4 bài văn mẫu phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà của nhà văn Nguyễn Tuân

Ẫ Ớ

VĂN M U L P 12

Ẫ

ƯỜ

Ẩ

4 BÀI VĂN M U PHÂN TÍCH TÁC PH M NG

I LÁI ĐÒ

Ủ

Ễ

SÔNG ĐÀ C A NHÀ VĂN NGUY N TUÂN

Ẫ Ố BÀI M U S  1:

ộ ữ ế ệ M t trong nh ng nhà văn tùy bút n i ti ng c a Vi

ễ ấ ắ ệ ớ   t Nam là Nguy n Tuân. V i   c coi là cây bút xu t s c. Và tác

ẩ ể ệ ầ ủ ề ẩ ệ ộ ổ ủ ạ ổ ế ượ nhi u tác ph m văn xuôi hi n đ i n i ti ng, ông đ ậ ậ ph m th  hi n rõ trình đ  ngh  thu t b c th y c a ông là tùy bút "Sông Đà".

ườ ề ậ t c vi "Sông Đà" đ

ậ ế ủ ườ th  tùy bút. Tùy bút là bút kí ghi chép v  ng ậ ấ ữ

ự i vi ế ả

ề ưở ế c vi

ủ ắ ộ ớ

t năm 1958 trong th i k ế ấ ườ ấ ộ

ử ử ộ ủ ề

ế ở ể ệ   ượ i th t vi c ủ ộ   ả ậ t và đ m ch t tr  tình. Cách phóng bút b c th t, in đ m c m xúc ch  quan c a ng ạ   ữ ạ ộ ộ ả  do, phóng túng, bi n hóa linh ho t, ngôn ng  giàu hình  nh, nh c  c m xúc m t cách t l ờ ỳ  ệ ượ ng. Tùy bút "Sông Đà" đ đi u, nhi u cách so sánh liên t ụ ự ề mi n B c đang đi lên xây d ng ch  nghĩa xã h i. V i m c đích ki m tìm ch t vàng trong   ồ ườ   i lao đ ng, tùy bút là thiên nhiên và ch t vàng m i qua th  l a trong tâm h n con ng ố  ộ ườ ắ ệ ự ế s  k t tinh c a nhi u truy n ng n đ c đáo. Và "ng i lái đò sông Đà" là m t trong s y.ấ

ườ ượ ế ả ẻ ẹ "Ng c vi

i lái đò Sông Đà" đ ắ ớ ộ t năm 1960. V i n i dung miêu t ắ ả ộ ườ i lao đ ng Tây B c, hình  nh con sông Đà và ng v  đ p thiên   ườ   i

ả ậ ượ nhiên Tây B c và v  đ p c a ng lái đò trên sông đ ẻ ẹ ủ c tác gi t p trung khai thác.

ẩ ượ ườ ủ N i dung chính c a tác ph m "ng

ố ượ ườ ộ ng ng ng sông Đà n i b t và xuyên su t tác ph m. Đ c miêu t

ậ ệ

ữ ượ i lái đò. Hình t ụ ị ơ ề ừ ả

ề đã cho ng ờ ả ấ c đi u đó. Tác giqr miêu t

ướ ắ

ồ ế ấ ả ớ ờ ng di n cùng v i quang c nh hai bên b  sông. T t c  nh ng chi ti

ế ơ ộ ư ậ

ố ộ ủ ườ ể ư i nh ng l

ư ẻ ự ữ ộ ủ ử ủ ả ặ

ộ ẻ ẹ ủ ổ

ng sông Đà và hình   i lái đò sông Đà" là hình t ả  ẩ ổ ậ ượ t ừ ễ ủ ự ư ộ   nh  m t nhân v t th c th  trong trang văn c a Nguy n Tuân, sông Đà hi n lên v a hung ừ ạ ườ ọ   ừ i đ c , tác gi b o, v a tr  tình, có lai l ch rõ ràng. Ngay t  hai câu th  đ  t ừ ạ   ượ ấ th y đ  sông Đà r t kĩ càng. T  vách đá b  sông, đo n ở ề   ả ề  nhi u gh nh Hát Lóng, hút n c sông Đà, đá sông Đà r i đ n c nh s c sông Đà  ấ   ưở ữ ươ ả ệ ph ng  y t liên t ộ ơ ạ ữ ạ   i th  m ng. M t dòng đã t o nên nhân v t Sông Đà hung hãn nh ng tr  tình, hoang s  l ạ ẹ ư ộ ứ i đ p nh  m t b c tranh sông nham hi m nh  k  thù s  m t c a con ng   ơ ơ ộ   ề th y m c. Ngoài s  d  d i hung ác c a c a sông là c nh đi thuy n hoang s  th  m ng ồ   mang nét c  kính thiêng liêng. Sông Đà mang m t v  đ p c a h n thiêng sông núi mà thiên nhiên ban t ng.ặ

ủ ượ ệ

ệ ử ử ộ

ư ộ ệ

ộ ượ ư ả ạ cu c v

ủ

ụ ẻ ượ ẫ ề ộ   ng Sông Đà là ông lái đò Lai Châu. Ông hi n lên là m t con Bên n n c a hình t ấ ườ ừ   ườ ườ ượ i t ng c tôi luy n qua lao đ ng, đúng ch t "vàng m i qua th  l a". Là ng i đ ng ả   ạ ế ể ả t và thành th o trong ngh  lái đò, ông hi n lên nh  m t ng òi anh hùng b n tr i, hi u bi ữ ượ ề ườ   t thác c th  hi n rõ qua nh ng đo n văn miêu t ng. Đi u này đ lĩnh cao c ữ ợ   ủ ậ ạ ớ ủ c a ông. V i ba th ch tr n c a đá, c a thác, c a thiên nhiên sông Đà hung hãn d  t n, ông lái đò Lai Châu v n bình tĩnh v ề ể ệ ủ t qua và thành th c b  lái.

ả ượ ượ ổ ậ ủ C  hai hình t ng n i b t c a tác ph m đ u đ

ẩ ệ ế ậ ủ ẩ ạ ớ c miêu t ộ ỉ t. Ngh  thu t c a tác ph m này cũng đ t t

ơ ễ ề ả ộ i trình đ  đ nh cao. Không ch  miêu t ộ

ứ ầ ệ ả

hình t ả ơ ữ ạ ng Sông Đà. Cách s  d ng ngôn ng  và tài hoa trong miêu t

ượ ứ ặ ữ ế ả ự ế ệ t là khi miêu t

ế

ữ ố

ưở ự ộ ng t ườ ng đ c đáo đã giúp tác gi ng t

ụ ể    m t cách c  th  và chi ả ỉ , so   ụ   ậ ừ ạ  m nh, v n d ng ữ  ử ụ ả  i th  trong các trang văn này. Đ c bi    nh ng hòn đá, ữ ượ ưở   ng phong phú khi n nh ng hòn đá mang sinh ng t ế   t phóng túng, v n ngôn ng  giàu có, tài quan i. Cách vi ượ    thành công trong xây d ng hình t ng ệ ả ở ớ ộ ơ ườ ế ọ ti ử ụ sánh đ n thu n, Nguy n Tuân còn s  d ng ngôn ng  t o hình, đ ng t ể ể ả ủ tri th c đi n  nh c a mình đ  k  và t ỉ ầ ọ ọ cũng ch n l c mà không đ n thu n ch  là c m h ng. S  tinh t ộ ợ cũng là m t l ự ễ ưở Nguy n Tuân đã có s  liên t ẻ ủ ư ế  th , dáng v  c a con ng khí, t ượ sát và trí t ng i lái đò trên sông. Mang đ n m t h i th  m i cho văn h c Vi t.

ạ ườ Tóm l ẩ i, tác ph m "Ng

ộ ệ ẳ

ị ỉ ằ ồ ủ ườ ế ắ ẩ i lái đò Sông Đà" là m t tác ph m h t s c đ c đáo. Thiên ậ ậ tùy bút này đã kh ng đ nh phong cách và tài năng ngh  thu t b c th y c a Nguy n Tuân. Ông vi ế ứ ộ ầ ủ t văn không ch  b ng con m t mà còn là trái tim và tâm h n c a ng ễ ệ i ngh  sĩ.

Ẫ Ố BÀI M U S  2:

ở ễ Nguy n Tuân sinh năm 1910, trong m t gia đình nhà Nho, quê

ộ ệ ừ ộ ọ ọ ở

ố ễ ồ ỏ ọ ớ

ể ệ ị ớ ượ ọ ự ắ ứ ả

ạ

ắ ể ổ ế ạ ộ

ị ệ ễ ạ ớ

ẩ ớ ị ế ế ả ị

ộ ộ ẳ ề ậ ị

ở ườ ự ườ ắ ố

ấ ấ ướ ề ễ ề i phóng mi n Nam, th ng nh t đ t n

ộ ụ    làng Nhân M c  Nam Đ nh, tham gia bãi khóa   (làng M c), huy n T  Liêm, Hà N i. Ông h c Trung h c  ạ   ổ ế ế t văn, làm báo s m, n i ti ng v i lo t ch ng th c dân Pháp r i b  h c. Nguy n Tuân vi ế   c đánh giá là cây bút truy n ng n đăng trên các báo Tao Đàn, Ti u thuy t th  b y và đ ệ   ớ ậ ướ tiêu bi u cho văn xuôi lãng m n tr c Cách m ng tháng Tám năm 1945 v i t p truy n ậ ờ   ng n n i ti ng Vang bóng m t th i, các t p Tùy bút I (1941), Tóc ch  Hoài (1943), Tùy   bút II (1943). Sau Cách m ng tháng Tám, cùng v i ph n l n văn ngh  sĩ, Nguy n Tuân ắ   tham gia kháng chi n, theo sát b  đ i trong các chi n d ch lên Tây B c, vào Qu ng Tr … ủ ờ   ng c a ông: Đ ng vui (1949), Tùy bút Nhi u t p tùy bút đã ra đ i, kh ng đ nh s  tr ạ ế ộ ở ấ   kháng chi n (1955). Trong giai đo n xây d ng xã h i   mi n B c và đ u tranh ch ng Mĩ ố ả ụ – ng y, gi   c, Nguy n Tuân sáng tác tùy bút Sông ỏ Đà (1960) và Hà N i ta đánh Mĩ gi i (1972).

ễ ố ế Nguy n Tuân có v n văn hóa uyên bác, có tác phong làm vi c r t nghiêm túc, vi

ưỡ ườ ế

ng. Khi vi ấ ấ t, ông th ệ ề ớ ậ ệ ấ ọ ng chú tr ng l ể ẫ t gì   ậ   ờ i văn sao cho th t ớ ấ ứ cũng nghiên c u, đi u tra kĩ l ậ ừ v a ý mình, th t m i, th t hay, có d u  n riêng rõ r t, không th  l n v i b t kì ai.

