Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng công chức tư pháp, hộ tịch xã, thị trấn khu vực đồng bằng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

BOTUpHAp

i-"'"

cf)

---..

TAl LIE:U DAo T~O, BOI DuONG CONG' eDUC TU pBAp - DO TICD xA, THI TRAN cAc TiNH, THANH PHO TRVC THUOC TRUNG UONG KHU VUc DONG BANG

•

..,

~ j

HA NQI - Thang 3/2012

MVCLVC

TENBAI

TRANG

STT

MQt 86 vftn d~ co ban v~ Nha nuac va phap lu~t

1. MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t hiOO 8\l va Lu~t t6 t\lng hiOO 8\l

2.

28 MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t dan 8\l va Lu~t t6 t\lng dan 8\l

77

3. MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t HaOO chinh

4.

161

Lu~t Ron nhan va Gia diOO

178

5.

Lu~t Dftt dai

6.

211

Lu~t Moi truOng

236

7.

Nhi~m Vl), quyen h~n cua HQi dong OOan dan, Uy ban OOan dan cap xa

262

8. Quan ly OOa nuac v~ cong tac tu phap xa, thi trftn

9.

280

301

10. I Cong tac theo doi tiOO hiOO thi haOO phap lu~t

310

11. I Cong tac dang kY, quan Iy hQ tich cua Uy ban OOan dan xa, thi tr~n

378

12. I Cong tac chUng thl,lc cua Uy ban OOan dan xa, thi tr§n

390

13. I Cong tac xay dlJIlg van ban quy phe;trn phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, I

Uy ban OOan dan cftp xa

419

14. I Cong tac tv ki€rn tra, ra soat, h~ thf,ng hoa van ban quy phe;trn phap lu~t I

axa, thi trftn

438

15. IMQt sf, vAn d~ v~ xu Iy vi phe;trn haOO chiOO axa, phuOng, thi tr§n

469

16. IPh6 bi~n, giao d\lc phap lu~t axa, thi tr~n

503

17. IHoa giai aco sa

546

18. I Cong tac trQ' giup phap Iy cho nguai ngheo va nguai co cong v6'i cach I

m~ng

566

19. I Xay dlJIlg va thl,lc hi~n huang u6'c, quy u6'c cua Ul1lg, ban, thon, ~p, I

c\lm dan cu

I. MOT s6 vAN DE co BAN vi: NHA NU(JC

. MOT s6 vAN DE co BAN vi: NH.A NU(JC V.A pHAp LuAT .

1. Ban chit Clla nha nuac

Nha nu6c ra dai, t6n t~i va phat tri6n giin li~n v6i xa hQi co giai cAp, no ra dai khi xa hQi loai nguai phat trien den rnQt trinh dQ nhAt dinh nhfun dap Ung nhOOg doi hoi cua S\l phat tri6n do. Vi th8, nha nu6c vila mang tinh chAt giai cAp vila mang tinh chAt xa hQi. Tuc la, nha nu6c vila bao v~ 19i ich cua giai cAp th6ng tri trong xa hQi, vila duy tri tr~t t1;r xa hQi d6 dam bao S\l 6n dinh va thuc dAy S\l phat tri6n cua xa hQi.

Hi8n phap 1992 cua nu6c ta khfutg dinh: "Nha nuac CQng hoa xii hQi chit nghia Vi?t Nam Ia Nha nuac phap quyJn xii h(Ji chit nghia cita nhan dim, do nhan dan va vi nhan dan. Tat ca quyJn fllc nha nuac thuQc vJ nhan dan rna nJn tang fa lien minh giua giai cap cang noon vai giai cap nang dan va d(Ji ng/1 tri thitc ". Dieu do da xac dinh ra ban chAt cua nha nu6c ta va dugc th6 hi~n anhOOg di6m co ban sau:

Tru6c h8t, nha nu6c ta la nha nu6c cua nhan dan, do nhan dan va vi nhan dan. Trong nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam, tAt ca quy~n l\lc nha nu6c thuQc v~ nhan dan. Nhan dful la nguai chu cua dAt nu6c, co quy~n tham gia va quy8t dinh nhOOg vAn d~ quan trQng cua dAt nu6c. Cac co qllan nha nu6c d~u do nhan dan tI1Jc ti8p ho~c gicin ti8p l~p ra va chiu S\l ki6m tra gicim sat cua nhan dan. Nha nu6c dugc t6 chuc d6 th\TC hi~n y chi va nguy~n vQng cua nhan dan, bao v~ 19i ich cua nhan dan, tr§n ap cac phAn ill ch6ng d6i xfun ph~m tr~t t1;r, an ninh, an toOO xa hQi va di ngugc l~ 19i ich cua da sB dong dao cae tAng lap nhan dan.

Nha nu6c ta la nha nu6c dan chu th\lc S\l, rQng rai. Tinh dan chu cua nha nu6c ta dugc th6 hi~n mQt cach toOO di~n tren tAt ca cac linh V\lC khac nhau cua dai s6ng xa hQi. Nha nu6c th\lc hi~n chinh sach kinh t8 hang hoa nhi~u thanh phAn dinh hu6ng xa hQi chu nghia, dam bao SlJ t1;r do, binh dfutg cua cac chu the san xuAt kinh doanh, SlJ binh dfutg cua cae thanh phAn kinh te truac phap lu~t. Trong linh VlJC chinh tri, nha nu6c dam bao cho mQi nguai dan co th6 th\lc hi~n dugc tAt ca cac quy~n t1;r do dan chu tren co sa cac quy dinh cua phap lu~t. Ben c~nh do, nha nuac ciing t~o rnQi dieu ki~n cho nhan dan thlJc hi~n cae quyen t1;r do khac nhu t1;r do ngon lu~, t1;r do bao chi, t1;r do tu tuOng tin nguO'ng... D6ng thOi, bfulg cac quy dinh cua phap lu~t, nha nuac ciing bao v~ cae quyen t1;r do khac cua ca nhan nhu quyen dugc bao dam tinh m~g, suc khoe, quy~n bAt kha xam ph~m thu tin, nha a....

Nha nuac ta la nha nuac th6ng nhAt cua cac dan tQc. Tinh nhan dan va tinh chdt giai cAp cua nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam luon g~n bo ch~t che vai tilm dan tQc. Trong tAt ca cac thai ky phat tri6n cua minh, Nha nu6c ta d~u

xac l~p va th\lc hi~n nguyen t~c d~i dOM k~t toan dan. Di~u nay th~ hi~n 6 chinh sach d~i doan k8t dan tQc cua Dang va Nha nuac rna nQi dung co ban la t~o di~u ki~n cho m6i dan tQc co th~ tham gia vao vi~c thi~t l~p, cung cB quy~n l\lc nha nuac, tham gia vao vi~c t6 chuc bQ may nha nuac. Ben c~ do, nha nuac th\lc hi~n nhi@u chinh sach un tien d6i vai cac dan tQc it nguai, vUng nui, vung sau, vUng xa va t~o di~u ki~n cho cac dan tQc wang trg giup dO' lfu1 nhau; va dam bao cho cac dan tQc phat huy cae gia tri van hoa, tinh thdn truy8n thAng t61 d~p Clla minh. Trong di8u ki~n hi~n nay, nhA nuac ciing th\lc hi~n cac bi~n phap d6 dam bao S\l phat tri6n cua mi8n nui nhfun rut ngAn khoang cach giua mi8n nui vA d6ng bfulg.

Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam co tinh xa hQi rQng rai. Xudt phat ill n@n tang la lien minh giai cdp cong nhan v6'i giai cdp nong dan va dQi ngfi tri thuc, vai m\lc tieu xay d\ffig xa hQi cong bfulg, dan chu, van minh, Nha nuac ta da ti~n hanh nhi@u ho~t dQng d~ t6 chuc va quan ly cac linh V\lC chu y~u cua dOi sAng xa hQi nhu kinh t~, chinh tri, van hoa xa hQi nhfun xay d\ffig mQt n8n kinh t~ pMt tri6n, mQt n8n van hoa hi~n d~i mang d~ ban sAc dan tQc. NhA nuac ciing th\lc hi~n nhi@u bi~n phap nh~m phat tri~n khoa hQc kY thu~t, giao d\lc d~ t~o di@u ki~n cho S\l phat tri~n kinh t~ - xa hQi. M~t khac, Nha nuac ti~n hanh nhi@u ho~t dQng d~ phat tri~n y t~, cham 10 suc khoe cho nhan dan. Trong di@u ki~n hi~n nay, v&i vi~c xay d\ffig nen kinh t~ thi truCmg dinh huOng xa hQi chi! nghia, Nha nuac cling da ti~n hanh cac chinh sach d6 dam bao s\l cong bfulg xa hQi ciing nhu th\lc hi~n cac chinh sach xa hQi khac d~ giam bat S\l phan hoa giau ngheo.

Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam th\lc hi~n duCmg IBi dBi ngo~i hoa binh, h91' tac vA hiru nghi. Di8u 14 Hi~n phap 1992 cua nhA nuac ta da xac dinh: Nha nuac ta th\lc hi~n chinh sach hoa binh, hiru nghj, rna rQng giao luu va h91' tac vai tAt ca cac nuac tren th~ giOi, khong phan bi~t ch~ dQ chinh tri vA xa hQi khac nhau, tren co So' ton trQng dQc l~p, chu quy8n va tOM v~n lanh th6 cua nhau, khong can thi~p vao cong vi~c nQi bQ cua nhau, binh dbg va cac ben cUng co lQ'i, tang cuCmg dOM k~t hiru nghi vA quan h~ h91' tac vOi cac nuac xa hQi chu nghia vA cac nuac lang gi8ng, tich C\lC ung hQ vA gop phdn vAo cUQc ddu tranh chung cua nhan dan th~ giai vi hoa binh, dQc l~p dan tQc, dan chu va ti~n bQ xa hQi.

