41
QUY TRÌNH K THUT LÀM TEST NI BÌ
I. ĐẠI CƯƠNG
- Test da để giúp xác định được các nguyên nhân gây d ng
- Test ly da (SPT): test xác định d nguyên d ng qua trung gian IgE.
Test này được áp dng rng rãi, nguy cơc dng ph thp, giá tr cao khi test
được làm đúng k thut.
II. CH ĐỊNH
Th phn ng khi làm test ly da âm tính.
- Thuc kháng sinh: penicilin, streptomycin
- Làm test d nguyên th phn ng d ng
- Huyết thanh: kháng un ván, kháng nc rn
Phòng bnh:
- Tiêm vacxin BCG phòng lao cho tr sơ sinh
III. CHNG CH ĐỊNH
- Người bnh đang b các bnh cp tính
- Người bnh đang trong cơn hen cp
- Người bnh thương tn da toàn thân (vùng da lành không đủ để làm
test hoc d gây sai lch khi đọc kết qu).
- Người bnh đang dùng các thuc:
+ antihistamin đường ung trong vòng 10 ngày
+ corticoid bôi da ti ch trong vòng 10 ngày
+ thuc an thn, thuc ng
+ (Các thuc nh mt kháng histamine, thuc giãn phế qun, corticoid
hít hay ung: không nh hưởng).
IV. CHUN B
1. Người thc hin
- Nhân viên y tế có kinh nghim và được tp hun v k thut làm test.
- Tâm lý thoi mái.
- Trang phc đầy đủđúng theo quy định.
- V sinh tay theo quy trình.
2. Bnh nhi và gia đình bnh nhi
- Chào hi, gii thiu tên và chc danh.
42
- H sơ bnh án.
- Thông o cho bnh nhi gia đình bnh nhi v k thut sp làm (bao
gm tác dng, tai biến và x trí nếu có) để bnh nhi gia đình bnh nhi yên tâm
phi hp.
- Gia đình ký giy cam kết làm test (vi thuc/vaccine).
- Kim tra nh trng bnh nhi trước khi m test (DHST, tình trng da ca
tr).
- c định bnh nhi đã không s dng c thuc kháng histamine đường
ung, bôi thuc corticoid ít nht trong vòng 10 ngày trước ngày làm test dùng
các thuc an thn.
- Đặt người bnh tư thế thoi mái và d thao tác.
3. Chun b môi trường
3.1 Địa đim
Ti bnh phòng, phòng khám hay phòng test đủ trang thiết b cp cu.
3.2. Dng c cp cu
- B chng shock
- Bóng, mask
- B đặt ni khí qun
- ng ni khí qun phù hp
- Máy monitor
- Huyết áp
- Máy hút
- Ôxy
- ADRENALIN 1/1.000: ly sn 0,01 ml/kg
- Thuc giãn phế qun:
+ antihistamine
+ Corticoid
- Dung dch NaCl 0,9%
3.3.Chun b vt liu
- Bông cn 700
- Giy thm, bút
- Kim làm test (lancet, multitest, duotip)
- Chng dương và chng âm
43
- Các d nguyên được chun hóa, các loi thc ăn/thuc theo ch định ca bác sĩ.
- Đồng h bm thi gian
- Thước đo, băng dính trong
- H sơ bnh án.
V. CÁC BƯỚC TIN HÀNH TEST NI BÌ (IDR)
- Ra tay
- Thc hin 5 đúng
- Pha thuc vi nhiu nng đ (chú ý nng độ gây kích ng da ca thuc) ly
0.02 ml thuc vào bơm tiêm. Chng âm là Nacl 0.9%.
- Bc l vùng tiêm và xác định v trí tiêm:
+ 1/3 trên mt trước trong cng tay (th phn ng)
+ 1/3 trên mt trước ngoài cánh tay trái (tiêm vacxin BCG)
- Sát khun da vùng tiêm t trong ra ngoài (2 ln), để da khô
- Ghi tên thuc tiêm cùng nng đ, chng âm (nếu th phn ng)
- Điu dưỡng sát khun tay
- Tiến hành tiêm:
+ Đâm kim: tay trái nm cht mt sau cng tay hoc cánh tay người bnh
căng da nơi tiêm. Tay phi cm bơm tiêm, mt vát kim tiêm nga lên trên.
+ Đâm kim 1 c 150 so vi mt da, ch đưa quá mt vát ca kim khong 2 mm
để mũi kim trong da.
+ Gi kim song song vi mt da bng cách đặt ngón tay cái n tay trái lên phn
đầu ca bơm tiêm.
+ Dùng ngón tay cái bàn tay phi n pít tông. Bơm thuc vào cm giác nng
tay, nơi tiêm ni cc tương ng vi 3-4mm, sn da cam, u da t hng chuyn
sang màu trng bch.
- Quan sát người bnh khi bơm thuc
- Rút kim nhanh căng da nơi tiêm, không n bông, không sát khun li nơi
tiêm (nếu tiêm vaccin phòng bnh).
- Giúp bnh nhi tr v tư thế thoi mái và hướng dn nhng điu cn thiết
- Theo dõi tr trong và sau khi tiêm, đọc kết qu sau 20 - 30 phút
- Thu dn dng c, hy ng tiêm dùng mt ln vào thùng an toàn
- Ra tay
- Ghi chép s tiêm, h sơ bnh án
VI. THEO DÕI NGƯỜI BNH
44
- Theo bng checklist
- Nếu bt k triu chng o xut hin: ngng test ngay x trí theo
tng mc độ phn ng
VII. X TRÍ
Mt s tai biến và cách x trí:
- Người bnh th xy ra shock phn v=> cách x trí: theo phác đồ
chng shock.
- Khong cách gia các test quá gn (<2 cm), c phn ng b chng lp
(không th nhìn thy riêng r) => Cách x trí: làm đúng quy trình k thut.
- Gây chy máu, th dn ti kết qu dương tính gi => Cách x trí: làm
đúng quy trình k thut.
- Dng c chích không thâm nhp hết o da, dn ti kết qu âm tính gi
(hay gp khi dùng dng c plastic)=> Cách x trí: làm đúng quy trình k thut.
- Dung dch d nguyên b lan rng khi làm test hoc khi lau thm dch.
Người bnh b chng da v ni: không phân tích đưc kết qu => loi kết
qu.
TÀI LIU THAM KHO:
1. Bnh vin Nhi Trung ương, 2012,i ging Điu dưỡng định hướng Nhi khoa
2. Bnh vin Nhi Trung ương, 2015, Quy trình k thut Điu dưỡng Nhi khoa
3. Bài ging ca bác sĩ theo khung chương trình đào to cho bnh vin v tinh
liên tc được Hi đồng cp bnh vin thm định.
4. Sách chuyên đề Pháp- Vit s 2-2010, bnh lý v d ng.
5. Trang web đáng tin cy: http://dermnetnz.org/dermatitis/atopic.html,
http://www.rch.org.au/rchcpg/index.cfm?doc_id=9971.
6. David A. Khan. Drug Challenges: Indications, Procedures, Risk, and Safety
Outcomes. Southwestern Medical center.
7. Romano A et al. Allergy 2004;59:1153-1160