Đ bài: S khác bi t gi a lý thuy t và th c t vi t tít trên báoề ự ệ ữ ế ự ế ế
hi n nay.ệ
Bài làm
1. Lý thuy t v n i dung và nh ng yêu c u v tít trên báo chíế ề ộ ữ ầ ề
Trong các giáo trình gi ng d y v báo chí th ng đ a ra khái ni m, n iả ạ ề ườ ư ệ ộ
dung và yêu c u v tít trên báo chí nh sau:ầ ề ư
Tít (Đ u đ ) làầ ề tên g i c a tác ph m, làọ ủ ẩ cơ sở đ phân bi t bài báo nàyể ệ
v i bài báo khác, giúp ng i đ c dớ ườ ọ ễ dàng xác đ nh m cị ứ đ quan tr ng c aộ ọ ủ
thông tin và ch nọ đ c.ọ
Có thể nói tít là câu quan tr ng nh t trong m t bài vi t trên báo,ọ ấ ộ ế
dù là m t tin ng n hay m t phóng s . Tít cho đ c gi bi t chuy n gì đãộ ắ ộ ự ộ ả ế ệ
x y ra và vì sao đ c gi ph i quan tâm t i nó. Tít là ph n đ c gi đ cả ộ ả ả ớ ầ ộ ả ọ
tr c tiên. N u tít hay, đ c gi có th s ti p t c đ c bài báo. N u títướ ế ộ ả ể ẽ ế ụ ọ ế
h ng, toàn b bài báo công phu r t có th s b b qua.ỏ ộ ấ ể ẽ ị ỏ
* Ch c năng ch y u c a tít:ứ ủ ế ủ
•Thu hút s chú ý vào trang gi y ự ấ
•Cung c p thông tin chính trong m t cái li c m t ấ ộ ế ắ
•Giúp đ c gi l a ch n bài ộ ả ự ọ
•Khi n đ c gi mu n đ c ế ộ ả ố ọ
•T ch c trang ổ ứ
•S p x p thông tin ắ ế
* Thủ thu tậ đ t tít:ặ
- Dùng thủ pháp khác th ng: “Kườ ỵ sĩ trên mái nhà”
- Thủ pháp ngh ch lý:ị “Nh ng xác ch t bi t nói”ữ ế ế
- Thủ pháp trích d n: trích d n l i c a các nhân v t ph ng v nẫ ẫ ờ ủ ậ ỏ ấ
ho c các nhân v t cóặ ậ uy tín xu t hi n trong bài vi t.ấ ệ ế
- Thủ pháp ch i ch :ơ ữ “Thanh Hóa: đ u tầ ư từ đâu?”
- Thủ pháp nói bóng gió: “Vành móng ng a…”ự
- Thủ pháp nhân cách hóa: l yấ đ v t hay khái ni mồ ậ ệ đ thay thể ế con
ng i, nói vườ ề con ng i.ườ
- Thủ pháp nh i l i: nh i khéo l i tên sách, tên phim, tên bài hátạ ạ ạ ạ
thành ngữ t c ng ,…ụ ữ
* M t tít c n đ m b o 4 yêu c u sau:ộ ầ ả ả ầ
- Trung th cự
- H p d nẫ ẫ
- Chính xác
- Trình bày đ pẹ
Tính trung th cự
- Tít ph i ph n ánh trung th c n i dung và s c thái c a câu chuy n vàả ả ự ộ ắ ủ ệ
ph i phù h p v i nh và (ho c) đ h a kèm bài.ả ợ ớ ả ặ ồ ọ
- Bài vi t v v n đ gì và mào đ u c a bài vi t nh th nào? L y ýế ề ấ ề ầ ủ ế ư ế ấ
t ng t mào đ u (v n đ chính c a câu chuy n) đ vi t tít nh ng khôngưở ừ ầ ấ ề ủ ệ ể ế ư
đ n thu n sao chép l i mào đ u.ơ ầ ạ ầ
- Đây là m t câu chuy n vui, bu n, nghiêm túc hay nh nhàng? Câuộ ệ ồ ẹ
chuy n v m t cá nhân hay là tin v m t chính sách c a chính ph ? Đâyệ ề ộ ề ộ ủ ủ
là tin th i s hay m t bài? Hãy c g ng vi t tít đúng v i s c thái c a câuờ ự ộ ố ắ ế ớ ắ ủ
chuy n và tính ch t c a bài vi t.ệ ấ ủ ế
- N u có nh ho c đ h a kèm bài, ph i đ m b o r ng tít ph n ánhế ả ặ ồ ọ ả ả ả ằ ả
đúng n i dung nh và đ h a. Đi u này đ c bi t đúng trong tr ng h pộ ả ồ ọ ề ặ ệ ườ ợ
