SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài : “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ XÂY DỰNG TRƯỜNG MẦM NON LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI ”
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Như chúng ta đã biết, con người chỉ thích nghe những cái mà bản thân chưa
biết, khám phá những điều chưa hiểu, trẻ em cũng thế, chỉ tích cực khám phá, tìm tòi,
thích học cái chưa có. Vì vậy, muốn trẻ học tập tích cực, giáo viên không dạy trẻ cái
mà trẻ đã biết mà phải dạy trẻ cái trẻ cần, điều mà trẻ thích nghe. Nhu cầu khám phá,
tìm hiểu về thế giới xung quanh xuất hiện từ khi trẻ còn nhỏ, trẻ càng lớn thì nhu cầu
đó ngày càng lớn hơn. Tuy nhiên vốn sống, vốn kinh nghiệm của trẻ hầu như chưa có,
trẻ chưa thể tự khám phá được nên người lớn là cầu nối giúp đỡ, tổ chức, hướng dẫn
trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm tạo điều kiện cho trẻ làm quen, khám phá các sự
vật hiện tượng về môi trường. Qua đó giúp trẻ được giao tiếp, chia sẽ với bạn và học
từ mọi người, suy ngẫm để suy nghĩ và vận dụng những điều đã lĩnh hội được vào
việc giải quyết các tình huống, tích luỹ được vốn sống, vốn kinh nghiệm và dần hình
thành những kiến thức, kỹ năng về tự nhiên xã hội, giúp trẻ được phát triển toàn diện
về các lĩnh vực.
Trẻ mầm non vui chơi chính là hoạt động chủ đạo của trẻ qua vui chơi có thể
phản ánh hiện thực xung quanh trẻ một cách sáng tạo và độc đáo ngay từ những lớp
đầu cấp như 3- 4 tuổi, 4-5 tuổi trẻ đã tiếp thu những kiến thức sơ đẳng thông qua các
trò chơi. Ở lứa tuổi mẫu giáo vui chơi là hoạt động chủ đạo, giữa hoạt động vui chơi
và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Khác với người lớn trẻ em thực sự
học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội tri thức tiền khoa học ở trường mầm non. Trẻ được học
tập, vui chơi dưới nhiều hình thức qua các giờ sinh hoạt, hoạt động chung, hoạt động
góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều...Với nhiều loại trò chơi khác nhau như trò
chơi đóng vai mô phỏng, tái tạo lại những hành động của người lớn hay nói cách khác
cuộc sống của người lớn được trẻ thu nhỏ và thể hiện qua những trò chơi đóng vai, trò
chơi dân gian, trò chơi có luật, trò chơi học tập…
Trong những năm qua cùng với sự phát triển của các bậc học khác, bậc học
mầm non là một bậc học đã có nhiều đóng góp to lớn, thực sự có trách nhiệm gieo
những hạt giống tốt, mầm non tốt tạo tiền đề vững chắc cho nhiệm vụ giáo dục đào
tạo cho thế hệ trẻ mai sau.
Thực tế hiện nay, nhiều giáo viên mầm non đã miệt mài, trăn trở, mong muốn
và quyết tâm đổi mới song trong khi thực hiện lại rơi vào lúng túng, mất phương
1
hướng, chính vì vậy chỗ đứng của việc dạy học mang tính chất truyền dạy lĩnh hội,
nhồi nhét, dập khuôn, máy móc vẫn tồn tại.
Đứng ở góc nhìn tổng thể có thể thấy việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo
dục trẻ trong một nhà trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố: trường lớp, trang thiết bị,
trình độ giáo viên, trình độ quản lý của cán bộ, công tác xã hội hoá, nhận thức của
người dân v.v… nhưng tính đến kết quả giáo dục toàn diện trên mỗi đứa trẻ mầm non
thì yếu tố phương pháp dạy học cho trẻ mầm non là yếu tố quan trọng nhất.
Để có được chất lượng giáo dục như mong đợi theo chương trình giáo dục mầm
non được Bộ GD&ĐT ban hành thì vai trò của người giáo viên được khẳng định là vô
cùng quan trọng trong phong trào đổi mới về phương pháp dạy học, đó là làm gì để
phá vỡ sự thụ động của người học, phá vỡ kiểu dạy truyền thống của giáo viên: Cô
giáo nói, trẻ lĩnh hội và làm theo. Cùng với thời gian thực hiện, chương trình GDMN
gắn với sự phát triển về mặt sinh lý đang dần hoàn thiện của trẻ. Mỗi giáo viên cần ý
thức và hiểu rằng việc đổi mới phương pháp giáo dục trẻ không đơn thuần do thực thi
nhiệm vụ theo tinh thần chỉ đạo của cấp trên mà quan trọng là do sự phát triển tâm
sinh lý của trẻ, yêu cầu phát triển của xã hội, tự nhà trường nhận thấy cần thiết phải
thay đổi để đáp ứng được yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Nhận thức tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp
công dân tý hon đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện
nay. Thực hiện chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy trong toàn ngành Giáo dục
nói chung và bậc học mầm non nói riêng. Tôi cũng xin mạnh dạn đưa ra những suy
nghĩ và hiểu biết của mình về cách thức nâng cao chất lượng chuyên môn. Là một
giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi luôn trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp
với đặc điểm của trẻ của lớp, trường. Để việc đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ
làm trung tâm không chỉ là phong trào, không chỉ được nhìn thấy trên bề nổi mà còn
được nhân rộng ở các nhà trường, ở từng lớp học và phương pháp dạy học lấy trẻ làm
trung tâm trở thành thói quen của mỗi cô giáo.
