Luận án Tiến sĩ: Phát triển hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp tại Việt Nam

Khởi nghiệp ngày càng trở thành động lực quan trọng thúc đẩy đa dạng hóa và tăng trưởng kinh tế, tạo ra những hướng đi mới và cách làm sáng tạo. Tại Việt Nam, đến cuối năm 2021, có hơn 857.000 doanh nghiệp đang hoạt động, cho thấy tiềm năng lớn trong bối cảnh dân số vàng và nguồn nhân lực dồi dào. Để khai thác hiệu quả tiềm năng này, việc phát triển một hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp (HTHTKN) vững mạnh là vô cùng cần thiết. Giai đoạn 2016-2020 đã chứng kiến những bước đầu quan trọng trong việc hình thành HTHTKN tại Việt Nam, đặc biệt với sự ra đời của Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025", thu hút sự tham gia của nhiều chủ thể và các quỹ đầu tư mạo hiểm, góp phần thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của hệ sinh thái khởi nghiệp.

Các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, doanh nhân, và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp tại Việt Nam mong muốn nâng cao hiệu quả của hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia.

Luận án tập trung nghiên cứu sự phát triển của hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp (HTHTKN) tại Việt Nam, đánh giá thực trạng, phân tích tác động và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống này đến năm 2030. Nghiên cứu hệ thống hóa các cơ sở lý luận về HTHTKN, các khái niệm liên quan và kinh nghiệm quốc tế từ các quốc gia thành công như Israel, Ấn Độ, Singapore để rút ra bài học cho Việt Nam. Qua đó, luận án làm rõ vai trò của các công cụ hỗ trợ như pháp lý, giáo dục đào tạo, tài chính, cơ sở hạ tầng, khoa học công nghệ, và tinh thần khởi nghiệp đối với cơ hội khởi nghiệp.

Phân tích thực trạng từ giai đoạn 2016-2022 cho thấy, HTHTKN tại Việt Nam đã có những bước phát triển đáng kể về cấu trúc và sự đa dạng của các chủ thể tham gia, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập. Khả năng tiếp cận của các doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) đối với các công cụ hỗ trợ còn thấp, hiệu quả hỗ trợ chưa cao, và các hình thức hỗ trợ còn mang tính hình thức, chưa thực sự đi sâu vào nhu cầu của DNKN. Cụ thể, các rào cản pháp lý, thiếu vốn, hạn chế về trình độ nguồn nhân lực và cơ sở vật chất, khoa học công nghệ vẫn là những thách thức lớn. Mặc dù tinh thần khởi nghiệp tại Việt Nam rất cao, khả năng hiện thực hóa ý tưởng còn thấp.

Kết quả nghiên cứu định lượng chỉ ra rằng, hỗ trợ pháp lý, tài chính, cơ sở hạ tầng và khoa học công nghệ, cũng như tinh thần và cảm hứng khởi nghiệp đều có tác động tích cực đến cơ hội khởi nghiệp. Đặc biệt, hỗ trợ tinh thần và cảm hứng khởi nghiệp có tác động mạnh mẽ nhất. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất các phương hướng và giải pháp cụ thể đến năm 2030, bao gồm: hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tăng cường thực thi và phân loại nội dung hỗ trợ; tháo gỡ điểm nghẽn trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư và xây dựng mạng lưới liên kết; phát triển thị trường khoa học và công nghệ; và xây dựng văn hóa khởi nghiệp mạnh mẽ, hướng tới hội nhập quốc tế để thúc đẩy sự phát triển bền vững của HTHTKN tại Việt Nam.