-iii-
TÓM TẮT
Trong những năm qua công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân luôn được
Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm bởi vì đây không chỉ là nhiệm vụ Đảng, Nhà
nước, mà còn là trách nhiệm của mọi người và toàn xã hội. Số người tham gia BHXH,
BHYT ngày càng tăng qua các năm; quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng
được mở rộng. Tuy nhiên, công tác BHYT vẫn còn một số hạn chế, yếu kém, diện
bao phủ BHYT cả nước đạt tỷ lệ chưa cao. Riêng huyện Thạnh Phú tỉnh Bến Tre độ
bao phủ BHYT vẫn còn rất thấp so mặt bằng chung của tỉnh và cả nước. Do đó, mục
tiêu của nghiên cứu là phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia BHYT
trên địa bàn huyện Thạnh Phú và từ đó đề xuất các hàm ý chính sách nhằm nâng cao
tỷ lệ tham gia BHYT hộ gia đình. Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy Logit để phân
tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia BHYT của hộ gia đình trên địa
bàn huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre. Kết quả chỉ ra sức khỏe, mức đóng BHYT làm
giảm khả năng quyết định tham gia BHYT hộ gia đình. Tuy nhiên, độ tuổi, thu nhập,
học vấn, thủ tục KCB BHYT, thái độ nhân viên y tế, chất lượng thuốc BHYT và tỷ
lệ giảm trừ mức đóng làm tăng khả năng quyết định tham gia BHYT hộ gia đình. Kết
quả cũng cho thấy các yếu tố như thành viên trong hộ, sự hiểu biết Luật BHYT và
thái độ cán bộ BHXH đã không ảnh hưởng đến quyết định tham gia BHYT của hộ.
Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng đề xuất một số hàm ý chính sách như điều chỉnh giá
dịch vụ y tế cũng như mức đóng BHYT, nâng cao chất lượng KCB BHYT, cải cách
thủ tục hành chính trong KCB BHYT, đẩy mạnh công tác tuyên truyền và một số đề
xuất khác nhằm góp phần nâng cao tỷ lệ hộ gia đình tham gia BHYT.
-iv-
ABSTRACT
In recent years, public healthcare in Vietnam has become one of the most
concerns of our state and communist party. This is not the duty of the communist
party, the state, but also the responsibility of every person and our society. The
number of the insured healthcare is increasing steadily. However, our public
healthcare system still has some limitations, ineffectiveness; the insured labors in
some regions are much under the average rate of the country. Therefore, this research
is aimed to examine the factors that interfere with people’s decision to become an
insured labor in Thanh Phu District. Based on the results of the research, some
suggestions to increase the numbers of insured people are involved. The data are
analyzed to find out the factors that affect the people’s decision in Thanh Phu District.
The result indicates that the health states, levels of healthcare insurance are key
factors to family healthcare insurance. Moreover, ages, incomes, intellectual,
procedures of registration, clinic officials’ attitudes, quality of medicine, healthcare
reduction rates are also taken into account. The research also shows that family
members, knowledge of healthcare insurance laws, attitudes of healthcare insurance
officials have no effect on people’ decision. The research also suggests some
healthcare insurance policies for clinic service fees, levels of healthcare insurance,
quality of clinic services, reforms of clinic service procedures, increase in educational
activities to raise people’s awareness, and some other suggestions to raise the rate of
the family healthcare insurance.
