Quản trị dự án công nghệ thông tin: Xây dựng những nền móng bước đầu vững chắc cho một kết cấu hạ tầng về thông tin trong xã hội

Ề NH P ĐẬ

ề ự ệ

1. Khái ni m chung v  d  án

ạ ộ ự ạ ộ ộ ươ ế D  án là m t ho t đ ng t o ra ­ m t cách có ph ớ   ị ng pháp và đ nh ti n, v i

ươ ồ ự ộ ả ệ ẩ ặ ớ ộ các ph ng ti n và ngu n l c đã cho ­ m t s n ph m m i ho c m t th c t ự ế

m i.ớ

ụ ể ự ụ ể ả ị Theo cách hi u này, thì d  án ph i có tính c  th  và m c tiêu xác đ nh,

ứ ầ ằ ộ ệ ườ ự nh m đáp  ng m t nhu c u chuyên bi ủ t (c a ng i dùng). D  án cũng không

ừ ượ ứ ả ộ ả ấ ự ế ớ ộ ph i là m t nghiên c u tr u t ng mà ph i c u trúc nên m t th c t ư    m i ch a

ứ ệ ệ ể ặ ồ ạ ướ t n t i tr ể   ử c đó. M c dù vi c nghiên c u, th  nghi m và phát tri n có th  là

ỗ ợ ấ ị ư ự ầ ộ ỉ m t ph n nh t đ nh trong d  án, nh ng cũng ch  đóng vai trò h  tr  trong quá

ủ ự ự ụ ệ ậ ầ ố ệ trình th c hi n m c tiêu cu i cùng c a d  án mà thôi. Do v y c n phân bi t rõ

ữ ự ứ ề ể ơ ơ   ự s  khác nhau gi a d  án và các đ  tài nghiên c u tri n khai mà các c  quan, đ n

ứ ẫ ườ ị v  nghiên c u v n th ng làm.

ự ệ

2. D  án Công ngh  thông tin

ụ ự ữ ự ệ ề ể ầ ướ Đ  góp ph n th c hi n m c tiêu "Xây d ng nh ng n n móng b ầ   c đ u

ộ ế ấ ạ ầ ữ ắ ả ộ ề v ng ch c cho m t k t c u h  t ng v  thông tin trong xã h i có kh  năng đáp

ứ ơ ả ề ầ ả ướ ng các nhu c u c  b n v  thông tin trong qu n lý nhà n ạ   c và trong các ho t

ế ự ệ ộ ồ ờ ộ đ ng kinh t ự  xã h i, đ ng th i tích c c xây d ng ngành công nghi p công ngh ệ

ấ ướ ủ ệ ọ thông  tin (CNTT)  thành  ngành công  nghi p  mũi nh n c a  đ t n c  ...(Ngh ị

ự ề ế ượ ự ể quy t 49/CP ngày 4/8/1996), nhi u d  án CNTT đã đ c phát tri n. Các d  án

ủ ế ậ ộ CNTT t p trung ch  y u vào các n i dung sau:

Ứ ệ ụ ạ ộ ụ ả

­

ng d ng CNTT trong các ho t đ ng qu n lý và nghi p v , trong đó

ụ ụ ề ả ọ ọ ướ tr ng tâm là Tin h c hoá ph c v  đi u hành và qu n lý Nhà n c;

ơ ở ữ ệ ệ ố ự ố

­ Xây d ng h  th ng các C  s  d  li u (CSDL) qu c gia và chuyên ngành;

ơ ở ạ ầ ự ể ề ề

­ Phát tri n ti m l c và c  s  h  t ng v  CNTT...

ề ề ơ ả ự ủ ề ấ ộ ầ   N i dung c  b n c a các d  án đó đ u xoay quanh các v n đ  v  ph n

ầ ứ ữ ự ề ề ầ ầ ợ ườ ứ c ng, ph n m m, s  tích h p gi a ph n c ng/ ph n m m và con ng i. C  th ụ ể

ữ ế ệ ặ ọ ơ h n, đó là nh ng công vi c liên quan đ n ch n mua ho c/và phân tích, thi ế ế   t k ,

ệ ố ự ợ ổ ứ ự xây d ng và tích h p h  th ng máy móc, t ứ    ch c thông tin, xây d ng các  ng

ệ ố ư ữ ả ả ạ ổ ụ d ng, đ m b o trao đ i gi a các h  th ng ... cũng nh  đào t o ng ườ ử ụ   i s  d ng

ậ v n hành.

ỉ ạ ụ ằ ả ầ ị ự C n xác đ nh rõ r ng b n thân các d  án CNTT ch  t o ra các công c  và

ớ ể ỗ ợ ệ ạ ộ ụ ỹ ả ơ ủ ậ ị d ch v  k  thu t m i đ  h  tr  hi u qu  h n cho ho t đ ng c a các nhà lãnh

ả ả ườ ứ ể ộ ạ đ o, các nhà qu n lý và đông đ o ng i dùng trong xã h i, ch  không th  thay

ề ề ụ ở ọ ơ ế ệ ế ậ ọ ỗ ọ ấ th  và bao quát h t m i v n đ  v  nghi p v m i n i, m i ch . Do v y, đ ể

ự ự ạ ộ ủ ư ứ ụ ướ ỏ đ a CNTT vào  ng d ng th c s  trong các ho t đ ng c a nhà n c, đòi h i các

ạ ộ ả ượ ộ ể ự ệ ồ ơ c  quan ph i có các ho t đ ng khác, đ c th c hi n đ ng b , đ  hoàn thi n c ệ ơ

ệ ố ữ ệ ự ứ ợ ọ ộ ấ ổ c u t ch c, h p lý hoá các h  th ng thông tin d  li u, l a ch n và đ ng viên

ệ ố ữ ệ ự ồ ố ợ ọ ộ ngu n v n, h p lý hoá các h  th ng thông tin d  li u, l a ch n và đ ng viên

ệ ụ ủ ạ ộ ể ể ồ ố ngu n v n đ  phát tri n các ho t đ ng nghi p v  c a mình...

ẽ ượ ừ ự ệ ự ể T  đây, khái ni m d  án trong giáo trình này s  đ c hi u là các d  án

ớ ự ề ự ữ ủ ệ ớ ộ   ị CNTT, v i s  tuân th  các khái ni m, đ nh nghĩa chung v  d  án, v i nh ng n i

ư ề ặ ở dung đ c thù v  CNTT nh  đã nêu trên.

ộ ự ư ặ ủ 3. Đ c tr ng c a m t d  án

ủ ự ụ

3.1 M c tiêu c a d  án

ọ ự ắ ầ ộ ấ ề ượ ề ự ế ặ M i d  án đ u b t đ u khi có m t v n đ  đ c đ t ra trong th c t . Kèm

ả ầ ầ ượ ả ủ ự ụ ế ữ theo đó ph i là nh ng yêu c u c n đ c gi i quy t. M c tiêu c a d  án là gi ả   i

ế ượ ụ ủ ự ề ấ ấ ế ả ượ ế quy t đ c v n đ  này. Các m c tiêu c a d  án nh t thi t ph i đ c vi t ra

ộ ừ ầ ể ế ượ m t cách rõ ràng ngay t đ u, n u không khó có th  hoàn thành đ c.

ư ừ ụ ủ ể ở ệ T  các m c tiêu chung c a vi c phát tri n CNTT nh  đã nêu trên, m i d ỗ ự

ả ề ặ ị ả ụ ể ủ ầ ụ án CNTT c n ph i c  th  hoá các m c tiêu c a mình c  v  m t đ nh tính và

ượ ự ế ệ ề ả ơ ố ị đ nh l ng. Trên th c t ụ    hi n nay, đi u này không đ n gi n vì mu n có m c

ụ ể ả ị ượ ậ ụ ể ầ ẽ tiêu c  th , ph i xác đ nh đ c yêu c u th t c  th . Trong khi đó, có l ứ    vì  ng

ệ ươ ố ớ ề ụ d ng CNTT là công vi c t ng đ i m i m ẻ ở ướ  n c ta, nên nhi u khi ng ườ   i

ầ ủ ụ ượ dùng cũng khó nêu rõ yêu c u c a mình, và do đó các m c tiêu đ ế   c nêu lên h t

ẽ ả ề ưở ớ ự ạ ủ ự ứ s c chung chung. Đi u này s   nh h ng không ít t i s  thành b i c a d  án

ỹ ề ẽ mà chúng ta s  phân tích k  v  sau này.

ự ờ

3.2 Th i gian d  án

ỗ ự ố ớ ả ị ượ ờ ạ ố ộ ả Đ i v i m i d  án ph i xác đ nh đ c m t th i h n t i đa ph i hoàn thành,

ắ ầ ể ể ế ể ả ờ ờ ờ ắ   ụ ể ơ c  th  h n là ph i có th i đi m b t đ u và th i đi m k t thúc. Th i đi m b t

ề ả ấ ế ượ ể ặ ạ ờ ố ầ đ u là khi v n đ  gi i quy t đ ế c đ t ra. Th i đi m k t thúc là h n cu i cùng

ả ượ ự ể ả ờ ị mà d  án ph i hoàn thành. Th i đi m này ph i đ ế   c xác đ nh rõ ràng, n u

ể ẽ ự ờ ế ự ế ự không d  án có th  s  không bao gi k t thúc. Trong th c t ặ   , d  án luôn g p

ữ ả ổ ở ầ ế ạ ố ầ ph i nh ng yêu c u thay đ i khi đã ổ    g n giai đo n cu i cùng. N u các thay đ i

ượ ầ ủ ự ự ư ộ đó đ ạ   c coi nh  là m t ph n c a d  án, thì d  án khó mà hoàn thành đúng h n

ượ ề ờ ả ấ ư ữ ế ậ đ ầ   ể c. Vì v y ph i r t rõ ràng v  th i đi m k t thúc, và hãy đ a nh ng yêu c u

ộ ự ổ ớ thay đ i này vào m t d  án m i.

ể ủ ổ ổ ự ệ ể ằ Các d  án CNTT n m trong khuôn kh  t ng th  c a vi c phát tri n CNTT

ườ ữ ự ạ ộ th ể ự   ng là nh ng d  án trung h n, kéo dài m t vài ba năm. Tuy nhiên, đ  th c

ệ ừ ướ ự ự ể ỏ hi n t ng b c, ta có th  phân các d  án đó thành các d  án nh  và hoàn thành

ừ ứ ừ ụ ế ộ ờ trong th i gian t ể  vài ba tháng đ n m t năm đ  đáp  ng t ng m c tiêu c  th ụ ể

ộ ự ụ ủ ớ trong m c tiêu chung c a m t d  án l n.

ủ ự

3.3 Kinh phí c a d  án

ươ ự ọ ự ư ề ả ộ ị ố T ng t nh  trên, m i d  án đ u ph i xác đ nh m t kinh phí t i đa, hay

ề ố ả ỗ ự ự ộ nói khác đi là m t kho n ti n t i đa mà d  án có th  s  d ng. ể ử ụ M i d  án trong

ự ể ề ả ộ ị ổ ự s  phát tri n CNTT đ u ph i xác đ nh t ng d  toán kinh phí cho toàn b  quá trình

ự ự ừ ự ế ệ ệ ệ ổ ớ th c hi n, phân b  theo t ng năm th c hi n. Cho đ n hi n nay, v i các d  án

ấ ừ ướ ề ệ ố ạ CNTT l y kinh phí t ngân sách Nhà n c cu i năm đ u có vi c xem xét l i các

ạ ượ ơ ở ự ế ế ủ k t q a đã đ t đ ạ c và trên c  s  đó d  trù k  ho ch tài chính cho năm sau. Tuy

ể ạ ượ ệ ả ạ ộ ượ ữ nhiên, đ  đ t đ ồ c hi u qu  cao, đ ng b  và t o ra đ ổ ơ ả   c nh ng thay đ i c  b n

ạ ộ ả ế ự ứ ụ ộ ở trong ho t đ ng qu n lý, kinh t xã h i, các d  án  ng d ng CNTT các B ộ

ị ươ ườ ầ ư ữ ỏ ớ ngành đ a ph ng th ng đòi h i nh ng đ u t khá l n mà ngân sách Nhà n ướ   c

ứ ể ố ượ ề ượ ự ậ ị khó có th  đáp  ng cân đ i hoàn toàn đ c. Do v y, các d  án đ u đ c xác đ nh

ể ồ ố ộ ượ ể ả ả ượ ầ ngu n v n khác nhau có th  huy đ ng đ c đ  đ m b o đ c kinh phí c n thi ế   t

ệ ự ự th c hi n d  án.

ồ ự 3.4 Ngu n nhân l c

ấ ả ườ ự ả ị Là t ữ t c  nh ng ng ỗ ự i tham gia vào d  án. M i d  án ph i xác đ nh danh

ườ ừ ứ ữ ế ả ườ ự ữ sách nh ng ng i tham gia, t ự  m c qu n lý d  án đ n nh ng ng ệ   i th c hi n,

ể tri n khai.

ự ể ộ ừ ặ ơ ỳ ị Nhân l c có th  huy đ ng t ộ    bên trong ho c bên ngoài đ n v , tu  theo n i

ự ứ ụ ừ ự ệ ườ dung t ng công vi c trong d  án. Các d  án  ng d ng CNTT th ng luôn đòi

ẽ ữ ố ợ ụ ự ệ ặ ả ỏ h i ph i có s  ph i h p ch t ch  gi a các chuyên gia nghi p v  và chuyên gia

ự ể ả ọ ọ ướ tin h c. Trong tình hình tri n khai d  án Tin h c hoá qu n lý nhà n c năm nay,

ự ượ ọ ạ ị ơ ở ố ợ ự ế ơ do l c l ộ ng cán b  tin h c t ớ   i các đ n v  c  s  còn thi u, nên s  ph i h p v i

ấ ầ ế các chuyên gia bên ngoài là r t c n thi t.

ủ ự ế ả ể 3.5 K t qu  chuy n giao c a d  án

ả ủ ủ ự ự ế ả ẩ ố Là k t qu  c a d  án hay nói khác đi là s n ph m cu i cùng c a d  án.

ụ ườ ả ế ấ ệ ạ ề ằ ủ ự M c tiêu c a d  án thông th ng là gi ế   i quy t v n đ  b ng vi c t o ra các k t

ụ ế ả ả ấ ế ả ượ ế qu  này. Các k t qu  và các m c tiêu nh t thi t ph i đ c vi ế   t ra rõ ràng, n u

ạ ượ ụ ẽ ẽ ạ ữ ế ả ủ ự không m c đích c a d  án s  không đ t đ c; s  t o ra nh ng k t qu  sai khác

ẽ ả đi và s  không ai hài lòng c .

ạ ự

4. Phân lo i d  án

ự ế ấ ự ề ể ạ ạ D  án trong th c t r t đa d ng, có th  phân lo i theo nhi u cách khác

nhau:

ỡ ự ầ

4.1 Theo t m c  d  án:

ự ượ ở ổ ố ượ ư ặ ộ ớ D  án l n: ớ  đ c đ c tr ng b i t ng kinh phí huy đ ng l n, s  l ng các

ả ả ờ ộ ớ ỏ bên tham gia đông, th i gian dàn tr i, qui mô r ng l n. Chúng đòi h i ph i thi ế   t

ổ ứ ệ ứ ệ ấ ớ ấ ậ l p các c u trúc t ch c riêng bi t, v i m c phân c p trách nhi m khác nhau, đ ề

ế ươ ể ẽ ặ ườ ả ạ ộ ra quy ch  ho t đ ng và các ph ng pháp ki m tra ch t ch . Ng i qu n lý các

ừ ự ế ự ệ ể d  án này khó có th  đi sâu vào t ng chi ti ệ   t trong quá trình th c hi n. Nhi m

ặ ộ ế ậ ệ ố ả ổ ứ ụ ủ ế ủ ọ v  ch  y u c a h  là, m t m t thi t l p h  th ng qu n lý và t ch c, phân chia

ự ự ự ậ ậ ộ ộ ỗ   ố ế d  án thành các d  án b  ph n và ph i k t các d  án b  ph n đó, cho phép m i

ệ ố ứ ủ ệ ặ ả ậ ố ự m c th c hi n t t trách nhi m c a mình; m t khác đ m nh n các m i quan h ệ

ữ ự ớ gi a d  án v i bên ngoài.

ả ộ ệ ố ụ ự ọ ớ ự ề ệ ộ ọ   Vi c xây d ng c  m t h  th ng tin h c l n là m t ví d . D  án v  Tin h c

ạ ộ ề ả ộ hoá các ho t đ ng đi u hành và qu n lý nhà n ướ ạ c t ị   i các B  ngành và đ a

ươ ọ ắ ố ớ ự ự ể ớ ph ng (g i t ỗ ơ   ư t là d  án THH) có th  xem nh  là d  án l n đ i v i m i n i.

ườ ủ ự ả ả ộ ị Ng i qu n lý chính c a d  án này ph i là m t nhà t ổ ứ ố  ch c t t, xác đ nh đ ượ   c

ự ự ụ ư ệ ặ ầ ả rõ m c tiêu đ t ra, cũng nh  các d  án nhánh c n ph i th c hi n và theo dõi

ố ợ ộ ự ự ệ ẩ ở ph i h p, thúc đ y quá trình th c hi n toàn b  d  án. Vai trò này ị    các đ a

ươ ấ ỉ ph ng đang là c p UBND t nh, thành.

ự ề ấ ỏ ỏ ờ ị D  án trung bình và nh : không dòi h i kinh phí nhi u, th i gian  n đ nh

ứ ạ ụ ắ ế ứ ệ ả ậ ng n, không quá ph c t p...Ví d , vi t tài li u nghiên c u kh  thi hay l p trình

ộ ự ư ệ ể ộ ơ ỏ ọ cho m t module đ n nào đó có th  coi nh  là m t d  án nh ; vi c tin h c hoá

ề ả ạ ự ộ ở ứ ườ đi u hành và qu n lý t i m t VP UBND là d  án m c trung bình... Ng i ch ủ

ườ ố ộ ẫ ả ệ ệ ớ ự ệ ả ự d  án th ng kiêm luôn c  vi c qu n lý d  án (đ i n i) l n vi c quan h  v i các

chuyên gia bên ngoài.

ướ ữ ự ặ ấ ỏ ệ Kinh nghi m các n ữ   c cho th y nh ng d  án trung bình ho c nh  là nh ng

ự ỡ ơ ườ ự ể ộ ườ d  án c  ít h n 15 ng i trong m t năm. Đó có th  là d  án mà 5 ng i làm

ặ ườ ộ ườ trong 3 năm, ho c 15 ng i làm trong m t năm. Dĩ nhiên, càng ít ng i tham gia

ỡ ứ ạ ự ệ ả ơ thì vi c qu n lý d  án càng đ  ph c t p h n.

ữ ự ề ề ế ả ớ ỏ ươ V  lý thuy t, qu n lý d  án l n hay nh  cũng đ u theo nh ng ph ng pháp

ể ọ ự ư ả ậ ớ ươ ươ lu n nh  nhau c . D  án l n có th  g i là ch ng trình; ch ng trình th ườ   ng

ượ ỏ ơ ề ườ ẽ ồ ạ ợ đ ự c phân thành nhi u d  án nh  h n. Trong tr ng h p đó s  t n t ề   i nhi u

ự ứ ể ả ệ ể ọ ữ ườ m c qu n lý d  án khác nhau, và đ  phân bi t có th  g i nh ng ng ả i qu n lý

ữ ư ườ ả ươ ườ ằ b ng nh ng tên khác nhau nh  ng i qu n lý ch ng trình, ng ả i qu n lý d ự

ườ ề ưở ậ ỗ ộ ườ án, ng ự i đi u hành d  án, nhóm tr ng,...Th m chí, m i m t ng i tham gia

ự ả ế ổ ứ ệ ả ượ vào d  án cũng ph i bi t cách t ch c và qu n lý công vi c mà mình đ c giao.

ủ ự ộ

4.2 Theo n i dung c a d  án:

ự ự ể ể ạ D  án trong s  phát tri n CNTT có th  phân làm 3 lo i chính:

ạ ộ ự ứ ụ ụ ệ ả D  án  ng d ng CNTT trong công tác qu n lý và ho t đ ng nghi p v . Ví

ạ ộ ư ự ả ọ ộ ụ d , nh  d  án Tin h c hoá ho t đ ng qu n lý nhà n ướ ạ c t ị   i các B  ngành và đ a

ươ ph ng.

ơ ở ạ ầ ự ự ự ề D  án xây d ng c  s  h  t ng v  CNTT trong đó có xây d ng c  s  h ơ ở ạ

ữ ệ ề ỹ ự ự ề ậ ạ ố ầ t ng v  k  thu t là d  án M ng truy n thông d  li u qu c gia; xây d ng c  s ơ ở

ư ự ề ề ể ố ạ ầ h  t ng v  thông tin nh  d  án các CSDL qu c gia; phát tri n ti m năng nhân

ư ự ạ ườ ạ ọ ự ự l c nh  d  án xây d ng các khoa CNTT t i các tr ng đ i h c chính c a c ủ ả

ướ n c...

ụ ự ự ư ệ ệ ằ ộ Các d  án nh m th c hi n nhi m v  đã phân công cho các B  ngành nh  phát

ủ ệ ệ ề ể ả ả ọ ộ ấ   tri n n n Công nghi p Công ngh  thông tin; đ m b o đ  cán b  tin h c cho đ t

ướ n c...

ề ấ ề ỗ ự ư ủ ể ộ ồ N i dung c a m i d  án có th  bao g m nhi u v n đ  khác nhau, nh ng liên

ẽ ỗ ợ ẫ ụ ư ự ụ ặ ấ ạ quan r t ch t ch , h  tr  l n nhau. Ví d  nh  các h ng m c trong d  án THH văn

ệ ố ự ự ư ạ ạ ụ   phòng, nh  xây d ng h  th ng thông tin, xây d ng m ng máy tính, đào t o ph c

ự ụ v  cho d  án...

ự ộ ườ ự ề

4.3 D  án m t ng

i hay d  án nhi u ng ườ i

ộ ự ể ượ ự ệ ộ ở ườ ề ặ ườ M t d  án có th  đ c th c hi n b i m t ng i ho c nhi u ng ệ   i. Vi c

ự ẽ ả ơ ừ ườ ở ử ụ qu n lý d  án s  khó khăn h n khi có t hai ng i tr lên. Nên s  d ng s ố

ờ ạ ấ ị ữ ể ẫ ọ ng ườ ố i t i thi u (và v n có nh ng th i h n nh t đ nh cho h ).

ự ư ể ầ ỡ ộ ườ Nh  đã nêu trên, các d  án CNTT có t m c  khó có th  do m t ng ự   i th c

ệ ượ ự ề ậ ấ ả ộ hi n mà xong đ ế   c. Do v y v n đ  qu n lý d  án m t cách nghiêm túc là h t

ế ễ ả ặ ệ ủ ứ ầ s c c n thi t và không ph i là d  dàng; đ c bi ữ   ố ợ t vai trò ph i h p c a nh ng

ườ ở ứ ư ậ ấ ế ị ự ữ ng ả i qu n lý m c trên trong nh ng d  án nh  v y r t quy t đ nh cho s ự

ạ ủ ộ ự thành b i c a toàn b  d  án.

ộ ộ

4.4 N i b  hay bên ngoài

ộ ơ ộ ộ ị ổ ứ ụ ụ ự ủ ự ự ệ ằ D  án n i b  là d  án c a m t đ n v  t ch c th c hi n nh m ph c v  cho

ầ ủ ổ ứ ự ự ượ ự ể yêu c u c a chính t ch c đó. D  án bên ngoài là d  án đ ệ c th c hi n đ  đáp

ứ ư ộ ộ ơ ụ ầ ườ ợ ồ ị ơ ng yêu c u cho m t đ n v  n i khác. Ví d  nh  m t ng ự   i ký h p đ ng th c

ộ ự ệ ơ ị hi n m t d  án cho đ n v  nào đó.

ư ậ ủ ự ự ế ệ ỉ Nh  v y, d  án THH Văn phòng UBND t nh n u do VP ch  trì th c hi n thì

ộ ộ ủ ạ ộ ủ ự ệ ằ ả ẽ s  là d  án n i b  c a Văn phòng nh m nâng cao hi u qu  ho t đ ng c a mình.

ố ớ ở ủ ư ự ế ở ạ Nh ng n u cũng d  án này mà do S  KHCN & MT ch  trì thì đ i v i S  đây l i là

ự d  án bên ngoài.

ự ế ả

5. Th  nào là qu n lý d  án

ự ồ ệ ả 5.1 Khái ni m qu n lý d  án bao g m

ậ ế ạ

(cid:0) L p k  ho ch:

ạ ượ ụ ủ ự ế ả ầ ố ị ờ

­ Đ nh ra m c tiêu c a d  án: k t qu  cu i cùng c n đ t đ

ả   c, th i gian ph i

ề ỹ ẩ ậ hoàn thành, các tiêu chu n v  k  thu t...

ươ ự ệ ầ ộ ế ị ị ­ Xác đ nh các ph ng ti n c n huy đ ng (nhân l c, thông tin, thi t b ...) t ấ ả  t c

ầ ượ ữ ủ ự nh ng gì c n đ c tính vào kinh phí c a d  án.

ứ ổ ứ ự ệ ả ị

­ Xác đ nh cách th c t

ch c qu n lý và th c hi n.

ủ ả

(cid:0) Qu n lý các r i ro

ự ữ ủ ề ả ặ ả ả ơ

­ R i ro là nh ng đi u x y ra và làm cho d  án ph i kéo dài h n ho c ph i chi phí

ớ ế ế ườ ề ề ạ ấ ơ ị ướ ượ nhi u h n so v i k  ho ch đã đ nh. V n đ  là n u l ng tr c đ ấ   c các v n

ể ề ể ả ệ ấ ộ ờ ị ề đ  có th  x y ra đ  đ  xu t các bi n pháp theo dõi và hành đ ng k p th i thì t ố   t

ờ ị ị ộ ệ ề ớ ộ ơ h n nhi u so v i vi c ch  ch u m t cách b  đ ng.

ả ữ ộ ườ ế ố ạ ộ

(cid:0) Qu n lý nhân s :

ủ   i tham gia, k t n i ho t đ ng c a ự  Đ ng viên nh ng ng

ự ơ ả ơ ệ ệ ệ ế ề ọ ọ ạ h , t o đi u ki n khuy n khích h  làm vi c tích c c h n, hi u qu  h n.

(cid:0) Theo dõi d  án:ự

ườ ể ả ự ệ ả ả ả ả ọ

­ Ng

i qu n lý d  án ph i theo dõi đ  đ m b o m i vi c x y ra theo đúng k ế

ể ượ ệ ạ ấ ề ồ ị ho ch. Vi c theo dõi có th  đ c xác đ nh g m 3 v n đ  chính: 1. Giám sát ­ có các

ể ạ ế ớ ế ạ ự ể ế ế ệ ố h  th ng có th  cho b n bi t rõ d  án đang ti n tri n th  nào so v i k  ho ch. H ệ

ố ệ ố ể ấ ộ ướ ườ ự ả ố th ng t t nh t là h  th ng có th  báo đ ng tr c cho ng i qu n lý d  án bi ế ề  t v

ể ẫ ế ự ấ ề ả ổ ươ ụ các v n đ  n y sinh, có th  d n đ n s  thay đ i ch ng trình hay m c tiêu c a d ủ ự

ề ờ ạ ế ả ấ án v  th i h n, kinh phí và k t qu . 2. Bi ế ượ t đ ề ự ự ả c có v n đ  th c s  n y sinh hay

ượ ế ạ ự ệ ề ộ ể ự không. Có th , d  án không đ c th c hi n theo sát k  ho ch đ  ra m t cách chính

ụ ộ ắ ố ư ẽ ề ệ   xác, nh ng đi u đó không có ý nghĩa là s  gây ra r c r i. Ví d  m t công vi c

ộ ườ ượ ị (không thu c đ ng Gant) không đ ờ ạ c hoàn thành đúng th i h n đã đ nh, thì không

ố ớ ấ ề ộ ấ ề ả ứ ụ ể ể ắ th  coi là m t v n đ . 3. Ph n  ng đ i v i v n đ : có th  là kh c ph c các nguyên

ế ế ạ ổ ế ạ ấ ề ổ ạ ặ ị ả   nhân gây ra v n đ , ho c là thay đ i k  ho ch. N u k  ho ch b  thay đ i b n ph i

ữ ườ ớ ự ổ thông báo cho nh ng ng i có liên quan t i s  thay đ i này.

ạ ỉ ơ ự ự ệ ệ ả ầ ộ ố

­ Tóm l

i, qu n lý d  án không ch  đ n thu n là th c hi n m t kh i công vi c đã

ượ ệ ẵ ạ ả ồ ố ị đ ệ   c v ch đ nh s n, mà bao g m c  chính vi c hình thành nên kh i công vi c

ế ữ ự ạ ậ ơ ườ ả ậ ả đó. H n th  n a, trong giai đo n xác l p d  án, ng i qu n lý ph i t p trung

ứ ơ ệ ể ệ ề ạ ớ ự nhi u công s c h n so v i giai đo n th c hi n ­ khi đã có th  giao nhi m v  c ụ ụ

ộ ỹ ậ ượ ồ ể th  cho các cán b  k  thu t đ c r i.

ự ụ ả ủ 5.2 M c đích c a qu n lý d  án

ự ụ ủ ự ệ ả ằ ả ả ố M c đích cu i cùng c a vi c qu n lý d  án là nh m đ m b o cho d  án

ượ ộ ự ự ệ ượ ư ế đ c th c hi n thành công. M t d  án đ c đánh giá là thành công n u nh  đáp

ứ ượ ề ơ ả ấ ng đ c 4 v n đ  c  b n sau:

ủ ự ầ ủ ự ự ứ ả ẩ ố

(cid:0) S n ph m cu i cùng c a d  án th c s  đáp  ng các yêu c u c a ng

ườ   i

ả ả ờ ượ ự dùng, đ m b o th i gian và kinh phí không v t quá 10­20% d  tính ban

đ u;ầ

ườ ệ ự ự ự ự ự ớ

(cid:0) Ng

i dùng hài lòng v i quá trình th c hi n d  án, th c s  tham d  và góp

ủ ự ứ ủ ạ ộ ầ ặ ph n công s c c a mình trong các ho t đ ng c a d  án. Đ c bi ệ ố ớ   t đ i v i

ệ ụ ữ ự ứ ụ ộ ệ   ủ các d  án  ng d ng CNTT, vai trò c a nh ng cán b  nghi p v  trong vi c

ầ ị ạ xác đ nh yêu c u, phân tích quy trình, thông tin... t ơ ị ủ i chính đ n v  c a mình là

ọ ấ r t quan tr ng;

ủ ự ấ ả ộ

(cid:0) Các c p qu n lý phía trên c a d  án (BCĐ CNTT, B  Tài chính...) đ

ượ   c

ệ ự ầ ủ ự ấ ề cung c p đ y đ  thông tin v  tình hình th c hi n d  án.

ườ ự ự ệ ấ ở ị

(cid:0) Nh ng ng ữ

i th c hi n d  án cũng ph n kh i, không b  quá gò bó, tích

ỹ ượ ệ ậ lu  đ c kinh nghi m, tăng thêm thu nh p...

ươ ị ự ậ ậ ả ỹ

5.3 Ph

ng pháp lu n và k  thu t qu n tr  d  án:

ộ ế ứ ấ ầ ấ ả ữ ề ấ ả T t c  nh ng v n đ  nêu trên cho th y c n ph i có thái đ  h t s c nghiêm

ộ ự ự ự ự ệ ấ ỏ ữ   túc khi xây d ng và th c hi n m t d  án, nh t là các d  án CNTT đòi h i có nh ng

ướ ệ ậ ả ả ỏ ầ ư ấ ớ ủ đ u t r t l n c a Nhà n ữ   ự c. Do v y vi c qu n lý d  án đòi h i ph i có nh ng

ươ ể ỗ ợ ụ ạ ệ ậ ữ ậ ọ ph ng pháp lu n khoa h c và nh ng công c  m nh đ  h  tr  cho vi c l p k ế

ự ạ ho ch và theo dõi d  án.

ế ự ấ ạ

5.4 Nguyên nhân khi n d  án th t b i:

ế ớ ố Theo th ng kê chung trên th  gi i:

(cid:0) ị ự 33% các d  án b  hu ở ỷ b i vì:

ượ ớ ạ ề ờ ặ

­ V t qua gi

i h n v  th i gian ho c kinh phí.

ự ệ ẽ ệ ả ổ ớ ị ạ ề ­ Công ngh  đã b  thay đ i quá nhi u so v i hi u qu  mà d  án s  mang l i.

ườ ầ ớ ặ ữ

­ Ng

i dùng ho c khách hàng không c n t i nó n a.

ữ ị ­ Nh ng lý do chính tr .

(cid:0) 50 ­ 100% quá t i:ả

ộ ự ủ ượ

­ M t d  án mà chi phí c a nó v

t quá 50% kinh phí cho phép.

ấ ạ ự ị ư ặ ờ

­ Ho c kéo dài quá 50% th i gian d  đ nh thì coi nh  là đã th t b i.

ượ ử ụ ề ự ờ ư ử ụ ượ

(cid:0) Không đ

c s  d ng: Nhi u d  án không bao gi đ a vào s  d ng đ c. Lý

do có th  là:ể

ự ả ế ượ ấ ề ặ

­ D  án không gi

i quy t đ c v n đ  đ t ra.

ử ụ

­ Quá khó s  d ng.

­ Không có đào t o.ạ

ể ấ ấ ạ ủ

(cid:0) Nguyên nhân sâu xa c a vi c th t b i có th  xu t phát: ệ

ừ ắ ầ ự ộ ế ế ạ ố

 Ngay t

khi b t đ u d  án, do thi u m t k  ho ch t t:

ể ể ố ự ượ ấ Đa s  d  án không th  tri n khai đ c vì không xu t phát t ừ ự ế ụ ể    c  th . th c t

ườ ệ ậ ắ ươ ể ạ ạ Ng i ta b t tay vào vi c l p ch ng trình mà không hi u rõ t i sao l ự   i có d  án

ế ả ầ ạ đó và chính xác là c n ph i hoàn thành cái gì; nói cách khác, không có k  ho ch gì

ứ ể ả ố ẽ ầ ế ệ   ả c . N u không đánh giá xem là s  c n ph i t n bao nhiêu công s c đ  làm vi c

ể ẽ ầ ế đó, ta s  không th  hình dung đ ượ ố ượ c s  l ng nhân công c n thi t, mà đó chính là

ủ ự chi phí chính c a d  án.

ế ấ ố ướ ườ ề ọ N u không th ng nh t rõ ràng tr ớ c v i ng ữ i dùng v  nh ng gì h  yêu

ả ạ ượ ự ể ườ ầ c u d  án ph i đ t đ ẽ ấ c, thì sau này s  r t khó khăn đ  ng ậ   ấ i dùng ch p nh n

ả ủ ự ế ườ ể ứ ẹ ư ề ề ớ các k t qu  c a d  án. Ng i ta có th  h a h n v i nhau nhi u đi u, nh ng t ấ   t

ả ượ ề ớ ạ ướ ạ ả ế ả ữ c  nh ng cam k t đó đ u ph i đ c ghi nh  l i d ng các văn b n. i d

ệ ặ ờ ạ ự ế ườ ữ Vi c đ t ra nh ng th i h n và kinh phí không sát th c t th ế ng khi n cho

ự ữ ự ể ệ nh ng nhóm th c hi n không th  nào th c hi n đ ệ ượ ờ ứ ủ c l i h a c a mình.

ướ ế

 Trong các b

ể c phát tri n ti p:

ể ắ ự ầ ạ ế ế D  án có th  m c sai l m trong giai đo n phân tích và thi ụ ế   t k . Ví d , n u

ế ả ế ế ạ ộ các k t qu  phân tích và thi t k  không đ ượ ư ệ c t li u hoá l i m t cách chính xác,

ữ ề ẽ ể rõ ràng, thì s  gây ra nh ng cách hi u khác nhau v  sau này.

ế ườ ụ ủ ừ ự ệ ả N u ng i qu n lý d  án không phân công rõ nhi m v  c a t ng ng ườ   i

ệ ệ ằ ộ ủ   ả m t, thì ai cũng nghĩ r ng đó không ph i là trách nhi m, mà là trách nhi m c a

ườ ẽ ẳ ố ồ ng ả i khác, r i cu i cùng s  ch ng có gì hoàn thành xong c .

ể ệ ố ụ ỗ ợ ệ ể ế ặ Thi u ho c không hi u rõ các công c  h  tr  cho vi c phát tri n h  th ng cũng

ự ư ệ ẽ ả ả ưở ế ế ờ nh  cho vi c qu n lý ­ theo dõi d  án, s  làm  nh h ng đ n th i gian và k t qu ả

ủ ự c a d  án.

ự ề ị ướ ố Không làm rõ l ch đi u ph i nhân s  và thông báo tr c cho các đ i t ố ượ   ng

ự ầ ẽ ấ ầ ộ ế ể liên quan, thì s  r t khó khăn khi c n huy đ ng nhân l c c n thi t đ  hoàn thành

công vi c.ệ

ắ ầ ệ ế ươ ướ ả Vi c b t đ u vi t ch ng trình tr c khi b n thi ế ế ượ t k  đ c hoàn thành

ướ ủ ẽ ế ậ ở (mà tr c đây đã tr  thành thói quen c a không ít l p trình viên) s  khi n cho d ự

ộ ố ẹ ọ ấ ề án khó mà thành công m t cách t ế t đ p (vì không tính h t m i v n đ ), ho c s ặ ẽ

ứ ể ề ề ề ỉ ố t n thêm nhi u công s c đ  mà đi u ch nh v  sau này.

ệ ề ấ ả ờ ị ướ Không k p th i phát hi n ra các v n đ  chính n y sinh tr c và sau giai

ự ể ế ạ ế ề ặ ỹ ậ đo n phát tri n. Đó là do thi u s  rà soát chi ti t v  m t k  thu t (thi ế ế   t k ,

ươ ệ ạ ề ặ ề ươ ị ch ng trình, tài li u...) và xem xét l ả i v  m t qu n lý (đ  c ng, kinh phí, l ch

ộ ừ trình...) m t cách khách quan t bên ngoài.

ự ự ủ ổ ộ S  thay đ i công tác c a các thành viên tham gia d  án cũng là m t nguyên

ụ ế ụ ế ả ộ ộ ỉ ư nhân ph i tính đ n. Ví d , n u nh  ta luôn ch  ph  thu c vào m t ng ườ ậ   i l p

ườ ượ ữ ự ự ấ trình duy nh t, thì khi ng i đó không tham gia đ c n a vào d  án, thì d  án có

ơ ị ế ắ ế ư ị ị ườ ẩ ư nguy c  b  b  t c n u nh  ta ch a k p chu n b  ng ế i thay th .

ự ể ế ẩ ị Thi u các chu n m c, qui đ nh trong quá trình phát tri n cũng làm cho d ự

ị ấ ạ ở ộ ứ ộ ự ệ ả ả án b  th t b i m t m c đ  nào đó. Ngay c  trong vi c qu n lý d  án CNTT,

ấ ớ ề ộ ầ ả ươ ố chúng ta cũng c n ph i th ng nh t v i nhau v  m t ph ậ ng pháp lu n chung ­

ạ ẩ ộ đó cũng là m t lo i chu n.

ề ố ườ ự ắ ẩ Và cu i cùng là quá nhi u ng ư i tham gia d  án ch a ch c đã đ y nhanh

ự ệ ả ạ ộ ấ   ậ ố t c đ  mà có khi còn làm cho d  án ch m đi vì ph i thêm vi c đào t o, hu n

ữ ế ệ ệ ọ ườ ứ luy n, thêm vi c giao ti p gi a m i ng ờ i...t c là thêm th i gian và kinh phí.

ế ạ

 Trong giai đo n k t thúc:

ờ ạ ế ế ặ ố ọ ệ   Khi đã đ n th i h n cu i cùng, ho c khi đã h t kinh phí mà m i chuy n

ố ớ ự ư ầ ườ ả ệ ị ườ ẫ v n ch a xong, thì yêu c u đ i v i d  án th ng b  tho  hi p. Ng i ta nghĩ

ế ầ ớ ộ ồ ượ ẫ ơ ệ ằ r ng m t ph n (l n) công vi c đã hoàn thành r i th  là đ c, v n còn h n là

ố ớ ề ế ườ ả ả ư không có gì. Th  nh ng, đ i v i nhi u ng i dùng thì ph i gi i pháp toàn b ộ

ầ ủ ọ ứ ỉ ậ ượ ứ ầ ấ ớ ộ m i đáp  ng yêu c u c a h , ch  ch  có m t ph n thì ít khi ch p nh n đ c.

ộ ố ứ ụ ượ ạ ự ỗ ẩ ề ậ M t s   ng d ng đ c t o ra mà không có s  rà l i c n th n. Đi u đó gây

ấ ượ ệ ư ử ụ ầ nên  n t ng ban đ u không hay và gây khó khăn cho vi c đ a vào s  d ng.

ộ ố ệ ố ứ ượ ậ ỹ ỉ ư M t s  h  th ng đ a ra không đáp  ng đ c đúng các ch  tiêu k  thu t đã

đ  ra.ề

ể ị ừ ệ ả ệ ố ế ớ ạ   N u chi phí cho vi c b o trì quá l n thì h  th ng cũng có th  b  ng ng ho t

đ ng.ộ

ề ườ ế ở ờ ứ ể ợ Trong nhi u tr ng h p, n u th i đi m nào đó mà ch ng minh đ ượ   c

ợ ế ụ ự ữ ạ ạ ằ r ng không có ích l i gì mà ti p t c d  án n a thì cũng nên m nh d nh xem xét

ừ ự ệ ả ạ ế đ n vi c ph i ng ng d  án l i.

6. Các bên liên quan đ n d  án

ế ự

ơ ồ ướ ụ ề ậ ớ ấ ả ư ể ộ ơ S  đ  d i đây có th  xem nh  là m t ví d  đ  c p t t c  các đ n v i t ị

ụ ề ộ ự ụ ự ế ề ọ và nhân s  có liên quan đ n m t d  án v  tin h c hoá ph c v  đi u hành và

ả ướ ự ế ế ể ộ qu n lý nhà n ả ự   c trong s  phát tri n CNTT. Tình hình ti n đ  và k t qu  th c

ệ ủ ự ữ ơ ườ ế ả ầ ề hi n c a d  án là đi u mà nh ng n i (ng i) đó c n ph i quan tâm đ n.

ố ượ ể ấ ứ Ta th y, nhìn chung có th  phân các đ i t ng trên ra làm ba m c chính. Đó

là:

(cid:0) Nh ng n i qu n lý d  án (gián ti p)

ế ở ứ ữ ự ả ơ ủ m c cao: ố   Đó là BCĐ CNTT (c a qu c

ặ ị ươ ộ ở ộ ở ế ạ ộ gia và/ho c b  ngành, đ a ph ng), B  (S ) Tài chính, B  (S ) K  ho ch và

ầ ư ư ự ữ ự ấ ả ơ ở ứ ơ Đ u t . Th c ch t đó là nh ng n i qu n lý d  án, nh ng m c cao h n, có

ấ ổ ữ ự ự ợ ơ ộ ỉ ằ   ụ ể thính ch t t ng h p h n, vì d  án c  th  ch  là m t trong nh ng d  án n m

ộ ươ ể ệ ể ọ trong m t ch ng trình chung nào đó. Đ  phân bi t, đôi khi có th  g i đó là

ữ ả ơ ươ nh ng n i qu n lý ch ng trình.

(cid:0) Nh ng ng ữ

ườ ự ố ớ ự ế ệ i tr c ti p có trách nhi m đ i v i d  án: ữ Đó là nh ng đ i t ố ượ   ng

ượ ả ữ ủ ớ ườ đ c mô t bên trong c a vòng tròn l n. Nh ng ng i này đóng vai trò quan

ề ổ ứ ả ự ự ự ệ ệ ấ ả ọ tr ng nh t trong vi c qu n lý d  án và th c hi n d  án. V  t ch c qu n lý,

ể ấ ệ ả ế ủ ừ ứ ta th y có th  phân bi t và ph i bi t rõ ch c năng c a t ng ng ườ ướ i d i đây:

ố ự ổ ứ ố Giám đ c d  án: ạ ố ợ T  ch c, ph i h p, đ i ngo i

ề ố ự ế ề Giám đ c đi u hành: ợ Tr c ti p đi u hành, tích h p

ưở ậ ừ ệ ầ ị Nhóm tr ỹ ng k  thu t: ỹ Ch u trách nhi m t ng ph n k

thu tậ

ậ ỗ ỹ ệ ỹ ự ệ Nhân viên k  thu t trong m i ậ ụ Th c hi n công vi c k  thu t c

th .ể nhóm:

ự ữ ấ ườ ư ả ở ữ ọ ề Th c ch t, h  đ u là nh ng ng ự i qu n lý d  án, nh ng nh ng m c đ ứ ộ

ế ố ượ ữ ẽ ượ ậ chi ti t khác nhau mà thôi. Đây là nh ng đ i t ng s  đ c t p trung phân tích

ự ủ ự ế ầ ố ỹ k  trong ph n liên quan đ n nhân s  c a d  án trong cu n sách này.

ứ ả ố ưở ụ ừ ầ M c qu n lý cu i cùng là các nhóm tr ệ   ng ph  trách t ng ph n công vi c

ệ ự ự ệ ệ ể ậ ả ứ   ữ ỹ k  thu t. Có th  coi đó là "giao di n" gi a vi c qu n lý và th c hi n d  án ­ t c

ữ ậ ớ ườ ự ế ể ỹ là v i các nhóm k  thu t, nh ng ng ự i tr c ti p xây d ng và phát tri n h ệ

ầ ư ữ ế ố ườ ự ự ằ th ng. C n l u ý n u nh ng ng ế ủ ơ   ả i này n m trong s  qu n lý tr c ti p c a đ n

ự ư ệ ề ệ ộ ị ệ ạ v  hi n t i thì vi c tham gia vào d  án ít nhi u nh  là m t trách nhi m mà c ơ

quan giao cho.

ế ự

Hình 1: Các bên liên quan đ n d  án

(cid:0) Các đ i tác bên ngoài:

ố ư ữ ụ ồ ợ Ví d  nh  nh ng h p đ ng chuyên gia bên ngoài, các

ấ ế ị ữ ườ ấ ị ể nhà cung c p thi t b ...Nh ng ng ẽ i này có th  cũng s  có vai trò nh t đ nh

ự ự ề ệ ệ ệ ậ ớ ố đ i  v i  vi c  th c   hi n  d   án,   th m  chí  tham  gia  vào   vi c  đi u  hành  k ỹ

ủ ứ ậ ở ư ọ thu t...vào ch c năng nào đó c a nhóm bên trong vòng tròn, nh ng h  làm

ơ ế ợ ữ ệ ậ ả ồ vi c theo c  ch  h p đ ng tho  thu n gi a hai bên.

Ổ Ự Ủ Ạ Ề CHƯƠNG I.T NG QUAN V  CÁC GIAI ĐO N C A D  ÁN CNTT

1.1. Cách ti p c n rõ ràng và tu n t

ế ậ ầ ự

ể ậ ự ế ể ạ ố ấ Đ  l p k  ho ch và ki m soát d  án, cách t ộ   t nh t là nên phân chia n i

ầ ấ ỏ ơ ự ệ ặ dung d  án thành các thành ph n c u thành nh  h n, ho c theo các công vi c mà

ườ ự ệ ể ả ả ượ ự ọ m i ng ể i ph i th c hi n đ  có th  qu n lý đ ự   c. Quá trình xây d ng và th c

ộ ự ệ ể ạ hi n m t d  án CNTT có th  phân ra thành các giai đo n khác nhau. Đây chính là

ầ ự ừ ự ự ệ ể ế ậ ướ ầ ộ cách ti p c n d  án theo quan đi m th c hi n tu n t t ng b c m t “đ u tiên

ệ ế ệ ẽ ả ạ ỗ ph i làm vi c này, ti p đó s  làm vi c kia". M i giai đo n trong quy trình đó

ả ượ ị ệ ộ ở ph i đ c xác đ nh và phân bi t m t cách rõ ràng b i:

(cid:0) Nh ng đi m m c chính ­ các th i đi m và s  ki n;

ự ệ ữ ể ể ố ờ

(cid:0) Các s n ph m ph i đ

ả ượ ả ẩ ạ c hoàn thành trong giai đo n đó.

ơ ở ể ư ậ ớ ị ượ ằ ạ ộ Có nh  v y, m i có c  s  đ  xác đ nh đ c r ng m t giai đo n đã hoàn

ấ ầ ư ế ế ệ ề thành hay ch a. Đi u này r t c n thi ộ ự   t cho vi c theo dõi đánh giá ti n đ  th c

ệ ự ề hi n d  án v  sau này.

1.2. B y giai đo n c a d  án CNTT

ạ ủ ự ả

ể ề ộ ộ ứ ự ả ổ ệ   B ng 1 là m t b c tranh t ng th  v  m t cách phân chia quá trình th c hi n

ự ạ ạ ả ượ ị ở d  án CNTT thành các giai đo n chính: B y giai đo n đ c xác đ nh đây là

ị ế ế ử ấ ự ể ể ệ xác đ nh, phân tích, thi ậ   ử ệ ố t k , th c hi n, ki m th  h  th ng, ki m th  ch p nh n

ư ậ ươ ể ậ ạ ố ợ và v n hành. Có th  nói cách phân đo n nh  v y t ợ   ng đ i h p lý và phù h p

ữ ớ ươ ề ự ộ ự ệ ậ chung v i nh ng ph ng pháp lu n v  th c hi n m t d  án CNTT mà chúng ta

ề ỗ ệ ể ạ ầ ị đã có d p làm quen. V  m i giai đo n, ta c n hi u rõ các khái ni m sau đây:

ụ M c đích ạ ộ Các ho t đ ng chính

ị Xác đ nhị ầ ụ ấ ế Tài li uệ ự ả ấ ể ề Hi u   v n   đ   và   có ướ ượ ng ban đ u c l

ứ ầ ủ

ề   Xác   đ nh:   V n   đ , ả   m c   tiêu,   k t   qu , ộ ủ   đánh   giá   m c   đ   r i ro

ổ ế ể t   k Phân tích H   th ng   t ng   th ầ ụ ể i pháp c  th   ch c   năng;   K ệ ố ể ố ệ ả ầ c n ph i làm gì. ươ ề ng   d   án   và Đ   c   ả   ứ nghiên c u kh  thi; B n ả yêu c u; B ng các r i ro;   ạ ế ề  K   ho ch   ban   đ u;   Đ ả ấ xu t gi ế  ứ ả ặ Đ c   t ạ ho ch tri n khai h  th ng

ừ ố ả ế Thi ệ ủ

ự ượ ế  ế    c   đánh   giá

ế ạ

ế

ể ầ ấ   t kế ế T ng thành ph n c u ố   thành   c a   h   th ng, ệ   ẽ ệ ố h  th ng s  làm vi c ư ế nh  th  nào ự Xây   d ng   các   thành ầ ấ ph n c u thành ở  ử Th cự   hi nệ ế  ả Kh o   sát;   Thi ể ổ ứ m c   t ng   th ;   Đánh   iạ giá l ế ệ ế t   k   h   th ng; Thi   ặ   ế ị Quy t đ nh mua ho c ự     xây   d ng;   Rà   soát t chi ti i t; Đánh giá l ậ L p   trình;   Mua;   S thích   hóa;   Ki m   th ầ ừ t ng ph n

ể ệ

ả

ỗ ợ ấ ượ ế ặ   thi Đ c   t t   k ;   K ậ ấ ạ ho ch   ch p   nh n;   K ạ ho ch   đã   đ iạ l ừ   ế ả t   k   cho   t ng B n   thi ạ   ế ầ thành   ph n;   K   ho ch ố ử ệ ki m   th   h   th ng;   Tài   ườ i dùng li u cho ng ợ   ả ế Báo cáo k t qu  tích h p ệ ố h  th ng i

ả ủ ả   Tích   h p;   Đ m   b o ch t l ự ng ệ

ấ   i   dùng   ch p ệ ố ế Báo cáo k t qu  c a quy trình Demo ệ   ố ệ H   th ng   làm   vi c ố t, không l t ườ Ng ậ nh n h  th ng Th c   hi n   quy   trình Demo đã đ nhị

ạ ỗ ợ

ả ậ V n   hành   và   hoàn thi nệ Ki mể   thử Ch pấ   nh nậ V nậ   hành ạ ế ượ ể   ậ V n   hành;   Chuy n ỗ ợ   ạ ổ đ i; Đào t o; H  tr ; Rút kinh nghi mệ ế K  ho ch h  tr ; Báo cáo ề ế v  k t qu  đào t o; Kinh ệ nghi m đúc k t đ c

ạ ủ ự

ả

ả

B ng 1.1: B y giai đo n c a d  án CNTT

ụ ủ ỗ ả ề ụ ể ế ấ ộ M c tiêu c a m i giai đo n ạ : gi i quy t v n đ  c  th  gì trong toàn b  quá

trình;

­ Các ho t đ ng

ữ ạ ỗ ả ạ ộ : là nh ng gì  mà ta ph i  làm trong m i  giai   đo n. Có

ạ ộ ụ ừ ự ữ ệ ế ạ ố ả nh ng ho t đ ng ph i th c hi n liên t c t ầ  giai đo n đ u đ n cu i nh ư

ự ả ư ệ “qu n lý theo dõi d  án, t li u hóa..."

ặ ả ể ệ ệ ẩ ả ầ ­ Tài li u, s n ph m đ u ra và các đi m m c ẩ   ố : các tài li u ho c s n ph m

ể ạ ặ ỗ ờ ố ơ   ầ c n có sau m i giai đo n. Còn các th i đi m m c (ghi trong ngo c đ n)

ơ ở ệ ể ạ ị là đ  làm c  s  xác đ nh xem công vi c hay giai đo n xong 100% hay

ch a.ư

ệ ữ ệ ườ Ngoài ra, cũng nên phân bi t rõ gi a khái ni m khách hàng và ng i dùng.