NhUng d~c di~m neu tren trong ban chdt cua nha nuac ta do duQ'c th~ hi~n C\l

th~ trong cac chinh sach cling nhu cac ho~t dQng cua nha nuac.

2. Cae diu bi~u ella oba omYe

Trong xa hQi, ben c~ nha nuac con co th~ co cae t6 chuc khac nhu t6 chuc chinh tri - xa hQi, t6 chuc xa hQi, dOM th6 qUdn chung.... NhA nuac khac vOi cac t6 chuc khac 6 nhUng ddu hi~u co ban sau:

- NhA nuac thi~t I~p mQt quy8n I\lc cong cQng d~c bi~t. NhA nuac IA mQt t6 chuc quy8n I\lc cong, quy8n I\lc cua no IA cong khai, mQi t6 chuc vA ca nhan trong

ph~m vi lanh th6 qu6c gia deu phai ph\lc tUng. Quyen l\Ic nha nu6c dugc th\Ic hi~n bai cac cO' quan, t6 chuc nha nu6c ill trung uong t&i dia phuang, cO' sa. Cac cO' quan, t6 chuc do chu y~u lam nhi~m V\l quan ly, cUOng ch~ ho~c cung cAp dich V\l cong cho toim bQ dan cu.

- Nhil nu&c t6 chuc va quan ly dan cu thea khu V\IC hQ cu tN, mc la thea cac don vi hanh chinh - lanh th6 rna khong ph\l thuQc nghe nghi~p, dQ tu6i ho~c gi6i tinh... cua dan cu. S\I quan ly cua nha nu&c thea dan vi hanh chinh lanh th6 dam bao cho cac thanh vien th\Ic hi~n quyen va nghia V\l cua rninh thea nO'i cu tru cua hQ.

- Nha nu&c la t6 chuc d~i di~n chinh thuc cho toan xa hQi th\Ic hi~n chu quyen qu6c gia. Vi~c th\Ic hi~n chu quyen qu6c gia cua nha nu6c dugc th~ hi~n ach6 nha nu&c co quyen quy~t dinh cao nhAt cac vAn de trong ph~rn vi nQi bQ cua minh, khong chiu S\I can thi~p cua b~t kY rnQt nu&c nao khac va nha nu&c co quyen dQc l~p trong quan h~ v6i cac nha nu6c khac.

- Nhil nu6c co quyen ban hanh ra phap lu~t, mc la h~ th6ng cac quy t~c xu S\I cho rnQi thanh vien cua xa hQi. D~ bao dam cho cac quy t~c Ay dugc th\Ic hi~n, nha nu&c su d\lng nhieu bi~n phap khac nhau nhu tuyen truyen, ph6 bi~n giao d\lc, thuy~t ph\lc rnQi nguai ton trQng va tlJ giac th\Ic hi~n va trong nhUng truOng hgp cAn thi~t, nha nu6c co th~ ap d\lng nhUng bi~n phap cUOng ch~ nhAt dinh nhu vi~c ap d\lIlg cac bi~n phap xu ph~t d6i vrn nhUng nguai vi ph~ phap 1u~t

- Nha nu6c co quyen phat hanh tien, co quyen quy dinh va thu cac lo~i thu~

thea s6 lugng va thai h~ dugc An dinh tru&c.

Nha nhUng dAu hi~u cO' ban tren rna chung ta co th~ phan bi~t dugc nha nu6c v6i nhUng t6 chuc xa hQi khac trong xa hQi nhu Dang, Cong doim, M~t tr~n t6 qu6c. . .. M~t khac, nha co nhUng d~c di~rn nay rna nhil nu&c tra thanh t6 chtrc co vai tro d~c bi~t quan trQng trong xa hQi.

3. Binh thuc Nha nllrrc.

Hinh thtrc Nha nu6c la mQt khai ni~rn chi cach thuc va nhUng phuong phap th\Ic hi~n quy~n 1\Ic nhit nuac, g6m 3 y~u t6 hgp thanh lit: Hinh th(rc chinh t~, Hinh thtrc cAu truc nha nu6c va ch~ dQ chinh tri.

3.1. Hinh thuc chinh thi

Hinh thtrc chinh th~ la cach thtrc t6 chtrc, trinh tlJ thanh l~p cac cO' quan quyen

l\Ic nha nu6c cao nhAt.

Chinh th~ cua nha nu&c ta hi~n nay la chinh th~ cQng hoa dan chu. Quyen l\Ic t6i cao cua nhit nuac thuQc v~ Qu6c hQi. Qu6c hQi do nhan dan bAu ra co nhi~m kY lit 5 nam. Vi~c bAu cu d~i bi~u Qu6c hQi du<;Yc th\Ic hi~n theo cac nguyen tAc ph6 thong, binh dfulg, tf\Ic ti~p va bo phi~u kin.

- - - . . t . _

3.2. fflnh thue eOu true nhil nu6'e

Hinh thuc cAu trUc nha nuac la S\l cAu t~o nha nuac thanh cac don vi hanh chinh - lanh th6 va m6i quan h~ giita cac co quan nha nuac 6 trung uong vai cac co quan nha nuac 6 dia phuong.

Co hai lo~i cAu trUc nha nuac la nhit nu&c don nhAt va nha nuac lien bang. Nha nuae CQng hoa xii hQi chli nghia Vi~t Nam co cAu trUc don nhAt. NhUng d~c di~m cila nha nuac dan nhAt dugc phim anh sau s~c trong Hi8n phap, phap lu~t va th\lc ti~n t6 chuc, ho~t dQng cua nha nuac ta vai cac d~c thiI sau:

Thir nhtit, nuac ta lit mQt nuac dQc l~p, co chli quy~n, th6ng nhAt va toan v~n lanh th6, bao gAm dAt lien, cac hai dao, vimg bi~n va vimg trai (Dieu 1 Hi8n phap 1992); cac dan vi hanh chinh - lanh th6 a nha nuac ta bao gAm: Tinh, thanh ph6 trgc thUQC trung uang; huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thUQC tinh; va xa, phuOng, thi trAn.

Thu hai, anuac ta co mQt h~ th6ng th6ng nhAt cac co quan nha nuac ill trung

uong xu6ng dia phuong

Thir ba, co mQt h~ th6ng phap lu~t th6ng nhAt ma Hi~n phap lit van bim co gia tri phap 1y cao nhdt. MQi van ban phap 1u~t khac d~u phai duQ'c ban hanh tren co s6 Hi8n phap, phil hgp v6i Hi8n phap. Cac van bim quy ph~ phap lu~t cila cac co quan nha nuac cAp du6i phai phil hgp v6i cac van bim quy ph~ phap lu~t cila cac co quan nha nuac cAp tren. 3.3. chi tip ehinh tri Ch~ dQ chinh tIi lit toan bQ cac phuong phap, cach thuc th\lc hi~n quy~n l\lc nhit nuac. Cae nha nuac khac nhau co ch~ dQ chinh tIi khac nhau. Co hai lo~i ch~ dQ chinh tIi la ch8 dQ chinh tIi dan chil va ch8 dQ chinh tIi phim dan chu.

--.

Ch~ dQ chinh tri (y nha nuac CQng hoa xii hQi chli nghia Vi~t Nam 1a ch~ dQ chinh tIi dan chilo Dieu do th~ hi~n a chB: Toan bQ quyen h;rc nha nuac thuQc ve nhan dan, nhan dan trgc ti8p thanh l~p cac co quan d~i di~n cho quyen h;rc cUa minh thong qua ch8 dQ bdu cir tg do va dan chu; nhan dan co quyen b6 nhi~m nhUng d~i bi~u cua minh khi hQ khong con tin nhi~m v&i nhan dan nita, nhan dan co quy~n tham gia quim ly nha nuac, xii hQi vit nha nuac co nghia V\l t~o mQi di~u ki~n d~ hQ thgc hi~n t6t quyen do. Hi8n phap cila nha nuac ta ghi nh~ cac quyen tg do dan chu cua cong dan nhu: Nhan dan sir d\U1g quyen Igc nha nuac thong qua Qu6c hQi va HQi dAng nhan dan, Qu6c hQi va HQi dAng nhan dan la nhUng co quan d~i di~n cho y chi va nguy~n vQng cua nhan dan, do nhan dan bAu ra va chiu trach nhi~m wac nhan dan (Di~u 6); Quy~n con nguai v~ chinh tri, dan S\l, kinh t~, van hoa va xa hQi dugc ton trQng, th~ hi~n a cac quyen cong dan va dugc quy dinh trong Hi8n phap va lu~t (Dieu 50); Cong dan co quyen tham gia quim ly nha nuac

va xa hQi, tham gia thito lu~ cac vfu1 d~ chung cua cit nu6'c va dia phuong, kien nghi v6'i cO' quan nha nu6'c, bi~u quyet khi nha nu6'c t6 chuc tnrng cftu y dan (Di~u 53); Cac cO' quan nha nuac, cong chtrc nha nuac phai ton trQng nhan dan, t~ 1\1y ph\lc V\l nhan dan, lien h~ ch~t che v6'i nhan dan, lfulg nghe y kien va chiu sg giam sat eua nhan dan; kien quyet ddu tranh ch5ng mQi bi8u hi~n quan lieu, hach djch, cua quy~n, tham nhUng (Di~u 8)....

II. MOT s6 vAN DE co BAN vE BIEN pHAp 1. Nhiing nQi dung CO' ban cua Hi~n phap Vi~t Nam

1.1. Hiin philp -lu~t eO' ban

Nganh lu~t Hi~n phap bao g6m cac van ban phap lu~t. Trong do, Hi~n phap la lu~t cO' ban, co vi tri cao nhAt va dUng tren cac van ban phap lu~t khac. MQi van ban phap lu~t khac phai phil hqp vai Hi~n phap va n~u trai vai Hi~n phap thi bi bai bo.

