LUẬN VĂN:
Phát triển kinh tế thị trường định
hướng XHCN ở nước ta hiện nay
Lời nói đầu
Trong thời kì đầu của xã hội loài người từ khi lực lượng sản xuất phát triển
và có nhiều thành tựu mới, con người dần thoát khỏi nền khinh tế tự nhiên và
chuyển sang nền kinh tế sản xuất hàng hóa. Nền kinh tế hàng hoá phát triển càng
mạnh mẽ và đến đỉnh cao của nó là nền kinh tế thị trường. Kinh tế thị trường có
những ưu việt của nó , đó là sự thoả mãn tối đa nhu cầu của con người vói một
khối lượng hàng hoá khổng lồ. Tuy nhiên nó cũng bộc lộ những hạn chế , nhất là
trong chế độ xã hội TBCN , một chế độ xã hội ở đó chỉ có lợi nhuận được chú
trọng hàng đầu dẫn đến sự phân hoá xã hội sâu sắc và quyền bình đẳng trong xã
hội bị xem nhẹ.
Nước ta sau khi giành được độc lập ở miền Bắc , Đảng đã xác định đưa đất
nước lên tiến lên CNXH bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN. Khi miền Bắc hoàn
toàn được giải phóng thì cả nước bước vào thời kì quá độ lên CNXH. Đại hội
Đảng VI (1986) là một bước ngoặt lịch sử của nền kinh tế với đường lối mới của
Đảng để phát triển đất nước. Theo đó ta xây dựng và phát triển nền kinh tế thị
trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN. Tư tưởng ấy càng
được nhấn mạnh trong các kì đại hội tiếp theo của Đảng.
Cho tới nay, sau gần hai mươi năm đổi mới ta đã gặt hái được nhiều thành
tựu đáng kể. Tuy nhiên bên cạnh đó còn có khá nhiều những mặt cần điêù chỉnh.
Qua nghiên cứu và tìm hiểu em đã chọn đề tài: "Phát triển kinh tế thị
trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay"
Nội dung
I - Tính tất yếu của sự phát triển kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở nước ta :
Nền kinh tế thị trường ở Việt Nam sẽ được phát triển theo định hướng
XHCN. Sự định hướng của xã hội hùng mạnh lấy cơ sở “nhân dân lao động làm
chủ, con người được giải phóng khỏi áp bức bóc lột, bất công, làm theo năng lực,
hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, có đIều kiện phát triển toàn
diện cá nhân”. Xã hội có nền kinh tế phát triển cao trên cơ sở khoa học công nghệ
và lực lượng sản xuất hiện đại.
Sự định hướng XHCN của nền kinh tế thị trường ở nước ta là cần thiết và
có tính khách quan. Xây dựng nền kinh tế thị trường không có gì mâu thuẫn với
định hướng XHCN. Đại hội đảng VIII đã khẳng định: “ cơ chế thị trường đã phát
huy tác dụng đến sự phát triển kinh tế xã hội. Nó chẳng những không đối lập mà
còn là một nhân tố khách quan cần thiết của việc xây dựng và phát triển đất nước
theo con đường XHCN ”
Ngay từ tháng 8 năm 1979, Nhà nước ta đã chủ trương phát triển sản
xuất hàng hoá. Chỉ thị 1000 của ban bí thư trung ương và quyết định số 25/CP của
chính phủ năm 1981 đã để cho các hợp tác xã tự chủ trong sản xuất kinh doanh.
Đại hội Đảng VI, tháng 12 năm 1986 đã khẳng định quá trình từ sản
xuất nhỏ lên sản xuất lớn ở nước ta là quá trình chuyển từ nền kinh tế tự cung tự
cấp thành nền kinh tế hàng hoá. Điều quan trọng là ở đây chúng ta không chỉ thừa
nhận từng khâu, từng phần sản phẩm là sản xuất hàng hoá mà là cả một nền kinh
tế hàng hoá coi đó là một quá trình có tính quy luật đi lên sản xuất lớn XHCN ở
nước ta.
Tuy nhiên, lúc này vẫn coi kế hoạch là đặc trưng số một, quan hệ hàng
hoá tiền tệ ở vị trí số hai.
