ệ ớ ự
Phát hi n s m t kỷ
ẻ ự ỷ ệ
Ngày nay, vi c chăm ch a s m tr t tr c nghi m giúp phát hi n nh ng tr d ộ ự i 3 tu i còn đang đ c l n. Nh ng ữ c đ nh giá. ữ ớ ệ k còn là m t s cá c ổ ẻ ướ ượ ớ ượ ữ ệ ắ ị
ợ ệ ữ ườ
ồ ố ậ ừ ự ỷ ị ố ộ
ả T "t ệ ắ ữ ằ
ộ t nguy n trong su t cu c đ i c a nh ng ng ồ ề ẹ ớ ậ ả
ữ ậ
ễ ự ỷ ớ ẻ ườ ể ế
có r t nhi u b ổ ơ
ể ừ ấ ớ ủ ọ
i y h c cho là nghiêm túc. ng h p b nh lý tr m tr ng khác nhau, k " ngày nay bao g m nh ng tr ầ ọ ườ b nh này b coi là ngu n g c t i ờ ủ ề ồ m c ph i. Tuy nhiên, ph n l n các nhà chuyên môn đ ng thu n nghĩ r ng, càng ậ ầ ớ t nguy n này. Trong nh ng năm tác đ ng s m thì càng có c may gi m nh b t t ữ ơ ớ ề c nh ng r i nhi u t k s m ngày càng đ g n đây, vi c nh n ra đ c nhi u ượ ượ ố ệ ầ k là lúc t tr có r i nhi u t i chú ý. Ngày nay, tu i trung bình đ nh n bi ng ễ ự ỷ ố ậ ổ ố tr kho ng 3 tu i, nh ng đôi khi cũng có th mu n h n. Th c t ề ấ ự ế ộ ả ẻ ư t k nói r ng h lo l ng t m tr ọ ườ r t s m, nh ng s lo l ng c a h th ng ắ ự ư ắ ẹ ẻ ự ỷ c gi không đ ượ ằ ọ ớ
ổ ể ề ề ố ắ
em, đ ng th i c n thi ự ệ ố
ấ ộ ộ ủ ệ ẻ ầ ể ấ ữ ấ
ệ ồ ủ ố ấ ễ ự ỷ ư ệ ể ấ
ầ ổ ướ ứ ề ấ
ườ ữ ấ ị
ặ ấ ấ ướ ơ
ể ớ
Đ tình hình này thay đ i, nhi u c g ng theo chi u h ng: tăng c ng đào ướ ườ t o bác sĩ nhi khoa và toàn b các nhà chuyên nghi p theo h ng là ph i xem xét ộ ạ ướ ả m t cách có h th ng s phát tri n c a tr t nghiên c u ứ ế ờ ầ k , và nh t là m t cách chính xác nh t nh ng d u hi u đ u tiên c a r i nhi u t ộ ngày xu t hi n nh ng bi u hi n đ u tiên. Nh ng d u hi u đ c tr ng c a h i ữ ệ ủ ặ ệ ữ i ta tìm c 2 ho c 3 tu i. Vì v y t ch ng ít xu t hi n tr nhi u năm g n đây ng ậ ừ ườ ầ ệ ng v hành vi và nh ng d u hi u báo cách đ nh rõ c th nh ng b t bình th ệ ề ữ ụ ể k s m h n. Chúng tôi đã t nhiên là chăm ch a t tr c cho phép phát hi n và t ệ ữ ự ỷ ớ xem xét nh ng bi u hi n s m c a t ụ k , nh ng tr c nghi m nào có th áp d ng ắ ệ ệ ủ ự ỷ ể và cách th c nào có th c i thi n m t cách hi u qu . ả ộ ể ả ữ ứ ữ ệ ệ
Nhi u cu c đi u tra d a trên quan sát c a chính cha m có con m c ch ng t ộ ề ề ự ủ
ẹ ố ợ ứ
ắ c t ượ ổ ấ ườ
ự ứ ở ch c b i ứ ng đ i h c Californie đã th ng kê nh ng d u hi u đ u ầ ệ ố ế cu c đi u tra này. Đó là nh ng d u hi u liên quan đ n ữ ộ ộ ấ ừ ấ ộ
