ ệ ướ ệ ố
i - T o b ng chú gi ả ạ - T o t l b n đ : t ạ ỷ ệ ả - Đăng ký hình nh vào h th ng ả - Các ch c năng phân tích đ i t ng đ a lý nh ch n đ i t ố ượ ư ọ ố ượ ị ợ ng t ng h p, ổ
phân tích đ i t ng... ứ ố ượ
ề ụ ề ầ
ệ ầ ồ ụ ụ ề ề ậ ả
ụ ụ ề ộ ồ ầ ả ộ ứ
c. Nói chung, ph n m m Mapinfo là m t ph n m m chuyên d ng ph c v cho vi c thành l p b n đ giáo khoa và b n đ chuyên đ ph c v cho nhi u ngành ứ khoa h c có tính chuyên sâu. Đây là m t ph n m m khó v i nhi u ch c năng ph c ớ t p, c n ph i có m t ki n th c tin h c khá m i s d ng đ ượ ứ ạ ề ớ ử ụ ọ ầ ế ả ộ ọ
ầ
4. Ph n m m Google-Earth ề Đây là ph n m m m i đ ầ ớ ượ ầ ờ
ơ ở ự ệ ộ
c áp d ng trong nhi u lĩnh v c khác nhau, đ c bi ề ượ ụ ề ệ
ể ị
c xây d ng trong th i gian g n đây. Nó ra đ i ờ ầ không gian 3 chi uề ). Đây là m t ph n t là ặ t tr i c a công ngh 3D các ệ ậ ấ ễ ể ọ . Vì v y r t d đ h c ự ượ ộ ủ ự ế ớ ư ầ ạ ở ộ ố ớ
ề ự trên c s s phát tri n c a công ngh 3D ( ể ủ m m h t s c ti n d ng đ trong vi c gi ng d y môn Đ a Lý. V i u đi m v đ i t ị ố ượ sinh hình thành các bi u t ế ứ ệ ụ ệ ả ng đ a lý tr nên sinh đ ng và g n gi ng v i th c t ng đ a lý. ị ể ượ
4
c đ y đ t t c các qu c gia trên th gi ủ ấ ả ế ớ ớ i v i ầ ố ượ
đ ng biên gi ườ
ể ệ ượ ố ả
c dân s , di n tích kho ng cách trên th c t ệ c p t nh, huy n c a các n ự ế ủ c a i. Các Các ch c năng c a Google-Earth: ủ ứ - Có kh năng th hi n đ ả ể ệ i rõ ràng. ớ - Có kh năng th hi n đ ả ng t t c các đ a ph ư ấ ả ướ
ệ ủ ng xuyên đ sát v i th c t h u nh t ươ ầ s li u này có th d dàng đ ố ệ ị ể ễ c trên th gi ế ớ . ự ế ể ớ ườ ượ ậ
- Có kh năng phóng to, thu nh b t kỳ m t đi m nào trên Trái đ t v i đ ừ ấ ỉ c c p nh t th ậ ỏ ấ ấ ớ ộ ể ả ộ
phân gi i ngày càng cao.
ả V i nh ng tính năng v ớ ữ ờ ử ụ ư ậ ệ
ộ ầ ể ượ ộ ề ạ ớ ị
ầ ấ ễ ặ ỏ
ậ ư ề ả ọ ở ầ
ế ậ ề ả ạ
t tr i nh s d ng công ngh 3D nh v y cho nên có th nói đây là m t ph n m m r t h u ích v i các giáo viên d y môn Đ a lý. ấ ữ ườ ử Ph n m m này r t d s d ng, r t d cài đ t, do v y, nó không đòi h i ng i s ấ ễ ử ụ trình đ cao nh các ph n m m khác nên m i d ng ph i có ki n th c tin h c ọ ế ứ ụ ộ ị giáo viên có th d dàng ti p c n và s d ng nó trong quá trình gi ng d y môn Đ a ử ụ ể ễ lý.
Do th i gian có h n cùng v i s hi u bi ờ ế ề ớ ự ể
i thi u ả ề ỉ
ầ ớ ả ậ ấ ụ ề ệ
ữ
ế ặ ể ể ứ ụ ệ ạ ả
t v công ngh thông tin ch a ư ạ ệ nhi u nên trong b n tham lu n này tôi ch nêu lên ( ệ ) m tộ mang tính ch t gi ấ s ph n m m thông d ng r t thi t th c cho vi c nghiên c u và gi ng d y môn ố ạ ứ ự Đ a Lý đ nh ng ai quan tâm, đ c bi ậ t là các giáo viên Đ a Lý có th ti p c n, ị ể ế ị ệ nghiên c u, tìm hi u, h c t p đ ph c v cho vi c gi ng d y môn Đ a Lý ở ị ụ tr ng ph thông đ t h n. ể ọ ậ c t ượ ố ơ ườ ổ
