85
Chuyên đề 7
NHNG VN ĐỀ CƠ BN
V CI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
I. S CN THIT VÀ NI DUNG CI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
1. S cn thiết phi ci cách hành chính nhà nước
a)
Xut phát t các yếu t khách quan
Nn hành chính nhà nước tn ti, vn động và phát trin trong môi trường
rt phc tp, đa dng và luôn biến đổi. Trong hot động qun lý, mi phương
thc qun lý ch thích ng trong môi trường c th. Khi môi trường thay đổi thì
phương thc qun lý cũng phi điu chnh, thay đổi. Chính vì vy vic thay đổi,
điu chnh phương thc hot động nhm nâng cao hiu lc, hiu qu ca nn
hành chính nhà nước là mt đòi hi tt yếu. S thay đổi ca môi trường trong đó
nn hành chính nhà nước tn ti biu hin tt c các lĩnh vc: chính tr, kinh
tế, văn hóa - xã hi.
b)
Xut phát t yếu t ch quan ca nn hành chính nhà nước
Ci cách hành chính là mt yêu cu tt yếu xut phát t cơ s lý lun và
thc tin sau:
- Xut phát t v trí, vai trò ca nn hành chính nhà nước:
+ B máy hành chính nhà nước trc tiếp thc thi quyn hành pháp, t
chc và điu hành mi hot động trong đời sng xã hi theo pháp lut. Đó là b
phn năng động nht và thc hin trc tiếp nht chc năng qun lý trong b máy
nhà nước.
+ B máy hành chính nhà nước là chiếc cu ni gia nhà nước và nhân
dân, biu hin trc tiếp, rõ nht và tp trung nht tính ưu vit ca chế độ, cũng
như nhng nhược đim, khuyết đim ca b máy nhà nước. Bi vy vic nâng
cao hiu lc, hiu qu ca hành chính nhà nước va cng c nim tin ca nhân
dân vào Nhà nước, va nâng cao đưc v thế ca Nhà nước nói chung, nn hành
chính nhà nước nói riêng trong xã hi.
- Xut phát t nhng tn ti, yếu kém ca nn hành chính nhà nước:
86
Chúng ta có th lit kê nhng yếu kém trong nn hành chính nhà nước
nước ta gm:
+ Mt là, nn hành chính nhà nước ta còn mang nng du n ca cơ chế
qun lý tp trung, quan liêu bao cp, chưa đáp ng đưc nhng yêu cu ca cơ
chế qun lý mi, cũng như yêu cu phc v nhân dân trong điu kin mi.
+ Hai là, th chế hành chính nhà nước ban hành chm, thiếu đồng b,
không theo kp s phát trin kinh tế - xã hi. Th tc hành chính rườm rà, phc
tp, va sơ h, lng lo, va gây phin hà cho người dân và doanh nghip.
+ Ba là, b máy hành chính nhà nước cng knh, nhiu tng nc trung
gian, chc năng, nhim v chưa rõ ràng, s phân công, phi hp không c th.
+ Bn là, các cơ quan hành chính nhà nước trong tình trng phân tán,
thiếu trt t, k cương, coi thường pháp lut.
+ Năm là, đội ngũ cán b, công chc thiếu năng lc và trình độ chuyên
môn; bnh quan liêu, hách dch, ca quyn, lãng phí, tham nhũng nhìn chung
còn khá ph biến.
2. Ni dung ci cách hành chính nhà nước
Ni dung ci cách hành chính nhà nước trong Chương trình tng th ci
cách hành chính nhà nước giai đon 2011 - 2020 bao gm 6 ni dung sau:
a)
Ci cách th chế hành chính nhà nước
- Xây dng, hoàn thin h thng pháp lut trên cơ s Hiến pháp năm 1992
được sa đổi, b sung;
- Đổi mi và nâng cao cht lượng công tác xây dng pháp lut;
- Tiếp tc xây dng và hoàn thin h thng th chế, cơ chế, chính sách;
- Hoàn thin th chế v s hu, trong đó khng định rõ s tn ti khách
quan, lâu dài ca các hình thc s hu;
- Tiếp tc đổi mi th chế v doanh nghip nhà nước.