có nh kèm bài vì các k t qu nghiên c u cho th y h u h t đ c gi sả ế ả ứ ấ ầ ế ộ ả ẽ
nhìn nh tr c tiên khi đ c trang báo. Sau đó h đ c tít và r i m i b tả ướ ọ ọ ọ ồ ớ ắ
đ u đ c bài báo.ầ ọ
- N u bài có tít ph thì tít ph ph i phù h p v i tít chính và cùng s cế ụ ụ ả ợ ớ ắ
thái v i tít chính, dù n i dung c a tít chính và ph hoàn toàn khác nhau.ớ ộ ủ ụ
Tính h p d nấ ẫ
- Tít ph i thu hút đ c đ c gi , làm h mu n đ c bài vi t, vì v y hãyả ượ ộ ả ọ ố ọ ế ậ
dùng ngôn t s c s o và h p d n.ừ ắ ả ấ ẫ
- L a ch n t ng cho tít là v n đ đóng vai trò quy t đ nh trong vi cự ọ ừ ữ ấ ề ế ị ệ
thu hút đ c gi đ c bài vi t đó. Vì s l ng t dành cho tít không nhi u,ộ ả ọ ế ố ượ ừ ề
ph i đ m b o t ng t đ u đáng giá. Khi b n đ c bài vi t, hãy vi t raả ả ả ừ ừ ề ạ ọ ế ế
nh ng t có th dùng cho tít.ữ ừ ể
- Vì ch trên trang báo dành cho tít r t h n ch nên ph i ti t ki m t .ỗ ấ ạ ế ả ế ệ ừ
Tránh dùng hai t khi có th dùng m t t . Các nhà báo cũng th ng có xuừ ể ộ ừ ườ
h ng dùng nh ng t bóng b y đ gây n t ng cho đ c gi . C n tránhướ ữ ừ ả ể ấ ượ ộ ả ầ
dùng t bóng b y khi có th dùng t đ n gi n mà hi u qu v n v y. Trênừ ả ể ừ ơ ả ệ ả ẫ ậ
th c t , h u h t đ c gi là nh ng ng i bình th ng và b n r n, hự ế ầ ế ộ ả ữ ườ ườ ậ ộ ọ
mu n đ c ngôn t đ n gi n, d hi u và không ph i m t th i gian đ nghĩố ọ ừ ơ ả ễ ể ả ấ ờ ể
v chúng.ề
- Tránh dùng các câu sáo r ng. Nên nh đ c gi không h quan tâm t iỗ ớ ộ ả ề ớ
trình đ s d ng ngôn ng c a phóng viên mà h quan tâm t i b n thânộ ử ụ ữ ủ ọ ớ ả
tin t c.ứ
- Tránh ch i ch , vì nó có th ph n tác d ng, đ c bi t đ i v i các đ uơ ữ ể ả ụ ặ ệ ố ớ ầ
đ tin (đ i v i bài, ho c m t s phóng s đ c bi t thì có th ch i ch ).ề ố ớ ặ ộ ố ự ặ ệ ể ơ ữ
Nh ng n u mu n ch i ch thì ph i đ m b o dùng đúng cách.ư ế ố ơ ữ ả ả ả
- Hãy đ c đáo khi dùng t . Có m t s t th ng đ c báo chí s d ngộ ừ ộ ố ừ ườ ượ ử ụ
quá nhi u trong tít. Nên tránh dùng nh ng t nh v y thì tít s đ c đáoề ữ ừ ư ậ ẽ ộ
h n.ơ
- Nên tránh dùng các t vi t t t và nhi u d u ch m, ph y trong tít vìừ ế ắ ề ấ ấ ẩ
trông r i m t và khó hi u.ố ắ ể
- Dùng đ ng t ch đ ng thay vì b đ ng. Đi u này giúp tít ng n g nộ ừ ủ ộ ị ộ ề ắ ọ
h n và m nh h n.ơ ạ ơ
- Vi t đ n gi n và đ m b o r ng tít có nghĩa rõ ràng. Tránh đ a nh ngế ơ ả ả ả ằ ư ữ
thông tin ph c t p và các con s không c n thi t vào tít.ứ ạ ố ầ ế
- Nh đ ng nghi p góp ý ki n và nghiêm túc ti p thu ý ki n c a h .ờ ồ ệ ế ế ế ủ ọ
N u h th y r ng tít bài r t hay nh ng ch ng có nghĩa gì thì nhi u khế ọ ấ ằ ấ ư ẳ ề ả
năng đ c gi cũng c m th y nh v y.ộ ả ả ấ ư ậ
Tính chính xác
- Tít ph i chính xác. Chính xác đây bao hàm c v n i dung, chính t ,ả ở ả ề ộ ả
ng pháp… N u tít c a bài báo sai, đ c gi s nghĩ r ng toàn b bài báoữ ế ủ ộ ả ẽ ằ ộ
cũng sai.
- Tr c h t, ph i đ m b o ch c ch n r ng n i dung c a tít là chínhướ ế ả ả ả ắ ắ ằ ộ ủ
xác. Ngày tháng, s li u, s ki n… ph i chính xác tuy t đ i nh thông tinố ệ ự ệ ả ệ ố ư
nêu trong bài.
- Ki m tra và ki m tra l i t t c , k c chính t , đ c bi t là h tên. Khiể ể ạ ấ ả ể ả ả ặ ệ ọ
đã vi t xong tít và ki m tra l i m i th c n th n, hãy ki m tra thêm m tế ể ạ ọ ứ ẩ ậ ể ộ
l n n a cũng không th a.ầ ữ ừ
Hình th c đ pứ ẹ
- Tít ph i v a v n v i kho ng tr ng dành cho tít trên trang báo, khôngả ừ ặ ớ ả ố
đ c nén ho c dãn ch . Tít trông ph i đ p m t và h p v i các tít khácượ ặ ữ ả ẹ ắ ợ ớ
trên trang báo và các tít ph .ụ
- C n bi t tít c a b n s đ c dành bao nhiêu ch trên trang báo và hãyầ ế ủ ạ ẽ ượ ỗ
vi t tít v a v n v i kho ng tr ng đó. Đ ng co ho c kéo dãn ch trên títế ừ ặ ớ ả ố ừ ặ ữ
cho v a v i kho ng tr ng và ph i bi t rõ ch ng t dòng là đâu (đ i v iừ ớ ả ố ả ế ỗ ắ ở ố ớ
đ u đ dài 2, 3 dòng), vì đôi khi ng t dòng không đúng t s làm tít r tầ ề ắ ừ ẽ ấ
khó đ c.ọ
- Hãy xem xét t i ph n trình bày c a bài báo/trang báo, nên làm vi cớ ầ ủ ệ
tr c v i biên t p viên dàn trang đ vi t tít bài báo c a b n h p v i cácướ ớ ậ ể ế ủ ạ ợ ớ
đ u đ khác, các đ u đ ph và nh.ầ ề ầ ề ụ ả
2. Th c t vi t tít trên báo chí hi n nayự ế ế ệ
+ Tính h p d nấ ẫ
Trong khi ti p nh n m t tác ph m báo chí, đ c gi th ng nhìn l tế ậ ộ ẩ ộ ả ườ ướ
qua hình nh (n u có) r i đ n tít báo. Tít báo r t quan tr ng trong vi cả ế ồ ế ấ ọ ệ
cu n hút đ c gi đ h ti p t c đ c bài báo đó. Chính vì th mà tít c nố ộ ả ể ọ ế ụ ọ ế ầ
ph i h p d n.ả ấ ẫ
Ví d m t s tít báo v vi c lai d t c rùa đ ch a b nh:ụ ộ ố ề ệ ắ ụ ể ữ ệ
Rùa H G m tr n thoát vì l i 'hàng ch 'ồ ươ ố ướ ợ (Vnexpress)
Vì sao c rùa “tr n thoát”?ụ ố (Vietnamnet)
Nhìn chung, trên các báo hi n nay, tính h p d n trong tít báo c b nệ ấ ẫ ơ ả
đ c đáp ng, nh ng ch y u v n mang tính g i s tò mò đ n thu n đ iượ ứ ư ủ ế ẫ ợ ự ơ ầ ố
v i đ c gi . Nh ng tít mang tính h p d n th ng th y trên báo hi n nayớ ộ ả ữ ấ ẫ ườ ấ ệ
th ng đ c s d ng các bi n pháp nh : các bi n th c a thành ng , t cườ ượ ử ụ ệ ư ế ể ủ ữ ụ
ng , s d ng d u ngo c kép đ nh n m nh ho c trích d n, d u ch mữ ử ụ ấ ặ ể ấ ạ ặ ẫ ấ ấ
l ng…ử
Ví d : ụThứ tr ng Lêưở Ti n Th :ế ọ Đây là m tộ đề án... "nh y c m"ạ ả
(Vietnamnet)
+ Tính trung th cự
Hi n t i, tính trung th c c a các tít báo hi n nay không đ c t t.ệ ạ ự ủ ệ ượ ố