Hi~n phap la van ban do Qu5c hQi ban hanh d~ di~u chinh cac quan h~ xa hQi quan trQng nhdt. Lai noi ddu cua Hi@n phap nam 1992 neu: "Hi~n phap nay quy dinh ch@ dQ chinh tri, kinh t~, van hoa, xa hQi, qu5c phong, an ninh, qlly~n va nghia V\l cO' ban cua cong dan, cO' cAu, nguyen t~c t6 chtrc va ho~t dQng cua cac cO' quan nha nuac".

Hi~n phap la van ban duQ'c ban hanh theo thu 1\1c d~c bi~t. Chi Qu5c hQi mai co quy~n sua d6i Hien phap. Vi~c sua d6i Hien phap phiti duQ'c it nhdt hai phful ba t6ng s5 d~i bi~u Qu5c hQi bi8u quy~t tan thanh. Hi~n phap ddu tien cua Vi~t Nam duQ'c ban hanh nam 1946. Tiep do, chUng ta co Hien phap nam 1959, Hien phap nam 1980. Hi~n phap hi~n hanh duQ'c Qu5c hQi thong qua nam 1992 va sua d6i, b6 SUl1g nam 2001.

1.2. Nhiing npi dung CO' ban ella Hiin philp niim 1992

Hi~n phap hi~n hanh dugc Qu5c hQi Khoa VIII thong qua ngay 15 thang 4 nam 1992. Ngay 25 thang 12 nam 2001, Qu6c hQi Khoa X da ban hanh Nghi quyet 51/2001/NQ-QH v~ vi~c sua d6i, b6 sung Hien phap nam 1992. Hien phap nam 1992 (sua d6i) g6m co LOi noi dftu, 12 Chuong, 147 di~u. Sau day la nhfmg nQi dung cO' ban cua Hi~n phap:

- Hi~n phap quy dinh ch~ d9 chinh tri cua nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam: Chuang I cua Hi~n phap quy dinh v~ hinh thtrc, ban chdt cua Nha nuac ta; v~ h~ th6ng chinh tri; cac nguyen ilic bftu cu va chinh sach d6i ngo~i cua Nha nuac.

+ V~ hinh thuc Nha nuac, Hi~n phap quy dinh: Nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la mQt nuac dQc l~p, co chu quy@n, th5ng nhdt va toOO v~n lanh th6, bao g6m ddt li~n, cac hiti dito, vimg bi~n va vimg troi

+ V~ ban ch~t cua Nha nuac: Nha nuac CQng hoa xii hQi chu nghia Vi~t Nam la Nha nuac phap quy~n xii hQi chu nghia cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan. T~t ea quyen hre nha nuae thuQe ve nhan dan rna nen tang la lien minh gifta giai e~p eong nhan v61 giai e~p nong dan va dQi ngii tri thue.

+ ve h~ th6ng ehinh tri, Hi~n phap khfulg dinh vai tro Uinh d~o eua Dang CQng san Vi~t Nam d6i vai Nha nu6c va xa hQi; xac dinh M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam la cO' So' chinh tri cua chinh quy~n nhan dan; xac dinh Cong dooo la t6 chilc chinh tri - xii hQi cua giai c~p cong nhan va cua nguai lao dQng.

+ ve nguyen t~e t6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nuae, Hi~n phap quy dinh cac nguyen t~c: t~p trung dan chu, phap ch~ xii hQi chu nghia; quy dinh trach nhi~m ph\lc Vl) nhan dan cua cO' quan nha nuac, can bQ, vien chilc nha nu6c.

Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la Nha nuac th6ng nh~t cua cae dan tQe eimg sinh s6ng tren d~t nuae Vi~t Nam. Nha nuae th\Ie hi~n ehinh saeh blnh dfulg, dooo k~t, tuang trQ' gifta cae dan tQe; th\Ie hi~n ehinh saeh phat triSn ve mQi m~t, timg buac nang cao dai s6ng v~t ch~t va tinh thAn cua d6ng bao dan tQc thi~u s6.

t~, cO' c~u kinh t~, cac nguyen t~c quan ly nha nuac v~ kinh t8:

+ Nha nuac th\lc hi~n nh~t quan chinh sach phat tri~n kinh t8 thi tnrOng dinh

- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ kinh t~ eua Nha nuae, bao gAm ehinh saeh kinh

+ CO' c~u kinh t8 nhi~u thanh phAn vai cac hinh thuc t6 chuc san xu~t, kinh doanh da d~g d\la tren ch8 dQ sa hfru tooo dan, sa hfru t~p th~, sa hfru ttl nhan, trong do sa hfru tooo dan va sa hfru t~p th~ la nBn tang.

+ Nha nuae th6ng nh~t quan ly nen kinh t~ qu6e dan b~g phap lu~t, k~ ho~eh, chinh sach; phan cong trach nhi~m va phan c~p quan ly nha nuac gitia cac nganh, cae e~p; k~t hqp 19i ieh eua ea nhan, eua t~p thS v61 lQi ieh eua Nha nuae.

huOng xii hQi chu nghia.

- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ van hoa, giao d\le, khoa hQe va eong ngh~ bao gAm cae nQi dung ehinh nhu ehinh saeh phat triSn nen van hoa Vi~t Nam; ehinh sach phat tri~n giao d\lc, khoa hQc, cong ngh~; chinh sach vB bao v~ suc khoe cua nhan dan, bao v~ ba m~ va tre em, th\lc hi~n chuang trinh dan s6 va k8 ho~ch hoa gia dinh.

+ Bao v~ T6 qu6e Vi~t Nam xa hQi ehu nghia, gift vfmg an ninh qu6e gia la S\I

nghi~p cua tooo dan.

- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ an ninh, qu6e phong bao gAm cae nQi dung ve nhi~m V\l bao v~ T6 qu6e; ehinh saeh xay d\IIlg nen qu6e phong tooo dan va an ninh nhan dan; nhi~m V\l cua cac l\lc lugng vii trang nhan dan; trach nhi~m cua cO' quan, t6 ehue va eong dan trong vi~e th\Ie hi~n nhi~m V\l qu6e phong va an ninh.

+ Nha nu6e eung e6 va tang euOng nen qu6e phong tocln dan va an ninh nhan dan, nong e6t la cae 1ge lugng vfi trang nhan dan, phat huy sue m~ t6ng hgp eua d~t nu6e d~ bao v~ vUng eh~e T6 qu6e.

+ Co quan nha nuac, t6 chuc kinh tS, t6 chuc xii hQi va cong dan phai lam dAy

du nhi~m V\l qu6e phong va an ninh do phap lu~t quy dinh.

- Hi~n phap quy dinh cae quyJn va ngh'ia v¥ cO' ban cua c6ng dan ve ehinh tri,

dan sg, kinh t~, van hoa va xii hQi.

- HiSn phap quy dinh t6 chuc va ho~t dQng cua cac co quan nha nuac bao g6m Qu6c hQi, Chu tich nuac, Chinh phu, HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan, Toa an nhan dan va Vi~n ki~m sat nhan dan.

2. MQt sa quy djnh eua Hi~n phap Vi~t Nam 2.1. Quyin va nghia vI' cO' ban cua cong dan

Dieu 49 Hi~n phap quy dinh: Cong dan nu6e CQng hoa xii hQi ehu nghia Vi~t

Nam la nguai co qu6e tieh Vi~t Nam.

Theo Lu~t Qu6e tieh Vi~t Nam ngay 20 thfulg 5 nam 1998, eong dan Vi~t Nam duge Nha nu6e CQng hoa xii hQi ehu nghia Vi~t Nam bao dam cae quyen eong dan va phai lam tron nghia V\l eong dan eua minh d6i v6i Nha nu6e va xii hQi thea quy djnh eua phap lu~t (Dieu 4).

NhUng quyen va nghia V\l eua eong dan duge qlly dinh trong Hi~n phap duge gQi la nhUng quyen va nghia V\l cO' ban. Cae qllyen va nghia V\l cO' ban eua eong dan bao g6m:

- Cae quy8n va nghia V\l v8 ehinh tri;

- Cae quy8n tg do ea nhan;

- Cae quy8n va nghia V\l v8 kinh t~, van hoa, xii hQi.

2.1.1. Cac nguyen tac xay dlfn,g h? tht5ng quyJn, ngh'ia v¥ ca him cua cong dan

Cac quyen va nghia V\l co ban cua cong dan dUQ"c quy djnh t~i Chuang V HiSn phap (m Di8u 49 d~n Di8u 82). Cae quy8n va nghia V\l do duge xay dlJIlg dga tren cae nguyen t~e sau day:

- Quy8n eong dan khong tach rai nghia V\l eua eong dan: Cong dan co cae quyen co ban, dUQ"c Nha nuac bao dam th\lc hi~n va phai th\lC hi~n cac nghia V\l d6i v6i Nha nu6e va xii hQi.

- MQi eong dan d8u bilID dikg tru6e phap lu~t: Cae quy8n va nghia V\l cO' ban dUQ"c quy djnh cho mQi cong dan. Tit ca cong dan deu binh dikg trong vi~c th\lc hi~n cae quy8n va trong vi~e thge hi~n cae nghia V\l.

v ~ quy~n hinh d~g cua ph\! nit vai nam giai, Hi~n phap quy dinh: Cong dan nit va nam co quy~n ngang nhau v~ mQi m~t chinh tri, kinh t~, van hoa, xa hQi va gia dinh. Nghiem cAm mQi hanh vi phan hi~t d6i xu vai ph\! nit.

VS quySn binh d~g dan tQc, Hien phap quy dinh quySn binh d~g cua cac dan tQc cimg sinh s6ng tren ddt nuac Vi~t Nam. Nha nuac th\lc hi~n chinh sach binh d~g, do811 k~t, tuong trg giita cac dan tQc, nghiem cAm mQi hanh vi leY thi, chia re dan tQc.