ậ ế ả Ng

ế ớ ộ ộ

ự ễ

ữ ả ộ ề ơ ắ t c , xen l n nh ng xúc c m tr  tình tr

ớ ẫ ủ ấ ướ ườ ắ ự ế  ườ i lái đò Sông Đà trích trong t p tùy bút Sông Đà, k t qu  chuy n đi th c t ắ ố ở ễ ủ    Tây B c năm 1958. Ông s ng v i b  đ i, thanh niên xung phong, c a Nguy n Tuân  ộ ừ ồ ườ   ng và đ ng bào các dân t c t công nhân c u đ  Lai Châu v  S n La. Th c ti n xây ớ ả ự i Tây B c đã đi vào trang sách d ng cu c s ng m i sau 1954 và phong c nh, con ng   ướ   ề ủ c c a ông v i m t ni m vui to l n bao trùm t ồ ấ ẻ ẹ ạ v  đ p l ầ ộ ố ớ  lùng v  h p d n c a đ t n ườ ữ ẫ i Tây B c. ấ ả c, con ng

ậ ấ ủ

ấ ườ Tùy bút Ng ư ề

ủ ư

ự ễ ừ ề ạ ả  miêu t nhi u góc đ  khác nhau, qua đó b c l

ề ộ ộ ắ i x  Tây B c xa xôi. V i l

ả i vi ủ ấ ướ ườ ứ ễ ở

ử ạ ạ ố ị

ườ ườ ữ ạ

i anh hùng, bình th ể ệ ự ắ ẽ ượ ớ ấ ướ ủ ế ả ể ể ộ ả ề v  Sông Đà, nh ng th c ch t là đ  bi u l ượ ờ và sáng t o c a Nguy n Tuân. M n l ộ ả gi  con sông t ể ớ v i con sông tiêu bi u cho núi non, con ng ộ đ c đáo, Sông Đà đã tr  thành Sông Đà – Nguy n Tuân. Đó là con sông c a đ t n ạ ử ị l ch s  ch ng ngo i xâm, l ch s  cách m ng ; là con sông tr nh ng con ng ế bút bi n hóa tài tình th  hi n s  g n bó thi ệ   i lái đò Sông Đà l y ông lái đò làm nhân v t trung tâm c a câu chuy n ẫ    c m nghĩ, nghe nhìn, quan sát, nghi n ng m i ông lál đò nói v  Sông Đà nh ng chính là tác   ổ   ư  tình c m mình đ i  tâm t ế ặ ắ   ớ ố t đ c s c,   c có    tình, anh hùng cà, t o nên ằ c v  nên b ng ngòi   c c a tác gi ữ ấ ả ề ng mà vĩ đ i. T t c  đ u đ ậ t tha, sâu đ m v i đ t n .

ề ư ệ ổ ề X a nay, đã có nhi u tác ph m vi

ờ ữ ề ướ

ặ ồ

ừ ỉ ấ ơ ể ữ ẹ ạ ệ ấ ộ

ữ ễ ễ ễ ỉ

ế ề ế ộ ẩ ế ề t v  Sông Đà. Dân gian có truy n c  tích v  Thác   ộ ướ ổ   B , có thành ng  v  ma thiêng n c đ c: N c Sông Đà, ma Tà Bú. Vua Lê Thái T  đi ề    Lai Châu v  qua Sông Đà đã có câu th  : Đ n đ i nh ng ba đánh gi c Đèo Cát Hãn t ặ   ữ trăm thác d , Mà nay ch  th y m t dòng xuôi, ý l y Sông Đà đ  nói chuy n d p gi c ễ   thành công. Nguy n Trãi, Nguy n B nh Khiêm, Nguy n D , Nguy n Quang Bích và các ố nhà văn trong cu c kháng chi n ch ng Pháp đ u đã nói đ n Sông Đà.

ẩ ề ươ i cũng có nhi u tác ph m b t h  t

ớ ớ ề ườ ế ệ Văn ch ươ ế ớ ng th  gi ố ấ ủ ả ẻ ẹ ủ ệ i Vi ng Trung Qu c đã s m in vào trí nh  nhi u th  h  ng

ờ ơ ố ươ ơ ườ ươ ả ấ ng dòng trong dòng đ c g n v i Khu t Nguyên. Dòng sông Hoàng Hà nh  t ng li u r

ớ ế ế ươ ớ

ạ ng Giang và c nh d ầ ủ ị

ụ ắ ạ ế ầ ướ ự ọ ươ

ớ ờ ấ ằ

ố ề ượ ạ ả i hi n ra hi n hòa, kì di u ắ c miêu t th

ơ ộ

ầ ẩ  trong tác ph m Mahabharata l ở ư ộ ẻ ẹ ệ ặ ỗ ố t nh

ủ ễ v  đ p c a các dòng sông. ả   t hình  nh sông Văn ch ư ừ  Lang Th ễ ủ  tr i cao r i xu ng trong th  Lí B ch. B n sông Tr ế   bóng làm cho khách qua sông s u đ n ch t lòng. B n T m D ng v i lau lách đìu hiu và ủ   c s  hi sinh hào hùng c a tráng sĩ Kinh Kha. Trong văn cái khí l nh c a sông D ch tr ả ng Pháp còn ngân vang gi ng thác Niagara kéo dài qua th o nguyên mênh mông trong ch   ơ ủ   i văn đ y ch t th  c a Satôbriăng. S ng H ng hùng vĩ, linh đêm trăng thanh v ng v i l ệ ở ơ  ệ thiêng đ ề   Tago.   Sông   Vônga,   sông   Đ nhiép   êm   đ m,   m   m ng   trong   văn   Mácxim   Gorki, ư  Sôlôkh p… M i dòng sông có m t v  đ p riêng nh ng không con sông nào đ c bi Sông Đà c a Nguy n Tuân.

ố ồ ệ ở Sông Đà có ngu n g c rõ ràng : Nó khai sinh

ả ồ ế ườ ộ

ậ ưở

ế ề ườ

ư ữ ọ ưở

ậ ệ ờ ố ộ ỉ    huy n C nh Đông, t nh Vân Nam ử ố ấ   ng thì xin bên Trung Qu c l y tên là Li Tiên, đi qua m t vùng núi ác, r i đ n n a đ ệ ố ị ng thành mãi lên và đ n ngã ba Trung Hà thì chan hòa vào   t Nam, tr nh p qu c t ch Vi ề ả ồ   i : nào khai sinh, hào xin  nói v  dòng sông mà nh  nói v  con ng sông H ng. Tác gi ố ị ự ằ nh p qu c t ch, nào tr   ng thành… Ngôn ng  h c cho r ng đó là nhân hóa, kì th c nó là ậ ngh  thu t hóa, coi dòng sông có đ i s ng, có tính cách, có cá tính vô cùng đ c đáo.

ế ố ị ờ ư ề

ế ố ị Ngoài các y u t ặ đ a lí, Sông Đà còn có các y u t ộ ầ ấ ộ ộ ề ậ ử  l ch s . Th i x a, tri u đình nhà   ạ    là Đà Giang L . Chính vì v y trong Truy n kì m n Tr n l y Sông Đà đ t tên cho m t l

ệ ố ả ầ

ễ ấ ở  H ng Hóa tr  lên, bây gi

ờ ọ ữ ủ ừ ư ằ ừ ễ ố ổ ồ

ừ ố ố ờ ạ ẩ ữ ụ ủ l c c a Nguy n D  có truy n Đà Giang d   m mà b i c nh là cu i đ i Tr n. Đà Giang ừ ắ ộ L  là vùng đ t tính t  g i là vùng Tây B c. T  Lai Châu xuôi ề v  Hòa Bình, n i nhau b ng s i dây th ng (ch  c a Nguy n Tuân) kh ng l  là Sông Đà, ế n u nhìn t ợ  trên máy bay xu ng.

ạ ướ

ề ề ơ ờ cách m ng. Con sông tr ư ộ ọ ồ ố  h p đâu tiên đ  ven các b  sông. Nhi u n n văn minh b t ngu n t

ờ ữ

ử ứ ữ ủ

ề ế i v n ăn

ướ ế ườ ẫ ớ i h i Tây m i sang c

ị ệ ắ ạ ồ ươ ẫ ở ờ ờ p n ầ ư ướ ễ

ỉ ầ c c n v ậ ứ ế ấ ằ

ế ườ c ta, ng ế ủ ư ướ ạ i bao nhiêu tên đ t, tên n ạ ớ ọ ơ ủ ờ ế ị ị

ự ấ ừ ừ ộ

ắ ố ị ế ữ ủ ố ố ố

ấ ầ ế   ộ ố ế ố c tiên là m t ngu n s ng. Mi ng Sông Đà còn c  y u t ể  ơ ụ ọ ự ủ ườ ướ c, con cá, đ n ng th y, l u v c phù sa, c n gió mát mùa hè, n i t ồ ừ  ắ ở ộ ệ ậ l p nghi p thành t c này t c n  là  ằ   ườ ạ ư i t o nên b ng nh ng dòng sông. Con sông là tr i sinh, nh ng con sông cũng do con ng ắ ứ   công s c mình. L ch s  dù bi n thiên, Sông Đà v n là c a dân x  Tây B c. Nó d , nó ệ   ớ ộ  đ i đ i ki p ki p v i nó. Không nói chuy n hi n là m t chuy n và con ng ướ i dân x  này đã cùng nhà ngày x a, ch  nh c l   ấ   ng Nguy n Quang Bích (tu n ph  H ng Hóa) chi n đ u đ n cùng. yêu n ộ   c thu c Trong nh t kí hành quân b ng th  c a ông đã ghi l ủ  vùng Sông Đà. Ti p theo đó là th i th c dân Pháp cai tr  cùng v i b n lang đ o, đ a ch ỏ  gian tham, đ c ác: Con sông b  chúa đ t t ng vùng đem c t ngang ra thành t ng khúc nh ạ   ồ làm cho con sông ác thêm. Đ  qu c đóng đ n b t ven s ng, tính d  ác c a con s ng l i càng tăng thêm m y l n.

