PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Lý do l a ch n đ tàiự ọ ề
1
T i Vi t Nam, quy n l i c a ng i lao đng cũng nh tình tr ng th tạ ệ ề ợ ủ ườ ộ ư ạ ấ
nghi p luôn đc Đng và Nhà n c h t s c quan tâm trong t ng giai đo nệ ượ ả ướ ế ứ ừ ạ
phát tri n kinh t - xã h i khác nhau. Giai đo n tr c năm 2009, NSNN đãể ế ộ ạ ướ
chi hàng trăm t đng m i năm đ gi i quy t cho hàng ch c v n ng i laoỷ ồ ỗ ể ả ế ụ ạ ườ
đng thông qua các ch đ tr c p thôi vi c, tr c p t m ng ng vi c, trộ ế ộ ợ ấ ệ ợ ấ ạ ừ ệ ợ
c p m t vi c làm hay các ch đ tr c p đi v i ng i lao đng dôi d khiấ ấ ệ ế ộ ợ ấ ố ớ ườ ộ ư
s p x p l i doanh nghi p nhà n c,... Đ đm b o t t h n quy n l i choắ ế ạ ệ ướ ể ả ả ố ơ ề ợ
ng i lao đng khi không may b th t nghi p và gi m gánh n ng cho NSNN,ườ ộ ị ấ ệ ả ặ
t i k h p th 9, Qu c h i khóa XI đã ban hành Lu t BHXH, quy đnh chiạ ỳ ọ ứ ố ộ ậ ị
ti t v BHTN có hi u l c thi hành t ngày 01/01/2009. Sau 5 năm tri n khaiế ề ệ ự ừ ể
th c hi n, BHTN đc hoàn thi n h n trong Lu t Vi c làm đc Qu c h iự ệ ượ ệ ơ ậ ệ ượ ố ộ
khóa XIII thông qua t i k h p th 6 và có hi u l c thi hành t ngàyạ ỳ ọ ứ ệ ự ừ
01/01/2015. Tr i qua quá trình hình thành và s a đi đn nay, BHTN đã t ngả ử ổ ế ừ
b c đi vào cu c s ng và là ướ ộ ố “Phao c u sinh”ứ cho ng i lao đng khi b m tườ ộ ị ấ
vi c làm. Theo s li u c a BHXH Vi t Nam đn năm 2015, c n c đã cóệ ố ệ ủ ệ ế ả ướ
trên 10,3 tri u ng i lao đng tham gia BHTN v i s thu vào qu BHTN lênệ ườ ộ ớ ố ỹ
đn trên 9,7 nghìn t đng và đã chi trên 4,5 nghìn t đng cho h n 545ế ỷ ồ ỷ ồ ơ
nghìn ng i h ng ch đ. Qua đó, qu BHTN không nh ng đ chi các chườ ưở ế ộ ỹ ữ ủ ế
đ mà còn k t d trên 49 nghìn t đng.ộ ế ư ỷ ồ
2
Bên c nh nh ng k t qu đt đc, công tác qu n lý qu BHTNạ ữ ế ả ạ ượ ả ỹ
v n còn b c l nhi u b t c p v chính sách nh : ng i lao đng có đóngẫ ộ ộ ề ấ ậ ề ư ườ ộ
BHTN nh ng không h ng ch đ khi v h u, ch a có quy đnh gi iư ưở ế ộ ề ư ư ị ớ
h n v đ tu i h ng BHTN nên m t s ng i lao đng h t tu i laoạ ề ộ ổ ưở ộ ố ườ ộ ế ổ
đng ngh vi c h ng ch đ BHTN sau đó m i làm th t c h ngộ ỉ ệ ưở ế ộ ớ ủ ụ ưở
l ng h u, ng i lao đng h ng ch đ thai s n ch đng xin nghươ ư ườ ộ ưở ế ộ ả ủ ộ ỉ
vi c đ h ng c tr c p thai s n và TCTN,... Trong t ch c th c hi n,ệ ể ưở ả ợ ấ ả ổ ứ ự ệ
tình tr ng tr c l i qu BHTN v n đang di n ra d i nhi u hình th cạ ụ ợ ỹ ẫ ễ ướ ề ứ
khác nhau, gây nh h ng đn công tác qu n lý và b o toàn Qu BHTN,ả ưở ế ả ả ỹ
bi u hi n nh : ng i lao đng ch đng ngh vi c ho c b t tay v iể ệ ư ườ ộ ủ ộ ỉ ệ ặ ắ ớ
ng i s d ng lao đng làm th t c đ h ng ch đ BHTN trong khiườ ử ụ ộ ủ ụ ể ưở ế ộ
đn v v n b trí đc vi c làm cho ng i lao đng; ng i lao đng nghơ ị ẫ ố ượ ệ ườ ộ ườ ộ ỉ
vi c h ng TCTN đng th i v n đi làm và đóng BHXH, BHTN t i cácệ ưở ồ ờ ẫ ạ