Là giáo viên trực tiếp tham gia chăm sóc, giáo dục trẻ tôi luôn trăn trở rằng:
Mình cần phải làm gì? và làm như thế nào để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm? chính vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: “ Một số biện pháp nâng
cao chất lượng thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung
tâm cho trẻ 5- 6 tuổi”.
PHẦN II: NỘI DUNG
I. THỰC TRẠNG:
Để thực hiện tốt về chương trình giáo dục mầm non theo hướng lấy trẻ làm trung
tâm. Nhiệm vụ đặt ra cho mỗi giáo viên là phải luôn tìm tòi, sáng tạo, tự học, tự bồi
2
dưỡng bản thân để luôn có những đổi mới, những sáng tạo trong công tác chăm sóc
nuôi dạy trẻ.
Với vai trò, trách nhiệm là người giáo viên trực tiếp giảng dạy trong nhà trường
tôi luôn suy nghĩ, trăn trở và chọn cho mình những nội dung, hình thức, giải pháp, xây
dựng kế hoạch và tiến hành triển khai thực hiện để việc nâng cao chất lượng giảng
dạy trong nhà trường ngày càng được nâng lên, đạt kết quả tốt trong nâng cao chất
lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Nhà trường thường xuyên chú trọng đến lĩnh vực giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm. trong các năm học qua thường xuyên bồi dưỡng kịp thời các chương trình đổi
mới luôn tạo điều kiện cho giáo viên học hỏi kinh nghiệm nâng cao trình độ chuyên
môn.
1. Thuận lợi:
- Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của Phòng giáo
dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường. Ban giám hiệu
thường xuyên chỉ đạo sát sao việc đổi mới hình thức phương pháp giáo dục trẻ.
- Nhà trường đầu tư đầy đủ đồ dùng cơ sở vật chất phục vụ cho việc chăm sóc
nuôi dưỡng, giáo dục trẻ.
- Bản thân tôi có nhiều năm dạy lớp 5 tuổi, có tinh thần trách nhiệm, luôn
quan sát nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý, thói quen của từng trẻ trong lớp. Là một
giáo viên tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ, tận tình với công việc. Luôn có
ý thức phấn đấu vươn lên, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu tạp chí, thông tin
trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc
giáo dục trẻ hằng ngày.
- Phụ huynh nhiệt tình quan tâm đến trẻ, tích cực hưởng ứng phối hợp cùng cô
giáo trong việc chăm sóc, giáo dục cho trẻ.
2. Khó khăn:
- Bản thân trong những năm qua còn nhận thức chưa sâu về phương pháp “lấy
trẻ làm trung tâm”, còn lúng túng trong việc vận dụng chương trình giáo dục mầm
non mới vào thực tế giảng dạy. Tổ chức các hoạt động còn độc lập, tách rời, mang
nặng cung cấp kiến thức cho trẻ, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo
ở trẻ, việc tạo môi trường để trẻ được học tập, tham quan khám phá ở mọi lúc mọi nơi
còn hạn chế.
- Phương pháp tổ chức các hoạt động trong chương trình chưa sáng tạo, còn
cứng nhắc.
3
- Đồ dùng, đồ chơi chưa thật sự phong phú về chủng loại, chưa có nhiều đồ
chơi phát triển trí tuệ.
- Việc quan tâm chăm sóc con em của một số phụ huynh chưa đáp ứng với nhu
cầu giáo dục ngày càng cao hiện nay. Nhu cầu về kinh tế, mưu sinh được quan tâm
nhiều hơn nhu cầu học tập. Phụ huynh chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, thái
độ hợp tác giáo dục trẻ chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. Giáo dục trẻ ở
gia đình mang tính áp đặt và thiếu làm gương tốt cho trẻ noi theo.
- Việc tiếp thu kiến thức ở trẻ lớp tôi phụ trách cũng khác nhau, có trẻ khi mới
bắt đầu cô cho làm quen trẻ đã có một số kĩ năng chơi nhất định vì trẻ mới chỉ được
tham gia chơi những trò chơi khác nhau như trò chơi đóng vai mô phỏng, tái tạo lại
những hành động của người lớn hay nói cách khác cuộc sống của người lớn được trẻ
thu nhỏ và thể hiện qua những trò chơi đóng vai, trò chơi dân gian, trò chơi có luật,
trò chơi học tập…nhưng cũng có rất nhiều trẻ chưa biết thế nào là trò chơi hoạt động
mở; kĩ năng chơi, tạo các trò chơi bằng nguyên vật liệu mở còn nhiều hạn chế.