ắ ư ườ ậ Tuy v y, ng

ạ ề ế

ị ộ ồ ế ộ ầ c c nh m a trên ngu n gi

ờ ử

ổ ữ ổ ố ư ả ọ ủ i ch i m ng, roi v t c a b n quan lính áp t ọ ạ ọ ọ ấ

ộ ẫ ườ ư ậ

ế ả

ả ấ ậ ỏ ế ỳ ủ ẫ ườ ủ ư

ướ ồ ươ

ạ

ộ ố ả ệ ươ ắ

ủ ướ

ị

ặ ạ ể ườ ẫ ấ ồ ậ ợ ở ướ ơ ể ư ề ố ị ờ i dân Tây B c không ch u r i Sông Đà. Dù ch a nghe nói đ n cách   ở  ề m ng mà năm trăm thanh niên chèo đoàn thuy n hàng trăm chi c xuôi v  Hà N i ch ượ ả   i xu ng đ u, gió thóc lên Hòa Bình cho Tây đã không ch u đ ố ắ ặ i, nên vào s ng táp vào m t cùng nh ng l   ề ơ   ạ ộ m t bu i chi u Sông Đà n i sóng, cá Sông Đà qu y m nh, h  nh t lo t rút c c chèo, b i ồ   ể ệ ọ i lái đò Qu nh Nhai k  nh  v y, r i i  y. Ng t g n cái trung đ i áp gi chèo tiêu di ở ộ ố ặ ạ ị ờ ỉ   ti p : Bây gi i m t s  anh  th nh tho ng đi ch  hàng m u d ch cho chính ph , v n g p l ấ ố   em cũ c a cái đêm m a bão đi tr n kh i b n Tà Bú  y… M i lăm năm đã qua đi trên c r i… Đoàn chuyên gia ta và Sông Đà, con Sông Đà quê h   ng ngày nay đã khác tr ụ   ứ ắ ữ ợ ể ồ ị chuyên gia b n đi nghiên c u Sông Đà, đ  r i tr  con sóng d  t n này, b t nó ph i ph c ớ ừ ụ   i nay đã trên hai m i năm. Công trình th y đi n Hòa v  cu c s ng Tây B c. T  đó t ứ ệ ượ c dài hàng Bình đã xong. Con Sông Đà đã đ   i đ  làm ra đi n. H  ch a n c ch n l ả   trăm kilômet là khu du l ch, n i nuôi cá, là đ i, không còn c nh ng giao thông thu n l ặ lên thác xu ng gh nh nguy hi m m c dù v n r t hào hùng nh  thu  tr c.

ướ ạ ả ấ Năm 1958, nhìn th y đoàn chuyên gia n

ể ế ố ộ ộ

ế ớ ộ ứ ố ổ ứ ả ở ờ ắ ồ ớ Tuân đã n i h ng mu n làm m t cán b  thông tin đ  ghé kh p các b n l n b n nh   ể bên ph i, ễ   c b n sang kh o sát Sông Đà, Nguy n ỏ ở ờ   b ề    b  bên trái Sông Đà mà chuy n đi cái tin m i ng n ng n s c s ng này. Ni m

ộ ả ướ ắ t c  nhân dân Tây B c, nhân dân c  n c. Nó

ề ấ ấ ả ấ vui  y không riêng cho m t ai mà cho t ế ứ ớ h t s c l n lao vì nó mang r t nhi u ý nghĩa.

ớ ố ườ ủ ủ ậ Ng i lái đò Sông Đà tuyên b : Ch  B , cái biên gi

ế

ớ ừ ợ ờ ư ậ ủ ừ

ớ ờ

ứ ườ ắ ố

ạ ố ớ ủ ế ạ ồ

ư ộ ườ ố ố ợ ờ   i th y ph n cu i cùng c a đá ư ế ả ậ   ề ế thác Sông Đà… T  ch  B  xuôi dòng, h t gh nh h t thác. Sông Đà hình nh  h t c  đ m ả   ợ ờ ở  ch  B  tr  lên. Ph i đà v i nhà đò. Nh  v y, Sông Đà đúng v i cái danh c a nó là t ủ   i nói c a mình và thêm chút đúng ba trăm cái thác đá m i là Sông Đà. Đ  làm ch ng cho l ề   ậ ệ m m mu i cho câu chuy n đ m đà ch t s ng, ng i lái đò già bình thêm : Ch y thuy n trên khúc sông không có thác, nó đ n d i tay d i chân và bu n ng . Sông Đà đ i v i ông   gi ng nh  m t tr ớ ể ấ ố ạ ng thiên anh hùng ca.

ườ ể ả ộ ạ T o đ

ế ề ố

ượ c môi tr ả c ph i là thiên tài, t ấ ự ố ụ ượ ỗ ế ể ế ẻ ả ắ ố ể ph c đ ấ ch  ch t đ  giành l y s  s ng và t ắ   ữ ộ ng anh hùng ca ph i là cái gì d  d i, nguy hi m cao đ , kh c ả   i thi u là tài ba hi m có. Ph i kiên trì, có khi li u xông vào t nhiên cu i cùng ph i chi n th ng v  vang.

ả ủ ả ấ ậ Sông Đà qu  là m t môi tr

ả ộ ấ ấ ắ ườ ọ ữ ộ ầ ố

ộ ả ủ ả

ể ằ ướ ế ữ ư ế

ư ặ ư ế ng nh  th . B n ch t nó đã v y, tài ba c a nhà văn   ỏ  càng làm cho b n ch t  y s c nh n thêm, d  d i, nguy hi m thêm b i ph n. Cây c i, c ử ờ hoa hai bên b , ánh sáng nhà c a, làng b n ven sông là n m trong c nh quan c a sông,   ườ ữ   ươ ẹ ề nh ng cái đó th ng hi n hòa, t c h t, chúng ta hãy nói đ n nh ng i đ p… Nh ng tr ấ ủ nét đ c tr ng nh t c a Sông Đà.

ạ ổ

ứ ạ

ấ ỗ ỗ ư ữ ạ ộ ướ i n

ấ ườ ứ Cát là th  bình th ị ắ ề ả i làm loét c  da, còn l ạ ướ c thì đ c th ng gan bàn chân l ề ủ ư ế ỗ ng nh t. Cát trên sông có h i chăng là khi nó n i lên thành bãi,   ủ   ằ ấ thành gò làm cho thuy n b  m c c n. Có m y ai nghĩ r ng th  h t nham nhám  y c a ệ   ụ ạ Sông Đà l  r  nh  nh ng v t ữ ủ ụ i các thuy n g . Nh  th  là cát d . hà đ c th ng đáy và m n d

ơ ẳ ề

ờ ấ ờ ặ ỗ ấ ế ầ ự ẹ ỗ

ầ ờ

ồ ư ứ ả ở

ấ ầ ử ổ ứ ấ ụ ệ ộ ặ ố ọ ớ   B  cũng ch ng hi n. Có n i nó d ng vách thành, m t s ng ch   y đúng ng  m i ư ộ i. Có ch  vách đá thành ch t lòng Sông Đà nh  m t cái y t h u… Có quãng th y m t gi   ấ   ọ ừ ờ ổ con nai, con h  đã có l n v t t  b  này sang b  kia. Ng i trong khoang đò qua quãng  y, ấ ạ    hè m t cái ngõ mà ngóng đang mùa hè mà cũng th y l nh, c m th y minh nh  đ ng  ừ ắ ọ v ng lên m t khung c a s  nào trên cái t ng nhà th  m y nào v a t ộ t ph t đèn đi n…

ồ ở ữ ẫ ả ọ

ạ ả ể

ế  đo n này g m nh ng chi ti ữ ộ ấ ữ ư ệ ỉ ủ   ờ t chính xác, khoa h c xen l n c m quan c a L i văn  ờ ả ạ   , t o nên c nh Sông Đà khi thì d  d i, nguy hi m trong cái hùng vĩ không ng , khi ổ ọ ừ ờ    b  này

ự ả ế ưở ư ư ố ỉ tác gi thì pha chút hóm h nh trong nh ng nét r t hi n th c nh  con nai con h  v t t ờ sang b  kia, t ng nh  lòng s ng ch  còn là cái d i y m trong ca dao x a.

ợ Ở ươ ề quãng gh nh Hát Loóng là v

ướ ữ ớ ỗ

Gió Sông Đà cũng đáng s .  ớ ướ c, v i đá, v i sóng thành nh ng ch  xoáy: n ộ ồ ớ ồ ư ố ợ ợ ợ h p v i n gió, cu n cu n lu ng gió gùn ghè su t năm nh  lúc nào cũng đòi n  xuýt, (n  xuýt là n ố   ố ủ ng qu c c a gió ph i c xô đá, đá xô sóng, sóng xô   ợ

ượ ườ ậ ử ụ ố ắ c thì c  b t ng i lái đò và l ề   t ng a b ng thuy n

không có cũng đòi), mà không đòi đ ra.

ề ợ ằ

ặ

ồ ứ ấ ẹ ồ ồ ướ ườ c đ ố

ỗ ề

ắ ờ ỗ ờ ấ ữ ẻ ấ

ở ợ

ờ ồ ầ ạ ạ

ủ ễ ỗ ệ i xu ng h u h  ho c l y g  xây cung đi n d ượ  Sông Đà đ

ặ ấ t vào đó là chìm m t tăm. Cái hút n ả ị

ỗ ướ ở c  ố ế ẽ ầ ỉ ấ ế  đó  c  c lên nh  v a rót d u sôi vào. Ti ng n c  c  c  y có l

ặ ặ ữ ế ị

ư ư ừ ỗ ừ ợ ừ ế ố

ồ ườ ế ấ ề ườ ừ ố ề ầ ướ

ượ ồ ụ ỳ ớ ắ   ướ ợ ả ư c. Ch c Cát, vách đá, gió đ u đáng s  c , nh ng không gì đáng s  b ng cái hút n ở ạ ữ   ủ ọ ủ ả ặ ả i, ho c c a nh ng  đ t ra mà là c a đ ng bào s  t tên g i này không ph i do tác gi ả ỗ   ả ỗ ướ ườ , b ng ng ch y xuôi êm  i lái đò trên Sông Đà. Nó là ch  n ng c xoáy, dòng n ề ư ớ ư   i đó c  xoáy tròn thành vòng r t đ p r i trũng xu ng nh  cái lúm đ ng ti n trên d ng t ể ư   đôi má xinh xinh. Ai ng  đó là ch  nguy hi m nh t cho thuy n đi trên sông. Ban tr a ườ ớ   ấ ự i l n thanh v ng ra sông, ch  b  hõm thành v c, th y nh ng vòng xoáy  y, tr  con ng ị ủ   ừ ề ợ i đ n đ i mê tín r n tóc gáy là ch  đó Hà Bá và các v  th y đ u s  hãi b i đã t ng nghe l ấ   ướ ố ườ ắ ườ ầ ng b t ng th n th i Th y cung. B t ọ ứ ậ c Nguy n Tuân miêu c  v t gì l   ầ   ẩ ể ạ ơ ả ệ  hi n đ i h n : nó nh  cái gi ng bê tông th  xu ng sông đ  chu n b  làm móng c u. t ướ ặ ặ ấ ướ ở   N c   ch  Sông Đà ữ ớ   m i có. Còn nh ng bè g  r ng đi ngênh ngang vô ý là b  nh ng cái gi ng hút  y nó lôi ồ   ạ ộ i là chi ti t thuy n mà l c vào đó thì thuy n gi ng tu t xu ng. V a đáng s  v a bu n c ị ế c r i v t bi n đi, b  dìm và đi ng m d ngay cây chu i ng   i lòng sông đ n m i phút ướ ở ấ sau m i th y tan xác  i. khu nh sông d