k . Năm 1999, m t nhóm nghiên c u viên đa ngành ph i h p đ ỷ Pauline Filipek thu c tr ữ ạ ọ tiên th ng g p nh t t ề ệ ườ giao ti p, xã h i hóa và nh ng r i nhi u hành vi. ố ế ặ ộ ữ ễ
k c a tr bé Nh ng bi u hi n t ể ệ ự ỷ ủ ữ ẻ
Trong s nh ng khó khăn s m v giao ti p, ph n l n các b c cha m đ ố ề ậ
ộ ữ ở ự ế ự ấ
ộ ố
b đi c, ng ớ ặ ấ ế ậ ả ườ ữ ỗ
ẻ ầ ờ
ờ ướ ồ ậ ữ ử ỉ
ẹ ượ c ầ ớ ậ đ u tiên đã thu nh n báo đ ng b i s ch m nói, ho c đôi khi s m t nh ng t ừ ầ ậ ữ ả c g i tên, không tr i khi đ đ c; m t s cha m nh n th y con h không tr l ả ờ ọ ượ ượ ọ ẹ i ta l i ta tin r ng đ a tr i nh ng câu h i đ n gi n, đ n n i ng ẻ ị ế ỏ ơ ườ ứ ằ ờ yêu c u đi u gì b ng l cũng th y m t đi u là đ a tr này không bao gi i nói hay ộ ấ ằ ề ứ ề b ng m t c ch (không ch tay v phía đ v t). Nh ng c ch theo quy c thông ỉ ộ ử c. d ng, hàng ngày (gi ượ ề t khi v ) cũng không làm đ ệ ỉ tay t m bi ạ ằ ụ ề ơ
ố ẹ ữ ườ ệ ạ B m cũng nh n th y nh ng bi u hi n l ấ ộ
th i mang tính xã h i i vui v ấ ệ ữ ể ụ ườ
ượ ệ
ẻ t có b m ế ư ắ
ế ố ư ậ ặ
ng dùng, l ế ớ ườ ớ
ơ th ở ẻ tr : ng v s xã h i hóa ề ự ậ ẻ ộ (tr không c không th y xu t hi n nh ng n c ườ ẻ ấ ắ (tr không nhìn khi đ c kích thích), và không có quan h thông qua ánh m t ố ẹ ở th ng vào m t). Tr d ẻ không bi ng nh thích ch i m t mình, tr ẻ ườ ẳ ộ ơ c nh, không quan tâm đ n các tr khác ng khác v hành vi . M t s b t th ề ạ ườ ộ ố ấ nh : hay cáu gi n, ch ng đ i có h th ng, ho c là tăng đ ng. S thi u v ng thích ắ ố ự ộ ồ ng v i m t vài đ thú v i các đ ch i th ộ ườ ồ ấ ậ i m t s ho t đ ng ho c có nh ng hành vi r p ng l p l v t nào đó. Tr ữ ặ ặ ườ ậ i g n bó m t cách b t th ộ ộ ẻ ệ ố ạ ắ ố ộ ẻ ạ ạ
ặ ộ ỉ ụ
khuôn máy móc. Th nh tho ng có nh ng đ ng tác, hay thói quen kỳ qu c: ví d ữ ả r t s m. nh ki u đi ki ng mũi chân t ừ ấ ớ ễ ư ể
Dù v y nh ng li ậ ệ ự
ữ ớ ộ ẫ ế ổ
ế ườ ề ệ ệ ấ
ữ ự ấ ấ ữ ỉ ơ
ặ t c a các d u hi u không đ ệ ủ ặ ấ ố
ừ ứ ệ ể ệ ợ
ộ ố ấ ư ỏ
ế ộ ấ ụ ệ ể ầ ạ ằ