3. Khảo sát:
Trước thực trạng tổ chức giáo viên, học sinh và quan hệ gia đình trong việc
“nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5- 6 tuổi trong trường
mầm non”.
Là một giáo viên tôi luôn trăn trở về công tác thực hiện nhiệm vụ chăm sóc
nuôi dưỡng giáo dục trẻ là hết sức quan trọng trong việc thực hiện một cách hiệu quả,
đảm bảo chất lượng và sự phát triển giáo dục toàn diện phù hợp với từng thời điểm,
đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra, nhằm thực hiện một cách hiệu quả, đảm bảo chất
lượng và sự an toàn của trẻ, sự an tâm của phụ huynh, bên cạnh đó là sự học hỏi xây
dựng cho bản thân kiến thức cơ bản về các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm,
cơ bản từ đó xây dựng và các tình huống để giải quyết mọi vấn đề một cách chính
xác, nhanh chóng có hiệu quả và tạo niềm tin cho BGH, giáo viên trong nhà trường,
phụ huynh và các em học sinh.
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Biện pháp 1: Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức và phương pháp về
“dạy học lấy trẻ làm trung tâm”.
- Xác đinh tự học, tự nghiên cứu tài liệu cũng là một việc làm không thể thiếu
được trong việc nâng cao nghiệp vụ của giáo viên nên tôi đã tìm kiếm những tài liệu,
sách vở về đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy trẻ làm trung tâm, kỹ năng nghiệp vụ
của giáo viên và tự đọc, tự nghiên cứu để rút ra được những vấn đề cần thiết đối với
giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy.
4
- Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực hoạt động nhận thức
(hoạt động khám phá trải nghiệm với môi trường tự nhiên).
- Xác định nội dung khám phá trải nghiệm nhằm phát triển nhận thức cho trẻ.
- Lựa chọn phương pháp dạy học tích cực thích hợp với nội dung phát triển
nhận thức.
- Thực hành phương pháp dạy học tích cực thích hợp nội dung phát triển nhận
thức.
- Ngoài ra tôi còn tham khảo một số tài liệu, sách báo, mạng internet để lựa
chọn và vận dụng các trò chơi dân gian, hình thức tổ chức, phương pháp vào quá trình
hoạt động, tìm ra các bài tập bổ trợ phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5- 6 tuổi
do mình phụ trách.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện cho tôi được tham gia dự giờ các
tiết dạy thể nghiệm, dạy mốc, dạy chuyên đề “ dạy học lấy trẻ làm trung tâm” tại các
trường: Trường mầm non Hoa Mai; MN Nghi Quang; và tại trường do cụm tổ chức....
Qua dự giờ của đồng nghiệp tôi rút ra những kinh nghiệm, những điểm mới, cái
hay, cái sáng tạo để áp dụng vào phương pháp giảng dạy của mình, các nội dung, chi
tiết tôi đều ghi chép, tích lũy vào sổ nhật ký. Tham khảo trên mạng về chương trình
bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên mầm non để học hỏi những tiết dạy tốt. Tham khảo
từ một số tài liệu sách, báo để làm đồ dùng đồ chơi, lựa chọn và vận dụng các trò
chơi, hình thức tổ chức vào quá trình hoạt động phù hợp với nhận thức của trẻ.
Đây là những yếu tố cần thiết, giúp giáo viên có vốn kiến thức, kinh nghiệm về
nghệ thuật sư phạm. Để làm được điều này ngoài giờ ở lớp tôi đã tranh thủ các thời
gian rảnh rỗi trong ngày để đọc các tài liệu dành cho giáo viên mầm non trong và
ngoài chương trình đó là các loại sách, tập san, Tạp chí giáo dục mầm non của BGD
và ĐT, “Bé khám phá môi trường xung quanh” của Nhà xuất bản Giáo dục. Điều tôi
tâm đắc nhất là chuyên đề hè 2015- 2016 về việc xây dựng kế hoạch lấy trẻ làm trung
tâm; Ví dụ: xây dựng về Mục tiêu của bài học lấy trẻ làm trung tâm: Trẻ sẽ đạt được
gì? Làm được gì/hoặc sẽ trở nên như thế nào.
Mục tiêu đặt ra cần cụ thể, đo được, đạt được như:
Các phần bài học Mục đích
Giới thiệu bài - Củng cố những kiến thức, kỹ năng đã học dẫn dắt học sinh
vào nội dung của bài.
- Cung cấp cho trẻ những kỹ năng cần thiết đủ để hỗ trợ cho
trẻ học trong phần phát triển bài.
Phát triển bài - Tạo cơ hội cho trẻ tiến hành các hoạt động để lĩnh hội phát
5