ợ ả ữ ư ướ

ơ ậ ễ ấ ủ ạ Cái đáng s  nh t c a Sông Đà ch a ph i là nh ng cái hút n ủ

ế ạ ồ

ệ ụ ổ ậ ứ ậ ố

ậ ậ ậ ủ

ậ ướ ề ế

ử ấ

ư

ộ ố ấ ổ

c, hòn nào cũng nhăn nhúm, méo mó… T

ặ ư ồ ả ừ ư ư ệ

ạ ậ c mà là đá và thác.   Thác và đá bày thành Th ch Tr n, hay nói đúng h n là Th ch Th y Tr n. Nguy n Tuân   ậ ư ể ộ   có d ng ý trình bày m t th  tr n chi n nh  ki u Bát tr n đ  theo binh pháp Tôn Ngô mà ạ ạ ư   ạ i, c  nhiên có pha chút hi n đ i. Không có Long Xà Tr n nh ng Kh ng Minh sáng t o l ư   ạ ậ ạ ủ ử ử ử có Th ch Tr n. Th ch Tr n cũng đ  c a t , c a sinh. Tuy không đ  Bát Tr n nh ng ậ ướ ậ ậ ề ớ   c tr n sau, tr n trên, tr n d i, nhi u l p nhi u tuy n, có tiên phong, có cũng có tr n tr ươ   ư ướ ư ụ ự ị ng tr n c a nh  Ng y Diên, Mã Siêu, Quang H ng, Tr d  b … Không có các t ng ữ ụ ế ẫ ướ ướ   c. Đá thì ngàn năm v n mai ph c h t trong ng đá và quân n Bào… nh ng có nh ng t ể ồ  ả ậ ệ ề ế lòng sông… có chi c thuy n nào xu t hi n… là m t s  hòn bèn nh m c  d y đ  v ỗ ượ ưở   ấ ng l y… M t hòn đá nào trông cũng ng  ng ỗ   ệ ằ ch ng nh  chúng n m ng i r i rác tùy ti n, nh ng hình nh  sông đã giao vi c cho m i hòn, sông bày Th ch Tr n.

ặ Đá đ

ữ ẳ ụ ế ậ ố

ữ ồ ướ ng vào t n tuy n gi a r i n ứ ế ậ

vai trò d  cái thuy n đ i ph ồ ạ ướ ồ ộ ạ ẵ i đã bày s n. T

ệ ở  đây oai phong l m li ế ổ ướ ộ ướ ộ ướ ả ư ỏ t. M t t c khi giao chi n. M t t

ứ ư ề ế ầ ạ ộ ỏ ượ ộ ử canh m t c a đá gi ớ lu ng m i đánh khuýp qu t vu h i l ế ậ m t th  tr n khác l ề ấ đang h t hàm h i cái thuy n ph i x ng tên tu i tr i m t chút và thách th c cái thuy n có gi lùi t c “phân công” h n hoi, chia làm ba hàng ch n ngang trên sông. Hai hòn đá   ươ ề   c sóng ị ề ế i. N u thuy n không ch u chìm mà c  ti n lên thì   ư  ẫ ng đá  ng đá nh ng đá khác   ế ủ   i thì ti n g n vào. Nh ng các tuy n c a

ạ ọ ử ử ề ẳ  đ u ch ng nh  đ

ằ ử ượ ặ

ủ t b  ch c th ng. Các c a t ắ ở ử ng đ ng ch n  ọ ư ắ ướ ố   ề c thuy n. Cu i ấ ọ    c a vào đã tiu ngh u cái m t xanh lè th t v ng. ộ   ng. Đây là ỉ i trong binh pháp: quân thua chém t

ưở ộ ế ự ề ầ ượ ị ậ Th ch Tr n đ u l n l ướ ứ cùng, cái th ng đá t ị T ng đâu nh  s p b  khép vào tr ng t m t chi ti ị t c c kì thú v .

ị ở ướ ố ế ướ H t đá đ n n

ế

ắ ư ậ ấ ớ ỉ ắ ướ

ạ i, réo to mãi lên… Lúc nghe nh  là oán trách gì, r i l

ư ế ồ ư ồ ạ ố

ộ ộ ứ ừ

ặ ế ữ ổ ử ồ ư ạ ầ ề ọ ồ ộ ằ ế i nh  là khiêu khích, gi ng g n mà ch  nh o. Th  r i, nó r ng lên nh ữ ừ ồ

ộ ằ ệ ộ ố

ắ ấ ố ướ ư

ạ ư ở ế nh

ổ ộ ổ c sôi kh ng l ầ ư ừ ổ  gà : Đi vào c còn đáng s  h n. M t sông cũng có

ị ồ ề ầ ậ ố ồ

ẫ ồ

ướ ể ề ấ ng,

nh t sinh nh  th ậ ư ậ ử ề ữ ử

ư ườ ắ ư ạ ễ ờ

ụ ế ấ ở

ờ i lái đò… Bây gi

ế ự ấ ươ ờ c cái b m sóng… ghì c

ặ ấ ị ượ ư ướ ế ề

ế ậ ị ư ớ ế ợ ế   c. N c v n êm d u nh ng khi k t h p v i đá, v i gió thì nó tr  nên ượ ợ ờ ở ừ ữ ướ    Ch  B  tr  ng c, ch  l ng nghe ti ng kêu hung d . N c Sông Đà là nh  v y. Tính t ấ   ớ ế ủ ể ủ ướ i. Nh ng đã th y c cũng đã th y ghê : Còn xa l m m i đ n cái thác d đ  ki u c a n ư   ầ ướ ế i nh  là c réo g n mãi l ti ng n ư  ồ ạ ằ van xin, r i l ớ   ộ ti ng m t ngàn con trâu m ng đang l ng l n gi a r ng v u, r ng tre n a n  l a. T i ờ   ồ gi a thác thì m t đ ng đá ch n, m t đ ng sóng lu ng thuy n mà đánh vu h i, đ ng th i ư ề   ấ reo hò làm thanh vi n. Có lúc nó reo nh  đun s i lên m t trăm đ  mu n h t cái thuy n ộ ấ ả ế   ồ ộ . Nh ng không đâu ti ng đang ph i đóng vai m t cái n p  m, m t  m n ướ   ướ ặ ặ ữ ướ c c  c  c lên nh  v a rót d u sôi vào. Ti ng n c nghe l n  nh ng cái hút: n ị  ặ ợ ơ ợ ứ ướ ề đã s , s c n  gà sông là thuy n b ồ ặ ỗ   gi t xu ng, b  d i lên. Ch  thác, m t sông chia thành nhi u lu ng: Có lu ng đi l m vào ồ ư ồ ế ồ   thì ch t ngay, có lu ng đi vào đúng lu ng r i nh ng mà không trúng tim lu ng thì v n có ể ộ ỗ ở ữ c có th  đ i thuy n lên, bám  nh ng ch  khác, n th  là th p t   ậ   ơ ụ ậ ấ l y thuy n nh  đô v t túm th t l ng lái đò đòi l t ng a ông lái cho ph i b ng gi a tr n ủ ướ ướ   c vang tr i thanh la não b t. D i ngòi bút tài hoa, phóng khoáng c a Nguy n Tuân, n ể ướ ự ộ   c Sông Đà đã tr  thành võ sĩ th c th . Nó đánh đ n mi ng đòn hi m đ c nh t: bóp n ế ạ ườ ặ ạ ộ ch t h  b  ng    m nh trên sông  thì nó là con ng a b t kham đang t ử   ắ ng lái… phóng nhanh vào c a đá. Ông lái n m ch t l y đ ơ ơ ẵ ỗ sinh. N c đành ch u thua nh ng đ n ch  cái hút, nó rình s n, thuy n nào l    m  là nó rút ỗ ấ ồ ẳ luôn t n đáy, ch t không k p ngáp. Ch ng khác gì dân gian đ n Hà Bá lên l y g .

ữ ữ ớ ế ữ ờ ữ Sông Đà d  qu  không sai v i ti ng đ n. Cát d , b  d , gió d , hút n

ậ ạ ẫ ữ ữ ườ c hùa nhau b y ng

ả ặ ủ

ả ư ể ư ệ ừ ừ ắ ị

ủ ể ấ ọ

ườ ữ ế ng. Đá d

ướ ậ ụ ả

ả t bi n hóa khôn l ộ ộ ướ ậ ổ ồ

ế  nh  là dân quân ph c kích, là b  đ i giăng hàng bày tr n, là t ấ ng trên sân kh u tu ng, là t ế ồ ướ ườ ế ạ

ượ ấ ủ ự ậ ả  miêu t  c a sinh trong tr n đ  Kh ng Minh, là t ế ộ ủ ự ề ậ ồ ướ ữ ậ   ả c d , t p ướ ế   ỗ i lái đò vào ch  ch t. trung cái d  là nh ng Th ch Tr n, đá và n ạ   ắ  đã dùng ngòi bút trăm màu và c p m t thiên lí nhãn c a mình đ  đ a ra hàng lo t Tác gi ấ ạ   ữ nh ng hình  nh khác nhau nh ng luôn luôn đ c đ a, v a có tính trí tu  v a có ch t t o ộ   ấ t xa th  pháp mà ta quen g i là nhân hóa đ  đi vào b n ch t sâu xa nh t, đ c hình, v ở   đáo nh t c a s  v t, tr  thành nh ng trang vi i sông mà ướ   ư ượ ng c tác gi đ ướ   ữ ử ử ử  c a t gi ng ậ   ng.,. N c mà khi thì là ti ng kêu tâm tr ng, khi thì là ti ng reo thua tr n trên chi n tr ườ   ầ i hò c a qu n chúng, khi thì là đô v t, khi là l c sĩ đ i thuy n, khi thì là Hà Bá hút ng

ố ữ ủ ạ ở ườ ữ i càng d , càng tr nên môi tr ng anh

ộ xu ng đáy… Do đó mà cái d  c a Sông Đà l hùng ca hoàn toàn đ c đáo.