-v-
MỤC LỤC
Trang tựa
Quyết định giao đề tài
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii
TÓM TẮT ................................................................................................................ iii
ABSTRACT ............................................................................................................. iv
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. viii
DANH SÁCH CÁC BẢNG ..................................................................................... ix
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ............................................................ 1
1.1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung .......................................................................................... 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................... 2
1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 2
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 3
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 3
1.5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 3
1.5.1. Phương pháp phân tích .............................................................................. 3
1.5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu .................................................................... 4
1.5.2.1. Dữ liệu thứ cấp .................................................................................... 4
1.5.2.2. Dữ liệu sơ cấp ..................................................................................... 4
1.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ......................................................... 4
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................................................. 5
2.1. Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 5
2.1.1. Tổng quan về BHYT ................................................................................. 5
2.1.1.1. Khái niệm về BHYT ........................................................................... 5
2.1.1.2. Bản chất của BHYT ............................................................................ 5
-vi-
2.1.1.3. Đặc điểm của BHYT ........................................................................... 6
2.1.1.4. Vai trò của BHYT ............................................................................... 6
2.1.1.5. Sự cần thiết của BHYT ....................................................................... 7
2.1.2. Các nội dung ảnh hưởng đến phát triển BHYT tự nguyện ........................ 8
2.1.2.1. Chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phát
triển BHYT tự nguyện ..................................................................................... 8
2.1.2.2. Tổ chức bộ máy cung ứng dịch vụ BHYT tự nguyện ......................... 9
2.1.2.3. Thông tin tuyên truyền về BHYT tự nguyện .................................... 11
2.1.2.4. Chất lượng dịch vụ BHYT tự nguyện ............................................... 11
2.1.2.5. Nhận thức và thu nhập của người dân về BHYT tự nguyện ............. 12
2.1.3. Tổng quan lý thuyết ................................................................................. 13
2.1.3.1. Khái niệm thông tin bất đối xứng ..................................................... 13
2.1.3.2. Hiện tượng lựa chọn ngược ............................................................... 14
2.1.3.3. Hiện tượng rủi ro đạo đức ................................................................. 15
2.1.3.4. Thông tin bất cân xứng trong thị trường BHYT ............................... 15
2.2. Lược khảo tài liệu ........................................................................................... 16
2.2.1. Nghiên cứu ngoài nước ............................................................................ 16
2.2.2. Nghiên cứu trong nước ............................................................................ 18
2.3. Thực trạng về tình hình tham gia BHYT ở Bến Tre ...................................... 24
2.3.1. Tổng quan về Bến Tre ............................................................................. 24
2.3.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................ 24
2.3.1.2. Đơn vị hành chính ............................................................................. 24
2.3.1.3. Tình hình kinh tế - xã hội .................................................................. 25
2.3.2. Thực trạng về tình hình tham gia BHYT tại Bến Tre .............................. 27
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 31
3.1. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 31
3.1.1. Mô tả nghiên cứu ..................................................................................... 31
3.1.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 31
3.1.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................ 31
3.1.2.2. Phương pháp phân tích ...................................................................... 33
-vii-
3.2. Xây dựng mô hình nghiên cứu ....................................................................... 33
3.2.1. Mô hình nghiên cứu và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia
BHYT của HGĐ trên địa bàn huyện Thạnh Phú ............................................... 33
3.2.2. Cơ sở đưa các biến vào mô hình và dấu kỳ vọng .................................... 34
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH
THAM GIA BHYT HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠNH PHÚ ... 39
4.1. Phân tích thống kê mô tả số liệu điều tra ....................................................... 39
4.1.1. Đặc điểm hộ được điều tra ....................................................................... 39
4.1.2. Sự tiếp cận với thông tin về BHYT HGĐ của hộ được điều tra .............. 42
4.1.2.1. Tiếp cận Luật BHYT của hộ được điều tra ....................................... 42
4.1.2.2. Tiếp cận nguồn thông tin về BHYT .................................................. 43
4.1.3. Thói quen đi KCB BHYT của hộ được điều tra ...................................... 43
4.2. Các yếu tố HGĐ quan tâm khi tham gia BHYT ............................................ 44
4.2.1. Về thông tin tuyên truyền ........................................................................ 44
4.2.2. Về quyền lợi khi tham gia BHYT ............................................................ 47
4.2.3. Về thủ tục hành chính .............................................................................. 50
4.2.4. Thái độ phục vụ ....................................................................................... 53
4.3. Đề xuất của người tham gia đối với việc tham gia BHYT hiện nay .............. 56
4.4. Kết quả ước lượng mô hình hồi quy Logit ..................................................... 59
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................. 65
5.1. Kết luận .......................................................................................................... 65
5.2. Đề xuất khuyến nghị giúp nâng cao tỷ lệ HGĐ tham gia BHYT................... 66
5.2.1. Định hướng phát triển BHYT của Chính phủ ......................................... 66
5.2.2. Căn cứ đề xuất khuyến nghị .................................................................... 68
5.2.3. Đề xuất các khuyến nghị .......................................................................... 69
5.3. Hướng nghiên cứu trong tương lai ................................................................. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 73
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 75
PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................... 75
PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................... 79