Quảng Nam

Qu ngả

Nam

Gi i thi uớ ệ

chung

Qu ng Nam là m tả ộ

t nh thu c vùngỉ ộ

Duyên H i Namả

Trung B , Vi t Nam,ộ ệ

ph ng Nam".ươ

Qu ng Nam cònả

đ c bi t đ n làượ ế ế

vùng đ t "Đ a Linhấ ị

Nhân Ki t", Ngũệ

Ph ng T Phi n i đãụ ề ơ

sinh ra nhi u hi n tàiề ề

cho đ t n c. Qu ngấ ướ ả

Nam còn n i ti ng là đ a ph ng đi đ u trong kháng chi n ch ng gi c ngo i xâm ổ ế ị ươ ầ ế ố ặ ạ [1].

V trí đ a lýị ị

Hành chính

Qu ng Nam có 18 đ n v hành chính c p huy n bao g m 2 thành ph và 16 huy n:ả ơ ị ấ ệ ồ ố ệ

T nh Qu ng Namỉ ả

S đ n v hành chínhố ơ ị

c p xãấ

Thành ph ốTam

Bình 384,75 186.964 486 21 xã, 01 th tr nị ấ

Huy n ệB c Tràắ

My 823,05 36.650 45 12 xã, 01 th tr nị ấ

Huy n ệNam

Trà My 822,53 21.139 26 10 xã

Huy n ệNúi

Thành 533,03 142.020 266 16 xã, 01 th tr nị ấ

Huy n ệPh cướ

Huy n ệTiên

Huy n ệNông

Huy n ệĐông

Huy n ệTây

Giang 910,2 13.992 15 10 xã

Huy n ệDuy

Huy n ệQuế

Thành là Ch Mân và vua Đ i Vi t là Tr n Nhân Tông, vua Ch Mân dâng hai ế ạ ệ ầ ế châu Ô

t c Thu n Châu (b c H i Vân) và ứ ậ ắ ả châu Rí t c Hóa Châu (Nam H i Vân) làm sính lứ ả ễ

c i con gái vua Tr n Nhân Tông là công chúa Huy n Trân. Ng i Vi t d n đ nh cướ ầ ề ườ ệ ầ ị ư

t i hai vùng đ t m i, ng i Chiêm Thành lùi d n v vùng đ t còn l i phía Nam c aạ ấ ớ ườ ầ ề ấ ạ ủ

v ng qu c.ươ ố

Năm 1402, nhà H thay th nhà Tr n. Nhà H chia Hóa Châu thành 4 châu nh h n làồ ế ầ ồ ỏ ơ

Thăng Châu, Hóa Châu, T Châu và Nghi Châu và đ t An Ph S cai tr ư ặ ủ ứ ị [2].

Năm 1471, sau khi chi m vùng đ t phía Nam Thu n Hóa cho đ n đèo Cù Mông, vua Lêế ấ ậ ế

Thánh Tông l p thêm đ n v hành chính th 13 - Th a Tuyên Qu ng Nam g m 3 ph :ậ ơ ị ứ ừ ả ồ ủ

Thăng Hoa, T Nghĩa và Hoài Nh n (nay là Qu ng Nam, Qu ng Ngãi, Bình Đ nh).ư ơ ả ả ị

gian t n t i 15 th k . D i tri u Lê Thánh Tông (năm 1471), Qu ng Nam tr thànhồ ạ ế ỷ ướ ề ả ở

m t b ph n c a Đ i Vi t và trong th i đi m Tr nh-Nguy n phân tranh, Qu ng Namộ ộ ậ ủ ạ ệ ờ ể ị ễ ả

thu c quy n cai qu n c a chúa Nguy n (t năm 1570). H i An đ c ch n là đi mộ ề ả ủ ễ ừ ộ ượ ọ ể

giao th ng duy nh t v i th gi i khi đó nên nhi u th ng gia n c ngoài hay g iươ ấ ớ ế ớ ề ươ ướ ọ

Qu ng Nam Qu c. B ng lao đ ng sáng t o, Qu ng Nam đã góp ph n vào ti n trìnhả ố ằ ộ ạ ả ầ ế

m n c c a dân t c và t o l p cu c s ng ph n vinh c a m t vùng - x Qu ng. Biênở ướ ủ ộ ạ ậ ộ ố ồ ủ ộ ứ ả

niên s th i Nguy n đã chép v giai đo n này nh sau: “Chúa tr n h n 10 năm,ử ờ ễ ề ạ ư ở ấ ơ