- Cac quySn cong dan dugc Nha nuac bAo diun: Nha nuac bAo diun va khong ngimg phat huy quySn lam chu mQi m~t cua cong dan, th\lc hi~n m\lc tieu dan giau, nuac m~ xii hQi cong b§ng, dan chu, van minh, mQi nguai co cUQc s6ng fun no, tlJ do, h~nh phuc, co di~u ki~n phat tri~n to811 di~n.

2.1.2. Cae quyJn va ngh'la v¥ eua eongdan vJ ehinh trj

- Trong linh V\lC chinh tri, cong dan co cac quy~n sau day: + QuyJn tham gia quan ly nha nuae va XQ h6i: Cong dan co quy~n tham gia quan ly nha nuac va xa hQi, tham gia thao lu~ cac vAn d~ chung cua ca nuac va dia phuong, kiBn nghi vai cO' quan nha nuac, hi~u quy~t khi Nha nuac t6 chuc trung cdu y dan.

+ QuyJn bdu cit: Cong dan co quySn bAu cli va Ung cli vao Qu6c hQi, HQi

dAng nhan dan cac cdp.

+ QuyJn khiiu nt;li, t6 CaD: Cong dan co quy~n khi~u n~i, quy~n t6 cao v6i cO' quan nha nuac co thfun quy~n v~ vi~c lam trai phap lu~t cua cO' quan nha nuac, t6 chuc kinh t~, t6 chilc xa hQi, don vi vCi trang nhan dan ho~c hAt cil ca nhan nao.

+ Trong linh V\lC chinh tri, cong dan con co cac quy~n khac nhu quy~n tlJ do hgon lu~, tlJ do bao chi, quySn l~p hQi, quySn hQi hQp theo quy dinh cua phap lu~t.

- Trong linh V\IC chinh tri, cong dan co cac nghia V\l sau day:

+ Nghia V\l trung thanh vai T6 qu6c. + Nghia V\l bAo v~ T6 qu6c. Cong dan phAi lam nghia V\l quan S\l va tham gia

xay d\fIlg qu6c phong to811 dan.

+ Nghia V\l tuan theo Hien phap, phap lu~t, tham gia bAo v~ an ninh qu6c gia, tr~t tlJ, an toan xa hQi, giit gin hi m~t qu6c gia, chAp hanh nhftng quy t~c sinh ho~t cong cQng.

2.1.3. Cae quyJn t1!do ea nhan

+ QuySn bdt khA xam ph~ vS than the: Cong dan dugc phap l~t bAo v~ vS tinh m~g, suc khoe, danh d\l va nhan phfun. Khong ai bi b~t, neu khong co quyet

dinh cua Toa an nhan dan, quy~t dinh ho~c phe chuAn cua Vi~n ki~m sat nhan dan, trir truOng hgp ph~m tQi qua tang.

+ Quy@n b~t kha xam ph~ v@ ch6 &: Khong ai dugc tv y vao ch6 & cua nguai

khac nSu khong duQ'c nguai do dBng y, trir wOng hgp duQ'c phap lu~t cho phep.

+ Quy@n bi m~t thu tin, di~n tho~i, di~n tin: nQi dung thu tin, di~n tho~i, di~n tin duQ'c gift bi rn~t. Vi~c boc rna, thu gift, kiern soat thu tin, di~n tin phai do nguai co thAm quy@n ti~n hanh thea quy dinh cua phap lu~t.

+ Quy@n tv do di l~i va cu tm: Cong dan co quy@n tv do di l~i va tv do cu trU

trong nuac, ra nu6c ngoai va v@ nu6c thea quy dinh cua phap lu~t.

+ QuySn tv do tin nguO'ng, ton giao: Cong dan dugc tv do theo ho~ khong thea mQt ton giao nao. Khong ai dugc xam ph~ tv do tin nguO'ng, ton giao ho~c 19i d\lng tin nguO'ng, ton giao de lam trai phap lu~t va chinh sach cua Nha nu6c.

+ Quy@n dugc thong tin: Cong dan dugc nh~n tin va truy@n tin thea quy dinh

cua phap lu~t. Quy@n nay m6i dugc b6 sung trong Hi~n phap nfun 1992.

2.1.4. Cae quyJn va nghza v¥ vJ kinh ti, van hoa, xa h9i - Trong lInh vgc kinh t~, cong dan co cac quy@n va ngh'ia V\l sau day:

+ QuySn va nghia V\llao dQng: Theo HiSn phap 1992, lao dQng vita la quySn, vua la ngh'ia V\l cua cong dan. Nha nu6c co k~ ho~ch t~o vi~c laIn cho nguai lao dQng; ban hanh chinh sach, ch~ dQ bao hQ lao dQng; quy dinh thai gian lao dQng, ch~ dQ nghi ngO'i va ch~ dQ bao hi~m xa hQi d6i vai vien chuc nha nu6c va nhUng nguai lam cong an luang. Tren cO' sa Hi~n phap nam 1992, Qu6c hQi khoa IX da thong qua BQ lu~t lao dQng nh~m bao v~ quy@n lam vi~c va cac quy@n khac cua nguai lao dQng.

+ Quy@n tv do kinh doanh: Hi~n phap nfun 1992 b6 sung quy dinh: "Cong dan co quy@n tv do kinh doanh thea ql1y dinh cua phap lu~t". T6 chuc, ca nhan thuQc cac thanh phdn kinh tS duQ'c san xudt, kinh doanh trong nhUng nganh, nghS rna phap lu~t khong c~m. Kinh t~ ca th~, ti~u chu, kinh t~ tu ban tu nhan dugc chQn hinh thuc t6 chuc san xu~t, kinh doanh, dugc thanh l~p doanh nghi~p, khong bi h~ ch~ v@ quy mo ho~t dQng trong nhUng nganh, ngh@ co 19i cho qu6c k~ dan sinh. Quy@n cua t6 chilc, ca nhan v@ thanh l~p va quan ly doanh nghi~p dugc quy dinh t~i Lu~t Doanh nghi~p ngay 29 thcing 11 nfun 2005.

+ QuySn sa hfru: Cong dan co quySn sa hfru vS thu nh~p hgp phap, cua cai de danh, nha a, tu li~u sinh ho~t, tu li~u san xudt, v6n va tai san khac trong doanh nghi~p ho~c trong cac t6 chuc kinh t~ khac.

+ Ngma V\l ton trQng va bao v~ tai san cua Nha nuac va 19i ich cong cQng.

+ Ngh'ia V\l dong thu~.

- Trong linh V\IC van hoa, cong dan co cac quy~n va nghTa V\l sau day:

+ Quy~n va nghTa V\l hQc t~p: HQc t~p vita la quy~n, vita la nghTa V\l cua cong dan. Cong dan co quy~n hQc van hoa va hQc ngh~ bfug nhi~u hinh thuc. B~c ti~u hQc la b~t bUQc, khong phai tra hQc phi. Nha nu6c th\lc hi~n phA c~p giao dvc trung hQc co s6; co chinh sach hQc phi, hQc bAng; t~o di~u ki~n cho tre em khuyet t~t, tre em co hoan canh d~c bi~t kho khan khac dugc hQc van hoa va hQc ngh~ phu hqp. Quyen hQc t~p cua cong dan dugc quy dinh cv th~ ~i Lu~t giao dvc ngay 14 thang 6 nam2005.

+ Quy~n nghien cUu khoa hQc, ky thu~t, phat minh, sang ch@, sang ki@n cai tien ky thu~t, hqp ly hoa san xu!t, sang mc, phe binh van hQc, ngh~ thu~t va tham gia cac ho~t dQng van hoa khac.

- Trong linh V\IC xa hQi, cong dan co cac quy~n va nghTa V\l sau day:

+ Quy~n bao v~ suc kh6e: Cong dan dugc huOng ch8 dQ bao v~ suc khoe. Nha nu6c quy dinh che dQ vi~n phi, che dQ mien gicim vi~n phi; quy dinh che dQ b~t bUQc cai nghi~n va chila cac b~nh xa hQi nguy hi~m.

Cong dan co nghTa V\l th\Ic hi~n cac quy dinh v~ v~ sinh phong b~nh va v~

sinh cong cQng.

+ Quy~n xay d\ffig nha a: Cong dan co quy~n xay d\ffig nha 6 thea quy ho~ch

va phap lu~t. Ngay 29 thang 11 nam 2005, Qu6c hQi co ban hanh Lu~t Nha O.

+ Quy~n binh dfulg cua ph\! nil v6i nam gi6i: Cong dan nil va nam co quy~n ngang nhau v~ mQi m~t chfnh trl, kinh te, van hoa, xii hQi va gia dinh. Lao dQng nam va nil vi~c lam nhu nhau thi ti~n luong ngang nhau. Lao dQng nil co quy~n huOng che dQ thai san. PhV nu la vien chuc nha nu6c va nguai lam cong an luang co quy~n nghi tru6c va sau khi de ma vfut huOng luong, ph\! cAp thea quy dinh cua phap lu~t. Nha nu6c t~o di~u ki~n d~ phV nu nang cao trinh dQ mQi m~t, d~ phV nu san xu!t, cong tac, hQc t~p, chua b~nh, nghi ngai va lam tron bAn ph~ cua nguai

m~.

+ Quy~n dugc bao hQ v~ hon nhan va gia dinh: Nha nu6c bao hQ hon nhan thea nguyen t~c tl;r nguy~n, ti@n bQ, mQt vg, mQt ch6ng, vg ch6ng binh dfulg. Cha m~ co trach nhi~m nuoi d~y con; con chau phai kinh trQng va cham soc ong ba, cha

m~.

+ Hien phap con quy dinh quy~n dugc bilo v~ va cham soc cua tre em; quy~n dugc huOng cac chinh sach uu dai cua thuong binh, b~nh binh, gia dinh li~t sy; quy~n dugc giup dO' cua nguai gia, nguai tan t~t, tre m6 coi.