t kê trên đây đã thi u s chính xác, vì đã tr n l n nh ng hành ế m t đ n hai tu i, mà không tính đ n s thay đ i ổ vi giao ti p v i xã h i hóa khi t ộ ừ ộ ế ử m t s tr xu t hi n r t nhi u nh ng d u hi u c ng. H n n a n u bình th ế ở ộ ố ẻ ữ ấ ơ ệ ừ i xu t hi n ít h n và kín đáo h n, ho c ch xu t hi n t ng s tr khác l ch này, ơ ệ ấ ạ ở ố ẻ ỉ ự c d lúc, t ng c n. Cu i cùng, giá tr d báo đ c bi ượ ị ự ơ t r ng m t s d u hi u đó có th phù h p v i m t ộ báo d t khoát, và chúng ta bi ớ ế ằ ố tr r t nh nh là tr m c m, thi u h t tình c m, r i s tr ng thái b nh lý khác ả ả ầ ở ẻ ấ ệ ố ạ c n ph i nh n m nh r ng không m t d u hi u k trên nào nhi u giác quan, ả ấ ễ đã đ đ ch n đoán là t k . ự ỷ ẩ ủ ể
k đ ầ ệ ề ữ ữ ệ
ố ể ữ Nh ng d li u khác v nh ng bi u hi n đ u tiên c a t ữ ặ
ầ ủ ữ ữ ọ
ậ ệ ư ả ị
ố
ủ ự ỷ ượ c cha m ghi l ẹ ượ ứ ứ ệ ả ự ự ế ố ữ ộ
c s ữ ệ
t đ ế ượ ẻ ổ ữ ứ ứ ố
ủ ng. c nh ng nghiên ữ i tr c ti p c u qua băng hình video ho c nh ng cu n phim đ ế ạ ự ứ ả trong nh ng năm đ u c a con h . Nh ng công trình nghiên c u này không ph i là tài li u nh p đ nh theo bài b n nh trong quá trình nghiên c u khoa h c: quay ọ phim con mình là đã theo tâm th riêng, và qua m i quan h c m xúc đ i v i tr , ố ớ ẻ có nh ng bi n đ i trong cu c s ng, nh ng góc nhìn theo s l a ch n có ý th c, ứ ọ ữ ế ự c nh ng d li u quý hóa; nh ng nhà quan sát đã không bi đã cho đ ữ ượ ti n tri n c a đ a tr , nên đã so sánh các cu n băng ghi hình c a đ a tr mà sau ủ ế này đ ẻ ẻ k v i nh ng đ a tr phát tri n bình th ự ỷ ớ c nh n là t ậ ể ượ ườ ứ ữ ể
T nh ng s so sánh đó ng ằ ẻ ự ữ
v m t c m xúc, ít nh ng n c ữ ừ ấ i ta đã rút ra r ng nh ng tr bé tí tr thành t ữ ụ ườ ộ
ng v ng ề ư ậ
ả ứ ể ườ ủ
ự ừ ị ằ ằ ặ
ụ ẻ ử ấ ị ạ ể ứ ệ
ự ấ
i ( ự ướ ở ệ ể ỉ
ờ ớ ứ ệ ấ
ữ ằ ữ ứ ữ ệ
ự ỷ k ở ườ i mang tính xã h i, và cái có r t ít nh ng bi u l ể ộ ề ặ ả ữ i khác. Chúng ph n ng ch m, hoàn toàn nh không, khi ta nhìn h ườ ướ ng, ví kêu g i chúng. Cu i cùng, s di chuy n c a chúng cũng không bình th ố ọ ứ v trí n m ng a sang v trí n m s p, ho c là khi đ a d nh khi chuy n d ch t ấ ị ư ng xuyên xu t hi n tr ng thái m m nhũn. Tuy nhiên th tr bò hay đi. Đ a tr ề ẻ ườ ộ ự ng h p, s khác nhau này ch xu t hi n thông qua m t s trong ph n l n các tr ợ ệ ỉ ườ ầ ớ đèn rađio). ki m tra r t t m nh ng cu n băng ghi âm, nh đi n c c l ố ữ Nh ng đi u ki n c ng nh c v quan sát r t xa v i nh ng ki m tra v nhi khoa ề ể ề ữ ng; và nh ng cu c nghiên c u này đã ch ra r ng nh ng d u hi u này thông th ấ ng xuyên l p l không th ắ ộ ỉ i trong nh ng cu c đi u tra theo khuôn sáo giám sát. ấ ỉ ề ườ ườ ặ ạ ữ ề ộ