ề ặ ườ ữ ậ ợ ượ ử ụ ư M c dù, trong nhi u tr ng h p, hai thu t ng  này đ ầ c s  d ng g n nh  nhau,

ể ể ư ơ nh ng chính xác h n thì có th  hi u: khách hàng là ng ườ ầ ư ự i đ u t d  án (ví d ụ

ặ ướ ườ ữ ườ ự ế ẽ ậ UBND, thay m t nhà n c), và ng i dùng là nh ng ng i th c t s  v n hành

ệ ố ử ụ ư ủ ụ ủ ả ẩ và s  d ng s n ph m c a h  th ng (ví d  nh  các nhân viên c a VP UBND

ụ ể ữ ả ừ ậ ấ ợ ọ ỉ t nh). Do v y, trong t ng ng  c nh c  th , hãy ch n ý nghĩa thích h p nh t.

ạ ủ ự ạ

1.3. Minh ho  cho các giai đo n c a d  án

ể ủ ộ ự ể ề ể ệ ổ Đ  có khái ni m t ng th  và rõ ràng v  quy trình phát tri n c a m t s  án

ư ậ ớ ộ ự ự ự ệ ệ ộ CNTT, hãy so sánh vi c xây d ng m t d  án nh  v y v i vi c xây d ng m t ngôi

ễ ể ữ ườ ự ừ ệ ế nhà cho d  hi u. Nh ng ng ử   i đã t ng làm vi c liên quan đ n xây d ng nhà c a

ẽ ể ế ằ ư ạ có l cũng không đ  ý bi ồ   t r ng quá trình đó cũng g m 7 giai đo n nh  đã trình

ả bày trong b ng 1.

ủ ệ ạ ị Giai đo n xác đ nh c a vi c xây nhà:

ắ ầ ừ ộ ị ỏ ườ ế ạ ặ ườ Hãy b t đ u t ả  m t k ch b n nh : Ng i dùng đ n g p b n (ng ả   i qu n

ề ủ ọ ỏ ở ộ ự ấ ố ộ lý d  án) và nêu ra v n đ  c a h : Tôi s ng trong m t ngôi nhà nh m t vùng

ể ỏ ề ạ ắ ậ ấ ườ phía B c. B n có th  h i ngay: "V y thì sao? Có v n đ  gì?". Ng i dùng s ẽ

ả ờ tr  l i:

Ở ạ ạ ầ

­

nhà tôi, mùa đông thì l nh, còn mùa hè thì l i quá nóng. Tôi c n có s ự

ề đi u hoà nhi ệ ộ t đ .

ổ ố ạ ủ

­ Ban ngày, trong nhà quá sáng, mà bu i t

i l ầ   i không đ  ánh sáng. Tôi c n

ự ề ể ả có s  đi u khi n  nh sáng.

ệ ắ ỗ ầ ạ ả

­ Hi n nay m i khi t m gi

ặ ạ t l i ph i đi ra ngoài và khi c n l ả i ph i đun

ướ ệ ố ầ ướ ệ n c nóng. Do vây tôi c n có h  th ng n ậ c thu n ti n.

ế ệ ố ả ầ ả ộ

­ C  gia đình 2 th  h  s ng chung. Tôi c n có m t kho ng riêng và yên

tĩnh...

ứ ậ ế ấ ả ọ ấ ề ượ ệ ư ế ế C  v y, cho đ n khi t t c  m i v n đ  đ c li t kê h t ra. N u nh  các

ư ượ ầ ế ấ ườ ạ ể ạ yêu c u này ch a đ c vi ạ t ra gi y thì b n hãy giúp ng i ta ghi l i đ  t o ra

ả ướ ệ ạ ự Tài li u yêu c u ầ . Sau đó b n ph i c tính giá thành xây d ng ngôi nhà mong

ể ố ườ ế ư ữ ướ mu n đ  thông báo cho ng i dùng bi t. Đ a nh ng ờ ạ   c tính này và th i h n

ự ệ ề ệ ệ ấ ọ ươ ả ộ th c hi n công vi c vào m t tài li u g i là Đ  xu t ph ng án gi ế i quy t. Các

ư ạ ể ể ờ ượ ố ệ s  li u đ a ra t i th i đi m này có th  không đ ế   ạ c chính xác. B n nên thuy t

ườ ữ ế ế ờ ộ ợ ạ Phân ụ ph c ng i dùng đ i m t th i gian n a cho đ n khi k t thúc giai đo n

ườ ỉ ậ ề ệ ả ấ ợ ớ tích. Trong tr ng h p này, b n đ  xu t m i ch  t p trung vào các công vi c và

ạ giá thành cho giai đo n phân tích mà thôi.

ủ ệ ạ Giai đo n phân tích c a vi c xây nhà:

ả ạ ặ ả ứ ủ ẽ ệ Đ c t ch c năng Nhà phân tích ph i t o ra tài li u c a ngôi nhà s  xây

ứ ự ứ ẹ ữ ự ể ệ ư d ng. Tài li u này ch a đ ng nh ng h a h n ki u nh :

ư ẽ ộ

­ Th a ông, chúng tôi s  xây cho ông m t cái nhà khác. Nhà này có 4 phòng

ờ ườ ể ả ả ỗ ớ v i các kính m  và t ng cách âm đ  đ m b o cho ông có ch  riêng bi ệ   t

và yên tĩnh.

ề ệ ộ ườ ế ặ ắ ẽ ặ ­ Chúng tôi s  đ t đi u hoà nhi t đ  trong t ng, n u v n công t c sang

ẽ ấ ẽ ế ặ ả ơ ề trái, phòng s  mát lên; n u v n đi u hoà sang ph i phòng s   m h n.

ẽ ặ ể ả ệ ắ ả ỗ ề   ­ Trong m i phòng s  đ t công t c ánh sáng đ  đ m b o cho vi c đi u

ậ ề ẽ ế ế ể ơ khi n ánh sáng. N u b t v  phía trên, phòng s  sáng h n; n u b t v ậ ề

ướ ẽ ố ơ phía d i phòng s  t i h n.

ướ ẽ ậ ớ ủ ắ ươ ệ ố ­ H  th ng n c s  t p trung trong nhà t m v i đ  ph ệ ầ ng ti n c n thi ế   t

ặ ồ ử ồ ắ ẽ ặ ệ ắ cho vi c t m gi t. Trong b n r a m t và b n t m s  có các vòi n ướ   c

ề ỉ ượ ứ ướ ạ ố đi u ch nh đ c m c n c nóng l nh theo ý mu n…

ặ ả ứ ỉ ệ ữ ứ ằ Chú ý r ng Đ c t ch c năng ch  li t kê nh ng gì mà ngôi nhà đáp  ng cho

ủ ầ ườ ử ụ ữ ệ ầ ầ yêu c u c a ng i s  d ng: đ u vào, đ u ra và giao di n gi a ngôi nhà và

ườ ệ ở ế ẽ ự ư ng i dùng. Tuy t nhiên đây ta ch a nói đ n s  xây d ng cái nhà đó nh  th ư ế

ỉ ệ ạ ẽ ạ ứ ẹ ữ ầ ệ nào? Tài li u này ch  li t kê nh ng h a h n (đ u ra) mà b n s  t o ra đ  gi ể ả   i

ế ấ ề ườ ệ ầ quy t v n đ  mà ng i dùng nêu ra trong tài li u yêu c u.

ạ ế ế ủ Giai đo n thi ệ t k  c a vi c xây nhà:

ườ ế ế ụ ủ ư ế ệ Ng i thi t k  nhà chính là ki n trúc s . M c đích c a vi c thi ế ế   t k  là

ế ố ệ ố ứ ồ ạ ấ chia h  th ng thành các ch c năng c u thành, r i sau đó k t n i chúng l ộ   i m t

ẻ ệ ả ả ế ế ể ấ ơ ở ơ ủ cách hi u qu . Trên b n v  thi t k  ta có th  th y n i ỗ   ơ , n i ăn, n i ng . M i

ề ặ ộ ượ ố ế vùng đó có m t ho c nhi u phòng. Các phòng đ ặ   c ngăn cách, n i k t ho c

ứ ườ ử ổ ử ị thông nhau qua các b c t ng, c a s , hành lang và c a ra vào...V  trí và thi ế ế  t k

ệ ộ ề ắ ị ề ể ặ đ  đ t đi u hoà nhi t đ , đi u hoà ánh sàng, trang b  phòng t m... ­ t ấ ả ề   t c  đ u

ế ế ế ể ả ả ượ ứ ư ứ ả ph i thi t k  chi ti t đ  đ m b o đ c các ch c năng nh  đã h a.

ả ế ế ẽ ư ế ệ ố ẽ ệ ấ ớ ỉ B n thi t k  s  cho th y h  th ng s  làm vi c nh  th  nào. Đây m i ch  là

ế ế ổ ộ ố ườ ể ợ ầ ả ế ế ế ơ thi t k  t ng th . Trong m t s  tr ng h p c n có b n thi t k  chi ti t h n cho

ấ ả ữ ề ộ ạ ặ ả ệ Đ c t thi ế ế t k ừ t ng phòng m t. T t c  nh ng đi u này ghi chép l i vào tài li u

ử ệ ố ự ủ ệ

ả ằ ậ ả ầ ớ Giai đo n ki m th  h  th ng c a vi c xây d ng nhà: Là t p h p t ể ạ ợ ấ ả t c  các thành ph n vào v i nhau và đ m b o r ng chúng làm

ể ắ ầ ệ ồ ộ ớ ể ợ vi c đ ng b  v i nhau (tích h p). Trong cái nhà này, ta có th  b t đ u ki m th ử

ừ ả ằ ế ầ ề ả ấ ả t cái móng và n n nhà. Sau đó đ n t ng 1, đ m b o r ng t ấ t c  các c u thành

ệ ố ẽ ợ ề ế ặ ề đ u làm vi c t ớ t và liên k t ch t ch  h p lý v i cái n n móng đã xây. Sau đó

ụ ấ ả ề ệ ắ ấ ố ế ầ đ n t ng hai, ba... Kh c ph c t t c  các v n đ  đã phát hi n ra. Cu i cùng

ườ ử ạ ự ư ể ế ầ ợ ồ ộ ng i ki n trúc s  và bên làm h p đ ng xây d ng c n ki m th  l i m t cách h ệ

ố ế ề ắ ộ ồ ở ư ừ th ng t ng chi ti t m t: ánh sáng, đi u hoà, bu ng t m, phòng ... theo nh  đã

ặ ả ệ ị ế ế xác đ nh trong các tài li u đ c t thi t k  đã có.

ử ấ ể ạ ậ Giai đo n ki m th  ch p nh n:

ườ ọ ầ ủ ệ ặ ạ ầ ấ Ng ớ   i dùng ho c đ i di n c a h  l n đ u tiên trông th y ngôi nhà m i

ọ ẽ ể ử ạ ỉ ừ ộ ế ộ ươ hoàn ch nh. H  s  ki m th  l ệ ố i m t cách h  th ng t ng chi ti t m t t ứ   ng  ng

ứ ế ề ấ ọ ổ ớ ặ ả v i đ c t ệ  ch c năng đã có. N u h  phát hi n ra v n đ  gì đó không  n, thì

ề ễ ụ ữ ự ệ ả ắ ấ ắ   nhóm d  án ph i có trách nhi m kh c ph c ngay. Có nh ng v n đ  d  kh c

ụ ụ ư ề ả ấ ắ ữ ph c, nh ng không ph i không có nh ng v n đ  khó mà kh c ph c ngay đ ượ   c.

ế ườ ứ ằ ộ Hãy hình dung xem n u ng i dùng nói:"Tôi nghĩ r ng ông đã h a xây m t nhà

ủ ư ế ữ ứ ệ ả ộ 4 phòng ch  không ph i là m t nhà 3 phòng ng  nh  th  này!". Nh ng vi c nh ư

ự ấ ả ậ ầ ầ ậ v y cũng r t hay x y ra trong các d  án CNTT. Do v y c n có các yêu c u rõ

ề ữ ứ ộ ứ ề ệ ả ậ ầ ràng và tho  thu n v  nh ng đi u ki n, m c đ  đáp  ng yêu c u này.

ạ ậ ủ ệ Giai đo n v n hành c a vi c xây nhà:

ạ ườ ế ở ủ ể Trong giai đo n này, ng i dùng c a chúng ta chuy n đ n trong ngôi nhà

ố ở ủ ấ ớ ư ế ạ ườ ề m i. V n đ  ch  ch t giai đo n này là nhà ki n trúc s  và ng ự   i xây d ng

ệ ầ ả ớ ờ ẫ v n còn có trách nhi m v i ngôi nhà này. C n có th i gian b o hành (6 tháng

ề ầ ể ẽ ụ ệ ấ ấ ả ắ ộ ữ ế đ n m t năm) vì có th  s  xu t hi n nh ng v n đ  c n ph i kh c ph c. Và có

ơ ộ ể ề ộ ự ự ể ấ ớ ơ ớ ộ th  có c  h i đ  đ  xu t xây d ng m t ngôi nhà l n h n ­ (m t d  án m i!).

ư ệ ằ ạ ầ ồ L u ý r ng giai đo n này không bao g m vi c duy trì ­ khi mà c n có

ữ ậ ậ ườ ệ ướ ề ế ấ nh ng chi phí c p nh t th ng xuyên khác (ti n đi n n c...). N u luôn xu t

ơ ữ ở ộ ự ữ ẽ ệ ầ ờ ế hi n nh ng yêu c u m  r ng h n n a, thì d  án s  không bao gi k t thúc

ượ ả ứ ể ở ầ ế ầ ế ạ ế đ c. C n ph i d t đi m ự  giai đo n k t thúc d  án; còn n u c n thi ẽ t thì s

ộ ự ự ệ ớ th c hi n m t d  án m i.

Bình lu n:ậ

ụ ể ề ữ ạ ặ ộ ạ   M c dù minh ho  trên cho ta m t hình dung khá c  th  v  nh ng công đo n

ự ộ ự ư ự ứ ệ ậ ầ ươ t ng t trong quá trình th c hi n m t d  án CNTT, nh ng c n nh n th c rõ

ự ế ữ ự ự ự ề ề ể ràng trên th c t gi a các d  án v  xây d ng và d  án CNTT có nhi u đi m khác

ơ ả nhau c  b n.

ể ể ụ ứ ề ề ấ ế ế Th  nh t là, ví d  nêu trên ai cũng có th  hi u vì đ u ít nhi u bi t đ n các

ể ạ ộ ườ ấ ễ ự công đo n đ  xây d ng m t cái nhà. Ng i dùng cũng r t d  dàng mô t ả ụ ể   c  th

ế ọ ơ ướ ư ế ộ ừ ạ cho b n bi t xem h  m c có m t ngôi nhà nh  th  nào t ắ ế ừ    màu s c đ n t ng

ư ệ ạ ộ ườ ứ ụ ể ị viên g ch m t. Nh ng li u có bao nhiêu ng i  ng d ng CNTT có th  xác đ nh

ượ ư ậ ữ chính xác đ ầ ủ ọ c nh  v y nh ng yêu c u c a h ?

ệ ệ ế ế ấ ẩ ề Ti p đó là, cho đ n nay đã có r t nhi u kinh nghi m và chu n cho vi c xây

ư ự ư ử ự ậ ị d ng nhà c a, nh ng trong lĩnh v c CNTT chúng ta th m chí còn ch a xác đ nh

ữ ệ ươ ự ư ế ầ rõ nh ng khái ni m t ng t ồ  móng nhà, t ng hay bu ng...là nh  th  nào, nói

ấ ể ọ ữ ế ấ ẩ ố ườ cách khác là còn r t thi u nh ng chu n th ng nh t đ  m i ng ể   i cùng hi u

nhau.

ươ ẽ ế ả ế ơ ừ ặ ộ Các ch ng ti p theo s  mô t chi ti ạ t h n t ng giai đo n m t và đ c bi ệ   t

ủ ệ ế ườ ự ả ỗ ộ chú ý đ n vai trò, trách nhi m c a ng ạ   i qu n lý d  án trong m i m t giai đo n

đó.

ƯƠ Ạ Ị CH NG II. GIAI ĐO N XÁC Đ NH

ụ M c đích:

ụ ủ ạ ượ ế ầ ủ ề M c đích c a giai đo n này là có đ ộ ự ể c m t s  hi u bi t đ y đ  v  các

ầ ủ ề ườ ượ ầ ấ v n đ , các yêu c u c a ng ể i dùng có th  hình dung đ ấ   ủ ề c đ y đ  v  các v n

ượ ự ệ ề ủ ự đ  c a d  án, ướ ượ c l ng đ ờ c giá thành và th i gian th c hi n.

ạ ộ ầ ạ Các ho t đ ng chính c n làm trong giai đo n này là:

ề ủ ể ấ ấ ườ ầ ề Tìm hi u th u đáo v  các v n đ  c a ng ữ i dùng và nh ng gì c n thi ế ể  t đ

ả ế ấ ề gi i quy t v n đ  đó.

ế ị ự ự ự ệ ệ ả ầ ầ ả   C n ph i quy t đ nh có th c hi n hay không th c hi n d  án. Ta c n ph i

ế ề ơ ộ ể ắ ằ ự ả bi t ch c r ng d  án là kh  thi và có nhi u c  h i đ  mà thành công.

ể ự ự ế ệ ượ ủ ầ N u d  án có th  th c hi n đ c, c n phân tích đánh giá các r i ro có th ể

ế ấ ả ả ầ ạ ượ ế ớ ả x y ra và chi ti t hoá t t c  các k t qu  c n đ t đ c, khi nào và v i giá thành

bao nhiêu.

ừ ả ắ ầ ạ ộ ề ạ ả Cũng t giai đo n này, ta ph i b t đ u ngay các ho t đ ng v  qu n lý d ự

ư ệ ệ ụ ạ ộ ế án, xem xét, báo cáo và t li u hoá; và ti p t c ti n hành các ho t đ ng đó cho

ự ế ế đ n khi k t thúc d  án.

ả ế ệ ầ Các tài li u c n ph i vi t:

ề ươ ở ầ ủ ể ề ạ ộ ự ấ Đ  c ự ng d  án : kh i đ u c a m t d  án, đ  đ  đ t lên c p trên xem xét

ự ủ ệ ộ và  ng h  cho th c hi n;

ả ể ự ứ ể ệ ằ ượ ứ Nghiên c u kh  thi ự : đ  ch ng minh r ng d  án có th  th c hi n đ c v ề

ể ấ ậ ớ ặ ỹ ậ ượ ớ ợ ế m t k  thu t v i chi phí có th  ch p nh n đ c so v i l i ích kinh t mà nó s ẽ

ạ ả ượ ầ ư đem l ệ i; tài li u ph i đ c nhà đ u t thông qua;

ề ữ ầ ủ ự ể ệ Tài li u yêu c u ầ : giúp cho nhóm d  án hi u rõ v  nh ng yêu c u c a ng ườ   i

ể ề ơ ở ớ ả ụ ể ợ ướ dùng và trên c  s  đó m i có th  đ  ra gi i pháp c  th  thích h p và c tính

ủ ườ ụ ể ệ ầ ợ ọ giá thành c a nó; (trong tr ng h p c  th , đây chính là tài li u g i th u). Tài

ả ượ ệ ườ li u này ph i đ c ng i dùng thông qua;

ự ướ ở ạ ể ẩ ị ươ Danh sách r i roủ : d  đoán tr ữ c nh ng tr ng i đ  chu n b  ph ng án

ố đ i phó;

ế ạ ạ ướ ơ ở ầ K  ho ch ban đ u ầ : v ch ra các b c chính, làm c  s  đ u tiên đ ể ướ   c

ượ ậ ị ả ượ ả ự ư ự ế ạ l ng và l p l ch cho d  án. K  ho ch đ a ra ph i đ ố   c c  nhóm d  án th ng

nh t;ấ

ề ả ườ ề Đ  xu t ấ   (propsal) gi i pháp cho ng i dùng: ướ ượ c l ầ   ng ban đ u v  giá

ố ớ ờ ạ ự ự ệ thành và th i h n cho d  án. Đ i v i các d  án bên ngoài, đây là tài li u chính

ụ ự ữ ứ ủ ằ ấ ị ị th c trình bày nh ng ý đ nh c a nhóm d  án nh m cung c p các d ch v  mà

ươ ố ầ ự ầ ể ệ ầ ế ng ì dùng yêu c u (tài li u d  th u). Đi m m c c n thi ệ t là tài li u này đ ượ   c

ủ ầ ư ủ ự ặ ấ ế ị ầ ậ ch  d  án ch p thu n ho c ch  đ u t quy t đ nh trúng th u.

ề ươ

2.1.  Đ  c

ự ng d  án

ụ M c tiêu:

ở ầ ủ ự ệ ườ ể Đây là tài li u kh i đ u c a d  án th ấ ng đ  trình lên c p trên xin đ u t ầ ư

ế ấ ưở ố ể ự ẩ ấ kinh phí. N u xét th y đó là ý t ng t ọ   ề t, c p có th m quy n có th  l a ch n

ứ ầ ư ướ ế ỗ ợ ể đ u t c h t h  tr  đ  nghiên c u thêm. , tr

ộ N i dung:

ụ ề ươ ộ ự ủ ủ ằ ộ Ví d  đ  c ị   ng c a m t d  án CNTT n m trong KHTT c a B  ngành đ a

ươ ượ ớ ệ ấ ph ng đã đ c gi ậ i thi u qua t p hu n sau.

Tên d  án:ự

ự ơ ủ C  quan ch  trì d  án

ậ ứ ự ơ ở 1. C  s  và lu n c  d  án

ủ ơ

c giao

ự ự ố ợ 1.4. Các c  quan tham gia ph i h p ế ẫ 1.5. Các lu n c , lý do d n đ n xây d ng d  án

ứ ụ ệ 1.1. Nhi m v , ch c năng c a c  quan ụ ượ ệ 1.2. Nhi m v  đ ệ ự 1.3. Năng l c hi n có ơ ở ạ ầ H  t ng c  s Cán bộ ơ ậ ứ ủ ự ụ

ắ

ộ

2. Các m c tiêu c a d  án ạ ụ 2.1. M c tiêu dài h n ụ ạ 2.2. M c tiêu ng n h n ủ ự ả

ể ế ộ c tri n khai và ti n đ

3. N i dung c a d  án ộ  các n i dung chính 3.1. Mô t ạ ộ ướ 3.2. Các ho t đ ng, các b ạ ượ c

ả ầ ế 4. K t qu  c n đ t đ ự 5. D  toán

ạ ộ

ừ 5.1. Theo t ng ho t đ ng 5.2. Theo các kho n:ả

ứ ệ ả Chuyên gia  Đào t oạ ế ị t b   Thi ả Các kho n khác 2.2.  Tài li u nghiên c u kh  thi

ụ M c tiêu:

ự ể ị ả ờ ướ Đ  xác đ nh xem d  án có đáng làm hay không. Tr ầ c tiên, c n tr  l

ế ậ ể ự ệ ượ ỹ ự ỏ i rõ   ớ   c k  thu t hay không ?”, và n u có, thì "v i câu h i:"D  án có th  th c hi n đ

ợ chi phí là bao nhiêu và l ư ế i ích nh  th  nào?"

ộ N i dung

ớ ơ ở ề ổ ứ ề ề ả ệ

­ Gi

i thi u v  n n t ng c  s , v  t ch c.

ề ặ ấ ­ Đ t v n đ .

ả ả ể ử ụ ể ả ậ ỹ

­ Mô t

các gi i pháp k  thu t có th  s  d ng đ  gi

ụ ế ị ứ ầ ầ Ví d , các thi ề t b  ph n c ng, ph n m m khác nhau, mua ho c t ề   ế ấ i quy t v n đ . ặ ự

ụ ứ ự ấ xây d ng l y các  ng d ng...

ề ỗ ả

­

Đánh giá v  tài chính cho m i gi i pháp đó

ấ ự ề ọ ả ố ư

­ Phân tích đ  xu t l a ch n gi

i pháp t ấ i  u nh t

ỏ ằ ạ ệ ạ ơ ể ờ ị ứ ­ Ch ng t r ng t ể i th i đi m hi n t ự   ể i đ n v  có th  tri n khai th c

ệ ự ả hi n d  án kh  thi này.

ế ụ ư ế ự ể

­ Ti p t c tri n khai d  án nh  th  nào.

ạ ệ ể ờ ỉ ướ ượ c l ể ớ ng có th  m i ch  là ở ứ    m c

Chú ý: T i th i đi m này, vi c đánh giá  ấ ề ố ề ắ ế D (sai s  ± 100%). Đi u này không thành v n đ  l m, vì các k t qu ả ướ ượ   c l ng

ụ ụ ỉ ằ ự ệ ằ ạ ị ch  nh m ph c v  cho vi c xác đ nh xem d  án có n m trong ph m vi tài chính cho

phép hay không.

ầ ệ 2.3.  Tài li u yêu c u

ụ ể ắ ắ ượ ự ầ Giúp cho nhóm d  án có th  n m b t đ ủ c đ y đ  các khía M c đích:

ề ầ ủ ấ ả ả ả ự ộ ế ề ầ ấ ạ c nh c a v n đ  c n ph i gi i quy t; đ  xu t xem c n ph i t đ ng hoá ở

ữ ượ ả ủ ệ ả ệ nh ng công vi c nào và tính đ ệ c giá thành/hi u qu  c a gi

ữ ễ ể ớ ả ượ ễ ả ộ i pháp. Tài li u này   ậ    m t cách rõ ràng thông qua ngôn ng  d  hi u v i các thu t ph i đ c di n t

ữ ứ ữ ụ ệ ả ậ ằ ộ ọ ng  nghi p v  quen thu c, ch  không ph i là b ng các thu t ng  tin h c. Tài

ệ ượ ử ụ ầ ừ ư ệ ế ầ ầ ọ li u này đôi khi đ ọ c s  d ng nh  tài li u g i th u n u c n g i th u t bên

ngoài.

ư ụ ồ ộ ệ N i dung tài li u bao g m các m c đích chính nh  sau:

­ Gi

ớ ề ầ ệ ấ ả ứ ế ệ ữ i thi u chung: Nh ng v n đ  c n gi ụ ơ ấ   i quy t: ch c năng nhi m v , c  c u

ổ ứ ị ề ườ ệ ạ t ử ủ ấ  ch c, l ch s  c a v n đ , môi tr ệ ng làm vi c hi n t i...

­ M c tiêu c a d  án:

ủ ự ụ

ầ ạ ả ả  C n ph i làm gì và t ư ế i sao ph i làm nh  th .

 Các ràng bu c v  kinh phí và th i gian.

­

ộ ề ờ

ả ư ế ệ ố ứ ệ ẽ ị Mô t các ch c năng chính: Xác đ nh xem h  th ng s  làm vi c nh  th  nào.

­ Các đ u ra:

ầ

 Xác đ nh các thông tin mà h  th ng c u t o ra, t n su t c a chúng (còn

ệ ố ấ ạ ấ ủ ầ ị

ể ả ữ ể ệ ả ượ vi c dùng nh ng bi u báo cáo nào đ  đ m b o đ c các thông tin đó là

ệ ủ ườ công vi c c a ng i phân tích).

 Các ph n c ng, ph n m m, tài li u c n có nh  s n ph m c a d  án.

ủ ự ầ ứ ệ ầ ư ả ề ầ ẩ

­ S  b  v  các thông tin đ u vào c n thi

ơ ộ ề ầ ầ ế ề ả t: Nhi u khi ph i sau khi phân tích

ớ ị ượ m i xác đ nh rõ đ c.

­ M t s  yêu c u khác:

ộ ố ầ

ố ượ ử ấ ầ ữ ự ưở ị  T n su t giao d ch, x  lý; kh i l ầ ư ng thông tin c n l u tr , s  tăng tr ng.

 Ai s  s  d ng, s  d ng

ẽ ử ụ ử ụ ở đâu.

 Tính t

­

ươ ệ ố ả ậ ớ ộ ng thích v i các h  th ng đã có, đ  tin c y, b o trì...

Ả ưở ố ớ ơ ụ ẽ ệ ổ ị nh h ng đ i v i đ n v : Các thay đ i trong quy trình nghi p v  s  có tác

ư ế ố ớ ườ ở ộ ộ đ ng nh  th  nào đ i v i ng i dùng, ậ  b  ph n nào...

­ Đ i v i tài li u dùng đ  g i th u:

ố ớ ể ọ ệ ầ

 Yêu c u thêm thông tin liên quan t

ầ ớ ự ệ i kinh nghi m, năng l c...

 Các đi u kho n quy đ nh v  b n quy n, trách nhi m, b o hành...

ề ả ề ệ ề ả ả ị

Chú ý:

ấ ố ấ ọ ệ ­ Kinh nghi m cho th y t t nh t là các chuyên gia phân tích và tin h c hãy h ỗ

ớ ợ ườ ế ượ ầ ủ ọ tr  cùng v i ng i dùng vi t lên đ ọ   c rõ yêu c u c a h . Chuyên gia tin h c

ể ườ ử ụ ự ự ữ không th  nghĩ thay cho ng ầ i s  d ng nh ng yêu c u th c s  trong công

ụ ủ ọ ượ ệ ệ ữ ư ặ ườ vi c nghi p v  c a h  đ c; nh ng m t khác, vì nh ng ng i dùng có th ể

ư ượ ọ ượ ể ữ ể ch a hi u rõ đ c là CNTT có th  giúp h  đ ộ c nh ng gì m t cách c  th ụ ể

ể ọ ượ ố ủ nên đôi khi h  khó phát bi u đ ặ   c chính xác các mong mu n c a mình, m c

ọ ườ ả ệ ố ể ậ ơ dù chính h  là ng i hi u rõ h n ai c  h  th ng đang v n hành và các t n t ồ ạ   i

ầ ả ế c n c i ti n.

ữ ả ườ ữ ể ố ườ ế ­ Ph i tìm đ n nh ng ng ầ i dùng tiêu bi u đ u cu i ­ nh ng ng ề   i có quy n

ề ệ ố ế ị ự ế ị ẽ ả   cho ý ki n quy t đ nh v  h  th ng đ nh xây d ng và đánh giá xem nó s   nh

ưở ệ ủ ơ ộ ộ ế ế ệ ế ậ ị h ế   ự ng đ n công vi c c a đ n v . N u d  án là n i b  thì vi c ti p c n đ n

ườ ố ớ ử ụ ự ư ấ ng ự   i dùng không m y khó khăn. Nh ng đ i v i các d  án có s  d ng l c

ượ ở ườ ự ệ ề ả ả ạ l ng bên ngoài thì ng i qu n lý d  án ph i làm sao t o đi u ki n cho

ữ ế ệ vi c giao ti p gi a hai bên.

­ Qui trình ph ng v n th

ấ ỏ ườ ừ ị ầ ơ ng đi t ầ    quy trình thông tin trong đ n v , đ u ra, t n

ứ ể ấ ờ ộ ớ ị ượ su t, đ  chính xác, th i gian; và sau đó m i xác đ nh đ  đáp  ng đ ầ   c thì c n

ầ ở ệ ạ các thông tin đ u vào gì, đâu, khi nào, ai có trách nhi m và t ả i sao ph i cung

ấ c p. (5W).

ố ớ ự ữ ể ầ ả ẫ ẵ   ­ Đ i v i nh ng yêu c u không rõ ràng, có th  ph i làm xây d ng các m u s n

ụ ụ ố ươ ể ỏ ế ườ (prototype ­ xem ph  l c cu i ch ng) đ  h i ý ki n ng ế   i dùng, hãy tìm đ n

ườ ầ ầ ầ ộ ỏ h i ng i dùng khác và chính xác hoá các yêu c u m t cách d n d n, qua

ề ầ nhi u l n.

­ Tránh thay đ i yêu c u khi b t tay vào th c hi n d  án vì s  t n kém thêm.

ệ ự ẽ ố ự ầ ắ ổ

­ Đ i v i các v n đ  ch a xác đ nh rõ (ví d  vi c c n m t h  đi u hành nào

ụ ệ ầ ộ ệ ề ố ớ ư ề ấ ị

ả ị ướ ả ử ẽ ấ ạ ể đó), có th  có các gi đ nh tr c và nh n m nh s  ph i x  lý ra sao trong

ườ ợ ả ị ữ tr ẽ ng h p sau này s  không theo các gi đ nh đó n a.

­ S  d ng hai b

ử ụ ướ ướ ượ ứ ạ ự ế ề ạ ờ c l c ng n u d  án quá ph c t p. T i th i đi m này, có

ứ ướ ượ ớ ố th ể ướ ượ c l ng v i sai s  +­50%. Đó là m c c l ạ ng lo i C.

­ Tài li u này nh t thi

ệ ấ ế ả ượ ườ ấ t ph i đ c ng ộ   i dùng nh t trí thông qua. Đây là m t

2.4.  Danh sách các r i roủ

ố ấ ữ ể ọ trong nh ng đi m m c r t quan tr ng.

ụ ề ệ ẽ ượ ủ ầ ả ọ ỹ T m quan tr ng và k  năng v  vi c qu n lý r i ro s  đ c đ ề M c tiêu:

ế ộ ươ ươ ủ ữ ề ậ c p đ n trong m t ch ng trình riêng (ch ng 13). R i ro là nh ng đi u mà

ự ư ế ề ạ ằ ả ơ   ể không n m trong k  ho ch nh ng có th  làm cho d  án ph i chi phí nhi u h n

ướ ầ ệ ệ ấ ờ ọ ị ả   vi c kéo dài th i gian đã đ nh. B c đ u tiên và quan tr ng nh t trong vi c qu n

ủ ấ ướ ể ả ự ủ ữ ả ố ắ lý r i ro, là ph i c  g ng nhìn th y tr c xem nh ng s  r i ro có th  x y ra là

ủ ữ ể ầ ượ gì, đ  đánh giá nh ng chi phí cho xác đáng. Danh sách r i ro c n đ c thi ế ậ   t l p

ừ ngay t ạ  giai đo n này.

ộ N i dung:

ệ ạ ủ ự ể ả ủ Li ộ   ỗ t kê các r i ro có th  x y ra trong m i giai đo n c a d  án, theo các c t

ứ ộ ả ấ ả ưở ớ ự ắ xác su t x y ra, m c đ   nh h ng t ế i d  án và s p x p chúng theo th  t ứ ự ộ    c t

ư ừ ệ ấ ấ ầ ả ể ầ u tiên c n chú ý t cao đ n th p, ai có trách nhi m, c n gi ắ   i pháp gì đ  kh c

ụ ướ ụ ả ộ ưở ủ ừ ủ ph c và chi phí c tính là bao nhiêu (ph  thu c vào  nh h ng c a t ng r i ro)

ả – B ng 2.1.

ẽ ượ ậ ự ả ậ ả B ng này s  đ c c p nh t trong quá trình theo dõi qu n lý d  án. Có th ể

ộ ố ủ ơ ữ ẽ ề ẽ ệ ấ m t s  r i ro s  không còn nhi u nguy c  n a, và cũng s  xu t hi n thêm các

ạ ủ lo i r i ro khác.

STT

R i roủ

Xác su tấ

ưở A/H ng t

ớ   i

M cứ

Ng

iườ

Bi nệ

Giá

ệ

x y raả

vi c thành

ộ ầ   đ  c n

có

pháp

ph iả

ạ ủ ự b i c a d

chú ý

trách

trả

nhi mệ

án

ị

Xác đ nh

ế

ẩ

1

Thi u chu n

6

4

24

ậ

2

Ch m phê

3

2

6

ệ

duy t kinh phí

Phân tích

ế

3

Thi u chuyên

6

6

36

gia

4

Không ph i ố

3

4

12

ợ ố h p t t

5

Không có ng

iườ

7

5

35

dùng am hi uể

...

...

ả

B ng 2.1

2.5. K  ho ch ban đ u

ế ạ ầ

ệ ế ứ ư ế ạ ậ ộ ọ ầ   L p k  ho ch là m t công vi c h t s c quan tr ng và khó khăn, nh ng c n

ả ượ ậ ố ự ể ệ ph i đ ệ c th c hi n th t t ệ   ấ ố ự t. Kinh nghi m cho th y s  d  án tri n khai ch ch

ướ ớ ố ự ư ậ ề ế ế ạ ấ ả h ơ ng do thi u k  ho ch là nhi u h n so v i s  d  án nh  v y do t t c  các

ộ ạ ế ế ầ ạ ộ nguyên nhân khác g p l ị i. Đây là m t quá trình đ nh ti n d n: k  ho ch th ườ   ng

ả ượ ạ ể ủ ự ế xuyên ph i đ c xem xét l ự ể   i trong ti n trình phát tri n c a d  án, trong s  hi u

ế ộ ố ơ ệ ậ ề ậ ơ bi t và thu nh n thông tin ngày m t t t h n, nhi u h n. Ngoài vi c l p k ế

ư ầ ạ ạ ẫ ị ho ch ban đ u trong giai đo n xác đ nh, xin hãy l u ý là v n còn có hai giai

ữ ể ạ ạ ế ạ ể đo n n a đ  có th  xem l ạ   ạ i k  ho ch; đó là giai đo n phân tích và giai đo n

ế ế Ở ỗ ứ ế ạ ầ ậ thi t k . m i m c k  ho ch, các yêu c u v ề ướ ượ c l ớ   ả ng và tho  thu n v i

ứ ộ các thành viên trong nhóm cũng có m c đ  khác nhau.

ứ ộ ế ạ STT M c đ  k  ho ch Ướ ượ c l ng Nhân sự

ả 1 ứ Nghiên c u kh  thi +­100% (D)

ệ ầ 2 ế Tài li u yêu c u ­ K +­ 50% (C) Trao đ i tr ổ ướ ề c v

ạ ầ ầ ả ho ch ban đ u ờ kho ng th i gian c n

ự ế đ n nhân s

ế ạ ố ạ ượ ự ồ 3 K  ho ch cu i cùng + ­25% (B) Đ t đ c s  đ ng ý

ạ ự (giai đo n phân tích) ủ c a nhân s

ế ượ ẳ ị 4 ạ K  ho ch đã đ c + ­ 10% (A) Kh ng đ nh l ạ ự i s

ạ ế xem xét l i (Thi ế ế t k ) ộ ầ ữ cam k t m t l n n a

ả

B ng 2.2

ụ ầ ủ ế ạ a. M c tiêu c a k  ho ch ban đ u:

ướ ở ầ ữ ệ ị ướ ự Là b c kh i đ u trong vi c xác đ nh ra nh ng b ể   c phát tri n d  án và

ự ầ ữ ồ ế ỗ ướ ầ nh ng ngu n nhân l c c n thi t trong m i b c đó, c n trong bao lâu và giá bao

ế ạ ở ầ ự ị nhiêu. K  ho ch này cho phép ướ ượ c l ng và lên l ch trình kh i đ u cho d  án.

­ Đây là tài li u n i b , trong đó v ch ra các b

ộ ộ ệ ạ ướ ị ệ   c, xác đ nh chi phí, công vi c,

ườ ầ ế ự ệ ỗ ị ườ ố ượ s  l ng ng i c n thi t cho d  án, l ch làm vi c cho m i ng ữ   i... nh ng

ạ ộ ể ạ ự ự ẽ ệ ả ả ẩ   ho t đ ng chính mà nhóm d  án s  ph i th c hi n đ  t o ra các s n ph m

yêu c u.ầ

­ Văn b n hoá nh ng s  th a thu n tham gia vào d  án c a các thành viên (bao

ự ỏ ủ ự ữ ả ậ

ờ ậ ả ờ ứ ủ ộ ườ ằ gi , bao lâu...). Tho  thu n là l i h a c a m t ng ệ   ọ ẽ ự i r ng h  s  th c hi n

ầ ự ữ ủ ề ả ậ ộ ườ m t đi u nào đó. Chúng ta c n s  tho  thu n c a nh ng ng ầ   i mà ta c n,

ệ ặ đ c bi t là t ừ :

ườ ự ả ữ  Nh ng ng i trong ban qu n lý d  án.

 Tr

ưở ự ả ng ban qu n lý d  án.

 Ng

ườ ự ề i đi u hành d  án.

 Các thành viên trong Ban qu n lý d  án.

ự ả

 Các nhân viên k  thu t.

ậ ỹ

 Ng

 Nhóm làm vi c.ệ

ườ ạ ậ ỹ i lãnh đ o nhóm k  thu t.

ặ ồ ổ ự  Ngu n nhân l c khác... đ c bi ệ ừ t t các nhóm khác trong cùng t ứ    ch c

ươ (ch ng trình).

b. Các b

ướ ế ạ ế ạ c trong quá trình làm k  ho ch, trong đó có k  ho ch ban

đ uầ

ư ệ ưỡ ệ ậ ế ạ ướ ệ Vi c l p k  ho ch cũng ví nh  vi c c ự ậ i ng a v y: tr ự c khi th c hi n ta

ệ ẽ ế ấ ấ ử ồ ư ể ọ ộ   ả c m th y r t là khó; nh ng sau khi đã th  r i thì m i vi c s  ti n tri n m t

ề ễ ấ ướ ả ọ cách d  dàng. V n đ  là ph i h c cách làm và tuân theo các b c sau:

ướ ệ B c 1: Phân chia công vi c (WBS ­ Work Breakdown Structure)

­ T m quan tr ng:

ọ ầ ộ ế ề ấ ạ ỏ ỗ V n đ  chính trong m i m t k  ho ch là chia nh  các

ạ ộ ầ ế ạ ộ ầ ế ầ ho t đ ng c n thi t thành các ho t đ ng c n thi t thành các thành ph n nh ỏ

ấ ầ ề ế ư ậ ơ ở ể ớ ơ h n. Đi u này r t c n thi t vì có nh  v y m i có c  s  theo dõi và ki m tra

ượ ụ ể ộ ự ế ề ệ đ ể c ti n đ  th c hi n v  sau này. C  th  là qua đó có th :

 T  ch c s  d ng t

ứ ử ụ ổ ố ự ấ ồ ỗ ằ t nh t ngu n nhân l c b ng cách giao cho m i ng ườ   i

ự ủ ệ ầ ợ ớ ph n vi c thích h p đúng v i năng l c c a mình.

 D   đánh   giá   và

ễ ữ ệ ố ơ ớ ỏ ươ ượ c   l ng   h n   đ i   v i   nh ng   công   vi c   nh   kéo   dài

ừ ầ ả kho ng t 2­4 tu n.

 T o đi u ki n cho vi c s p x p công vi c: Công vi c càng nh  thì càng d

ệ ắ ệ ế ệ ề ệ ạ ỏ ễ

ự ẽ ệ ể ề ậ ộ ậ ị l p l ch, có th  làm nhi u vi c cùng m t lúc, do v y d  án s  càng nhanh

h n.ơ

 Giúp b n suy nghĩ toàn di n v  m i vi c c n làm.

ệ ầ ề ọ ệ ạ

 D  ki m tra ti n đ  công vi c, vì m i m t ph n công vi c nh  đ u có

ễ ể ỏ ề ệ ệ ế ầ ộ ỗ ộ

ể ấ ủ ế ạ ậ ngày k t thúc c a nó, vì v y b n có th  th y chính xác lúc nào thì nó hoàn

thành.

­ Ph

ươ ấ ừ ấ ệ Theo c u trúc phân c p t ố    trên xu ng ng pháp phân chia công vi c:

ướ ề ệ ế ượ ị ở ứ ấ ấ d ọ i, cho đ n khi m i công vi c đ u đ c xác đ nh ố    m c th p nh t. Đ i

ệ ở ứ ự ườ ớ v i các d  án CNTT, phân chia công vi c ầ  m c đ u tiên th ắ ầ   ng b t đ u

ạ ủ ự ư ẽ ả ả ằ b ng b y giai đo n c a d  án nh  đã và s  mô t trong sách này. Dùng máy

ấ ủ ể ư ụ ệ tính (ví d  MS Profect đ  đ a các công vi c này vào theo phân c p c a chúng)

ị

ầ

0. Tên d  ánự ạ 1. Giai đo n xác đ nh ề ươ ự 1.1 Đ  c ng d  án ệ 1.2 Tài li u yêu c u ầ ạ 1.3 K  ho ch ban đ u

ậ ế ạ 2. Giai đo n phân tích ế ế ạ t k 3. Giai đo n thi ệ ự ạ 4. Giai đo n th c hi n ử ệ ố ạ ể 5. Giai đo n ki m th  h  th ng ậ ấ ạ 6. Giai đo n ch p nh n ạ 7. Giai đo n v n hành

Hình 2.1

­ Khi nào thì d ng: B n ph i phân chia công vi c thành nh ng ph n nh  t

ỏ ớ ữ ừ ệ ả ạ ầ i

m c:ứ

 Rõ ràng, d  hi u, đ c bi

ễ ể ặ ệ ố ớ ữ ệ ầ ớ t là đ i v i nh ng ph n vi c liên quan t i xây

ả ẩ ậ ỹ ự d ng các s n ph m k  thu t;

 Có th  giao cho ai đó th c hi n: B n có m t ng

ự ệ ể ạ ộ ườ ặ ộ i ho c m t nhóm

ườ ể ự ệ ệ ầ ng i có th  th c hi n giao ph n vi c đó;

 Có th

ứ ự ệ ệ ả ể ướ ượ c l ng (công s c, giá thành): Công vi c ph i th c hi n đ ượ   c

ậ ủ ộ ườ ặ ườ ự ớ ự ả v i s  đ m nh n c a m t ng ộ i ho c m t nhóm ng ệ i th c hi n. Công

ườ ầ ể ệ ố ứ s c là s  ngày/ng i c n đ  làm công vi c. Giá thành là chi phí cho công

ư ạ ộ ứ s c đó c ng thêm các lo i giá khác nh  giá mua hàng.

ệ ể ướ ữ ể ể ờ ờ ả  Có th  làm th i gian bi u (kho ng th i gian, nh ng công vi c k  tr c đó).

ệ ể ả ả ầ ờ ố Kho ng th i gian là s  ngày c n ph i có đ  hoàn thành công vi c đó.

ườ ứ ệ ằ ố ườ ự Thông th ng tính b ng vi c phân chia công s c cho s  ng ệ   i th c hi n

ệ công vi c đó.

 Tính toàn v n: Công vi c này ph i có đi m k t thúc rõ ràng.

ẹ ế ệ ể ả

­ Ti p theo đó, đ i v i m i công vi c này ph i

ố ớ ả ướ ượ ệ ế ỗ ế ố c l ng các y u t sau:

ể ự ố ờ ệ ầ  S  th i gian c n đ  th c hi n.

 S  nhân l c c n đ  th c hi n.

ự ầ ể ự ệ ố

ể ườ ớ ố ườ ố ờ ằ ứ ổ  Công s c t ng th  (th ng b ng s  th i gian nhân v i s  ng i);

ươ ỹ ẽ ượ ớ ệ ươ Ph ng pháp và k  năng ướ ượ c l ng s  đ c gi i thi u trong ch ng 9,

ụ ủ ể ề ể ầ ầ ả ph n 2 c a sách này. Ta cũng có th  dùng các công c  ph n m m đ  qu n lý và

ư ữ ệ đ a các d  li u vào máy.

ướ ơ ồ ứ ự ự ệ ạ ộ B c 2: S  đ  hoá th  t các ho t đ ng và s  ki n

ệ ả ị ướ ệ ấ ố Xác đ nh xem công vi c nào ph i làm tr c công vi c nào: T t nh t là s ử

ơ ồ ẽ ệ ậ ị ể ỗ ợ ề ầ ụ d ng s  đ  PERT (s  mô t ả ở ph n sau) đ  h  tr  cho vi c l p l ch v  sau này.

ơ ồ ể ị ượ ườ ớ ạ ủ ự Trên s  đ  này ta có th  xác đ nh đ c đâu là đ ng t i h n c a d  án (critical

ườ ạ ộ ả ỗ ưở ớ ế path hay đ ng Gammt) ­ chu i các ho t đ ng có  nh h ng chính t i ti n đ ộ

ệ ủ ự ộ ự ự ờ ị th c hi n c a d  án ­ và qua đó xác đ nh th i gian cho toàn b  d  án.

ướ ủ ả ự B c 3: Tính giá thành c a c  d  án

ố ị ủ ự ể ế ị Giá thành c a d  án bao gòm giá c  đ nh (đ  mua bán các thi t b ) và giá

ộ ộ ệ ỗ ỏ công lao đ ng. Giá công lao đ ng đ ượ ướ c c tính cho m i công vi c nh  trong

ệ ề ằ ớ ứ ả b ng phân chia công vi c, b ng công s c (effort) nhân v i giá ti n trung bình chi

ộ ộ ự ổ ộ cho m t công lao đ ng; sau đó c ng t ấ ả ạ t c  l ả   i thành ra t ng giá mà d  án ph i

ả tr  cho nhân công.

ướ ậ ị B c 4: L p l ch:

ộ ả ờ ạ ướ ế ể ề ẩ B c ti p theo là tính th i h n (ngày) giao n p s n ph m. Đ  làm đi u đó

ườ ậ ể ế ạ ả ố ị ng i l p k  ho ch ph i chuy n s  ngày đã ướ ượ c l ng thành ra l ch trình c ụ

ể ắ ầ ừ ế ề ấ ở th , b t đ u t ngày nào, k t thúc ngày nào. V n đ  khó đây là làm sao huy

ượ ự ồ ườ ẽ ự ệ ụ ể ệ ộ đ ng đ c ngu n nhân l c: ai là ng ấ   ừ i s  th c hi n cho t ng vi c c  th , nh t

ể ự ế ị ữ ệ ệ ệ ồ ờ ờ là nh ng vi c có th  th c hi n đ ng th i; và quy t đ nh xem li u th i gian có

ắ ượ ự ư ế rút ng n đ c không n u nh  tăng thêm nhân l c.

ướ ế ạ ầ B c 5: K  ho ch ban đ u

ướ ườ ể ế ế ả ơ ở Trên c  s  các b c làm trên, ng ự i qu n lý d  án có th  vi ạ   t k  ho ch

ư ầ ớ ộ ban đ u, v i các n i dung chính nh  sau:

1. Gi

ớ ệ ề ự ả ế ổ ứ ủ ự i thi u v  nhóm d  án: Mô t chi ti ch c c a Ban (nhóm) d  án ­ t t

ụ ể ữ ệ ầ ỉ (không c n nêu tên c  th ). Hãy ch  rõ quan h  thông tin gi a các thành viên,

ổ ớ ai báo cáo cho ai, ai trao đ i v i ai v.v...

­ Nhóm th c hi n (nhóm tr

ự ệ ưở ộ ng, cán b  KT...).

­ Ngu n nhân l c đ

ự ượ ồ ấ ừ ơ c cung c p t n i khác

­ Ban qu n lý d  án, Đi u hành d  án

ự ự ề ả

­ Ban ch  đ o

ỉ ạ

ổ ứ

ự ủ ự

ộ Hình 2.2: M t mô hình t

ch c nhân s  c a d  án

ụ ề ệ Ví d  v  Phân công công vi c

STT Tên công vi cệ

Th iờ   gian Nhân  l cự Ngày  công Chi  phí

Công  vi c ệ trướ c

ọ 0 Tin h c hoá Văn phòng

1 Xác đ nhị

ứ 1.1 ế ề ươ t đ  c ng, nghiên c u

Vi kh  thiả

ế ệ ầ 1.2 Vi t tài li u yêu c u

ấ ỏ ườ 1.2.1 Ph ng v n ng i dùng 2.5 PM, TL 5

ế 1.2.2 Vi ệ t tài li u

ườ 1.2.3 Ng i dùng thông qua

1.3 Phân tích r i roủ

ế ạ ầ 1.4 K  ho ch ban đ u

ế 1.4.1 Vi ệ t tài li u

ự 1.4.2 Nhóm d  án thông qua

ế ệ ự 1.5 Vi t tài li u d  án

ứ ơ 1.5.1 Nghiên c u s  khai

ộ 1.5.2

ủ ự Các n i dung chính c a d   án

ỗ ợ 1.5.3 ạ ộ Các ho t đ ng h  tr

1.6 ệ ự Duy t d  án

2 Phân tích

ế ệ 2.1 Vi t tài li u phân tích

2.1.1 Qui trình thông tin

ặ ả ứ 2.1.2 Đ c t ch c năng

ặ ả ữ ệ 2.1.3 Đ c t d  li u

ổ ợ ế ệ 2.1.4 T ng h p, vi t tài li u

ụ ể ế 2.2 ạ K  ho ch c  th

ệ ự ẩ ị 2.3 Th m đ nh, phê duy t d  án

3 Thi t kế ế

ế ế ứ 3.1 Thi t k  ch c năng

ế ế 3.1.1 Thi t k  menu

ế ế ể 3.1.2 Thi ẫ t k  bi u m u

ế ế 3.1.3 Thi t k  báo cáo

ế ế ấ ữ ệ 3.2 Thi t k  c u trúc d  li u

3.2.1 Logic

ả ị 3.2.1.1 Đ nh nghĩa các b ng

ị ệ 3.2.1.2 Xác đ nh quan h

ữ ệ ẩ 3.2.1.3 Chu n hoá d  li u

3.2.2 V t lýậ

ế ế ạ 3.3 Thi t k  m ng

ế ả 3.4 Vi t b n thi ế ế t k

ế ấ ậ 3.5 Vi t quy trình ch p nh n

ạ 3.6 Ướ ượ c l ng l i

3.7 Thông qua

ự ệ 4 Th c hi n

ấ ầ 4.1 Đ u th u thi ế ị t b

ệ ẩ ầ ọ ị 4.1.1 Chu n b  tài li u g i th u 10 5 3.7

PM,  KT

ầ ọ 4.1.2 G i th u 20 4.1.1

4.1.3 Xét th uầ

4.1.4 ố ầ Công b  th u

4.2 Mua trang thi t bế ị

ợ ồ 4.2.1 Ký h p đ ng

ể ặ 4.2.2 Chuy n giao cài đ t thi ế ị t b

4.2.3 ệ Nghi m thu

ự ự ề ề ả ả ộ   Ban qu n lý, đi u hành d  án: qu n lý các nhóm d  án, đi u hành, đ ng

ố ớ ố ợ ệ ệ ệ ớ ị ạ   viên...Ch u trách nhi m đ i v i vi c ph i h p, quan h  bên ngoài, v i lãnh đ o

ự ụ ợ ấ c p trên và tích h p chung. M c đích chính là làm sao cho d  án thành công (K ế

ế ạ ho ch, theo dõi, dán ti p).