ướ ấ

ứ ưở ướ ồ ượ ừ ượ ng t

ặ ế ố ằ ữ ộ ừ  C nh Sông Đà v a d  d i v a hùng vĩ. Cái hút n ng là c  chui xu ng đáy n ế ủ

ộ

ả ạ i tr  thành c nh đ p và l ố ẹ ừ

ư ớ ấ ẩ

ườ ệ ẩ ờ ở

ằ ư ộ ạ ấ ẹ ố ươ ầ ồ ộ ng xuân. Màu n

ượ ữ ườ ầ ỏ ư ướ ặ ộ ợ   ể ả c r t nguy hi m và đáng s , ậ c lên c r i tia máy quay phim ng   v y mà nhà văn t ố   ộ ướ c sông xanh ve m t áng th y tinh kh i cái m t gi ng mà thành gi ng xây toàn b ng n ừ ạ ở    có m t không hai. T  trên máy bay nhìn đúc dày… thì nó l ứ ằ ố   xu ng, Sông Đà gi ng nh  cái dây th ng ngo n ngoèo ch  không ai nghĩ r ng nó đã bao ờ ạ ắ   i dân Tây B c. Có lúc l đ i làm mình làm m y v i ng i th y Sông Đà nh  m t áng tóc ắ ữ   tr  tình, đ u tóc, chân tóc  n hi n trong mây tr i Tây B c bung n  hoa ban hoa g o tháng   hai và cu n cu n mù khói núi Mèo đ t n c Sông Đà r t đ p : Mùa xuân dòng xanh ng c bích, ch  không xanh màu xanh canh h n c a S ng Gâm, S ng Lô.   Mùa thu n ứ  chín đ  nh  da m t m t ng ướ ế ủ ố i b m đi vì r ọ c Sông Đà l ố u b a… ừ ừ  l

ả ễ ế ề Nguy n Tuân vi

ầ ả ớ ặ ạ

ỗ ộ ộ ấ ợ ả ộ

ạ ệ ệ ườ ạ t v  Sông Đà b ng ngòi bút d t dào c m xúc. Tác gi ư ộ ố ỏ ươ

ạ ả ễ ộ ệ ơ ắ

ạ ạ ừ ừ ướ ẽ ấ ơ ủ

ấ ư

ạ ư ớ ẹ ấ ộ ễ ộ

ắ ủ ọ c nh

ầ ẫ ươ ầ ỏ

ướ ủ ớ ủ ắ ươ u cúi đ u ng n búp c  gianh đ m s ấ ủ

ấ ả ả

ế ộ ờ

ủ

ộ ế ể ử ế

ề ạ ở ạ ữ ả ổ ộ ổ ư  tình này l

ủ ạ ủ ướ ề ớ

ữ ề ồ ồ

ườ ươ ế ả

ữ ủ ả ấ ậ ườ i vi

ư ậ ằ    nh n xét:   i. Sông Con Sông Đà g i c m. Có l n ông nhìn nó nh  m t c  nhân lâu ngày m i g p l ắ   ặ Đà xu t hi n đ t ng t sau m t ch  ngo t kh i núi thành m t v t loang loáng màu n ng ạ ầ   tháng ba Đ ng thi “Yên hoa tam nguy t há D ng Châu” (th  Lí B ch trong bài T i l u ấ   ạ ạ Hoàng H c, ti n M nh H o Nhiên đi Qu ng Lăng), ôi, cái n ng giòn tan trên sông l p   loáng v a khói v a n c m i đ p đ ,  m áp làm sao ! B n th  c a Lí B ch ra đi vào ấ ữ gi a mùa hoa khói  y có th y r n lên trong lòng ch t men xuân hay không thì ch a rõ;   ồ   ủ ư ở  đo n văn này thì Nguy n Tuân nh  đang đ m mình vào đám h i xuân c a chu n nh ng  ư  ặ ướ ươ ồ chu n, b m b m, c a n ng giòn tan trên sông, c a cá d m xanh v t lên m t n ữ   ủ ả ố ạ ơ ng đêm, c a c  nh ng b c r i thoi, c a đàn h ắ   ướ ơ ộ ầ ươ c con m t ng ngô m i nhú lên m y lá ngô non đ u mùa, c a Sông Đà th  m ng tr n ả ọ ướ ủ c lênh đênh, Bao nhiêu c nh b y nhiêu tình… c a thi sĩ T n Đà : D i Sông Đà b t n ư ộ ờ ề ử   ạ ườ ờ ị ướ i : B  sông hoang d i nh  m t b  ti n s . c, b n b  t nh không m t bóng ng Sông n ộ   ế ả ư ỗ  thèm nghe m t ti ng còi síplê (ti ng Pháp: sifflet là còi) c a m t B ng d ng, tác gi ệ   ổ ỗ chuy n xe l a Yên Bái – Lai Châu đ  cho n i ni m c  tích tu i x a tr  màu thành hi n ả   ố ề ạ đ i, cho c m nghĩ đ  hai chi u kim c . Cu i đo n văn tr i là m t kho ng ạ ọ   ủ ề c hi n hòa đang nh  các b n thác gh nh ; c a gi ng không gian khoáng đ t c a dòng n ẹ ố   ở ộ ủ i mi n xuôi thoáng nh , êm êm ; c a nh ng cánh bu m m  r ng tha h  đón gió b n ng ề ề ở ứ   ng trên nh ng con thuy n mình n  ch  không ph i là thuy n then đuôi én, khi n cho ph ườ ọ ứ ế ẫ ữ  ả c m xúc c a c  ng i đ c c  tràn ra mênh mang, b t t n. Sông Đà d t l n ng ấ ữ ộ   d i nh ng Sông Đà cũng r t tr  tình.

ớ i lái đò Sông Đà. Ông sinh ra và l n lên bên b

ướ ừ ừ ể ắ ắ ỏ ườ ậ ở ạ ớ i v i nhân v t chính là ng Tr  l ở ố c Sông Đà t Sông Đà, u ng n ờ  ằ    thu  còn đ  ch m, ch c ch n ông cũng đã t ng h ng

ụ ặ ườ ượ ố

ề ừ ầ ồ ử ỏ ậ ố

ế ệ ớ

ủ ắ ộ ở c xu ng xuôi, c m lái bao  Lai Châu xu ng t n Hà N i, th  h i có b n nào, thác nào, lu ng nào mà ộ t có  ông lái đò này có cái gì mà

ứ ả ố ộ ả ấ ấ ủ ủ ẩ ậ ầ trăm l n ng p l n trong dòng sông. Sau m i năm lên ng ế ộ phen đi v  t ử ông không thu c ?! Mà con Sông Đà này s c c i hóa c a nó là ghê g m, quy t li m t không hai. Cái phép c a sông là s t đá s  m t, cho nên  không in đ m d u  n c a con sông, không là s n ph m c a Sông Đà?

ừ

ượ ọ ng, gi ng ông ào ào nh

ướ ướ ng t ư ư ưở ọ ộ ớ

ươ ư ấ ừ ệ ế ấ ữ ọ

ạ ấ ỉ

ộ ả t th y nh ng ng ử ỉ ủ ư ộ ườ ề ề ướ ề ấ ế i ng i khác, ông nhanh nh  m t tay lái r

ế ắ ồ T  hình dáng bên ngoài : Tay ông lêu nghêu nh  cái sào, chân ông lúc nào cũng ư  ố ạ ỳ ỳ ư ẹ ấ ộ khu nh khu nh gò l i nh  k p l y m t cái cu ng lái t ặ ế ỡ ề   i ông vòi v i nh  lúc nào cũng mong m t cái ti ng n c tr c m t gh nh sông, nh n gi ế ộ ố   c đã rèn luy n cho ông m t thân hình b n xa nào đó trong s ng mù. Cu c s ng sông n ườ   ấ to và g n quánh nh  ch t s ng ch t mun. Cái ngh  lái đò đã khi n t i ỏ lái đò Sông Đà ch  kh e có đôi tay còn chân r t y u, ch y r t kém. C  ch  c a ông lái đò   ẽ  ắ ờ này cũng đ u theo dáng lái thuy n, khi ng t l ố   ngang s ng mi t theo lu ng thác b t chéo.

ị ượ Cái d  d i c a Sông Đà có các ông lái đò tr  đ

ườ ả ắ

ữ ộ ủ ế i chi n th ng thiên nhiên. Ngay trong khi miêu t ị ộ ế ắ ữ ộ  cái d  d i, tác gi ắ ứ ể ể ị

ề ộ ẹ   ấ c. Chi n th ng  y là m t nét đ p : ỉ ả ẫ    v n th nh con ng ở ủ ả tho ng pha m t chút vui vui, ngh ch ngh ch đ  làm cho cái c ng r n, hi m tr  c a thiên   ề   nhiên m m đi ít nhi u.

ạ ề ề ề ủ

ớ ở ứ ể ả ấ ạ ề

ồ ạ ậ ắ ồ ượ i còn r t h p. C  chuy n cái bu m cũng v y. Lái đò Sông Đà

ồ ồ ầ ả ơ

ộ ồ ế

ờ ề ướ ồ ng là v

ả ườ ồ ườ ắ ủ ườ ắ n núi v n không ph i là hình  nh quen m t c a ng

ư ỉ

ố ộ ợ ờ ở ượ ộ ế ề ề Ch  B  tr  ng

ế ư ỗ

ứ ớ

ạ ợ ệ ữ ạ ẫ

c là c m b y kinh kh ng cho thuy n bè. Đ c bi ở ặ ồ ậ

ế ế ồ đâu, lên thác ra sao, xu ng thác th  nào… ông lái đò bi

ế ố ạ ể ệ ệ ả

ế ớ ỉ ư ề ỉ

ữ ứ ắ

ườ ự ề ầ ả ố Làm ngh  lái đò, ông lái hi u rõ c u t o c a thuy n, đò. T i sao con thuy n Tây   ử   B c mình thon ch  không n  ? Ph i là thuy n then đuôi én thì m i lách qua đ c các c a ấ ẹ ệ ở ượ   lu ng đá ép l ng  th ầ ữ ề ướ   ố i ngu n thì c n sào ch ng, chèo b i, c n n a thì thêm dây kéo, ít khi dùng bu m, v  d ồ   ạ ầ i thành c t bu m và căng cái mui ra làm bu m xuôi, n u c n bu m thì can hai cây sào l   ng núi, cái bu m di mà treo lên. Có đi u chân tr i Tây B c và Sông Đà th ộ ờ ả i dân hai b  sông Tây đ ng trên l   ị  ố ớ ắ B c. Ông lái đò thu c Sông Đà nh  thu c lòng bàn tay. Sông Đà đ i v i ông ch  có ý v ạ ậ ễ ạ ừ   đ m đà t c, v  xuôi, h t thác, h t đá, lái thuy n d  d i tay d i chân và ự ồ ạ ỉ ủ   i ch  còn bu n ng . Sông Đà ch  nào vách đá d ng đ ng nh  thành cao vút, khép sông l ỗ ườ ế ợ ỗ ư   i; ch  nào nh  cái eo; ch  nào gió, sóng, đá k t h p v i nhau thành khúc nh c r n ng ạ ồ ủ ướ ề t là lu ng l ch, thác có nh ng hút n   ử   ồ  đâu thác liên ti p giăng hàng, bày tr n, lu ng nào sinh lu ng nào t đá, bao nhiêu thác,  , ế ả ự  ở t h t. Không ph i t tìm lu ng  ộ ằ   ư ậ t và thành th o nh  v y. Ph i rèn luy n, rèn luy n cao đ  b ng nhiên mà ông hi u bi ậ ấ ả   ắ ấ cách l y m t mà nh  t  m  nh  đóng đanh vào lòng. Cái ngh  lái đò này th t v t v , ườ ứ ự i c  d ng đ ng lên mà luôn tay luôn chân luôn m t luôn gân và luôn tim n a. Lên ng   ộ   ượ i lái đò ch ng sào hay b m lên m t c ph i kéo thuy n thì ng c vú, bà vai ng ng

