Phản ứng phụ của thuốc ở người cao tuổi

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phản ứng phụ hay các tác dụng không mong muốn do thuốc xảy ra rất phổ biến ở người lớn tuổi (trên 65 tuổi) và hơn 60% các trường hợp ở mức độ nặng, nhất là ở nhóm tuổi trên 80. Ở những nước phát triển, phản ứng phụ do thuốc là một trong 6 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người lớn tuổi và là lý do của khoảng 20-30% các trường hợp phải đi khám bệnh đột xuất ở nhóm tuổi này. Phản ứng phụ hay các tác dụng không mong muốn do thuốc xảy...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phản ứng phụ của thuốc ở người cao tuổi

Phản ứng phụ của thuốc ở người cao tuổi Phản ứng phụ hay các tác dụng không mong muốn do thuốc xảy ra rất phổ biến ở người lớn tuổi (trên 65 tuổi) và hơn 60% các trường hợp ở mức độ nặng, nhất là ở nhóm tuổi trên 80. Ở những nước phát triển, phản ứng phụ do thuốc là một trong 6 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người lớn tuổi và là lý do của khoảng 20-30% các trường hợp phải đi khám bệnh đột xuất ở nhóm tuổi này. Phản ứng phụ hay các tác dụng không mong muốn do thuốc xảy ra rất phổ biến ở người lớn tuổi (trên 65 tuổi) và hơn 60% các trường hợp ở mức độ nặng, nhất là ở nhóm tuổi trên 80. Ở những nước phát triển, phản ứng phụ do thuốc là một trong 6 nguyên nhân hàng đầu gây
tử vong ở người lớn tuổi và là lý do của khoảng 20-30% các trường hợp phải đi khám bệnh đột xuất ở nhóm tuổi này. Tỷ lệ bệnh nhân phải nhập viện điều trị do các tác dụng phụ của thuốc ở người lớn tuổi cao hơn 4 lần so với ở người trẻ tuổi. Ngoài ra, theo nghiên cứu ở một số nước Bắc Mỹ, tác dụng phụ của thuốc cũng làm cho thời gian nằm viện kéo dài hơn 1,5 lần và chi phí điều trị tăng hơn 1,3 lần ở những người lớn tuổi phải điều trị nội trú trong bệnh viện. Ở Anh, chi phí hằng năm dành cho điều trị các phản ứng phụ của thuốc ở người lớn tuổi lên tới 850 triệu USD. Với sự xuất hiện ngày càng nhiều nhóm thuốc dùng trong điều trị và sự gia tăng số lượng các chỉ định, tỷ lệ tác dụng phụ do thuốc được ghi nhận ở người lớn tuổi cũng tăng lên không ngừng, từ 2,5 ca/1.000 người/năm vào năm 1981, tăng lên 12,9 ca/1.000 người/năm vào năm 2002, trong đó, nhóm tuổi trên 80 có tỷ lệ tăng cao nhất. Các nhóm thuốc chủ yếu gây ra phản ứng ở người lớn tuổi là thuốc tim mạch (17,5%), aspirin (18%), thuốc chống ung thư (7,4%), thuốc chống đông đường uống (7,5-11%), thuốc tâm thần, thuốc viên hạ đường huyết và thuốc chống viêm giảm đau (7-12%). Có nhiều yếu tố phối hợp làm tăng nguy cơ xảy ra các phản ứng phụ của thuốc ở người cao tuổi. Trước tiên, những người lớn tuổi thường mắc
đồng thời nhiều bệnh và phải điều trị phối hợp nhiều loại thuốc, kể cả những loại thuốc "bổ" không cần thiết, từ đó dễ xảy ra sự tương tác giữa các thuốc và làm tăng nguy cơ của các phản ứng có hại do thuốc. Kết quả nghiên cứu của các tác giả nước ngoài cho thấy, sử dụng nhiều thuốc có tương tác với nhau là một trong những yếu tố quan trọng nhất làm gia tăng tỷ lệ phản ứng phụ do thuốc. Ví dụ, khi dùng phối hợp các thuốc chống viêm giảm đau với thuốc chống đông đường uống ở người lớn tuổi, nguy cơ xảy ra xuất huyết tiêu hóa cao gấp 2 lần so với khi chỉ dùng thuốc chống đông đơn thuần. Cũng theo những nghiên cứu này, trung bình số thuốc được sử dụng ở những người