­ Nhóm tr

ưở ộ ỹ ậ ậ ỹ ỉ ộ ậ   ng k  thu t: ch  giám sát các cán b  k  thu t, cán b  l p

ế ỹ ư ấ ậ ề trình....v  các chi ti ệ t k  thu t. Có trách nhi m (nh ng không nh t thi ế   t

ả ự ế ạ ộ ư ề ậ ỹ ph i tr c ti p làm) v  các ho t đ ng k  thu t có liên quan nh  phân tích,

ế ế ệ ậ ụ ả ả thi ấ   t k  và các công vi c l p trình chính. M c đích chính là đ m b o ch t

ủ ả ượ l ẩ . ng c a s n ph m

ộ ỹ ự ệ ế ề ệ ậ ầ ỹ ị ậ   ­ Cán b  k  thu t: ch u trách nhi m tr c ti p v  các ph n vi c k  thu t

ụ ể c  th .

2. Ch  đ  xem xét và báo cáo

ế ộ

­ Trong ph n này ph i d  tính tr

ả ự ầ ướ ề ặ ả ổ c các bu i xem xét v  m t qu n lý d ự

ổ ọ ề ỹ ữ ụ ậ ỗ ườ ủ án, hay v  k  thu t, m c đích c a m i bu i h p đó và nh ng ng i nào

ổ ọ ự ớ ố ắ ệ ế ẽ s  tham d , v i trách nhi m gì. C  g ng thu x p các bu i h p này đ ượ   c

ạ ượ ể ộ ố ổ ứ t ch c sau khi m t đi m m c đã đ t đ c.

ề ế ẫ ạ ộ ỗ ộ   ­ Chi ti p hoá m u và n i dung các báo cáo v  tình tr ng, báo cáo sau m i m t

ề ự ệ ể ạ ố ệ ấ ả giai đo n hay đi m m c và t t c  các tài li u khác v  d  án. Li t kê danh sách

ẽ ậ ừ ủ ọ ụ ể ữ ệ ậ nh ng ai s  nh n t ng báo cáo c  th  và trách nhi m c a h  sau khi nh n báo

cáo đó.

3. Các k t qu  s  chuy n giao và yêu c u đ i v i chúng:

ố ớ ả ẽ ế ể ầ

­ Ph n c ng, ph n m m.

ầ ứ ề ầ

­ Ch t l

ấ ượ ể ả ng b o hi m.

­ B o hành.

­ Đào t o.ạ

ả

­ V n hành, thao tác

ậ

­ K  ho ch v  tài li u:

ề ệ ế ạ

­ Tài li u cho d  án,

ự ệ

­ Tài li u cho khách hàng

ệ

4. Kèm theo b ng phân công công vi c v i các thông s  chính nh  đã mô t

ệ ớ ư ả ố ả ở

trên

ệ ộ ộ ­ Đây là tài li u n i b .

­ Th i gian bi u ­ v i s  đ  Gannt và nh n m nh gi

ớ ơ ồ ể ấ ạ ờ ả ộ ố ể i thích m t s  đi m

ặ đ c thù trong đó

­ Giá c .ả

ự ầ ồ ề ­ Các yêu c u v  ngu n nhân l c.

i pháp cho ng i dùng

ả ư ự ườ ồ ệ ẽ ợ ề ấ 2.6. Đ  xu t gi ệ   ế N u nh  d  án thuê h p đ ng bên ngoài làm, thì tài li u này s  là tài li u

ủ ố ự ầ ữ ườ ự ệ ả ạ ơ d  th u c a đ i tác. Nh ng ng i qu n lý d  án THH hi n nay t i các đ n v ị

ồ ơ ự ầ ầ ủ ệ ắ ầ c n n m rõ yêu c u c a tài li u này khi xem xét dánh giá các h  s  d  th u.

ả ờ ệ ủ ệ ầ ọ ườ Tài li u này là câu tr  l ầ i cho tài li u yêu c u (g i th u) c a ng i dùng

ữ ệ ả ế ấ trong đó nêu ra nh ng đánh giá và ướ ượ c l ớ ng cho v i vi c gi ề ặ   i quy t v n đ  đ t

ườ ườ ấ ự ra. Trong các d  án CNTT th ng ng i ta ướ ượ c l ơ ng th p h n là th c t ự ế   .

ể ế ể ế Nguyên nhân có th  là không bi ư   t đánh giá th  nào, mà cũng có th  là do ch a

ứ ạ ề ệ ề ế ạ ấ ấ ấ ủ nhìn th y h t khía c nh, ph c t p c a v n đ . Nh t là hi n nay, nhi u ng ườ   i

ư ứ ứ ứ ủ ấ ậ ầ ớ ỉ ượ ằ m i ch  nhìn th y giá thành c a ph n c ng ch  ch a nh n th c đ c r ng đó

ệ ố ầ ạ ộ ớ ỏ ỉ ch  là m t ph n nh  so v i các chi phí khác (h  th ng thông tin, đào t o...) trong

ộ ự ộ ướ ư ớ ế ỉ m t d  án CNT. Cho nên, không nên v i vàng c tính n u nh  m i ch  nghe

ờ ủ ườ ề ườ ợ qua vài l i trình bày c a ng i dùng. Trong nhi u tr ự   ng h p đó nên chia d  án

ự ứ ự ẽ ấ ạ thành 2 d  án con mà trong đó giai đo n phân tích s  là d  án th  nh t, các giai

ạ ạ ẽ ư ậ ở ự ệ ề ạ ị đo n còn l ứ i s  là d  án th  hai. Nh  v y, ấ    giai đo n xác đ nh, thì vi c đ  xu t

ề ấ ớ ấ ỉ ữ ủ c a ta m i ch  là nh ng đ  xu t cho vi c ề ệ phân tích  v n đ  mà thôi. Sau giai

ẽ ư ữ ạ ề ấ ế đo n phân tích s  đ a ra nh ng ể  ti p theo. Đây chính là ý đ  xu t phát tri n

ế ậ ủ ạ nghĩa c a cách ti p c n theo hai giai đo n.

ộ ố ự ủ ự ể ế ể ặ M t s  d  án trong đi m c a s  phát tri n CNTT đã ho c đang ti n hành

ụ ư ự ề ệ ố ư ậ ạ ố theo hai giai đo n nh  v y, ví d  nh  d  án v  h  th ng các CSDL Qu c gia.

ủ ụ ệ

a. M c tiêu c a tài li u:

ể ượ ệ ể ấ ặ ườ Đ  đ ự c c p kinh phí tri n khai d  án. M c dù tài li u này th ặ   ng đ c

ự ầ ứ ữ ự ư ệ ớ ộ ư   tr ng cho nh ng d  án bên ngoài v i ch c năng là m t tài li u d  th u, nh ng

ộ ộ ấ ầ ư ế ự ệ ể ả ộ ậ   ngày các d  án n i b  r t c n có m t tài li u ki u nh  th  này: tho  thu n

ữ ườ ự ẽ ơ ứ chính th c gi a ng i dùng và nhóm d  án s  đem l ạ ợ i l i ích cho các đ n v ị

ộ ộ ề ặ ả ẩ ế trong n i b  v  m t s n ph m và kinh t .

ữ ộ b. Nh ng n i dung chính:

ệ ự ầ ề ế ơ ộ ổ

1. (N u là tài li u d  th u) Đ n xin d  th u:

ự ầ  T ng quan chung v  các n i dung

ự ầ ụ ồ tham gia d  th u, g m các m c sau:

ứ ầ

­ Các ch c năng, thành ph n chính.

ổ

­ T ng giá thành.

ờ ạ ­ Th i h n

ụ ụ ủ ệ

2. Trang bìa, m c l c c a tài li u

ủ ự ạ

3. Ph m vi c a d  án:

ề ầ ữ ả ế ấ ­ Nh ng v n đ  c n gi i quy t.

ữ ụ ­ Nh ng m c tiêu chính.

ườ ự ữ ­ Nh ng ng i tham gia vào d  án.

ủ ự ầ ổ ị ể ­ V  trí c a d  án trong ph n t ng th .

ử ụ ứ

­ Các ch c năng chính, ai s  d ng chúng

ưở ớ ạ ề ặ ố ượ ỡ

­ Tăng tr

ng, gi i h n v  m t kích c , kh i l ng (trong vài ba năm).

ư ữ ệ ủ ươ ệ ế

4. Nh ng tính  u vi

t c a ph ng án này (n u là tài li u d  th u): ự ầ  hãy ch ngứ

ả ư ế ầ ạ ớ ổ ằ minh r ng gi i pháp đ a ra là sát v i yêu c u, có k  ho ch và cách t ứ    ch c

ự ươ ậ ọ ệ th c hi n theo ph ng pháp lu n khoa h c...

5. Tài chính:

ụ ủ ự ạ ổ

­ T ng kinh phí c a d  án: trong đó có phân chia thành các h ng m c nh

ư

ầ ứ ề ứ ệ ố ụ ề ầ ạ ầ ph n c ng, ph n m m h  th ng, ph n m m  ng d ng, đào t o...

ế ả

­ K t qu  phân tích tài chính.

ẽ ố ồ ỹ

­ Ngân sách và các ngu n v n khác (các k  năng phân tích tài chính s  trình

ươ bày trong ch ng 10).

ờ ạ ự

­ Th i h n d  tính hoàn thành.

ế ạ

6. K  ho ch:

ướ ế ề ể ế ấ ố

­ Các b

c ti n hành và các đi m m c chính. N u đây là đ  xu t phân tích,

ạ ả ế ạ ằ ớ ỉ hay nêu lý do t o sao và gi ả ủ ự i thích r ng k t qu  c a d  án m i ch  là t o ra

ượ ộ ả ặ ả ứ ấ ầ ế ệ đ c m t b n Đ c t ch c năng r t c n thi t cho các công vi c sau này.

ủ ự ệ ườ

­ Trách nhi m và s  tham gia c a ng

i dùng.

ệ ự ổ ứ ự ệ ế ọ ự ­ T  ch c th c hi n d  án (nhóm d  án, h p hành, giao ti p, quan h ...).

ế ể ả 7. Các k t qu  chuy n giao

ệ ế ầ ứ ệ ố ề ầ ạ

­ Li

t kê chi ti t các ph n c ng, ph m m m h  th ng. Nói rõ t i sao có s ự

ờ ạ ứ ả ọ ự l a ch n này, ch c năng, kh  năng, th i h n.

ề ứ ặ ự ụ ầ

­ Ph n m m  ng d ng (mua ho c t

ự  xây d ng).

ư ế ể ừ ả ự ố ả ằ

­ B o hành nh  th  nào: trong bao lâu k  t

khi s  c  x y ra, b ng cách nào?

ệ ớ ụ ả ắ ọ ố ượ ụ ộ

­ Danh m c các tài li u v i mô t

ng n g n m c đích, n i dung và đ i t ng s ử

ụ d ng...

ụ ạ

­ Danh m c các khoá đào t o.

ươ ể ậ

­ Ph

ng pháp chuy n giao, v n hành.

ệ ế ử ụ ầ ộ ươ ể

8. Nghi m thu n u thông qua:

C n s  d ng m t ph ng pháp ki m th  đ ử ể

ứ ớ ườ ả ạ ượ ằ ứ ữ ch ng minh v i ng ế i dùng r ng k t qu  đ t đ ề   c đáp  ng đúng nh ng đi u

ặ ả ứ ư ậ ườ ớ đã ghi trong đ c t ch c năng. Có nh  v y, ng ể ấ   i dùng m i yên tâm đ  ch p

ậ ả ể ẩ ượ nh n s n ph m chuy n giao đ c.

ộ ố ả ế ể ề ữ ấ ả

9. M t s  gi

i pháp khác (n u có): Có th  đ  xu t nh ng gi ớ   i pháp khác (so v i

ủ ự ườ ữ ư ủ ế ể d  tính c a ng i dùng) và thuy t minh nh ng  u đi m c a chúng.

ộ ố ề ộ ả 10. M t s  đi u kho n ràng bu c khác:

ệ ữ ề ố ượ ể ố

­ Li

ệ t kê nh ng đi u ki n mong mu n có đ ể c đ  tri n khai t t các công

ả ố ớ ộ ộ ự ữ ệ vi c (ngay c  đ i v i nh ng d  án n i b ).

ệ ả ế ử ụ ớ

­ Li

t kê các gi thi ề t đã s  d ng, vì đi u này có liên quan t ự i các d  toán đã

nêu ra.

ả ậ ữ

11. Gi

ộ ố i thích m t s  thu t ng

ậ ế 2.7 K t lu n

ủ ạ ố ị Các m c chính c a giai đo n Xác đ nh là:

ầ ư ầ ư ự ế ị 1. Quy t đ nh đ u t hay không đ u t cho d  án.

ầ ượ ệ ườ

2. Hoàn thành tài li u yêu c u đ

c ng i dùng thông qua.

ớ ự ấ ự ủ ế ầ ạ

3. Lên k  ho ch ban đ u v i s  nh t trí c a các thành viên trong nhóm d  án.

ệ ề ấ ả ượ ể ự ủ ự ệ

4. Tài li u đ  xu t gi

i pháp đ c ch  d  án thông qua đ  th c hi n.

ƯƠ Ạ CH NG III. GIAI ĐO N PHÂN TÍCH

ụ 3.1.  M c tiêu

ệ ố ụ ạ ằ ị Giai đo n phân tích nh m m c tiêu xác đ nh chính xác h  th ng thông tin

ự ị ự ẽ ườ ử ụ ậ d  đ nh xây d ng s  “làm gì" cho ng ẽ i s  d ng, và nó s  hoà nh p vào môi

ườ ườ ử ụ ư ế ạ tr ủ ng c a ng ả   i s  d ng nh  th  nào, nói cách khác, trong giai đo n này ph i

ệ ố ọ ấ ề ặ ứ ầ ả ọ ị xác đ nh m i yêu c u, m i v n đ  đ t ra mà h  th ng thông tin ph i đáp  ng.

ỉ ầ ế ặ ạ ị ượ M c dù theo lý thuy t thì trong giai đo n phân tích ch  c n xác đ nh đ c xem

ự ế ế ẽ ả ạ ữ ệ ố h  th ng s  ph i làm nh ng gì. Tuy nhiên trên th c t , k t thúc giai đo n này

ườ ự ả ả ượ ẽ ự ệ ố ệ ng i qu n lý d  án ph i hình dung ra đ ứ   c h  th ng s  th c hi n các ch c

ư ế năng chính đó nh  th  nào?

ề ườ ể ể ạ ợ ế ế Trong nhi u tr ng h p, ta không th  chuy n sang giai đo n thi t k  sâu

ượ ế ư ư ơ ả ạ đ c n u nh  ch a hoàn thành xong c  b n giai đo n phân tích này.

ả ự ệ ệ 3.2.  Các công vi c ph i th c hi n

ệ ủ ạ ồ Các công vi c c a giai đo n phân tích bao g m:

ế ệ ọ ọ ị ệ 1. Công vi c chính là vi ứ t tài li u xác đ nh m i ch c năng, m i hành vi c a h ủ ệ

ệ ố ượ ệ ặ ọ ả ứ th ng.   Tài   li u   này   đ c   g i   là   tài   li u   Đ c   t ch c   năng   (Functional

Specifications ­ FS).

ế ặ ả ứ ể ế ầ ủ ơ

2. Sau khi vi

t xong Đ c t ch c năng, chúng ta đã có hi u bi t đ y đ  h n v ề

ự ả ầ ạ ớ ị ầ   ệ ố h  th ng thông tin c n ph i xây d ng so v i giai đo n xác đ nh, do đó c n

ạ ế ơ ở ự ạ ầ ạ ế ế xem xét l i k  ho ch d  án ban đ u. Trên c  s  xem l i vi ự   ạ t K  ho ch d  án

ố cu i cùng (Final Project Plan FPP).

ườ ự ợ ượ ự ươ ướ

3. Trong tr

ng h p d  án đ ệ c th c hi n theo ph ng pháp hai b ế   c thì k t

ế ạ ướ ề ầ ấ thúc giai đo n phân tích chính là k t thúc b c 1, ta c n đ  xu t và đánh giá

ự ệ ướ ề ấ ượ ể ệ ệ ế ệ th c hi n b c hai. Đ  xu t này đ c th  hi n qua vi c vi t Tài li u đ ể

ể ấ xu t phát tri n (Development Proposal ­ DP).

ự ủ ệ ệ ạ ầ ộ

4. Trong giai đo n phân tích, ta cũng th c hi n m t ph n công vi c c a giai

ế ế ế ế ổ ể ế ế ứ ổ ạ đo n thi t k . Đó là Thi t k  t ng th  (thi t k  m c t ng quát ­ Top level

ư ậ ở ạ ỉ design ­ TLD). Nh  v y ả  giai đo n này không ph i chúng ta ch  xem xét h ệ

ẽ ự ư ế ứ ệ ố th ng s  th c hi n các ch c năng nh  th  nào.

ệ ừ ượ ộ ả ự ấ ươ ứ Toàn b  các công vi c v a đ c môt t th c ch t t ạ   ớ ng  ng v i giai đo n

ế ố ừ ự ủ ộ ỉ vi t các d  án CNTT c a các B , ngành, các T nh, Thành ph  v a qua.

ế ặ ả ứ ệ

3.3.  Vi

t tài li u “Đ c t ch c năng”

ặ ả ứ ệ ả ệ ố ạ ộ ủ ộ Đ c t ch c năng là tài li u mô t toàn b  ho t đ ng c a h  th ng, các

ệ ườ ử ụ ệ ầ giao di n ng i s  d ng. Trong tài li u này c n:

ả ế ể ầ ấ

­ Mô t

chi ti t nh t có th  các thông tin vào, thông tin ra, các yêu c u v ề

ự ệ ủ ụ th c hi n, các th  t c, các quy trình....

ả ổ ườ ườ ử ụ

­ Gi

i thích các thay đ i môi tr ủ ng c a ng ệ ố   ư i s  d ng do đ a vào h  th ng

m i.ớ

ả ấ ả ầ ứ ể ả ầ ẩ ồ

­ Mô t

ề   t c  các s n ph m chuy n giao bao g m ph n c ng, ph n m m, t

ề ả ệ ạ ả ả đào t o, các tài li u, các đ m b o v  b o hành....

ặ ả ứ ệ ố ẽ ệ Đ c t ch c năng chính là tài li u nói rõ "cái gì" h  th ng s  làm cho ng ườ   i

ậ ẽ ệ ế ẩ ử ụ s  d ng. Tài li u này n u làm nghiêm túc, c n th n s  giúp cho chúng ta:

ệ ố ớ ượ ủ ặ ấ ầ ầ

 H  th ng hoá và ghi nh  đ

ề c đ y đ  các v n đ , các yêu c u, đ t ra

ơ ở ể ả ế ố ớ ệ ố đ i v i h  th ng, làm c  s  pháp lý đ  gi ể i quy t và tri n khai các giai

ạ đo n sau.

ả ệ ố ứ ạ ủ ề ề ế ấ ướ

 Gi

i quy t nhi u v n đ  ph c t p c a h  th ng tr ệ   ự c khi th c hi n

ế ế ỹ ữ ệ ứ ệ ậ ậ thi t k  k  thu t và l p trình, làm cho vi c nghiên c u các d  li u, các

ệ ữ ử ứ ượ ạ ạ ố ch c năng x  lý và m i quan h  gi a chúng đ c rõ ràng m ch l c.

ậ ợ ể ề ệ ạ

 T o đi u ki n thu n l

i đ  các nhóm chuyên gia khác nhau có th  k ể ế

ệ ố ữ ừ ự ệ ệ ặ ạ ế   th a th c hi n ho c hoàn thi n h  th ng trong nh ng giai  đo n ti p

theo.

ặ ả ứ ể ả ộ ỉ ệ Tài li u đ c t ch c năng ch  có th  hoàn thành sau m t quá trình kh o sát

ế ừ ự ậ ạ ườ ụ ệ ề ậ ộ th c tr ng, thu th p ý ki n t ề  nhi u ng i, nhi u b  ph n nghi p v  khác

ủ ề ế ổ ộ ổ nhau, sau nhi u bu i phân tích, trao đ i ý ki n c a các b  chuyên môn và các

ặ ả ọ ế ừ ứ ả chuyên gia tin h c. Đ c t ế  ch c năng là k t qu  đúc k t t ệ    quá trình làm vi c

ượ ệ ố ư ế ả ậ này và đ ứ ủ c trình bày nh  k t qu  nh n th c c a các nhà phân tích h  th ng v ề

ứ ộ ề ặ ủ ạ ấ ọ m i khía c nh c a các v n đ  đ t ra qua các m c đ  khái quát hoá khác nhau.

ươ ể ượ ử ụ ộ ố Có m t s  ph ng pháp khác nhau có th  đ ạ   c s  d ng trong giai đo n

ề ể ả ươ ệ ề này và có th  tham kh o v  các ph ng pháp đó trong các tài li u v  phân tích

ế ế ệ ố và thi t k  các h  th ng thông tin.

ặ ả ề ầ ộ ư ứ ậ ỹ M t đi u c n chú ý là đ c t ệ  ch c năng là tài li u k  thu t nh ng đ ượ   c

ế ữ ườ ậ ọ ơ ở ệ ể ỹ vi t cho nh ng ng ế ợ   i không k  thu t đ c đ  làm c  s  cho vi c ký k t h p

ữ ộ ự ệ ườ ử ụ ấ ế ự ồ đ ng gi a đ i th c hi n d  án và ng i s  d ng. Do đó r t khó vi ọ   ầ t. C n h c

ế ữ ủ ệ ườ ử ụ ừ ể ế ể ể đ  hi u bi t công vi c và ngôn ng  c a ng i s  d ng và t đó có th  vi t tài

ữ ủ ể ệ ậ ườ ử ụ ơ ồ li u theo quan đi m và thu t ng  c a ng ề   i s  d ng. Dùng các s  đ  nhi u

ể ượ ấ ế ấ ữ ừ ậ ữ ờ nh t có th  đ ả c. Ph i vi t r t chính xác, tránh nh ng t m p m , nh ng câu

ễ ể d  hi u sai.

ủ ặ ả ứ

3.4.  Dàn bài c a đ c t

ch c năng

ặ ả ứ ể ượ ế ự ệ Tài li u đ c t ch c năng có th  đ c vi t d a trên dàn bài sau:

ể ượ ệ ố ế ử ạ

1. Trang bìa, s  phiên b n

ả  (do tài li u này có th  đ c vi t và s a l i m t s ộ ố

ể ế ầ ả ứ ấ ạ ầ ệ ố ầ l n nên c n đánh s  phiên b n đ  bi t đó là tài li u so n l n th  m y).

ụ ụ 2. M c l c

ề ệ ố ổ ầ ầ ả

3. T ng quan v  h  th ng:

ề ệ ố    chung v  h  th ng, các Trong ph n này c n mô t

ệ ữ ư ứ ở ặ ả ứ ch c năng chính, quan h  gi a chúng. Nh  đã nói trên, đ c t ch c năng

ệ ậ ỹ ế ườ ử ụ ữ ườ là tài li u k  thu t, song vi t cho ng i s  d ng (nh ng ng i không k ỹ

ề ơ ồ ố ắ ơ ồ ậ ọ ườ thu t) đ c. Do đó nên c  g ng dùng nhi u s  đ , vì trên s  đ  ng i dùng

ủ ệ ố ệ ủ ư ứ ứ   ễ d  hình dung các ch c năng c a h  th ng cũng nh  quan h  c a các ch c

năng đó.

ụ ệ ệ ỗ ụ ủ ệ ố ụ

4. Các m c tiêu chính:

Li t kê các m c tiêu c a h  th ng, quan h  m i m c tiêu

ủ ệ ố ầ ả ệ ố ớ ượ ự ớ v i các modun c a h  th ng. C n mô t h  th ng m i đ ẽ ả   c xây d ng s   nh

ế ườ ườ ử ụ ư ế ủ ưở h ng đ n môi tr ủ ng c a ng i s  d ng nh  th  nào: các ch  máy, máy

ẽ ặ ở ạ ẽ ườ ẽ ử ụ ủ ỗ tr m s  đ t đâu, ai s  là ng ứ i s  s  d ng chúng, ch c năng c a m i máy,

ệ ẽ ượ ư ế ệ ố ẽ ổ các tài li u s  đ ệ ủ   c sinh ra nh  th  nào, h  th ng s  thay đ i công vi c c a

ườ ỗ m i ng ư ế i nh  th  nào.

ả ứ

5. Mô t

các thành phân ch c năng

ố ớ ứ ầ ầ ỗ ỗ ả ế ỗ Đ i v i m i thành ph n, m i ch c năng c n có mô t chi ti t. M i thành

ầ ứ ầ ủ ượ ệ ể ườ ử ụ ấ ươ ph n c a ph n c ng đ c li t kê đ  giúp ng i s  d ng th y chúng t ng tác

ạ ớ ọ ư ế ư ư ả ả ế ế ố ớ qua l i v i h  nh  th  nào (l u ý đây ch a ph i là b n thi ỗ   t k ). Đ i v i m i

ử ứ ủ ề ầ ầ ầ ỉ thành ph n c a ph n m m c n ch  ra: các ch c năng các quy trình x  lý, các

ữ ệ ử ưở ử ụ thông tin vào, các thông tin ra, các x  lý, các d  li u đ c s  d ng. Có th  s ể ử

ơ ồ ồ ữ ệ ể ệ ặ ặ ơ ồ ụ d ng các s  đ  lu ng d  li u, ho c s  đ  luân chuy n tài li u ho c các s  đ ơ ồ

ấ c u trúc khác.

ầ ầ Trong ph n này c n có các mô hình:

ệ ụ ứ  Các mô hình ch c năng nghi p v .

ữ ệ

 Mô hình dòng d  li u.

ự ể ệ  Mô hình th c th  ­ quan h .

ệ ố ầ 6. Các yêu c u h  th ng

ố ớ ệ ố ầ ầ ầ ầ ụ Trong ph n này c n trình b y các yêu c u chung đ i v i h  th ng, ví d :

ươ ầ ươ ư ế ớ

 Tính t

ng thích: các thành ph n t ng tác v i nhau nh  th  nào?

 Tính tin c y.ậ

 Tính an toàn.

ễ ử ụ

 Tính d  s  d ng

 ……..

ề ấ ế ư ả ủ ệ ố ả ứ ể Các v n đ  tinh t nh  kh  năng c a h  th ng ph n  ng đ  cho câu tr  l ả ờ   i

ầ ằ ế ể ể ả ờ ấ ổ ờ (tính b ng th i gian c n thi t đ  máy tính có th  tr  l i, công su t (t ng l ượ   ng

ệ ượ ả ờ ỳ ự ế ộ ưở công vi c đ c gi i quy t qua máy tính trong m t th i k ), s  tăng tr ng (đáp

ứ ầ ầ ượ ề ậ ở ữ ề ấ ộ ng nhu c u sau m t vài năm),... c n đ c đ  c p đây. Nh ng v n đ  này là

ả ờ ữ ữ ể ề ấ nh ng v n đ  khó, và chúng ta không th  cho nh ng câu tr  l ắ   ắ i quá ch c ch n

ề v  chúng).

ể ả ẩ

7.  Các s n ph m chuy n giao khác:

 Các tài li u.ệ

ạ ấ ệ  Hu n luy n, đào t o

 …………

ự ườ ử ụ ư ế ẽ ể ể ấ 8. S  ch p nh n: ậ  Ng ấ   ệ ố i s  d ng s  ki m tra h  th ng nh  th  nào đ  ch p

ấ ủ ề ớ ữ ậ ấ ộ ọ nh n nó. M t trong nh ng c n đ  l n nh t c a tin h c là ng ườ ử ụ   i s  d ng

ườ ễ ưỡ ấ ự ề ệ ấ ả ậ th ng r t mi n c ng khi ph i ch p nh n và thanh toán ti n th c hi n h ệ

ể ộ ự ọ ợ ằ ệ ố ả ề ụ ặ ố ế th ng. H  s  r ng sau khi tr  ti n, n u h  th ng tr c tr c có th  đ i d  án

ọ ề ấ ụ ị ẽ ượ ử ữ ề ắ ờ không s a ch a, kh c ph c k p th i cho h . V  v n đ  này s  đ c bàn k ỹ

ươ ơ h n trong ch ng sau.

ự ả ổ   9. Qu n lý d  thay đ i:

ư ế ắ ầ ả ử ự ẽ ổ ự   Chúng ta s  ph i s  lý các thay đ i nh  th  nào sau khi d  án b t đ u th c

ặ ả ệ ứ ướ ụ ầ ượ ượ ấ ả hi n. Đ c t ch c năng là b c xu t phát, các kho n m c l n l t đ c xây

ổ ặ ả ứ ự ự ể ổ d ng d a trên nó. Thay đ i đ t t ả    ch c năng có th  gây nên thay đ i các kho n

ả ố ắ ễ ự ụ ể ậ ầ ổ m c này và có th  làm ch m tr  d  án. Các thay đ i do đó c n ph i c  g ng đ ể

ủ ụ ể ả ầ ấ ả ộ ổ ộ   là ít nh t. C n ph i có m t th  t c đ  qu n lý các thay đ i, đánh giá tác đ ng

ầ ế ể ự ụ ộ ệ ổ ư ủ c a nó cũng nh  kinh phí c n thi ủ ụ   t đ  th c hi n các thay đ i. Ví d  m t th  t c

ể ư có th  nh  sau:

ể ả ậ ấ ộ ổ ồ ộ ự L p m t "Ti u ban qu n lý s  thay đ i” g m ít nh t m t ng ườ ừ i t phía các

ườ ử ụ ườ ườ ố ự ủ ề ườ ử ụ ng i s  d ng (th ng là ng i đi u ph i d  án c a phía ng ộ   i s  d ng) và m t

ườ ừ ộ ự ườ ườ ự ả ng đ i d  án (th i t ng là ng ộ ữ   i qu n lý d  án). Thông báo cho toàn b  nh ng

ườ ử ụ ế ấ ả ữ ự ả ườ ề ng i s  d ng bi ổ ầ t c  nh ng s  thay đ i c n ph i thông qua ng t t ố   i đi u ph i

ườ ử ụ ộ ự ể ế ầ ầ ặ ự d  án phía ng i s  d ng đ  đ n đ i d  án. Hàng tu n, ho c khi c n thi ế ể   t ti u

ấ ả ổ ầ ư ườ ự ả ọ ban h p và t t c  các thay đ i c n đ a cho ng i qu n lý d  án. Ng ườ ử ụ   i s  d ng

ứ ự ư ổ ừ ắ ế ộ ố ườ ắ x p th  t u tiên các thay đ i t “b t bu c” đ n “mong mu n”. Ng ả i qu n lý

ề ả ậ ạ ổ ớ ộ ự ự d  án th o lu n v  các thay đ i v i đ i d  án, phân lo i các thay đ i t ổ ừ ễ ế    d  đ n

ư ả ậ ớ ườ ử ụ ọ khó, đ a ra các gi ả i pháp và th o lu n v i ng ế   i s  d ng trong phiên h p ti p

ấ ẽ ượ ư ự ữ ệ ố theo. Nh ng th ng nh t s  đ c đ a vào th c hi n.

ữ ế ổ ườ ử ụ ổ ự

10. Trao đ i ý ki n gi a ng

i s  d ng và t d  án:

ề ữ ữ ế ầ ổ ị ườ ử ụ C n có quy đ nh v  nh ng trao đ i ý ki n gi a ng ộ ự   i s  d ng và đ i d  án

ở ả ứ ỹ ậ ẫ ứ ả ườ ấ ầ ỉ c  m c k  thu t l n m c qu n lý. Phía ng ộ   ị i dùng c n ch  đ nh ít nh t m t

ườ ế ể ả ờ ề ẩ ế ỏ ng ủ ể i có đ  hi u bi t và th m quy n đ  tr  l i các câu h i liên quan đ n các

ề ỹ ỉ ở ự ế ạ ố ậ ấ v n đ  k  thu t (không ch ệ    giai đo n này, mà su t trong ti n trình th c hi n

ự ươ ự ở ứ ế ề ề ả ầ ấ ổ d  án). T ng t m c qu n lý cũng c n có trao đ i ý ki n v  các v n đ  nh ư

ự ị ế ổ ộ ể kinh phí, nhân s , l ch bi u, ti n đ , các thay đ i....

ủ ệ ườ ử ụ

11.Các trách nhi m c a ng

i s  d ng.

ữ ệ ề ậ ả ế

12. Các thu t ng , các đi u ki n và các gi

thi t.

ạ ế ạ

3.5. Xem xét l ế

i k  ho ch ạ ế ặ Làm k  ho ch là quá trình l p. Do đó ngay sau khi ti n hành phân tích xong,

ạ ế ớ ằ ự ề ạ ầ ầ ờ ầ c n xem xét l i k  ho ch d  án ban đ u (PPP). C n nh  r ng đã nhi u th i gian

ể ừ ế ế ự ề ể ạ ấ ế trôi qua k  t khi chúng ta vi ầ t k  ho ch d  án ban đ u và r t nhi u hi u bi t đã

ượ ổ ề ệ ể ờ ạ ơ ấ đ c b  sung trong th i gian đó. Do đó có đi u ki n đ  đánh giá l i c  c u phân

ụ ổ ệ ệ ệ ườ ự ự ệ ệ ị vi c, các nhi m v , b  nhi m ng ọ   i th c hi n, lên l ch và th c hi n. Quan tr ng

ự ữ ề ấ ấ ả ườ ượ ề ệ nh t ph i xem xét v n đ  nhân s : Nh ng ng ị ể ự c đ  ngh  đ  th c hi n các i đ

ả ẵ ư ụ ế ể ệ ả ờ ố ầ nhi m v  đã đ m b o s n sàng khi c n đ n hay ch a. Đây là th i đi m t ấ   t nh t

ự ố ấ ố ớ ế ạ ờ ỗ   ừ ủ ể ế đ  ti n hành k  ho ch hoá phòng ng a r i ro, các s  c  b t ng . Đ i v i m i

ứ ế ế ầ ặ ườ ặ ỏ ch c danh c n đ t câu h i “Làm th  nào n u ng ư   i đó không có ho c có nh ng

ụ ề ộ ả ề ấ ế ụ ế ệ ầ ậ ạ ộ nh n nhi m v  mu n?”. C n ph i đ  xu t k  ho ch thay th . Ví d  v  m t khó

ể ấ ệ ở ế ạ ớ khăn có th  xu t hi n ề ấ ề ế ạ    các giai đo n ti p theo cùng v i các đ  xu t v  k  ho ch

ừ ậ ặ ế ế ệ ệ phòng ng a. L p trình viên chính ho c thi ỏ t k  vi c chính b  công vi c. Ta có

ệ ố ự ị ể ể ạ ồ ườ ạ ậ th  đào t o ngu n d  b . Có th  dùng h  th ng "Ng i b n" trong đó l p trình

ể ượ ớ ậ ự ể ạ viên có th  đ ệ ủ   c d  tính đ  làm b n v i l p trình viên chính. Công vi c c a

ườ ạ ạ ế ầ ầ ỉ ng ậ i b n ch  là "h u h  đi u đóm” cho l p trình viên chính, song c n h c t p t ọ ậ ừ

ể ả ể ượ ệ ế ườ ỏ ậ l p trình viên chính đ  có th  qu n lý đ c công vi c n u ng i này b  đi.

ố

ạ ự ầ ầ ế ế ự ạ ố ế ạ 3.6. K  ho ch cu i cùng Sau khi xem xét l i d  án ban đ u c n vi t k  ho ch d  án cu i cùng. V ề

ư ế ự ự ế ạ ạ ầ ố ố ố ụ b  c c, k  ho ch d  án cu i cùng gi ng nh  k  ho ch d  án ban đ u, song

ụ ầ ả ượ ỉ ế ừ t ng kho n m c c n đ ề c xem xét, đi u ch nh, chi ti ứ   t hoá, chính xác hoá. M c

ạ ứ ự ể ờ ồ ờ đánh giá t i th i đi m này là m c B (+ ­ 25%). Đ ng th i trong báo cáo d  án

ầ ầ ố ổ cu i cùng c n b  sung thêm các ph n:

ự ả ổ

 Qu n lý s  thay đ i.

ộ ự ệ ạ ấ

 Đào t o, hu n luy n đ i d  án.

ế ế ổ ể

3.7. Thi

t k  t ng th

ư ở ạ ạ ỉ Nh  đã nói đo n 3.2, trong giai đo n phân tích, không nên ch  hình dung h ệ

ẽ ố ở ứ ổ ể ệ ố ẽ th ng s  "làm gì", mà cũng nên hình dung ạ ộ    m c t ng th  h  th ng s  ho t đ ng

ư ế ụ ủ ệ ế ế ứ ổ ể “nh  th  nào". Đó là nhi m v  c a thi t k  m c t ng th . Thi ế ế ứ ổ   t k  m c t ng

ể ả ệ ố ế ả ượ ắ ầ ệ ằ th  là mô t chung ki n trúc h  th ng. Mô t này đ c b t đ u b ng vi c nêu ra

ầ ứ ầ ượ ố ớ ạ ủ các thành ph n chính c a ph n c ng và chúng đ c n i v i nhau trên m ng nh ư

ủ ế ề ế ầ ầ ệ th  nào. Ti p theo là nêu ra các thành ph n chính c a ph n m m: Li t kê các

ủ ề ầ ỗ ố ớ   ụ ụ ph n m m trên các máy ch  (máy ph c v ), trên m i máy khách hàng. Đ i v i

ề ầ ặ ầ ả ỗ ế ế ứ ổ ỉ ể m i ph n m m c n đ t làm, ph i có thi t k  riêng. M c t ng quát ch  k  ra các

ủ ề ầ ầ thành ph n chính c a ph n m m.

ế ế ứ ổ ể ượ ế ằ ươ ế ế Thi t k  m c t ng th  đ c ti n hành b ng ph ng pháp thi ấ   t k  có c u

ươ ệ ố ầ ầ trúc. Đó là ph ỏ ơ   ng pháp phân chia d n h  th ng thành các thành ph n nh  h n,

ự ể ả ế ế ể ắ ầ ừ ứ ố có th  qu n lý và xây d ng. Thi t k  có th  b t đ u t ấ    trân xu ng, t c là xu t

ừ ỏ ơ ầ ầ ầ phát t ặ    các thành ph n chính và phân rã d n thành các thành ph n nh  h n; ho c

ươ ắ ầ ừ ứ ấ ổ ng ượ ạ c l i theo ph ng pháp t ừ ướ  d i lên, b t đ u t ợ   ấ  m c th p nh t và t ng h p

ươ ườ ượ ử ụ ườ ầ d n lên. Ph ng pháp t ừ ướ  d i lên th ng đ c s  d ng trong tr ợ ng h p khi t ổ

ớ ể ạ ề ầ ầ ẵ ợ h p các ph n m m thành ph n đã có s n thành các module m i đ  t o thành h ệ

th ng.ố

ộ ố ể ươ ế ế ứ ổ ể Có th  có m t s  ph ng án khác nhau cho thi t k  m c t ng th  và chúng

ả ế ự ọ ươ ố ể ự ế ấ ầ ọ ta ph i ti n hành l a ch n ph ng án t t nh t. Đ  l a ch n c n chú ý đ n tác

ươ ế ố ế ủ ừ ộ đ ng c a t ng ph ng án đ n các y u t sau đây:

ệ ố

 Chi phí h  th ng.

ầ ờ ế ể ệ ố ự

 Th i gian c n thi

t đ  xây d ng h  th ng.

ố ớ ệ ườ ử ụ

 Tính thân thi n đ i v i ng

i s  d ng.

ệ ự  Th c hi n.

ướ ệ ố

 Kích th

c h  th ng.

ậ ộ

 Đ  tin c y.

ả ổ

 Kh  năng thay đ i.

ậ ế 3.8. K t lu n

ủ ạ ố Các m c chính c a giai đo n phân tích là:

ặ ả ứ ượ ậ

1. Đ c t

ch c năng đ c hoàn thành, thông qua và ký nh n.

ự ế ượ ự ươ ướ ầ ế

2. N u d  án đ

ệ c th c hi n theo ph ng án hai b c, thì c n vi t tài

ể ệ ề ấ li u đ  xu t phát tri n.

ầ ượ ế ạ ạ ừ ế ự 3. K  ho ch d  án ban đ u đ c xem xét l i và t ạ    đó hoàn thành k  ho ch

ố ự d  án cu i cùng.

ế ế ứ ổ

4. Hoàn thành thi

t k  m c t ng.

ƯƠ Ạ Ế Ế CH NG IV. GIAI ĐO N THI T K

ụ 4.1. M c tiêu

ạ ế ế ệ ố ụ ẽ ằ ị Giai đo n thi ệ   t k  nh m m c tiêu xác đ nh chính xác h  th ng s  làm vi c

ư ế ứ ậ ộ ộ ị ả "nh  th  nào". Nói m t cách khác nó ph i xác đ nh các b  ph n, các ch c năng

4.2. Các công vi cệ

ủ ệ ố ế ố ữ và các m i liên k t gi a chúng c a h  th ng.

ế ế ệ ố ượ ầ ượ ế ứ ệ Vi c thi t k  h  th ng thông tin đ c ti n hành l n l t theo 3 m c:

­ M c t ng th :

ứ ổ ư ươ ế ế ứ ổ ể  Nh  đã trình bày trong ch ng 3, thi t k  m c t ng th ể

ườ ượ ệ ở ố ự ế ấ ạ th ng đ c th c hi n cu i giai đo n phân tích. Nó cho th y ki n trúc

ệ ố ử ụ ề ả ủ ề ầ ầ ứ chung c a h  th ng v  c  ph n c ng và ph n m m. S  d ng các mô

ể ệ ạ hình khái ni m đ  minh ho .

­ M c gi a:

ứ ế ế ở ư ữ ơ ế ụ ệ ả ữ  Thi t k ỏ ả    m c gi a đ n gi n là ti p t c vi c chia nh  b n

ế ế ở ứ ổ ỏ ơ ể ầ thi ầ    m c t ng th  thàn các thành ph n nh  h n. Các thành ph n t k

ứ ượ ế ế ứ ầ ố ầ ủ c a ph n c ng đ c chi ti ầ   t đ n m c các kh i. Các thành ph n ph n

ượ ế ế ươ ề m m đ c chi ti ứ t đ n m c các ch ặ   ỗ ng trình trong m i Module ho c

ử ụ ỗ ứ ụ ể ế ạ m i  ng d ng. S  d ng đ n các mô hình logic đ  minh ho .

­ Thi

ế ế ượ ự ệ ế t k  Module: (đ ứ   ạ c ti n hành trong giai đo n th c hi n): đây là m c

ấ ế ấ ằ ế ế ầ ơ ả ạ ấ (th p nh t) chi ti t nh t, nh m thi t k t ra các thành ph n c  b n t o ra

ầ ứ ươ ươ ầ ph n c ng, các ch ạ ng trình con t o thành các ch ề   ng trình ph n m m

ứ ụ ứ ườ ể ng d ng. M c này th ng do các chuyên gia phát tri n làm trong giai

ơ ồ ở ự ạ ế ế ừ ệ đo n th c hi n. Các s  đ đây chi ti ữ ệ   t đ n t ng d  li u và thao tác

m t.ộ

ớ ế ế ả ư ệ ủ ạ ế ế V i quy trình thi t k  mô t nh  trên, các công vi c c a giai đo n thi t k  bao

g m:ồ

­ Thi

ế ế ệ ố ố ợ ớ ế ữ ứ ả t k  h  th ng m c gi a và ph i h p v i k t qu  thi ế ế ệ ố   t k  h  th ng

ể ể ế ứ ổ ặ ả ệ Đ c t thi t k m c t ng th  đ  vi t tài li u ế ế  (Design Specification ­

DS).

ử ể ể ế ạ ấ ạ ệ "K  ho ch ki m th  đ  ch p nh n ả ­ So n th o tài li u ậ " (Acceptance Test

ệ ệ ấ ả ử ẽ ả ự Plan ­ ATP). Đây là tài li u li t kê t t c  các phép th  s  ph i th c hi n đ ệ ể

ể ấ ả ủ ệ ố ứ ườ ấ ki m tra t t c  các ch c năng c a h  th ng cho ng i dùng th y trong giai

ạ ậ ấ đo n ch p nh n.

ặ ả ủ ạ ố ượ ệ Đ c t thi M c chính c a giai đo n này là tài li u ế ế đ t k c xem xét thông

ượ ỏ ể ạ qua và đ ứ c ch ng t là không sai sót. Cũng có th  trong giai đo n này ng ườ ử  i s

ử ể ấ ệ ế ể ế ạ ậ ụ d ng k  duy t "K  ho ch ki m th  đ  ch p nh n”.

ộ ố 4.3. M t s  chú ý

ộ ố ử ụ ủ ạ ậ Trong khi giai đo n phân tích s  d ng m t s  ít các th  thu t mô hình hoá, các

ể ấ ặ ả ứ ậ ạ ỹ k  thu t này đ  c u trúc hoá cho Đ c t ch c năng, thì giai đo n thi ế ế ườ   ng t k  d

ư ứ ạ ậ ơ ự ế ạ ứ ể ề ơ ỹ ượ nh  ph c t p h n, ch a nhi u ki u k  thu t h n, song th c t l i kém đ c ch ỉ

ề ộ ụ ể ệ ấ ậ ạ ỹ ẫ ơ d n h n. Có r t nhi u đ  linh ho t trong vi c dùng c  th  các k  thu t đó: dùng ở

đâu, dùng khi nào.

ạ ế ế ả Trong giai đo n thi ả   ứ ủ t k , vai trò và công s c c a các nhà qu n lý gi m.

ủ ế ế ệ ế ế ể Công vi c ch  y u liên quan đ n các nhà thi t k , các chuyên gia phát tri n, các

ữ ườ ủ ệ ả ở ậ l p trình viên và nh ng ng i xét duy t. Vai trò c a nhà qu n lý ạ  giai đo n này

ủ ế ể ể ả ỉ ố ch  y u ch  là giám sát và theo dõi. Tuy nhiên đ  có th  làm nhà qu n lý t t, ta

ơ ả ủ ệ ộ ượ ế cũng nên bi ế ượ t đ c n i dung c  b n c a các công vi c đang đ c ti n hành

ạ ở ươ trong giai đo n này. đây chúng ta không đi sâu vào các ph ng pháp và công

ụ c  thi ế ế t k .

ạ ế ế ố ắ ự ự Trong giai đo n thi t k  nên c  g ng phân chia d  án thành các d  án con.

ỗ ự ể ỏ ộ ườ ộ ộ ự ự ệ ả M i d  án con có th  đòi h i m t ng i qu n lý d  án và m t đ i th c hi n d ự

án riêng.

4.4. Đ c t

ặ ả thi ế ế t k

ặ ả ế ế ấ ỹ ệ ậ ượ ệ Tài li u đ c t thi t k  là tài li u mang tính ch t k  thu t. Nó đ c vi ế   t

ể ự ữ ệ ể ậ ọ ườ ử ụ ể đ  cho các l p trình viên đ c và hi u đ  th c hi n. Nh ng ng i s  d ng cũng

ể ọ ấ ế ể ấ ả ả ế ệ ầ có th  đ c song không nh t thi t ph i hi u t t c . Khi vi t tài li u này c n chú

ế ề ý đ n các đi u sau đây:

ả ử ụ ữ ặ ứ ẽ ớ Ph i s  d ng ngôn ng  ch t ch , chính xác. Nguyên nhân l n th  hai gây ra

ệ ố ể ề ầ ậ ế ế sai sót trong h  th ng ph n m m là do l p trình viên hi u sai thi t k  (Nguyên

ầ ủ ể ớ ườ nhân l n gây ra sai sót là do nhà phân tích hi u sai nhu c u c a ng i dùng).

ử ụ ơ ồ ẽ ế ế ẩ S  d ng các s  đ , các hình v , các mô hình thi t k  chu n.

ố ắ ồ ể ệ Hãy c  g ng làm cho các ý đ  thi ế ế ượ t k  đ ữ   c th  hi n ngay trong nh ng

ẽ ả ầ ế trang đ u tiên, sau đó s  gi i thích chi ti t.

ả ề ờ ữ ả ấ ả ẫ ề B o đ m tính nh t quán v  ngôn ng  trình bày, c  v  l i văn l n các hình

ố ể ộ ấ ườ ế ườ ợ ẽ v . Cách t t nh t là đ  m t ng i vi ộ t toàn b . Trong tr ấ ng h p c p bách v ề

ộ ố ả ờ ườ ế ườ ể th i gian ph i dùng m t s  ng i vi ữ t thì nh ng ng ả ố ắ i này ph i c  g ng đ  có

văn phòng chung.

ặ ả ủ ộ ộ ể ấ ồ ệ "Đ c t thi t k ” N i dung c a m t tài li u ế ế  có th  bao g m các v n đ  ch ề ủ

ế y u sau đây:

ề ệ ố ổ

1. T ng quan v  h  th ng thông tin

ụ

 Các m c tiêu.

ơ ồ ế ế ấ

 Các s  đ  thi

t k  c u trúc.

ẩ 2. Các chu n và các quy ướ c

ế ế ầ ế ậ ế ẩ ầ ỗ Trong thi t k  c n thi t l p các chu n cho m i thành ph n. N u không quy

ữ ế ệ ầ ị đ nh, vi c liên k t gi a các thành ph n không th  t ể ố ượ t đ c.

ầ ứ

­ Ph n c ng

ơ ồ ấ ủ ầ ạ ạ

 Các thành ph n: Các s  đ  c u trúc, máu ch , máy tr m, m ng.

 Các nhà cung c p.ấ

ề ầ ­ Ph n m m

ạ ầ

 Các lo i thành ph n.

 Các nhà cung c p.ấ

ươ ế ế

 Các ph

ng pháp thi ấ t k  có c u trúc.

ươ ấ ậ

 Các ph

ng pháp l p trình cao c u trúc.

ươ

­ Các ph

ế ố ng pháp k t n i

ứ ầ

3. Các thành ph n ch c năng

ệ ấ ả ứ ầ Li t kê t t c  các thành ph n ch c năng, các modun;

ố ớ ầ ỗ Đ i v i m i thành ph n chính:

ử ổ ế ị ứ

­ Quy t đ nh làm, mua hay s a đ i cho thích  ng.

ầ

­ Chia thành các thành ph n con.

ệ ầ

­ Li

t kê các thành ph n.

ơ ở ữ ệ ả

4. Các c  s  d  li u, các file và các b ng

ệ ấ ả ố ớ ạ ỉ Li t kê t ỗ t c  và đ i v i m i lo i hãy ch  rõ:

ụ ­ M c đích.

ử ụ ­ S  d ng.

­ Lo i.ạ

ế ậ ữ ệ ở ứ ậ

­ Thi

t l p d  li u m c v t lý.

ạ ậ ­ T o l p.

ậ ậ

­ Duy trì, c p nh t.

ổ ứ ­ T  ch c.

ể ạ

­ Ki u d ng.

ớ ạ

­ Các gi

i h n.

ị ­ V  trí.

ỗ ự ộ ả ố ớ ặ ả ề ả

­ Đ i v i m i d  án con đ u ph i có m t b n đ c t

thi ế ế t k .

ộ ố ấ ề 4.5. M t s  v n đ  trong quá trình thi ế ế t k

4.5.1. Đ i thi

ộ ế ế t k

ữ ự ả ả ọ ấ ộ Nhà qu n lý d  án ph i ch n nh ng ng ườ ố i t t nh t vào đ i thi ế ế ọ  t k : h

ữ ả ườ ể ự ệ ể ầ ổ ợ ổ ph i là nh ng ng ầ   i có đ u óc t ng h p, có th  hình dung t ng th  s  vi c. C n

ệ ể ầ ộ ế ế tránh quan đi m c u toàn, hoàn thi n trong đ i thi t k . Chúng ta luôn luôn có th ể

ố ơ ể ự ồ ự ủ ờ ự ệ ế tìm ra cách t ư   t h n đ  th c hi n d  án n u có đ  th i gian và ngu n l c, nh ng

ế ề ờ ề ự ị ạ ả ớ ầ c n ph i nh  là chúng ta b  h n ch  v  th i gian và kinh phí. Có nhi u s  so sánh

ả ọ ờ ế ế ộ ố ẻ ộ ự l a ch n ph i làm trong th i gian thi t k , do đó đ i nên có m t s  l ng ườ   i,

ộ ưở ả ặ ỏ ể ễ ế ị ế ỏ ho c ít ra ph i có đ i tr ng gi ệ i, đ  d  dàng trong vi c b  phi u quy t đ nh

ộ ấ ề ầ ự ố ấ m t v n đ  gì đó c n s  th ng nh t.

ế ế ầ ậ ố ắ ế ạ ọ ị ố ớ ộ Đ i v i đ i thi ả   t k  c n l p k  ho ch, lên các l ch h p và c  g ng đ m

ộ ọ ượ ụ ả b o các cu c h p đ c liên t c.

4.5.2. Rà soát l

ạ ả i b n thi ế ế t k

ế ể ầ ọ ộ ạ ả ế ế ạ C n ti n hành các cu c h p đ  rà soát l i b n thi t k  trên khía c nh k ỹ

ể ủ ộ ự ộ ọ ồ ể ạ ậ ạ thu t. Cu c h p g m các đ i bi u c a đ i d  án và có th  có thêm các đ i bi u t ề ừ

các nhóm khác.