b)
Ci cách th tc hành chính
- Ct gim và nâng cao cht lượng th tc hành chính trong tt c các lĩnh
vc qun lý nhà nước;
- Ci cách th tc hành chính gia các cơ quan hành chính nhà nước, các
ngành, các cp và trong ni b tng cơ quan hành chính nhà nước;
87
- Kim soát cht ch vic ban hành mi các th tc hành chính theo quy
định ca pháp lut;
- Công khai, minh bch tt c các th tc hành chính bng các hình thc
thiết thc và thích hp; thc hin thng nht cách tính chi phí mà cá nhân, t
chc phi b ra khi gii quyết th tc hành chính ti cơ quan hành chính nhà
nước; duy trì và cp nht cơ s d liu quc gia v th tc hành chính;
c)
Ci cách t chc b máy hành chính nhà nước
- Rà soát v v trí, chc năng, nhim v, quyn hn, cơ cu t chc và
biên chế hin có ca các B, cơ quan ngang B, cơ quan thuc Chính ph, y
ban nhân dân các cp, các cơ quan chuyên môn thuc y ban nhân dân cp tnh,
cp huyn, các cơ quan, t chc khác thuc b máy hành chính nhà nước trung
ương và địa phương;
- Hoàn thin cơ chế phân cp, bo đảm qun lý thng nht v tài nguyên,
khoáng sn quc gia; quy hoch và có định hướng phát trin; tăng cường giám
sát, kim tra, thanh tra; đồng thi, đề cao vai trò ch động, tinh thn trách
nhim, nâng cao năng lc ca tng cp, tng ngành;
- Ci cách và trin khai trên din rng cơ chế t ch, t chu trách nhim
ca các đơn v s nghip dch v công; cht lượng dch v công tng bước được
nâng cao.
d)
Xây dng và nâng cao cht lượng đội ngũn b, công chc, viên chc
- Xây dng đội ngũ cán b, công chc, viên chc đủ v s lượng, cơ cu
gn vi v trí vic làm, có phm cht đạo đức tt, có bn lĩnh chính tr, có năng
lc, có tính chuyên nghip cao;
- Xây dng, b sung và hoàn thin các văn bn quy phm pháp lut v
chc danh, tiêu chun nghip v ca cán b, công chc, viên chc;
- Hoàn thin quy định ca pháp lut v tuyn dng, b trí, phân công
nhim v; đánh giá;
- Đổi mi ni dung và chương trình đào to, bi dưỡng cán b, công chc,
viên chc;
- Ci cách chính sách tin lương, chế độ bo him xã hi và ưu đãi người
có công;
88
e) Ci cách tài chính công
- Động viên hp lý, phân phi và s dng có hiu qu mi ngun lc cho
phát trin kinh tế - xã hi;
- Đổi mi cơ chế, chính sách tài chính đối vi doanh nghip nhà nước;
- Nhà nước tăng đầu tư, đồng thi đẩy mnh xã hi hóa;
f) Hin đại hóa nn hành chính
- Đầu tư xây dng tr s làm vic khang trang hơn, nht là b phn “mt
ca”, “mt ca liên thông”.
- Áp dng tiêu chun ISO, ng dng công ngh thông tin và các gii pháp
qun lý khoa hc trong hot động ca cơ quan hành chính nhà nước.
- Xây dng Chính ph đin t; t chc các cuc đối thoi trc tuyến vi
người dân và doanh nghip.
- Xây dng h thng thông tin đin t các cp hành chính, đáp ng được
các dch v cơ bn như thư đin t, các phn mm ng dng tin hc.