Đại hội VII của Đảng đã tiế xa hơn, cho rằng “Thị trường có vai trò trực
tiếp hướng dẫn các đơn vị kinh tế lựa chọn linh hoạt các mặt hàng quy mô, công
nghệ và hình thức sản xuất kinh doanh nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong hợp
tác và cạnh tranh ”. Rồi “Cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định
hướng XHCN đang trở thành cơ chế vận hành nền kinh tế. ”
Nền kinh tế Việt Nam đang bước sang một trang mới, một quá trình phát
triển lịch sử mới. Do vậy việc lựa chọn kinh tế thị trường là đúng đắn vì nền kinh
tế thị trường không phải là sản phẩm riêng có của chủ nghĩa tư bản. Nó là hình
thức phát triển cao của kinh tế hàng hoá. Theo Mác: “sản xuất và trao đổi hàng
hoá là một nét chung cho hình thái kinh tế xã hội hết sức khác nhau ”. Mặt khác ở
nước ta đã có những bước xây dựng và đạt được một số thành tựu trong quá trình
phát triển kinh tế hàng hoá. Nên việc chuyển sang kinh tế thị trường là một đIều
đương nhiên.
Mặt khác, kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội có thể dung hoà. Chế độ sở
hữu không quyết định trực tiếp thể chế kinh tế, thông qua cơ cấu quyền sở hữu tài
sản được hình thành bởi một chế độ sở hữu nào đó, tác động gián tiếp đến thể ché
kinh tế. Vì vậy, trong điều kiện chế độ công hữu XHCN, xã hội có thể thực hiện
đượcthể chế kinh tế thị trường, nếu sở hữu nhà nước được phân giảI thành các
quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt ( Trong đó nhà nước đại diện
cho chủ sở hữu nắm giữ quyền chiếm hữu còn quyền sử dụng kinh doanh trao cho
doanh nghiệp ) sẽ hình thành nền kinh tế thị trường. Tuy vậy, trong việc phát triển
nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, vấn đề đặt ra là giải quyết tốt mối quan
hệ giữa tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội, rút ngắn khoảng cách phân hoá
giầu nghèo, giảm bớt thất nghiệp…
1. Thị trường và vai trò thị trường:
-Thị trường là một phạm trù kinh tế của sản xuất hàng hoá được biểu
hiện các hoạt động mua bán, trao đổi cùng với các mối quan hệ do chúng gây ra
được diễn ra trong một không gian và thời gian nhất định .
-Vai trò: Thị trường gắn liền với quá trình sản xuất và lưu thông hàng
hoá, nơi ra đời và phát triển cùng qúa trình ra đời và phát triển của sản xuất và lưu
thông hàng hoá, sản xuất hàng hoá phát triển, lượng sản hẩm lưu thông trên thị
trưtờng ngày càng dồi dào phong phú-thị trường mở rộng- khái niệm thị
trườngđược mở rộng hơn. Đó là lĩnh vực trao đổi hàng hoá thông qua tiền tệ làm
môi giới. ở đây người mua và người bán tác động qua lại lẫn nhau để xác định giá
cả và lượng hàng hoá lưu thông trên thị trường.
- Thị trường là trung tâm của toàn bộ quá trình tái sản xuất hàng hóa.
Những vấn đề cơ bản của nền sản xuất hàng hoá là sản xuất cái gì? sản
xuất như thế nào?và cho ai? đều phải thông qua thị trường. Vì vậy, thị
trường đóng vai trò hoạt động và phương án sản xuất, kinh doanh có hiệu
quả.
- Thị trường các yếu tố sản xuất hay thị trường đầu vào là nơi mua bán
các yếu tố sản xuất. Thông qua thị trường này mà nhà kinh doanh mua
được các yếu tố sản xuất như tư liệu sản xuất, sức lao động, có vốn để
sản xuất kinh doanh. Ngược lại, người có tư liệu sản xuất, sức lao động
vốn, thực hiện được việc mua bán, có thu nhập để tái sản xuất ra các yếu
tố đó. Thông qua việc trao đổi mua bán trên thị trường các chủ thể kinh
tế có được thu nhập,lượng thu nhập này có thể nhiều hay ít là tuỳ thuộc
vào tính chất của công việc và thể hiện ở sự phân phối cho ai ? Chính vì
vậy thị trường thực hiện chức năng phân phối của quá trình táI sản xuất.
- Thị trường là nơi cuối cùng để chuyển lao động tư nhân, cá biệt thành
lao động xã hội. Chi phí cá biệt có được xã hội chấp nhận hay không sẽ
quyết định sự thành bại của doanh nghiệp.
2. Thực trạng của nền kinh tế Việt Nam khi chuyển sang kinh tế thị
trường theo định hướng XHCN:
