SỰ THÔI NHIỄM MÀU CỦA BAO BÌ CHẤT DẺO ĐƠN
LỚP CÓ MÀU CHỨA ĐỰNG THỰC PHẨM ĂN LIỀN
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Hiện nay, việc sử dụng bao bì chất dẻo dùng để bao gói, chứa
đựng thực phẩm ngày càng được phổ biến. Những bao bì chất dẻo kém chất lượng
đặc biệt là bao bì chất dẻo đơn lớp có màu dễ thôi nhiễm các chất độc hại vào thực
phẩm được chứa đựng bên trong gây ảnh hưởng đến sức khỏe cho người sử dụng.
Nghiên cứu này được thực hiện để tìm hiểu thực trạng sự thôi nhiễm màu của bao
bì chất dẻo đơn lớp có màu vào thực phẩm ăn liền tại TP. HCM.
Mục tiêu nghiên cứu: Khảo sát sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn
lớp có màu chứa đựng thực phẩm ăn liền tại TP. HCM.
Phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu mô tả cắt ngang, thực hiện
trên 120 mẫu gồm 60 mẫu chứa đựng dưa cải chua và 60 mẫu chứa đựng thịt heo
quay được lấy ngẫu nhiên trên địa bàn TP. HCM.
Kết quả: 08/60 mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng thịt heo quay đạt
theo Quyết định 867/1998/QĐ-BYT (chiếm tỷ lệ 13,33%). 55/60 mẫu bao bì chất
dẻo đơn lớp có màu đựng dưa cải chua đạt theo Quyết định 867/1998/QĐ-BYT
(chiếm tỷ lệ 91,67%).
Kết luận: Đa số những thực phẩm dầu, mỡ, béo thôi nhiễm màu của bao bì
chất dẻo đơn lớp có màu chứa đựng chúng. Tất cả các phẩm màu của bao bì chất
dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm đều không theo danh mục các phẩm màu cho
phép của Bộ Y Tế
ABSTRACT
SURVEY OF COLOUR DISPERSING BY COLORED SINGLE LAYER
PLASTIC PACKAGINGS
USED FOR CONTAINING INSTANT FOOD IN HO CHI MINH CITY
Đoan Vu To Uyen et.al. * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement
of No 4 - 2008: 307 – 311
Background: Currently, plastic packagings for containing food become
popular. The low quality plastic packagings, especially colored single layer plastic
packagings, disperse easily many toxic substances into the food inside. This study
is carried out to evaluate the emigration of the color from colored single layer
plastic packagings into instant food in Ho Chi Minh City.
Objectives: Evaluate the emigration of the color from colored single layer
plastic packagings into instant food.
Method: This is a descriptive cross-sectional study. Total 120 packaging
samples including 60 fermented cabbage packaging samples and 60 roast pig
packaging samples were randomly selected from HoChiMinh City market.
Results: 08/60 (13.33%) colored single plastic packaging samples used for
packing roast pig meet the criteria of Ministry of Health. 55/60 (91.67%) colored
single layer plastic packaging samples used for packing fermented cabbage meet
the the criteria of Ministry of Health.
Conclusion: Colored single plastic packagings used for packing roast pig,
the food containing high oil and fat, disperse easily the color into the food inside.
All colors dispersed by colored single layer plastic packagings are not allowed by
Ministry of Health.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, việc sử dụng bao bì chất dẻo dùng để bao gói, chứa đựng thực
phẩm ngày càng được phổ biến. Thực tế, người tiêu dùng gần như không quan tâm
đến tính an toàn của bao bì mà chỉ đánh giá chúng qua hình thức bên ngoài.
Bao bì chất dẻo đơn lớp có màu được làm bằng vật liệu HDPE (high
density polyethylen)(0). Chính các đơn phân tử monome và các chất phụ gia dùng
sản xuất bao bì gây độc cho người sử dụng chẳng hạn như vinyl clorua, chất ổn
định có kim loại nặng như thiếc hữu cơ …, chất hóa dẻo gây độc tính qua đường
ăn uống, chất tạo màu(1).