ạ ầ ả ằ ả Trong khi rà soát l i c n đ m b o r ng thi ế ế t k :

ứ ặ ả ứ ề

­ Đáp  ng đ

ượ ấ ả c t t c  các đ c t ch c năng đã đ  ra.

ượ ầ ộ

­ Đ c chia thành các thành ph n m t cách logic.

ọ ấ ề ỹ ậ ượ ễ ể ằ

­ M i v n đ  k  thu t đ

c trình bày rõ ràng, d  hi u và n m trong

ớ ạ ề ờ gi ả i h n v  th i gian và giá c .

4.6. V n đ  ch p nh n d  án

ậ ự ề ấ ấ

ậ ự ệ ấ ườ ử ụ ả ằ ẳ ằ ị Ch p nh n d  án là vi c ng ả   i s  d ng kh ng đ nh b ng văn b n r ng s n

ẩ ượ ự ư ế ấ ả ậ ượ ự ph m đã đ c cung c p đúng nh  tho  thu n, và n u đó là d  án đ ệ   c th c hi n

ợ ồ ợ ồ ư ế ế ầ ặ ướ ạ d i d ng h p đ ng thì c n ti n hành thanh toán h p đ ng. M c dù ch a đ n giai

ậ ạ ạ ấ ế ế ể ố đo n ch p nh n, song giai đo n thi ờ t k  là th i đi m t ấ ể ắ ầ ậ t nh t đ  b t đ u l p k ế

ạ ạ ho ch cho giai đo n này.

ạ ấ ạ ầ ầ ườ Chính t ậ i giai đo n ch p nh n, l n đ u tiên ng i dùng th c s  m i đ ự ự ớ ượ   c

ử ụ ể ể ẩ ả ấ ấ ọ ầ trông th y và s  d ng s n ph m. H  c n ki m tra đ  xem có ch p nh n đ ậ ượ ả   c s n

ẩ ph m đó không.

ươ ể ể Các ph ng pháp đ  ki m tra:

4.6.1. Ph

ươ ổ ể ng pháp c  đi n

ử ặ ạ ạ ạ Giai đo n ch y th  ho c cho ch y song song

­ Giai đo n ch y th  là giai đo n đ i d  án cài đ t h  th ng và cho ng

ặ ệ ố ộ ự ử ạ ạ ạ ườ   i

ử ệ ạ ử ụ s  d ng ch y th  nghi m.

­ Cho ch y song song là h  th ng m i đ

ệ ố ớ ượ ạ ẫ ặ c cài đ t song v n duy trì h ệ

ệ ố ố ượ ạ ộ ể ể ả th ng cũ và c  hai h  th ng đ c ho t đ ng song song đ  có th  so sánh

ả ế các k t qu .

ườ ệ ố ử ụ ợ ớ ả Trong c  hai tr ộ   ng h p, khách hàng s  d ng h  th ng m i trong m t

ế ả ả ờ ờ ị ệ ố   kho ng th i gian quy đ nh nào đó. Trong kho ng th i gian này n u h  th ng

ạ ộ ệ ố ề ấ ả ượ ế ậ ấ ho t đ ng không n y sinh v n đ  gì thì h  th ng đ ấ   c ch p nh n. N u có v n

ộ ự ệ ố ả ử ữ ụ ắ ề ẩ đ  n y sinh thì đ i d  án ph i s a ch a, kh c ph c và h  th ng l ạ ượ i đ ạ   c ch y

ặ ạ ử ữ ả ộ ờ ệ th  nghi m l p l i m t kho ng th i gian n a.

ươ ổ ể ễ ậ ư ế ể ả ạ ơ Ph ng pháp c  đi n này có  u đi m là đ n gi n, d  l p k  ho ch, song

ượ ể ượ ể ề có nhi u nh c đi m. Các nh c đi m đó là:

­ N u liên t c có nhi u v n đ  nh  n y sinh đ i v i h  th ng, thì h

ố ớ ệ ố ỏ ẩ ụ ề ề ế ấ ệ

ặ ạ ệ ạ ả ặ ố ế ầ ử th ng ph i ch y th  nghi m l p đi l p l i không bi t bao nhiêu l n đ ể

ộ ệ ố ệ ố ề ể ấ ậ ầ ứ ạ   có th  ch p nh n h  th ng. Đôi khi m t h  th ng ph n m m ph c t p

ể ờ ử ữ ế ỗ ượ ả ế có th  không bao gi s a ch a h t l i đ c và ta ph i bi t cách chung

ớ ỗ ố s ng v i l i.

­ Có th  r t khó khăn đ  tìm ra đ

ể ấ ể ượ ụ ữ ặ   ủ c nguyên nhân c a nh ng tr c tr c

ớ ụ ườ ạ ộ ẩ n y sinh. Khi có t i hàng ch c ng ộ ệ ố   i cùng ho t đ ng trên m t h  th ng

ứ ạ ầ ươ ề ồ ụ ớ ph c t p g m nhi u thành ph n t ặ   ng tác v i nhau thì khi có tr c tr c,

ể ấ ế ạ có th  r t khó bi t nguyên nhân t i sao.

ơ ả ủ ệ ố ả ả ượ ặ ­ Không có gì đ m b o là các đ c tính c  b n c a h  th ng đã đ ể   c ki m

ử ệ ố ạ ộ ủ ể ầ ạ ờ ố tra đ y đ  trong th i gian ch y th : H  th ng có th  ho t đ ng t t trong

ử ế ệ ả ờ ờ ớ ụ   th i gian th  nghi m, song sau khi đã h t th i gian b o hành nó m i tr c

ụ ấ ệ ấ ặ ắ ị tr c. Khi đó nhà cung c p không còn ch u trách nhi m kh c ph c v n đ ề

ẩ n y sinh.

­ Có th  đ  l

ể ể ạ ấ ượ ố ườ ườ i  n t ng không t t cho ng i dùng: Th ặ   ng khi cài đ t

ề ỗ ầ ỗ ạ ấ ượ ệ ố ầ l n đ u tiên, h  th ng còn nhi u l ữ i. Nh ng l i đó t o  n t ng không

ườ ố ớ ệ ố ố ủ t t c a ng i dùng đ i v i h  th ng.

ữ ụ ể ể ắ ượ ủ ể ươ ổ ể Đ  có th  kh c ph c nh ng nh c đi m c a ph ng pháp c  đi n, ng ườ   i

ươ ố ơ ể ử ệ ố ệ ể ta có th  dùng ph ng pháp t t h n đ  th  nghi m h  th ng.

4.6.2. Ph

ươ ứ ể ễ ặ ng pháp trình di n ho c ki m tra l n l ầ ượ ấ ả t t t c  các ch c năng:

ươ ố ơ ệ ố ư ể ể ậ ấ ộ Ph ng pháp t ỗ   t h n đ  có th  ch p nh n h  th ng là đ a ra m t chu i

ử ể ể ễ ấ ả ứ ậ ỏ các phép th  đ  trình di n và ki m tra t t c  các ch c năng đã th a thu n. Quá

ậ ẽ ế ấ ấ ả ố ớ ử trình ch p nh n s  ti n hành t t c  các phép th  này đ i v i khách hàng. Các

ẽ ượ ử ệ ậ ầ ượ ử ế phép th  nghi m thành công s  đ c ký nh n l n l ấ   t. N u phép th  nào th t

ộ ự ề ơ ụ ế ầ ắ ấ ả ấ ử   ề ẩ ạ b i, đ i d  án c n kh c ph c v n đ  n y sinh, n u v n đ  đ n gi n thì s a

ử ữ ệ ề ế ấ ọ ượ ạ ch a ngay, n u v n đ  nghiêm tr ng thì quá trình th  nghi m đ c hoãn l i cho

ỉ ầ ử ạ ụ ắ ắ ử ề ế đ n lúc kh c ph c xong. V  nguyên t c ch  c n th  l i các phép th  không

ườ ử ụ ạ ạ ề ử ượ thành công, song ng i s  d ng có quy n ch y l i các phép th  đã đ ấ   c ch p

ướ ể ế ư ậ ề ấ ẩ ậ ấ ậ nh n tr c khi n y sinh v n đ . Nh  v y đ  ti n hành ch p nh n theo ph ươ   ng

ự ệ ệ ầ pháp này c n th c hi n các công vi c sau đây:

­ Li

ệ ấ ả ự ứ ệ ầ ả t kê t ệ ố t c  các ch c năng mà h  th ng c n ph i th c hi n.

­ Xác đ nh các phép th  nghi m đ i v i t ng ch c năng. Danh sách các

ố ớ ừ ứ ử ệ ị

ử ấ ử ể ệ ạ ậ ế phép th  chính là tài li u "K  ho ch ki m th  ch p nh n".

­ Th c hi n l n l

ệ ầ ượ ự ố ớ ử ệ ườ ử ụ t các phép th  nghi m đ i v i ng i s  d ng.

­ Ch   ch y   l

ạ ỉ ạ ử ệ i   các   phép   th   nghi m   không   thành   công,   các   phép   th ử

ệ ượ ườ ử ụ ậ nghi m thành công đ c ng i s  d ng ký nh n.

ươ ữ ợ Ph ng pháp này có nh ng l i ích sau đây:

­ Có th  trình di n t

ễ ấ ả ứ ể ả ậ t c  các ch c năng đã tho  thu n.

­ D  dàng nh n bi

ễ ậ ế ụ ặ t nguyên nhân gây ra các tr c tr c.

­ Có th  l p l

ể ặ ạ i.

­ Ng

ườ ử ụ ừ ữ ề ả ầ ơ i s  d ng tho i mái khi ký nhi u ch  ký cho t ng ph n h n là ký

ữ ộ ộ m t ch  ký cho toàn b .

ươ ữ ượ Ph ng pháp này cũng có nh ng nh ể c đi m:

ể ế ứ ả ấ ệ ế ể ể ạ ề ­ Ph i m t nhi u công s c đ  vi ấ   t tài li u "K  ho ch ki m tra đ  ch p

ự ế ậ ạ ệ nh n” và th c hi n k  ho ch đó.

­ Ng

ườ ử ụ ớ ươ i s  d ng không quen v i ph ng pháp này.

4.7. Xem xét l

ạ i các ướ ượ c l ng

ố ủ ể ạ ạ ờ ế ế ế ụ T i th i đi m cu i c a giai đo n thi t k , chúng ta ti p t c xem xét l ạ ế  i k

ự ặ ạ ệ ạ ặ ờ ho ch d  án, đ c bi t là xem xét l i các đánh giá. M c dù bây gi chúng ta ch ỉ

ạ ố ạ ầ ậ ự ệ ạ đánh giá b n giai đo n còn l i, song ph n l p trình trong giai đo n th c hi n có

ộ ự ứ ể ấ ố ờ ế ế th  là t n kém th i gian và công s c nh t trong toàn b  d  án. Thi t k  cho

ế ố ứ ạ ộ ồ chúng ta bi t s  các module và ướ ượ c l ờ   ủ ng đ  ph c t p c a chúng. Đ ng th i

ờ ế ấ ủ ọ ể ư ẽ ậ bây gi ta cũng đã bi t ai s  là l p trình viên và có th  đ a năng su t c a h  vào

ư ậ ể ễ ơ ượ các đánh giá. Nh  v y có th  d  dàng đánh giá chính xác h n l ờ ng th i gian

ế ể ậ ấ ạ ố ố ầ c n thi t đ  l p trình. Th ng kê đã cho th y là vào cu i giai đo n thi ế ế ướ   c t k ,

ượ ạ ớ ố ộ l ng thu c lo i l p A (sai s  +/­ 10%).

ậ ế 4.8. K t lu n

ạ ố ế ế ủ Các m c chính c a giai đo n thi t k  là:

ặ ả ệ 1. Tài li u đ c t thi ế ế ượ t k  đ c hoàn thành và thông qua.

ể ấ ế ể ệ ả ạ ậ ạ 2. So n th o tài li u k  ho ch ki m tra đ  ch p nh n.

3. Đánh giá l

ạ i các ướ ượ c l ng.

ƯƠ Ự Ạ Ệ CH NG V. GIAI ĐO N TH C HI N

ụ ế ế ế ặ ầ ố t k  chi ti t và cài đ t, ráp n i các thành ph n, các module M c đích: Thi

ầ ứ ệ ố ề ầ ồ ả trong h  th ng bao g m c  ph n c ng và ph n m m.

ệ Các công vi c chính:

ế ế ế ậ

­ Thi

t k  chi ti t các module và l p trình.

ệ ố ế ạ ầ ­ Ch  t o các ph n trong h  th ng.

ự ổ ứ ế ị ầ ứ ề ầ

­ D  toán và t

ch c mua thi t b  ph n c ng/ph n m m.

ự ế ả ẩ ầ ợ ớ ỉ

­ Ch nh s n ph m cho phù h p v i yêu c u th c t

.

ử ừ ể ệ ầ ­ Ki m th  t ng ph n các module, phân h .

ệ ạ ­ Biên so n tài li u.

ệ ầ Các tài li u c n hoàn thành:

ệ ế ế ế ệ ố ầ

­ Tài li u thi

t k  chi ti ề t các thành ph n trong h  th ng (Thông qua v

ậ ỹ chuyên môn k  thu t).

ệ ự ạ ế ị ầ ứ ề ầ ế ­ Tài li u d  toán/ k  ho ch mua trang thi t b  ph n c ng/ ph n m m

ề ậ ỹ (Thông qua v  chuyên môn k  thu t).

ử ệ ố ể ề ế ạ ậ ỹ

­ K  ho ch ki m th  h  th ng (Thông qua v  chuyên môn k  thu t).

ử ề ể ả ậ ầ ỹ

­ Biên b n ki m th  các thành ph n (Thông qua v  chuyên môn k  thu t).

ử ổ ể ế ạ ẩ ớ ợ ả ­ K  ho ch s a đ i thích nghi các s n ph m đã có/ mua đ  phù h p v i

ề ầ ậ ỹ ườ ử ụ yêu c u (Thông qua v  chuyên môn k  thu t và ng i s  d ng).

ệ ườ ử ụ ườ ử ụ ề

­ Tài li u ng

i s  d ng (Ng i s  d ng thông qua v  sau).

ộ ọ Các cu c h p:

ế ế ế ử ể ế ạ

­ Rà soát thi

t k  chi ti ệ t các module và k  ho ch ki m th  module, h

th ng.ố

ệ ườ ử ụ

­ Rà soát tài li u ng

i s  d ng.

5.1. Nh p đậ

ề

ề ỹ ự ể ả ạ ậ ự   ằ Qu n lý d  án thiên v  k  thu t nh m theo dõi, ki m tra giai đo n th c

ệ ể ế ế ế ấ ượ ệ ậ hi n, tri n khai l p trình theo thi ộ t k , ti n đ  và ch t l ng công vi c.

ự ặ t kế ế

ặ ậ ệ Cài đ t th c hi n ­ Cài   đ t,   l p   trình   các   module   c ơ

ỏ ơ b n.ả

ố ệ

ầ ề Thi ầ   ệ ố ­ Phân chia h  th ng thành các ph n ể ẵ   ế nh   h n,   cho   đ n   khi   có   th   s n ữ ậ   ặ sàng cài đ t trên các ngôn ng  l p ụ ể trình c  th .

ả

ộ ứ ế ượ i quy t đ

­ Theo ki u trên xu ng.

­ Theo ki u d

ể ố ầ ặ ể ướ ầ   ­ Ghép n i các module, phân h  (Ph n ứ   c ng, ph n m m) thành các module ệ ơ ớ   l n h n đ m nhi m m t ch c năng ả ụ ể   c bài c  th  cho khi gi toán ban đ u đ t ra. i lên.

ệ ữ

ố

ế ế

ể

Hình 5.1: M i quan h  gi a thi

t k  và tri n khai

5.2. T  ch c l p trình các module c  b n; ghép n i h  th ng

ổ ứ ậ ố ệ ố ơ ả

ễ ắ ơ ả ữ ự ệ ả ặ ệ 5.2.1. Nh ng nguy n t c c  b n trong qu n lý th c hi n và cài đ t h

th ngố

ữ ự ư ự ề ạ ớ

­ L u ý s  ăn kh p v  nhân l c và thông tin gi a các giai đo n.

ặ ệ ố ệ ậ ứ ế ả ộ ổ

­ T  ch c và qu n lý vi c l p trình và cài đ t h  th ng theo ti n đ , mà

ế ỹ ể ậ không đi quá sâu vào các chi ti t k  thu t trong các nhóm phát tri n.

ắ ầ ạ ậ ạ ặ

­ Không nên b t đ u giai đo n l p trình và cài đ t khi các giai đo n tr

ướ   c

ế ế ấ ế ế đó (phân tích, thi ư t k ) ch a hoàn t t. Các phân tích và thi t k  càng chi

ế ụ ể ễ ệ ặ ậ ượ ti t, c  th  càng d  dàng cho vi c cài đ t, do v y tránh đ ả   c không ph i

làm l i.ạ

ữ ề Nh ng đi u nên tránh

ự ệ ạ ặ ứ ­ Tránh tình tr ng nôn nóng, gây s c ép và áp đ t th c hi n công vi c c ệ ụ

ể ừ ả ấ ạ ả ộ ộ th  t ủ ầ    phía cán b  qu n lý, cán b  lãnh đ o c p trên. Ph i tuân th  đ y

ạ ế ế ử ệ ặ ủ đ  các công đo n trong quá trình phân tích, thi t k , cài đ t, th  nghi m.

ọ ọ ủ ệ ả ạ ắ ỉ ắ ­ B nh c a các nhà qu n lý là hay th c m c "T i làm sao b n h  (ám ch  các

ẳ ả ấ ườ ọ ậ l p trình viên, chuyên gia tin h c) ch ng th y làm gì c " và th ọ ng h  hay

ề ắ ồ ướ ậ phi n lòng, lo l ng khi các l p trình viên ng i suy nghĩ tr c máy. Đây là

ở ẽ ệ ắ ỹ ưỡ ướ ẽ ậ quan ni m sai, b i l các cân nh c k  l ng tr c khi l p trình s  làm cho

ấ ậ ả ạ ẽ ả ề ả ầ năng su t l p trình cao lên, v  l ố   i chi phí b o trì ph n m m s  gi m xu ng

đáng k .ể

5.2.2. Các công vi c chu n b  tr

ẩ ị ướ ệ ế ặ ậ c khi ti n hành l p trình, cài đ t

ướ ạ ậ ự ắ ả Tr c khi b t tay vào giai đo n l p trình, các chuyên gia qu n lý d  án

ả ả ờ ỏ ph i tr  l i các câu h i sau:

ế ạ ế ế ả ạ ộ ả ­ K t qu  rà xét l i thi ầ t k  có yêu c u ph i làm l ầ i m t ph n nào đó

ệ ố ế ế ộ ờ ợ   ả ắ trong h  th ng không? N u có, ph i s p x p th i gian m t cách phù h p

ắ ầ ậ ư ả ế ổ ệ ọ và không nên b t đ u l p trình khi ch a gi ỏ i quy t  n th a m i chuy n.

ậ ự ư ự ậ ồ

­ Các ngu n nhân l c, v t l c và thông tin, cũng nh  là các l p trình viên

ẽ ế ỳ ạ ự ẵ lúc nào cũng s n sàng và d  án s  k t thúc đúng theo k  h n? Khi có thay

ấ ứ ả ượ ự ầ ấ ổ đ i nhân s  vì b t c  lý do gì, c n ph i l ệ   ng trình năng su t công vi c

ườ ớ ế ể ệ ướ ệ ọ ủ c a ng ế ể i m i đ n thay th  đ  có th  trù li u tr c m i chuy n đáp

ứ ượ ở ẽ ạ ặ ị ề ớ ng đ c h n đ nh đã đ t ra. B i l ệ    trong các công ty v i các đi u ki n

ư ệ ậ ỏ ể ệ ộ làm vi c nh  nhau, m t chuyên gia l p trình gi ớ   i có th  làm vi c v i

ấ ấ ầ ườ năng su t g p 8 l n ng ộ i có trình đ  trung bình.

ườ ượ ư ạ ẳ ạ ắ ọ ­ M i ng i đã đ ệ   c đào t o ch a? Ch ng h n, khi b t tay vào công vi c,

ậ ả ế ề ệ ề ữ ậ các l p trình viên ph i bi t rõ v  h  đi u hành, ngôn ng  l p trình và các

ụ ậ ẽ ượ ử ụ ớ ứ ả ọ công c  l p trình s  đ ụ   c s  d ng. H  còn ph i làm quen v i  ng d ng

ườ ử ụ ư ặ ầ ả ế ộ mà ng i s  d ng đ t hàng cũng nh  bài toán c n gi ề   i quy t. M t đi u

ủ ề ả ấ ầ ậ ọ ế ệ quan tr ng là ph i cung c p tài li u đ y đ  đ  các l p trình viên bi t rõ

ặ ả ứ ệ ầ ề v  tài li u yêu c u và đ t t ch c năng.

ườ ự ậ ượ

­ Môi tr

ng l p trình dành cho các thành viên trong d  án đó đ ẩ   c chu n

ầ ủ ứ ệ ể ị ố b  t ệ t, đáp  ng các yêu c u c a công vi c không? Kinh nghi m tri n khai

ự ứ ễ ỏ ằ ữ ề ọ th c ti n đã ch ng t ụ ậ   ầ  r ng nên ch n nh ng ph n m m và công c  l p

ễ ử ụ ệ ủ ự ể ể trình d  s  d ng. Các máy tính dùng đ  phát tri n công vi c c a d  án

ứ ả ượ ả ờ ố ượ ph i đáp  ng đ ầ c yêu c u: tr  l ộ i nhanh (t c đ  cao), dung l ng b ộ

ớ ủ ớ ủ ậ ấ ầ ộ ế ộ nh  đ  l n, có đ  tin c y cao và cung c p đ  khi c n thi ể   t. M t đi m

ả ả ả ọ ế ị ẫ ượ quan tr ng khác là ph i đ m b o các thi t b  v n đang đ ả   c nhà s n

ấ ả ệ ề ề ể ầ ẫ xu t b o hành, các tài li u v  ph n m m phát tri n v n đang đ ượ ậ   c c p

ườ ự ự ệ ả ả ờ ậ nh t th ả   ng xuyên. Trong th i gian th c hi n d  án ph i luôn đ m b o

ạ ị ệ ố h  th ng không b  gián đo n.

5.2.3. Các b

ướ ậ c l p trình

Bước 1. Đ t k  ho ch tích h p và ki m th  h  th ng.

ử ệ ố ặ ế ể ạ ợ

ỡ ớ ự ệ ệ ằ ỉ ọ   Kinh nghi m xây d ng các h  tin h c c  l n ch  ra r ng không nên và

ự ể ộ ươ ả ế ượ ấ ả ọ ệ không th  xây d ng m t ch ng trình gi i quy t đ t c  m i vi c. Trong c t

ườ ệ ố ư ậ ợ ữ nh ng tr ng h p nh  v y, cách làm phân chia h  th ng thành các module nh ỏ

ườ ỏ ợ ườ ế ố ộ ơ h n th ng t ra h p lý. Sau đó ng i ta ti n hành ráp n i các module m t cách

ả ặ ế ự ư ả ạ ộ ị nh p nhàng. Các nhà qu n lý d  án ph i đ t k  ho ch m t cách rõ ràng, đ a ra

ứ ự ẽ ượ ậ ứ ự ố ệ ố ợ th  t ghép n i các module s  đ c l p trình theo th  t tích h p vào h  th ng.

ế ượ ọ ử ệ ố ế ể ạ ạ K  ho ch này đ c g i là k  ho ch ki m th  h  th ng.

ướ ướ ướ ỉ ớ ủ ệ ố ộ Các b c sau (b c 2­b c 9) ch  liên quan t i m t module c a h  th ng mà

thôi.

Bước 2. Thi

ế ế t k  các module.

ặ ả ậ ả ậ Ở ướ  b c này, các l p trình viên nh n b n đ c t thi ế ế ượ t k  đ c bàn giao l ạ   i

ừ ạ ế ế ả ủ ệ ế ế ế ứ ổ ứ ể t giai đo n thi t k  (do k t qu  c a vi c thi t k  m c t ng th  và m c trung

ệ ở ế ụ ứ ế ấ ơ ỏ gian). Công vi c đây là ti p t c chia nh  thành các m c th p h n cho đ n khi

ơ ấ ể ậ ệ ượ ạ ớ đ t t i các công vi c “s  c p” theo nghĩa có th  l p trình đ ộ   ằ c ngay b ng m t

ữ ậ ượ ọ ế ế ngôn ng  l p trình nào đó. Quá trình này đ c g i là quá trình thi t k  các

module hay thi ế ế ứ ướ t k  m c d i.

ụ ậ ạ ế ế ơ ồ ở ứ Ví d : LTV nh n đ ượ ừ c t giai đo n thi t k  s  đ m c trung gian nh ư

sau:

ơ ồ

ế ế ứ

Hình 5.2: S  đ  thi

t k  m c 3

ậ ượ ừ ậ ạ ế ế ả ề ư L p trình viên còn nh n đ c t giai đo n thi t k  mô t v  module nh  sau:

Tên module: AMST0000

ọ ở G i b i: AMM00000

ươ ượ ọ ế ươ Các ch ng trình con đ c g i đ n: 

ố Các tham s  vào: không

ể ị Hi n th : không

ố ả ạ ế ỗ ư ế ỗ ư Các tham s  tr  l i: N u không có l i đ a ra mã 0. N u có l i, đ a ra mã

l i.ỗ

ế ướ ử ụ ế Các bi n ngoài đ c s  d ng: 

ượ ử ụ ệ Các   t p   đ c   s   d ng:   STUDENT.DAT   (open),   COURSE.DAT   (open),

MATERIAL.DAT (open), SYSTEM.DAT (open).

ở ệ STUDENT.DAT, COURSE.DAT, MATERIAL.DAT, SYSTEM.DAT. ứ Các ch c năng: ­ M  T p

ế ỗ ư ỗ N u có l i, đ a ra các mã l i.

ế ở ạ ­ Kh i t o bi n.

ị ự ố ắ ể

­ Ki m   tra   xem   có   b   s   c   t

ệ   ả t   máy   thông   qua   b n   ghi   1   trong   t p

SYSTEM.DAT.

ữ ế ệ ắ t máy đúng, n u khác ­ 1 làm nh ng vi c sau...

ế

ờ ể

ế

Byte 1 = ­1 nghĩa là t ả ủ ạ ả ­ B o đ m tr ng thái chính c a ờ ể ộ Chu t nh  ki m tra… ỗ N u có l i… Màn hình nh  ki m tra… ỗ i… N u có l ờ ể Mang nh  ki m tra… ỗ i… N u có l

ườ ế ỗ ­ Mã l ệ ố i thoát h  th ng bình th ng là 0

ủ ư ầ ậ ẽ ở ồ ấ L p trình viên đ u tiên v  s  đ  c u trúc c a module nh  sau:

ỏ

ở ứ

Hình 5.3: Chia nh  module

m c 4

ế ế ượ ế ừ ố ướ ắ ầ ừ Thi t k  module đ c ti n hành t trên xu ng d i, b t đ u t ô trên cùng

ư ẽ ầ ỏ ợ AMST0000 và chia nh  nó thành các ph n con thích h p nh  trên hình v  5.3

ỏ

ở ứ

Hình 5.4: Chia nh  module

m c 5

ầ ạ ượ ế ỏ ư ẽ ỗ Ti p sau đó, m i thành ph n l i đ c chia nh  nh  trên hình v  5.4

ỏ

ở ứ

Hình 5.5: Chia nh  module

m c 6

ứ ế ụ ư ậ ứ ủ ế ộ ế ể Quá trình c  ti p t c nh  v y cho đ n m t m c đ  chi ti t đ  các thành

ầ ượ ể ậ ph n có th  l p trình đ c.

ế ế ệ ố ẽ ừ ạ ở ứ ế ỏ ặ Câu h i đ t ra . Quá trình thi t k  h  th ng s  d ng l m c chi ti i t nh ư

ế ắ ế ế ế ừ th  nào và khi nào b t tay vào thi t k  chi ti t t ng module?

ế ế ệ ố ằ ỏ ớ Câu tr  l iả ờ . Quá trình thi t k  h  th ng nh m chia nh  các module t ứ   i m c

ườ ậ ể ắ ầ ệ ủ ng i l p trình có th  b t đ u công vi c c a mình nghĩa là các đ c t ặ ả ề ữ ệ    v  d  li u

ườ ể ể ộ ủ và thao tác đ  rõ ràng và t ng minh đ  có th  mã hoá thông qua m t ngôn ng ữ

ơ ữ ứ ộ ế ừ ự ộ ộ ỳ ậ l p trình nào đó. H n n a, m c đ  chi ti t hoá tu  thu c vào t ng d  án m t hay

ệ ố ủ ệ ầ ả ườ ậ ả ậ ừ t ng ph n trong h  th ng, th m chí c  quan ni m c a ng ậ   i l p trình đ m nh n

ệ ượ ầ ph n vi c đ c giao.

ả ầ C n ph i xem xét các y u t ế ố ư  nh :

­ N u chia nh  các module là yêu c u c p thi

ầ ấ ế ỏ ế ứ ặ ằ t nh m đáp  ng các đ c tính

ư ờ ộ ư ệ có đ   u tiên cao nh  th i gian tr ả ờ  l ệ   ệ ố i, giao di n h  th ng thân thi n

ươ ử ườ ế ế ư cũng nh  tính t ng thích trong quá trình x  lý, thì ng i thi t k  có th ể

ớ ứ ế ơ làm t i m c chi ti t sâu h n.

­ M c đ  chi ti

ứ ộ ế ế ế ể ượ ạ ợ ồ t trong thi t k  có th  đ c ghi l i trong h p đ ng. Các

ỡ ơ ủ ầ ộ ườ ự d  án t m c  c  quan chính ph , các B , Ngành th ị ng quy đ nh rõ s ố

ế ế ầ ứ m c thi ủ ả t k  c n ph i tuân th .

­ N u l p trình viên không tham gia trong quá trình thi

ế ậ ế ế ả ị t k , nên gi đ nh

ế ế ụ ụ ằ ậ ở là các thi t k  đó nh m ph c v  cho các l p trình viên ộ  trình đ  trung

ứ ộ ậ ứ ạ bình t c là làm rõ các chi ti ế ớ t t i m c m t l p trình viên h ng trung có

ể ể ặ ượ ồ th  hi u và cài đ t đ c theo ý đ  thi ế ế t k .

ả ầ ấ ậ ạ ằ ườ Chú ý:  C n ph i nh n m nh r ng các l p trình viên th ng không thích

ượ ế ế ứ ậ ậ nh n đ ả c b n thi t k  quá chi ti ế ớ t t ỉ i m c l p trình ch  còn là phát bi u l ể ạ   i

ề ế ữ ậ ệ ộ ị hay d ch các m nh đ  ti ng Anh sang m t ngôn ng  l p trình nào đó.

Bước 3. Rà soát thi

ế ế t k  module

ế ế ở ứ ứ ầ ả ư ố ớ Cũng nh  đ i v i các thi t k ắ   ữ  m c trên và m c gi a, c n ph i cân nh c

ể ợ ạ ứ ướ ậ ầ ả các đi m l ế i/h i khi ti n hành thi ế ế ở t k các m c d i. Do v y c n ph i rà soát

ạ ế ế ủ ừ ướ ệ ậ l i thi t k  c a t ng module tr c khi l p trình. Công vi c này nên t ổ ứ ọ    ch c g n

ỉ ầ ẹ ả ậ ườ ụ ự ể nh . Ch  c n b n thân l p trình viên, ng ộ   ế i ph  trách tr c ti p và có th  là m t

ụ ủ ự ệ ạ ế ế ậ l p trình viên cùng tham d . M c đích c a vi c rà soát l i thi t k  module là

ả ằ ư ượ ể ấ ượ ả đ m b o r ng đ a ra đ ộ c m t thi ế ế ố t k  t t nh t có th  có đ ọ   c sao cho m i

ứ ượ ề ậ ế ấ ả ọ ụ ặ ướ ch c năng đã đ c đ  c p đ n và t t c  m i tr c tr c đã đ ượ ườ c l ng tr c.

ặ ế ử ể ạ Bước 4. Đ t k  ho ch ki m th  module

ữ ệ ả ậ ử ế ể ậ ạ ướ L p trình viên ph i l p k  ho ch ki m th  module và d  li u tr ắ   c khi b t

ả ượ ử ế ậ ạ ậ ể tay vào l p trình. K  ho ch ki m th  sau khi l p trình ph i đ c xem xét. Trong

ỉ ầ ậ ố ớ ữ ử ể ạ ầ ế k  ho ch này ch  c n t p trung vào nh ng "ki m th " đ i v i các ph n khó

ệ ố ấ ườ ụ ự ể ế nh t trong h  th ng. Ng ạ   i ph  trách d  án có th  tham gia rà soát k  ho ch

ử ể ớ ế ế ế ợ ệ ki m th  cùng v i rà soát thi t k  module. Theo kinh nghi m, nên k t h p 2

ộ khâu này cùng m t lúc.

Bước 5. L p trình các module

ậ

ẩ ậ ượ ỏ ố ớ Các tiêu chu n, các đòi h i đ i v i quá trình l p trình đã đ c trình bày rõ

ạ ế ế ệ ố ệ ầ ậ ỹ trong giai đo n thi t k  h  th ng (xem ph n tài li u k  thu t).

ế ậ ể ậ Các cách ti p c n khác nhau trong tri n khai l p trình:

­ Cách ti p c n c u trúc

ế ậ ấ

­ Cách ti p c n h

ế ậ ướ ố ượ ng đ i t ng

ậ ấ ớ Các t ư ưở  t ng l n trong l p trình có c u trúc là:

­ Phân chia các công vi c thành các module nh . M i module đ m nh n 1

ệ ậ ả ỏ ỗ

ứ ệ ự ệ ệ ả ch c năng riêng bi t nào đó, kho ng 100 dòng mã l nh th c hi n (không

ả ươ quá 2 trang văn b n ch ng trình).

ộ ộ ố ỉ ố ­ Ch  có m t tham s  vào, m t tham s  ra

ể ố ế ổ ­ Càng ít bi n t ng th  càng t t.

­ Các l nh c u trúc đ

ệ ầ ượ ầ ự c dùng là: tu n t , if... then... else, case..., while...

ệ do..., repeat...until..., call....Tránh dùng l nh go to.

Bước 6. Ki m th  module

ử ể

ử ế ể ậ ạ ộ ọ L p trình viên ti n hành ki m th  module sau khi ch n m t ph m vi bài

ộ ố ệ ử ự ớ ợ ệ   toán phù h p v i cùng m t s  li u th  ­ thông tin vào sao cho quá trình th c hi n

ậ ượ ử ế ả ả ph i đi qua các nhánh x  lý chính trong module và quan sát k t qu  nh n đ c.

ự ế ổ ứ ử ể ệ Kinh nghi m th c t ấ  cho th y nên t ạ    ch c ki m th  module theo giai đo n.

ử ộ ể ạ ắ ọ ườ ậ ế Giai đo n 1 g i là ki m th  "h p tr mg" theo nghĩa ng i l p trình bi t rõ cái gì

ữ ệ ử ư ể ễ ấ ả di n ra bên trong module và đ a ra các d  li u ki m thh  đi qua t t c  các

ươ ử ộ ể ạ nhành lôgic trong ch ng trình. Giai đo n 2 là ki m th  "h p đen”. Ng ườ ậ   i l p

ầ ỏ ế ộ ộ ủ ữ ệ ể trình b  qua mà không c n bi t n i b  c a module, các d  li u ki m th  đ ử ượ   c

ư ự ử ụ ự ế ư ầ ấ đ a ra theo trình t và t n xu t nh  trong s  d ng th c t .

Ở ầ ạ ả ượ ỗ ơ giai đo n này, c n ph i chú ý và tránh đ ữ c nh ng l ấ   ả i đ n gi n nh t

ạ ỗ ẳ ỗ ử ụ ộ (ch ng h n l i gõ sai phím, l i s  d ng chu t...).

ử ứ ể ấ ợ ấ Bước 7. Ki m th  các m c tích h p th p nh t

ư ộ ọ ớ ế ậ ộ N u nh  m t module nào đó g i t i m t vài module khác, thì l p trình viên

ể ợ ạ ấ ệ ớ ừ có th  tích h p chúng l i ngay sau khi đã hoàn t t công vi c v i t ng module và

ử ấ ả ố ợ ể ệ ế ớ ti n hành ki m th  t t c  các module khi chúng ph i h p làm vi c v i nhau.

ậ ả ả ườ ế Ngay c  khi l p trình viên không ph i là ng i vi t các module con này, anh ta

ử ả ả ả ạ ố ể ẫ v n ph i ki m th  các l ỗ ọ ớ i g i t ế i chúng và k t qu  tr  l i. Cách t ấ ể t nh t đ  làm

ạ ố ươ ệ ử ụ là t o ra các "cu ng ch ng trình" (program stub) thay cho vi c s  d ng th c t ự ế

ố ộ ươ ỉ ồ ệ ằ ả module này. M t cu ng ch ng trình ch  g m 4 dòng l nh, nh m mô t ậ    đã nh n

ượ ể ừ ươ ệ ề ẹ ư ậ ượ ố đ c tín hi u đi u khi n t ch ng trình m , đ a ra các tham s  nh n đ c, và

ế ầ ộ ố ứ ề ề ể ố ớ ế chuy n đi u khi n lên m c trên cùng v i m t s  tham s  ra (n u c n thi t).

Bước 8. L u gi

ư ữ ả ể ử ệ ế ấ ể các k t qu  ki m th , đ  trình các module đã hoàn t t đ  tích

h pợ

ả ể ử ế ượ ự ề ể Các k t qu  ki m th  module còn đ ố   c dùng v  sau đ  xây d ng các th ng

ề ỗ ể ử ườ ụ ự ả ị kê v  l i, nguyên nhân và chi phí đ  s a. Ng i ph  trách d  án ph i ch u trách

ự ệ ầ ợ ộ ạ   ệ ố nhi m tích h p các module khi các h  th ng thông tin c n xây d ng thu c lo i

ể ử ụ ể ợ ệ ả ầ ỏ ề   ỡ c  nh  và trung bình. Đ  tr  giúp công vi c qu n lý, có th  s  d ng ph n m m

ả ươ ằ ả ấ qu n lý mã ch ng trình (Code Management System) nh m qu n lý c u hình,

ữ ữ ề ổ ươ ư l u gi ả  các thông tin v  các phiên b n, nh ng thay đ i lên mã ch ng trình

ụ ợ ể ề ồ ề ầ ầ ngu n (có th  xem ph n nói v  các công c  tr ệ  giúp công ngh  ph n m m –

Computer Aided Software Engineering (CASE).

ệ ắ ả ườ ử ụ ạ Bước 9. B t tay vào so n th o tài li u cho ng i s  d ng

ể ổ ứ ệ ạ ườ ử ụ Có th  t ch c biên so n các tài li u cho ng i s  d ng ngay sau khi hoàn

ấ ệ ậ ộ ậ ự ử ể ớ t ế   t ki m th  module, đ c l p v i chuy n l p trình viên có tham gia tr c ti p

ạ trong nhóm biên so n hay không.

ườ ử ụ ồ ệ Các tài li u cho ng i s  d ng bao g m:

1. Tài li u h

ệ ướ ẫ ử ụ ng d n s  d ng

ệ ể ườ ậ ậ ộ ỹ Tài li u này có th  do ng ậ   i l p trình, hay m t chuyên viên k  thu t, th m

ườ ử ụ ắ ạ ầ ả ặ ả ứ chí là ng ạ i s  d ng biên so n. C n ph i nh c l i là các đ c t ch c năng trong

ạ ế ế ữ ả ả ế ề ự ơ giai đo n phân tích, thi t k  đã ph i có nh ng mô t chi ti t v  các th c đ n, b ố

ữ ệ ệ trí màn hình, các trình bày và nh ng giao di n khác. Trong tài li u này không nên

ệ ướ ể ộ ố trình bày dông dài. Đ  có m t tài li u h ẫ ử ụ ng d n s  d ng t t, nên chia thành các

ớ ừ ố ượ ầ ợ ườ ử ụ ph n phù h p v i t ng đ i t ng ng i s  d ng có chuyên môn khác nhau. Tài

ệ ả ự ườ ử ụ ệ ố ẽ ậ li u ph i trình bày theo trình t ng i s  d ng s  v n hành, khai thác h  th ng,

ẽ ệ ậ ườ ử ụ ớ ệ ứ ự ệ ộ ở ẽ b i l nó s  thu n ti n cho ng i s  d ng làm vi c v i h . M t th  t trình

ượ ử ụ ứ ự ệ ứ bày hay đ c s  d ng trong các tài li u là th  t logic các ch c năng trong cây

ự ơ ệ ừ ố ả Ở ố th c đ n câu l nh t trên xu ng d ướ ừ i, t trái sang ph i. ệ  cu i tài li u nên có

ự ơ ứ ệ ầ ph n tra c u nhanh các l nh, các th c đ n, và các thông báo theo th  t ứ ự ừ ể  t đi n.

2. Tài li u h

ệ ướ ẫ ả ng d n b o trì

ầ ơ ả ữ ệ ả ộ ạ   ố ớ M t trong nh ng yêu c u c  b n đ i v i công vi c qu n lý trong giai đo n

ổ ứ ể ệ ậ ạ này là t ch c đ  các l p trình viên biên so n tài li u chi ti ế ề ươ t v  ch ng trình đ ể

ệ ố ầ ớ ự ề ả ằ ả b o trì h  th ng v  sau. Ph n l n các chuyên gia qu n lý d  án cho r ng t ổ ứ    ch c

ệ ạ ả ướ ệ ẫ ả ả ả ơ so n th o tài li u h ng d n b o trì không ph i là công vi c đ n gi n. B i l ở ẽ

ậ ườ ề ươ ệ ạ ố các l p trình viên th ng không thích biên so n tài li u v  ch ng trình, t ấ   t nh t

ệ ọ ấ ả ạ ậ ườ ể ọ ế đ  h  vi t sau khi m i chuy n đã hoàn t t. V  l i, các l p trình viên th ng nghĩ

ườ ả ệ ố ạ ỏ ả ế ề ằ r ng ng i b o trì h  th ng l i đòi h i gi i thích quá chi ti t v  logic ch ươ   ng

ồ ẻ ệ ằ ầ ế trình, nên xem r ng đây là công vi c bu n t và hoàn toàn không c n thi ậ   t. Th t

ư ậ ữ ố là khó trong nh ng tình hu ng nh  v y.

ả ặ ả ể ả ơ ế ế ở ứ ộ M t gi i pháp đ n gi n là có th  dùng đ c t thi t k m c module chi

ế ớ ả ủ ầ ươ ả ầ ti t và đ y đ  cùng v i b n mã ch ồ ng trình ngu n có chú gi ả   ủ i đ y đ  khi b o

ệ ố ệ ướ ậ ả ộ ẩ ệ ố ẫ ả ầ trì h  th ng. Do v y, tài li u h ặ   ng d n b o trì h  th ng ph i g p c  ph n đ c

ả ế ế ươ ả ử ổ ố t thi t k , listing ch ng trình và gi i thích cách ghép n i, x  lý các thay đ i áp

ươ ả ể ư ế ử lên ch ng trình cũng nh  k t qu  ki m th  các module

3. Tài li u khai thác và qu n lý h  th ng

ệ ố ệ ả

ư ệ ệ ướ ẫ ử ụ ư ố Tài li u này gi ng nh  tài li u h ng d n s  d ng, nh ng đây dành cho

ự ố ủ ế ư ử ệ ậ ị ậ   các nhân viên ch u trách nhi m b t máy, sao l u và x  lý các s  c  ch  y u, l p

ố ườ ứ ệ ả ấ ầ các th ng kê. Th ng là các tài li u cho các hãng s n xu t ph n c ng và h ệ

ủ ụ ầ ữ ủ ề ầ ỉ ế ể đi u hành đã khá đ y đ , nên ch  nh ng th  t c c n thi ầ   t đ  thích nghi ph n

ầ ụ ể ớ ớ ừ ả ệ ề m m v i t ng nhu c u c  th  m i ph i li t kê ra.

ạ ệ 4. Tài li u đào t o

ả ổ ế ệ ố ử ụ ứ ề ả ọ N u ph i t ch c khoá h c v  khai thác, s  d ng h  th ng, ph i trù tính

ệ ệ ạ ạ ầ ả ạ ướ xem d ng tài li u đào t o nào c n ph i biên so n. Tài li u h ẫ ử ụ   ng d n s  d ng

ơ ở ể ệ ạ ậ ọ ỹ ế ượ n u đ c biên so n k  càng có th  dùng làm c  s  cho tài li u h c. Tuy v y, đ ể

ả ầ ụ ợ ả ạ ữ ư ệ ệ ạ vi c đào t o có hi u qu , c n ph i t o ra nh ng công c  tr  giúp khác nh  các

ạ ẵ ế ậ ả b n chi u, các bài t p so n s n...

ề ả ấ ệ ầ ả ẩ ỉ ả ề  C n ph i ch  rõ trên s n ph m và các tài li u cung V n đ  b n quy n:

ườ ử ụ ề ủ ả ả ẩ ấ c p cho ng i s  d ng b n quy n c a s n ph m.

ậ ụ ợ 5.2.4. Các công c  tr  giúp l p trình

ụ ợ ậ ằ ợ ậ   Các công c  tr  giúp l p trình (Programing CASE Tools) nh m tr  giúp các l p

ự ộ ừ ự ạ ộ trình viên t ậ    đ ng hoá trong m t ch ng m c nào đó các công đo n trong quá trình l p

trình.

ữ ậ ươ ộ ị 1. Ngôn ng  l p trình: ữ ậ Các ngôn ng  l p trình và ch ng trình d ch đóng m t vai

ế ấ ầ ả ọ ơ ợ   trò r t quan tr ng. N u các thành ph n này khá đ n gi n, hoàn toàn thích h p

ể ọ ấ ử ụ ứ ụ ậ ạ ớ v i các  ng d ng, l p trình viên có th  h c r t nhanh, s  d ng thành th o các

ơ ữ ứ ệ ề ậ ầ ố ấ c u trúc l nh và l p trình mà không c n t n quá nhi u công s c. H n n a, các

ươ ệ ị ỗ ầ ủ ch ng trình d ch làm vi c khá nhanh, các thông báo l i đ y đ  và rõ ràng.

ộ ạ ố ớ ữ ư ệ ạ 2. B  so n th o ẫ ả : đ a ra nh ng d ng m u đ i v i các câu l nh, ng ườ ử ụ   i s  d ng

ỉ ầ ề ế ch  c n đi n thêm các bi n.

ằ ườ ậ ử ỗ ệ ờ 3. B  g  l i: ộ ỡ ỗ Nh m giúp ng i l p trình phát hi n và s a l ệ   i nh  các can thi p

ự ệ ươ ự ừ ệ ế sâu vào quá trình th c hi n ch ng trình: d ng quá trình th c hi n, dõi v t và

ệ ừ ự ướ ươ ỡ ỗ ệ th c hi n t ng b ệ c các dòng l nh. Các ch ng trình g  l ả i hi u qu  còn cho

ế ở ấ ỳ ộ ể ể ạ ờ ị ị phép t o và hi n th  giá tr  các bi n b t k  m t th i đi m nào.

ệ ươ 4. H  qu n lý mã ch ả ng trình ngu n ( ế ắ t t t là ồ Code  Management  System) vi

QLCT

ệ ả ươ ồ ượ ọ ệ ả H  qu n lý mã ch ng trình ngu n đôi lúc còn đ ấ   c g i là h  qu n lý c u

ệ ả ạ ớ hình (Configuration Manager). H  qu n lý d ng này có ý nghĩa to l n trong quá

ư ậ ữ ấ ả ề ươ ồ ậ trình l p trình, nó l u gi t c  các ngu n thông tin v  ch t ậ   ng trình: ai c p nh t

ữ ụ ộ ườ ố ậ ậ ộ gì và nh ng đ ng đ  khi có 2 ng i mu n c p nh t cùng m t module nào đó. H ệ

ụ ể ư ấ ữ ổ QLCT còn cung c p các công c  đ  l u gi ụ ồ    các thay đ i lên các module, ph c h i

ả ủ các phiên b n c a nó.

ể ử ỉ ệ ệ ệ ả H  QLCT có th  x  lý các t p ASCII, do đó nó không ch  hi u qu  khi dõi

ế ươ ể ư ệ ư ệ ữ ệ ồ vi t các ch ng trình ngu n, mà còn dùng đ  l u tr  các t p t li u, các t p d ữ

ử ở ạ ệ ố ự ư ệ ả ẳ ể li u ki m th ạ   ệ ạ  d ng văn b n cũng nh  các t p t o d ng h  th ng. Ch ng h n

ạ ề ả ấ ầ ầ ườ ả t ứ i hãng s n xu t ph n c ng, ph n m m DEC th ng có 20­30 phiên b n h ệ

ỗ ệ ữ ề ộ ộ ỳ ổ   đi u hành, m i h  khác nhau m t chút tu  thu c vào hàng trăm nh ng hoán đ i

ế ợ ứ ự ứ ề ễ ể ề ạ ầ ầ hay k t h p các đi m m nh v  ph n c ng và ph n m m. Th c ti n ch ng t ỏ

ệ ặ ệ ầ ế ế ấ ả ủ ả ằ r ng các h  QLCT đ c bi t c n thi t khi dõi v t t t c  các phiên b n c a h ệ

ố ươ th ng ch ng trình.

ệ ả 5. H  qu n lý các module (vi ế ắ t t t là QLMĐ)

ệ ả ườ ượ ể ự ộ ị H  qu n lý các module th ng đ c đ  t ế    đ ng hoá quá trình d ch và k t

ệ ố ự ự ạ ữ ị ố n i, hay xây d ng h  th ng. Nó cho phép xây d ng l ổ   ầ i nh ng ph n b  thay đ i

ừ ầ ạ ự ộ ự ệ ể ầ ầ ấ tính t l n đ u xây d ng g n nh t. H  QLMĐ còn dùng đ  ch y t ộ    đ ng m t

ữ ệ ử ệ ể ể ấ ằ ệ t p các d  li u ki m th . Có th  th y r ng h  QLMĐ còn dùng đ  ch y t ể ạ ự ộ    đ ng

ộ ệ ố ươ ồ ả ả ủ ệ ố m t t p các phiên b n c a h  th ng: ráp n i các ch ng trình ngu n,  nh và t ấ   t

ư ệ ố ợ ể ệ ệ ả ộ ữ ả c  nh ng t ớ    li u trong m t phiên b n. H  QLMĐ có th  làm vi c ph i h p v i

ộ ươ ệ ệ ệ ầ ồ ệ h  QLCT (toàn b  các ch ạ   ả ng trình ngu n, t p văn b n và t p câu l nh c n ch y

ể ư ữ ạ ệ h  QLMĐ có th  l u tr  l i).

ể ệ ả ế ắ ủ 6. H  qu n lý các ki m th ử (Test Manager) vi t c a QLKT t t

ệ ạ ượ ể ự ộ ử ệ ố ệ ể H  lo i này đ c dùng đ  t đ ng hoá vi c ki m th  h  th ng. Đ  s ể ử

ả ệ ử ầ ể ệ ệ ả ạ ớ ị ụ d ng hi u qu  h  QLKT, ph i xác đ nh t p các ki m th  c n ch y cùng v i các

ữ ệ ử ể ệ ẽ ạ ố ớ thông tin ra mong mu n. H  QLKT s  ch y v i các d  li u ki m th  và thông

ớ ế ế ế ậ ả ố ả báo cho l p trình viên n u k t qu  khác v i k t qu  mong mu n.

ệ ổ ứ ệ ậ ữ ể ư 5.2.5. Nh ng đi m l u ý trong vi c t ch c công vi c l p trình

1. V  l p trình

ề ậ

ệ ế ả ầ ạ ặ ặ ộ ự ự   Công vi c ph i đúng ti n đ : M c d u đây là giai đo n cài đ t th c s ,

ệ ở ệ ướ ượ ươ ố song các công vi c đây khá rõ ràng, nên vi c c l ng t ng đ i thu n l ậ ợ   i

ế ể ể ậ và chính xác. N u đ  cho các l p trình viên hay các chuyên gia phát tri n h ệ

ố ướ ượ ọ ườ ệ ấ ạ ầ ả th ng c l ng công vi c, h  th ng r t l c quan. C n ph i theo dõi, giám sát

ự ị ể ạ ả ố ờ ỗ ố theo các m c th i gian đã d  đ nh. T i m i đi m m c ph i bàn giao 1 ph n c ầ ụ

ụ ể ệ ố ử ể ể ộ th  (m t module c  th ) nào đó trong h  th ng, sau khi đã ki m th  và các tài

ệ li u kèm theo.

ệ ượ ạ ấ ệ ố ượ Các tài li u đ c biên so n thì hoàn t t h  th ng và đ ụ ể   c bàn giao c  th .

ư ủ ầ ộ ệ ố ể ả ạ   ệ ậ Đ  hoàn thành m t h  th ng, công vi c l p trình ch a đ , c n ph i biên so n

ố ượ ệ ử ụ các tài li u cho các đ i t ng s  d ng khác nhau.

ả ượ ậ ổ ứ ọ ộ Các module ph i đ c l p trình và t ch c m t cách khoa h c: Các thành

ắ ơ ả ữ ủ ệ ả ầ   viên trong nhóm ph i tuân th  nh ng nguyên t c c  b n trong công ngh  ph n

ể ề ệ ố ợ m m đ  ph i h p công vi c.

ỡ ỗ ư ậ ị ươ ệ L p trình là công vi c thú v , nh ng g  l i ch ng trình hoàn toàn không

ư ậ ứ ế ạ ả ậ ằ ạ ộ ph i nh  v y. Tránh tình tr ng xem r ng l p trình t c là đã đ t 90% ti n đ , ch ỉ

ỡ ỗ ỉ ạ ượ ầ ấ ạ ớ còn g  l i là xong. C n nh n m nh là khi đó m i ch  đ t đ ệ   c 50% công vi c,

ỉ ươ ừ ấ ế ờ ử ỗ s a l i và tu ch nh ch ng trình cũng chi m ch ng  y th i gian.

