HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
QUẢN TRỊ
NGUỒN NHÂN LỰC
(Dùng cho sinh viên hệ đào tạo đại học từ xa)
Lưu hành nội bộ
HÀ NỘI - 2006
HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC
Biên soạn : TS. HÀ VĂN HỘI
1
LỜI GIỚI THIỆU
Quản lý suy cho cùng là quản lý con người, nhân tố con người vừa là mục tiêu vừa là động
lực cho sự phát triển xã hội. Người ta thường nói “sự nghiệp thành hay bại đều do con người”. Có
thể nói, trong bất cứ hoạt động hay mục tiêu phấn đấu của mọi tổ chức, con người đều là trung
tâm của sự phát triển. Cho dù một tổ chức có khả năng về tài chính, có tiềm lực về khoa học công
nghệ tiên tiến, nhưng nếu không có con người để sử dụng sử dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật ấy,
không có con người để quản lý và sử dụng nguồn tài chính ấy, thì tổ chức ấy không thể tồn tại lâu
dài được.
Tuy nhiên quản lý con người không phải là một công việc đơn giản, về mặt xã hôi, con
người là một thực thể phức tạp, là tổng hoà các mối quan hệ xã hội, không người nào giống người
nào. Xã hội càng tiến bộ, nhận thức của con người ngày càng được nâng cao về mọi mặt, công
việc quản lý con người càng trở nên phức tạp. Việc quản lý con người bao gồm nhiều vấn đề như
tâm lý, sinh lý, xã hội, triết học, đạo đức học, dân tộc học...Có thể nói, quản lý con người là một
khoa học nhưng đồng thời là một nghệ thuật-nghệ thuật lãnh đạo, chỉ huy, lôi cuốn con người hoạt
động theo một mục tiêu chung của tổ chức. Đặc biệt, trong nền kinh tế chuyển đổi, sự biến động
mạnh mẽ của môi trường kinh doanh, tính chất khốc liệt của cạnh tranh và yêu cầu phải đáp ứng
nhu cầu ngày càng cao của nhân viên trong nền kinh tế thị trường đã và đang tạo ra sức ép lớn, đòi
hỏi các nhà quản trị phải có những quan điểm mới, lĩnh hội được những phương pháp mới và nắm
vững được những kỹ thuật mới về quản trị con người.
Trong điều kiện hiện nay chỉ có thể thực sự phát huy được tiềm năng của nguồn nhân lực
nếu các nhà quản trị biết tuyển chọn được nhân tài, biết sắp xếp, bố trí cán bộ đúng người, đúng
việc, đúng thời điểm, đồng thời có kế hoạch đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ cho người lao
động để họ có đủ kỹ năng và kiến thức làm chủ công nghệ hiện đại, không ngừng nâng cao năng
suất và chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Mặt khác, việc tìm ra cách thức tốt nhất để đánh giá đúng
năng lực hoàn thành công việc của nhân viên để thực hiện trả công và đãi ngộ xứng đáng, cũng là
một yếu tố rất quan trọng để nhân viên gắn bó lâu dài với doanh nghiệp, tích cực tích luỹ kinh
nghiệm, phát huy sáng kiến trong công việc để cống hiến cho doanh nghiệp và cũng chính là để
nâng cao lơị ích của chính bản thân họ.
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận, kinh nghiệm tiên tiến trên thế giới và thực
trạng quản trị nguồn nhân lực ở Việt Nam, cũng như trước yêu cầu đổi mới quản lý kinh doanh
của doanh nghiệp, chúng tôi đã tổ chức biên soạn tài liệu hướng dẫn học tập “quản trị nguồn nhân
lực” cho sinh viên hệ Đào tạo từ xa ngành Quản trị kinh doanh của Học viện Công nghệ Bưu
chính Viễn thông.
Mặc dù nội dung của quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp rất rộng, nhưng với đối
tượng là sinh viên hệ đào tạo từ xã, nên tài liệu này chỉ tập trung nêu những nội dung cơ bản nhất
và hướng người học có thể nắm được một số vấn đề cơ bản và quan trọng nhất của quản trị nhân
lực như kế hoạch hoá nguồn nhân lực, phân tích và mô tả công việc, thu hút, đào tạo, phát triển và
duy trì nguồn nhân lực, đánh giá nguồn nhân lực, trả công lao động và thực hiện các mối quan hệ
lao động…).
2
Mặc dù đã hết sức cố gắng, nhưng chắc chắn cuốn tài liệu nà không thể tránh khỏi nhứng
thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn đọc để tiếp tục hoàn thiện và nâng cao
chất lượng của cuốn tài liệu này.
Hà Nội, Tháng 9 năm 2006
Tác giả
Chương 1: Khái quát về quản trị nguồn nhân lực
3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC
GIỚI THIỆU
Mục đích yêu cầu:
Sau khi học xong chương này, học viên phải đạt được các yêu cầu sau:
Nắm được vai trò của nhân tố con người trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp, từ đó thấy được tầm quan trọng của công tác quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp.
Nhận thức được các mục tiêu mà hoạt động quản trị nhân lực cần phải đạt tới, đông thời
biết phân tích để lựa chọn chính sách quản trị nhân lực phù hợp nhằm đạt được các mục tiêu dự
kiến.
Biết phân tích các nhân tố môi trường ảnh hưởng đến công tác quản trị nhân lực để làm cơ
sở cho việc xây dựng chiến lược nguồn nhân lực của doanh nghiệp.
Nội dung chính:
- Khái niệm, vai trò của nguồn nhân lực và quản trị nguồn nhân lực.
- Các triết lý của quản trị nhân lực
- Mục tiêu, nguyên tắc của quản trị nhân lực
- Các chính sách của quản trị nhân lực
- Môi trường và thách thức của quản trị nguồn nhân lực
NỘI DUNG
1.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC
Quản trị nguồn nhân lực (Human Resource Management) liên quan đến hai vấn đề cơ bản
“quản trị” và “nguồn nhân lực”. Quản trị là quá trình làm cho những hoạt động được hoàn thành
với hiệu quả cao, bằng và thông qua người khác. Vấn đề quản trị có sự phối hợp giữa tính khoa
học và nghệ thuật lãnh đạo. Các doanh nghiệp đều có nguồn lực, bao gồm tiền bạc, vật chất, thiết
bị và con người cần thiết để tạo ra hàng hoá và dịch vụ mà doanh nghiệp đưa ra thị trường. Hầu
hết các doanh nghiệp đều xây dựng các thủ tục và qui chế về cung cấp nguyên vật liệu và thiết bị
nhằm bảo đảm việc cung cấp đầy đủ chúng khi cần thiết. Tương tự như vậy các doanh nghiệp cần
phải quan tâm đến qui trình quản lý con người - một nguồn lực quan trọng của nó.
1.1.1. Nguồn nhân lực
a. Khái niệm
Nhân lực được hiểu là toàn bộ các khả năng về thể lực và trí lực của con người được vận
dụng ra trong quá trình lao động sản xuất. Nó cũng được xem là sức lao động của con người - một
nguồn lực quý giá nhất trong các yếu tố của sản xuất của các doanh nghiệp. Nhân lực của doanh
nghiệp bao gồm tất cả những người lao động làm việc trong doanh nghiệp.
b. Vai trò của nguồn nhân lực