2.2. Cae quy djnh vi b8u eu df}i biiu Quae hpi va df}i biiu Hpi dang nhlin

dan

d nuac ta, t~t ca quyen 19c OOa nuac thuQc ve OOan dan. Nhan dan thgc hi~n dan chu trgc tiep thong qua bAu cli de thaOO l~p cac cO' quan OOa nuac la Qu6c hQi va HQi d6ng OOan dan cac c~p. Vi~c bAu cli duQ'c quy dinh trong Lu~t bAu cli d~i bi€u Qu6e hQi ngay 15 thang 4 nam 1997 (duqe sua d6i, b6 sung ngay 25 thang 12 nam 2001) va Lu~t bAu eu d~i bi€u HQi d6ng ooan dan ngay 26 thang 11 nam 2003.

2.2.1. Cac nguyen tac bdu cit Vi~c bAu cli a nuae ta duQ'c tien haOO thea cae nguyen t~e ph6 thong, binh

dimg, trgc tiep va b6 phieu kin.

- Nguyen t~c ph6 thong: NQi dung cua nguyen t~c nay la "Cong dan, khong phan bi~t dan tQc, nam nit, thanh phful xff hQi, tin nguOng, ton giao, trinh dQ van hoa, nghe nghi~p, thai h~n eu trU, du muai tam tu6i tra len co quyen bAu eli va du hai muO'i m6t tu6i tra len co quyen Ung eli vao Qu6c hQi, HQi d6ng ooan dan thea quy diOO eua phap lu~t". Nguyen t~c nay bao dam de eong dan duQ'c thgc hi~n quyen bAu cli, tham gia quan ly OOa nuac va tham gia thanh l~p cac cO' quan OOa nuae.

- Nguyen t~e binh d~ng: NQi dung eua nguyen t~e nay la eong dan co kha nang OOu OOau trong vi~c tham gia bAu eli. Cong dan co du tieu ehudn thea quy diOO cua phap lu~t thi duQ'c ghi ten vao daOO sach cit tri; m6i cit tri chi duQ'c ghi ten vao mQt danh sach eli tri nO'i eu tm; rn6i cli tri chi co quyen co rnQt phieu bAu; gia tri phieu bAu la ngang OOau.

- Nguyen t~c bAu eli trgc tiep: Cli tri trgc tiep 19a ehQn nguai rna miOO tin OOi~m, khong phai thong qlla nguai khac. Cit tri phai tg miOO di bAu, tg tay b6 phieu vao thung phieu, khong OOa nguai khac bAu thay. Nguyen t~e nay bao dam tiOO khach quan cua bAu cli.

- Nguyen t~e b6 phieu kin: Khi eli tri viet phieu, khong ai dUQ'e xern, ke ea

thaOO vien T6 bAu cu. Nguyen t~c nay bao dam tinh dan ehu cua eUQc bAu cli.

2.2.2. QuyJn bdu cit va Ung cit clla c6ng dan - QuyJn bdu cit: Quyen bAu cli la quy~n duQ'c ghi ten vao danh saeh cu tri va quyen b6 phi~u. Ngum dli muai tam tu6i trO' len eo quyen bAu eu. Chi OOUng nguai sau day khong co quyen bAu eu:

+ Nguai dang bi mac quyen bAu cli thea ban an, quyet dinh cua Toa an dff co

hi~u 19c phap lu~t;

+ Nguai dang phai chAp hanh hiOO ph~t ill;

+ Nguai dang bi t~m giam;

+ Nguai m~t nang IlJe hfulh vi dan SlJ.

Trong thai gian l~p danh saeh cu tri, nhUng cong dan co quy~n bAu eu d~u dUQ'e ghi ten vao danh sach eu tri. N~u danh sach cu tri co sai sot thi mQi nguai co quyen khieu n¢ bfulg mi~ng ho~e bfulg van ban v6i Dy ban nhan dan e~p xii dii l~p danh saeh do. Dy ban nhan dan phai giai quyet khieu n~i trong thOi h~ nam ngely. - QuyJn u-ng cit: Quyen Ung ell lel quyen eua eong dan tt.r ra Ung ell ho~e dAng y d~ nguai khac de eu minh. Nguai du hai rnuO'i rn6t tu6i tr6 len co quyen Ung cu. Nguai (mg cli d~i bi~u H<)i d6ng nhan dan dia phuong nao thi phai la nguai cu trU ho~e lam vi~e thuOng xuyen 6 dia phuong do.

NhUng nguai sau day khong duQ'c (mg eli:

+ NguOi khong co quyen bAu ell (dii neu tren day) thi khong duqe Ung ell;

+ Nguai dang bi kh6i t6 ve hinh S\l; + Nguai dang phai chAp hanh ban an, quy~t djnh hinh S\l eua Toa an; + Nguai dii eh~p hanh xong ban an, quyet djnh hinh Sl1 eua Toel an nhung

chua duQ'c xoa an tieh;

+ Nguai dang chAp hanh quy~t djnh xu ly vi ph~ hanh chinh v~ giao d\lc t~i xa, phuOng, thi trAn, t~i cO' s6 giao d\lc, cO' s6 chua b~nh ho~c dang bi quan ch~ hanh chinh.

2.2.3. Cac bUGC cua cUQc bdu cit

- Xac dinh s6 don vi bAu cu va s6 d~i bi~u duQ'c bAu cua rn6i don vi bAu cu: + I>6i v6i bAu eu d~i bi~u Qu6c hQi, Uy ban thuOng V\l Qu6e hQi quy~t djnh

vi~e chia cac don vi bAu cu va s6 lUQ11g d~i bi~u dugc bAu cua rn6i dan vi.

+ I>6i v6i bAu eli d~i bi~u HQi d6ng nhan dan, s6 don vi bAu cu d~i bi~u HQi d6ng nhan dan cAp tinh va s6 d~i bi~u duQ'c bAu cua m6i dan vi do Uy ban nhan dan cAp tinh An dinh va phai duge Chinh phu phe chuAn. 86 don vi bAu eu d~i bi~u HQi dAng nhan dan e~p huy~n vel xii, s6 d¢ bi~u duqe bAu eua m6i dan vi do Dy ban nhan dan eimg e~p An djnh vel phai duqe Dy ban nhan dan e~p tren trve tiep phe ehuAn.

M6i don vi bAu cu duge ehia thanh cac khu V\lC b6 phi~u. Vi~e chia khu v\le b6 phieu do Dy ban nhan dan e~p xii An djnh va phai duqe Dy ban nhan dan e~p tren trvc ti€p phe ehuAn.

- Thanh l~p cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell: Sau khi ngely bAu ell duqe Dy ban

ThuOng V\l Qu6e hQi eong b6, cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell duqe thanh l~p.

+ D6i v6i bAu ell d~i bieu Qu6e hQi, cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell gAm: HQi

d6ng bAu cli, Uy ban bAu eu, Ban bAu cu, T6 bAu cu.

+ D6i v&i bAu cu d~i bi~u H9i d6ng nhan dan, cac t6 chuc ph\! trach bAu cu

g6m: H9i d6ng bAu cu, Ban bAu cu, T6 bAu cu.

H9i d6ng bAu cu cAp tinh, cAp huy~n, cAp xa do Uy ban nhan dan sau khi th6ng nhAt v&i ThuOng tnJc H9i d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban trung uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cimg cAp quy~t djnh thanh l~p.

Ban bAu cli duQ'c thanh l~p am6i don vi bAu cu, do Uy ban nhan dan sau khi th6ng nhAt v&i ThuOng tI1JC HQi d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban trul1g uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp quy~t dinh thanh l~p.

T6 bAu cli duQ'c thanh l~p am6i khu vgc b6 phi~u, do Uy ban nhan dan cAp xa sau khi th6ng nhAt v&i ThuOng tnJc HQi d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban trung uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp quy~t djnh thanh l~p.

Cac t6 chuc ph\! trach bAu cu lam vi~c theo ch~ dQ t~p th~. Cac quy~t djnh

dugc thong qua khi co qua mia t6ng s6 thanh vien bi~u quy~t tan thanh.

- Ung cu, gi&i thi~u nguai tmg cli: Nguai u.r tmg cu phai nQP h6 sO' d~n t6 chuc ph\! trach b~u cu; h6 sO' duQ'c chuy~n d~n Uy ban M~t tr~ T6 qu6c cling cAp d~ t6 chuc hi~p thuang.

+ D6i v&i b~u cu d~i bi~u Qu6c hQi: H9i nghi hi~p thuang l~n thu nhAt atrung uong do Do3.n Chli tich Uy ban trung uong M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam t6 chuc, a cAp tinh thi do Ban ThuOng tnJc Uy ban M~t tr~n T6 qu6c tinh t6 chuc. Ti~p theo, Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi di~u chinh cO' cAu, thanh phAn, s6 luQ'Ilg nguai cua cO' quan, t6 chuc duQ'c b~u d~i bi~u Qu6c hQi. Sau do, cac cO' quan, t6 chuc gi&i thi~u nguai cua dan vi minh ra (rng cu. HQi nghi hi~p thuong l~n thu hai l~p danh sach so b<) nhUng nguai (rng Cll va gill lAy Yki~n Cll tri noi cu trU. Dy ban thuOng V\l Qu6c h<)i di~u chinh IAn thu hai co cAu, thanh phAn, s6 IUQ'Ilg nguai cua co quan, t6 chuc duQ'c b~u d~i bi~u Qu6c h9i. Cu6i cling, HQi nghi hi~p thuang IAn thu ba l~p danh sach chinh thuc nhUng nguai (rng cu d~i bi~u Qu6c hQi.

+ D6i v6i b~u cu d~i bi~u HQi d6ng nhan dan:

Ch~ nhAt la 90 ngay w&c ngay b~u cu, ThuOng tI1Jc HQi d6ng nhan dan dg ki~n co cAu, thanh phAn, s6 IUQ'Ilg nguai cua co quan, t6 chuc, dan vi dugc bAu d~i bi~u HQi d6ng nhan dan.