3. Mt s kết qu ci cách hành chính nhà nước giai đon 2001 - 2010
định hướng ci cách hành chính nhà nước giai đon 2011 - 2020
a)
Mt s kết qu ci cách hành chính nhà nước giai đon 2001 - 2010
Giai đon 2001-2010, ci cách hành chính nhà nước đã được trin khai
toàn din trên 5 ni dung là ci cách th chế, ci cách t chc b máy hành
chính nhà nước, xây dng và nâng cao cht lượng đội ngũ cán b, công chc,
ci cách tài chính công và hin đại hóa nn hành chính. Ci cách hành chính
nhà nước đã tng bước đi vào chiu sâu, to ra nhng chuyn biến đáng ghi
nhn ca nn hành chính và được đặt trong khuôn kh mt trong ba gii pháp
quan trng trong thc hin chiến lược phát trin kinh tế - xã hi 10 năm (2001-
2010). Chiến lược, mc tiêu, gii pháp thc hin ci cách hành chính nhà nước là
đúng đắn, có cơ s, phù hp vi điu kin, hoàn cnh thc tế ca nước ta. Kết qu
ci cách hành chính nhà nước đã thúc đẩy quá trình đổi mi kinh tế; dân ch hóa
đời sng xã hi; hi nhp kinh tế quc tế; cng c và duy trì n định chính tr;
phòng chng tiêu cc, tiết kim, chng lãng phí. Có th khng định nhng kết qu
ch yếu trong ci cách hành chính nhà nước trong 10 năm như sau:
- Th chế ca nn hành chính được ci cách và hoàn thin mt bước cơ
bn phù hp vi yêu cu phát huy dân ch, thiết lp chế độ công khai, minh
89
bch. Phn ln các ch trương quan trng ca Đảng v các vn đề cơ bn trong
quá trình đổi mi, xây dng và hoàn thin nhà nước pháp quyn XHCN được
th chế hóa và t chc trin khai.
- Th tc hành chính, nht là th tc trong gii quyết công vic gia cơ
quan hành chính nhà nước vi người dân và doanh nghip có bước chuyn biến
rõ rt. Nhng th tc hành chính đưc đơn gin hóa theo hướng công khai, minh
bch to thun li cho người dân và doanh nghip. Thông qua mt lot các ci
cách và bin pháp như thông qua Đề án 30 v đơn gin th tc hành chính.
Chính ph ch đạo thc hin cơ chế “mt ca”, “mt ca liên thông” theo Quyết
định s 93/2007/QĐ-TTg ngày 22 tháng 6 năm 2007.
- B máy hành chính tt hơn nhiu so vi 10 năm trước đây, bt trùng lp,
chng chéo v chc năng nhim v; đầu mi các cơ quan Chính ph được thu gn
hơn; cơ cu bên trong có s phân định rõ hơn gia cơ quan qun lý nhà nước và
đơn v s nghip; tiếp tc tách rõ hành chính vi doanh nghip, hành chính vi s
nghip. Hiu lc và hiu qu qun lý hành chính nhà nước ca h thng hành
chính được thông sut, công khai minh bch, bước đầu phát huy quyn làm ch
ca nhân dân... . Thc hin nguyên tc B qun lý đa ngành, đa lĩnh vc, 10 năm
qua s đầu mi các cơ quan hành chính các cp đã gim rõ rt.
Đã dn phân rõ chc năng, nhim v ca các B, cơ quan ngang B, khc
phc được s trùng chéo.
- Vic phân công, phân cp gia cơ quan trung ương vi địa phương và
gia các cp địa phương vi nhau được trin khai. Quan nim và nhn thc v
vai trò và chc năng qun lý vĩ mô ca Chính ph trong nn kinh tế th trường
ngày càng rõ nét và phù hp hơn. Nhiu công vic trước đây do Chính ph, Th
tướng chính ph gii quyết nay đã được chuyn cho các B, ngành trung ương
và phân cp cho chính quyn địa phương thc hin.
- Công tác xây dng, qun lý đội ngũ cán b, công chc có bước tiến mi,
rà soát, điu chnh, ban hành đồng b h thng tiêu chun, chc danh công chc;
tiêu chun nghip v các ngch công chc, viên chc. Đổi mi chế độ tuyn
dng, thi nâng ngch cán b, công chc. Đã có s phân định khá rõ v trách
nhim, thm quyn qun lý đội ngũ cán b, công chc ca Chính ph, các B
chính quyn địa phương. Thm quyn, trách nhim trong b nhim, s dng,
khen thưởng, k lut cán b, công chc cũng được xác định cho người đứng đầu