RÉCAMIER NGƯỜI MẪU CỦA NHIỀU TÁC PHẨM HỘI HỌA, ĐIÊU KHẮC

RÉCAMIER NGƯỜI MẪU CỦA

NHIỀU TÁC PHẨM HỘI HỌA,

ĐIÊU KHẮC

Récamier (1777- 1849), người đàn bà nổi danh

về: Trí tuệ và sắc đẹp - người bạn trung thành

của Chateaubriand.

Một đêm hè ngọt ngào của Paris, tại phòng

khách trong lâu đài sang trọng rực rỡ. Ngồi đối

diện ngài Chateaubriand là hai người phụ nữ

quí phái xinh đẹp, lộng lẫy và chàng phóng viên

lịch lãm hào hoa. Trong không khí vui vẻ, bỗng

chàng phóng viên hóm hỉnh đưa tay về phía bà FRANCOIS Germaine de Stael và bà Récamier cất tiếng hỏi: GÉRARD (1770- Thưa ngài Chateaubriand, nếu bây giờ nước 1837) - Bà Récamier dâng ngập hết thành Paris thì ngài sẽ cứu ai -sơn trong hai người phụ nữ này? Chateaubriand nở dầu,1800,225x145cm, một nụ cười trả lời: Ông biết đấy, bà Germaine Bảo tàng Louvre de Staèl là người nổi tiếng có nhiều tài năng mà

khắp thành Paris đều ngưỡng mộ, thì việc bơi

để tự cứu mình là lẽ tất nhiên, nên tôi sẽ cứu bà Récamier... Một trận

cười để tán dương cho câu hỏi, câu trả lời.

Tên thật của Récamier là Jeaune Francoise Bemard. Sinh ngày 04 tháng

12 năm 1777 tại thành phố Lyon. Thân sinh bà làm trong ngân hàng ở

Lyon, năm 1784 dọn về Paris do sự bảo trợ của bộ trưởng Calonne.

Ông cụ nhờ nuôi dạy con gái ở Villefranche, sau đó ở Lyon trong tu

viện Paris - phố Saints Peres. Từ rất sớm Récamier đã được hưởng một

nền giáo dục nghệ thuật toàn diện. Thày dạy vẽ của bà là Hubert Robert

hoạ sĩ phong cảnh Pháp (1733-1808).

Ngày 24 tháng 4 năm 1793 bà kết hôn với ông chủ nhà băng Jacques

Roz Récamier rất giàu và rất già. Cuộc hôn nhân chóng vánh, lặng lẽ

đầy bất ngờ đến với bà - do sự sắp xếp của gia đình. Chồng bà rất vui

tính, ông luôn tôn trọng, chăm sóc và thương bà hết mực như con gái.

Ông không thể làm trọn nghĩa người chồng vì cách bà 27 tuổi...

Năm 1798, nhân lúc chồng bà mua lại khách sạn Necken, bà có dịp kết

thân với Germaine de Stael - nữ văn sĩ đã miêu tả bà trong cuốn

Corinne. Vào thời kỳ Tổng tài- sau Cách mạng Pháp (1790-1802), bà

đã tập hợp chung quanh mình ngày càng nhiều những người hâm mộ

mình như: Adrien Mathieu de Montmorency, Lucien Bonnaparte,

Moreau, Bernadotte - các bậc quyền quý, giai nhân, chính khách của

nước Pháp và cả Châu Âu. Bà có biệt tài tinh tế làm nản lòng những kẻ

say mê bà nhưng không hề mang tính cự tuyệt.

Pouché bộ trưởng Bộ Nội Vụ, quận công Otrante dưới triều đại đế

chính thứ nhất có ý định sử dụng sức mạnh đó của bà phục vụ nhà Vua

nên mời Récamier làm phu nhân danh dự trong cung đình, bà từ chối,

do đó đã đứng sang phía đối địch với nhà Vua.

Chồng bà bị lâm vào cảnh khó khăn về tài chính, bà lui về ở ẩn ở

Poppet tại nhà bà Germaine de Stael, ở đây bà gặp Hoàng thân Auguste

nước Phổ - cháu nhà vua Fréderie đại đế. Thời gian này bà định ly hôn,

chồng bà cũng ưng thuận, nhưng trớ trêu thay cuộc ly hôn lại không

thành.

Chồng bà bi lưu đày theo lệnh của Hoàng đế, bà rút về ở hẳn trong gia

đình chồng, ở đây bà đã chinh phục được nhà văn trẻ hiền dịu Balangse

cũng như hồi nào bà đã chinh phục nhà văn Amprère.

Năm 1813 bà đi du lịch sang Italia . Trong những năm 1814- 1815

Récamier giao du rất thân mật với Benjamin Constant. Khi đó, Ngân

hàng nhà Récamier lại bị thua thiệt lớn lần hai trong việc kinh doanh.

Năm 1819 bà lại lui về tu viện Abbaye au Bois, và ở đây đến năm

1849, từ đấy càng ngày Récamier càng kết giao thân thiết với

Chateaubriand. Mặc dù ông rất yêu quý người bạn gái nhưng đôi lúc

ông lại làm bà đau đớn vì tính cáu kỉnh tàn bạo của mình. Đến nỗi năm

1824 bà phải lánh sang Roma, nhưng rồi cuối cùng theo tiếng gọi của

con tim, Récamier lại trở về với Chateaubriand, từ đó họ sống với nhau

để an ủi, khuây khỏa tuổi già khi đã biết mình nhầm lẫn.

Năm 1846 Récamier lại từ chối lời cầu hôn của Chateaubriand!...