Ch~ nhAt la 85 ngay wac ngay bAu Cll, H<)i nghi hi~p thuong IAn thu nhAt a m6i cAp duQ'c ti~n hanh, do Ban ThuOng tnJc Dy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp t6 chuc.

Ch~m nhAt la 80 ngay tru&c ngay b~u cu, ThuOng tI1Jc H9i d6ng nhan dan di~u chinh cO' cAu, thanh phAn, s6 lUQ'Ilg nguai cua cO' quan, t6 chuc, dan vi duQ'c b~u d~i bi~u H9i d6ng nhan dan.

Sau HQi nghi hi~p thuong IAn thu nhAt, ea quan, t6 ehue, don vi tiSn harm gi6i thi~u nguai Ung eir (dBi v6i cAp xa, thon, lang, Ap, ban, buon, phum, soc dUQ'e giOi thi~u nguai Ung cu).

Ch~ nhAt la 55 ngay tru6e ngay bAu eir, HQi nghi hi~p thuong IAn thu hai a m6i cAp dUQ'e tiSn harm, do Ban Thuemg 1r\Ie Uy ban M~t tr~ T6 quBe Vi~t Nam eimg cAp t6 ehue. HQi nghi l~p danh saeh sa bQ nhfmg nguOi. Ung eir d~ biSu HQi d6ng nhan dan va gui lAy y ki~n cu tri.

Ch~ nhAt la 35 ngay truac ngay bAu cu, HQi nghi hi~p thuong IAn thtc ba a m6i cAp dUQ'e tiSn harm, do Ban Thuemg 1r\Ie Uy ban M~t tr~ T6 quBe Vi~t Nam cung cAp t6 chuc. HQi nghi l~p danh sach chinh thuc nhfmg ngum Ung cu d~i bi~u HQi d6ng nhan dan va giri lAy Ykien cu tri.

Cae HQi nghi hi~p thuong phai co bien ban ghi ro tharm phAn, sB lUQilg ngum

tham d\l, di€n bien va ket qua HQi nghi.

- Bo phiSu: Bu6e tiSp theo ella eUQe bdu eir la t6 ehue bo phiSu. CUQe bo phiSu

duQ'c tien harm lien tl).c va trong mQt ngay chu nh~t.

Sau khi vi~c b6 phieu ket thuc, phai tien harm ki~m phi€u ngay t~i phong b6

phiSu.

- Cong bB kSt qua bAu eir: NguOi. Ung eir dUQ'e qua nira sB phiSu hqp l~ va

duQ'c nhi~u phieu hon thi trung cu. HQi d6ng bAu cu cong b6 ket qua bAu cu.

2.3. Bp may Nha nUdc nUdc Cpng hoa Xii hpi chu nghia Viit Nam

2.3.1. Cae nguyen tac t6 chuc va hoq,t a(Jng cua b(J may nha nuac

BQ may nha nuac bao g6m cac cO' quan nha nuac. CO' quan nha nuac duQ'c thanh l~p theo quy dinh eua phap lu~t dS th\Ie hi~n cae ehue nang, nhi~m V\l eua Nhanuac.

Toan bQ bQ may nhil nu6c ho~t dQng thea cac nguyen t~c th6ng nhdt. Cac nguyen tAe t6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nu6e dUQ'e quy dinh trong HiSn phap. C\l thS la:

- Nguyen t~c bao dam s\llanh d~o cua Dang d6i vai Nha nuac: Di~u 4 Hi€n phap quy dinh "Dang CQng san Vi~t Nam, dQi tien phong cua giai cAp cong nhan Vi~t Nam, d~i biSu trung tharm v6i quy~n lqi eua giai cAp eong nhan, nhan dan lao dQng va cua dan tQc, thea Chu nghia Mac - Lenin va tu tuOng H6 Chi Minh la l\lC lUQilg lanh d~o Nha nuac va xa hQi".

T6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nu6e d\Ia tren ea so duemg lBi, ehinh sach cua Dang. Phap lu~t cua Nha nuac la S\l th~ chB hoa duemg l6i lanh d~o cua Dang. Dang th\Ie hi~n vi~e kiSm tra dBi v6i ho~t dQng eua cae ea quan nha nu6e.

- Nguyen t~c quyen llJc nha nu6c la th6ng nhAt, co SlJ phan cong va ph6i hgp giua cac cO' quan nha nu6c trong vi~c thlJc hi~n cac quyen l~p phap, hanh phap va tu phap: nguyen t~c nay duQ'c b6 sung t~i DiSu 2 Hi~n phap nam 1992. Cac chile nang l~p phap, hanh phap va tu phap cua Nha nu6c duqc phan cong cho m6i lo~i co quan. DS th\Ic hi~n ehilc nang do, m6i co quan co nhfrng nhi~m V\l, quySn h~ rieng hi~t. D6ng thai, giua cac cO' quan co SlJ ph6i hgp ch~t che d~ hao dam hi~u qua cua ho~t dQng quan ly nha nu6c.

- Nguyen t~c t~p trung dan chu: La nguyen t~c t6 chuc va ho~t dQng cua hQ may nha nu6c xa hQi chu nghia, duqc quy diM t~i Dieu 6 Hi~n phap. Cac chuc nang, nhi~m V\l cua Nha nu6c phai duqc tri~n khai th6ng nhAt, thong su6t. Cac cO' quan cAp du6i phai tuan thu, chiu trach nhi~m va chiu SlJ lanh d~o cua cAp tren. van han cua cO' quan cAp du6i phai phil hgp v6i van han cua cO' quan cAp tren.

- Nguyen t~c hinh d~g dan tQc: Nha nu6c th\lc hi~n chinh sach hinh d~ng dan tQc, do3n k~t, tuang trq giua cac dan tQc. Chinh sach nay duqc quan tri~t trong cac van han, quy~t dinh cua cO' quan nha nu6c. Trong cac cO' quan Qu6c hQi va HQi d6ng nhan dan phai co tY l~ d~i di~n thich dang cua cac thanh phAn dan tQc. Trong t6 chuc cua cac cO' quan nha nu6c, co nhfrng cO' quan chuyen trach ve cong tac dan tQc (HQi d6ng Dan tQc cua Qu6c hQi, Uy han Dan tQc thuQc Chinh phu).

- Nguyen t~c phap ch~ xa hQi chu nghia: La nguyen t~c duqc quy dinh t~i Dieu 12 Hi~n phap. MQi cO' quan nha nu6c phai duqc thanh l~p thea dung quy dinh cua phap lu~t. Trong khi thi hanh nhi~m V\l, cO' quan nha nu6c, can bQ, cong chuc nha nu6c phai tuan thu nghiem chinh phap lll~t. Nhfrng vi ph~ phap lu~t phai hi xu ly theo quy diM. DS th\Ic hi~n nguyen t~c noi tren, c§n tang cUOng co ch~ giam sat, ki~m tra va xu ly vi ph~ phap lu~t.

2.3.2. H¢ th6ng cac cO' quan nhQ nuac

J.. h"e - QDOC QI + Dieu 83 Hi~n phap quy dinh: Qu6c hQi la cO' quan d~i hi~u cao nhAt cua nhan dan, cO' quan quyen llJc nha nu6c cao nhAt cua nu6c CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam.

+ Qu6c hQi la cO' quan duy nhAt co quyen l~p hi~n va l~p phap. Qu6c hQi quy~t diM nhUng chinh sach co ban vS d6i nQi va d6i ngo~i, nhi~m V\l kinh t~ - xa hQi, qu6c phong, an ninh, nhfrng nguyen t~c chu y~u ve t6 chuc va ho~t dQng cua bQ may nha nu6c, ve quan h~ xa hQi va ho~t dQng cua cong dan.

Qu6e hQi th\Ic hi~n quySn giam sat t6i cao d6i v6i to3n bQ ho~t dQng eua Nha

nu&c.

+ Qu6c hQi co cac nhi~m V\l va quyen h~n sau day:

* Lam Hi8n phap va sua d6i Hi8n phap, lam lu~t va sua d6i lu~t, quy8t djnh

* ThlJc hi~n quy~n giam sat t6i cao vi~c thuan thil Hi8n phap, lu~t, nghj quy8t cua Qu6c hQi, xet hao eao ho~t dQng eua Chu tich nuac, Uy han thuOng V\l Qu6c hQi, Chinh phil, Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao; * Quy8t djnh k8 ho~ch phat tri~n kinh t8 - xli hQi cila dAt nuac; * Quy~t djnh ehinh sach tai ehinh ti~n t~ qu6e gia; quy~t dinh d\I toan ngan sach nha nuac va phan b6 ngan sach trung uang, phS chuful quy8t toan ngan sach nha nuae; quy djnh, sua d6i ho~e bili h6 cac thu thu~;

* Quy djnh t6 chtcc va ho~t dQng clia Qu6c hQi, Chil tjch nuac, Chinh phil,

chuang trinh xay d\lIlg lu~t, phap l~nh;

* BAu, mi~n nhi~m, hili nhi~m Chu tich nuac, ph6 Chu tieh nuac, Chu tich Qu6c hQi, eac Ph6 Chu tich Qu6c hQi va cac Uy vien Uy han thuOng V\l Qu6c hQi, Thu wOng Chinh phu, Chanh an Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n truOng Vi~n kiem sat nhan dan t6i cao; phS chuful d~ nghi cila Thil tuOng Chinh phil v~ vi~c b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chuc Ph6 Thu wOng, BQ truOng va cae thanh vien khac cila Chinh phil; phe chuftn d~ nghj clia Chil tjch nuac v~ danh sach thanh viSn HQi d6ng qu6c phong va an ninh; b6 phi8u tin nhi~m d6i vai nhUng nguai gill' cac chtcc V\l do Qu6c hQi bAu ho~c phS chuful;

* QuySt dinh thanh l~p, hili h6 BQ va cac cO' quan ngang BQ cua Chinh phu; thanh l~p moo, nh~p, chia, di~u chinh dja giOO tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uang; thanh l~p ho~c gild th~ dan vj hanh chinh - kinh t8 d~c bi~t;