ế ủ ườ

ử ạ ờ ờ i đ i đ i cho ng ọ

ệ ủ ầ ộ ẳ ư ứ ố ố

ứ ư ượ c nguy hi m ch  ch ng nh  xu ng thác: Xu ng thác, ng ố ợ ắ

ơ ộ ả ỉ ế ữ ứ ạ ớ ề   i lái đò khoanh c  nâu, nó là v t ngh  nghi p c a đ u con sào g i l ấ ả  ươ ặ ư ộ Sông Đà nh  m t th  huân ch ng lao đ ng Sông Đà ban t ng cho h . Lên thác v t v ườ ể i lái đò nh ng còn tránh đ   ế   ầ ạ Sông Đà linh ho t và luôn luôn c  đ ng mà ph i h p đôi m t, đôi tay, đôi chân, th n ch t ố ợ ch  đ n v i nh ng tay lái, kém c  tính ph i h p và tính  ng phó linh ho t đó.

ờ ộ ấ ự ườ ụ ứ

ậ ờ Đ i ng ộ

ấ ấ ấ ố ộ ộ

ồ ầ ự ố ườ ề

ờ ấ

ể ớ ướ ế ậ ự ế ớ

ừ ờ ậ

ơ ử ả ướ ộ ờ ừ ề ắ ộ i n

i nào v  cu c chi n th ng v a qua n i c a  ế ợ

ừ ồ ng d  quân t n v a r i. H t thác, sông n ẫ ư ệ ế ấ

ả ữ ữ ấ ộ

ấ

ằ ổ ủ ố ẳ ệ t, ông đã ép con ng

ế ả ở ế ộ   i lái đò Sông Đà là m t cu c đ i chi n đ u th c th . C  nghe ông lái đò ẻ ủ ế ế ố   thu t m t chuy n xu ng thác thì đ  bi t. Lúc đó, Sông Đà là k  thù s  m t. Nhìn nó, có ơ ờ ộ ạ   lúc th y nó không “th  đ i Đ ng” nhàn h  mà th y nó chính là m t cu c đ u tranh… ể ườ ừ   i lái đò khi nào thì đè lên đ u lu ng mà  tay nó v  tay mình. Ng đ  giành s  s ng t ữ ế   ượ ế t, v ng tay lái ra sao khi chung quanh ti ng ti n, khi nào thì tóm l y b m sóng mà v ế   ỗ ệ ướ c reo hò vang l ng đ  thanh vi n… H n chi n v i đá v i n sóng n c đ n c t l c, h t ớ   ư ơ ưở ng nh  rã r i v y mà qua xong thác, khi sóng thác xèo xèo tan trong trí nh … h i, t ế ả   Cũng ch  ai bàn thêm m t l c  đã ướ ạ ơ ưở   i thanh bình thì lòng ông lái đò cũng c l t ườ ể   bình yên. Chi n đ u gay go vô k  nh ng v n là chuy n th ng ngày, không có gì đáng ớ ộ ườ ố ớ ồ ộ   ng thiên anh hùng ca mà h i h p đáng nh . Sông Đà đ i v i ông lái đò, qu  là m t tr ả ế ả ố ạ ấ   ông đã thu c đ n c  nh ng d u ch m câu và nh ng đo n xu ng dòng. B n thân ông ộ ờ ố ệ ề ự   cũng s ng m t đ i s ng hào hùng, có đi u s  hào hùng  y là chuy n h ng ngày nên ông ườ ặ   coi ch ng có gì đ c bi i ông vào trong khuôn kh  c a Sông Đà và   Sông Đà đã rèn ông theo m u c a mình. Không có cái gì thu c v  Sông Đà mà ông lái đò không bi ộ ề  ông lái đò mà không mang hình  nh Sông Đà. ẫ ủ i, không có cái gì ượ ạ c l t. Ng

ấ ễ ư

ọ ỉ ấ Đ c văn Nguy n Tuân nh t là tùy bút, có ng ế ớ ắ ộ

ỉ ả ậ ễ ừ ứ ữ ị ườ ằ i cho r ng nh  soi trong kính thiên   ế ớ   ộ ạ i là m t th  gi i màu, l c bên kia l i ị   ườ ọ ế i đ c ch u ỏ ả    đã b  ra e

ư ườ ư ừ ế ừ ế ườ ắ ắ s c, ch  m y màu mà l c bên này thì m t th  gi màu khác. Ngòi bút Nguy n Tuân không ch  b y màu mà trăm màu. N u ng ẽ khó chú ý đ n t ng câu t ng ch  thì s  nh n th y giá tr  công s c mà tác gi th ấ i x a t ng nói. ạ ng là “đ n b c tóc” nh  ng

ễ ắ ố ạ

ả ừ ữ ủ ệ ấ ẫ ờ ộ t Nam. Hình  nh ví von luôn b t ng , đ c đáo mà v n chính xác. Các chi ti

ỉ

ẽ ả ặ ọ

ng con ng

i, đ t n ướ ổ ươ ộ ươ ư   T  ng  c a Nguy n Tuân phong phú, tìm tòi, sáng t o, câu cú đôi khi r c r i nh ng ế   t ấ ự ể   ể ủ i lái đò Sông Đà đã hay, ch nh th  c a bài văn càng cho th y s  hi u ộ   ấ ả ấ ố t c  là m t ư ộ ả   ượ t qua nh  m t b n ạ i sáng, h nh phúc. t khoa h c đ n c n k , c m xúc riêng giàu ch t s ng và bao trùm lên t ấ ướ c mong m t t ẫ ấ v n r t Vi ườ ủ c a tùy bút Ng ế ế bi ườ ươ ấ t m lòng yêu th hùng ca, nên càng quý khao khát, c, yêu cái gian kh  đã v ng lai t

Ẫ Ố BÀI M U S  3:

ỳ ệ ễ

ị ờ

ấ ấ ị ế ổ

ẫ ế ư ằ ư ưở  t ổ ủ ạ ữ ấ ủ ữ ng và phong cách c a ông t ả

ố ố ờ ạ

ả ậ ữ ộ ỳ

ườ ấ ủ ễ ạ ạ

ề ị ư

ữ ể ậ

ộ ộ ộ ố ỉ ườ ậ ậ ậ ỳ

ạ   ộ ự ớ Nguy n Tuân là m t nhà tu  bút l n. S  nghi p sáng tác c a ông phong phú và đ t ượ ự ử ướ   c và sau Cách m ng tháng Tám 1945. Qua c s  cân b ng gi a hai th i kì l ch s  tr đ ố ấ ủ t nhiên có nh ng bi n đ i nh t đ nh. cái m c  y, t   ễ   ấ ộ ộ ế Nh ng dù bi n đ i th  nào, v n trên m t căn b n th ng nh t c a m t cái tôi r t Nguy n ẹ   ễ ả  cái đ p. Tuân : tài hoa, uyên bác, thích c m giác m nh, su t đ i say mê đi tìm và di n t ể   ẩ i lái đò Sông Đà rút trong t p tu  bút Sông Đà ­ m t trong nh ng tác ph m tiêu bi u Ng ỳ  nh t c a Nguy n Tuân sau Cách m ng tháng Tám. Sau Cách m ng tháng Tám 1945, tu ề ộ   ư ệ ấ ấ ễ  li u r t phong phú, b  b n, bút Nguy n Tuân ngày càng giàu thêm ch t kí. Nghĩa là t ữ   ễ ướ ọ ử ị ấ ư ệ nh t là t i ngòi bút Nguy n Tuân, nh ng  li u v  đ a lí, l ch s , dân t c h c. Nh ng d ữ ượ ở ư ệ ấ    li u  y tr  thành hình t ng s ng đ ng, thành nh ng sinh th , nh ng nhân v t có linh t ồ h n. Vì v y bài tu  bút không ch  có m t nhân v t mà hai nhân v t : ng   i lái đò và con sông Đà.

ộ ạ ả ễ

ộ ẳ ể ạ ộ

ả

ạ ứ ớ ẻ ủ

ứ ạ ữ ữ ư ố ộ ế ố

ườ t, gi ng nh  m t ng ế ấ ừ ư

ộ ơ ứ ễ ệ ộ

ố ả ữ ắ ả ả

ậ ủ ớ ạ ồ ố ề ề ề ễ ể

ệ ờ ủ ả ườ ủ ả

ừ ề ờ ỉ

ầ ổ ề Nguy n Tuân đã sáng t o ra m t con sông Đà không ph i là thiên nhiên vô tri, vô ạ giác, mà là m t sinh th  có ho t đ ng, có tính cách, cá tính, có tâm tr ng h n hoi và khá   ạ   ố ậ ơ ả  nói ­ "hung b o ph c t p. Nó có hai nét tính cách c  b n đ i l p v i nhau ­ nh  tác gi ư   ư ở ặ i. Nh ng và tr  tình". Lúc tr  m t hung b o, nó c  nh  là "k  thù s  m t" c a con ng ườ ư ộ ơ ấ ỗ ị ạ ầ   i đ y ch t th , r t đ i d u dàng, thân thi i tình, lúc tr  tình thì l ặ ớ ố   m t "c  nhân" g p thì m ng vui, xa thì nh  nhung, l u luy n. Hai nét tính cách này đã ả   kh i đúng vào c m h ng ngh  thu t c a Nguy n Tuân ­ m t cây bút v n luôn luôn khao ẫ   , n ng nàn, say đ m. Không ph i ng u nhiên mà khát nh ng c m giác, c m xúc m i l ướ ữ ộ   ẳ ế ấ c d  d i, t r t hay v  đèo cao, d c th m, v  gió, v  bão, v  thác n Nguy n Tuân đã vi ể   ọ ề ẻ ẹ ế i, c a viên ng c trai đáy bi n, n u không ph i là v  v  đ p tuy t v i c a c nh, c a ng ề ắ   ủ c a b u tr i trong trên đ nh núi Mèo, v  hoa thu  tiên n  đúng đ m giao th a, v  s c ẹ đ p đ  quán xiêu đình, nghiêng thành nghiêng n ủ ẻ ở ỷ ướ ủ c c a nàng Ki u,...