2. V  l p trình viên

ề ậ

ậ ườ ế ượ Các l p trình viên th ng không đánh giá h t đ c các khó khăn trong bài

toán.

ậ ườ ứ ượ ế Các l p trình viên th ng h ng thú khi đ c khuy n khích làm các công

ệ ượ ệ ớ ơ ơ ầ ướ vi c m i, cao h n và khó h n công vi c đ c giao l n tr c. Do đó, tìm đ ượ   c

ọ ộ ườ ệ ậ ộ cách đ ng viên m i ng i là m t ngh  thu t.

ậ ườ ấ ằ ờ Các l p trình viên th ng nghĩ r ng tuy đã m t 90% th i gian và đã làm

ượ ư ệ ệ ạ ườ ấ đ c 90% công vi c. Nh ng 10% công vi c còn l i th ng r t khó hoàn thành

ế ộ ườ ả ố ư ả ợ ỏ ộ ờ đúng ti n đ , có tr ng h p ph i t n m t kho ng th i gian nh  đã b  ra đ ể

ệ ố ạ ậ ở hoàn  thành  n t  10%  công  vi c  còn l i. Các  l p  trình  viên ố   ạ   giai   đo n cu i

ườ ờ ư ư ậ ả ưở th ng làm quá gi nh ng nh  v y quá t ẽ ả i và s   nh h ự ng các d  án khác.

ố ọ Các m c quan tr ng:

­ Rà soát các thi

ế ế ệ t k  module và phê duy t.

ử ậ ậ ở ườ ự ề ể ­ L p trình các module, ki m th  và ký nh n b i ng i đi u hành d  án.

­ Th  t

ứ ự ệ ố ơ ở ự ế ể ạ ợ tích h p h  th ng, trên c  s  đó xây d ng k  ho ch ki m th  h ử ệ

th ng.ố

ệ ạ ­ Biên so n tài li u.

ẩ ả 5.3. Mua s n ph m

ị ể ế ầ ứ ộ ả ẩ ẩ ầ ề   Quá trình chu n b  đ  ti n hành mua m t s n ph m ph n c ng, ph n m n

ướ tuân theo các b c sau:

­ Biên so n tài li u g i th u (tham kh o các n i dung trong tài li u yêu

ệ ệ ạ ầ ả ọ ộ

ươ ầ c u, ch ng II).

­ Nh n h  s  d  thâu (tham kh o tài li u đ  xu t gi

ồ ơ ự ệ ề ậ ấ ả ả ươ i pháp, ch ng II)

ỏ ầ ầ ­ Chon th u/b  th u.

ợ ồ ạ ­ Biên so n h p đ ng.

ế ơ ộ ­ Ti n hành mua và thanh toán s  b .

­ Ki m tra và ch p nh n.

ể ấ ậ

­ Hoàn t

ấ ắ ặ ặ t l p đ t/cài đ t.

­ Tích h p h  th ng, thích nghi s n ph m.

ệ ố ẩ ả ợ

­ Bàn giao và quy t toán.

ế

5.3.1. Tài li u g i th u

ệ ọ ầ

ầ ầ ệ ọ Trong tài li u g i th u c n nêu rõ các thông tin sau:

­ Tên d  án, c  quan ch  trì, các thông tin v  c  quan (đi n tho i, fax...).

ề ơ ủ ự ệ ạ ơ

ề ậ ự ụ ầ ạ ­ M c đích, yêu c u, ph m vi đ  c p trong s  án.

ữ ứ ­ Nh ng ch c năng chính.

­ Trang thi

ế ị ả ờ ạ ẩ ầ ấ t b , s n ph m c n mua, th i h n cung c p.

­ Hình th c mua và thanh toán.

ứ

­ Th i h n đăng ký.

ờ ạ

ố ớ ữ ầ ố ặ ­ Nh ng yêu c u khác (đ t ra đ i v i các đ i tác).

5.3.2. Nh n h  s  d  th u

ậ ồ ơ ự ầ

ầ ườ ồ ơ ự ầ ờ ạ ự ậ ộ ­ Có b  ph n th ng tr c nh n h  s  d  th u trong th i h n  đã thông

báo.

­ T  ch c các cu c g p m t gi

ứ ặ ặ ộ ổ ớ ệ ế ự ố i thi u chi ti t d  án cho các đ i tác d ự

th u.ầ

­ Yêu c u m i c  quan đ i tác d  th u làm h  s  d  th u, trình bày rõ các

ồ ơ ự ầ ự ầ ỗ ơ ầ ố

ả ậ ố ớ ứ ế ậ ậ ỹ ỹ ả gi i pháp k  thu t và lu n ch ng kinh k  ­ k  thu t đ i v i các gi i pháp đã

ọ ự l a ch n.

ồ ơ ự ầ ẩ ị 5.3.3. Đánh giá, th m đ nh các h  s  d  th u

ơ ộ ệ ậ ầ ợ ạ ­ Thành l p ban tr  giúp phân lo i, đánh giá s  b  các tài li u th u.

ố ớ ự ể ể ả ấ ỗ ỉ ị ầ ­ Xây d ng b ng đi m đ  ch m th u ­ đ i v i m i ch  tiêu, xác đ nh kh ả

ố ớ ự ấ ủ ệ ố ầ ọ năng cung c p c a nhà th u, h  s  quan tr ng đ i v i d  án, trên c  s ơ ở

ạ ượ ể đó tính đi m đ t đ c...

­ Ti n hành các cu c h p chuyên môn xin ý ki n chuyên gia, l a ch n các

ự ế ế ọ ộ ọ

ả ợ ộ ấ ề đ  xu t, các gi ậ   i pháp phù h p; nên có các chuyên gia trong các b  ph n

ả ộ ươ qu n lý thu c ch ự ng trình tham d .

­ Xác đ nh, cân nh c các gi

ắ ị ả ớ ợ ồ i pháp và các ngu n tài chính phù h p v i yêu

c u.ầ

­ Yêu c u m t s  đ i tác tinh ch nh l

ộ ố ố ầ ỉ ạ ả ự ầ ả i b n d  th u, cùng các gi i pháp

ế ậ ỹ kinh t ­ k  thu t.

­ Phiên h p cu i cùng đ  quy t đ nh và l a ch n ph

ế ị ự ể ọ ố ọ ươ ng án. Có th  b ể ỏ

ộ ừ ầ ầ ấ ả ỳ ụ ể th u hay đ u th u tu  thu c t ng hoàn c nh c  th .

a. Các tiêu chu n đánh giá h  s  d  th u

ồ ơ ự ầ ẩ

ả ượ ề ầ ặ ợ ớ ị Các gi i pháp đ c đ  ngh  có phù h p v i các yêu c u đã đ t ra trong tài

ệ ề ầ li u v  các yêu c u hay không?

ủ ợ ả ự ọ Tính h p lý c a các gi i pháp đã l a ch n:

­ V  chuyên môn: Tính m  c a h  th ng (Kh  năng tích h p v i môi

ệ ố ở ủ ề ả ớ ợ

ườ ố ệ ố ể ả ả ổ ươ tr ng, kh  năng ghép n i h  th ng trong t ng th  c  ch ng trình

CNTT...).

­ V  công ngh : Tính hi n đ i v  ph n c ng, ph n m m.

ầ ứ ạ ề ệ ề ệ ề ầ

ả ử ụ ề ệ ế ộ ­ V  hi u qu  s  d ng: chi phí, ti n đ .

ị ẵ ế ế ẩ ẩ ẩ ỗ N u chu n b  s n các phi u đánh giá theo các tiêu chu n, m i tiêu chu n có

ạ ổ ế ế ể ể ạ ộ ợ m t thang đi n x p lo i thích h p. Có đánh giá, x p lo i t ng th  toàn b  h  s ộ ồ ơ

ự ầ d  th u.

b. Cách th c ti n hành

ứ ế

ỏ ầ ể ự ừ ứ ữ ầ ấ ọ ạ   Có th  l a ch n gi a 2 hình th c b  th u và đ u th u tùy theo t ng lo i

ư ự ấ ầ ự hình d  án, tính ch t và quy mô d  án, cũng nh  các yêu c u khác.

ự ầ ạ Nên chia d  th u thành 2 giai đo n:

 D  th u ph n c ng và ph n m m h  th ng.

ầ ứ ự ầ ệ ố ề ầ

 D  th u ph n m m  ng d ng.

ề ứ ự ầ ụ ầ

5.3.4. Đàm phán và ký h p đ ng

ợ ồ

a. Đàm phán, th a thu n:

ậ ỏ

ấ ề ượ ề ậ ở ủ ế ớ Các v n đ  đ c đ  c p đây ch  y u có liên quan t ủ ấ   ạ i các khía c nh c a v n

ả ướ ế ả ắ ế ề ị ườ ả ề ể đ . Đ  tho  mãn, tr c h t ph i n m rõ các chi ti t v  giá c , th  tr ả   ng các s n

ồ ơ ự ầ ể ẩ ị ủ ầ ẩ ả ph m c n mua, nên chu n b  các b ng chào giá c a các h  s  d  th u đ  làm c  s ơ ở

ứ ủ ấ ả ậ ả ố ươ ầ tho  thu n. T t nh t là ph i có đ y đ  thông tin và các công th c, ph ng pháp

ể ị ự ả ầ ỏ ộ đánh giá d  đoán. Đ  đ nh giá m t cách chính xác, ph i chia nh  các ph n thành các

ồ ế ỏ ơ ầ ầ ả ổ ỉ ph n nh  h n, r i ti n hành ướ ượ c l ng các ph n đó. Trong khi trao đ i ph i ch  rõ

ủ ố ế ể ả ầ ượ ướ ồ cho đ i tác c a mình bi t ph n nào có th  gi m giá đ c. Tr c khi ng i đàm phán,

ẩ ị ỹ ể ả ph i chu n b  k  2 đi m sau:

­ Ba v n đ  căn b n trong đàm phán (r , nhanh, t

 Giá.

ẻ ề ấ ả ố t)

 Th i gian th c hi n.

ự ệ ờ

 Các ch c năng h  th ng.

ệ ố ứ

ả ộ ­ M t gi i pháp

ể ấ ậ ả ụ ừ ể ậ ẩ ả Có th  ch p nh n giao nh n s n ph m theo t ng kho n, m c. Có th  phiên

ả ấ ỉ ứ ơ ả ứ ậ ả   ớ ả b n 1 ch  ch a các ch c năng c  b n v i giá c  ch p nh n sau đó các phiên b n

ứ ẽ ế ớ ợ ả ti p theo s  có thêm các ch c năng m i. Cách làm này có l i cho c  hai bên, v ề

ả ượ ặ ớ ạ ự ệ ẫ bên đ t hàng không ph i v t qua gi i h n tài chính, bên th c hi n v n có công

ả ẽ ượ ệ ế ệ ọ ậ vi c và n u m i chuy n trôi ch y s  đ ế ụ . c nh n làm ti p t c

ườ ẻ ườ : Ng i mua không tham r , ng i bán không tham Nguyên t c ắ kim ch  namỉ

iờ . l

b. T  ch c h p đ ng

ổ ứ ợ ồ

ả ợ ớ ườ Tr ừ ườ  tr ố ng h p ph i ký v i các đ i tác bên ngoài thông th ề   ng các đi u

ả ượ ồ ơ ự ầ ả ạ ự ầ ệ kho n đã đ c ghi rõ trong h  s  d  th u, v  l i các tài li u d  th u đã đ ượ   c

ộ ợ ứ ể ợ ồ ồ ký nên có th  xem là m t h p đ ng chính th c. Trong h p đ ng nên ghi rõ các

ư ữ ề ả ề ế ả ả đi u kho n khác nh  gi ủ    giá, b n quy n pháp lý, b o hành. N u sai sót c a

ấ ớ ứ ề ể ầ ầ ổ ố ph n c ng hay ph n m m có th  gây ra t n th t l n hay các tình hu ng nguy

ớ ủ ự ể ả ả ượ ả ầ hi m khác, s  liên đ i c a tác gi ph i đ c ghi rõ trong văn b n. Khi c n thi ế   t

ủ ệ ể ườ ử ụ ệ có th  ghi rõ trách nhi m c a phía ng ấ   i s  d ng trong công vi c cung c p

ệ ạ ặ ậ ờ ị thông tin chính xác, k p th i ho c th m chí tham gia biên so n tài li u.

ạ ợ ồ ợ ổ ồ ợ ồ ợ   ố ị Có 2 lo i h p đ ng: h p đ ng giá c  đ nh và h p đ ng giá thay đ i. H p

ố ị ữ ế ề ợ ộ ố ồ đ ng giá c  đ nh phù h p trong nh ng tình hu ng không có nhi u bi n đ ng,

ứ ề ầ ầ ộ ợ ợ ồ ổ ph n m m, ph n c ng đã quen thu c. H p đ ng giá thay đ i phù h p khi có

ủ ế ề ượ ờ ặ ộ nhi u bi n đ ng, r i ro, và đ c tính theo gi ho c theo ngày công.

5.3.5. Mua s n ph m

ả ẩ

­ Báo v i c  quan đ i tác th i gian bàn giao thi

ớ ơ ố ờ ế ị ề ầ t b  ph n m m.

­ Giám sát vi c l p đ t thi

ệ ắ ặ ế ị ề ặ ầ t b , cài đ t ph n m m.

­ Ki m tra c u hình thi

ể ấ ế ị ồ ợ ớ ị t b  so v i các qui đ nh trong h p đ ng.

ữ ệ ầ ể ầ ế ề ­ Ki m tra các ph n m m và các d  li u c n thi t kèm theo.

­ Biên b n giao nh n.

ả ậ

5.3.6. Ki m tra, ch p nh n

ể ậ ấ

ậ ắ ạ ứ ử ệ ố ­ Ch y th  h  th ng: b t, t ử t, khai thác th  các ch c năng.

­ Phi u b o hành.

ế ả

­ Biên b n giao nh n, có ch  ký hai bên, coi nh  ph  l c h p đ ng.

ư ụ ụ ợ ữ ả ậ ồ

ợ ệ ệ ố ặ 5.3.7. Cài đ t tính h p l h  th ng

ệ ố ử ệ ­ Th  nghi m h  th ng.

­ Yêu c u s a đ i cho phù h p v i môi tr

ầ ử ổ ợ ớ ườ ệ ủ ệ ố ớ   ng làm vi c c a h  th ng v i

ụ ể các bài toán c  th .

ố ọ Các m c quan tr ng

ầ ậ ọ ệ ­ L p tài li u g i th u.

­ T  ch c th m đ nh các h  s  d  th u.

ồ ơ ự ầ ổ ứ ẩ ị

­ Ki m tra, ch p nh n, cài đ t tích h p h  th ng.

ệ ố ể ậ ấ ặ ợ

ả ệ B ng kê các công vi c

STT Tên công vi cệ

ữ ệ ệ ầ

ẩ

D  li u/Tài   li u c n có

ả   ệ Tài li u/S n ph m bàn giao

Xác nh nậ   ậ ỹ k  thu t

Xác nh nậ   NSD

ầ

ọ

ệ

ầ

1

G i th u

Tài li u yêu c u

Xác nh nậ   q/lý dự  án +

ế

Phi u đánh giá

2

+

+

ồ

ọ   ệ Tài li u g i th uầ ả Biên b n đánh giá

ồ

ợ

3

H p đ ng

+

+

ồ

+

+

+

ể

5

+

+

+

ầ

6

+

Biên b nả

+

+

Đánh giá,  ị ẩ th m đ nh h ơ ự ầ s  d  th u Đàm phán, ký  ợ h p đ ng ẩ ả 4 Mua s n ph m ấ   Ki m tra, ch p nh nậ ặ C n đ t tích h pợ

ƯƠ Ử Ệ Ố Ạ Ể CH NG VI. GIAI ĐO N KI M TH  H  TH NG

ụ ợ ấ ả ạ ộ ể ầ ấ ả ầ Tích h p t t c  các ph n cùng ho t đ ng, ki m tra t t c  các ph n, các M c đích:

ứ ả ế ế ả ầ ứ ồ ầ   t k  bao g m c  ph n c ng và ph n

module theo các ch c năng đã ghi trong b n thi m m.ề

ệ Các công vi c chính:

­ Tích h p và ki m th  t ng phân h   ng và các d  án con.

ử ừ ệ ứ ự ể ợ

ộ ệ ố ể ợ ớ ử ố ớ ­ Tích h p và ki m th  đ i v i toàn b  h  th ng l n.

ệ ầ Các tài li u c n có:

ể ế ạ ậ ạ ợ ự   ử ệ ố ­ K  ho ch tích h p và ki m th  h  th ng đã l p ra trong giai đo n th c

ứ ự ệ ự hi n theo th  t ệ  xây d ng các phân h .

ữ ệ ể ử ­ Các d  li u ki m th .

ệ ầ Các tài li u c n hoàn thành:

­ Biên b n ki m th  ph n c ng.

ử ầ ứ ể ả

­ Biên b n, tài li u l u gi

ệ ư ả ữ ế ử ầ ả ể ứ ự ể ề k t qu  ki m th  ph n m m (th  t ử    ki m th ,

ữ ệ ử ử ể các phép th  và d  li u ki m th ).

­ S n ph m sau khi ki m th  là toàn b  h  th ng đã làm vi c t

ộ ệ ố ệ ố ử ể ẩ ả t, đã g  l ỡ ỗ   i

xong.

ự ạ ầ ừ ậ ạ ỹ ả Trong giai đo n này, qu n lý d  án thu n tuý t khía c nh k  thu t. Các nhà

ệ ượ ả ầ ả ỗ ế ộ ặ ố qu n lý c n ph i đôn đ c sao cho m i phân h  đ ố ợ   c cài đ t đúng ti n đ  và ph i h p

ị nh p nhàng.

ả ể ế ử ộ ọ Xem xét k t qu  ki m th . Các cu c h p:

6.1. Nh p đậ

ề

ử ệ ố ể ợ ượ ự ệ Quá trình tích h p và ki m th  h  th ng đ c th c hi n theo cách t

ử ệ ể ầ ỏ lên. Ban đ u ki m th  các module nh , sau đó các phân h , sau đó toàn b  h ừ ướ   i  d ộ ệ

ử ệ ố ể ạ ố ướ ầ th ng. Giai đo n ki m th  h  th ng chia làm 2 b c. Đ u tiên, các phân h

ượ ợ ạ ộ ơ ớ đ c tích h p l i thành m t module l n h n, các module này l ạ ượ i đ ệ  ạ   c ghép l I

ộ ệ ố ế ượ ạ ự Ở ướ ệ ố ế cho đ n khi toàn b  h  th ng đ c t o d ng. b c ti p theo, h  th ng đ ượ   c

ố ợ ử ệ ể ể ằ ớ ị ki m th  nh m ki m tra xem các phân h  có ph i h p nh p nhàng v i nhau

ộ ệ ố ư ệ ố không và toàn b  h  th ng có dáng đi u nh  mong mu n không?

ể ể ử ầ ả ấ ờ Khó có th ể ướ ượ c l ng c n ph i m t bao nhiêu th i gian đ  ki m th  toàn b ộ

ậ ậ ỗ ỗ ỗ ầ ệ ố h  th ng. Th t v y, khó bi ế ướ ượ ẽ c đ c s  có bao nhiêu l t tr i và m i l i c n bao

ấ ằ ể ử ệ ệ ể ờ ử ệ ố   nhiêu th i gian đ  x  lý. Kinh nghi m cho th y r ng vi c ki m th  h  th ng

ườ ế ờ ướ ơ ữ ế ệ ể th ổ ng chi m 1/8 t ng th i gian tr c đó. H n n a, n u công vi c tri n khai trên

ự ế ử ệ ố ớ ự ị ề ơ ể ờ th c t ẽ ớ ơ    nhi u h n so v i d  đ nh, thì th i gian ki m th  h  th ng cũng s  l n h n.

ườ ự ả ỏ ờ ệ ượ ấ ả ự ố ấ Ng i qu n lý d  án gi i bao gi cũng trù li u đ t c  các s  c  b t ng c t ờ

ậ ị ể ử trong lúc l p l ch trình ki m th .

ử ệ ố ế ạ ể 6.2. K  ho ch ki m th  h  th ng

ố ớ ỏ ặ ự ệ ả ộ M t câu h i đ t ra đ i v i chuyên gia qu n lý d  án công ngh  thông tin là

ộ ệ ố ể ề ế ố ớ ươ làm th  nào đ  ráp n i m t h  th ng l n có nhi u ch ề   ng trình con và nhi u

ệ ấ ế ộ ươ module. Kinh nghi m cho th y không nên vi t xong toàn b  ch ớ   ng trình m i

ế ạ ề ườ ệ ố ợ ợ liên k t chúng l i, mà trong nhi u tr ể   ng h p nên tích h p h  th ng theo ki u

ứ ự ừ ể ề ẫ ộ ư ợ "t ng m u m t". Có th  có nhi u th  t ọ    tích h p các module, nh ng trong m i

ườ ứ ự ợ ả ượ ạ tr ng h p các th  t này ph i đ c trù tính t ừ ướ  tr c trong giai đo n đ t k ặ ế

ử ệ ố ể ạ ho ch ki m th  h  th ng.

ử ệ ố ỉ ư ứ ự ể ế ạ ợ K  ho ch ki m th  h  th ng không ch  đ a ra th  t ệ    tích h p các phân h ,

ử ầ ệ ở ự ấ ả ướ ể mà còn cung c p các phép ki m th  c n ph i th c hi n các b c trong quá

ợ ượ ệ ố ỗ trình tích h p, m i khi có module đ c ghép vào h  th ng.

ử ệ ố ế ể ạ ộ N i dung k  ho ch ki m th  h  th ng

­ L ch trình ki m th , các nhân viên tham gia; các yêu c u v  nhân l c và d

ự ử ể ề ầ ị ữ

ệ ử ể li u ki m th .

­ Ki m tra c u hình, tích h p h  th ng và các công c  tr  giúp ki m th  đ

ợ ệ ố ụ ợ ể ể ấ ử ượ ử c s

d ng.ụ

­ Th  t

ứ ự ể ử ươ ki m th  các module và ch ng trình.

ệ ạ ử ự ả ỗ ướ ể ­ Danh sách các phép ki m th  ph i th c hi n t i m i b ữ ệ   ợ c tích h p d  li u

ể ử ki m th .

­ Danh sách các d  li u "sai" và các th  t c c n th  nghi m.

ủ ụ ầ ữ ệ ử ệ

­ Ki m th  h i qui.

ử ồ ể

­ T i h  th ng và các d  li u th  và các ki m th  ch t l

ả ệ ố ử ấ ượ ữ ệ ử ể ạ ộ ng ho t đ ng.

­ Danh sách các s n ph m bàn giao (d  li u, tài li u…).

ữ ệ ệ ả ẩ

ắ ự

ử ệ ố ế ể ạ ế ướ ắ ố ệ t Nguyên t c: Th c hi n càng nhanh càng t ượ K  ho ch ki m th  h  th ng nên đ c vi t ra tr ậ   c khi b t tay vào l p

ở ẽ ươ ẽ ượ ậ ứ ự ờ trình, b i l các ch ng trình s  đ c l p theo th  t ợ   ư  th i gian nh  khi tích h p.

ề ấ ế ủ ụ ồ ả ậ ọ Đi u này có nghĩa là không nh t thi ớ   t ph i l p trình xong m i th  t c r i m i

ệ ố ệ ố ả ậ ẽ ậ ệ ợ ợ ấ   tích h p h  th ng. Qu  v y, vi c xen k  l p trình và tích h p h  th ng có r t

ề ư ể ậ ả ộ ỉ ợ   nhi u  u đi m. Trong khi làm, ch  nên l p trình m t vài module ph i tích h p

ử ể ễ ợ ể ầ đ u tiên, sau đó tích h p chúng, ki m th  và có th  trình di n đ  ng ể ườ ử ụ   i s  d ng

ể ậ ả ậ ộ và các b  ph n qu n lý xem qua. Sau đó chuy n sang l p trình các module khác,

ể ễ ợ ộ ỗ ệ ượ tích h p chúng và trình di n. M t đi m l i khác là các kinh nghi m thu đ c khi

ợ ẽ ề ấ ả ế ươ ế tích h p s  giúp r t nhi u lúc gi i quy t các ch ng trình ti p theo.

6.3. Tích h p h  th ng

ợ ệ ố

6.3.1. Th  t

ứ ự ợ ề ầ tích h p ph n m m

ố ớ ứ ạ ể ề ầ ầ ố Đ i v i các ph n m m ph c t p, nên làm theo ki u trên xu ng (ph n chính

ướ ụ ầ tr c, ph n ph  sau)

ư ợ ộ Có th  tích h p theo m t trong 3 cách nh  sau:

ơ ồ ố ế ế ứ ủ ệ ố ể ợ ừ 1. Tích h p t trên xu ng theo s  đ  thi t k  m c trên c a h  th ng

ơ ồ ụ ế ế ứ ư Ví d , ta có s  đ  thi ẽ t k  m c trên nh  hình v :

ầ ầ ố ố ự   Theo cách làm trên xu ng, đ u tiên ghép n i các module trong ph n th c

ệ ầ ươ ệ ắ ậ ớ ự ơ ơ đ n. Khi ph n th c đ n làm vi c, các ch ng trình g n v i phân h  Thu­Th p­

ượ ự ế ợ ố ơ ữ ệ D  li u đ c tích h p, sau đó n i thêm vào "Th c đ n”. Ti p theo đó là các

ậ ạ ậ ệ ậ phân h  c p­nh t, t o­l p báo cáo.

ế ế ố ớ ố ầ ậ N u mu n ti n hành càng s m càng t ự   ậ t, nên l p trình l p trình ph n th c

ễ ầ ả ợ ộ ớ ơ đ n, tích h p chúng, trình di n v i các cán b  qu n lý, sau đó sang ph n Thu­

ố ớ ữ ệ ư ậ ứ ễ ậ ợ Th p­D  li u, trình di n sau khi tích h p và c  nh  v y....đ i v i các module

khác.

2. Cách ti p c n d

ế ậ ướ ố ươ i lên và "cu ng" ch ng trình

ườ ợ ệ ố ể ắ ầ ừ Thông th ng có th  tích h p h  th ng t ừ ướ  d i lên, b t đ u t ử    module x  lý

ậ ữ ệ ể ạ ậ ậ ệ t p, sau đó chuy n sang các module thu th p d  li u, c p nh t và t o sinh báo cáo

ư ử ệ (nh  trong thi ế ế ở t k ơ    trên ­Toplevel Desigin). Module “X ­Lý­T p” là module đ n

ề ặ ứ ạ ự ả ấ ấ ơ gi n nh t, trong khi đó module “Th c đ n” là ph c t p nh t. V  m t tâm lý,

ườ ệ ớ ắ ầ ứ ạ ậ th ế   ng các l p trình viên khó b t đ u công vi c v i các module quá ph c t p. N u

ể ừ ướ ộ ấ ề ả ầ ợ ộ làm theo ki u t d i lên, m t v n đ  n y sinh là: Khi c n tích h p m t thành

ươ ư ậ ầ ầ ph n ch ng trình nào đó mà ch a có trong tay các thành ph n khác, l p trình viên

ả ỉ ủ ụ ằ ộ ả ự ấ ỏ bu c ph i "t a" chúng và thay vào đó b ng các th  t c gi ệ   , mô ph ng s  xu t hi n

ầ ậ ữ ầ ướ ừ ủ c a nh ng thành ph n này (xem ph n l p trình, b c 7). Theo cách làm t trên

ự ơ ầ ố ượ ậ ợ xu ng, đ u tiên module “Th c đ n” đ c tích h p, các module khác: Thu th p D ữ

ệ ậ ượ ủ ụ ằ ả ụ ụ ậ ạ ậ li u, c p nh t, t o l p báo cáo đ c thay b ng các th  t c gi ệ    ph c v  cho vi c

ậ ữ ệ ử ể ạ ẳ ượ ằ ủ ụ ki m th . Ch ng h n, th  t c “Thu th p d  li u” đ ộ ủ ụ ơ   c thay b ng m t th  t c đ n

ỉ ồ ả ậ ỏ ượ ể ề ố gi n ch  g m 4 dòng, mô ph ng đã nh n đ ế   c đi u khi n, các tham s  vào, k t

ộ ả ấ ừ ơ ở ữ ệ ể ạ ừ ộ ả ờ xu t m t b n ghi nào đó t c  s  d  li u. (Có th  t o t m t th i gian kho ng nào

ơ ế ừ ờ ế ầ ử ở ạ ả ả ả đó, n u c n ph i chú ý c  y u t th i gian) và g i tr  l i b n ghi gi vào vùng

ư ả ơ ệ đ m. Các thao tác này khá đ n gi n. Nh ng khi làm theo cách t ừ ướ  d ố ớ   i lên, đ i v i

ự ơ ủ ụ ử ệ ả ặ ầ th  t c X ­Lý­T p, ph i ch t module Th c đ n và các thành ph n khác ở ứ    m c

ữ ố ươ ự ẽ ệ ỏ gi a..."Cu ng" ch ở ệ   ệ ng trình s  mô ph ng th c hi n các công vi c sau: m  t p,

ở ạ ị kh i t o giá tr ...

ố ớ ặ ệ ự ẳ ạ ộ ố ệ ố Đ i v i m t s  h  th ng đ c bi ệ ờ t (ch ng h n các h  th i gian th c), cách

ậ ừ ướ ế ườ ượ ệ ố ể ẳ ạ ti p c n t d i lên th ng hay đ c dùng. Ch ng h n, h  th ng ki m th ử

ơ ồ ơ ế ế ứ ư ộ đ ng c  ôtô có s  đ  thi t k  m c trên nh  sau:

ườ ệ ố ể ợ ướ Trong tr ợ ng h p này nên tích h p h  th ng theo ki u d ố ớ   i lên. Đ i v i

ệ ố ượ ạ ầ ầ ớ ố các  h  th ng  đ c t o ra ph n l n là do ghép n i  các thành ph n hay các

ế ậ ướ ỏ ợ module, cách ti p c n d i lên cũng t ra phù h p.

3. Các ch c năng con và các phiên b n theo giai đo n

ứ ả ạ

ươ ườ ả ẩ ợ ớ Ph ng pháp này th ng tích h p v i cách làm "Ra s n ph m càng nhanh

ố ẳ ế ế ể ớ ự ơ càng t ạ t". Ch ng h n trong thi ầ t k  ban đ u có th  có t i 20 th c đ n khác nhau,

ậ ữ ệ ữ ệ ề ầ ậ ậ 50 thành ph n thu th p d  li u v  50 module c p nh t d  li u cùng 25 báo cáo.

ủ ệ ố ể ạ ỉ ồ ế ầ ộ ự   ả Làm th  nào có th  t o ra m t phiên b n đ u tiên c a h  th ng ch  g m 10 th c

ệ ố ữ ệ ậ ọ ượ ơ đ n, 20 module thu th p d  li u, 10 báo cáo? H  th ng thu g n nay đ ấ   c ch p

ặ ậ ạ ạ ế ụ ậ nh n và cài đ t cho ng ườ ử ụ ở i s  d ng giai đo n 1. Sau đó l i ti p t c l p trình cho

ậ ữ ệ ậ ữ ệ ự ơ ể ạ ậ các module thu th p d  li u, th c đ n, c p nh t d  li u và báo cáo đ  t o ra phiên

ế ậ ạ ườ ệ ứ ạ ư ả ở b n giai đo n 2. Cách ti p c n này th ng dùng cho các h  ph c t p nh  các h ệ

ở ẽ ề ườ ể ắ ầ ừ ệ ố ể ữ ầ đi u hành, b i l ng i phát tri n h  th ng có th  b t đ u t ơ    nh ng ph n đ n

ả ả ứ ạ ơ ế ế ầ gi n, sau đó gi i quy t ti p các ph n khác ph c t p h n.

6.3.2. Quá trình tích h p h  th ng (ph n m m)

ợ ệ ố ề ầ

ử ầ ự ữ ẽ ể ẩ ả Nh ng ki m th  đ u tiên trong quá trình xây d ng s n ph m, s  do các

ệ ố ả ạ ể ệ ọ ị chuyên gia phát tri n h  th ng ch u trách nhi m. H  còn ph i t o ra các b ộ

ữ ệ ủ ụ ử ể ể ể ằ ồ ộ ử ki m th  bao g m các th  t c ki m th  và d  li u, nh m ki m tra m t cách k ỹ

ưỡ ư ộ ươ ậ l ng toàn b  các module. Khi đ a ch ợ ng trình vào tích h p, l p trình viên

ụ ụ ả ư ệ ố ộ ậ ử ệ ể ợ ố ph i đ a ra m t t p các ki m th  then ch t ph c v  cho vi c tích h p h  th ng.

ụ ứ ự ể ộ ệ ố ử ả ị ượ ư Ví d , th  t ợ  ki m th , tích h p m t h  th ng gi đ nh đ c đ a ra trong s ơ

ồ đ  sau:

ắ ầ ế ả ợ ượ ớ ợ Khi k t qu  tích h p b t đ u: Module A đ c tích h p v i module B. Các

ử ượ ế ể ể ki m th  đ ằ c ti n hành nh m ki m tra các l ờ ọ ừ i g i t A sang B, các tham s  đ ố ượ   c

ả ạ ộ ử ể ọ tr  l ụ i các hàm trong A ph  thu c vào B và ng ượ ạ c l i. Ta g i đó là ki m th  AB.

ử ể ả ả ụ ặ ể ả ạ ằ Lúc đó, ph i ch y các ki m th  đ  b o đ m r ng không có gì tr c tr c trong A và

ử ổ ử ể ể ể ớ ồ ể   B. Khi hai module ghép v i nhau, các ki m th  t ng th  bao g m ki m th  A, ki m

ử ử ể th  B và ki m th  A­B.

ế ượ ườ ự ệ Ti p theo khi module C đ c ghép vào, ng i ta th c hi n luôn hai thao

tác:

­ Ki m th  C đ  ki m tra làm vi c c a C.

ệ ủ ể ể ử ể

­ Ki m th  ABC đ  ki m tra l

ể ể ử ể ớ ờ ọ ừ i g i t C t i A, B và ng ượ ạ c l i. Quá trình

ư ậ ể ố ứ ế ụ c  ti p t c nh  v y đ  ghép n i module D và E.

ả ộ 6.3.3. M t vài gi i pháp

­ Gi

ả ươ ấ ả ư i pháp 1: Đ a ra các ch ng trình con có t ầ   ứ t c  các ch c năng c n

thi t.ế

­ Gi

ả ư ầ ầ ả ạ i pháp 2: Đ a ra các phiên b n theo giai đo n. Sau đó, d n d n thêm

ộ ố ặ ư ả vào m t s  đ c tr ng cho các phiên b n sau.

­ Gi

ả ử ủ ẫ ầ i pháp 3: Làm m u th  c a các ph n.

­ Gi

ả ự ệ ạ ố i pháp 4: G i lên giai đo n th c hi n.

ệ ố ự ộ ợ ế   Sau khi xây d ng xong m t module nào đó tích h p nó vào h  th ng, ti n

ế ụ ự ử ể ộ ể hành ki m th , sau đó ti p t c chuy n sang xây d ng m t module khác.

6.3.4. Th  t

ứ ự ầ ứ ợ tích h p ph n c ng

ượ ạ ớ ậ ừ ế ố ướ ầ ợ Ng i v i cách ti p c n t c l trên xu ng d ề   i khi tích h p ph n m m,

ầ ứ ượ ế ự ầ ợ quá trình tích h p ph n c ng đ c ti n hành t ừ ướ  d i lên. Đ u tiên, th c hi n ệ ở

ứ ứ ứ ấ ấ ầ ầ ợ m c th p nh t, sau đó c  tích h p d n d n lên các m c trên:

ầ ứ

­ Ph n c ng máy khách (client).

ầ ứ ủ

­ Ph n c ng máy ch  (server).

ầ ứ ạ

­ Ph n c ng m ng.

ầ ứ ủ ạ ­ Ph n c ng m ng + máy ch .

ầ ứ ủ ạ ạ

­ Ph n c ng m ng + máy ch  + máy khách (t

ạ i 1 tr m).

ầ ứ ụ ộ ạ ạ ủ ­ Ph n c ng m ng + máy ch  + máy khách (m ng c c b ).

ầ ứ ạ ạ ộ ủ ­ Ph n c ng m ng + máy ch  + máy khách (m ng r ng).

6.3.5. Th  t

ứ ự ợ ệ ố tích h p h  th ng

ố ớ ứ ạ ứ ạ ề ế ề ấ ầ ầ ể   ­ Ph n m m là ph c t p nh t; đ i v i các ph n m m ph c t p ti n hành ki m

ể ừ ử ố ướ ầ ướ ợ th  và tích h p theo ki u t trên xu ng d i, (ph n chính tr ầ c, ph n ph ụ

sau).

ứ ạ ữ ứ ể ầ ợ ơ ẩ   ử ­ Ph n c ng khi tích h p và ki m th  ít ph c t p h n, đó là có nh ng chu n

ể ế ụ c , do đó có th  ti n hành sau.

­ Cu i cùng ti n hành tích h p ph n c ng và ph n m m v i nhau

ầ ứ ề ế ầ ợ ố ớ

ơ ồ Ta có s  đ :

­ Các ph n ph c t p nh t trong ph n m m:

ứ ạ ề ấ ầ ầ

ầ ạ ề  Ph n m m m ng.

ủ ề ẻ ầ ạ  Ph n m m m ng ch  (riêng l ).

 Ph n m m máy khách (riêng l ).

ẻ ề ầ

ề ầ ụ ụ ạ  Ph n m m m ng + máy ph c v .

 Ph n m m m ng + máy ph c v  + máy khách.

ụ ụ ề ạ ầ

6.4. Ki m th  h i quy

ử ồ ể

ử ệ ố ộ ụ ế ể ặ ợ Trong quá trình tích h p và ki m th  h  th ng, n u có m t tr c tr c nào đó

ư ế ả ượ ồ ư ả x y ra, nh ng ch a bi ầ t rõ lý do, ta c n ph i làm ng ể   c (h i quy) quá trình ki m

ợ ể ế ử ệ ấ ầ ố th  và tích h p đ  bi t nó xu t hi n trong module nào hay ph n ghép n i nào giúp

các module.

ử ở ứ ạ ầ ẽ ể ạ ẳ ế Ch ng h n, n u ki m th ấ ằ    m c ch y l n 3, trên màn hình v  ta th y r ng

ể ể ư ậ ử ể ế   có th  ki m th  ABCD sai. Nh  v y, có th  do các module A, B, C hay D. N u

ậ ả ở ạ các l p trình viên không khoanh vùng đ ượ ỗ ở ầ i đ u thì ph i tr  l c l i các b ướ   c

ướ ử ạ ể ế ầ ẳ ộ ị tr ạ c và ch y th  l i có nghĩa là nó có th  thu c ph n A, B, C. N u kh ng đ nh

ắ ỗ ắ ế ầ ắ ẳ ộ ố ị ch c ch n l ắ   i không thu c ph n ghép n i A, B, C. N u kh ng đ nh ch c ch n

ỗ ầ ộ ố ở ề ườ l i không thu c ph n ghép n i A, B, C thì nó trong D. Trong nhi u tr ợ   ng h p

ể ạ ớ ầ ể ượ ử ạ ọ ả có th  ph i quay l i t i l n ch y th  1. M i thao tác này có th  đ ợ c tr  giúp

ờ ử ụ ệ ầ ả ươ ệ ả ề nh  s  d ng ph n m m “h  qu n lý mã ch ể   ng trình" và "h  qu n lý các ki m

th ".ử

6.5. D  li u ki m th

ữ ệ ể ử

ữ ệ ử ượ ể ự ệ ả ọ D  li u ki m th  đ c ch n sao cho quá trình th c hi n ph i đi qua t ấ ả  t c

ờ ọ ủ ụ ữ ặ ờ ọ ữ ế các liên k t logic (l i g i) gi a các th  t c ho c các l i g i gi a chúng. M i d ỗ ữ

ủ ệ ố ử ắ ứ ể ệ ầ ớ ộ li u ki m th  g n v i m t ch c năng nào đó c a h  th ng c n rà soát.

­ D  li u ki m th  "h p tr ng".

ử ộ ữ ệ ể ắ

­ D  li u ki m th  "h p đen” (xem ch

ử ộ ữ ệ ể ươ ng 5).

ữ ệ ử ể ­ D  li u ki m th  "đúng”.

ữ ệ ự ử ể ể ẫ ị ấ ­ D  li u ki m th  "sai", th c ch t là các "b y" đ  xác đ nh các d  th ị ườ   ng

ủ ệ ố c a h  th ng.

­ D  li u th c t

ữ ệ ự ế ượ ừ ộ ự ữ ệ . Các d  li u này đ c rút ra t ễ    m t bài toán th c ti n

ọ ạ ể ầ ơ ả ả ả ả nào đó. Có th  thu g n l ể   i, xong ph i đ m b o các yêu c u c  b n đ  có

ấ ượ ể th  đánh giá ch t l ệ ố ng h  th ng.

6.6. T  ch c quá trình ki m th

ổ ứ ể ử

ử ệ ố ể ầ ớ ự ủ ể ườ ử ụ ầ Ki m th  h  th ng có th  c n t i s  tham gia c a ng ố   i s  d ng đ u cu i

ế ậ ầ ớ ế ườ ụ cùng v i các chuyên gia l p trình và n u c n thi ả t, c  ng i ph  trách nhóm

ầ ưở ệ ầ ủ ự ầ ỳ ề ph n m m hay tr ọ ng d  án tu  theo t m quan tr ng c a phân h . C n ph i b ả ố

ụ ể ể ị ỉ trí l ch trình c  th  và rõ ràng, trong đó ch  rõ khi nào ki m tra gì, có ai tham gia.

ệ ầ ừ ự ệ ả ị S  phân chia công vi c c n ph i phân đ nh rõ trách nhi m t ng thành viên

ị ướ ẩ ệ ắ ườ ử ụ (ai, làm gì), chu n b  tr c khi b t tay vào công vi c. Ng i s  d ng có th ể

ề ỹ ử ể ậ ậ ọ không tham gia vào các khâu ki m th  quá sâu v  k  thu t, tuy v y h  đóng vai

ữ ệ ử ớ ự ế ỡ ớ ể ọ trò khá quan tr ng khi ki m th  v i các d  li u th c t c  l n.

ữ ả ể ế ử ư 6.7. L u gi các k t qu  ki m th

ử ệ ố ả ể ế ượ ệ ố Các k t qu  ki m th  h  th ng còn đ c các chuyên gia h  th ng dùng đ ể

ề ỗ ự ố ử ệ ằ ỉ xây d ng các th ng kê v  l i và cách x  lý. Kinh nghi m ch  ra r ng khó có th ể

ộ ệ ố ự ệ ả ậ ộ xây d ng m t h  th ng không sai m t chút nào c . Do v y, các tài li u này s ẽ

ấ ượ ậ ệ ố ừ giúp l p trình viên ngày càng nâng cao ch t l ữ   ng h  th ng và ngăn ng a nh ng

ỗ ầ ẫ ớ ả ấ ữ ử ủ ữ ậ l ọ i tr m tr ng d n t i nh ng h u qu  x u do nh ng x  lý vô tình c a ng ườ ử  i s

d ngụ

ượ ố ỹ Các thông tin đ ồ c tích lu  bao g m các th ng kê l ỗ ề i v :

­ Ph n c ng, phân h , các module.

­ Ngôn ng .ữ

ầ ứ ệ

­ Ai là ng

ườ ệ ị i ch u trách nhi m.

­ L i khi ch y các ví d  th c t

ụ ự ế ạ ỗ .

­ Các h

ướ ữ ụ ử ẫ ng d n khôi ph c, s a ch a.

ử ầ ể ố 6.8. Ki m th  l n cu i

ử ộ ậ ệ ố ẽ ế ạ ợ ế Sau khi h  th ng tích h p xong, s  ti n hành ch y th  m t t p chi ti t các

ủ ệ ố ử ể ả ả ằ ạ ượ ứ ể ki m th  đ  đ m b o r ng các ch c năng c a h  th ng đã đ t đ ư c nh  mong

mu n.ố

ứ ự ử ầ ể ẩ ậ ộ Th  t ố  các ki m th  l n cu i m t cách c n th n:

­ N u có m t s  thay đ i nào đó, d u là chút ít, v  ph n c ng, ph n m m, môi

ầ ứ ộ ự ề ề ế ẫ ầ ổ

ườ ử ộ ố ể ử ự ả ạ ướ tr ng và nhân s , ph i ch y th  m t s  ki m th  đã dùng tr ế   c đó cho đ n

ệ ố ợ khi tích h p h  th ng.

­ Đ a ra m t t p các ki m th  th c t

ử ự ế ộ ậ ư ể ằ ả ỏ nh m mô ph ng các hoàn c nh th c t ự ế

ụ ụ ệ ố ệ ố ử ụ ề ườ ử ụ khi s  d ng h  th ng. Khi h  th ng ph c v  cho nhi u ng i s  d ng khác

ự ế ể ể ử ể ế ệ ờ ọ nhau. Có th  nh  h  thao tác th c t đ  ki m tra. Ti n hành th  nghi m các

ấ ể ị ượ ứ ộ ả ủ ệ ố ữ ệ l nh hay dùng nh t đ  xác đ nh đ c m c đ  t i c a h  th ng. Nh ng thao

ư ậ ả ượ ư ư ữ ả ể tác căn b n nh  b t máy, sao l u, l u tr ... ph i đ ố   ầ c ki m tra đ u tiên. T t

ờ ườ ử ụ ấ ạ nh t là nh  ng i s  d ng giúp cho công đo n này.

­ Tìm cách gây quá t

ả ố ớ ệ ố ể ấ ượ ề i đ i v i h  th ng đ  th y đ ấ   ầ c các yêu c u v  ch t

ượ ệ ố ạ ượ l ng h  th ng đã đ t đ c.

ệ ố ữ ệ ị ườ ử ể ­ Th  dùng các d  li u "sai" đ  xem h  th ng có gây ra d  th ng gì không,

ạ ữ ệ ẳ ị ượ ớ ạ ch ng h n d  li u vào b  sai quy cách, v t quá gi i h n cho phép.

ậ ở ử ấ ệ ạ ể ­ Hoàn toàn các ki m th  ch p nh n ụ   ự  giai đo n này. Th c hi n các thù t c

ể ấ ậ ậ ộ ki m tra và ch p nh n m t cách công khai, có xác nh n các bên.

­ Ki m tra các tài li u ng

ệ ể ườ ử ụ i s  d ng.

ọ ỡ ừ ố ớ ự ỏ ườ ợ ị Đ i v i các d  án tin h c c  v a và nh , ng ệ   i ch u trách nhi m tích h p và

ử ệ ố ể ả ườ ố ớ ủ ự ệ ề ặ ki m th  h  th ng ph i là ng i ch  nhi m ho c đi u hành d  án. Đ i v i các

ự ặ ặ ớ ệ ể ề ử ộ ườ ộ ậ ị ự d  án l n ho c các d  án đ c bi t, có th  đ  c  m t ng i nào đó đ c l p, ch u

ử ể ệ ế ầ ố ườ ọ trách nhi m ki m th  chi ti t l n cu i. Đôi lúc ng ể   i ta g i quá trình này là ki m

ườ ử ộ ậ ấ ầ ể ế ở ẽ tra và đánh giá. Ng i ki m th  đ c l p này là r t c n thi t, b i l các chuyên

ệ ố ể ườ ườ ử ầ ọ ẽ ể gia phát tri n h  th ng th ữ ng là nh ng ng i ki m th  đ u tiên. H  s  xem xét

ữ ặ ệ ỉ ể ữ ứ ể ầ ể nh ng đi m đ c bi ỗ   t có th  sai và ch  ki m tra nh ng "ph n c ng" trong m i

ươ ạ ộ ữ ể ậ ỉ ch ỗ   ng trình và do v y ch  xét nh ng cái có th  ho t đ ng. Trong khi đó m i

ử ể ế ế ạ ả ứ   ả chuyên gia ki m th  siêu h ng còn ph i có kh  năng tham chi u đ n các ch c

ử ộ ậ ẽ ể ạ ộ ữ ể ơ năng không ho t đ ng. H n n a, các chuyên gia ki m th  đ c l p s  ki m th ử

ư ườ ử ụ ố ẽ ầ ố ệ ố h  th ng gi ng nh  ng i s  d ng đ u cu i s  làm.

ế ộ ườ ả ự ộ ể ự ế ế ả ạ

­ M t vài k t lu n:

ậ Ng i qu n lý d  án ph i tr c ti p so n ti n đ  ki m th ử

ở ẽ ưở ớ ố ệ ể ờ ượ ệ ố h  th ng, b i l ả  nó  nh h ng t i th i đi m công b  h  đã đ ể c ki m th ử

ợ và tích h p hoàn toàn.

ể ọ ố ­ Các đi m m c quan tr ng:

ệ ố ả ầ ả ỗ ệ

 Đ m b o các ph n trong h  th ng hoàn toàn không có l

i và làm vi c ăn

ớ ớ ườ ự ệ ả ẳ ằ ị kh p v i nhau. Ng ọ   i qu n lý d  án ký duy t và kh ng đ nh r ng m i

ố ệ ố ệ ể ả ổ chuy n đã  n tho  và có th  công b  h  th ng.

ử ệ ố ả ượ ế ể ạ ế ậ ậ ớ

 K  ho ch ki m th  h  th ng ph i đ

c c p nh t cùng v i các k t qu ả

ử ử ữ ế ể ạ ỗ ể ki m th . So n nh ng ki m th  đã ti n hành, lý do l ệ   i và chi phí hi u

ỉ ượ ư ả ể ọ ch nh chúng. Các thông tin này đ c đ a ra không ph i đ  “d a” ng ườ ử  i s

ụ ụ ể ư ệ ướ ượ ố ụ d ng, mà dùng đ  đ a ra các th ng kê ph c v  cho vi c c l ộ   ng m t

ứ ử ự ể ơ cách chính xác h n công s c ki m th  cho các d  án sau.

ử ấ ế ể ạ ậ ả ượ ự ế ữ ữ

 K  ho ch ki m th  ch p nh n ph i nêu đ

c nh ng d  ki n và nh ng gì

ệ ượ ụ ặ ả ử tr c tr c phát hi n đ c ph i s a ngay.

ử ấ ể ậ ờ ớ ị ị ườ ử ụ ể  Xác đ nh th i gian và đ a đi m ki m th  ch p nh n v i ng i s  d ng.

6.9. Các công c  ki m th

ụ ể ử

6.9.1. H  qu n lý mã ngu n (C

ệ ả ồ ode Management System)

ể ợ ệ ệ ố ể H  QLCT có th  tr giúp cho chuyên gia phát tri n h  th ng thông qua

ể ề ầ ổ ươ ượ ế đi u khi n và l n v t các thay đ i mã ch ng trình không đ c phép.

ề ườ ể ệ ể ộ

­ Giúp nhi u ng

i có th  phát tri n h  cùng m t lúc.

ế ố ổ ươ ể ­ Giúp kh ng ch  và ki m tra các thay đ i mã ch ng trình không đ ượ   c

phép.

ữ ặ ổ ố ươ

­ Ngăn ch n nh ng thay đ i không mong mu n làm cho ch

ng trình t ừ

ỗ ầ ư ư ế ạ ỗ ợ ố ch  h u nh  đã đ t nh  mong mu n đ n ch  không còn gì và tr  giúp

ụ ầ ả khôi ph c ph n b n cũ.

ệ ạ ặ ả ọ ổ H  QLCT còn cho phép ngăn ch n m i lo i hình thay đ i, c nh báo các

ệ ố ể ằ ộ ườ ệ ệ chuyên gia phát tri n h  th ng r ng có m t ng ớ   i khác hi n đang làm vi c v i

ộ ữ ụ ả ộ ổ m t module nào đó và x y ra đ ng đ  gi a các thay đ i.

ấ ủ ệ ữ ễ ệ ể ớ ồ Đi m h u ích l n nh t c a h  QLCT là d  dàng truy h i: h  QLCT không

ổ ướ ế ấ ế ổ bao gi ờ ự  t xoá các d u v t thay đ i tr ộ ự c đó. N u có m t s  thay đ i trên mã

ử ổ ệ ẽ ế ứ ệ ồ ổ ổ   ngu n thì nó s  ti n hành s a đ i t p có tin là thay ­ đ i ch a các l nh thay đ i

ư ệ ậ ố ổ ồ ổ ẽ ế   gi ng nh  các thay đ i khi biên t p mã ngu n. Sau đó các t p thay ­ đ i s  ti p

ươ ụ ể ế ồ ổ lên ch ồ   ng trình mã ngu n. Các thay đ i có th  áp d ng liên ti p lên mã ngu n,

ố ớ ư ụ ế ầ ổ ướ ặ nh ng n u thay đ i gây tr c tr c đ i v i ph n nào đó, đã làm tr c đó, ng ườ   i

ự ễ ể ả ồ ộ ớ ứ ủ qu n lý d  án có th  truy h i m t cách d  dàng t i m c trên c a mã ch ươ   ng

ổ ớ ứ ử ồ ộ ộ ị trình. Khi đó l ch s  các thay đ i v i m t module ngu n hay m t m c nào đó

ạ ở ờ ộ ệ ố ể ậ ồ (t p các mã ngu n kích ho t th i đi m nào đó) hay toàn b  h  th ng s  đ ẽ ượ   c

ẽ ượ ơ ụ ụ ể ạ ố ph i ra ­ thông tin này s  đ c dùng đ  t o ra các th ng kê chi phí, ph c v  cho

các ướ ượ c l ệ ế ng các h  ti p theo.