Tháng 7 năm 1848 Chateaubriand, trước lúc tắt thở đã nói lời cuối cùng

: “Lúc nào ta cũng nghĩ tới nàng!”. Bà Récamier cuối đời bị mù lòa,

nhiễm bệnh dịch tả. Ngày 5 tháng 5 năm 1849 bà cũng qua đời, an nghỉ

tại nghĩa trang Montmartre.

Đám tang của bà trọng thể và đặc biệt, những phụ nữ đều mặc đồ trắng.

Bà là người tình, là người bạn trung thành của Chateaubriand, nhưng

lại là người thù của Napoleon đệ nhất.

Bà không muốn là nhà văn, vì thế bà căn dặn sau khi mất, tất cả thư từ

bút tích của bà phải được thiêu hủy. Song lời dặn của bà không được

thực hiện hoặc chỉ thực hiện một phần. Nhờ đó mà có được tài liệu đề

giúp người cháu gái viết được hai tập sách về bà. Đó là công trình của

Amelie Lenormand cháu gái và là con nuôi của bà:

- Tập thứ nhất: Récamier - Hồi ký và thư từ rút trong tài liệu của bà -

Paris 1852.

- Tập thứ hai: Bà Récamier - Bạn bè thời trẻ và thư từ thân mật của bà -

Paris 1872.

* Các tác phẩm Mỹ thuật phô diễn vẻ đẹp của Récamier

Trí tuệ và sắc đẹp của bà Récamier đã gợi cảm hứng sáng tạo cho

những danh họa những nghệ sĩ đương thời. Bức chân dung Quý bà

Récamier của Jacques Louist David (1748 -1825) - họa sĩ cung đình số

một mô tả gương mặt trung tâm của trường phái Tân cổ điển biểu

tượng vẻ đẹp chính của nước Pháp vào những năm 1784 - 1787. Ông

vẽ tác phẩm này năm 1800 bằng màu dầu trên vải, khổ (174cm x 224

cm). Hiện nay tranh bày ở bảo tàng Louvre, tác phẩm nổi tiếng vang

dội trong hội họa Pháp và cả Châu Âu.

Người mẫu tự ý thức được sự quyến rũ này, chăm chú tới tác dụng mà

sự quyến rũ gây ra cho họa sĩ. Xung quanh bà Récamier là sự đơn giản

được nghiên cứu kỹ, họa sĩ đã đưa lên được sắc đẹp của bà và làm

người xem cũng cảm nhận được bà rất đẹp. Đặt mẫu với tư thế nửa

ngồi nửa nằm- bà thư thái vì vững tin sức mạnh sự quyến rũ của mình

đằng sau dáng điệu lạnh lùng. Nhưng người vẽ cố gắng đi qua cái bề

ngoài đó và đó là điều càng làm cho cái nhìn trở nên sắc bén hơn, nhạy

cảm hơn. Tác phẩm là Nàng thơ đầu tiên của thời kỳ lãng mạn Pháp!

Từ điển đã dẫn “Gợi tình một cách lạnh lùng!”. Sự hiện thân hoàn hảo

của cái quyến rũ Tân cổ điển. Nhưng đáng tiếc đó chỉ mới là một phác

thảo.

Pho tượng bán thân bằng đá cẩm thạch của nhà điêu khắc ý Antonio

Canova (1757 -1825) có giá trị tương đương với bức tranh bà Récamier

của David. Nghệ sĩ Antonio Canova danh tiếng quốc tế đã từ chối sự cố

vời ông tới Paris của Hoàng đế Napoléon.

René Magritte (1898-1967) họa sĩ hàng đầu Siêu thực người Bỉ, ông đã

vẽ Récamier nhại lại bằng bút pháp Siêu thực tự nhiên theo tranh của

David.

Năm 1802, Fancois Gérard (1770- 1837) vẽ chân dung toàn thân bà

Récamier, mầu dầu trên vải khổ (225cmx145cm) bày ở Louvre. Năm

1805 ông lại vẽ chân dung bà, khổ 225cmx148cm bày ở Carnavalet -

Paris, ông là học trò cưng của David. Antoni Jean Gros (1771 - 1835)

vẽ bà Récamier vào năm 1825, khổ 2781cm x2191cm. Ông là gương

mặt hàng đầu của chủ nghĩa lãng mạn, là họa sĩ chiến trận chính thức đi

theo các chiến dịch của Napoléon. Học trò của ông là Delacroix

Géricault, Bonington. Họa sĩ Eulalie Morin vẽ chân dung Récamier

bằng mầu dầu trên vải, khổ 115cm x 87cm bày ở Chauteau de

Versailles.

Hai pho tượng Récamier của nhà điêu khắc nổi tiếng Joseph Chinard

(1756 - 1813). Một bức tại bảo tàng Malibu CA. USA sáng tác 1801 -

1802, một bức tại bảo tàng Beaux Art Paris sáng tác 1805-1806.

Yessica Vazquez, Vinicius Pradella, Firmin Masot... đều đã vẽ chân

dung bà Récamier. Một huy chương bằng đồng sử dụng chân dung bà

Récamier của nhà điêu khắc David de Angers (1788 - 1856) thuộc

trường phái lãng mạn, ông là người làm phù điêu trán tường đền thờ

Panthéon ở Paris. Bà là người mẫu cho pho tượng bán thân của Bétrix

de Canova.

Tên bà Récamier đã được đặt cho một đường phố, cho một trường

trung học. Tranh của Gérard vẽ bà được in lên tem 12Franc, phát hành

vào năm 1950, nhiều sản phẩm lấy tên bà, nhiều công ty, hãng buôn lớn

lấy tên bà. Bà là đề tài cho nhiều cuộc hội thảo: “Récamier là ai?”,

nhiều triển lãm, nhiều bài báo, nhiều cuộc bán đấu giá. Bà có tên trong

từ điển La Rousse

Hoàng Nguyên Đoan