ừ ư ủ xa x a ông cha ta đã di n t

ơ ề ể ượ ạ V  tính cách hung b o c a con sông Đà thì t ỷ

ể ễ ả ự ề ạ

ố ượ ề

ả ở ự ả

ủ ắ

ẳ ự ướ ả ệ ể  mãnh li ng, so sánh đ  di n t

ữ ự ị

ồ ư ứ ấ ạ ả ấ ở ộ ễ ả ằ    b ng ờ ờ   ng S n Tinh ­ Thu  Tinh : "Núi cao sông hãy còn dài ­ Năm năm báo oán đ i đ i bi u t ư ế   i huy n tho i nh  th , ông ph i d ng lên đánh ghen". Nguy n Tuân thì không th  dùng l ữ ộ ủ ứ ữ ữ   ng hùng vĩ và d  d i c a con sông Đà nh ng b c tranh chân th c v  nh ng c nh t ư ứ ế ườ ọ   c c nh th c. Ông đã tung ra i đ c cũng ph i rùng mình s n gáy nh  đ ng tr khi n ng ễ ả ế ữ ộ ế ứ ế t đ  quy t m t phen   bi t bao th  pháp có s c di n t t bao ch  nghĩa đ t giá, bi ạ   ể ễ ả ưở ủ ạ ớ ạ  đo n thi tài v i T o hoá. Ch ng h n, ông dùng th  pháp liên t ấ   ẹ sông b  ch t gi a hai vách đá d ng thành cao vút "Ng i trong khoang đò qua quãng  y,    hè m t cái ngõ mà ngóng đang mùa hè mà cũng th y l nh, c m th y mình nh  đ ng

ộ ầ ứ ấ ừ ắ

ớ ụ ả ố ố

ẩ cái hút n ầ ị ặ ặ ở

ư ế c ghê g m "gi ng nh  cái gi ng bê tông th  xu ng sông đ ư ử ố ạ ữ ề

ỗ ừ ề ế ố ị

ượ ồ ụ ế ầ ố ố

ữ ề ươ ướ ế ấ ớ ỷ ọ ử ổ v ng lên m t khung c a s  nào trên cái t ng nhà th  m y nào v a t   t ph t đèn điên". Và ả ữ ể  ướ đây n a, ông t ị ướ ở   chu n b  làm móng c u. N c   đây th  và kêu nh  c a c ng cái b  s c. Trên m t cái hút ừ ừ    l  nh ng cánh qu  đàn [...]. Nhi u bè g  r ng đi nghênh xoáy tít đáy, cũng đang quay l ữ ấ ngang vô ý là nh ng cái gi ng hút  y nó lôi tu t xu ng. Có nh ng thuy n đã b  cái hút nó   ướ   ồ hút xu ng, thuy n tr ng ngay cây chu i ng i lòng sông đ n m i phút sau m i th y tan xác ộ ị c r i v t bi n đi, b  dìm và đi ng m d ở i". khu nh sông d

ẫ ễ ư ế

ộ ượ ng t

ướ

ữ ướ ư ưở ệ ả  c a đi n  nh. Ông t ề  nào đ y, ng i vào m t cái thuy n thúng cho nó hút xu ng đáy cái hút n ế i l n máy thu hình : "Cái thuyên xoay tít, nh ng th

ặ ế ượ

ỷ ố

ả ả

ả ạ ườ ề

ố ộ ồ ế ư ả i cho ng ộ

ộ i quay phim c  ng ườ ế ừ ứ ưở ủ ng t ổ c kh ng l

ế ứ ị ứ ượ ộ ự ướ

ễ

ẩ ạ ổ ầ

ướ ế ủ i réo to mãi lên. Ti ng n

ọ ế i nh  là van xin, r i l

ế ồ

ố ỗ ứ ổ ử ử ừ

ệ

ậ ộ ớ ổ

ướ ườ ẩ ỗ ầ ả ế ứ ườ ỷ ể ừ i ta vào th c qu  đ  l a ng ụ . Ch  ngo t sông thì đánh ph c kích. D i ta vào c a t

ể

ặ ạ ộ

ượ

ừ ượ t qua đ ế ọ ư ễ ồ c vào sâu thì đánh khuýp vu h i. Giáp lá cà thì gi ườ ậ ử ắ ư ố ng, đá trái, thúc g i, túm th t l ng, l ầ ả ấ ể ươ ố ả ấ ỗ i tr  nên r t đ i êm c l

ủ ọ ủ ể   ủ Dùng th  pháp văn h c nh  th  ông v n ch a cho là đ . Nguy n Tuân còn chuy n ậ ặ ả ủ ử ụ sang s  d ng kĩ thu t đ c t   ng ra m t anh quay phim điên ồ ộ ồ ủ   ố ấ r c kh ng ườ ẫ ả khi p kia c  ng c phim màu cũng   ế ộ quay tít, cái máy lia ng   c contre ­ plongée lên m t cái m t gi ng mà thành gi ng xây ằ ướ ư ắ   ố toàn b ng n c sông xanh ve m t áng thu  tinh kh i đúc dày, kh i pha lê xanh nh  s p ụ ỡ ượ   ườ ả v  tan  p vào c  máy c  ng c i đang xem. Cái phim  nh thu đ ấ   ế ự ấ trong lòng gi ng tít đáy, truy n c m l i xem phim kí s  th y mình đang l y ấ ữ ặ  ch t gh  nh  ghì l y mép m t chi c lá r ng b  v t vào m t cái c c pha lê gân ng i gi   ế   ễ ậ ồ ừ ướ ng c a Nguy n Tuân đ n n  v a rút lên cái g y đánh phèn". S c t ượ ế ậ ỉ   ng b nh : không c đ y lên đ n m c kì khu, kì quái do cái đ ng l c b th  th t là đã đ ự ự ở ướ ị ướ ướ   c tr c T o hoá. D i ngòi bút Nguy n Tuân, con sông Đà th c s  tr  thành ch u lùi b ữ ữ ừ ế ồ ỷ ộ    xa nghe đã m t loài thu  quái kh ng l . Ti ng g m gào c a nó qua nh ng con thác d , t ư ướ ạ ầ ễ ợ c thác nghe nh  là oán trách c réo g n mãi l d  s  : "ti ng n   ạ ế   ằ ư ồ ạ ừ ồ ạ i nh  là khiêu khích, gi ng g n mà ch  nh o". Khi đ n gì, r i l ộ ữ ừ   ộ ộ ư ế ế ầ g n, ti ng nó b ng "r ng lên nh  ti ng m t ngàn con trâu m ng đang l ng l n gi a r ng ử ừ ớ ầ ừ   v u r ng tre n a n  l a, đang phá tuông r ng l a, r ng l a cùng g m thét v i đàn trâu da ổ ỉ ỷ cháy bùng bùng". Con thu  quái không ch  hung hãn. N  còn h t s c x o quy t. Trong   ướ ộ ế  ủ ư cu c v t l n v i ông lái đò, nó đã tr  ra đ  m u ma ch ụ  ặ ử ử ậ tr n đã bày s n và h ng ng ở ủ ượ    đ  ngón hi m ác : đòn âm, đòn đ ừ   ươ i, bóp ch t h  b ,... V a đánh v a d t n a ng ờ ậ   hò la vang tr i d y đ t đ  áp đ o tinh th n đ i ph c con thác ng,... Nh ng v ướ ạ ở ữ    thanh bình. Nguy n Tuân g i th  là tính cách d  thì sông n ữ tr  tình c a con sông Đà.

ư ộ ữ ầ i nh  m t tiên n  giáng tr n. Nó "tuôn dài nh  m t áng tóc tr

ạ Sông Đà lúc này l ẩ ầ ư ộ ệ ạ ở

ượ ướ ữ ế ắ ữ  ẹ   ắ ờ tình, đ u tóc chân tóc  n hi n trong mây tr i Tây B c bung n  hoa ban hoa g o". Đ p   c ng m nhìn nh ng làn mây mùa xuân bay trên sông Đà. N c sông Đà bi t bao khi đ

ỏ ừ ừ  l chín đ  nh

ố ượ ọ ỳ ổ ườ i say r

ừ ạ ề ơ ạ

ắ ữ ẻ ừ ề ứ ố  nh ng màu s c gây  n t

ề ị i kh

ữ ề ằ

ướ ắ ể ữ ằ ấ ượ ạ ớ ơ ộ Ọ ả ậ ng nét thanh thoát, d u dàng th  m ng.  u  th t nhi u khi ông đã đ t t ượ ữ ơ  c a ngôn ng  th , nghĩa là nói đ ườ ắ ệ ọ

ấ

ng nh ng hòn đá thác xa xôi đ  l ẩ i trên th

ướ ữ c l ng l ắ ể ạ ơ ồ ủ ớ

ư ự ư ườ ả ộ

ư  cũng thay đ i theo mùa : mùa xuân là dòng xanh ng c bích, mùa thu thì l Ồ   ở ả ặ u... C m h ng d t dào, nhà tu  bút cũng mu n tr  thành thi sĩ.  ng da m t ng ữ ấ   c". T  nh ng ch m kh c gân th y "lai láng thêm cái lòng mu n đ  th  vào sông n ạ ố   ng d  d n, Nguy n Tuân chuy n sang gu c, b o kho , t ả  ườ ữ nh ng đ ấ   ợ ả ủ c nh ng đi u khó nói b ng văn xuôi :  y năng g i t ươ   là cái mà ông g i là "màu n ng tháng ba Đ ng thi "Yên hoa tam nguy t há D ng ướ ệ ơ ủ   c sông Đà ;  y là cái bâng khuâng ng n ng  c a Châu"" ­ thoáng hi n lên trên sóng n ượ   ữ ớ ươ ờ ng  trôi xuôi nh  nh  th dòng n ả   ồ ươ ư ỗ ộ ng nh  mênh mang m  h  c a thi sĩ T n ngu n Tây B c. Có m t cái gì t a nh  n i th ọ ướ ế ử Đà g i "m t ng   c lênh bênh ­ Bao t" ­ "D i sông Đà b t n i tình nhân ch a quen bi ấ ả nhiêu c nh b y nhiêu tình".