6.9.2. H  qu n lý ki m th  (T

ệ ả ể ử est Manager)

ự ư ệ ầ ỉ ươ ệ ả ử ể Nh  đã ch  tra trong ph n th c hi n (ch ng 5) h  qu n lý ki m th  cho phép

ữ ệ ủ ụ ư ế ậ ả ố ị ử xác đ nh l p các th  t c và d  li u th  cũng nh  các k t qu  mong mu n h ệ

ứ ư ử ế ạ ỉ ố   ả QLKT ch y các phép th  và ch  ra k t qu  nào đó không đáp  ng nh  mong mu n.

ệ ạ ố ớ ồ ư ủ ụ ể ạ ể ệ V i các h  lo i t ế   ử t, có th  t o ra các t p ki m th  (th  t c), r i l u và so sánh k t

ả ậ ượ qu  nh n đ c.

ồ ứ ở ạ ử ệ ử ể H  QLKT cũng cho phép ki m th  qui h i (t c là tr  l ể i các ki m th  đã

ệ ừ ướ ự ộ ỗ ệ ả ơ ộ th c hi n t tr ặ c khi g p m t l i nào đó) m t cách đ n gi n. H  QLKT cũng

ổ ứ ượ ử ộ ả ể ế ễ ể cho phép t ch c, ghi tóm l c và ki m tra k t qu  ki m th  m t cách d  dàng.

ủ ế ầ ỗ ặ ả Khi c n đ n các nguyên nhân c a các l ả i g p ph i, các gi i pháp và chi phí, h ệ

ẽ ư ử ủ ộ ị QLKT s  đ a ra toàn b  l ch s  c a quá trình

6.9.3. H  phân tích mã ngu n (S

ồ ệ ource Code Analyzer)

ụ ể ệ ồ ự ấ H  phân tích mã ngu n là công c  dùng đ  tìm ra các xâu ký t ệ    xu t hi n

ề ệ ể ẳ ạ ồ ấ ả ệ ủ ấ ộ trong nhi u t p ngu n. Ch ng h n, có th  tìm t t c  các xu t hi n c a m t tên

ủ ụ ệ ợ ề ế ộ ộ bi n nào đó hay tin m t th  t c nào đó. Đi u này khá ti n l ế   i khi có m t bi n

ị ỗ ở ộ ể nào đó b  nghi là nguyên nhân gây ra l m t đi m nào đó hay là t i ấ ả ỗ ọ   i g i t c  l

ủ ụ ế ả ộ ủ c a m t th  t c nào đó ph i dõi v t.

6.9.4. H  phân tích bao quát hi u năng (P

ệ ệ erformance Coverage Analyzer)

ế ệ ệ ệ ầ ự H  phân tích bao quát hi u năng th c hi n theo dõi v t, các ph n trong h ệ

ố ượ ấ ủ ự ệ ệ ầ ị ượ th ng đ c th c hi n và t n xu t c a chúng. Vi c xác đ nh này đ c dùng đ ể

ấ ượ ạ ộ ẳ ạ ố ư ầ nâng cao ch t l ng ho t đ ng, ch ng h n nên t i  u hoá các ph n đ ượ ử  c s

ớ ầ ể ế ấ ấ ằ ả ằ ả ụ d ng v i t n xu t cao nh t. Dõi v t này cũng nh m b o đ m r ng các ki m th ử

ấ ả đã đi qua t ệ ầ t c  các ph n trong h .

ủ ế ừ ệ ố ệ ể ệ ể H  này còn có th  dùng đ  phân tích các giao di n ch  y u t ớ    h  th ng v i

ư ờ ọ ứ ỗ ọ ộ ệ ề h  đi u hành nh  l i g i các ch c năng vào/ra và các l i g i hàm. M t trong

ữ ụ ạ ọ ố ư ớ ả ộ nh ng h ng m c quan tr ng trong t i  u hoá các máy tính b  nh   o là ch  đ ế ộ

ủ ể ệ ệ ự phân trang. H  phân tích ph  vùng th c hi n còn giúp đ  chi ra khi nào các l ỗ   i

ệ ớ ấ trang nh  xu t hi n.

6.9.5. H  qu n lý Module (Module Management System)

ệ ả

ệ ả ự ộ ộ ộ ự ệ ề ầ H  qu n lý module t đ ng hoá vi c xây d ng toàn b  b  ph n m m, cho

ử ư ể ế ệ ả ồ ố ị ợ   phép d ch, k t qu  các mã ngu n cũng nh  ghép n i các t p ki m th  phù h p,

ữ ệ ử ệ ệ ể ế ộ ượ ệ ờ d  li u ki m th  và tài li u. H  này cho phép ti t ki m m t l ng th i gian khá

ử ệ ố ỉ ậ ể ổ ị ớ l n khi ki m th  h  th ng vì nó cho phép ch  l p trình các module b  thay đ i so

ướ ớ ầ v i l n tr c.

ả ệ B n kê các công vi c

STT

Tên công vi cệ

ữ ệ ệ ầ

ẩ

D  li u/Tài li u c n có

ả   ệ Tài li u/S n ph m bàn giao

Xác nh nậ   ậ ỹ k  thu t

Xác nh nậ   NSD

ế

ạ

1

K  ho ch

Xác nh nậ   q/lý dự  án +

ợ

2

ể   ạ ế K  ho ch ki m ử ệ ố th  h  th ng ệ ố Tích h p h  th ng

+

+

ữ ệ

ể

ử

3

D  li u ki m th

ả   Biên b n tích ề   ầ ợ h p ph n m m, ầ ứ ph n c ng ữ ệ D  li u

+

+

ả ể

ế

4

K t qu  ki m th

ả

+

+

ệ ể

ử

ế Tài li u k t qu ki m th

ử ­ K  ho ch ạ   ế ử ể ki m th ữ ệ   ­ D  li u ử ể ki m th

ể

ầ

5

ố Ki m tra l n cu i

+

+

Tài li uệ Biên b nả

6

+

ể   ế ạ K  ho ch ki m ậ ử ấ th  ch p nh n

ƯƠ Ử Ấ Ạ Ậ Ể NG VII. GIAI ĐO N KI M TH  CH P NH N

CH ề

7.1. Nh p đậ

ữ ề ấ ộ ả ỡ ừ ự ỏ M t trong nh ng v n đ  khó gi i trong các d  án c  v a, nh  là ng ườ ử  i s

ườ ừ ả ề ầ ả ọ ụ d ng, khách hàng th ng ch n ch  tr ti n không ph i vì lý do h  không đáp

ứ ở ẽ ọ ơ ấ ủ ộ ề ể ề ầ ng các yêu c u, mà b i l ự    h  s  m t quy n ch  đ ng đi u khi n ê kíp d  án

ư ế ề ể ề ể ả ạ ấ ử ấ   khi đã tr  xong ti n. Đ  tránh v n đ  này nên đ a ra k  ho ch ki m th  ch p

ượ ườ ử ụ ẩ ướ ể ế ậ nh n, đ c ng i s  d ng/khách hàng phê chu n tr c khi ti n hành ki m th ử

ử ử ể ệ ấ ậ ấ ậ ượ ư ch p nh n. Khi ki m th  ch p nh n, các th  nghi m đ c đ a ra trong k ế

ạ ở ứ ự ứ ễ ả ầ ho ch phiên trình di n hình th c ph i tuân theo th  t sao cho trình b y đ ượ   c

ậ ủ ấ ố ọ ườ ử ụ ữ m c quan tr ng là ch  ký ch p nh n c a ng i s  d ng.

ườ ẩ ấ

7.2. Ng

ậ ả i ch p nh n s n ph m

ườ ấ ả ậ ọ Ng ẩ i đánh giá và ch p nh n s n ph m đóng vai trò quan tr ng và then

ễ ả ầ ẩ ố ớ ườ ử ụ ch t, vì đây là l n trình di n s n ph m v i ng ể ọ i s  d ng đ  h  đánh giá xem

ể ờ ữ ư ầ ậ ạ ẩ ộ đã đ t yêu c u ch a. Do v y, m t trong nh ng tiêu chu n đ  m i, tìm ng ườ   i

ậ ả ể ấ ủ ệ ấ ượ ẩ tham gia đánh giá ch p nh n s n ph m là có đ  kinh nghi m đ  th y đ c h ệ

ệ ố ố ườ ủ ẩ ề ể th ng có làm vi c t t hay không. Ngoài ra, đó là ng i có đ  th m quy n đ  ký

ệ ố ậ ượ ư ữ ế ả ợ ồ nh n khi h  th ng đã đ ố c nh ng k t qu  mong mu n nh  ghi trong h p đ ng.

ự ả ậ

7.3. Vai trò qu n lý d  án trong ki m th  ch p nh n ắ

ử ấ ờ ể ế ị ể ế ự ệ ể ề ị Đi u ki n và d  trù. S p x p l ch trình, th i gian và đ a đi m đ  ti n hành

ả ằ ệ ố ử ể ể ả ậ ấ ả ố ki m th  ch p nh n. Ph i ki m tra, đôn đ c đ m b o r ng h  th ng đã đ ượ   c

ặ ổ ả ạ ộ ị ể ờ ợ cài đ t  n tho  t i m t đ a đi m và th i gian thích h p.

ườ ử ụ ở ờ

­ Thông báo cho ng

i s  d ng khi nào, ể    đâu và th i gian đánh giá ki m

ế ậ ượ ử ệ ọ ườ th . Không nên quên vi c ti p c n đ c và ch n đúng ng ể i có th  tham

ậ ấ gia đánh giá ch p nh n.

ụ ể ị ườ ử ụ ử ử ề ạ

­ Ch y th  các ví d  ki m th , sau đó đ  ngh  ng

ạ   i s  d ng tìm cách t o

ụ ặ ỗ ỗ ứ ọ ố ra các tình hu ng tr c tr c: l i gõ bàn phím, l i ch n sai ch c năng...

ạ ấ ả ả ổ ứ ử ữ ổ

­ Ghi l

t c  nh ng gì không  n tho . T  ch c s a cành nhanh càng t i t ố   t

ế ế ượ các khi m khuy t tìm đ c.

ị ố ệ ể ệ ượ ả t các đi u ki n đ  bu c nghi m thu đ c trôi ch y.

ẩ ­ Chu n b  t ệ ố ề ầ ộ ề ầ ứ  H  th ng ph n c ng/ph n m m.

ể ả ử  Căn b n ki m th .

ậ

ứ  Ký nh n các ch c năng h  th ng. ầ ệ ố ế ệ ấ ầ ằ

­ Cung c p các tài li u c n thi

ư t. C n chú ý r ng ch a nên photocopy ra

ổ ừ ữ ề ả ườ ử ụ ự ể nhi u b n vì có th  có nh ng thay đ i t phía ng i s  d ng và d  án.

ề

ả ể ườ ử ụ ế ằ ệ ố ả ổ ọ Đi u quan tr ng ế ­ Ph i làm th  nào đ  ng i s  d ng bi ặ   t r ng h  th ng đã  n tho  (ho c

ề ệ ấ ầ ả ấ ọ ổ ạ ư ít nh t là m i chuy n h u nh  đã  n tho ), và v n đ  còn l ậ   i là ký nh n

ứ ả ộ vào văn b n m t cách chính th c.

ể ẽ ệ ấ ượ ữ ấ ớ

­ R t có th  là s  phát hi n đ

ề c nh ng v n đ  có liên quan t ứ   i các ch c

ầ ử ụ ệ ố ế ể ệ ầ ầ ụ   năng có th  phát hi n ra khi l n đ u s  d ng h  th ng. C n thuy t ph c

ườ ử ụ ệ ẽ ả ế ố ả ộ ờ ng i s  d ng h  s  gi i quy t t t sau m t th i kho n nào đó, càng

ố ớ s m càng t t.

ướ ể ậ

7.4. Danh sách các b

ử ấ c ki m th  ch p nh n

ộ ố ạ ệ ầ ả ướ ụ Sau đây là m t s  h ng m c công vi c c n ph i làm tr c khi bàn giao:

ử ấ ả ượ ể ế ạ ậ ế ạ

­ K  ho ch ki m th  ch p nh n ph i đ

c biên so n đúng ti n đ , đ ộ ượ   c

ườ ử ụ ậ ầ ỉ ế ng ặ i s  d ng ký nh n ho c ch nh lý khi c n thi t.

ả ươ ể ấ ộ ờ ợ ị ườ

­ Nên   n   đ nh   m t   th i   đi m   thích   h p   và   ph i   đ

c   ng ẩ   i   có   th m

ề ừ ệ ấ ậ ạ ợ quy n t ể    phía khách hàng ch p nh n, phù h p cho vi c ch y các ki m

ử ấ ậ th  ch p nh n.

ể ự ệ ố ự ự ầ ố ệ

­ C n b  trí chu đáo nhân s  trong êkíp d  án đ  th c hi n t

ể   t vi c ki m

ử ấ ữ ườ ự ế ồ ậ th  ch p nh n. Nh ng ng ố ự   i tham gia tr c ti p bao g m giám đ c d  án

ậ ấ ưở ậ ể ả ể ộ đ  h i đàm và ký nh n và ít nh t là tr ỹ ng nhóm k  thu t đ  gi ế   i quy t

ậ ấ ề ỹ các v n đ  k  thu t...

ậ ự ự ệ ầ ọ ồ ộ ầ   ự ­ M i ngu n (nhân l c, v t l c, trí l c và tài li u) c n huy đ ng cho l n

ử ể ậ ấ ả ẩ ị ki m th  ch p nh n ph i chu n b  chu đáo t ừ ướ  tr ầ   ồ c, bao g m: Ph n

ủ ề ầ ả ả ả   ứ c ng, ph n m m, các văn b n ký, các văn b n sao chép c a văn b n

ấ ậ ch p nh n...

ệ ẩ ườ ử ụ ệ ị ộ ­ Chu n b  m t tài li u ng i s  d ng. Tài li u này cũng làm trong danh

ủ ụ ả ẩ ả ấ   ư m c   các   s n   ph m   bàn   giao.   Ch a   nên   sao   chép   c a   văn   b n   ch p

nh n...ậ

ử ấ ử ự ể ế ả ạ ạ ậ   ụ ­ Nhóm d  án ph i ch y th  các m c trong k  ho ch ki m th  ch p nh n

ự ệ ầ ỉ ế và th c hi n các ch nh lý c n thi t.

ứ ự ế ủ ụ ấ ậ ố

­ Th ng nh t th  t

ấ  ti n hành bàn giao và ch p nh n. Th  t c này bao

ứ ự ể ẽ ử ụ ữ ệ ư ử ạ ố ồ g m: Th  t ki m th , ai đ a vào d  li u, s  s  d ng tr m cu i nào trên

ắ ạ ạ ầ ừ ườ ử ụ ấ m ng... Cũng c n nh c l i là t phía ng ả i s  d ng ph i th y các tho ả

ậ ượ ự ế ệ ả ậ ằ ỗ thu n đã đ ả c th c hi n, r ng ti p theo ph i lý nh n vào văn b n m i khi

ậ ấ ả ự ử ể ệ 1 ki m th  nào đó thành công và ký nh n t t c  sau khi đã th c hi n xong

ử ổ ể ọ ả m i ki m th   n tho .

ử ấ ở ẽ ể ả ẩ ầ ậ ậ ị C n ph i chu n b  các ki n th  ch p nh n th t chu đáo. B i l ầ    đây là l n

ễ ầ ớ ườ ử ụ ộ ế ứ trình di n chính th c đ u tiên v i ng i s  d ng, nên m t chi ti ỏ t nh  mà t ổ

ả ề ự ứ ẽ ẩ ạ ị ch c và chu n b  không chu đáo thì khách hàng s  do d  khi tr  ti n cho b n.

ử ấ ể ạ ậ

7.5. Ch y các ki m th  ch p nh n

ử ế ạ ươ ứ ủ ộ Nên ti n hành ch y th  theo ph ng th c: M t nhân viên c a nhóm gõ bàn

ứ ậ ườ phím, còn khách hàng đ ng xem. Tuy v y, thông th ng khách hàng thích t ự

ố ệ ọ ườ ứ ề ấ đánh s  li u vào máy tính, còn m i ng i khác đ ng xem. Đi u này r t vô

ở ẽ ườ ử ụ ữ ệ ừ nghĩa, b i l ng i s  d ng chăm chú gõ d  li u vào máy tính, do đó v a không

ượ ủ ệ ố ử ẽ ệ ể ờ quan sát đ c dáng đi u chung c a h  th ng và th i gian ki m th  s  kéo dài.

ả ử ư ế ị ỏ ử ề ể ầ ấ ộ V n đ  là c n ph i x  lý nh  th  nào khi m t ki m th  nào đó b  h ng?

ỉ ấ ể ử ự ể ế ầ ọ N u không có gì tr m tr ng có th  ch  m t 30’ đ  s a và nhóm d  án s  c ẽ ố

ử ườ ả ừ ể ể ắ g ng s a. Trong tr ợ ng h p ng ượ ạ c l i có th  ph i d ng bàn giao và đ  hôm

khác làm ti p.ế

ườ ự ề ợ ổ Trong tr ng h p có s  thay đ i, khách hàng có quy n ch y l ạ ạ ấ ả i t t c  các

ử ự ệ ể ướ ẫ ằ ể ấ ế ả ki m th  đã th c hi n tr c đó, d u r ng có th  không nh t thi t ph i làm nh ư

v y.ậ

ể ườ ử ụ ể ử ạ ố ờ Nên dành th i gian đ  ng ụ   i s  d ng có th  th  t o ra vài tình hu ng tr c

ặ ố ớ ệ ố ử ế ử ấ ỗ ầ ể ể ạ ậ tr c đ i v i h  th ng sau m i l n ki m th . K  ho ch ki m th  ch p nh n ch ỉ

ớ ệ ủ ệ ố ử ứ ệ ậ quan tâm t ầ   i vi c th  các ch c năng làm vi c c a h  th ng. Do v y, cũng c n

ử ả ể ầ ả ạ ấ ượ ữ ph i ki m th  c  nh ng ph n không ch y, t ấ t nhiên là r t khó làm đ c, nên

ườ ử ụ ữ ệ ử ụ ủ ụ ư ộ đ ng viên ng i s  d ng đ a các d  li u sai hay s  d ng các th  t c không

chính...

ử ấ ậ ề ế ể ậ ạ 7.6. K t lu n v  giai đo n ki m th  ch p nh n

ở ẽ ủ ụ ử ự ự ệ ể ấ ậ ướ B i l nhóm d  án th c hi n các th  t c ki m th  ch p nh n tr c đó,

ỗ ấ ả ượ ử ề ể ướ ắ nên m i v n đ  khúc m c quá hi n nhiên ph i đ c s a tr c khi ng ườ ử  i s

ệ ố ạ ỗ ỏ ườ ệ ụ d ng ch y h  th ng. Các l i nh  th ng là do tên câu l nh sai, các thông báo

ữ ế ắ ề ầ ể ả ữ ấ ọ không đúng, các ch  vi t t t sai. Nh ng v n đ  tr m tr ng có th  n y sinh ở

ễ ả ấ ể ỏ ề ầ ữ đây là nh ng di n gi ộ   i r t sai v  các yêu c u, khách hàng có th  b  qua m t

ở ẽ ể ể ượ ộ màn hình hay m t báo cáo b i l có th  anh ta không hi u đ c các mô t ả ứ    ch c

ớ ặ ả ể ể ặ ồ ứ ủ năng ho c có th  dù đã hi u và đ ng ý v i đ c t ư  ch c năng, nh ng ch  quan

ạ ư ả ế ượ ặ l ệ ố i cho là h  th ng ch a gi i quy t đ c bài toán đ t ra. Trong m t s  tr ộ ố ườ   ng

ả ườ ử ụ ề ộ ủ ể ổ ợ h p, b n thân ng ể   i s  d ng có th  thay đ i suy nghĩ c a mình v  m t đi m

ể ừ ặ ổ ạ nào đó ho c bài toán cũng có thay đ i đôi chút k  t khi so n ra các đ c t ặ ả ứ    ch c

ắ ố ầ ớ ữ ạ ặ ố ị năng. Nh ng tình hu ng r c r i này ph n l n là do giai đo n xác đ nh ho c giai

ả ậ ả ư ề ế ậ ạ ấ ậ   đo n phân tích làm ch a th t chu đáo. N u qu  th t c  hai bên đ u ch p nh n

ặ ả ứ ư ư ằ ặ ậ ằ r ng các đ c t ể    ch c năng ch a đúng ho c gây nh p nh ng, cũng nh  khó hi u

ệ ố ữ ậ ấ ả ổ ợ thì ph i ch p nh n có nh ng thay đ i trong h  th ng cho phù h p.

ọ ố Các m c quan tr ng:

ử ấ ể ế ạ ậ ấ

­ K  ho ch ki m th  ch p nh n đã hoàn t

t.

ể ẩ ị ị ế ị ề ầ ườ ờ ­ Các chu n b  (th i gian, đ a đi m, thi t b , ph n m m, ng i tham gia)

đã chu đáo.

ả ­ Biên b n bàn giao.

ệ ả B n kê các công vi c:

STT

Tên công vi cệ

ữ ệ ệ ầ

ẩ

D  li u/Tài li u c n có

ả   ệ Tài li u/S n ph m bàn giao

Xác nh nậ   ậ ỹ k  thu t

Xác nh nậ   NSD

ị

1

Xác nh nậ   q/lý dự  án +

+

2

+

+

ấ

ậ

3

+

Biên b nả

+

ể

4

ờ   ể Đ a đi m, th i gian ị ạ ế  ẳ Kh ng đ n l i k ử  ể ạ ho ch ki m th ch p nh n Bàn giao ch pấ   nh nậ ổ Bàn giao t ng th

+

+

5

ệ Tài li u NSD

+

Biên b nả Tài li uệ

+

ƯƠ Ệ Ố Ậ Ạ CH NG VIII. GIAI ĐO N V N HÀNH VÀ KHAI THÁC H  TH NG

ụ M c đích

ệ ộ ể ấ ả ộ ệ ố ­ Chuy n giao toàn b  h  th ng trên di n r ng cho t ố t c  các m i và cho

ườ ử ụ ừ t ng ng i s  d ng.

ệ ố ả ự ế

­ Khai thác h  th ng gi

i các bài toán th c t .

ệ Các công vi c chính ặ ệ ố

­ Cài đ t h  th ng.

ạ ườ ử ụ

­ Đào t o ng

i s  d ng.

ỡ ổ ứ ệ ố

­ Giúp đ  t

ch c khai thác h  th ng.

ả

­ B o hành.

ự ể

­ Ki m toán sau khi hoàn thành d  án.

ệ ầ Các tài li u c n có

ệ ướ

­ Tài li u h

ẫ ử ụ ng d n s  d ng.

ệ ướ ẫ ả

­ Tài li u h

ng d n b o trì.

ạ ệ ­ Tài li u đào t o.

ệ ả

­ Tài li u khai thác qu n lý.

ẩ ị ệ ầ Các tài li u c n chu n b

ồ ơ ả

­ H  s  b o hành.

ớ ế ủ ệ ố ể ệ ả ả

­ Gi

i thi u các kh  năng phát tri n ti p c a h  th ng: chào hàng bán s n

ẩ ớ ph m m i.

ề

8.1. Nh p đậ

ử ấ ệ ố ử ừ ể ể ế ầ ậ Sau khi ti n hành ki m th  t ng ph n và ki m th  ch p nh n, h  th ng đã

ử ụ ụ ệ ạ ề ộ ườ ử ụ ẵ s n sàng s  d ng và nhi m v  còn l i thu c v  ng ằ i s  d ng nh m khai thác

ả ự ế ế ơ ả ở ề ộ ệ ố h  th ng gi i quy t các bài toán th c t . Đi u c  b n đây là toàn b  nhóm

ể ả ự ự ư ệ ữ ề ể ấ ả th c hi n d  án ch a th  gi i tán. Có th  có nh ng v n đ  còn n y sinh do

ườ ử ụ ự ế ệ ng i s  d ng phát hi n khi khai thác th c t .

ụ ủ ế ủ ệ ả ạ ờ Nhi m v  ch  y u c a giai đo n này là b o hành trong th i kì mà t ổ ự    d  án

ả ế ấ ả ệ ố ệ ề ấ ộ ả ph i gi i quy t t t c  các v n đ  này sinh trong h  th ng. M t vi c khá quan

ọ ổ ế ự ọ ổ ứ ể ệ ắ ộ ữ tr ng n a là t ụ    ch c cu c h p t ng k t d  án đ  rút kinh nghi m, kh c ph c

ự ữ ạ ả nh ng sai sót ph m ph i trong d  án.

ể ọ ở ệ ố ư ủ ệ ầ ố Các đi m m c quan tr ng đây là đ a ra h  th ng tác nghi p đ y đ  và

ế ụ ự ở ể ti p t c tri n khai d  án ạ  giai đo n sau.

ề ườ ườ ử ụ ỉ ể ệ ậ Trong nhi u tr ợ ng h p, ng i s  d ng v n hành h  thóng ch  đ  phát

ể ệ ạ ể ể ệ ố ử ượ ọ ệ ọ ữ hi n nh ng đi m l trong h  th ng. H  không th  ki m th  đ c m i vi c nên

ỗ ể ẫ có th  v n còn l i.

ụ ả

8.2. D ch v  b o hành

ự ả ả ả ế ị B o hành có nghĩa là nhóm d  án ph i gi ọ ấ ề ả i quy t m i v n đ  n y sinh do l ỗ   i

ễ ậ ả ờ ộ ị ủ c a các l p trình viên, mi n phí trong m t th i kho ng đã quy đ nh. Thông th ườ   ng

ờ ạ ể ế ế ả ộ th i h n này là 6 tháng, cho đ n 1 năm. Có th  ti n hành b o hành theo m t trong 3

cách sau:

ử ộ ộ ậ ườ ự ở ỗ ủ ườ ử ụ ể ự ế

­ C  m t b  ph n th

ng tr c ch  c a ng i s  d ng đ  tr c ti p gi ả   i

ọ ấ ề ả ế ườ ụ ự quy t m i v n đ  n y sinh. Ng ộ i này nên là cán b  ph  trách d  án

ườ ể ể ệ ượ ọ ặ ho c ng i có kinh nghi m lâu năm, có th  hi u đ c m i ngõ ngách

ủ ệ ố c a h  th ng.

ề ộ ấ ử ộ ổ ằ ề ả ể ộ ­ C  m t ai có th  trao đ i b ng m t cách nào đó v  m t v n đ  n y sinh

ệ ố ể ả ệ ệ ạ ấ trong h  th ng qua đi n tho i. Kinh nghi m cho th y nên đ  c  nhóm

ả ủ ả ẩ ế ồ ự d  án, đ ng tác gi c a s n ph m bi ệ t chuy n này.

ể ả ế ự ế ọ ấ

­ Có ai đó có th  gi

ề i quy t tr c ti p m i v n đ  có liên quan ngay sau khi

ượ ệ ườ ứ ợ ả ậ nh n đ ạ c đi n tho i. Trong tr ng h p này, dù ai đ ng ra gi ế   i quy t

ả ủ ả ẩ ế ể ả cũng nên đ  c  nhóm tác gi c a s n ph m bi ệ t chuy n này.

ộ ố ườ ụ ể ề ệ ợ ộ ỳ Trong m t s  tr ữ ng h p, tu  thu c vào nh ng đi u ki n c  th , có th ể

ể ố ậ ớ ộ ế ợ k t h p các cách này v i nhau. Tuy v y, nói chung không th  b  trí m t ai đó túc

ầ ạ ơ ậ ả ề ế ự ẩ tr c trong 2­4 tu n t i n i giao nh n s n ph m sau khi bàn giao. V  ti ệ   t ki m

ế ợ ệ ả ạ ờ ườ ử ụ th i gian và nâng cao hi u qu , nên k t h p đào t o ng i s  d ng trong giai

ế ạ ả ả ườ ả đo n này. Hai tháng ti p sau đó ph i luôn đ m b o lúc nào cũng có ng i trao

ệ ề ề ạ ấ ế   ổ ấ đ i v n đ  qua đi n tho i các v n đ  chuyên môn có liên quan, ba tháng ti p

ườ ể ể ả ế ấ ề ạ ả ố theo ph i b  trí ng i đ  có th  gi ấ   ệ i quy t v n đ  qua đi n tho i theo các v n

ả ố ế ườ ể ề đ  chuyên môn có liên quan, ba tháng ti p theo ph i b  trí ng i đ  có th  gi ể ả   i

ế ấ ề ả ậ ượ ế ệ ạ quy t v n đ  n y sinh ngay 4 ti ng sau khi nh n đ c thông báo qua đi n tho i.

ằ ầ ọ ườ ạ ả ợ C n chú ý r ng trong m i tr ỉ ả   ụ ng h p, các h ng m c b o hành ch  đ m

ẽ ườ ế ứ ề ậ ấ ượ ả ằ b o r ng s  có ng i ti p nh n v n đ , ch  không đ ọ   c nói rõ sau bao lâu m i

ề ẽ ượ ả ế ấ v n đ  s  đ c gi i quy t.

ầ ứ ư ề ả ấ ầ ườ Các hãng s n xu t ph n c ng, ph n m m nh  hãng DEC th ả ng b o hành

ộ ấ ề ả ườ ọ theo cách sau: Khi có m t v n đ  nào đó n y sinh và có ng ế   ệ i g i đi n đ n,

ẽ ử ộ ỹ ứ ế ậ ẳ ạ ờ hãng h a là s  c  m t k  thu t viên đ n sau đó, ch ng h n sau vài gi ế   . N u

ả ế ượ ờ ử ộ nhân viên này không gi i quy t đ c sau 8 gi , thì hãng c  m t nhân viên khác

ứ ư ậ ế ụ ế ả ả ẩ ượ ề ế và c  nh  v y ti p t c cho đ n khi nhóm tác gi s n ph m đ c đi u đ n.

ự ự ệ ế ả ẩ 8.3. Chào hàng bán s n ph m th c hi n các d  án ti p

ữ ộ ỗ ự ả ả ọ M t trong nh ng l ộ   ắ i mà nhà qu n lý d  án m c ph i là h  hay quên m t

ự ế ộ ự ế ố ẹ ườ ẽ ẫ ớ ự th c t là m t d  án khi k t thúc t t đ p, th ng s  d n t ế   i các d  án khác, n u

ự ể ả ẩ ạ ậ ố nhóm d  án mu n tri n khai kinh doanh, bán s n ph m, thì giai đo n v n hành

ệ ớ ể ọ ơ ộ ự ế ả ả ủ ự   là c  h i tuy t v i đ  h  qu ng cáo cho d  án ti p theo, phiên b n 2 c a d  án

ổ ầ ế ế ữ ụ ữ ầ đ u tiên. N u có nh ng thay đ i c n thi ả   ặ t hay nh ng tr c tr c nào đó, phiên b n

ủ ả ể ẩ ả ợ ổ ữ 2 c a s n ph m có th  tích h p c  nh ng thay đ i này. Đây cũng chính là lý do

ạ ấ ả ầ ạ ổ ị ả ầ c n ph i ghi l i t t c  các yêu c u thay đ i theo khuôn d ng quy đ nh trong

ầ ử ổ ử ổ ế ế ặ ườ ụ ự “Phi u yêu c u s a đ i”. N u không có s a đ i gì ho c ng i ph  trách d  án

ơ ộ ự ự ệ ế ệ ấ ả ọ ỉ ả   không th y c  h i th c hi n d  án ti p theo, m i chuy n ch  còn là b o trì s n

ẩ ph m cũ.

ệ ố

8.4. B o trì h  th ng ậ

ệ ố ườ ử ụ ầ ả Khi v n hành h  th ng, ng ổ ệ ố   i s  d ng luôn có nhu c u thay đ i h  th ng

ấ ượ ạ ộ ư ề ớ ỉ ể đ  nâng cao ch t l ng ho t đ ng, đ a thêm vào nhi u tính năng m i hay ch nh

ồ ạ ờ ạ ầ ớ ế ả ườ ữ ử s a nh ng t n t i sau th i h n b o hành đã k t thúc. Ph n l n các tr ợ   ng h p

ệ ủ ườ ử ụ ầ ủ ọ ữ ổ là do công vi c c a ng i s  d ng thay đ i làm cho nh ng yêu c u c a h  cũng

ộ ố ổ ươ ườ ệ ộ thay đ i theo. Trong m t s  ph ng pháp, ng ệ ố   ả i ta g p vi c b o trì h  th ng

ẽ ế ụ ể ệ ả ộ ờ vào trong các quá trình phát tri n. Vi c b o trì s  ti p t c trong m t th i gian

ủ ả ố ườ ả ầ ấ ầ đ u. Theo th ng kê c a NASA và DEC chi phí b o trì th ng g p b y l n các

ệ ố ể ế ự ự ộ ố ẹ ầ chi phí xây d ng h  th ng ban đ u. Đ  k t thúc d  án m t cách t ệ   t đ p, vi c

ượ ư ầ ờ ạ ả ờ ệ ố ả b o trì h  th ng nên đ ế   c xem nh  ph n tách r i, sau khi th i h n b o hành k t

thúc.

ế

ự ọ ự ự ệ ự ợ ồ 8.5. H p đ ng đánh giá sau khi k t thúc d  án ạ ế K t thúc d  án là phiên h p xem xét l ụ   i quá trình th c hi n d  án. M c

ộ ọ ữ ậ ố ữ ể đích cu c h p này là ghi nh n nh ng gì hoàn thành t t, nh ng gì có th  nâng cao

ự ữ ữ ế ặ ậ ợ ố ể ư đ  đ a ra nh ng g i ý cho nh ng d  án ti p theo, ho c thu th p các th ng kê v ề

ố ệ ự ế ộ ọ ầ ế ể ạ ả các s  li u th c t ơ  và k  ho ch đ  đánh giá sát h n. Cu c h p c n ph i có biên

ể ệ ử ả b n đ  ti n cho các x  lý sau.

ạ ậ ệ 8.6. Danh sách các công vi c trong giai đo n v n hành

ế c coi là k t thúc khi:

ự ậ ả ỉ ộ ự Toàn b  d  án đ ượ ệ ố ­ H  th ng đ ượ c xây d ng hoàn ch nh và v n hành trôi ch y.

ắ ả ệ ố ể ế

­ Đã c t tr  các đi m y u trong h  th ng cũ.

ườ ử ụ ố ượ ạ ộ

­ Ng

ầ i s  d ng đ u cu i đã đ ớ   c đào t o và hoàn toàn quen thu c v i

ớ ệ ố h  th ng m i.

ả ườ ả ằ ả ả ứ ả

­ Đã b o hành xong. Ng

ả   i qu n lý ph i đ m b o r ng đã h a gì ph i

ự ệ ầ ủ th c hi n đ y đ .

ế ự ụ ữ ệ ả ổ

­ Có b o cáo t ng k t d  án trong đó nêu rõ nh ng m c và kinh nghi m có

ự ể th  có ích cho các d  án sau.

ệ ươ ả

­ Trách nhi m và ph

ng pháp b o trì.

ự ế ỳ ượ ế

­

(Tu  ý) d  án ti p theo đ c ký k t.

ế ậ

8.7. K t thúc v n hành

ự ầ ế ả ầ ộ ả Nên g p các chi phí b o hành trong b n d  th u đ u tiên. N u không làm

ư ậ ể ậ ượ ề ả ạ ổ nh  v y, không th  nh n đ c ti n thù lao b  sung cho giai đo n b o hành, sau

ữ ể ẩ ả ộ ườ ử ụ ế khi bàn giao s n ph m. N u có nh ng đ ng tác đ  ng ầ   i s  d ng hài lòng. C n

ấ ượ ằ ầ ấ ọ chú ý r ng các  n t ng ban đ u r t quan tr ng!

CHƯƠNG IX. ƯỚ ƯỢ C L NG

ậ ướ ượ ỹ 9.1. K  thu t c l ng

ậ ỹ ượ Có ba k  thu t chính đ c dùng đ ể ướ ượ c l ng: đánh giá chuyên gia, qui

ứ ử ị trình l ch s  và công th c.

9.2.1. S  d ng đánh giá chuyên gia

ử ụ

ả ử ạ ế ườ ấ ệ ơ Gi s  b n bi ộ t m t ng ậ i r t có kinh nghi m l p trình cho các đ n th ể

ặ ườ ớ ộ ạ sinh báo cáo. B n hãy g p ng i đó v i m t thi ế ế ề ươ t k  v  ch ng trình sinh báo

ầ ườ ể ậ ấ ả ế ế và yêu c u ng i đó ướ ượ c l ng ph i m t bao lâu đ  l p trình cho thi t k  này.

ả ứ ế ế ả ườ ậ ắ ạ ắ Sau khi kh o c u thi t k  kho ng năm phút, ng i l p trình nh m m t l i năm

ồ ả ờ ữ ả ẩ ủ phút n a (không ph i anh ta ng , mà là đang nh m tính), r i tr  l ườ i, “M i lăm

ộ ngày". Đó chính là m t đánh giá chuyên gia.

Ư ể ủ ươ ế ấ ỏ u đi m c a ph ng pháp là r t nhanh và n u ng ườ ượ i đ ự ự   c h i th c s  là

ộ ủ ể ế ạ m t chuyên gia, thì ướ ượ c l ng c a anh ta có th  chính xác đ n ng c nhiên.

ượ ể ở ỗ ạ ệ ầ ộ Nh c đi m chính là ch  b n c n tìm m t chuyên gia có kinh nghi m trong

ự ươ ư ậ ạ ữ ứ ườ lĩnh v c t ng  ng, mà nh ng chuyên gia nh  v y l i th ơ   ng khó tìm. H n

ụ ữ ể ộ ộ ỏ ờ n a, đ  chính xác ph  thu c vào th i gian chuyên gia b  ra đ  đánh giá. Ướ   c

ượ ể ẽ ậ ượ ế ạ ộ l ng s  không th  tin c y đ c, n u chuyên gia đó l i giao cho m t ng ườ   i

ỉ ự ự ế ệ ể ệ ế ủ khác th c hi n. Ngoài ra, vi c ch  d a vào ý ki n và hi u bi t ch  quan c a s ủ ố

ể ề ộ ít chuyên gia, cũng là m t đi u nguy hi m.

9.2.2. Quy trình l ch s

ị ử

ụ ể ỏ ộ ườ ộ Đ  kh i ph  thu c vào m t vài ng i và làm cho ướ ượ c l ủ ạ ng c a b n có c ơ

ư ạ ọ ơ ữ ử ạ ị ế ở s  khoa h c h n, b n nên l u gi quy trình l ch s . B n hãy vi ỗ t ra m i công

ệ ầ ể ườ ệ ạ ị vi c c n bao lâu đ  hoàn thành và ai là ng i ch u trách nhi m. Sau đó, b n có

ệ ầ ệ ươ ữ ể ớ ự ượ th  so sánh công vi c c n đánh giá v i nh ng công vi c t ng t đã đ ự   c th c

ứ ệ ớ ộ ướ ượ ạ ầ ư ậ ự hi n trong quá kh  và đi t i m t c l ng. Nh  v y, b n c n chia d  án thành

ữ ệ ườ ặ ạ ễ ậ nh ng công vi c th ng hay l p l ể   i và d  so sánh. Trong l p trình, đó có th  là

ứ ư ể ệ ẫ ộ ứ ạ   vi c sinh ra bi u m u đ a vào, sinh báo cáo, tính toán m t công th c ph c t p,

ự ế ườ ướ ự ể v.v... Trên th c t , các công ty th ng có khuynh h ng xây d ng các ki u d ự

ươ ự ơ ở ữ ự ệ ệ ạ ố án t ng t ờ    nhau. B n hãy tìm nh ng kh i xây d ng c  s  và tài li u hi n th i

ử ụ ữ ự ể ể ố n a và xây d ng các kh i này theo ki u đ  sau này còn s  d ng l ạ ượ i đ ạ   c. B n

ử ụ ệ ệ ơ có th ể ướ ượ c l ng vi c tái s  d ng chính xác h n là vi c vi ế ạ t l i.

ể ượ ư ệ ể ạ ầ Đ  so sánh đ c chính xác hai công vi c nh  nhau, b n c n đ  ý ai là

ườ ủ ự ệ ệ ệ ng ố i th c hi n vi c các công vi c đó. Th ng kê c a các công ty IBM và DEC

ỉ ệ ệ ể ạ ớ ấ ỉ ữ ằ ch  ra r ng t  l hi u su t có th  đ t t i 8 trên 1 gi a các nhà chuyên môn gi ỏ   i

ấ ấ nh t và kém nh t.

ử ụ ứ 9.2.3. S  d ng công th c

ứ ề ượ ố ề ướ ượ ề ầ Có nhi u công th c đã đ c công b  v c l ứ   ng ph n m m. Công th c

ể ượ ứ ể ấ ổ ế n i ti ng nh t có th  có tên là COCOMO. Công th c này có th  đ c dùng đ ể

ự ườ ị ướ ượ c l ng giá thành d  án, ngày công (ng ể i tháng), l ch bi u (tháng), và biên

ế ố ừ ạ ch  (s  nhân viên) cho t ng giai đo n sau:

­ Thi

ế ế ơ ộ ạ t k  s  b  (PD) ­ Giai đo n Phân tích.

­ Thi

ế ế ế ạ t k  chi ti t (DD) ­ Giai đo n Thi ế ế t k .

­ L p trình và ki m th  (CUT).

ử ể ậ

­ Ki m th  h  th ng (ST) ­ Giai đo n Ch p nh n.

ử ệ ố ể ạ ấ ậ

­ Ki m th  H  th ng.

ử ệ ố ể

ể ầ ướ ế Có ba ki u đ u vào cho COCOMO: tr ộ   c h t là chi phí hàng tháng cho đ i

ể ườ ậ ể ngũ nhân viên. Các ki u nhân viên có th  là ng i l p trình, nhà phân tích, ng ườ   i

ử ể ườ ế ệ ậ ki m th , nhân viên hành chính, ng i vi t tài li u kĩ thu t. Hình 9.1 là mà hình

ể ầ ố ứ ạ ủ ộ ỉ ứ cho ki u đ u vào th  hai. Có các nhân t ầ    ch  ra đ  ph c t p chung c a ph n

ề ẵ ỡ ượ ể ệ ả m m, kích c  và máy tính có s n đ c dùng cho vi c phát tri n, kh  năng và

ủ ộ ự ế ệ kinh nghi m c a đ i ngũ nhân viên và các th c t ụ ậ  và công c  l p trình đ ượ ử  c s

d ng.ụ

ố ướ ượ ẫ M u m t c l ng

ắ

ẽ ạ ả b n c m th y COCOMO th c hi n

Hình 9.1: Màn hình nh c tham bi n COCOMO, đ Nhìn chung, có l

ả ụ ở

ượ ự ế ố

ữ đây d

ặ ở c cài đ t b i VAXSPM ệ ướ ượ c l ị ầ

ườ ng nh  đúng là nh ng y u t ụ ộ

ủ ể ủ ằ ế ố

ạ ẳ ộ ự ạ ượ ẽ ạ ấ

ế ệ ờ   ấ ng tuy t v i ộ ự ư  xác đ nh đ  dài d  án. vì các kho n m c    ư ế ố ố   t s  dòng Nh ng có m t khó khăn: m c cu i cùng c a COCOMO yêu c u bi ế ề  ế ươ ng trình g c (LOSC). Có ý ki n cho r ng đ n lúc b n có đ  hi u bi ch t v ứ ệ ố   h  th ng đ  tiên đoán chính xác LOSC, thì b n cũng ch ng c n công th c nào ữ n a ­ có l

ể  lúc  y b n đã có th ầ c toàn b  d  án. ể ướ ượ c l ng đ

ứ

ứ ế ậ ượ ề ả ể Công th c đi m ch c năng Cách ti p c n COCOMO đ

ữ ứ ủ ả ế ế ả

ủ ữ ả ẩ ộ

ườ ứ ề ắ ẩ   ằ c c i ti n khá nhi u b ng nh ng s n ph m ồ ạ   tính các hàm cho LOSC nêu trên, r i l p k t qu  vào công th c c a COCOMO. ư ậ   M t  trong  nh ng  s n  ph m nh  v y  là Before  You Leap  (BYL)  c a  Nhóm ể   i dùng v  các đi m ch c năng và Gordon. Hình 9.2 là màn hình BYL nh c ng

ữ ượ ư ế ự ạ ả ủ    nh  k t qu  c a

ươ ng t i là t ồ ị ơ ồ ằ ngôn ng  đ COCOMO, ngoài ra có th  đ ả ế c dùng. K t qu  do BYL cho l ể ượ c trình bày b ng đ  th  s  đ  múi hay thanh.

ộ ả ẩ ở ủ ệ ộ M t s n ph m khác cũng nên xét đây là estimac c a Hi p h i Máy tính

ạ ị (Computer associatess). CA­estimac cho phép b n tìm giá thành, ngày công, l ch

ư ư ế ể ầ ầ ứ   bi u, và biên ch  nh  trong COCOMO, nh ng có thêm các yêu c u ph n c ng

ướ ự ệ ủ (h ả   ng IBM), phân tích chia theo s  ki n tài chính, phân tích r i ro và giá b o

ườ ự ề ể ộ ả hành cho c  các môi tr ng m t và nhi u d  án. CA­estimac có th  tính t ớ ả  i c

ệ ố ư ộ ụ ệ ể ạ ươ các công c  phát tri n h  th ng hi n đ i nh  b  sinh ch ộ ạ   ng trình hay b  t o

ẫ ả b n m u.

ộ ố ầ

ủ

ầ

ả

ả

B ng 9.1 B ng m t s  đ u vào và đ u ra c a CA­estimacs

ố ư ưở Nhân t đ a vào ướ ượ c l ị ả ng b   nh h ng

­ Giá kinh doanh Hoàn trả ­ Giá máy

ệ ố ể ­ Giá công cụ ­ Ki u h  th ng

ầ ứ ạ ứ ứ ầ ­ Giá ph n c ng

ử ổ ậ ộ ứ ạ ụ ­ Ph m vi  ng d ng Ph n c ng đòi h i ỏ ­ C a s  v n hành ­ Đ  ph c t p khách hang Ngày công

ứ ể ố ượ ­ Đi m ch c năng ­ Kh i l ng giao tác

ả ưỡ ị ệ ề ả ­ Đ a lý khách hàng B o d ng ­ T i công vi c n n

ộ ườ ủ ố ố i phát ­ S  máy cu i

ỡ ứ ỡ ệ ố ứ ­ M c đ  thân quen c a ng tri nể ệ ụ ­ Kích c  ch c năng nghi p v ­ Kích c  h  th ng

ủ ệ ố ộ ổ ứ ự ủ ­ Đ  tinh vi c a h  th ng đích ­ T  ch c d  án Phân tích r i ro

ộ ứ ạ ủ ệ ố ệ ườ ­ Đ  ph c t p c a h  th ng đích i   phát

ể ượ ế   c   phát   tri n   Biên   ch , ­   Quan   h   khách   hàng/ng tri n ể ệ ớ ­ Công ngh  m i

ố ạ ế ­   Chi n   l Giá thành  ỹ ­ B  trí k  năng ­ H n chót

ự ự ể ­ T  lỉ ệ ặ ­ Các d  án khác Đ c đi m đa d  án

ệ ầ ệ ề ả ­ Tu n làm vi c ­ T i vi c n n

Ướ ượ c l ệ ậ ng vi c l p trình

ứ ứ ượ ệ ướ ượ ấ ợ ể Công th c đi m ch c năng đ c đánh giá r t phù h p cho vi c c l ng

ạ ậ giai đo n l p trình.

ố ả ưở ớ ể ự ệ ệ ộ ờ Có hai nhân t nh h ng t i th i gian đ  th c hi n m t công vi c: đ ộ

ứ ạ ủ ủ ệ ệ ườ ự ệ ph c t p c a công vi c (C) và hi u năng c a ng i th c hi n.

ủ ệ ườ ụ ự ệ ệ ố ộ Hi u năng c a ng i th c hi n ph  thu c vào s  năm kinh nghi m (G) và

ứ ề ệ tri th c v  công vi c (J).

ứ Công th c là: D = C x (G + J) [1]

Trong đó:

­ D là đ  dài th i gian th c hi n công vi c.

ự ệ ệ ộ ờ

­ C là nhân t

ố ộ ứ ạ đ  ph c t p.

­ G là nhân t

­

ố ệ kinh nghi m nói chung.

ố ứ ề ệ J là nhân t tri th c v  công vi c đang xét.

a. Đ  ph c t p

ộ ứ ạ

­ Đ  suy ra đ  ph c t p cho m t công vi c, ph i chia công vi c đó thành

ứ ạ ệ ệ ể ả ộ ộ

ộ ứ ạ ủ ừ ứ ứ ỏ ổ ọ   các ch c năng nh  và b  sung thêm đ  ph c t p c a t ng ch c năng (g i

ứ ể là đi m ch c năng).

­ Các đi m ch c năng có th  là ng

ứ ể ể ườ ườ ể ư i dùng đ a vào, ng ị   i dùng hi n th ,

ế ị ạ ấ ạ ữ ệ ệ ể ề thi t b  ngo i vi vào/ra, c u trúc l i d  li u, ki m tra đi u ki n, tính

ọ ả toán, nh y và g i...

ươ ữ ượ ụ ộ ứ ạ ủ ­ Đ  ph c t p c a ch ộ ng trình ph  thu c vào ngôn ng  đ c dùng và đ ộ

ủ ừ ứ ạ ấ ả ứ ữ ể ề ờ ph c t p c a t ng th i đi n ch c năng. T t c  nh ng đi u này có th ể

ượ ả đ c trình bày qua b ng sau:

ả

ố ọ

ộ ứ ạ

ố

ươ

B ng 9.2 Nhân t

tr ng s  cho đ  ph c t p ch

ng trình

ể ơ ả ấ ứ Đi m ch c năng Đ n gi n ứ ạ Ph c t p

Ngôn  ngữ ộ B   thông d chị

ấ C p cao

ợ H p ng

ứ   R t ph c t pạ 4 4 8 8 4 4 3 3 4 5  5  9  9  5  5  4  3  3 8  8  10  10  8  9  8  6 8

3 3 6 6 3 3 2 2 2 4  4  7  7  4  4  3  2  2 5  5  8  8  5  7  5  4  5 2 2 2

Thay   đ iổ   ngươ   ch trình   hi nệ   có

ư ườ i dùng đ a vào  Ng ị ể ườ i dùng hi n th   Ng ạ ế ị t b  ngo i vi vào  Thi ạ ế ị t b  ngo i vi ra Thi ạ ữ ệ ấ i d  li u  C u trúc l ệ ề ể Ki m tra đi u ki n  Tính toán  Nh y ả G iọ ư ườ i dùng đ a vào  Ng ị ể ườ i dùng hi n th   ng ạ ế ị t b  ngo i vi vào  Thi ạ ế ị t b  ngo i vi ra  Thi ạ ữ ệ ấ i d  li u  C u trúc l ệ ề ể Ki m tra đi u ki n  Tính toán  Nh y ả G iọ ư ườ ữ Ng i dùng đ a vào  ị ể ườ i dùng hi n th   Ng ạ ế ị t b  ngo i vi vào  Thi ạ ế ị t b  ngo i vi ra  Thi ạ ữ ệ ấ i d  li u  C u trúc l ệ ề ể Ki m tra đi u ki n  Tính toán  Nh y ả G iọ ư ườ i dùng đ a vào  Ng ị ể ườ i dùng hi n th   Ng ạ ế ị t b  ngo i vi vào  Thi ạ ế ị t b  ngo i vi ra  Thi ạ ữ ệ ấ i d  li u  C u trúc l ệ ề ể Ki m tra đi u ki n  Tính toán 1 1 3 3 1 1 1 1 1 2  2  4  4  2  2  2  1  1 4  4  6  6  4  4  3  3  4 1  1  1  1  1  1  1

b. Các nhân t

Nh y  ả G iọ 1 1

c l ệ ậ ng cho vi c l p trình

ố ộ ứ ạ ướ ượ ằ ượ đ  ph c t p  ố ờ ồ ệ ề ỉ này đ Các nhân t c suy ra b ng cách dùng cách đo hi n th i r i đi u ch nh

ứ ế ằ ả ườ ộ sao cho công th c D = C x (G + J) cho k t qu  tính b ng ng ứ   i ngày. Đ  ph c

ố ớ ộ ộ ươ ẽ ố ạ ổ t p t ng c ng (C) đ i v i m t ch ổ ng trình s  là t ng các nhân t ể    cho các đi m

ứ ch c năng.

c. Hi u năng làm vi c c a nhân s  (G, J)

ệ ủ

ạ ầ ế ậ ự ố ệ ệ B n c n thi t l p các nhân t

ề ề ứ ạ ố ộ ệ ơ mình. Đi u này còn khó h n nhi u vi c tính các nhân t ủ   ủ ộ  cho tính hi u năng c a đ i ngũ nhân viên c a ệ    đ  ph c t p công vi c,

ủ ệ ườ ứ ộ ể ổ ỳ vì hi u năng c a con ng ủ ọ   i có th  thay đ i tu  theo m c đ  quan tâm c a h ,

ị ả ệ ạ ộ ưở ữ ở ớ ằ thái đ , v.v.... B n hãy nh  r ng hi u năng ch u  nh h ng b i nh ng năm kinh

ệ ể ế ề ệ ộ nghi m nói chung và hi u bi t v  công vi c. Sau đây là m t danh sách các nhân

ố ự ủ ệ ộ t d a trên kinh nghi m chung c a m t cá nhân:

ả

ố

ệ

B ng 9.3: Nhân t

kinh nghi m chung (G)

ườ ậ ạ ố ể Ki u ng i l p trình Năm kinh nghi mệ Ph m vi nhân t

ấ C p cao 5 + 0.5 ­ 0.75

Trung bình 1.5 – 5 1.0 ­ 1.5

T p sậ ự 0.5 ­ 1.5 2.0 ­ 3.0

ọ ề H c ngh 0.0 ­ 0.5 3.5 ­ 4.0

ự ế ề ứ ệ ệ ạ ượ Bên c nh kinh nghi m chung (G), Tri th c th c t v  công vi c (J) đ c

ả ị đ nh tính theo b ng sau:

ả

ố ề ể

ế

ệ

B ng 9.4:

Các nhân t

v  hi u bi

t công vi c (J)

ứ ầ Tri th c c n có

ứ ề Tri th c v  công  vi cệ Nhi uề

ế ứ ệ ế t   v   vi c   này   và   tri   th c   chi   ti t   v ề 0.75 K/cầ n 0.0

ữ ề ứ Tri   th c   chi   ti ệ nh ng vi c liên quan Vừ a 0.2 5

ứ ố ề ệ ề ệ Tri th c t t v  vi c này và khá v  vi c liên quan 1.25 0.0

ứ ề ệ ế ề ệ 0.5 0 0.75 0.0 t v  các vi c liên 1.50

ế ề ệ ế ế ề ệ t v  vi c này và bi t chi ti t v  các vi c liên 2.00 1.25 0.25

ế ề ệ ế ề ệ t v  vi c này và không bi t v  các vi c liên

Tri th c khá v  vi c này và không bi quan Không bi quan Không bi quan

ứ ấ ể ế ả ờ ươ Ví d  v  vi c dùng công th c 1, D = C x (G + J) Ta hãy ụ ề ệ ướ ượ c l ng ph i m t bao nhiêu th i gian đ  vi ộ t m t ch ng trình

ố ế ế ấ ặ C. S  vi ả t trong d u ngo c là các tham kh o đ n các dòng trong tính toán phía

d iướ

ươ ắ ườ ử ụ ề ệ (1) Ch ng trình nh c ng i s  d ng v  vi c gì đó,

ủ ọ ườ ử ụ ả ứ (2) Đ c ph n  ng c a ng i s  d ng,

ứ ể (3) Ki m ch ng nó

ộ ả ọ ừ (4) Đ c m t b n ghi t đĩa

ộ ố (5) Tính m t s ,

ộ ả (6) Ghi m t b n ghi lên đĩa,

ể ả ườ ử ụ ị ế (7) Hi n th  k t qu  cho ng i s  d ng,

ộ ơ ể ọ ạ (8) G i m t đ n th  khác (quay l i),

ườ ậ ệ ườ ậ ố (9) Ng i l p trình có hai năm kinh nghi m, là ng i l p trình t ư   t nh ng

ườ ậ ng i l p trình trung bình có,

ề ứ ụ ứ ặ ệ ứ ề ư (10) Tri th c khá v   ng d ng đ c bi ứ   t nh  không có tri th c v  các  ng

ụ d ng có liên quan,

ứ ề ộ ệ ể ệ ầ (11) C n tri th c v  m t công vi c nào đó đ  làm vi c này.