đa ph ng khác n i h ng TCTN đ tránh b phát hi n; m t s đn vị ươ ơ ưở ể ị ệ ộ ố ơ ị
có bi u hi n lách lu t đ tr n đóng BHTN b ng cách giao k t h p đngể ệ ậ ể ố ằ ế ợ ồ
lao đng v i ng i lao đng th i h n d i 03 tháng ho c đóng ch a đyộ ớ ườ ộ ờ ạ ướ ặ ư ầ
đ s ng i trong đn v , đóng không đúng m c l ng c a ng i laoủ ố ườ ơ ị ứ ươ ủ ườ
đng, n đng ti n BHTN,… Thông tin vi c làm còn h n ch , vi c đàoộ ợ ọ ề ệ ạ ế ệ
t o ngh còn b t c p v th i gian, kinh phí và ngành ngh đào t o, ch aạ ề ấ ậ ề ờ ề ạ ư
đáp ng nhu c u c a th tr ng lao đng. C ch ph i h p trong th cứ ầ ủ ị ườ ộ ơ ế ố ợ ự
hi n chính sách và thanh tra, ki m tra gi a các c quan, t ch c ch aệ ể ữ ơ ổ ứ ư
th c s ch t ch ,... M t khác, qu BHTN hi n nay ch y u h ng t iự ự ặ ẽ ặ ỹ ệ ủ ế ướ ớ
chi tr ch đ tr c p th t nghi p v i s chi tuy t đi l n h n r t nhi uả ế ộ ợ ấ ấ ệ ớ ố ệ ố ớ ơ ấ ề
l n các ch đ khác, ch đ h tr đào t o, b i d ng, nâng cao trình đầ ế ộ ế ộ ỗ ợ ạ ồ ưỡ ộ
k năng ngh đ duy trì vi c làm cho ng i lao đng ch a đc chi tr ,ỹ ề ể ệ ườ ộ ư ượ ả
các chính sách BHTN mang tính ch đng nh m h n ch tình tr ng saủ ộ ằ ạ ế ạ
th i lao đng, h tr m c đóng BHTN hay nâng cao vai trò c a th tr ngả ộ ỗ ợ ứ ủ ị ườ
lao đng ch a đc quan tâm đúng m c,... d n đn s ti n k t d c aộ ư ượ ứ ẫ ế ố ề ế ư ủ
qu BHTN hi n nay là khá l n.ỹ ệ ớ
Xu t phát t nh ng v n đ nêu trên, ấ ừ ữ ấ ề “Qu n lý qu b o hi m th tả ỹ ả ể ấ
nghi p Vi t Nam” ệ ở ệ là đ tài đc tác gi l a ch n đ nghiên c u nh mề ượ ả ự ọ ể ứ ằ
kh c ph c nh ng v n đ h n ch , b t c p, t đó, góp ph n qu n lý quắ ụ ữ ấ ề ạ ế ấ ậ ừ ầ ả ỹ
3
BHTN ch t ch , hi u qu và đúng pháp lu t.ặ ẽ ệ ả ậ
2. M c tiêu nghiên c uụ ứ
a. M c tiêu t ng quát:ụ ổ
Đánh giá đúng th c tr ng qu n lý qu BHTN và đ xu t m t sự ạ ả ỹ ề ấ ộ ố
gi i pháp ch y u nh m qu n lý qu BHTN Vi t Nam ch t ch , hi uả ủ ế ằ ả ỹ ở ệ ặ ẽ ệ
qu và đúng pháp lu t.ả ậ
b. M c tiêu c th :ụ ụ ể
- H th ng hóa, b sung và làm rõ nh ng v n đ lý lu n c b n vệ ố ổ ữ ấ ề ậ ơ ả ề
qu BHTN và qu n lý qu BHTN;ỹ ả ỹ
- Phân tích và đánh giá th c tr ng qu n lý thu, qu n lý chi, cân đi quự ạ ả ả ố ỹ
BHTN. Đng th i, làm rõ các nhân t nh h ng đn qu n lý qu BHTN ồ ờ ố ả ưở ế ả ỹ ở
Vi t Nam;ệ
- Đ xu t các gi i pháp và đa ra nh ng ki n ngh nh m qu n lý quề ấ ả ư ữ ế ị ằ ả ỹ
BHTN ch t ch , hi u qu và đúng pháp lu t.ặ ẽ ệ ả ậ
3. Đi t ng và ph m vi nghiên c u c a lu n ánố ượ ạ ứ ủ ậ
a. Đi t ng nghiên c u c a lu n án là qu n lý qu BHTN.ố ượ ứ ủ ậ ả ỹ
b. Ph m vi nghiên c uạ ứ
- V n i dung: Lu n án nghiên c u các v n đ lý lu n và th c ti nề ộ ậ ứ ấ ề ậ ự ễ
qu n lý s nghi p qu BHTN. Trong đó, ch y u nghiên c u v qu n lýả ự ệ ỹ ủ ế ứ ề ả
thu, qu n lý chi, cân đi qu BHTN Vi t Nam.ả ố ỹ ở ệ
- V không gian: Lu n án nghiên c u qu n lý qu BHTN t i Vi tề ậ ứ ả ỹ ạ ệ
Nam.