Đối với những bao bì chất dẻo dùng trong thực phẩm phải dùng nguyên liệu
nhựa nguyên sinh, nhưng vì lợi ích kinh doanh các nhà sản xuất bao bì dùng
nguyên liệu là nhựa tái sinh pha với nhựa nguyên sinh hay nhựa tái sinh có nhiều
độc tố gây hại cho người sử dụng, điển hình là bao bì chất dẻo đơn lớp được dùng
tại các chợ, hàng quán do dễ sử dụng, tiện lợi, giá thành rẻ nên được dùng thông
dụng để chứa đựng thực phẩm. Các chất màu trong bao bì chất dẻo đơn lớp có
màu (BBCDĐLCM) có thể bị thôi nhiễm vào thực phẩm mà nó đang chứa đựng,
đặc biệt là thực phẩm chứa nhiều chất béo, các chất màu này nếu không thuộc
trong danh mục màu thực phẩm cho phép sử dụng của Bộ Y Tế hay là màu công
nghiệp có thể nhiễm các chất độc hại gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu
dùng(1).
Theo Quyết định 867/QĐ – BYT ngày 04 tháng 4 năm 1998 quy định bao
bì chứa đựng thực phẩm không được thôi nhiễm màu(2), nhưng hiện nay ở nước ta
chưa kiểm soát, đánh giá sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu
được dùng tại các chợ để chứa đựng thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm ăn liền.
Nhận thấy đây là một vấn đề cần được quan tâm nhằm bảo vệ sức khỏe cho cộng
đồng, chúng tôi tiến hành khảo sát sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp
có màu chứa đựng thực phẩm ăn liền trên địa bàn TP.HCM. Từ kết quả khảo sát,
chúng tôi đề xuất biện pháp kiểm soát, nội dung tuyên truyền và cảnh báo đối với
người tiêu dùng.
Mục tiêu nghiên cứu
- Khảo sát sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu chứa
đựng thực phẩm ăn liền.
- Xác định màu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm có thuộc
trong danh mục màu thực phẩm cho phép sử dụng của Bộ Y Tế.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng và địa điểm nghiên cứu
Đối tượng khảo sát là 120 mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu chứa đựng
dưa cải muối chua (thực phẩm có pH £ 5) và bao bì chất dẻo đơn lớp có màu chứa
đựng thịt heo quay (thực phẩm dầu, mỡ, béo) mua tại các chợ trên địa bàn Tp.
HCM.
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu
Mô tả cắt ngang.
Phân tích mẫu
- Kiểm tra sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu vào từng
lọai thực phẩm tiếp xúc trực tiếp
- Định danh phẩm màu của những bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi
nhiễm màu.
Phương pháp thử nghiệm
Theo 867/1998/QĐ – BYT(2) và TCVN 5517 – 91(4)
Kiểm tra sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu vào từng
lọai thực phẩm tiếp xúc trực tiếp
Ngâm mẫu trong dung dịch ngâm 30 phút (bao bì chất dẻo đơn lớp có màu
đựng dưa cải muối chua: ngâm trong dung dịch axit acetic 4%, bao bì chất dẻo
đơn lớp có màu đựng thịt heo quay: ngâm trong n – Heptan). Quan sát màu của
dung dịch ngâm, nếu dung dịch ngâm có màu thì bao bì chất dẻo đơn lớp có màu
bị thôi nhiễm màu vào thực phẩm tiếp xúc trực tiếp và tiếp tục thực hiện định danh
phẩm màu bị thôi nhiễm
Định danh phẩm màu của những bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi
nhiễm màu.
Định danh phẩm màu được thực hiện theo TCVN 5517 - 91.
Trong môi trường acid pH = 3 - 5 phẩm màu hữu cơ tổng hợp có tính axit
được hấp thụ vào sợi len lông cừu trắng đã được loại béo, sau đó chiết phẩm màu
từ sợi len bằng dung dịch amoniac. Dùng phương pháp sắc ký giấy để tách các
phẩm màu và so sánh với các màu chuẩn.
Đánh giá kết quả
Dựa trên 2 yếu tố
- Sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu vào thực phẩm
tiếp xúc trực tiếp.
- Màu bị thôi nhiễm có trong danh mục các phẩm màu cho phép sử dụng
của Bộ Y Tế.
Định nghĩa biến số
Kết quả so sánh có 2 giá trị đạt và không đạt
- Đạt:
+ Dung dịch ngâm thôi không làm hòa tan phẩm màu dùng trong bao bì
chất dẻo đơn lớp có màu (màu bao bì không bị thôi nhiễm)
+ Màu trong bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm là màu theo
danh mục cho phép sử dụng của Bộ Y Tế.
- Không đạt:
+ Màu trong bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm không là màu
theo danh mục cho phép sử dụng của Bộ Y Tế.