ộ ứ ạ ố ấ ừ ả ấ Đ  ph c t p (C) tính toán. Các nhân t l y t b ng trên cho NN c p cao

ả

B ng 9.5:

ộ ứ ậ ủ ệ ố Đ  ph c t p c a h  th ng

ứ Ch c năng Nhân tố

i dùng hi n th  (đ n gi n) i dùng đ a vào (đ n gi n)

ị ơ ơ ứ ạ ơ

ế ị ườ ơ ị ơ

ệ t b  ngo i vi vào (đ n gi n) ả ả t b  ngo i vi ra (đ n gi n) ả i dùng hi n th  (đ n gi n) ơ

ả ộ ứ ạ ổ ả ể ườ (1) Ng ả ư ườ (2) Ng ề ể (3) Ki m tra đi u ki n (ph c t p) ạ ả ế ị (4) Thi ơ (5) Tính toán (đ n gi n) ạ (6) Thi ể (7) Ng ọ (8) G i (đ n gi n) T ng đ  ph c t p 2 2 4 4 2 4 2 3 C = 23

ệ Tính hi u năng

­ Kinh nghi m chung G. (Nhân t

ệ ố ả ườ ậ trong b ng trên) (9) Ng i l p trình

ệ trung bình (2 năm kinh nghi m), G = 1.00

ế ề ứ ứ ệ ả ể ­ Hi u bi ụ   t công vi c J (theo b ng) (10) Tri th c khá v   ng d ng,

ộ ố ứ ư ứ ầ không có tri th c liên quan nh ng c n m t s  tri th c khác, J = 0.75

ứ ế ượ Thay th  C, G, J vào Công th c 1, ta đ c:

Th i gian = 23 x (1.00 + 0.75) = 40.25

ư ậ ườ ẽ ầ ể ế ế ờ ế ử ụ Nh  v y, n u s  d ng ng i này, ta s  c n 40 ngày đ  thi t k , làm t ư

ử ươ ể ệ ậ li u, l p trình và ki m th  ch ng trình.

ứ ng pháp công th c. ạ ượ ế ự ố ế K t lu n v  ph ươ Ph ậ ề ươ ng pháp này dùng đ c n u b n xây d ng các nhân t chính xác.

ư ươ ư ấ ỳ ươ ằ L u ý r ng ph ng pháp này, nh  b t k  ph ng pháp ướ ượ c l ng nào

9.2.

ư ế ệ ệ ề ộ ỏ ỳ khác, đ u tu  thu c vào vi c phân chia nh  công vi c nh  th  nào.

Ướ ượ c l ạ ng giai đo n phân tích

ề ấ ạ ộ ệ ạ ướ Ướ ượ c l ng vi c phân tích là đi u r t khó vì đó là d ng ho t đ ng h ng con

ng i.ườ

ủ

ệ

ầ

Hình 9.2: Các thành ph n chính c a vi c phân tích

ượ ừ ứ ứ ủ ầ ượ Trang tính đ c suy t ỗ  m c 3 c a WBS: m i thành ph n m c 2 đ c chia

ạ ộ ầ ộ ợ thành các thành ph n con và các ho t đ ng thích h p. M t nhân t ố ượ  đ c gán cho

ạ ộ ả ờ ư ỗ ườ ừ t ng ho t đ ng nh  câu tr  l i có trong m i ng i­ngày.

ụ ề ướ ượ Ví d  v c l ng phân tích

ụ ướ ộ ướ ượ ủ ố ề Ví d  d i đây là m t c l ầ ng phân tích đã đi u đ y đ . S  dòng trong

ặ ượ ể ợ ệ ả ụ ả ấ d u ngo c đ c thêm vào đ  tr giúp cho vi c gi i thích. Các kho n m c in

ườ ướ ượ ậ đ m do ng c l i ề ng đi n vào:

ệ ố Ướ ượ c l ng phân tích cho h  th ng A

ấ ỏ ­ Ph ng v n

Ki uể Số

Nhân tố Ngày Tham  Kh oả T ngổ   con IPTS  T ngổ

2 2 1 1.0 2.0 1.5 1.2 1.2 1.5 1.2 2.4 1.5

ộ (1) Qu n lýả (2) Giám sát (3) Kĩ thu tậ (4) Th  kýư ổ (5) T ng c ng pv 5 0.5 1.0 1.5 0.5 5.1 1.25 6.4

ả Gi i thích:

(cid:0) ầ ượ ỏ ố ờ ủ ả 2 nhà qu n lý c n đ ấ c ph ng v n, nhân t th i gian c a “0.5” là theo 1

(theo ngày).

(cid:0) Tham kh o là t ng chi phí đ  tham kh o: b n c n đi n tho i cho ai đó,

ể ệ ả ạ ạ ầ ả ổ

ẹ ặ h n g p, trình bày...

(cid:0) Hãy nhân s  ngày v i Tham kh o r i vi

ả ồ ố ớ ế ế ả ướ ộ t k t qu  d ổ i c t T ng con.

ấ ỏ ổ ườ ậ ệ T ng con cho vi c ph ng v n 2 ng i giám sát và 1 kĩ thu t viên cũng

ươ ượ đ c tính t ng t ự .

ầ ớ ộ ổ ạ i và nhân v i 1.25 (0.25 là ph n trù tính thêm cho

(cid:0) C ng các t ng con l ấ ợ

ể ắ ỏ ượ ổ ộ ườ ị ng h p ph ng v n b  ng t quãng) đ  có đ ỏ   c t ng c ng cho ph ng tr

ấ v n là 6.4 ngày.

­ Phân tích tài li u và h  th ng hi n t

ệ ố ệ ệ ạ i

Ki uể

Nhân tố 0.5 0.5 2.0 T ngổ 5 10 4

ệ ố ệ 2.0 1.0 2 4 4 27 Số 10 20 2 2.0 2 1 35

ẫ (6) M u vào (7) M u raẫ ủ ệ (8) T p th  công ệ ự ộ (9) T p t  đ ng (10) B ngả ệ ố (11) H  th ng ộ ổ (12) T ng c ng h  th ng hi n  iạ t

ả Gi i thích:

(cid:0) ệ ư ệ ẫ (6) có 10 m u tài li u đ a vào hi n có.

(cid:0) (7) 20 báo cáo.

(cid:0) ữ ồ ơ ư ệ (8) 2 t p trong phòng l u tr  h  s  (sinh viên và giáo trình).

(cid:0) ậ ư ả (10) 2 b ng (v t t theo giáo trình và giá theo giáo trình).

(cid:0) ệ ố (11) và 1 h  th ng (kho hàng).

(cid:0) K t qu  c a nh ng dòng này, sau khi đ

ả ủ ữ ế ượ ố ớ c nhân v i nhân t ợ    thích h p,

ề ệ ố ệ ổ ộ cho T ng c ng v  h  th ng hi n có là 27 ngày.

ổ ợ ­ T ng h p

Ki uể Nhân tố T ngổ Số

ấ ỏ (13) Ph ng v n 0.5 12.5 5

(14) Tài li uệ 0.5 17 35

ữ ứ ệ ố (15) Gi ch c năng h  th ng 1.0 10 10

ệ ố ứ ổ (16) Đ i ch c năng h  th ng cũ 1.0 5 5

ứ ớ (17) Ch c năng m i 1.5 15 10

ươ ượ (18) Ph ng án đ c trình bày 2.0

ổ ổ ợ ộ (19) T ng c ng t ng h p 59.5 64

ả i thích:

ầ ả ậ ớ ỗ ộ Gi (cid:0) Đây là ph n suy nghĩ, th o lu n, phân tích. (13) v i m i m t trong 5 (S ố

ộ ỏ ộ ố ổ ấ ừ l y t ấ ề  (5) cu c ph ng v n đ u có m t nhân t ợ  t ng h p là 0.5.

(cid:0) ự ố ấ ừ ệ ươ (14) T ng t cho 35 (S  l y t (12) tài li u.

(cid:0) Bây gi

ờ ế ộ ệ ố ồ ạ ế ầ ủ đ n ph n khó, n u có m t h  th ng đang t n t i, th  công hay t ự

ả ế ệ ố ứ ấ ỉ ộ đ ng, thì ph i đ m xem có x p x  bao nhiêu ch c năng trong h  th ng cũ

ả ạ ạ ớ ồ ặ ố ệ ố ướ ộ ố ầ c n ph i t o l i trong h  th ng m i r i đ t s  này vào d i c t S  trong

(15).

(cid:0) Ph i đ m s  các ch c năng trong h  th ng cũ c n thay đ i khi sang h

ệ ố ả ế ứ ầ ố ổ ệ

ớ ồ ặ ế ả ố th ng m i r i đ t k t qu  vào (16).

(cid:0) C t S  trong (17) là s  toàn b  các ch c năng m i c n ph i th c hi n ệ

ộ ố ớ ầ ứ ự ả ố ộ

ệ ố ề ế ươ ượ ớ trong h  th ng m i. N u có nhi u ph ng án đ ặ   c phân tích thì hãy đ t

ớ ố ư ổ ộ ổ ợ ổ vào (18). Hãy nhân v i nhân t và t ng đ a vào T ng c ng t ng h p, trong

ụ ví d  là 50.

­ Chu n b  đ c t

ẩ ị ặ ả ứ ch c năng

Ki uể Số Nhân tố T ngổ

ấ ỏ (20) Ph ng v n 5 0.25 1

ệ ố ư ệ (21) T  li u và h  th ng 35 0.25 9

ợ ổ (22) T ng h p 64 0.25 16

(23) Khác

ổ ộ ặ ả ứ ch c 104 26

(24) T ng c ng đ c t năng

ả

i thích: ụ ệ ầ ờ ế ạ Gi (cid:0) M c này tính th i gian c n dành cho vi c vi ả   ả t ra, so n th o văn b n,

ể ả ặ ả ứ ki m tra chính t ữ  và ch a Đ c t Ch c năng (FS).

(cid:0) Trong (20) ta tính vi c chu n b  nh  k t qu  c a 5 (t

ẩ ị ư ế ả ủ ệ ừ ộ ỏ    dòng (5)) cu c ph ng

v n.ấ

(cid:0) Trong (21) cho 35 (t

ừ ệ ố ệ ệ (12)) tài li u và h  th ng hi n có.

(cid:0) Trong (22) t ng c ng t ng h p (t

ổ ổ ộ ợ ừ (19)).

(cid:0) Đ t m i th  khác b n có th  nghĩ ra vào (23), nhân nó r i c ng t

ồ ộ ứ ể ạ ặ ọ ấ ả ẽ  t c  s

­ Trình bày

cho 26 trên dòng (24).

Ki uể Số Nhân tố T ngổ

(25) Ng i dườ ự 10 0.25 2.5

ị (26) V  trí 2 0.5 1

ậ ấ (27) Ch p thu n 1 1 1

ế ơ ồ ờ (28) S  đ /T  chi u 5 0.5 2.5

ổ ộ (29) T ng c ng trình bày 7

ổ ộ (30) T ng c ng phân tích 125.9

ả Gi i thích:

(cid:0) M i ng ỗ

ườ ệ ố ự ề ọ ặ ố ỏ   i tham d  đ u có h  th ng s  trong (25) vì h  đ t các câu h i,

ạ ỗ ị ự ậ ầ t ấ i m i v  trí khác nhau (26), s  ch p thu n yêu c u (27) và thêm t ờ

ơ ồ ấ ạ ế ể chi u hay s  đ  c u t o ra đ  trình bày.

(cid:0) Nhân v i các h  s  r i c ng vào dòng (30). ệ ố ồ ộ

ớ

(cid:0) T ng c ng phân tích là t ng c a các t ng con trên các dòng (5), (12), (19),

ủ ộ ổ ổ ổ

9.3. T  sỉ ố

(24) và (29).

ự ị ự ự ệ ể ế ạ ươ ự ạ ẽ ấ ằ N u b n d  đ nh th c hi n các ki u d  án t ng t , b n s  th y r ng các

ạ ộ ự ữ ươ ự ho t đ ng chính trong nh ng d  án này là t ng t ạ ộ   ỗ  nhau, và m i ho t đ ng

ỉ ệ ờ ế ỉ ố ư ự ậ ạ chi m t  l th i gian nh  nhau. Vì v y, b n nên tính các t  s  đó cho các d  án

ự ệ ề ặ ệ ứ ỉ ủ ế ạ ấ đã th c hi n. Đi u này đ c bi t đúng, n u b n th y các m c đ nh c a WBS cho

ự ướ ươ ự ế ẳ ạ các d  án có khuynh h ng t ng t ứ . Ch ng h n, n u m c 1 trên WBS c a d ủ ự

ủ ạ ư ậ ạ ả ạ ồ án c a b n luôn luôn g m 7 giai đo n (mà nó ph i là nh  v y!), thì b n nên suy

ớ ố ừ ủ ầ ạ ả ộ ướ nghĩ t i s  ph n trăm c a toàn b  ngày công cho t ng giai đo n. B ng d i là

ộ ự ộ ả ớ ố ệ ươ m t b ng v i s  trung bình công nghi p cho m t d  án th ạ ỡ ừ   ng m i c  v a

ặ ỏ ho c nh :

ỉ ệ

ả

ạ

B ng 9.6:  T  l

ngày công trong 7 giai đo n

ủ ự ủ ự

Giai đo nạ Xác đ nhị Phân tích t kế ế Thi ậ L p trình ể ử ệ ố Ki m th  H  th ng ậ ấ Ch p nh n ậ V n hành 60% c a d  án 10% 20% 10% 20% 17% 7% 6% 90% c a d  án | |­40% | ­20% | |­40% |

ự ứ ằ ầ ố ớ ỉ ỉ Hình trên ch  ra r ng c  khi nào ch  60% d  án kh p vào s  ph n trăm đã

ỉ ệ ỉ ố ẽ ể ầ ớ ư ậ chia nh  v y, thì t  l ử  ph n trăm cao s  kh p cho các t  s  40% ki m th .

ộ ố ế ả ấ ạ ậ M t s  công ty trù tính ph i m t 33% cho lên k  ho ch, 17% l p ch ươ   ng

ể ể ứ ử ể ể ấ ơ ợ trình, 25% cho ki m th  các đ n th  và tích h p m c th p, và 25% đ  ki m th ử

ườ ể ử ỗ ấ ằ ờ ộ ơ ệ ố h  th ng. Ng i ta còn th y r ng th i gian đ  s a l ể ằ   i cho m t đ n th  b ng

ể ờ ế ế ể ệ ơ th i gian đ  thi ậ t k , làm tài li u và l p trình đ n th  đó.

Cách dùng t  sỉ ố

ể ạ ướ ộ ướ ượ ự ệ B n có th  thiên theo h ng th c hi n m t c l ộ   ng chính xác cho m t

ứ ể ạ ạ ồ ỉ ố giai đo n, r i dùng các t  s  quá kh  đ  ngo i suy ướ ượ c l ng này cho các giai

ạ ạ ộ ở ụ ố ỏ đo n còn l i. Tuy nhiên, m i ph  thu c đây t ề ắ  ra không nhi u l m, vì các d ự

ờ ậ ạ ừ ạ án bao gi cũng khác nhau. Thay vì v y, b n hãy ướ ượ c l ng t ng giai đo n nh ư

ỉ ố ớ ớ ỉ ố ướ ẫ ồ ệ ể ạ b n v n làm, r i so sánh các t  s  m i v i t  s  tr ụ   c đây đ  xem li u có m c

ườ ế ể ạ ụ ằ ấ nào b t th ạ ng không. N u có, b n có th  xem xét l i cho m c đó, b ng cách

ạ ủ ự tính toán l i các r i ro và d  phòng.

9.4. Qui t c

ắ ướ ượ ệ ủ ớ c l ng theo kinh nghi m c a DEC (và các công ty l n khác)

ế ậ ụ ư ữ ớ Nh ng công ty l n nh  DEC áp d ng các cách ti p c n nêu trên không? Có,

ờ ọ ư ứ ắ ồ ọ h  dùng các công th c đó, nh ng đ ng th i h  cũng tuân theo các quy t c sau

đây:

ờ ầ ộ ườ ệ

­ Không bao gi

yêu c u m t ng i không có kinh nghi m làm ướ ượ c l ng.

ể ể ộ ủ ế ụ ệ ộ Ướ ượ c l ng ch  y u ph  thu c vào kinh nghi m. Có th  đ  m t ng ườ   i

ể ệ ằ ặ ậ ự ọ t p s  h c làm ướ ượ c l ớ   ng b ng cách ho c đ  anh ta cùng làm vi c v i

ươ ặ ườ ư ệ ộ m t ng ệ ì có kinh nghi m, ho c ng i có kinh nghi m đ a ra các công

ứ ế ồ ườ ậ ự ứ th c chi ti t r i trao cho ng ể i t p s  ‘ki m ch ng’.

ậ ủ ự ế ạ ộ

­ L p các nhóm làm

ướ ượ c l ng n u b n có đ  nhân l c. “M t cây làm

ụ ẳ ạ ả ủ ch ng nên non, ba cây ch m l ệ ế   ệ i nên hòn núi cao". Hi u qu  c a vi c k t

ề ệ ắ ườ ệ ộ ạ ợ h p nhi u trí tu  tuân theo quy t c bình th ng: hai trí tu  g p l ệ   i hi u

ệ ơ ẻ ố ầ ả ấ ộ ệ ấ ầ qu  g p b n l n m t trí tu  đ n l ; ba trí tu  g p chín l n, v.v...Quan

ọ ề ộ ự ự ề ế ả ấ ớ ầ sát các l p h c v  qu n lý d  án ph n m m cho th y, m t d  án n u đ ể

ườ ơ ả ế ộ ố ộ m t ng ộ   i đ n đ c làm thì ph i h t ba hay b n ngày, trong khi m t

ố ườ ỉ ế ờ nhóm ba hay b n ng ộ i cùng làm thì ch  h t m t hay hai gi ! Tính năng

ủ ậ ạ ượ ộ đ ng c a nhóm th t đáng ng c nhiên. Các thành viên nhóm đ c thúc

ệ ế ệ ậ ấ ộ ườ ẩ đ y làm vi c th t hi u năng. Nh t là n u trong m t nhóm có ng i này

ở ố ắ ặ ớ ườ ệ ẽ ấ nh c nh , đ c thúc ho c thi đua v i ng ạ   i kia, thì công vi c s  r t ch y.

ườ ế ượ ớ ị ượ Nhóm th ng hay đi đ n đ ữ c nh ng t ư ưở  t ng l n, xác đ nh đ ầ   c đ y

ọ ườ ề ủ ủ ơ đ  h n các r i ro và m i ng i trong nhóm đ u tham gia vào vi c ệ ướ   c

ượ l ng.

ờ ộ ậ ư ộ ộ

­ Không bao gi

ép bu c m t nhà chuyên môn nh  cán b  l p trình làm

ườ ướ ế ỏ ườ ậ ướ ượ c l ng. Ng i giám sát tr c h t nên h i ng i l p trình anh ta d ự

ế ế ệ ườ ồ ấ ki n công vi c m t bao lâu. N u ng i giám sát không đ ng ý, thì có th ể

ươ ượ th ng l ớ ng v i nhau.

ờ ấ ủ ộ ả ớ

­ Không bao gi

l y trung bình c a các ướ ượ c l ẩ   ng. V i m t s n ph m

ấ ườ chính, nên có ít nh t hai nhóm hay hai ng i làm ướ ượ c l ớ   ộ ậ ng đ c l p v i

ế ớ ờ ọ ườ ồ ạ ớ nhau. N u có sai khác l n, hãy m i m i ng i ng i l i v i nhau và đi t ớ   i

ấ ể ả ậ ườ ư tho  thu n. Lí do duy nh t đ  hai ng ệ i cùng kinh nghi m nh  nhau cho

ỗ ộ ệ ề ỉ ườ ướ ượ c l ộ ng khác nhau (v  cùng m t vi c) ch  là ch  m t ng i có tính

ề ườ ế đ n đi u gì đó mà ng i kia không tính.

ứ ệ ầ ầ ố ỏ ộ ơ ộ ề   ­ Chia nh  xu ng m c m t tu n hay ít h n. M t công vi c ph n m m

ự ệ ầ ộ ườ ư ề ọ ườ ề th c hi n trong quãng m t tu n d ng nh  là đi u m i ng i đ u hình

ượ dung và ướ ượ c l ng đ c.

ẫ ầ ộ ươ

­ Luôn luôn c ng thêm (nhân thêm?) ph n ng u nhiên. Xem ch

ng 11 v ề

ủ ả qu n lý r i ro.

ố ớ ư ả

­ Đ i v i các nhà qu n lý hay khách hàng, hãy luôn luôn đ a ra

ướ ượ   ng c l

ả ừ ề ế ế ấ ạ ớ trong kho ng t ... đ n ... Đây là v n đ  tâm lý. N u b n nói v i nhà

ệ ầ ẽ ả ạ ộ ố qu n lý là công vi c c n 12 tháng ông ta s  nghĩ b n có m t con s  chính

ỏ ừ ư ệ ế ạ ế xác; nh ng n u b n nói công vi c này đòi h i t 10 đ n 14 tháng, thì

ườ ẽ ể ấ ng i ta s  hi u đ y là ướ ượ c l ng.

ự ủ ả ạ

­ Hãy dùng "c m giác" c a mình. Sau khi b n xây d ng xong

ướ ượ c l ng,

ồ ự ỏ Ướ ượ ể ấ ư ổ hãy đ  nó đ y qua đêm r i t h i, " c l ề   ng này đã  n ch a?" Đi u

ạ ả ạ ể ở ấ ộ đáng ng c nhiên là c m giác l ạ   i có th  tr  nên r t chính xác m t khi b n

ệ ạ ả ậ ượ đã có kinh nghi m, ít ra thì b n cũng c m nh n đ c là ướ ượ c l ng nh ư

ượ ạ ậ v y có v t ra ngoài ph m vi " ướ ượ c l ng" hay không.

ế 9.5. Ti n trình ướ ượ c l ng

ế ạ ộ ươ ự ầ ả ố ạ N u b n có m t ch ề ng trình ph n m m qu n lý d  án t t b n có th  s ể ử

ư ể ể ủ ụ d ng nó đ  phát tri n WBS c a riêng mình và đ a vào các ướ ượ c l ng cho t ấ ả  t c

ệ ươ ứ ộ ố ấ ẽ ổ ọ ướ ượ các công vi c t ng  ng. B  trình t t nh t s  b  sung thêm m i c l ng và

ự ế ạ ẫ ộ ư ậ chi phí. N u b n không có b  trình nh  v y, hãy xây d ng và dùng các m u sau:

ắ ướ ượ

Hình 9.3: M u tóm t

t

c l

ằ Chú ý r ng hình 9.3 có

ẫ ướ ượ c l

ự ng d  án ư   ạ ủ ự ng cho 7 giai đo n c a d  án, cũng nh  có

ạ ộ ư ẩ ọ ố ị ề ậ ớ đ  c p t ệ   i các ho t đ ng quan tr ng và t n kinh phí nh  chu n b  ATP, tài li u

ườ ự ự ệ ấ ẫ ọ ng ả i dùng, hu n luy n khách hàng, qu n lý d  án và h p d  án. M u tóm t ắ   t

ượ ấ ẽ ạ ầ ạ ớ ề ắ ầ ạ ẫ ớ này, khi đ c hoàn t t s  là đi u b n c n đ t t i. B n b t đ u v i các m u nh ư

ỏ ừ ụ ể ẫ ả ắ trong hình 9.4 đ  chia nh  t ng kho n m c chính trên m u tóm t t.

ế ướ ượ

Hình 9.4: Chi ti

c l

t

ệ ng công vi c

ườ ứ ạ ệ ấ ộ Tr ng có tên CMPLX là đ  ph c t p công vi c: Th p, Trung bình hay

ẽ ượ ề ề ệ ể ườ ứ ộ Cao. Đi u này v  sau s  đ c dùng đ  phân vi c cho ng i có m c đ  kinh

ệ ấ nghi m th p, trung bình hay cao. Đ ể ướ ượ c l ạ ng phân tích b n hãy dùng s  đ ơ ồ

ụ ề ướ ượ ậ ờ trong ví d  v c l ng phân tích. Trong l p trình, phân chia bao gi cũng là

ế ế ử ể ể ệ ậ ẫ ộ Thi t k , Làm tài li u, l p trình và Ki m th , cho nên có th  dùng m t m u nh ư

trong Hình 9.5:

ế ướ ượ

ệ ậ

Hình 9.5: Chi ti

c l

t

ng công vi c l p trình

ộ ế ể ả ế M t trang tính chi ti t có th  tr i trên các trang tính chi ti t khác. Không có

ớ ạ ử ư ạ ỏ gi i h n nh ng b n không nên chia nh  quá n a ngày.

9.6. K t lu n v

ậ ề ướ ượ ế c l ng

ấ ủ ư ế ề ợ Ướ ượ c l ả ng, nh  tiêu đ  đã g i ý, là kh  năng y u nh t c a chúng ta. Th ế

ấ ả ọ ế ụ ề ể ạ ộ mà t ủ t c  m i k  ho ch và ki m soát c a ta đ u ph  thu c vào kĩ năng ướ   c

ượ l ng.

ả ượ ầ ặ ộ ệ ầ ỉ Ướ ượ c l ng là m t quá trình l p ­ nó c n ph i đ c hi u ch nh d n. Đó là

ự ệ ộ ả ự ả ố ẩ   lý do vì sao ta ph i có các s  ki n m c trong quá trình xây d ng m t s n ph m.

ự ệ ừ ố ạ ể ạ ớ S  ki n m c cho phép ta d ng l ầ i, tính toán xem c n bao lâu đ  đ t t i đó và

ạ ự ệ ự ế ướ ượ c l ng l ệ   ố i ngày tháng cho các s  ki n m c ti p theo d a trên kinh nghi m

ể ấ ỳ ể ấ ộ ạ ờ ạ ừ ộ ậ   đã có. Đ ng đ  b t k  ai ràng bu c b n vào m t th i h n không th  ch p nh n

ượ ề ừ ướ ượ ấ ả ỉ ị đ c. (hãy ch  rõ cho c p qu n lý đ nh nghĩa v  t c l “ ng”.)

ồ ạ ệ ẫ ậ ộ ề ầ Ướ ượ c l ng v n còn là m t ngh  thu t. Không t n t i ph n m m hay công

ề ệ ể ẵ ấ ố ụ c  nào có s n đ  giúp chúng ta làm vi c này. Đi u m u ch t cho vi c ệ ướ   c

ượ ế ệ ấ ỏ ố l ng là chia nh . Kinh nghi m, th ng kê cũng r t có ích. N u công vi c đ ệ ượ   c

ỏ ơ ữ ầ ạ ừ ầ chia thành nh ng ph n nh  h n và b n tính toán ướ ượ c l ệ   ng cho t ng ph n vi c

ộ ố ẽ ỏ ộ ố ừ ầ ầ nh , m t s  ph n s  có th  đ ể ượ ướ ượ c c l ng th a, m t s  ph n khác b ị ướ   c

ượ ả ấ ể ế ạ ố l ấ   ng thi u. Cu i cùng b n ph i l y trung bình ­ và đó cũng là đi m duy nh t

ề ấ có v n đ .

Ậ Ị CHƯƠNG X. L P L CH

10.1. Gi

ớ ệ i thi u

ệ ướ ượ ượ ở ầ ườ Vi c c l ng đ c nêu ph n trên là ướ ượ c l ề ố ng v  s  ng i ­ ngày n ỗ

ể ự ự ệ ề ượ ự ế ờ ọ ự ầ l c c n đ  th c hi n d  án. Đi u này còn đ ệ   c g i là th i gian tr c ti p. Vi c

ậ ể ạ ờ ờ ạ ộ ị ự ế ể ậ ị l p l ch ánh x  th i gian tr c ti p vào m t l ch bi u th t đ  cho th i h n theo

ờ ị l ch, hay th i gian trôi qua.

ế ằ ướ ự ế ệ ậ ự ạ Chúng ta bi t r ng các b c th c t ế  trong vi c l p k  ho ch d  án là:

ườ ậ ế ạ ườ ưở ự ả Ng i l p k  ho ch (th ng là Tr ng hay phó Ban qu n lý d  án) làm

ế ệ ấ ộ ườ ộ chi ti t C u trúc phân chia công vi c (WBS). M t ng i hay m t nhóm ng ườ   i

ượ ạ ộ ứ ự ệ ệ ấ đ ấ . c trao trách nhi m th c hi n các ho t đ ng m c th p nh t

(cid:0) Nhóm có trách nhi m này

ệ ạ ộ ứ ấ ấ ướ ượ c l ng các ho t đ ng m c th p nh t theo

ự ế ự ệ ố ườ ầ s  ng i c n th c hi n hay theo ngày tr c ti p.

(cid:0) Nhóm có trách nhi m cũng ch  ra các ho t đ ng tr

ạ ộ ệ ỉ ướ ầ ỗ   c đó c n cho m i

ụ ụ ệ ệ ầ ợ ồ nhi m v  và g i ý ngu n tài nguyên c n cho nhi m v  đó.

(cid:0) Ng

ườ ậ ạ ộ ẽ ế ạ ạ ườ ướ ạ i l p k  ho ch v  ra m ng các ho t đ ng, th ng d i d ng s ơ

ồ đ  PERT.

(cid:0) Tr

ưở ạ ộ ự ả ị ng ban qu n lý d  án lên l ch các ho t đ ng.

ầ ả ế ướ ệ ạ ị Ph n này mô t chi ti t các b c 4,5 và 6, m ng và l ch công vi c.

ơ ồ 10.2. S  đ  PERT

ữ ế ắ ậ ươ PERT, ch  vi t t t cho kĩ thu t đánh giá và xem xét ch ng trình Program

ượ ả Evaluation and Review Technique, đ c H i quân Mĩ phát minh ra năm 1958 khi

ộ ự ạ ộ ử ể ồ ầ   phát tri n tên l a Polaris – m t d  án bao g m 300 000 ho t đ ng ! Ban đ u

ỉ ượ ể ả ộ ạ ộ ộ ậ PERT ch  đ c dùng đ  mô t m t dãy các ho t đ ng qua m t t p các mũi tên,

ư nh  trong Hình 10.1

ơ ồ

HÌnh 10.1: S  đ  PERT

ạ ộ ể ỗ ộ ị ượ ắ M i mũi tên bi u th  cho m t ho t đ ng và đ ạ   c g n nhãn theo tên ho t

ể ắ ầ ạ ộ ẳ ạ ộ ế ộ đ ng đó, ch ng h n A, B vân vân. N u m t ho t đ ng không th  b t đ u tr ướ   c

ạ ộ ộ ướ ượ ấ ủ ủ khi m t ho t đ ng tr c nó đ c hoàn t ạ ộ   t thì đuôi c a mũi tên c a ho t đ ng

ượ ạ ộ ặ ầ ướ ạ ẳ này đ ủ c đ t vào đ u c a ho t đ ng tr c đó. Trong hình trên ch ng h n E

ể ắ ầ ướ ấ ể ắ ầ ướ không th  b t đ u tr c khi D hoàn t t, G không th  b t đ u tr ả c khi c  C và

ượ ấ ể ầ ố ượ ọ F đ c hoàn t ể t. Các đi m đ u và đi m cu i mũi tên đó đ c g i là các nút và

ượ ố ơ ồ ườ ẻ ầ ư ườ ư đ c đánh s . S  đ  trong hình trên d ng nh  có v  t m th ng nh ng nó có

ị ể ẽ ơ ồ ả ạ ấ ộ ự giá tr  đ  v  s  đ  PERT cho b t kì d  án nào, vì nó bu c b n ph i phân tích

ạ ộ dãy các ho t đ ng.

ạ ộ ộ ồ ờ ỉ ạ   ế PERT cũng ch  ra ho t đ ng nào có ti n hành đ ng th i. M t dãy các ho t

ư ượ ộ ườ ọ ờ ẫ ế ẫ ộ đ ng, nh  A­B­C­G đ c g i là m t đ ng d n. N u có các th i d n hay các

ườ ư ườ ẫ ườ ạ ộ ầ ph n đ ng d n song song nh  đ ng B­C và đ ng D­E­F thì ho t đ ng B và

ể ượ ờ ớ ạ ộ ự ệ ồ C có th  đ c th c hi n đ ng th i v i các ho t đ ng D, E và F.

ườ Đ ng Gantt

ể ạ ớ ự ả ế ơ ồ ằ ặ ớ Có th  đ t t ờ   i s  c i ti n khá l n cho s  đ  PERT trên b ng cách đ t th i

ụ ụ ệ ỗ ẽ ấ   ư ạ h n cho m i nhi m v  trên PERT, nh  trong sau. Trong m c 10.10 ta s  th y

ờ ạ ị ườ ượ ấ ụ ệ cách xác đ nh th i h n khi tài nguyên (con ng i) đ c c p phát cho nhi m v .

ướ ế ả ầ ườ ườ ấ Tr c h t, c n ph i tính đ ng gantt. Đây là đ ạ   ng dài nh t trong m ng

ượ ờ ạ ằ ồ ộ ườ ẳ ạ đ c tính b ng cách c ng d n th i h n theo đ ng này. Ch ng h n, trong hình

ườ ỉ ườ ườ ậ sau đ ng đ nh là 26 ngày (đ ng gantt) còn đ ng đáy là 25 ngày, v y nên

ườ ườ ộ ườ ườ ỉ ỉ đ ng trên là đ ng gantt. Đ ng kép ch  ra m t đ ệ   ng gantt hoàn ch nh. Vi c

ủ ố ớ ề ườ ị ự ả ỉ ể hi u bi ế ề ườ t v  đ ng gantt là đi u ch  ch t v i ng i qu n tr  d  án. Nó ch  ra

ủ ề ườ ợ ủ ỉ ộ ự chi u dài c a toàn b  d  án: 26 ngày trong tr ng h p c a ta. Nó cũng ch  ra các

ạ ộ ạ ộ ế ầ ấ ườ ị ượ ho t đ ng c n theo dõi. N u b t kì ho t đ ng nào trên đ ng gantt b  tr t đi

ủ ự ế ạ ơ ị ượ

.

(kéo dài h n k  ho ch) thì ngày bàn giao c a d  án cũng b  kéo tr t theo

ờ ạ

ơ ồ

ớ

Hình 10.2 S  đ  PERT v i th i h n theo ngày

ả ổ ể Th  n i hay đ  chùng

ạ ộ ườ ể ượ ả ổ ể Các ho t đ ng không trên đ ng gantt có th  đ c th  n i hay đ  chùng ­

ạ ộ ể ượ ả ộ ờ ứ t c là m t kho ng th i gian mà các ho t đ ng đó có th  tr ẫ t mà v n không

ả ưở ả ưở ờ nh h ng t ớ ườ i đ ng gantt và do đó không  nh h ng t i ngày bàn giao. Trong

ạ ộ ả ổ ẳ ạ hình trên ch ng h n, các ho t đ ng D, E và F có 1 ngày th  n i. (Tính toán: các

ạ ộ ườ ạ ộ ấ ờ ho t đ ng trên đ ồ ng gantt B và C m t 11 ngày; đ ng th i các ho t đ ng không

ườ ấ ấ ả trên đ ng gantt D, E và F m t 10 ngày t ả ổ   t c ; do đó 11 ­ 10 = 1 ngày th  n i).

ạ ộ ề ể ấ ả ộ B t kì ho t đ ng D, E hay F hay c  ba đ u có th  kéo dài thêm m t ngày mà

ưở ả không  nh h ng t ớ ườ i đ ng gantt.

ể

ườ ề ạ ộ ườ ế ả ổ Đ ng Gantt có th  thay đ i Đi u gì x y ra n u ho t đ ng D kéo dài 5 ngày thay vì 3 ngày? Đ ng gantt

ườ ạ ườ ự ả ổ đã thay đ i cho đ ng D­E­F. Đó là lý do t i sao ng ả   i qu n lý d  án ph i

ườ ư ế ậ ậ ạ ấ ọ ổ th ệ   ng xuyên c p nh t m ng theo m i thay đ i. T t nhiên nên l u ý đ n vi c

ự ộ ọ ổ ươ ẽ ế ề ụ ầ t đ ng hoá m i thay đ i này và ch ng 14 s  nêu chi ti t v  công c  c n cho

ệ vi c đó.

ộ

ướ ạ ộ ườ ả ổ ự Th  n i t ơ ồ Trong s  đ  PERT ả ổ  do và th  n i toàn b ở ướ  d i đây, phía d i các ho t đ ng đ ơ   ng gantt Đ n

ươ ử ể ơ ườ ậ ự ệ ể th  Ch ể ng trình A và Đ n th  Ki m th  A do ng i l p trình 1 th c hi n. Các

ạ ộ ườ ể ươ ơ ể ể ho t đ ng trên đ ng trung tâm, Đ n th  ch ơ ng trình B và Đ n th  ki m th ử

ườ ậ ạ ộ ả ổ ự ệ B do ng i l p trình 2 th c hi n có 5 ngày th  n i. Các ho t đ ng trên đ ườ   ng

ể ươ ể ể ử ợ ơ ượ ơ đáy, Đ n th  ch ng trình C, Đ n th  ki m th  C và Tích h p đ c ng ườ ậ   i l p

ườ ườ ự ụ ự ệ trình 3 và ng i ph  trách d  án th c hi n. Đ ng đáy có 5 ngày th  n i t ả ổ ấ ả t c .

ả ử ạ ộ ể ơ ươ ể ơ ươ Gi s  các ho t đ ng Đ n th  Ch ng trình A, Đ n th  Ch ng trình B,

ể ơ ươ ề ượ ắ ầ ờ ạ ế Đ n th  Ch ng trình C đ u đ c b t đ u ngay và k t thúc đúng th i h n vào

ườ ậ ớ ặ ườ ự ả 1 tháng 4. Ng i l p trình 2 t i g p ng i qu n lý d  án và nói, "tôi có 5 ngày

ả ổ ẽ ườ ự ả ả ỉ th  n i cho nên tôi s  ngh  ngày 2 và 3 tháng 4". Ng ấ   i qu n lý d  án c m th y

ả ấ ậ ỉ ườ ậ ớ ặ thông c m và cho phép anh ta ngh . Th y v y ng i l p trình 3 t i g p ng ườ   i

ả ổ ự ả ố ỉ qu n lý d  án và nói, "Tôi cũng có 5 ngày th  n i cho nên tôi mu n ngh  ngày 4

ườ ự ể ả ị ượ và 5 tháng 4". Ng i qu n lý d  án nhìn l ch bi u và nói "Không đ c. Ng ườ   i

ả ổ ự ả ổ ư ậ ỉ ộ ậ l p trình 2 có 5 ngày th  n i toàn b  nh ng c u ch  có 5 ngày th  n i t do.

ề ệ Quay v  làm vi c ngay!".

ạ ộ ả ổ ả ổ ộ ờ ộ ướ Th  n i toàn b  là quãng th i gian th  n i mà m t ho t đ ng có tr c khi

ả ưở ả ổ ự ả ổ ả ờ nh h ng t ớ ườ i đ ng gantt. Th  n i t ộ    do là kho ng th i gian th  n i mà m t

ạ ộ ướ ả ưở ớ ấ ạ ộ ề ho t đ ng có tr c khi nó  nh h ng t i b t kì ho t đ ng nào khác. Đi u gì s ẽ

ế ườ ị ự ế ệ ả ặ ợ ả x y ra n u ng i qu n tr  d  án đ t vào ngày 4 đ n 6 tháng 4 vi c Tích h p và

ử ể ườ ự ế ộ ố Ki m th  cho C và D và ng ạ ộ i này còn có m t s  ho t đ ng khác đã d  ki n cho

ế ườ ậ ượ ạ ộ ộ các ngày ti p theo? Cho phép ng i l p trình 3 đ ủ   c mu n trong ho t đ ng c a

ấ ề ớ ẽ anh ta s  gây ra v n đ  l n.

Hình 10.3

ả ổ ự ả ổ ấ ạ ộ ộ ệ   ấ Th  n i d  án (th  n i b t kì theo b t kì ho t đ ng nào) là m t công vi c

ườ ị ự ả ượ ử ụ ắ ủ ỳ ườ ủ c a ng i qu n tr  d  án, đ c s  d ng tu  theo cân nh c c a ng ộ   i này. M t

ườ ị ự ả ơ ố s  ng i qu n tr  d  án còn đi xa h n không thông báo các cá nhân v  đ  th ề ộ ả

ạ ộ ủ ọ ổ n i trên ho t đ ng c a riên h .

ạ ộ Ho t đ ng câm

ơ ồ ừ ạ ộ ạ ọ ị S  đ  PERT v a mô t ả ượ  đ c g i là có đ nh d ng ho t đ ng theo mũi tên.

ượ ủ ị ầ ớ ủ ể Nh ạ c đi m chính c a đ nh d ng này c a PERT là c n t ạ ộ i các ho t đ ng câm.

ạ ộ ạ ẳ Ch ng h n, trong Hình 10.3A chúng ta có các ho t đ ng B, C và D­F t ấ ả ề   t c  đ u

ế ộ ở ộ ắ ầ ạ b t đ u t i cùng m t nút và k t thúc cùng m t nút.

ố ơ ắ ầ ế ả ấ ặ ộ ừ   T t h n c  là nên có m t nút b t đ u và/ho c k t thúc duy nh t cho t ng

ạ ộ ế ạ ẳ ớ ạ ộ ữ ẽ ho t đ ng. Ch ng h n, n u ai đó nói t i ho t đ ng gi a nút 2 và 3 thì s  không rõ

ề ế ặ ị ệ ạ ượ ạ ộ anh ta đ nh nói đ n ho t đ ng nào. Đi u này đ c bi t đúng khi m ng đ ọ   c tin h c

ấ ả ề ế ằ ấ ầ ệ ể ễ hoá. T t c  chúng ta đ u bi t r ng máy tính r t c u kì trong vi c bi u di n không

ọ ứ ậ ượ ẽ ạ ồ ư ạ hàm h  cho m i th . Hình 10.3A do v y đ c v  l ọ   i nh  Hình 10.3B. T i đây m i

ạ ộ ề ượ ắ ầ ộ ặ ị ở ể ế ấ ỉ ho t đ ng đ u đ ạ   c bi u th  b i m t c p đ nh b t đ u k t thúc duy nh t. Ho t

ữ ả ờ ạ ứ ớ ộ đ ng gi a các nút 3 và 4 là gi ự  hay câm (t c là không th c) v i th i h n không và

ườ ấ ấ ượ ẽ ằ đ c v  b ng đ ng ch m ch m.

Hình 10.3 A

Hình 10.3 B

ạ ạ ư ạ ộ Ho t đ ng t i nút hay m ng  u tiên

ạ ư ủ ạ ạ ạ ộ Ho t đ ng t ộ ị i nút hay m ng  u tiên là m t đ nh d ng khác c a các s  đ ơ ồ

ự ể ị ượ ẽ ư ộ PERT. Hình sau bi u th  cùng d  án trong Hình A, B, đ ạ ộ   c v  nh  m t ho t đ ng

hay nút PERT.

ượ ờ ạ ệ ệ ớ Các nút đ

ư ẽ Hình 10.4: (Ch a v ) ụ   ụ ằ c đánh nhãn b ng tên nhi m v , đôi khi v i th i h n nhi m v .

ứ ự ư ỉ ở ụ ệ Mũi tên ch  ra th  t u tiên. Chú ý đây không dùng các nhi m v  câm. Do đó

ư ạ ố ơ ộ ở ạ ộ ạ m ng  u tiên thì t t h n m ng ho t đ ng hay mũi tên và đang ngày m t tr  nên

ụ ặ ệ ế ớ ượ ẽ ơ ồ thông d ng, đ c bi t trong th  gi i máy tính đ c v  theo s  đ  PERT.

10.3. C p phát tài nguyên

ấ

ơ ồ ố ơ ồ ế ế ạ ạ ủ N u b n đang làm k  ho ch th  công thì s  đ  PERT là s  đ  t ấ   t nh t

ể ấ ướ ẽ ế ọ ồ dùng đ  c p phát tài nguyên. Tr ỏ c h t hãy v  PERT b  qua m i ngu n tài

ơ ồ ể ự ự ề ầ nguyên. S  đ  cho d  án ph n m m có th  t a Hình sau:

ơ ồ

ỏ

Hình 10.5: S  đ  PERT b  qua tài nguyên

ị ế ế ể ợ XĐ ­ Xác đ nh, PT ­ Phân tích, TK ­ Thi t k , TH&KT ­ Tích h p và ki m

ử ệ ố ệ ấ ườ ươ th  h  th ng, HL ­ hu n luy n ng ậ i dùng, VH ­ V n hành, ch/tr ­ ch ng trình.

ướ ẽ ạ ớ ế B c ti p là v  l i PERT có tính t i tài nguyên

ấ ự C p phát tài nguyên nhân l c

ạ ộ ế ạ ồ ờ ạ M ng trong Hình trên có 9 ho t đ ng đ ng th i ti n hành t ờ   ộ i m t th i

ế ể ế ạ ạ ườ ậ ế ặ đi m và cùng k t thúc đúng h n n u b n có 9 ng ộ   i l p trình. (Ho c n u m t

ườ ậ ừ ệ ả ầ ờ ộ ng i l p trình thì ph i dành m t ph n chín th i gian cho t ng công vi c !)

ể ố ơ ườ ệ ấ Hi n nhiên có cách t ể ử ụ t h n đ  s  d ng ng i. Vi c c p phát tài nguyên nhân

ủ ế ủ ộ ỳ ườ ẵ ự l c mang tính ch  quan và tu  thu c ch  y u vào ng ư i s n có, nh ng sau đây

ữ ả ớ ề là nh ng đi u ph i xem t i.

­ Trao nhi m v  cho t ng cá nhân có m c đ  kĩ năng thích h p v i công

ứ ụ ừ ệ ộ ợ ớ

ừ ệ ệ ộ ộ ấ   vi c. Đ ng trao cho m t chuyên gia m t công vi c không ý nghĩa gì m y

ệ ấ ứ ạ ừ ộ ườ cũng đ ng trao m t vi c r t ph c t p cho ng ớ ậ ự i m i t p s .

­ Trao nhi m v  t

ụ ươ ệ ự ộ ườ ề ẽ ả ờ ng t cho cùng m t ng i. Đi u này s  làm gi m th i gian

h c.ọ

ủ ệ ố ườ ạ ấ ườ ụ ­ Trao nhi m v  ch  ch t cho ng ẩ i b n tin c n nh t. Ng ậ   i tin c y

ả ườ ể ự ệ ệ không ph i là ng ụ i có th  th c hi n nhi m v  đó trong ban ngày mà đôi

ể ấ ế ườ ườ ườ khi có th  m t đ n năm hay m i ngày; ng ậ i tin c y là ng i qu ả

ể ự ế ầ ự ệ ầ ờ ệ   quy t c n năm ngày th c hi n và đó chính là th i gian c n đ  th c hi n

ệ ụ nhi m v .

ạ ẫ ụ ầ ệ ộ ể ả   ­ Trao các nhi m v  c n liên l c l n nhau cho cùng m t cá nhân đ  gi m

ệ ươ ể ườ thi u vi c t ng tác con ng i.

­ Đ ng quên r ng Ng

ừ ằ ườ ẽ ầ ị ự ể ả ờ i qu n tr  d  án s  c n dành th i gian đ  giám sát,

ệ ắ ầ ự ặ đ c bi t vào lúc b t đ u d  án.

ự ủ ạ ứ ậ ế ố ơ ả Hãy phân m c tài nguyên nhân l c c a b n th t chi ti t. T t h n c  là nên

ườ ậ ầ ễ ơ ậ ể đ  ba ng ị i l p trình b n b u trong năm tu n l ử ụ  h n là s  d ng năm ng ườ   i

ế ả ầ ầ ầ ườ ầ trong tu n đ u, không còn ai c  trong tu n ti p, ba ng i trong tu n ti p n a v ế ữ ẽ

ạ ớ ự ượ ừ ế ố ờ l i v i tài nguyên nhân l c đã đ ệ   ự c b  trí, Th i gian tr c ti p cho t ng nhi m

ớ ế ự ượ ử ụ ồ ụ ẽ ượ v  s  đ c rút b t n u có thêm ngu n nhân l c đ c s  d ng.

10.4. Ràng bu c b  ba

ộ ộ

ư ướ ệ ạ ố ẻ Nh  ta đã nói tr ể c đây, “B n có th  mu n công vi c đ ượ ố c t t, r và

ự ẽ ọ ấ ề ề nhanh: hãy ch n l y hai đi u thôi!” Thêm nhi u tài nguyên nhân l c s  làm

ờ ạ ư ả ạ ộ ườ ậ ừ ộ gi m th i h n nh ng chi phí l ể i cao. Chuy n m t ng i tin c y t ạ    m t ho t

ạ ộ ứ ạ ư ể ắ ạ ộ ơ ả   ộ đ ng ph c t p nh ng ng n h n sang m t ho t đ ng dài h n có th  làm gi m

ư ể ờ ổ ạ ộ ự ể ế ạ th i gian t ng th  nh ng l i có th  làm h i cho toàn b  d  án n u ch t l ấ ượ   ng

ụ ắ ị ả ệ ạ ớ ủ c a nhi m v  ng n h n b  gi m b t.

ọ ự ể ề ạ ố ờ Nhi u cách ch n l a có th  có khi b n phân ph i tài nguyên. Bao gi cũng

ả ử ụ ế ậ ệ ề ề   hãy nhi u cách ti p c n, nhìn vào hi u qu  s  d ng tài nguyên và chi phí, chi u

ủ ườ ự ơ ủ ườ ự ả dài c a đ ng gantt và s  đ n gian chung c a PERT. Ng ả   i qu n lý d  án ph i

ộ ớ ự ằ ố ư ấ ỳ đánh giá ba ràng bu c này và đi t i s  cân b ng t t nh t tu  theo các  u tiên áp

ộ ườ ả ấ ấ ị ặ đ t lên ba ràng bu c đó do ng i dùng hay qu n lý c p trên  n đ nh.

ắ ự Rút ng n d  án

ư ữ ấ ộ ố ờ M t trong nh ng tình hu ng khó khăn nh t là khi th i gian là  u tiên cao

ế ấ ạ ả ộ ườ nh t trong ba ràng bu c trên. B n hãy tính đ n hoàn c nh này khi ng i ph ụ

ạ ướ ượ ầ ạ ạ ư ộ ự ế trách b n yêu c u b n c l ả ng m t d  án và b n đ a ra k t qu :

ự ể ế ệ ả ọ B nạ : N u m i vi c trôi ch y thì chúng ta có th  bàn giao d  án này vào 15

tháng 4.

ượ ứ ế ầ ị NPT: Không đ ả   c! Ph n ti p th  đã h a bàn giao vào 1 tháng 4. Chúng ta ph i

ả ề ể ạ ỗ tr  ti n ph t 1000$ m i ngày sau ngày 1 tháng 4. Anh có th  làm nhanh h n đ ơ ượ   c

không?

ư ả ả ờ ả ẽ ị B n: ạ Có, nh ng tôi s  b  phá s n ­ ph i thuê gi ụ    máy tính ph , ph i thuê

ườ ờ ấ ả ữ ố ơ thêm ng i và làm thêm gi ự   . T t c  nh ng cái đó còn t n kém h n là xây d ng

nó.