* Bili h6 cac van ban cua Chu tich nuac, Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi, Chinh phil, Thil tuOng Chinh phil, Toa an nhan dan t6i cao va Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao trai vai Hi8n phap, lu~t va nghj quy8t clia Qu6c hQi;

* QuySt dinh d~i xa; quy dinh ham, cAp trong cac l\lc lUQ11g vii trang nhan dan, ham, cAp ngo~i giao va nhUng ham, cAp nha nuac khac, quy djnh huan chuang, huy chuang va cac danh hi~u vinh d\l nha nuac;

* Quy8t djnh van d~ chi8n tranh va hoa binh; quy djnh v~ tinh tr~g khful cAp,

Toa an nhan dan, Vi~n ki~m sat nhan dan va chinh quy~n dia phuong;

* QuySt djnh chinh sach cO' han v~ d6i ngo~i; phe chuful ho~c hili b6 cae di€u uac qU6c t8 do Chil tjch nuac trgc ti8p kY; phS chuful ho~c blii b6 cac di~u uac qu6c t8 khac dli duQ'c kY k8t ho~ gia nh~p theo d~ nghi cila Chil tjch nuac;

* QuySt djnh vi~c trung cAu y dan. - Uy ban thuimg vI}. Quae hQi + Dy ban thuimg V\l Qu6c hQi la cO' quan thuOng trgc cila Qu6c hQi.

cac hi~n phap d~c bi~t khac bao dam qu6c phong va an ninh qu6c gia;

+ Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi dugc Qu6c hQi thanh l~p d~ t6 chilc cac ha~t dQng cua Qu6c hQi. Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi ra phap l~nh v~ cac v~n d~ dugc Qu6c hQi giao; thgc hi~n giam sat thea quy dinh cua phap lu~t; giam sat va huOng d~n ho~t dQng cua HQi d6ng nhan dan, b§j b6 nghi quy8t sai trai cua HQi d6ng nhan dan cAp tinh; giai tan HQi d6ng nhan dan cAp tinh trong truOng hQ'P HQi d6ng nhan dan d6 lam thi~t h~i nghiem trQng d8n 19i ich cua nhan dan va thgc hi~n cac nhi~m V\l khac thea quy dinh cua phap lu~t.

- Chu tjch ntrO'c

+ Chu tich nuac la nguai dUng dAu Nha nuac, thay m~t nuac CQng hoa xii hQi

chu nghia Vi~t Nam v~ d6i nQi va d6i ngo~i.

+ Chu tich nuac chiu trach nhi~m va bao cao cong tac truac Qu6c hQi.

+ Chu tich nuac thgc hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ll thea quy djnh cua Hi8n phap (Di~u 103). Chu tich nuac cong b6 Hi8n phap, lu~t, phap l~nh; d~ nghi Qu6c hQi bAu, mi~n nhi~m, biii nhi~m Ph6 Chu tich nuac, Thu tuOng Chinh phu, Chanh an Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n tnrOng Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao; can cil vao quyet djnh cua Qu6c hQi b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chilc Ph6 Thu tuOng, BQ tnrOng va cac thanh vien khac cua Chinh phu; b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chilc Ph6 Chanh an, thAm phan Toa an nhall dan t6i cao, Ph6 Vi~n truOng, Ki~m sat vien Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao; ql1y8t dinh d~c xa.

- Chinh phu

+ Chinh phu la cO' quaIl ch~p hanh cua Qu6c hQi, cO' quan hanh chinh nha

nuac cao nh~t cua nuac CQng hoa xii hQi chu ngma Vi~t Nam.

., .

+ Chinh phu chiu trach nhi~m tru6c QuBc hQi va bao cao cong tac vm QuBc

hQi, Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi, Chu tich nuac.

+ Chinh phu th6ng nh~t quan ly vi~c thgc hi~n cac nhi~m V\l chinh tri, kinh te,

van hoa, xa hQi, quBc phong, an ninh va dBi ngo~i cua Nha nu6c.

'~-

+ Chinh phu thgc hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ theo quy djnh cua HiSn phap (Di~u 112) va Lu~t t6 chilc Chinh phil. Chinh phu lanh d~o cong tac cua cac BQ, cO' quan ngang BQ va cac cO' quan thuQc Chinh phu, Uy ban nhan dful cac c~p, xay dlJIlg va ki~n to3n h~ th6ng th6ng nh~t bQ may hanh chinh nha nuac til trung uong den cO' sa; huOng dful, ki@m tra HQi d6ng nhan dan thgc hi~n cac van ban cua cO' quan nha nuac c~p tren; t~o di~u ki~n d~ HQi d6ng nhan dan thgc hi~n nhi~m V\l va quy~n h~ theo lu~t djnh; dao t~o, b6i dUOng, s~p x~p va sir d\IDg dQi ngu vien chuc nha nu6c. Chinh phu quySt dinh di~u chinh dia gim cac dan vi hanh chinh dum cAp tilm, thanh ph6 tl1JC thuQc trung uang.

- Toft an nhan dan

+ Toa an nhan dan la cO' qllan xet xu eua nuac CQng hoa xa hQi ehu nghia Vi~t

Nam.

+ Toa an xet xu nhUng V\l an hinh S\l, dan S\l, hon nhan va gia dinh, lao dQng,

kinh t~, hanh ehinh va giai quy~t nhUng vi~e khae thea quy dinh eua phap lu~t.

+ Toa an co nhi~m V\l bao v~ philp eh~ xa hQi ehu nghia, bao v~ eh~ dQ xa hQi ehu nghia va quy~n lam ehu eua nhan dan; bao v~ tai san eua Nha nuae, eua t~p th€; bao v~ tinh m~ng, tai san, n.r do, danh d\l va nhan phfun eua eong dan.

.--.

+ H~ th6ng Toa an nhan dan bao g6m: * Toa an nhan dan t6i eao; * Cae Toa an nhan dan tinh, thanh ph6 trge thuQe trung uong; * Cae Toa an nhan dan qu~, huy~n, thj xa, thanh ph6 thuQe til1h; * Cae Toa an quan S\l; * Cae Toa an khae do lu~t dinh. + Toa an nhan dan t6 ehue va ho~t dQng thea quy dinh t~i Hi~n phap va Lu~t

t6 ehue Toa an nhan dan ngay 02 thang 4 nam 2002.

- Vi~n ki~m sat nhin dan

+ Theo Hi~n phap nam 1992 va Lu~t t6 ehue Vi~n ki€m sat nhan dan nam 1992, Vi~n ki€m sat nhan dan la cae cO' quan co ehue nang ki€m sat vi~c tuan thea phap lu~t, th\lc hanh quy~n cong t6 trong phl;UIl vi trach nhi~m do lu~t dinh.

'""""

+ Theo quy dinh cua HiSn phap (sua d6i) va Lu~t t6 chilc Vi~n kiem sat nhan dan ngay 02 thang 4 nam 2002, Vi~n ki€m sat nhan dan th\le hanh quy~n eong t6 va ki€m sat cac ho~t dQng tu phap.

""''''''''.

+ H~ th6ng Vi~n ki€m sat nhan dan bao g6m: * Vi~n ki€m sat nhan dan t6i cao; * Cae Vi~n ki€m sat nhan dan tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uong; * Cac Vi~n ki€m sat nhan dan qu~, huy~n, thj xa, thanh ph6 thuQc tinh; * Cac Vi~n ki€rn sat quan S\l. + Vi~n Kiem sat nhan dan t6i cao th\lc hanh quy~n cong t6 va kiem sat cac ho~t dQng ttl phap, gop phAn bao dam cho phap lu~t duQ'c chAp hanh nghiem chinh va th6ng nhAt.

--, I I

+ Vi~n Kiem sat nhan dan dia phuang th\lc hanh quy~n cong t6 va kiem sat

cac ho~t dQng tu phap adja phuong minh.

l -1

]

+ Vi~n Ki~m sat quan sv thvc hanh quy~n cang t6 va ki~m sat cac ho~t dQng

tu phap thea quy dinh cua phap lu~t.

- HQi dAog ohao dao

+ HQi dAng nhan dan la cO' quan quyen 19c nha nu6c 6 dia phuang, d~i di~n cho y chi, nguy~n vQng va quyen lam chu cua nhan dan, do nhan dan dia phuang bAu ra, chiu trach nhi~m truac nhan dan dia phuong va co quan nha nu6c c§.p tren.

+ HQi d6ng nhan dan quy€t djnh cac chu truong, bi~n phap quan trQng d~ phat huy ti~m nang cua dia phuong; xay dvng va phat tri~n dia phuong v~ kinh t€ - xa hQi, cung c6 qu6c phong, an ninh, khong ngimg cai thi~n dai s6ng v~t ch§.t va tinh thAn cua nhan dan dia phuong, lam tron nghia V\l cua dia phuong d6i v6i ca nu6c.

HQi d6ng nhan dan thvc hi~n quy~n gifun sat d6i v6'i ho~t dQng cua ThuOng tJ1Ic HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan, Toa an nhan dan, Vi~n ki~m sat nhan dan cung c§.p; giam sat vi~c thvc hi~n cac nghi quy€t cua HQi d6ng nhan dan; giam sat vi~c tuan theo phap lu~t cua cO' quan nha nu6c, t6 chilc kinh t~, t6 chilc xa hQi, don vi vii trang va cua cang dan (y dia phuong.