Tu i b t đ u ổ ắ ầ
Nh ng nghiên c u v nh ng bi u hi n đ u tiên c a tr t ầ ệ ể ữ ứ ẫ
ộ ạ
ề ỉ
ệ ấ
ữ ẹ ỉ
ữ
ữ ấ ắ 2 đ n 3 tu i, và 5% ữ ừ ố ở ầ ế ổ ổ ở
ệ k đã d n đ n vi c ế ủ ề ẻ ự ỷ ữ k ? Trong l n đ tu i nào b t đ u ch ng t xem xét l ầ i m t câu h i c b n: ứ ắ ầ ỏ ơ ả ở ộ ổ ự ỷ ớ k g n li n v i xu t b n đ u tiên Leo Kanner đã ch ra r ng "nh ng r i nhi u t ố ấ ả ễ ự ỷ ắ ữ ằ ầ m i quan h v m t c m xúc" xu t hi n ngay khi b t đ u cu c s ng. Phân tích ố ộ ắ ầ ố ệ ề ặ ả m t cách h th ng, nh ng d li u g n đây c a nh ng b c cha m đã ch ra r ng ằ ậ ệ ố ầ ữ ệ ộ ủ ữ ổ ầ nh ng tháng tu i đ u 38% th hi n s không bình th ng v hành vi ngay t ừ ể ệ ề ườ ự ng là vào cu i năm đ u; 41% b t đ u xu t hi n nh ng r i nhi u vào tiên, th ễ ố ệ ầ ườ năm tr hai tu i; 16% ổ nh ng l a tu i giai đo n gi a t ứ ữ ạ ẻ sau.
ữ ể ạ
ẻ ề ủ ẳ
ng h p t ứ ợ ự ỷ ở ầ ố
t ẻ ừ ấ ộ
Nh ng nghiên c u v s ti n tri n c a nh ng tr mà qua nh ng đo n phim gia ề ự ế ữ ứ ủ ữ ự ng nh kh ng đ nh s t n t đình liên ti p d i nhi u cách th c khác nhau c a s ư ườ ự ồ ạ ị ế k do Sandra Maestro kh i đ u c a ch ng t k . Trong s 10-26 tr ứ ự ỷ ủ ườ ba và nhóm thu c tr ng Đ i h c de Pise nghiên c u đã cho th y r ng tr ứ ườ ấ ng tác và trao đ i: em bé xu t tháng đ n sáu tháng tu i có s nghèo nàn v t ề ươ ổ ế ạ ọ ự ằ ổ
. Nh ng đo n phim sau, ta th y nh ng s ạ ử ư ữ
ế ườ
ườ ậ
c l ượ ạ ng v t ề ươ ấ ấ ỉ ế ả
ệ ấ ợ ầ ườ ắ ạ
ả ờ ơ ng v giao ti p xã h i ngày càng tăng. Ng ộ ấ ổ ng nh t ư ự ng h p hi m (2/26) nh ng em bé t ế ng xung quanh, tr d ẻ ườ ợ ữ
ự hi n s lãnh c m, d ng d ng và th ữ ấ ự ườ i trong 11 tr ng m t bình th ề ng tác trong năm h p khác, chúng ta không nh n th y s m t bình th ự ấ đ u. Ch đ n kho ng 18 tháng tu i, m i quan sát th y m t ph n ng v i môi ớ ả ứ ớ k . Cu i chìm đ m vào tình tr ng cô l p t tr ố ậ ự ỷ ữ 6-18 tháng tu i có nh ng cùng trong vài tr ổ ừ ườ dao đ ng t ng tác bình đo n này sang đo n khác: đôi lúc em bé d ư ươ ườ ạ ạ ộ ng, m t s khác xu t hi n nh ng d u hi u g i nghĩ đ n t th ữ ng nh t k . ế ự ỷ ừ ộ ố ườ ệ ệ ấ ấ ợ
ẳ ữ ứ ả ồ ị
ả ế ừ ộ ứ ệ ấ
ộ ạ ệ ể ể ế
ủ ữ ệ ể ạ