Th ng thì các tít báo nói quá ho c đ c p ch m t ph n nh n i dungườ ặ ề ậ ỉ ộ ầ ỏ ộ
trong tác ph m. Mang tính g i s tò mò, gi t gân, câu khách h n là thẩ ợ ự ậ ơ ể
hi n n i dung c a tác ph m:ệ ộ ủ ẩ
Ví d : ụPhóng s ựN “b ng tr ng” bãi vàng 21 tu i ữ ưở ưở ổ (VTCNews)
Tít này mang tính h p d n cao, vì b ng tr ng t i các bãi vàng th ngấ ẫ ưở ưở ạ ườ
là đàn ông, th ng là nh ng tay giang h có s má. Do đó khi có m tườ ữ ồ ố ộ
ng i ph n làm b ng tr ng thì đây là m t đi u đ c bi t. Tuy nhiênườ ụ ữ ưở ưở ộ ề ặ ệ
n i dung bài vi t thì h u nh không gi ng v i nh ng gì mà tít đ a ra. Khiộ ế ầ ư ố ớ ữ ư
đ c tít ng i đ c s nghĩ ngay đ n đây là m t phóng s chân dung v côọ ườ ọ ẽ ế ộ ự ề
gái này. Nh ng trong bài vi t thì ph n đ u gi i thi u v tr em lao đ ngư ế ầ ầ ớ ệ ề ẻ ộ
t i bãi vàng, ph n gi a đ c p m t vài chi ti t đ n cô gái này, ph n cu iạ ầ ữ ề ậ ộ ế ế ầ ố
là tác h i c a vi c khái thác vàng tràn lan, nh h ng đ n sinh thái, môiạ ủ ệ ả ưở ế
tr ng. Th c t thì đ c gi đã b h t h ng và có c m giác b l a khi đ cườ ự ế ộ ả ị ụ ẫ ả ị ừ ọ
bài vi t này. Và đây cũng là hi n t ng khá ph bi n.ế ệ ượ ổ ế
Ví d : ụ15 tu i nghi n… thu c tránh thai ổ ệ ố (Vietnamnet)
Th c s đây là m t cái tít r t h p d n. Nh ng n i dung trong bài thìự ự ộ ấ ấ ẫ ư ộ
khác h n. Đây là vi c các thi u n s d ng thu c tránh thai đ tr m n,ẳ ệ ế ữ ử ụ ố ể ị ụ
ch không h liên quan đ n vi c nghi n nh tít đã đ a.ứ ề ế ệ ệ ư ư
+ Tính chính xác
Trên báo hi n nay chúng ta có th th y nhi u tít vi t không chính xác,ệ ể ấ ề ế
không liên quan đ n n i dung c a bài vi t.ế ộ ủ ế
Ví d : ụNh ng "hot boys", "hot girls" t i Oscar 2009ữ ạ (Vietnamnet)
Hot boy và hot girl là nh ng tữ ừ ti ng anh đ c sế ượ ử d ng r t phụ ấ ổ bi nế
trên các trang báo, có nghĩa là nh ng chàng trai, cô gái n i ti ng trong m tữ ổ ế ộ
lĩnh v c nào đó, thu hút đ c s quan tâm chú ý c a nhi u ng i. Hotự ượ ự ủ ề ườ
boys và hot girls trong tít bài báo này dùng đ chể ỉ nh ng nghữ ệ sĩ n i ti ngổ ế
đ n dế ự lễ trao gi i Oscar 2009. ả Ở đây tác gi ch a dùng đúng tả ư ừ b i lở ẽ
hot boys, hot girls ở d ng sạ ố nhi u, đã làề nh ng chàng trai, côữ gái. Vì v yậ
vi c xu t hi n tệ ấ ệ ừ “nh ng”ữ ở đ u câu là hoàn toàn sai.ầ
+ Tít báo theo l i mònố
Th c t khi kh o sát các tít trên báo hi n nay ta có th th y m t hi nự ế ả ệ ể ấ ộ ệ
t ng đó là m t s tít th ng g n gi ng nhau.ượ ộ ố ườ ầ ố
Ví d : ụBé 8 tu i b ng d ng b si t cổ ỗ ư ị ế ổ