- V th i gian: Lu n án gi i h n ph m vi nghiên c u trong giai đo nề ờ ậ ớ ạ ạ ứ ạ
t năm 2011 đn năm 2015.ừ ế
4. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
- Lu n án s d ng ph ng pháp lu n c a Ch nghĩa duy v t bi nậ ử ụ ươ ậ ủ ủ ậ ệ
ch ng, Ch nghĩa duy v t l ch s đ h th ng hoá và làm rõ nh ng v n đứ ủ ậ ị ử ể ệ ố ữ ấ ề
lý lu n c b n v qu n lý qu BHTN.ậ ơ ả ề ả ỹ
- Lu n án s d ng t ng h p các ph ng pháp nghiên c u c a th ngậ ử ụ ổ ợ ươ ứ ủ ố
4
kê nh : t ng h p, phân tích, so sánh đánh giá và liên h .ư ổ ợ ệ
- Trong quá trình nghiên c u, Lu n án k t h p c ph ng pháp nghiênứ ậ ế ợ ả ươ
c u đnh tính và đnh l ng. Đ th c hi n các ph ng pháp này, các ngu nứ ị ị ượ ể ự ệ ươ ồ
d li u th c p và s c p đc thu th p t c quan B o hi m xã h i Vi tữ ệ ứ ấ ơ ấ ượ ậ ừ ơ ả ể ộ ệ
Nam, B Lao đng - Th ng binh và Xã h i, các B , Ngành có liên quan vàộ ộ ươ ộ ộ
thu th p thông qua các phi u kh o sát th c t .ậ ế ả ự ế
5. T ng quan các công trình nghiên c u có liên quanổ ứ
5.1. M t s nghiên c u trên th gi iộ ố ứ ế ớ
- Wandner, S. A., & Stengle, T. (1997) nghiên c u “Unemploymentứ
insurance: Measuring who receives it” (B o hi m th t nghi p: Kh o sátả ể ấ ệ ả
ng i th h ng);ườ ụ ưở
- Schwartz, J. (2009) nghiên c u “Essays on unemployment insuranceứ
and the business cycle” (M i quan h gi a BHTN và chu kì kinh doanh);ố ệ ữ
- Mullins, S. D. (2012) nghiên c u ứ“The Unemployment Impact of the
2008 Extension of Unemployment Insurance” (Tác đng c a th t nghi p t iộ ủ ấ ệ ớ
vi c m r ng b o hi m th t nghi p vào năm 2008);ệ ở ộ ả ể ấ ệ
- Carter, J., Bédard, M., & Bista, C. P. (2013) “Comparative review of
unemployment and employment insurance experiences in Asia and worldwide”
(Nghiên c u so sánh kinh nghi m th c hi n b o hi m th t nghi p và b oứ ệ ự ệ ả ể ấ ệ ả
hi m vi c làm khu v c Châu Á và trên th gi i);ể ệ ự ế ớ
- Hu, Y. W., Impavido, G., & Li, X. (2009) nghiên c u ứ“Governance
and Fund Management in the Chinese Pension System” (Qu n tr và qu n lýả ị ả
qu trong h th ng l ng h u Trung Qu c).ỹ ệ ố ươ ư ố
5.2. Các công trình nghiên c u trong n cứ ướ
- Đ Văn Sinh (2005) ỗnghiên c u lu n án: “Hoàn thi n qu n lý quứ ậ ệ ả ỹ
B o hi m xã h i Vi t Nam”;ả ể ộ ở ệ
- Nguy n Vinh Quang (2009) th c hi n chuyên đ nghiên c u: “Cácễ ự ệ ề ứ
mô hình và kinh nghi m th c hi n b o hi m th t nghi p trên th gi i”.ệ ự ệ ả ể ấ ệ ế ớ
- Nguy n Văn Đnh (2008) th c hi n đ tài tr ng đi m c p b : “Tễ ị ự ệ ề ọ ể ấ ộ ổ
ch c b o hi m th t nghi p Vi t Nam”;ứ ả ể ấ ệ ở ệ
5