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
Tỷ lệ mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm
Bảng 1: Tỷ lệ mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm
Mẫu
Tổng số mẫu
Thôi nhiễm
(mẫu)
Không thôi nhiễm
(mẫu)
Tỷ lệ thôi nhiễm
(%)
BBCDĐLCM đựng thịt heo quay
60
52
08
13,33
BBCDĐLCM đựng dưa cải chua
60
05
55
91,67
Nhận xét:
Trong 120 mẫu được khảo sát về sự thôi nhiễm màu:
- Bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng thịt heo quay không thôi nhiễm màu
chiếm tỷ lệ thấp 08/60 mẫu (13,33%)
- Bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng dưa cải chua không thôi nhiễm màu
chiếm tỷ lệ cao 55/60 mẫu (91,67%)
Định danh màu bị thôi nhiễm của mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu
Bảng 2: Định danh màu bị thôi nhiễm của mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có
màu
Mẫu
Tổng số mẫu
Theo danh mục các phẩm màu cho phép của Bộ Y Tế
(mẫu)
Không theo danh mục các phẩm màu cho phép của Bộ Y Tế
(mẫu)
Tỷ lệ màu bị thôi nhiễm theo danh mục các phẩm màu cho phép của Bộ Y
Tế
(%)
BBCDĐLCM đựng thịt heo quay
52
0
52
0
BBCDĐLCM đựng dưa cải chua
05
0
05
0
Nhận xét:
Tất cả màu bị thôi nhiễm của mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng thịt
heo quay và mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng dưa cải chua đều không
theo danh mục các phẩm màu cho phép của Bộ Y Tế.
Tỷ lệ mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đạt và không đạt
Bảng 3: Dựa trên bảng 1 và bảng 2
Mẫu
Tổng số mẫu
Đạt
(mẫu)
Không đạt
(mẫu)
Tỷ lệ đạt
(%)
BBCDĐLCM đựng thịt heo quay
60
8
52
13,33
BBCDĐLCM đựng dưa cải chua
60
55
5
91,67
Nhận xét:
- Bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng thịt heo quay đạt chiếm tỷ lệ thấp
08/60 mẫu (13,33%)
- Bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng dưa cải chua đạt chiếm tỷ lệ cao
55/60 mẫu (91,67%)
Biểu đồ: Khảo sát sự thôi nhiễm màu của bao bì chất dẻo đơn lớp có màu
chứa đựng TP ăn liền tại TP. HCM
KẾT LUẬN
Từ kết quả khảo sát 120 mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu cho chúng ta
thấy:
- Trong 60 mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng thịt heo quay có 8
mẫu đạt (chiếm 13,33%) và 52 mẫu không đạt (52 mẫu bị thôi nhiễm màu và 52
mẫu màu bị thôi nhiễm này đều không theo danh mục các phẩm màu cho phép của
Bộ Y Tế).
- Trong 60 mẫu bao bì chất dẻo đơn lớp có màu đựng dưa cải chua có 55
mẫu đạt (chiếm 91,67%) và 5 mẫu không đạt (5 mẫu bị thôi nhiễm màu và 5 mẫu
màu bị thôi nhiễm này đều không theo danh mục các phẩm màu cho phép của Bộ
Y Tế).
Như vậy đối với những thực phẩm dầu, mỡ, béo làm thôi nhiễm màu của
bao bì chất dẻo đơn lớp có màu chứa đựng chúng. Các loại phẩm màu của bao bì
chất dẻo đơn lớp có màu bị thôi nhiễm màu đều không nằm trong danh mục các
phẩm màu cho phép của Bộ Y Tế.
KIẾN NGHỊ
- Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát đối với bao bì chất dẻo đơn lớp
có màu dùng để chứa đựng thực phẩm tại các quầy bán lẻ ở các chợ và xử lý
nghiêm các trường hợp vi phạm. Cần có chế tài xử lý nếu phát hiện người kinh
doanh nào còn cố tình vi phạm
- Khuyến cáo người tiêu dùng nên sử dụng những loại bao bì có chất lượng
tốt và không màu dùng chứa đựng thực phẩm
- Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục về tính độc hại của bao bì kém
chất lượng dùng chứa đựng thực phẩm phù hợp với các đối tượng và trên các
phương tiện thông tin đại chúng.
- Tiếp tục khảo sát thêm các chỉ tiêu và các loại bao bì khác dùng chứa
đựng thực phẩm.