ả ọ ọ ạ ứ NPT: Phá s n m i th ! Đình m i chi phí l i!

B n: ạ Thôi đ c!ượ

ự ự ả ệ ể ắ ạ ọ ạ B n có th c s  ph i rút ng n m i vi c không? Hi n nhiên là không ­ t i sao

ệ ố ắ ả ườ ướ ph i rút ng n công vi c v n không trên đ ng gantt? Hình d ộ i đây là m t ví d  v ụ ề

ụ ệ ả ắ ắ tính toán nhi m v  nào ph i rút ng n và rút ng n bao nhiêu!

ộ ự

Hình 10.6: PERT cho m t d  án

ệ ắ ổ B cướ Rút ng n nhi m v ụ Ngày thu đ cượ Chi phí T ng chi

1 1 500 500 A, 32

2 1 200 200 B, 54

3 1 1700

4 1 3000

5 1 200 1500 1500 1500 500 500 B, 43 E, 1110 C, 76 E, 109 D, 32

ướ ế ệ ả ỗ Tr ụ ố c h t ta ph i tính ba s  cho m i nhi m v :

ố ứ ấ ờ ạ ườ S  th  nh t: Th i h n thông th ng (theo ngày). Đây là ướ ượ c l ạ ng b n trình

ầ ườ ban đ u cho ng ụ i ph  trách.

ờ ạ ố ố ứ ắ ượ ể ể ạ S  th  hai: Th i h n t i thi u (theo ngày) mà b n có th  rút ng n đ ệ   c nhi m

v .ụ

ố ứ ừ ụ ắ S  th  ba: Chi phí ph  cho t ng ngày rút ng n.

ụ ạ ẳ ườ ế ầ ườ ậ ệ Ch ng h n, nhi m v  B  thông th ng c n 5 ngày. N u ng i l p trình làm

ờ ố ố ể ả ố ư ể thêm gi thì có th  hoàn thành trong 3 ngày (s  t i thi u), nh ng ph i t n thêm 200$

ỗ cho m i ngày làm thêm.

ậ ồ ượ ử ụ ư ắ ắ ự R i ta hãy rút ng n d  án. Thu t toán đ c s  d ng là nh  sau: Rút ng n các

ệ ườ ỗ ầ ừ ộ ườ ụ nhi m v  trên đ ng gantt m i l n m t ngày ch ng nào các đ ng khác không tr ở

ườ ế ườ ườ thành đ ng gantt. N u các đ ở ng khác tr  thành đ ng gantt thì cũng rút ng n c ắ ả

chúng n a.ữ

ướ ụ ư ệ ắ ừ ố B c 1: Nh  hình trên, Rút ng n nhi m v  A t 3 ngày xu ng còn 2. Thu đ ượ   c

ộ ớ ườ ị ả ưở m t ngày v i chi phí 500$. Không đ ng nào khác b   nh h ạ   ng vì không có ho t

ể ượ ụ ệ ữ ắ ộ đ ng song song nào khác. Nhi m v  A không th  đ c rút ng n thêm n a (3 ngày là

ố t ể i thi u).

ướ ắ ừ ố ườ B c 2: Rút ng n B t 5 ngày xu ng 4 ngày, chí phí 200$. E là đ ng song

ể ả ở ườ ẫ song cho nên ph i ki m tra xem nó có tr  thành đ ng gantt không. E ng u nhiên

ờ ớ ệ ấ ố ồ đ ng th i v i các nhi m B và C. Khi B rút xu ng 4 ngày, B và C cùng m t 11 ngày, E

ư ấ ầ ả ắ ở m t 11 ngày, nó tr  thành căng, nh ng không c n ph i rút ng n.

ướ ố ố B c 3: Rút B xu ng còn 3 ngày t n thêm 200$. Vì E là song song và gantt

ượ ụ ả ố ớ ể lên đ  thu đ c ngày ph , E cũng ph i rút xu ng 10 ngày v i chi phí 1500$, cho

ộ ổ t ng c ng 1700$.

ướ ướ ươ B c 4: Các b c 4 và 5 là t ự ng t …

ư ậ ự ề ể ả ấ ờ ắ   Năm ngày nh  v y là kho ng th i gian nhi u nh t mà d  án có th  rút ng n

ụ ề ệ ả ằ ả ắ ầ ọ ượ đ c. Chú ý r ng không ph i m i nhi m v  đ u c n ph i rút ng n, cũng không

ắ ề ứ ộ ố ả ọ ụ ầ ệ ph i m i nhi m v  c n rút ng n v  m c đ  t ể i thi u.

ế ậ ề ệ ắ ự K t lu n v  vi c rút ng n d  án

ề ả ướ ế ụ ệ ề ể Ta có nhi u gi thi ế ở t đây: tr ắ   c h t, các nhi m v  này đ u có th  rút ng n

ệ ườ ờ ố ượ ượ đ c. Vi c thêm ng i hay làm thêm gi không tăng t c thêm đ c bao nhiêu.

ể ượ ứ ụ ứ ự ắ ấ ệ Th  hai là các nhi m v  này có th  đ c rút ng n theo b t kì th  t nào.

ể ượ ứ ụ ắ ộ ậ ệ ệ Th  ba là các nhi m v  này có th  đ ắ   c rút ng n đ c l p nhau. Vi c rút ng n

ể ả ệ ộ ưở ớ ụ ệ ộ ụ m t nhi m v  có th   nh h ng t i các nhi m v  khác. Các b  trình máy tính có

ể ự ệ ạ th  th c hi n các tính toán này cho b n.

10.5. L ch bi u hay s  đ  Gantt

ơ ồ ể ị

ộ ơ ồ ơ ồ ờ ỉ ườ S  đ  Gantt ch  là m t s  đ  thanh theo th i gian. Nó mang tên ng i phát

ơ ồ ự ể ị minh ra nó, Henry Gantt. S  đ  Gantt   sau chính là l ch bi u cho d  án PERT

trong hình trên.

ướ ể ẽ ộ ơ ồ Các b c đ  v  m t s  đ  Gantt là:

ị ờ ị ờ ướ ẽ ơ ọ ơ ỉ B c 1: v  các đ n v  th i gian trên đ nh. Ch n đ n v  th i gian sao cho

ỉ ộ ơ ồ ơ ồ ạ ẽ ấ ằ ạ ẽ ầ b n s  c n ch  m t s  đ  thôi. B n s  th y r ng s  đ  Gantt chính là kinh thành

ườ ấ ả ộ ị ị ự ể ượ ụ ề ả ủ c a ng i qu n tr  d  án. T t c  thông tin ph  thu c l ch đ u có th  đ ặ   c đ t

ộ ờ ủ ơ ồ ườ ị ự ả ộ ỳ ị vào s  đ  Gannt, và 99% cu c đ i c a ng i qu n tr  d  án là tu  thu c vào l ch

này.

ấ ấ ả ướ ế B c 2: Đánh d u t ự ệ ị t c  các s  ki n l ch đã bi t vào đáy. Đó là ngày l ễ   ,

ộ ọ ế ướ ệ ấ ỉ ỉ ngh  hè, ngh  phép, h i h p, hu n luy n, cam k t tr ọ ự ệ   c vân vân. ­ m i s  ki n

ườ ạ ị mà ng ả i b n ph i lên l ch.

ắ ầ ừ ừ ơ ồ ạ ộ ậ ị ướ ừ B c 3: T  s  đ  PERT, hãy l p l ch cho t ng ho t đ ng. B t đ u t giai

ề ẽ ạ ầ ằ ộ ớ ị ị đo n đ u tiên. Xác đ nh, hãy v  ra m t thanh b ng v i chi u dài ngày theo l ch

ữ ấ ườ ệ ầ ờ trên PERT. Hãy đánh d u nh ng ng i có trách nhi m và ph n trăm th i gian

ỗ ườ ự ệ ế ộ ạ ự ế b n d  ki n cho m i ng i m t vi c trong d  án n u không là 100%.

ụ ớ ậ ị ướ ừ ề ệ ệ ấ ờ ỗ B c 4: L p l ch cho đi u b t ng  theo t ng nhi m v . V i m i nhi m v ụ

ự ỏ ạ ờ ạ ủ ụ ệ ể ề ệ hãy t h i b n, "Li u có th  có đi u gì làm kéo dài th i h n c a nhi m v  này

ự ể ề ẳ ạ ạ ị không?" Ch ng h n, "Đi u gì có th  làm cho giai đo n xác đ nh d  án kéo dài

ể ằ ấ ổ ị ơ h n sáu ngày theo l ch bi u?" Hãy chú ý r ng nên b  sung thêm hai ngày b t ng ờ

ể ở ạ ườ ử ụ ế ả ướ ị cho giai đo n xác đ nh, có th  b i vì ng i s  d ng bi t quá ít. B ng d i đây

ệ ụ ủ ộ ố ự ụ ệ ả li t kê m t s  kho n m c r i ro chung cho các d  án và các nhi m v  có th ể

ở ủ kéo dài b i r i ro đó.

ướ ạ ướ ậ ị ạ ấ ả ụ B c 5: Nhìn l i các b c 3 và 4, l p l ch l i cho t ệ t c  các nhi m v  trên

ừ ả ừ ố ướ ệ PERT, t trái qua ph i và t trên xu ng d ộ   ụ i cho các nhi m v  song song. M t

ụ ắ ầ ờ ủ ụ ướ ệ ệ ứ ấ ự ắ nhi m v  b t đ u khi s  b t ng i c a nhi m v  tr c nó ch m d t. Hãy b ổ

ề ự ấ ụ ụ ể ệ ệ ậ ờ ố sung th t nhi u s  b t ng  vào nhi m v  riêng cu i cùng, nhi m v  Ki m th ử

ệ ố ệ ư ộ H  th ng, Xem nh  m t bi n pháp an toàn.

ấ ấ ả ự ệ ướ ầ ộ B c 6: Đánh d u t ố   ọ t c  các s  ki n quan tr ng. đánh đ u các c t m c

ượ ệ ả ẩ ở ọ ỉ chính đ ả   ự ệ c ch  ra b i vi c hoàn thành các s  ki n và s n ph m quan tr ng. Ph i

ắ ắ ố ườ ỗ ộ ữ ể ờ ộ ch c ch n các c t m c đó khá th ố   ng xuyên đ  cho th i gian gi a m i c t m c

ứ ủ ể ắ ấ ớ ộ ự là đ  ng n không gây ra m t ki m soát. C  hai t i ba tháng trong m t d  án

ườ ườ ộ ộ ề ằ ố m i hai tháng thông th ng nên có m t c t m c. Đi u này kéo theo r ng có

ư ộ ả ị ữ ệ ể ả ậ ộ ố ố th  ph i b a thêm các c t m c "gi ", nh  c t m c 3, duy t gi a kì l p trình

ệ ầ ọ ọ ữ   ộ trong Hình trên. Hãy đánh d u các cu c duy t xét và h p quan tr ng. Nh ng

ườ ự ấ ả ể ủ ự ự ệ ự ế ẽ ng i tham d  vào t t c  các s  ki n này s  đánh giá s  ti n tri n c a d  án.

ầ ấ ế ị ứ ể ầ Đánh d u ngày tháng khi c n có các thi ờ t b  ph n c ng. Th i gian đ  cho nhà

ơ ộ ậ ượ ấ ạ ạ ả s n xu t càng dài thì b n càng có c  h i nh n đ c hàng đúng h n.

10.6.

Ủ Ả CHƯƠNG XI. QU N LÝ R I RO

ọ ự ề ế ả ạ ổ M i d  án đ u ph i đúng h n trong khuôn kh  ngân sách n u không có gì

ụ ả ặ ớ ố ắ ữ ợ tr c tr c ph i chú ý t ề   i nh ng gì không thích h p và c  g ng tránh chúng. Đi u

ượ ọ ố ướ ủ ủ ả ồ này đ ả c g i là qu n lý r i ro. Qu n lý r i ro bao g m b n b c:

ủ Bước 1. D  đoán r i ro. ự

ủ ệ ầ ấ ậ ả ọ Công vi c đ u tiên và quan tr ng nh t trong qu n lý r i ro là nh n bi ế   t

ể ẫ ớ ề ươ ố ấ ể ả ị đi u gì có th  d n t i sai sót. Ph ng pháp t ụ   t nh t đ  xác đ nh các kho n m c

ể ủ ử ữ ộ ị có th  r i ro là nhìn vào l ch s  và rút ra m t danh sách nh ng gì có th  đ a t ể ư ớ   i

ử ể ư ế ạ ị ạ ể ầ sai sót. N u b n ch a có ghi chép l ch s  đ  xem l ạ   i thì c n hi u rõ khi nào b n

ủ ố ộ ố ủ ể ố đang trong tình hu ng r i ro. Ta hãy xem m t s  tình hu ng có th  gây ra r i ro

ủ ạ ự trong d  án c a b n:

ủ ố Các tình hu ng r i ro chung

ệ ế ấ ỹ ậ Nhân viên k  thu t không thích h p ệ ợ : Thi u hu n luy n và kinh nghi m v ề

ầ ứ ệ ề ự ứ ụ ề ề ặ ầ ộ ph n c ng, h  đi u hành, b  trình ph n m m hay lĩnh v c  ng d ng đ u đ t ra

ệ ủ ề ề ế ệ ấ ổ   ủ r i ro. Ti u kinh nghi m trong công vi c c a nhóm gây ra v n đ  v  trao đ i .

ầ ủ ữ ề ắ Nh ng yêu c u c a khách hàng v  an toàn, pháp lý, quy t c thanh toán quá đáng

ườ ủ ộ ự ứ ạ ả ặ ổ cũng làm cho ng i c a b n không đáp  ng n i. Có m t d  án g p ph i khó

ộ ườ ư ượ ớ ự ậ ậ khăc khi m t ng ậ i m i nh p c  đ c nh n làm l p trình viên cho d  án B ộ

ệ ậ ả ượ ố ở ệ ạ ự Qu c phòng. B i lý do an ninh vi c l p trình ph i đ c th c hi n t ủ   i máyc a

ắ ầ ệ ậ ườ ệ ớ khách. Và vi c l p trình b t đ u, ng i ta m i phát hi n ra là anh ta không đ ượ   c

ụ ở ủ ể ượ ủ ư ầ ệ ở phép vào tr s  c a khách; anh ta ch a có đ  yêu c u đ  đ c làm vi c đó.

ể ấ ả ộ ờ ớ ấ ấ ờ ề Ph i m t m t th i gian 6 tháng m i có th  hoàn t ủ ụ t các th  t c gi y t v  an

ninh.

ườ ệ ườ ậ Môi tr ng làm vi c không sát h p ợ : Môi tr ấ   ầ ng l p trình c n yên tĩnh  y

ầ ặ ị ệ ư ệ ậ ự ế ả ấ ố và không b  qu y r i. C n đ c bi t l u ý n u vi c l p trình ph i th c hi n t ệ ạ   i

ầ ạ ị ợ   ơ c  quan khách. Nói chung c n có máy tính ch y nhanh, trình biên d ch thích h p

ể ố ề ầ và ph n m m phát tri n t t.

ế ệ ộ ứ Tài nguyên do bên th  ba cung c p ấ   ấ : N u có vi c gì đó do m t bên cung c p

ể ạ ượ ọ ạ ở ạ ộ ủ mà b n không ki m soát đ c h , thì b n đang ạ ố ắ    c nh m t r i ro. B n c  g ng

ượ ố ớ ể ượ ề ể ề ự thu đ c quy n ki m soát đ i v i các bên đó. Đi u này có th  đ ệ   c th c hi n

ư ề ả ạ ấ ợ ớ ồ ằ b ng các đi u kho n ph t trong h p đ ngv i nhà cung c p đ a thêm các yêu

ộ ọ ủ ệ ầ c u vào cu c h p giam sát hi u năng c a các nhân viên, vân vân

ự ự ể ạ ượ ơ ắ Rút ng n d  án : b n có th  làm cho d  án đ ặ   ớ c hoàn thành s m h n ho c

ề ạ ườ ườ ề ờ ế n u b n có nhi u ng ọ i, m i ng i   đ u làm thêm gi ớ    và có máy tính l n.

ư ả ấ Nh ng chi phí đó cũng ph i lên g p đôi!

ệ ị ườ ầ ượ Vi c thanh toán ngân sách không xác đ nh ế : N u ng i dùng c n đ ấ   c ch p

ừ ậ ạ ỹ ướ ướ ả thu n ngân qu  theo t ng quý thì b n đ ng tr ỗ   ị ắ c kh  năng b  c t xén cho m i

ườ ố ượ ộ ạ ả ế quý. N u ng i dùng thanh toán theo c t m c đ c bàn giao, thì b n ph i tranh

ề ệ ừ ế ấ ậ ạ ộ ố ế   cãi v  vi c ch p nh n và thanh toán theo t ng c t m c. N u b n đang dùng ti n

ề ị ướ ỹ ủ ệ ể ế ố trình đ  ngh  hai b c thì vi c phân tích có th  ng n h t ngân qu  c a ng ườ   i

dùng.

ố ủ Tình hu ng r i ro tài chính

ệ ố ữ ế ố ố ơ Có nh ng tình hu ng mà khi h  th ng k t thúc thì còn t n kém h n là d ữ

ệ ướ ượ ế ề ệ ệ ị ệ ấ li u. Vi c thi u xác đ nh v n đ  là khó khăc cho vi c c l ặ ng, đ c bi t khi

ườ ế ể ố ị ng i dùng không bi t chính xác anh ta mu n gì hay không th  xác đ nh đ ượ   c

ề ươ ồ ẽ đi u đó Thi ế ế ồ t k  t ấ i (không có c u trúc) và ph ậ ng pháp l p trình t i s  làm

ơ ự ệ ử ấ ể ệ ệ ề ấ ậ ặ ờ cho vi c ki m th  m t nhi u th i gian h  d  li u. Vi c ch p nh n, đ c bi ệ   t

ể ế ệ ế ệ ệ ạ ạ ấ ễ vi c cho ch y song song có th  ti p di n vô h n. Vi c thi u hu n luy n nhóm,

ứ ề ệ ầ ẩ ấ ườ ể các yêu c u v  tài li u quá m c hay các chu n b t th ng cũng có th  gây ra

ề v n đấ

ự ệ ể ệ ả ố ấ ọ ố Vi c qu n lý d  án ki u phân b  không có hi u qu ả. T t nh t là m i thành

ư ủ ự ề ề ị ế   viên c a nhóm d  án, cũng nh  khách hàng đ u trong cùng mi n đ a lý, n u

ẽ ấ ố ạ không s  r t t n kém cho đi l i.

ể ạ ả ỹ ượ ự Qu n lý quá s t s ng ố ắ  có th  l ả i "không qu n lý k " đ c d  án. Hãy gi ữ

ệ ở ứ ố ể ọ ườ ể ố ơ ể các tài li u m c t i thi u. M i ng i có th  nghĩ cách t t h n đ  báo cáo l ạ   i

ạ ộ ộ ậ ủ ệ ẩ ỏ ồ ị ho t đ ng c a mình. Hãy xác đ nh m t t p nh  các tài li u chu n r i dùng

ữ ọ ở ứ ố ệ ể ạ ả ạ chúng. Gi ộ  các cu c h p m c t i thi u. B n hãy dùng đi n tho i và b n ghi

ể ừ ớ ể ạ ả ọ ưở ớ nh  đ  liên l c m i lúc có th . Đ ng làm  nh h ng t i các nhân viên

ủ ườ ể ả ng i dùng không th  và không có quy n ả R i ro còn x y ra khi c ề  tr  l iả ờ

ớ ủ ộ ơ ự ủ ỏ ố ớ các câu h i nhanh chóng. Có d  án (đ i v i m t c  quan l n c a chính ph ) mà

ả ờ ữ ỏ ớ ộ ỷ ầ ọ câu tr  l i cho nh ng câu h i có liên quan t ả i m i yêu c u ph i do m t u  ban

ườ ộ ầ ế ị ọ ỗ ỷ ườ ủ c a ng i dùng quy t đ nh, mà u  ban này m i tháng h p m t l n. Ng i ta

ự ế ộ ư ể ầ ầ ầ ấ ị ướ ượ c l ng đ  xác đ nh yêu c u c n ít nh t hai tu n nh ng th c t m t tháng

ớ ấ m i hoàn t t.

ố ỹ ậ ủ Tình hu ng r i ro k  thu t

ố ỹ ậ ả ỗ ệ ệ Còn có các nhân t k  thu t  nh gây ra l i hay vi c kém hi u năng

ả ệ ố ạ ướ ẫ Gi i pháp sai ử ằ ng d n tên l a b ng cách dùng ự : B n có xây d ng h  th ng h

ữ ủ ạ ậ ấ ạ ị BASIC vì đó là ngôn ng  c a b n bi ế ườ t t ư   ng t n nh t không?. B n có đ nh đ a

ộ ệ ố ả ớ ộ ỏ m t h  th ng qu n lý kho l n vào trong m t máy tính cá nhân nh  không? Máy tính

ư ệ ố ế ế ị ạ ủ c a ban đã dùng h t 98% tài nguyên mà b n đ nh đ a h  th ng k  toán cho 10000

ườ ạ ả ả ể ầ ả ng i bán hàng vào trong 2% còn l i? C n ph i đ m b o máy tính phát tri n và

ậ ươ ầ ứ ề ế ẵ ầ ả ợ máy tính v n hành t ẫ   ng h p nhau và đ u có s n khi c n đ n, c  ph n c ng l n

ề ượ ả ấ ả ả ả ặ ầ ệ ẩ ậ ề ph n m m đ u đ c s n xu t b o đ m. Ph i đ c bi t c n th n trong môi tr ườ   ng

ề ấ có nhi u nhà cung c p.

ơ ồ ư ề ế ế ầ Yêu c u/đ c t t i ặ ả ồ : N u có đi u gì còn ch a rõ hay m  h , hay n u ng ườ   i

ữ ể ạ ầ ắ ắ ấ ổ dùng không th  trao cho b n các yêu c u ch c ch n thì nh ng thay đ i nh t đinh

ể ấ ố ệ ặ ấ ổ ệ   ể ẽ s  xu t hi n trong ho c sau khi phát tri n. Thay đ i có th  r t t n kém cho vi c

ể ượ ự ệ ể ầ ả ạ th c hi n và b n không th  đ ệ   ệ c thanh toán đ  làm vi c đó. C n ph i làm vi c

ườ ự phân tích d  án kĩ trong tr ợ ng h p này.

ể ế ề ườ ạ ả ế ứ Không hi u bi t v  ng i dùng : B n ph i bi ệ   t cách th c anh ta làm vi c.

ắ ặ ữ ử ể ấ ố ệ ế Các c a hàng th ng nh t có th  có nh ng quy t c đ c bi t liên quan đ n thao tác

ố ượ ứ ề viên máy tính . Kh i l ng chi th c chuyên gia v  máy tính mà khách hàng xác

ệ ườ ầ ả ượ ế ủ ụ ị đ nh cho giao di n con ng i c n ph i đ c bi t rõ. Tính an toàn, th  t c, quy

ướ ể ể ệ ẫ ộ ế ế ộ ệ ố ắ t c và h ng d n ki m toán có th  bu c vi c thi ả   t k  cho m t h  th ng ph i

ể ặ ộ ệ theo m t ki u đ c bi t.

ủ ụ ư ẽ ộ ị ấ Đ  dung sai m t mát d  li u ộ ố ử   ữ ệ  s  xác đ nh ra các th  t c sao l u. M t s  c a

ụ ạ ữ ệ ầ ộ ướ ể ố ể hàng có th  khôi ph c l i d  li u m t tu n tr c đó. S  khác không th  dung

ấ ỳ ấ ứ ệ ạ ị th  cho b t k  m t mát nào, cho nên vi c ghi l i các giao d ch hay sao đúp các

ả ượ ế ế ệ ố ệ ầ t p c n ph i đ c thi t k  cho h  th ng.

ố ề ờ ủ ề ấ ứ   Đi u mang tính r i ro r t cao là ghi rõ các con s  v  th i gian đáp  ng,

ố ượ ữ ệ ệ ợ ồ ố kh i l ộ   ng d  li u và hi u năng vào trong h p đ ng. Đã có tình hu ng m t

ườ ợ ứ ứ ẹ ồ ờ ượ ng ọ i h p đ ng h a h n m i th i gian đáp  ng v t quá 5 giây và anh ta t ừ

ả ề ậ ệ ố ề ờ ế ế ấ ố ộ ch i thanh toán cho h  th ng. N u bu c ph i đ  c p đ n v n đ  th i gian đáp

ứ ầ ớ ữ ề ề ả ợ ồ ng trong h p đ ng (và ph n l n đ u có đi u kho n này) thì hãy dùng nh ng l ờ   i

ư ứ ẽ ờ nh  "95% th i gian đáp  ng ..” , hay “Chúng tôi s  thi ế ế ướ t k  h ng theo không

ế ứ ư ả ả quá 5 giây”. Chúng ta làm h t s c mình nh ng chúng ta không đ m b o.

ậ ạ ẫ ề ấ ủ Ng u nhiên, r i ro kĩ thu t l ạ   i là ít nh t. Đi u này không có gì đáng ng c

ướ ề ậ ỏ ự nhiên vì chúng ta có khuynh h ng có nhi u nhà kĩ thu t gi i trong lĩnh v c này.

ố ủ ự ỏ ạ ỏ ề ủ ả ờ Thách đ  r i ro : Hãy t h i b n các câu h i v  r i ro sau tr  l i có hay

ậ ủ ấ ỳ ứ ầ ậ ỏ th m chí có ph n nào đó, cho b t k  câu h i nào thì t c nh n r i ro. Danh sách

ượ ủ ủ ủ ầ đ ấ c chia thành 3 ph n: r i ro th p, r i ro trung bình, r i ro cao.

ử ỏ ủ ở ọ ơ ể Bước 2. Kh  b  r i ro m i n i có th

ể ạ ộ ưở ố ụ ủ ứ ư ả ậ T i đi m này m t ý t ng t t là l p m c  u tiên cho các kho n m c r i ro.

ộ ả ư ậ ạ ả B n hãy l p m t b ng nh  trong b ng sau:

ụ ủ

ả

Kho n m c r i ro

Tác đ ngộ (1­10)

Ư u tiên (XxT)

ườ ử ụ

ầ ẽ ượ

ổ

Ng

i s  d ng không trao đ i – Yêu c u s  tr

t

Xác  su tấ (1­10) 8

8

56

ưở

ệ ậ

ậ

ỉ

ượ

Tr

ng l p trình ngh  phép/vi c l p trình tr

t

2

8

16

ủ

ả

ả B ng 11.1: B ng tính r i ro

ừ ụ ư ả ạ ả ả ỏ B n hãy đ a vào trong b ng t ng kho n m c trong b n câu h i rui ro mà

ả ờ ụ ủ ể ậ ả ạ b n đã tr  l ị i có hay th m chí có th . Hãy d ch các kho n m c r i này thành

ả ưở ự ế ủ ạ ự ườ ờ ạ nh h ng th c t lên d  án c a b n­th ạ   ng là tăng chi phí hay th i h n. B n

ấ ủ ế ị ụ ề ệ ệ ả ấ hãy quy t đ nh v  xác su t c a vi c xu t hi n kho n m c này và gán cho nó

ộ ố ừ ớ ế ị ề ấ ấ ộ m t s  t 1 t ồ i 10, 10 là xác su t cao nh t. R i quy t đ nh v  tác đ ng lên d

ộ ố ả ừ ớ ụ ộ án. Hãy gán cho Tác đ ng m t s  trong kho n t 1 t ả i 10, 1 là kho n m c có th ự  ể

ở ượ ụ ẽ ế ự ừ ụ ả ả xoay s  đ c, 10 là kho n m c s  làm d ng ch t d  án. Các kho n m c tác

ụ ủ ỏ ủ ừ ả ầ ộ đ ng cao là các kho n m c r i ro V a hay Cao trong ph n câu h i r i ro, cũng

ụ ằ ư ả ườ ấ ớ ậ ộ nh  các kho n m c n m trên đ ng găng. Hãy nh n Xác su t v i Tác đ ng cho

ụ ể ả ượ ư ừ t ng kho n m c đ  thu đ c  u tiên.

ả ứ ự ủ ẽ ả ả ạ ộ B ng r i ro trong b ng 11.1 s  cho b n m t th  t ế i quy t kh theo đó gi

ố ư ủ ủ ể ả ả ử  ụ   ỏ b  các r i ro. Hi n nhiên, s   u tiên càng cao trong B ng r i ro thì kho n m c

ự ế ầ ả ả ụ ế ả đó càng ph i chú ý. Trong th c t c n gi i quy t cho các kho n m c theo th  t ứ ự

ả ầ ủ ố ư gi m d n c a s   u tiên.

ố ớ ử ạ ỏ ụ ủ ả ầ ỗ

ầ ứ ề ể ế ổ ủ   Đ i v i m i kho n m c r i ro, đ u tiên hãy th  lo i b  nguyên nhân r i ầ   ro. Hãy xem xét đ n quy n ki m soát, thay đ i nhân viên, tìm ph n c ng/ ph n

ố ơ ạ ạ ườ ụ ề ả ọ ề m m t t h n, đào t o chính b n và ng ỏ   i dùng. M i kho n m c đ u đòi h i

ả ộ m t gi i pháp.

ủ ủ ả ộ Bước 3. Gi m b t tác đ ng c a r i ro ớ

ử ỏ ượ ủ ữ ể ả ớ ị ụ ạ V i nh ng kho n m c b n không th  kh  b  đ c r i ro, thì hãy xác đ nh

ề ấ ạ ố ớ ờ ệ ế   k  ho ch đ i phó v i đi u b t ng . Li u còn có máy tính nào khác trong toà nhà

ể ờ ệ ườ ệ ườ ạ hay trong vùng mà b n có th  dùng sau gi làm vi c th ng l trong tr

ủ ạ ượ ệ ươ ỏ máy c a b n không dùng đ c không? Li u có ph ợ   ng h p ầ   ng pháp mô ph ng ph n

ề ể ể ử ế ư ứ ề ệ ầ ả ẩ

ệ ớ ự ườ ự ủ ạ ườ ẵ ợ m m hay ph n c ng đ  ki m th  n u ch a có s n ph m v  chúng? Li u có   ẩ   ng h p kh n i d  phòng nào s n sàng làm vi c v i d  án c a b n trong tr ng

ụ ủ ả ớ ọ ớ ạ ấ c p không? V i m i kho n m c r i ro có dính dáng t i tài nguyên, b n hãy th ử

ự ử ụ s  d ng tài nguyên d  phòng.

ế ụ ủ ề ộ ể ệ ấ ả ấ

ươ ứ ự ủ ề ề ả ạ   N u có xác su t cao v  m t kho n m c r i ro có th  xu t hi n, thì b n ượ   c ng  ng. Có nhi u d  án thành công vì giá đã đ ỉ ph i đi u ch nh c a giá t

ộ ố ề ầ ổ ượ ọ cho n i theo m t s  ph n trăm nào đó. Đi u này đôi khi còn đ c g i là "nhân

ườ ướ ượ ạ ộ ố ấ ầ t ố ươ  h ị ng v "vì ng c l i ng l y hú ho  m t s  ph n trăm nào đó và tăng

ộ toàn b  giá lên theo.

ự ẽ ề ế ệ ầ ố ơ S  ph n trăm này s  chính xác h n nhi u n u nó d a trên vi c tính tác

ụ ủ ệ ạ ủ ả ộ đ ng chi phí c a kho n m c r i ro hi n t i.

ụ ủ

ả

Kho n m c r i ro

Hành đ ngộ

Ai

Chi phí %

ổ ớ

ườ

ọ

ưở

Có trao đ i v i ng

i

ầ H p theo tu n

Tr

ng Qlda

5000$

dùng

ẫ

ả Làm b n m u

Phó Qlda

25000,3th

ườ ậ

ỉ

ườ

Ng

i l p trình ngh  phép

Ng

ự i 1/tr d  phòng

T p sậ ự

20.000$

ả

B ng 11.2:

ặ ế ủ ề ạ ấ ấ ả ờ ộ ộ ờ   Đ t k  ho ch cho  đi u b t ng  vào c t hành đ ng c a b ng b t ng .

ủ ặ ộ ườ ẽ ụ ự ệ ệ ế ạ Trong c t Ai đ t tên c a ng i s  ch i trách nhi m th c hi n k  ho ch cho

ụ ủ ạ ầ ữ ề ả ấ ả ặ ớ ờ ớ đi u b t ng . V i nh ng kho n m c c a b n c n có c nh báo s m, hãy đ t vào

ự ệ ả ủ ệ ộ c t Ai tên c a cá nhân coi sóc vi c này và báo cho toàn nhóm khi s  vi c x y ra.

ụ ủ ặ ả ặ ộ ờ Trong c t chi phí hãy đ t chi phí tăng lên ho c th i gian mà kho n m c r i ro

gây ra.

ụ ề ẫ Bước 4. V n trong ki m soát khi có đi u tr c tr c ặ ể

ặ ố ấ ả ọ ỗ ự ủ ạ ề Và cu i cùng, m c cho t t c  m i n  l c c a b n, vài đi u nào đó v n c ẫ ứ

ể ụ ừ ụ ế ệ ặ ặ ọ ứ tr c tr c. Hãy tính đ n vi c m i th  có th  tr c tr c. Đ ng có hoang t

ả ọ ườ ạ ạ ẫ ữ ể ấ (ngay c  khi m i ng ố i ch ng l i b n) và v n gi ề  ki m soát nhi u nh t có th ưở   ng ể

ượ ố ệ ế ứ ượ ự ế ầ đ c . Hãy làm h t s c mình, công b  vi c tr

ườ ế ề ặ ấ ệ ế ọ ở ề ọ m i ng i bi t nguyên nhân v n đ , đ c bi t d  án n u c n, và báo cáo cho   ạ    bên ngoài quy n h n t n u h

ủ ạ ẽ ượ ệ ố ả ế ạ ẫ ượ ọ pháp lý c a b n. M i vi c cu i cùng s  đ c gi i quy t và b n v n đ c kính

ủ ả ẫ ở ọ ữ ướ ứ tr ng b i kh  năng c a mình v n gi bình tĩnh d i  c ép.

Ự CHƯƠNG XII. KI M SOÁT D  ÁN Ể

ự ệ ể ả ồ Ki m soát d  án bao g m ba m ng công vi c chính:

1. Giám sát ti n đ  d  án so v i k  ho ch đ  ra.

ớ ế ộ ự ề ế ạ

2. Phát hi n và gi

ệ ả ề ả ế ấ i quy t các v n đ  n y sinh.

3. Trong tr

ườ ề ặ ợ ả ế ượ ề ỉ ấ ng h p g p v n đ  không gi i quy t đ c, đi u ch nh l ạ ế i k

12.1. Giám sát d  ánự

ạ ấ ả ho ch và thông báo t t c  các bên liên quan.

Ở ỗ ấ ự ữ ệ ả ỏ ầ    m i c p qu n lý khác nhau, vi c giám sát d  án đòi h i nh ng yêu c u

ể ế ướ ẽ ừ riêng và có th  ti n hành theo các cách khác nhau. D i đây, ta s  xét t phía

ỉ ạ ự ố ứ ườ ử ụ Ban ch  đ o (Ban giám đ c) d  án và t phía khách hàng (ng i s  d ng).

ự ừ ỉ ạ ự Giám sát d  án t phía Ban ch  đ o d  án

ừ ế ề ạ ộ ế ế ậ PGĐ đi u hành theo dõi t ng ngày ti n đ  các công đo n thi t k , l p trình

ự ế ệ ố ử ệ ầ ộ và th  nghi m h  th ng. C n tr c ti p giám sát các cán b  chuyên môn tham gia

ả ứ ự ự ứ ệ ả ầ ị ờ   th c hi n d  án ch  không ph i thông qua các báo cáo và c n ph n  ng k p th i

ế ự ậ ể ẫ ọ ố ễ ố ớ đ i v i m i tình hu ng có th  d n đ n s  ch m tr .

­ Nhân viên m i.ớ

ứ ề ế ế ầ PGĐ đi u hành c n ti n hành giám sát đ n m c nào?

ự ữ ươ ổ ­ Có s  trao đ i gi a các ch ng trình.

­ Đ i v i m i công đo n ho c m i công vi c l n.

ố ớ ệ ớ ạ ặ ỗ ỗ

­ Lúc b t đ u.

ắ ầ

ế ề ể ượ PGĐ đi u hành làm th  nào đ  giám sát đ c nhân viên mà không gây

­ Chính th c.ứ

­ Không chính th c.ứ

ễ ả ở ệ ủ ọ "nhi u", không c n tr  công vi c c a h ?

ề ể ầ PGĐ đi u hành c n quan tâm theo dõi đ  làm sao:

ể ạ ộ ậ ứ ả ẩ ớ ừ   ­ Các cán b  l p trình đ  t o ra s n ph m đã h a v i khách hàng. T ng

ệ ượ ờ ạ ứ ợ ớ công vi c đ c hoàn thành đúng th i h n, các ch c năng phù h p v i các

ầ ậ ặ ỹ yêu c u k  thu t đã đ t ra.

­ Các cán b  l p trình tuân th  đúng các chu n đã đ

ộ ậ ủ ẩ ượ ả ố ớ c mô t đ i v i các

ế ế ậ ấ ướ thi t k  modules, l p trình c u trúc và h ẫ ử ụ ng d n s  d ng.

­ Các công vi c ti n tri n theo k  ho ch.

ể ệ ế ế ạ

ự ượ ấ ỉ ạ ớ ượ ề ề ­ Các v n đ  v  nhân s  đ c báo cáo v i Ban ch  đ o và đ c gi ả   i

quy t.ế

ư ờ ử ụ ỉ ạ ỉ ấ   Ban ch  đ o ch  theo dõi nét chính nh  th i gian và kinh phí s  d ng, ch t

ượ l ộ ng, tình hình cán b  công nhân viên.

ầ ớ ấ ự ự ừ ệ GĐ d  án ph n l n l y thông tin d  án t ấ    các nhóm làm vi c cung c p,

ộ ọ ứ thông qua các cu c h p chính th c và các báo cáo.

ự ầ ấ ườ GĐ d  án c n giám sát nh t là trong các tr ợ ng h p sau:

ớ ế ự ể ạ ơ ậ ­ D  án phát tri n ch m h n so v i k  ho ch.

­ Chi phí s  d ng v

ử ụ ượ t quá ngân sách.

ấ ườ ự ầ ữ ệ ớ ộ ề ­ V n đ  con ng i, GĐ d  án c n gi liên h  v i đ i ngũ nhân viên.

ề ề ế ấ ấ ầ ớ ớ ặ   ạ ­ Các v n đ  v  giao ti p v i lãnh đ o c p trên v i khách hàng. C n đ c

ệ ắ ầ ệ ạ ớ ộ bi ằ   ệ t chú ý v i các cu c nói chuy n đi n tho i các công văn b t đ u b ng

ạ ạ ế câu “t i sao tôi l i không hay bi ề t gì v  .."

ự ừ ơ ấ ả Giám sát d  án t phía các c p qu n lý cao h n

ủ ự ỉ ạ ấ ả ơ ớ ữ   Các c p qu n lý cao h n (so v i ban ch  đ o) c a d  án giám sát trên nh ng

ươ ph ệ ng di n sau:

ủ ự ả ố ự ế ẽ ờ ạ   ­ Các k t qu  cu i cùng c a d  án; D  án có s  hoàn thành đúng th i h n

ẽ ư ự ự hay không? D  án s  có đem l ạ ợ i l i ích nh  d  tính hay không?

­ Khách hàng (ng

ườ ử ụ ả ả ấ ủ   i s  d ng) hoàn toàn tho  mãn. qu n lý cao nh t c a

ả ặ ư ề ầ ầ ỡ ể hai bên c n ph i g p g  nhau đ  sao cho các yêu c u đ a ra đ u đ ượ   c

ứ ả ộ đáp  ng m t cách tho  đáng.

­ Các v n đ  v  con ng

ề ề ấ ườ ự ủ ấ i trong ê­ kíp c a chính GĐ d  án. các c p lãnh

ữ ự ề ả ầ ấ ố ỡ ạ đ o phía trên c n ph i giúp đ  trong nh ng v n đ  mà giám đ c d  án

ể ự ả ế ượ ự ế ả không th  t mình gi i quy t đ ấ   c. Và n u b n thân GĐ d  án có v n

đ .ề

ự ừ Giám sát d  án t phía khách hàng

ề ượ ế ế ấ ạ ộ ự Khách hàng có quy n đ c bi ế ự t ti n đ  d  án, vì n u d  án th t b i, khách

ườ ị ả ườ ấ hàng là ng i b   nh h ề ng nhi u nh t.

ể ố Khách hàng mu n ki m tra:

­ S n ph m li u s  có đ

ệ ẽ ẩ ả ượ ờ ạ ộ c giao n p đúng th i h n.

­ Giá cu i cùng ph i tr  có gi

ả ả ố ữ ư ị đúng nh  đã quy đ nh hay không.

­ ch t l

ấ ượ ứ ư ả ẩ ả ả ng s n ph m có đ m b o nh  đã h a hay không.

ự ườ ế ể Khách hàng cũng có th  giám sát d  án theo đ ứ ng chính th c; Ti n đ  d ộ ự

ượ ể ệ ậ ở ừ ể ả ạ ỹ án còn đ c th  hi n qua các biên b n ki m tra k  thu t t ng công đo n trong

ớ ả ữ ự ự ể ệ ệ ạ quá trình tri n khai th c hi n d  án, v i c  ch  ký đ i di n khách hàng. Ngoài

ể ườ ỉ ạ ự ể ắ ặ ỡ ra, khách hàng có th  th ng xuyên g p g  Ban ch  đ o d  án đ  n m tình hình.

12.2. Phát hi n và gi

ệ ả ế ấ ề i quy t các v n đ

ộ ố ướ ố ề ấ ấ ườ ặ ấ Th ng kê m t s  n c cho th y v n đ  sau đây th ng hay g p nh t trong

QLDA:

ự ấ ề ề ­ Các v n đ  v  nhân s  1­5%.

­ Các v n đ  v  kinh phí 10­20%.

ề ề ấ

­ Các v n đ  v  l ch bi u 90­95%.

ề ề ị ể ấ

ỗ ướ ộ ỳ ỗ ổ ứ ố ế ở ộ ố ự Ngoài ra, tu  thu c vào m i n c, m i t ch c qu c t .., m t s  d  án

12.a.

ượ ọ ơ kinh phí đ c coi là quan tr ng h n.

ể ấ ề ề ị Các v n đ  v  l ch bi u

ấ ố ớ ấ ề ặ ườ ấ ề ự ả ờ V n đ  hay g p nh t đ i v i ng i làm qu n lý d  án là v n đ  kéo dài th i

ố ườ ờ ạ ự ế ẫ h n. ạ Trong s  các nguyên nhân th ể ng d n đ n kéo dài th i h n d  án có th

k :ể

­ Th  t

ứ ự ư ổ u tiên thay đ i.

­ Hàng đ t đ

­

ặ ượ ư ế ờ ạ c đ a đ n đúng th i h n.

ề Ướ ượ c l ng sai nhi u.

ệ ấ ả ộ ướ ế ầ ệ Khi th y m t công vi c ph i kéo dài, tr ằ   c h t c n xem công vi c đó n m

ườ trên đ ng gantt hay không.

ư ử ệ ộ ệ ế Khi có m t công vi c kéo dài hãy x  lý nh  sau: N u đó là công vi c đang

ể ử ở ạ ụ ự ệ ắ ằ ườ th c hi n d , b n có th  th  kh c ph c b ng cách tăng c ệ ng các bi n pháp

ả qu n lý:

­ Nguyên nhân thu c v  k  thu t.

ộ ề ỹ ậ

ế ậ ỹ ậ ­ N u là do cá nhân l p trình viên k  thu t.

­ Hãy trò chuy n c  m , khuy n khích đ ng viên, áp d ng các bi n pháp

ệ ở ở ụ ệ ế ộ

ưở ế th ạ ầ ng ph t c n thi t.

ườ ầ ố ắ ự ả ả ế ề ấ Ng i làm qu n lý d  án c n c  g ng gi ự ằ   i quy t các v n đ  nhân s  b ng

ứ ự ệ ế ặ ỡ ớ ỉ cách g p g , nói chuy n tr c ti p v i nhân viên, ch  không ch  thông qua các

ưở ỗ ự ề ế ả ạ ế ả nhóm tr ng. N u các n  l c v  qu n lý không đem l i k t qu , hãy xem xét

ươ ồ ự ổ ươ ể ứ ệ ph ng án b  sung ngu n l c, ph ẩ ng t n đ  th c đ y nhanh công vi c. ệ  Khi

ự ả ướ ữ ế ườ ổ b  sung nhân l c nên tham kh o tr ủ c ý ki n c a nh ng ng i trong nhóm và

ế ị ỉ ườ ế ệ ổ ch  quy t đ nh b  sung thêm ng ọ ồ i n u h  đ ng ý. ả    Xét xem các công vi c ph i

ể ự ậ ị ư ữ ệ ệ làm, nh ng công vi c nào chính ta có th  th c hi n song song, nh ng khi l p l ch

ể ố ế ồ ự ể ế ươ ế ấ ả ỉ bi u ta đã đ  n i ti p ch  vì thi u ngu n l c, ph ng ti n. ệ   N u t t c  các gi ả   i

ố ẩ ề ệ ậ ả ấ ả pháp trên đ u không có hi u qu , hãy dũng c m ch p nh n và tuyên b  đ y lùi

ổ ế ờ ạ ừ ự ự ấ th i h n d  án. Đây là cách ph  bi n nh t và trong ch ng m c nào đó là t ố   t

12.b.

ư ậ ủ ấ ấ nh t vì nh  v y ít r i ro nh t.

ấ ề ề Các v n đ  v  kinh phí

ấ ườ ử ụ ặ ả ề ứ V n đ  th  hai th ự ng g p trong qu n lý d  án là kinh phí s  d ng v ượ   t

ự ế ể ị ườ ự ự ấ ợ quá ngân sách d  ki n. Đ  xác đ nh xem trong tr ng h p này th c s  có v n đ ề

ư ờ ạ ơ ở ự ự ổ ế   hay không, và trên c  s  đó d  báo t ng chi phí cho d  án cũng nh  th i h n k t

ầ ị ượ ị ầ ự ệ thúc, ta c n xác đ nh đ ệ c giá tr  ph n vi c đã th c hi n.

ờ ạ ế ự ệ ằ ầ ổ ị D  báo Th i h n k t thúc và t ng chi phí b ng cách tính giá tr  ph n vi c đã

ự ệ th c hi n (EV).

ử ụ ụ ự ự ượ Ta xét ví d  d  án sau đây. Ngân sách d  tính và kinh phí s  d ng đ c mô

ế ề ả ạ ộ ớ ỗ ả t trên b ng 11.1. k  ho ch đ  ra m i tháng hoàn thành m t module, v i giá tr ị

ự ứ ỗ ố ở ờ 100US $ m i module, t c là ngân sách d  chi 100$ m i tháng. ệ   ể  th i đi m hi n

ư ự ế ế ạ ưở ạ ứ t i, t c 30/4, đã chi h t 450$ thay vì 400$ nh  d  ki n. Tho t nhìn t ng nh ư

ự ế ư ấ ượ ề ậ v y là có v n đ , nh ng th c t ta đã hoàn thành đ ả   ứ c 5 module, ch  không ph i

ế ữ ư ế ơ ạ ế ỉ ạ 4 nh  trong k  ho ch. H n th  n a ta l i ch  tiêu h t 450 $ cho 5 module. Làm

ự ệ ế ể ố th  nào mà th c hi n báo cáo đ ượ ấ ả c t t c  các đi m t t đó?

ị ủ ự ệ ệ ả ầ ậ ầ ố ỉ Mu n v y, c n ph i ch  ra Giá tr  c a ph n vi c đã th c hi n. Trong ví d ụ

ự ể ầ ứ ằ   trên, EV là ph n kinh phí theo ngân sách d  tính đ  hoàn thành 5 module, t c b ng

500$.

Ngày 30­4

ờ

Chi   phí   dự  án Công  vi cệ

ế ạ

ạ   ờ   h n Th i hoàn   thành  theo k  ho ch 30/1 ạ   Th i   h n hoàn   thành  th c tự ế 30/1 Chi   phí  ự ế    th c t ợ ừ t ng đ t 100 Chi   phí  ự ế    th c t ồ ộ c ng d n 100 100 1

15/2 100 100 200 2 28/2

28/2 100 100 300 3 31/3

31/3 100 75 375 4 30/4

30/4 100 75 450 5 31/5

…

9 31/8

ờ ạ ự ệ ế ằ ầ ổ ị D  báo Th i h n k t thúc và t ng chi phí b ng cách tính giá tr  ph n vi c đã

ự ệ th c hi n (EV)

ồ ị ặ ấ ự ị Đ  th  này cho th y m c dù chi phí th c t ự ế ượ  v ầ   t chi phí d  tính, giá tr  ph n

ệ ạ ệ ơ ự vi c đã th c hi n l i cao h n chi phí th c t ự ế .

ự ế ả ằ D  án k t thúc khi hoàn thành c  8 module, hay khi EV b ng ngân sách d ự

ứ ườ ụ ể ế ặ tính, t c là 800$. Kéo dài đ ng EV cho đ n khi g p đi m 800$ trên tr c tung.

ừ ậ ượ ẽ ộ ườ ứ ẳ ặ ể T  giao  đi m nh n đ c, v  m t đ ụ   ườ ng th ng đ ng.  Đ ng này g p tr c

ở ờ ạ ụ ủ ự ự hoành ẽ ế  đâu, thì đó là th i h n d  báo s  k t thúc d  án. Trong ví d  c a ta, d ự

ẽ ế ự ả án d  báo s  k t thúc vào tháng b y.

ả ấ ề ế ả ệ Phát hi n và gi i quy t các v n đ  ngay t ừ ướ  tr c khi chúng x y ra

­ Làm vi c không có k  ho ch

ế ạ ệ

ả ậ ự ự ế ệ ế ầ ạ Hãy kiên quy t yêu c u ph i l p k  ho ch th c hi n. Không có d  án nào

ả ậ ỏ ể ự ế ế ế ầ ả ạ   ạ quá nh  đ  không c n ph i l p k  ho ch c , và n u không xây d ng k  ho ch

ừ ầ ớ ư ườ ạ ẽ ấ ậ ự ả ngay t đ u, thì sau đó v i t cách là ng i qu n lý d  án, b n s  r t b n, không

ữ ệ ể ờ có th i gian đ  làm vi c đó n a.

­ Các yêu c u v  tr c năng không rõ ràng ho c hoàn toàn không đ

ề ứ ầ ặ ượ c xác

đ nhị

ế ạ ề ấ ả ị ặ ạ ầ ặ ả ứ N u b n th y quá nhi u gi đ nh đ t ra, hãy xem l i ph n đ c t ch c năng.

ể ườ ử ụ ử ế ệ ẫ ặ Hãy đ  ng ế   ạ i s  d ng tham gia cho ý ki n, t o m u th  giao di n, ho c ti n

­

ề ươ ạ ể ặ ả ứ ị hành đ  c ng hai giai đo n đ  xác đ nh rõ các đ c t ch c năng.

ặ ị ạ ặ ặ Ướ ượ c l ỳ ệ ng đ i khái ho c tu  ti n, ho c b  áp đ t.

ự ẽ ể ế ế ề ằ ờ   N u   nhi u   ý   ki n   cho   r ng,   s   không   th   hoàn   thành   d   án   đúng   th i

ộ ự ạ ầ ấ ỉ ớ ặ ắ ỳ ệ   ạ h nvà /ho c ch  v i ng n  y kinh phí, ch c là đã có m t s  đ i khái, tu  ti n

ặ ặ ướ ể ướ ạ ho c áp đ t nào đó trong khi c tính. Hãy ki m tra và c tính l i cho chính xác,

ả ệ ơ ướ khách quan h n và b o v  các c tính đó.

ả ấ ề ế ể ệ Phát hi n và gi i quy t các v n đ  trong khi tri n khai

ự ườ ấ ề ặ ể Trong quá trình tri n khai các d  án th ng g p các v n đ  sau đây:

­ Đ  xu t ho c đ  ngh  thay đ i ho c đ c t

ặ ặ ả ứ ề ấ ặ ề ổ ị ch c năng.

­ Tài li u ch a biên so n xong. Tài li u, bao g m c  h

ả ướ ư ệ ệ ạ ồ ẫ ử ụ ng d n s  d ng, là

ộ ự ẩ ấ ả ả ọ ả s n ph m quan tr ng nh t trong m t d  án CNTT, Hãy đ m b o hoàn t ấ   t

ầ ế ả ẩ ế ế ậ ệ các tài li u c n thi ệ   t, th m chí n u có vì th  mà ph i đ y lùi công vi c

khác.

­ Và th  nghi m khi thi

ử ệ ế ế ư ế t k  ch a k t thúc.

­ Các báo cáo đ nh k . Ban ch  đ o d  án c n ph i ra báo cáo hàng tu n) v

ỉ ạ ự ả ầ ầ ỳ ị ề

ệ ự ầ ạ ự ế ể ỗ tình hình tri n khai th c hi n d  án. N u các báo cáo m i tu n l ấ i th y ra

ừ ặ ặ ấ ả ớ ơ ộ mu n h n, ho c ng ng b t không th y ra báo cáo sau ch  có gì m i so

ướ ắ ự ề ể ấ ở ớ v i báo cáo tr c, thì ch c d  án.. Hãy đi tìm hi u xem v n đ  đó đâu

ể ả ụ ử ế ệ và th  áp d ng các bi n pháp nêu trên đ  gi i quy t.

ổ ề ị ị ỳ ể ­ Các thay đ i v  l ch bi u báo cáo trong đ nh k .

­ Ng

ườ ệ ệ ấ ấ i có trách nhi m lâu không th y xu t hi n.

­ Ng

ườ ử ụ ả i s  d ng không tho  mãn.