cao tuổi có gặp phải các phản ứng phụ do thuốc nhiều hơn gấp gần 2 lần so với ở những người không gặp phải các phản ứng này. Bên cạnh đó, một số thay đổi về tâm sinh lý ở người lớn tuổi như sự giảm sút số lượng tế bào gan và luồng máu đến gan, suy giảm chức năng thận liên quan đến tuổi và ít vận động là những yếu tố quan trọng góp phần làm giảm khả năng đào thải thuốc qua gan và thận. Thuốc đào thải chậm sẽ bị tích lũy trong cơ thể và làm tăng nguy cơ các phản ứng phụ liên quan đến liều của thuốc. Khả năng cảm nhận ở người lớn tuổi cũng thường bị giảm sút, do đó, người bệnh thường không nhận biết sớm được các biểu hiện của phản ứng thuốc để kịp thời có biện p háp xử lý, điều này có thể làm tăng nguy cơ của các phản ứng nguy hiểm do thuốc. Các nghiên cứu cho thấy, tỷ
lệ các tai biến về tâm thần kinh do thuốc ở những người lớn tuổi có sa sút trí tuệ cao hơn 2 lần so với những người không bị sa sút trí tuệ. Việc tự dùng thuốc không theo y lệnh của thầy thuốc, không đúng liều lượng, không được kiểm soát chặt chẽ và không được cảnh báo trước về tác dụng phụ có thể xảy ra cũng là những yếu tố quan trọng góp phần làm gia tăng các phản ứng không mong muốn do thuốc ở người lớn tuổi. Đây là điều thường xảy ra với aspirin, các thuốc chống viêm giảm đau và một số loại thuốc khác, nhất là tại những nước mà việc lưu thông và phân phối thuốc còn chưa được quản lý một cách chặt chẽ như Việt Nam. Với mỗi loại thuốc, dạng phản ứng phụ xảy ra ở người lớn tuổi cũng có những khác biệt so với ở người trẻ tuổi. Ví dụ, theo kết quả nghiên cứu một số thuốc chống trầm cảm, các tác dụng phụ thường xảy ra ở người lớn tuổi là hội chứng ngoại tháp, lú lẫn, ảo giác, tụt huyết áp, hạ natri máu hoặc làm chậm nhịp tim, trong khi các tác dụng phụ thường gặp ở người trẻ tuổi là nổi ban đỏ ngứa, tan máu và giảm tiểu cầu. Bên cạnh đó, có một số tác dụng phụ của thuốc được ghi nhận xảy ra ở người lớn tuổi với tỷ lệ cao hơn rất nhiều so với ở người trẻ tuổi, ví dụ như xuất huyết tiêu hóa mức độ nặng do thuốc chống viêm giảm đau, tăng đường máu do glucocorticoid, tan máu do co-trimoxazole và giảm bạch cầu do thuốc kháng giáp trạng hoặc
thionamid có tỷ lệ gặp ở người lớn tuổi cao gấp 11 lần so với ở người trẻ tuổi. Để hạn chế các phản ứng không mong muốn do thuốc ở người lớn tuổi, những người bệnh ở nhóm tuổi này nên được điều trị với số lượng thuốc ít nhất, liều dùng thấp nhất, và thời gian dùng ngắn nhất có thể, khi tình trạng bệnh cho phép, nên sớm chuyển sang các biện pháp điều trị không dùng thuốc (như phục hồi chức năng, vật lý liệu pháp...). Ngoài ra, cần lưu ý tránh dùng đồng thời cho người bệnh các thuốc có những tương tác bất lợi với nhau như kháng sinh clarithromycin với digoxin hoặc theophyllin, các sulfamid hạ đường huyết với co-trimoxazole, thuốc ức chế men chuyển với lợi tiểu verospiron... Trong quá trình điều trị, người bệnh cũng cần được thường xuyên theo dõi và tái đánh giá hiệu quả cũng như các tai biến của việc dùng thuốc để có những điều chỉnh kịp thời. Cuối cùng, người bệnh cần được giải thích trước về các nguy cơ và lợi ích của việc điều trị cũng như các tác dụng phụ có thể xảy ra. Thực hiện tốt các biện pháp nêu trên có thể dự phòng được gần 60% những phản ứng không mong muốn do thuốc ở người lớn tuổi hoặc ít nhất cũng giảm được mức độ của các phản ứng.