ậ ả ấ ủ ơ ủ

ậ

ầ ả ặ ư ừ ờ . Hình nh  t ả ắ ổ ể ờ  đ i Lí, đ i Tr n, đ i Lê, quãng sông này cũng l ng t

ầ ấ ề ờ ế ị

ộ ộ ữ i, c  gianh đ i núi đang ra nh ng nõn búp. M t đàn h

ươ ử ờ

ậ ạ ấ

ườ ư ộ ờ ượ c gi ọ

ỏ ẩ ầ ủ ơ ộ ộ ừ ừ  l

ể ng, chăm chăm nhìn tôi l ư ỏ ắ

ủ ươ ậ ằ ừ ả ỡ

ể ọ ấ ế ỳ

ữ ừ ừ ừ ệ ạ

ủ  tình"  y hi n lên l ng l ng hình t ớ ơ ấ ấ ự

ữ ộ ậ ộ ả ặ ệ ạ  cái phía hung b o c a sông Đà. Gi s  tác gi

ơ ộ ẽ ở ả

ả ử ẳ ắ ố ầ ở ớ ng Chi si tình trong c  tích. Nh ng

ổ ế ấ ộ

ế

ủ ế

ệ ẹ ở ữ ễ ệ ư ạ

ậ ệ ườ ế ẩ ễ   Nói chung qua c m nh n c a Nguy n Tuân, ch t th  c a phong c nh sông Đà ở ề ườ    đây ng đ m đà màu s c c  đi n : "Thuy n tôi trôi trên Sông Đà. C nh ven sông  th ế ờ ờ ặ    đ n th  mà l ng t ộ ươ ng ngô nhú lên m y lá ngô non đ u mùa. Mà t nh không   thôi. Thuy n tôi trôi qua m t n ố   ầ ồ ỏ ườ u cúi đ u ng n m t bóng ng ồ ờ ươ ẫ ỏ   ng đêm. B  sông hoang d i nh  m t b  tiên s . B  sông h n nhiên búp c  gianh đ m s ộ ế ổ ư ổ ề ư ộ ỗ   t mình vì m t ti ng còi nh  m t n i ni m c  tích tu i x a. Chao ôi, th y thèm đ ắ ầ ử ế   ng s t Phú Th  ­ Yên Bái ­ Lai Châu. Con xúp lê c a m t chuy n xe l a đ u tiên đ ươ ỏ ươ    trôi trên u th  ng  ng ng đ u nhung kh i áng c  s h ế ớ ộ m t mũi đò. H u v nh tai, nhìn tôi không ch p m t mà nh  h i tôi b ng cái ti ng nói   ộ   ấ riêng c a con v t lành : "H i ông khách Sông Đà, có ph i ông cũng v a nghe th y m t ươ ng ?". Có th  g i đ y là nh ng dòng th  văn xuôi c a nhà tu  bút. 2. Trên ti ng còi s   ữ ề ượ   ủ cái n n c a con sông v a "hung b o" v a "tr ng ộ   ủ ế ườ i lái đò sông Đà. Th c ra ông lái này ch  y u xu t hi n trong cu c v t l n v i m t ng ủ ở ữ   con thác d , nghĩa là   đ t ông ta trong ộ ữ ả    tình ­ ch c h n ông s  tr  thành m t anh khung c nh khác ­ khung c nh th  m ng tr ữ ớ ộ   ư ươ  đây, đ i d u v i con sông d , v i m t chàng Tr ậ   ườ ả ở ộ ỷ ng ­ m t nhân v t t ph i tr  thành m t dũng sĩ kiên c loài thu  quái, ông lái đò nh t thi ễ ậ ủ ượ ề ườ ử   t thác... Nói đ n nhân v t c a Nguy n Tuân, s  thi trong thiên tr ng ca leo gh nh v ố ớ ế ườ Ấ ậ ư ể i.  y là cách không th  không l u ý đ n cách ti p c n riêng c a ông đ i v i con ng   ệ Ở ế ậ ừ ươ ấ   ộ ệ  Nguy n Tuân khái ni m này có m t nghĩa r t ti p c n t ng di n tài hoa ngh  sĩ.   ph ươ ườ ỉ ộ   ng,  nh ng ng r ng : không ch  thu h p  ộ ọ  ượ ấ ứ ồ kép hát,... mà g m b t c  ai đã đ y đ i làm ngh  thu t nh  thi sĩ, ho  sĩ hay đào n c cái công vi c mình th ng làm lên đ n đ  ca

ệ

ế ủ ượ ậ ậ ệ ấ ầ

ệ ễ ủ

ậ ẳ ệ ệ ữ ườ

ắ ấ ả

ậ i t do và ngh

ướ ề ệ ạ ậ ủ  ­ là "tay lái ra hoa". T t c  ngh  thu t c a ông lái đò là n m ch c "quy lu t t c quy lu t thì có nghĩa là đ t t ệ

ế ậ ộ ệ ủ ượ c sông Đà". Làm ch  đ ậ ế ứ ộ ắ ơ ỉ ộ  tay là ph i tr  giá b ng sinh m ng c a mình. Đ

ộ ạ ộ ượ

ướ ễ ế ộ ậ ằ ạ ồ ắ ổ ậ ư

ề ộ ẫ

ế ng đá" nham hi m, quái ác ch  s n và quy t tiêu di

Ở ờ ầ ả ậ ỗ ệ ằ t b ng đ ể ữ ế ế i ph i v n d ng đ n nh ng hi u bi

ể ễ  đây Nguy n Tuân l ậ ể ễ ả ụ ươ ố ạ  : nào là đòn d

ử ử ử ộ ộ ỉ

ữ ệ ậ ấ c nh ng trang th t h p d n mà ng

ế ượ t đ ướ ữ ả ẳ ế ế ễ ướ c mà Nguy n Tuân đã vi ư ượ c nhìn th ng vào nh ng th

ữ ế ượ t đ

ộ ộ ố

ườ ơ ọ nó t

ườ ượ ủ ươ ữ ộ ệ ỷ ậ ừ ọ  m i m t, m i phía, nói cho đ n s n cùng thu  t n, d ố ng u ng r

ế ườ i này ch  tr c gì n a. Con ng ư ế ố ủ ậ ộ

ệ ờ ố

ườ ế ộ ể c hung d  nham hi m, phá h t vòng vây này đ n vòng vây khác "c ả ấ ễ c cái thác n

ướ ắ

ẳ ặ

ư ộ ả

ử ể ố ữ ố ở ố ỉ   t, dù công vi c  y ch  là u ng trà, ăn ph , giã giò, giã c m, th m chí công siêu, trác vi ư ậ   ườ Ở ệ ủ c ti p c n nh  v y.  đây, ông lái đò cũng đ vi c c a tên đao ph  chém đ u ng i...  ư ế ề  Đúng là ông lái đò c a Nguy n Tuân. Lái đò nh  th  thì không còn là chuy n ngh ư ủ   ng n a mà đã sang h n ph m trù c a ngh  thu t, ngh  sĩ ­ nói nh  tác nghi p thông th ậ ấ ế   ắ ả t y u gi ệ  ạ ớ ự ủ c a dòng n ế ắ t. Ch  m t chút thi u chính xác,   thu t. Có đi u đây là m t quy lu t h t s c kh c nghi ể  ủ ả ả m t tích t c thi u bình tĩnh, loá m t l ủ   ệ ủ t thác c a làm n i b t tài ngh  c a ông lái đò, Nguy n Tuân đã sáng t o ra m t cu c v ớ   ẵ ư ượ ố ông ta nh  là m t viên t c b  trí s n v i ng ngày x a ti n vào m t tr n đ  bát quái đ ế ạ ấ ề ữ r t nhi u c m b y giăng ra h t vòng này đ n vòng khác, m i vòng đ u có nh ng "viên   ủ   ướ ươ ố ượ ng c a t c đ i ph ự  ọ ế ề mình.  t v  khoa h c quân s ụ ề ng, đòn âm, đá trái, thúc g i, ph c kích, vu và v  võ thu t đ  di n t   ồ   ,... Ch  là chuy n m t ông lái đò và h i,... Nào là tuy n m t, tuy n hai, c a sinh, c a t ườ   ẫ ộ m t cái thác n i ậ ặ ả ớ ọ ứ c phim quay c n c nh, đ c t    v i bao tình đ c c  nh  đ ả ư ế ồ ộ ượ ưở ố ng phong ng t c nh ng trang nh  th , ph i có m t trí t hu ng h i h p,... Vi   ắ ắ ề   ộ ứ ả ữ ộ ả phú l m, ph i có m t kho ch  nghĩa giàu có l m và ph i có m t v n tri th c thu c nhi u ố   ễ ậ ự lĩnh v c văn hoá, ngh  thu t khác nhau. Nguy n Tuân th ng đã say m t cái gì thì mu n ư  ặ ả ng nh quan sát, mô t ả   ượ u ph i không muôn cho ai nói thêm đ ệ ố   u ng c  c n (dĩ t n vi đ ), văn c a ông cũng mu n nh  th . Và ông lái đò đã hi n lên ạ   ư i tài hoa trí dũng tuy t v i đã đánh b i nh  Nguy n Tuân mong mu n : m t con ng ưỡ   ế ượ ữ đ i ồ   ấ ế ờ ặ ấ lên con thác", "n m ch t l y b m sóng", "phóng nhanh", "lái xi t", "đè s n lên" lu ng ử ồ ử ử ượ   sóng này, "ch t đôi" lu ng sóng khác, tránh c a t t qua trùng , lao th ng vào c a sinh, v ề ạ ử ử   i c a trong cùng, thuy n nh  m t mũi tên tre i đá "Vút vút c a ngoài, c a trong, l trùng  ơ ướ xuyên nhanh qua h i n ẳ c" đ  cu i cùng thoát h n ra ngoài con thác d .

ặ ệ ạ ả ượ ủ ộ  cu c v t là qua đo n t

ố ườ ọ ằ ỳ Qua bài tu  bút, đ c bi ớ ườ ủ ế n i chi n tr

ở ộ ố ủ

ơ ở

ả ờ ủ ổ

ễ   t thác c a ông lái đò, Nguy n ở ơ ỉ   ng. i đ c r ng : ch  nghĩa anh hùng đâu ch  có  ả ậ ộ ớ ằ  ngay trong cu c s ng c a nhân dân ta h ng ngày ph i v t l n v i thiên nhiên vì   ữ   ở  ngay nh ng  đâu đâu, mà  ọ ơ   ng kia. Cu c đ i c a  ng lái đò vô danh n i ng n thác ệ ờ ậ ộ i dân lao đ ng bình th ấ ẻ ả ộ ệ Tuân mu n nói v i ng Nó  ế mi ng c m manh áo. Và trí dũng tài ba không ph i tìm  ộ ườ ườ ng ả ộ hoang vu khu t n o kia là c  m t thiên anh hùng ca, là c  m t pho ngh  thu t tuy t v i.