Phương án đổi mới dạy học và kiểm tra đánh giá học phần trong thời đại 4.0

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển vượt bậc của Cách mạng công nghệ 4.0, hoạt động giáo dục và đào tạo đại học đứng trước những yêu cầu đổi mới dạy học toàn diện. Sự thay đổi này không chỉ là một xu thế mà còn là đòi hỏi cấp thiết để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng năng lực và phẩm chất cần thiết trong thời đại 4.0. Bài viết này tập trung phân tích tác động sâu rộng của cuộc cách mạng công nghiệp đến hệ thống giáo dục đại học, đồng thời đề xuất những phương án đổi mới dạy học và kiểm tra đánh giá học phần một cách hiệu quả, nhằm đào tạo ra thế hệ sinh viên có khả năng thích ứng và phát triển bền vững.

Giảng viên, nhà quản lý giáo dục, nhà hoạch định chính sách giáo dục đại học và các nhà nghiên cứu quan tâm đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong bối cảnh thời đại 4.0.

Bài viết trình bày một cái nhìn toàn diện về sự cần thiết của việc đổi mới dạy học và kiểm tra đánh giá trong thời đại 4.0 tại các cơ sở giáo dục và đào tạo đại học. Tác giả nhấn mạnh rằng thời đại này đòi hỏi sự chuyển đổi từ việc truyền thụ kiến thức sang chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực cho người học, với công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) đóng vai trò cốt lõi. Cụ thể, tài liệu phân tích ba tác động chính của ICT lên giáo dục đại học, bao gồm sự bùng nổ thông tin đòi hỏi học liên ngành, vai trò của giảng viên chuyển từ truyền đạt sang hướng dẫn, và nhu cầu về một nguồn nhân lực có năng lực thích ứng liên tục. Phương pháp tiếp cận được đề xuất bao gồm việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng 5 phẩm chất gốc và các năng lực cốt lõi (trí tuệ thông minh, trí tuệ cảm xúc) cùng ba năng lực nền tảng của thời đại 4.0 (thu thập, xử lý, vận dụng thông tin) và năng lực chuyên môn. Về đổi mới dạy học, bài viết đề xuất áp dụng triết lý "dạy cách học", chuyển đổi vai trò giảng viên thành người hướng dẫn và sinh viên thành chủ thể tự chiếm lĩnh kiến thức. Quy trình dạy học tích cực được phác thảo với các bước rõ ràng từ giao nhiệm vụ, đánh giá, nhận xét đến tổng kết, trong đó sinh viên là trung tâm. Về kiểm tra đánh giá, tác giả đề xuất một cấu trúc gồm 60% cho hoạt động giữa kỳ (phản ánh năng lực tự chiếm lĩnh kiến thức) và 40% cho kiểm tra cuối kỳ (thi viết dạng take-home hoặc vấn đáp trắc nghiệm), nhằm đánh giá năng lực nhận thức và tư duy một cách khách quan. Phương án đổi mới này hứa hẹn sẽ rèn luyện kỹ năng chiếm lĩnh kiến thức suốt đời, thúc đẩy tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và đánh giá để tạo ra thế hệ nguồn nhân lực sẵn sàng cho tương lai.