thi Nh ng quan sát này kh ng đ nh gi t không đ ng nh t c a ch ng t k : đó ự ỷ ấ ủ m t "tri u ch ng hành vi" có kh năng không ph i là m t b nh lý đ c nh t mà t ộ ệ ả liên quan đ n nh ng lo i b nh lý khác. Tuy nhiên, có th là các ki u khác nhau ữ ch có th là nh ng thay đ i v m c đ n ng lên c a b nh lý, nh ng d ng ít tr m ầ ộ ặ tr ng h n ít xu t hi n ổ ề ứ nh ng tr bé. ẻ ữ ữ ấ ệ ở ỉ ọ ơ
Tr c nghi m phát hi n s m ớ ở ệ ệ ắ nh ng em bé 18 tháng tu i ổ ữ
ớ ấ ữ ệ
ệ ụ ả ướ ự ứ ầ
ấ Vì nh ng tri u ch ng s m r t khó phát hi n, ta ph i h ữ ệ ệ ệ ộ ỉ
ứ ữ ể ợ
ỉ ả ế ứ ủ ơ ẹ c trong khuôn kh ứ ứ ượ
ự ng vào vi c xây d ng ệ ứ k riêng d a vào ch báo ban đ u c a nh ng công c giúp phát hi n ch ng t ủ ự ỷ vi c xu t hi n h i ch ng đích danh. Nh ng ch báo này ph i h t s c đáng tin c y ậ ữ ả - đ không g i ra nh ng lo l ng vô căn c cho các b c cha m , và đ đ n gi n ắ đ các bác sĩ, các nhân viên chăm sóc s c kho s d ng đ ổ ki m tra (đ nh kỳ) toàn b nh ng em bé và nh ng tr nh . ỏ ữ ậ ẻ ử ụ ẻ ể ể ữ ộ ị
c đ nh giá trong m t qu n th ị ỉ ộ ầ ấ ượ ụ ạ
ộ ố
Duy nh t ch có m t công c lo i này đã đ ườ t kê v s phát hi n s m tr t ấ ệ ữ ừ ề ự k dành cho tr bé). Xu t phát t ẻ
ọ ộ ể ớ ậ ề ự ẻ ự ỷ ứ
ồ ậ ỏ
ế ẫ
ẻ ủ
ặ k đ ẻ ự ỷ ượ ấ ả c đ c bi ặ ệ
ứ ỏ ơ ộ
ng h p t ẳ ổ
ệ ỉ ố ượ ớ ố c nh ng tr ườ ữ ề ơ ẻ ể ậ
ủ ứ
ự ả ạ ng h p t ợ ự ỷ ệ ả
ằ ỉ c 38% tr ườ ữ ẻ ỉ ự
ể ả ng i khá đông dân s là test CHAT (checklist for autism in toddlers, nghĩa là b n li nh ng nghiên ệ ộ c u v s phát tri n nh n th c xã h i, nhà tâm lý h c Simon Baron Cohen thu c ứ ng Đ i h c Cambridge, test CHAT bao g m 9 câu h i dành cho các b c cha tr ạ ọ ườ t (item) khác dành cho bác sĩ, y tá ho c các cô b o m u đã quan m và 5 ti u ti ể ẹ ứ t nghiên c u: sát tr . Có 3 hành vi mang tính thói quen c a tr t ớ ng v i ti p xúc m t, chú ý có ch đ nh ho c chú ý liên k t, nh t là vi c ch đ i t ủ ị ế ặ ắ ế v ". M t nghiên c u thăm dò v i dân s 16000 tr 18 ngón tr , và ch i trò "gi ả ờ ẻ ợ ự t đ tháng tu i đã kh ng đ nh r ng test CHAT phân bi ệ ượ ằ ị ch m phát tri n. N u đi sâu h n v test CHAT, k , và cũng phân bi t đ c tr ỷ ế ệ ượ ng m t nghiên c u khác trong nhóm này đã ch ra r ng s nh y c m c a nó là t ươ ộ ố k , và các ch ng r i đ i y u: b ng h i này ch phát hi n đ ứ ượ ỏ ố ế ng đ n s phát tri n c a tr . Nh ng câu h i phát hi n khác đã nhi u nh h ỏ ủ ể ễ ả ệ i nh ng tr trên hai tu i. c nghiên c u nh ng liên quan t đ ổ ữ ớ ưở ứ ế ư ượ ẻ
Có th phát hi n s m h n n a đ c không? ữ ớ ơ ể ệ ượ
Chúng ta có th d ki n phát hi n ra d u hi u t k s m h n n a đ c không? ể ự ế ệ ự ỷ ớ ữ ệ ấ ơ ượ
ứ l ả ờ
c t ề ộ ượ ừ R t nhi u nhóm đã tr ấ t lĩnh h i đ ế ẻ
ề ỏ lâm sàng v nh ng r i nhi u t ữ ớ ố ể ữ ữ
ả ế ề ấ ề ự ự ứ ể ữ ể ị
em. Vì v y ậ ở ề ỏ ữ ứ ệ ố
ng ĐH Utrecht đã làm vi c trên m t b ng h i gi ệ ộ ả ộ ỏ
ử ụ ữ ế ẻ ể ộ
ng ạ ổ ườ ở ộ ộ
ể i câu h i này. Nh ng nghiên c u này d a trên hi u ữ ự ư k bi nh ng tr bé cũng đ a ễ ự ỷ ở ra nhi u thông tin m i nh t v s phát tri n c a tr em. Nh ng nghiên c u này ủ ẻ ph i tính đ n nh ng đi u ki n th c hành và tu i quy đ nh đ làm nh ng ki m tra ệ ổ Hà Lan Jan Buitelaar và Sophie có h th ng s c kh e tr ẻ ớ Willemesen-Swinke thu c tr i ườ t (item), và đã s d ng trong nh ng cu c ki m tra tr 14 tháng h n v i 4 ti u ti ể ớ cu c khám đ u tiên này thì m t nhà tu i. N u nghi ng v s b t bình th ờ ề ự ấ ế c g i đ n t ng gia đình có con nh đ ki m tra b sung. cán s xã h i đ ầ ỏ ể ể ử ế ừ ộ ượ ự ổ
ợ ố ứ ớ ự
Pháp v i tr t ớ ẻ ừ ộ ở ủ ế
ổ ể ằ i Pháp trong khuôn kh ki m tra b t bu c ộ ố ỏ ỏ
ứ ậ ỗ ẻ ổ ở
ướ ứ ổ ị
3 tháng tu i, giá tr đoán tr ữ ươ ữ ấ
ớ ng l c c nh : Pierre Delion ẻ ừ ng tác m con. Nh ng nhóm khác quan tâm t ng v v n đ ng và căng tr ự ộ ươ ư ơ
Geneve. Chúng tôi đã ph i h p nghiên c u này cùng v i s tham gia c a 11 nhóm 9 đ n 24 tháng ng ắ ườ tu i. Nghiên c u sau này nh m ch n ra m t s nh câu h i và quan sát, tin c y ậ ọ ổ c và đ nh p vào quy n s y b c a m i tr . Marie-Christine Laznik Paris đ ạ ủ ể ể ượ ề ộ nhóm Preaut nghiên c u tr t đã khích l c v m t ệ i nh ng b t bình s khía c nh t ố ẹ ạ Lille, và Andre th ở ề ậ ườ Bullinger ở
ấ ữ ủ
ị ả ượ ể
ơ ả ầ ỏ ế ứ ữ c m ra: t ở ả
ự ể ệ
ấ ớ ự ượ t b m sinh, mà s bi u hi n ch m trong nh ng tháng đ u b i s ậ ề ủ ể ệ ộ
tr ở ẻ ể ả ầ ặ
ng tr ữ ể
ứ ư ữ ớ ế ớ
ệ ể ơ ự ỷ ẽ ứ ủ ả ộ ỉ