(chúa Tiên Nguy n Hoàng) chính s r ng rãi, quân l nh nghiêm trang, nhân dân đ u anễ ự ộ ệ ề

c l c nghi p, ch không hai giá, không có tr m c p. Thuy n buôn các n c đ nư ạ ệ ợ ộ ướ ề ướ ế

nhi u. Tr n tr nên m t đô h i l n”.ề ấ ở ộ ộ ớ

Đ n gi a th k XVII, chính quy n đàng Trong nhanh chóng suy y u, n n chi m đo tế ữ ế ỷ ề ế ạ ế ạ

và t p trung ru ng đ t di n ra gay g t, thu khóa ngày càng tăng… Quan l i l i d ngậ ộ ấ ễ ắ ế ạ ợ ụ

hành h , u l u, c tình tăng gi m, sinh s làm kh dân. Tr c hoàn c nh đó, khiạ ẩ ậ ố ả ự ổ ướ ả

phong trào Tây S n bùng n , nhân dân Qu ng Nam đã h ng ng m nh m . Mùa thuơ ổ ả ưở ứ ạ ẽ

năm 1773, khi quân Tây S n kéo ra Qu ng Nam, nhân dân Qu ng Nam đã ph i h pơ ả ả ố ợ

cùng nghĩa quân ph c kích B n Đá (Th ch Tân, Thăng Bình, Qu ng Nam) đánh b iụ ở ế ạ ả ạ

quân c a chúa Nguy n do các t ng Nguy n C u Th ng, Nguy n H u Sách… chủ ễ ướ ễ ử ố ễ ữ ỉ

Năm 1831, vua Minh M ng đ i tr n và doanh thành t nh. Qu ng Nam chính th c trạ ổ ấ ỉ ả ứ ở

thành t nh t năm này. T nh Qu ng Nam đ c chia thành 8 ph , huy n g m Hòa Vang,ỉ ừ ỉ ả ượ ủ ệ ồ

Đ i L c, Duy Xuyên, Đi n Bàn, Qu S n, Thăng Bình, Tam Kỳ, và Tiên Ph c.ạ ộ ệ ế ơ ướ

Năm 1888, d i th i vua Thành Thái Đà N ng th tách kh i Qu ng Nam đ tr thànhướ ờ ẵ ị ỏ ả ể ở

đ t nh ng đ a c a th c dân Pháp.ấ ượ ị ủ ự

Sau Hi p đ nh Gonèvo, d i th i ch đ Vi t Nam C ng Hòa t nh Qu ng Nam (1956)ệ ị ướ ờ ế ộ ệ ộ ỉ ả

b chia thành hai t nh m i là ị ỉ ớ Qu ng Namả phía B c g m các qu n Hòa Vang, Đ iở ắ ồ ậ ạ

L c, Đi n Bàn, Duy Xuyên, Đ c D c, Hi u Nh n, Qu S n, Hi u Đ c, và Th ngộ ệ ứ ụ ế ơ ế ơ ế ứ ườ

Tín và Qu ng Tínả phía Nam g m Thăng Bình, Tiên Ph c, H u Đ c, Lý Tín, Hi pở ồ ướ ậ ứ ệ

Đ c và Tam Kỳ.ứ

quy t đ nh sáp nh p hai t nh Qu ng Nam, Qu ng Tín và Thành ph Đà N ng thành l pế ị ậ ỉ ả ả ố ẵ ậ

t nh Qu ng Nam-Đà N ng v i Đà N ng là t nh l . T nh Qu ng Nam-Đà N ng g mỉ ả ẵ ớ ẵ ỉ ị ỉ ả ẵ ồ

(nay là Qu S nế ơ và Nông S nơ), Thăng Bình, Hi p Đ cệ ứ , Tiên Ph cướ , Trà My (nay là

B c Trà Myắ và Nam Trà My, Núi Thànhvà 2 th xã Tam Kỳ(nay là thành ph t nh l Tamị ố ỉ ị

Kỳ và huy n Phú Ninh và th xã H i An (nay là thành ph ệ ị ộ ố H i Anộ)

Đi u ki n t nhiênề ệ ự

Đ a hìnhị

Qu ng Nam có h ng đ a hình nghiên d n t Tây sang Đông hình thành 3 ki u c nhả ướ ị ầ ừ ể ả

quan sinh thái rõ r t là ki u núi cao phía Tây, ki u trung du gi a và d i đ ng b ngệ ể ể ở ữ ả ồ ằ

ven bi n. Vùng đ i núi chi m 72% di n tích t nhiên v i nhi u ng n cao trên 2.000mể ồ ế ệ ự ớ ề ọ

nh núi Lum Heo cao 2.045m, núi Tion cao 2.032m, núi Gole - Lang cao 1.855m (huy nư ệ

Ph c S n)ướ ơ [4]. Núi Ng c Lĩnh cao 2.598m n m gi a ranh gi i Qu ng Nam, Kon Tumọ ằ ữ ớ ả

ch u nh h ng c a mùa đông l nh mi n B c. Nhi t đ trung bình năm 25,4ị ả ưở ủ ạ ề ắ ệ ộ oC, Mùa

đông nhi t đ vùng đ ng b ng có th xu ng d i 20ệ ộ ồ ằ ể ố ướ oC. Đ m trung bình trong khíộ ẩ

đ t 84% ạ[6]. L ng m a trung bình 2000-2500mm, nh ng ph n b không đ u theo th iượ ư ư ấ ố ề ờ

gian và không gian, m a mi n núi nhi u h n đ ng b ng, m a t p trung vào cácư ở ề ề ơ ồ ằ ư ậ

tháng 9 - 12, chi m 80% l ng m a c năm; mùa m a trùng v i mùa bão, nên các c nế ượ ư ả ư ớ ơ

bão đ vào mi n Trung th ng gây ra l đ t, lũ quét các huy n trung du mi n núi vàổ ề ườ ở ấ ở ệ ề

gây ng p lũ các vùng ven sông.ậ ở

Sông ngòi