N u giá tr d báo c a nh ng d u hi u r t s m trong các nghiên c u khác ế ị ự ứ ệ nhau đ ệ ở ứ l a c kh ng đ nh: c n ph i làm rõ là d a trên nh ng gì đ phát hi n ẳ tu i r t nh m t câu h i h t s c c b n đã đ k có ph i là m t thi u ế ổ ấ ỏ ộ ộ ự ỷ h t đ c bi ở ự ầ ặ ụ ữ ẩ ệ nghèo nàn c a s v n đ ng và nghèo nàn v các bi u hi n c m xúc bé ự ậ giai đo n hai năm đ u, có th là do không? Ho c là do quá trình năng đ ng ạ ộ ở c khi sinh, mà ta có th làm ch c năng c a nh ng y u t d b t n th ế ố ễ ị ổ ướ ươ ủ quá trình, n u can thi p s m? Trong gi thuy t th hai cho r ng, ng ng tr ệ ế ằ ứ ế ả k , và nh ng ki m tra phát hi n s m s đ a đ n m t nguy c v s ti n tri n t ẽ ư ể ự ỷ ơ ề ự ế ộ ệ c nguy c kh ng ho ng phát tri n mà ch ng t ấ k s ch là m t trong nh ng b t ả ữ ể tr c trong phát tri n có th x y ra. ể ắ ể ả
B câu h i CHAT ỏ ộ
• Câu h i dành cho cha m , con và các b n: ạ ỏ ẹ
- Thích đung đ a ng i ho c là thích khi đ c c u lên? ư ườ ặ ượ ẩ
- Con b n có quan tâm ch i v i tr khác không? ơ ớ ẻ ạ
- Cháu có thích leo trèo không? Đi l i trên c u thang không? ạ ầ
- Con b n có thích ch i trò tr n tìm, ho c tìm m t v t không? ộ ậ ạ ặ ơ ố
- Con b n có ch i đ c trò n u ăn, ch i gi v v i các trò đ y không? ơ ượ ạ ấ ơ ả ờ ớ ấ
- Con b n c n gì có ch ngón tay ho c ch tay vào v t không? ầ ạ ặ ậ ỉ ỉ
t dùng tay đ ch chú ý c a tr v m t cái gì đó không? - Con b n đã bi ạ ế ẻ ề ộ ủ ể ỉ
t cách ch i v i nh ng đ ch i nh (ôtô, kh i vuông) không? - Con b n có bi ạ ế ơ ớ ữ ồ ơ ỏ ố
ạ ồ ậ ữ ặ ặ ạ ầ ạ ạ ơ ỉ
ch đ - Khi b n đ t nh ng đ ch i ho c đ v t, b n yêu c u con b n ch , con b n có ỉ ượ ồ c cho b n không? ạ
• Câu h i cho các bác sĩ ho c cô nuôi tr : ẻ ỏ ặ
- Trong quá trình thăm khám tr có ti p xúc b ng m t v i b n không? ắ ớ ạ ế ẻ ằ
- Thu hút s chú ý c a tr , sau đó đánh d u sang c t bên c nh theo h ng đ ự ẻ ấ ạ ộ ướ ồ
v t mà tr quan tâm, tr có nhìn nh ng gì mà b n ch không? ậ ữ ẻ ạ ỉ ủ ẻ
"cháu có th pha cà phê không?" ẻ ộ ộ ấ ớ ẻ ể
đ a tr gi - Đ a cho tr m t b n u ăn và nói v i tr v đ và có u ng không? ứ ư ẻ ả ờ ổ ố
- Yêu c u đ a tr "ch cho cô ánh sáng", tr có ch ngón tr vào cái đèn không? ứ ẻ ẻ ầ ỏ ỉ ỉ
- Tr có bi ẻ ế ố t ch i b ng cách x p các kh i g không? N u có là bao nhiêu kh i? ố ỗ ơ ằ ế ế
(Tác gi i d ch: D ng Th Xuân : ả Claude Bursztejn) Ng ườ ị ươ ị
Hi u đính: Chuyên viên Tâm lý Nguy n Th Nh t ệ ấ ) ễ ị