+ HQi d6ng nhan dan th\Ic hi~n cac nhi~m Vt;1, quy~n h~n C\l th~ quy dpm t~i Lu~t t6 chuc HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan nam 2003 va cac van ban phap lu~t khac. D~ kh~c ph\lc nhUng h~ ch~ cua Lu~t t6 chilc HQi dAng nhan dan va Uy ban nhan dan nam 1994, Lu~t nfun 2003 da quy dilID ra hon v~ nhi~m V\l, quy~n h~ cua m6i c§.p HQi d6ng nhan dan (tinh - huy~n - xa); quy dinh nhi~m V\l, qlly~n h~ cua HQi d6ng nhan dan trong tlmg linh vvc kinh t€, ngan sach, van hoa, giao d\lc, y t€, qu6c phong, an ninh, gifun sat...; phan bi~t nhi~m V\l cua HQi d6ng nhan dan (y dia ban nang than va dia ban do thi. Lu~t nfun 2003 tang cuOng chuc nang gifun sat cua HQi dAng nhan dan; b6 sung quy djnh ve vi~c HQi dAng nhan dan b6 phi€u tin nhi~m d6i v6i nguai gift chuc Vt;1 do HQi d6ng nhan dan bAu.

f)~ quy€t djnh nhUng vful d~ thuQc nhi~m Vt;1, quy~n h~ cua minh, HQi d6ng

nhan dan ra nghi quy€t.

+ ve cO' c!u cua HQi dAng nhan dan, theo Lu~t nfun 2003, ThuOng trgc HQi d6ng nhan dan dugc thanh l~p (y ca ba c§.p. Lu~t b6 sung mQt s6 nhi~m Vt;1, quy~n h~ m6'i cua ThuOng tJ1Ic HQi d6ng nhan dan nhu: gifun sat vi~c thi hanh phap lu~t t~i dia phuang; phe chufut k~t qua bdu Chu tich, Ph6 Chu tich, Uy vien ThuOng trgc HQi dAng nhan dan c!p du6i trgc ti~p; trinh HQi dAng nhan dan b6 phi~u tin nhi~m d6i v6i nguai gift chuc Vt;1 do HQi d6ng nhan dan bAu.

- Uy bao ohao daD + Uy ban nhan dan do HQi d6ng nhan dan bAu la cO' quan ch§'p hanh cua HQi dAng nhan dan, cO' quan hanh chinh nha nu6c 6 dia phuang, chiu trach nhi~m tru6c HQi dAng nhan dan cimg c!p va cO' quan nha nu6c c!p tren.

+ Uy ban nhan dan thvc hi~n chuc nang quan ly nha nuac adia phuong; chiu trach nhi~m chAp hanh Hi~n phap, lu~t, van ban cua co quan nha nuac cAp tren va nghi quy~t cua HQi d6ng nhan dan cimg cAp.

+ Cling tuang t1J nhu vOi HQi d6ng nhan dan, Lu~t nam 2003 da quy djnh ra han nhi~m V\l, quy~n h~ cua m6i cAp Dy ban nhan dan, phan bi~t nhi~m V\l cua Uy ban nhan dan dia ban nong than va do thi, quy dinh nhi~m V\l, quy~n h~l cua Dy ban nhan dan trong tUng linh VVC kinh t~, nong nghi~p, lam nghi~p, ngu nghi~p, thuy lqi, dAt dai, cong nghi~p, thuong m~i, du lich, giao d\lc va dao t~o, ....

De thgc hi~n nhi~m V\l, quy~n h~ cua minh, Dy ban nhan dan ra quy~t dinh,

chi thi.

Lu~t nam 2003 quy dinh cac vAn d~ rna Uy ban nhan dan phai thao lu~ t~p

th~ va bi~u quy~t thea da s6 (Di~u 124).

+ Chu tich Uy ban nhan dan la nguai lanh d~o va di8u hanh cang vi~c cua Uy ban nhan dan. Chu tich Uy ban nhan dan phai la d~i bieu HQi d6ng nhan dan. Theo Lu~t nam 2003, trong nhi~m kY, n~u khuy~t Chu tich Uy ban nhan dan thi Chli tich HQi d6ng nhan dan cung cAp giai thi~u nguai Ung cu Chu tich Uy ban nhan dan de HQi d6ng nhan dan b~u. Nguai gift chuc V\l Uy ban nhan dan trong nhi~m ky khang nhAt thi~t la d~i bieu HQi d6ng nhan dan (Di~u 119).

- ,

Chu tich Uy ban nhan dan th\lc hi~n cac nhi~m V\l, quy8n h~n thea quy djnh t~i Di8u 127 cua Lu~t nam 2003. Chil tich Uy ban nhan dan quy~t dinh cac vAn d8 thuQc nhi~m V\l, quy8n h~n cua Uy ban nhan dan cAp minh, trir cac vAn d8 ma Uy ban nhan dan phai thao lu~ va quy~t dinh t~p the. Lu~t b6 sung cac nhi~m V\l mai cua Chu tich Dy ban nhan dan hi: chi d~o cac bi~n phap de giai quy~t cac cong vi~c dQt xuAt, khAn cAp trong phong, ch6ng thien tai, chay, n6, dich b~nh, an ninh, tr~t t1J va bao cao Uy ban nhan dan trong phien h9P gAo nhAt; ra quy~t dinh, chi thi de th\lC hi~n nhi~m V\l, quy8n h~ cua minh.

Ph6 Chu tich va cac thanh vien khac cua Uy ban nhan dan th\lc hi~n nhi~m V\l, quy8n h~ do Chil tich Uy ban nhan dan phan cong va chiu treich nhi~m truac Chu tich Uy ban nhan dan v~ vi~c thvc hi~n nhi~m V\l, quy8n h~ duqc giao.

. III. MOT s6 vAN DE co BAN vE PRAP LuAT

1. Khai ni~m phap In,t

--,

'l I

Phap lu~t la h~ th6ng quy t~c xu S\l do nha nuac d~t ra ho~c thira nh~ va dam bao thgc hi~n de di~u chinh cac quan h~ xa hQi nhfun d~t duQ'c nhirng m\lc dich nhAt dinh.

-1

Cling nhu nha nuac, phap l~t ra dm, t6n t~i gfulli~n vOi xa hQi co giai cAp, no ra dai khi xa hQi phat trien d~n mQt trinh dQ nhAt dinh va khi xa hQi phan chia thanh cac giai cAp, vi thS, phap lu~t vira mang tinh chAt giai cAp vira mang tinh xa hQi.

l ]

Tinh chat giai cap Clla phap lu~t thS hi~n (] chB phap lu~t thS hi~n y chi nhel nuac cua giai cap th6ng tIi, con tinh chat xii hQi cua phap lu~t thS hi~n (] chB phap lu~t lel cong C\l d~ di~u chinh cac quan h~ xii hQi nhb duy tri tr~t tlJ xii hQi d~ dam bao SlJ t6n t~i va phat tri~n cua phap lu~t

a Vi~t Nam, quy@n l\lc nhel nuac thuQc v@ nhan dan vel nhan dan sir d\IDg quy~n llJc cua minh thong qua Qu6c hQi, HQi d6ng nhan dan cac cftp va cac cO' quan khac trong bQ may nha nuac. Ho~t dQng ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t cua cac cO' quan nha nuac co thAm quy~n chinh la SlJ th~ hi~n y chi va nguy~n vQng cua dong dao nhan dan lao dQng. Phap lu~t cua nha nuac ta la th~ hi~n y chi cua nhan dan lao dQng - s6 dong trong xii hQi, vi v~y, phap lu~t la phuang ti~n d~ phan anh va bao v~ quy~n llJc cua nhan dan lao dQng.

Phap lu~t cua nha nuac CQng hoa xii hQi chu nghla Vi~t Nam cling th~ hi~n tinh chftt xii hQi rQng riii. Phap lu~t Vi~t Nam hi~n nay la phuang ti~n d~ nha nuac quan ly cac linh V\lC khac nhau cua dOi s6ng xii hQi, no dlng d6ng thOi lel phuong ti~n d~ th~ ch~ hoa nhUng duCmg l6i, chu truang chinh sach cua Dang v~ cac v§n d~ kinh t~, chinh tri, van hoa xii hQi nhb dam bao SlJ phat tri~n cua xii hQi, thuc dAy SlJ phat tri~n kinh t~ va khong ngimg nang cao dai s6ng v~t chftt, tinh thfut cua nhan dan lao dQng. Han nua, phap phap lu~t cua chung ta con co vai tro quan trQng trong vi~c thi~t l~p va bao dam cong b~ng xii hQi, bao dam vi~c thlJc hi~n n~n dan chu xii hQi chu nghla.

Ban chftt cua phap lu~t nuac ta th~ hi~n anhUng di~m cO' ban sau day: Phap lu~t xii hQi chu nghla Vi~t Nam la phuong ti~n d~ dam bao cong b~ng xii hQi, thgc hi~n n~n dan chu xii hQi chu nghla. Dan chu la mQt trong nhUng d~c trung co ban cua nhel nuac tao Tinh chat dan chu do duQ'c thS hi~n vel ghi nh~ trong h~ th6ng cac van ban phap lu~t cua nha nuac ill Hi~n phap d~n cac van ban quy ph~ phap lu~t khac. H~ th6ng van ban quy ph~ phap lu~t ghi nh~ va xac dinh cac bi~n phap d~ dam bao cho vi~c th\Ic hi~n cac quy~n tlJ do dan chu cua cong dan. Ben c~ do, thong qua phap lu~t, Nha nuac ta cling do th\lc hi~n cac bi~n phap d~ h6 trQ' va dam bao SlJ phat tri~n cua cac khu VlJC kho khan nhu mi~n nui, vUng sau, vungxa.

Phap lu~t nuac CQng hoa xii hQi chu nghla Vi~t Nam la phuang ti~n d~ nha nuac quan ly xii hQi. Thong qua phap lu~t, nha nuac d~ ra cac k~ ho~ch phat tri~n kinh t~ - xii hQi, van hoa khoa hQc ky thu~t cling nhu cac llnh VlJC khac cua dai s6ng, xac dpm chuc nang, nhi~m V\l, thAm quy@n cua cac co quan nhel nuac trong quan ly kinh t~ xii hQi. D6ng thai, phap lu~t cling xac dpm ra trach nhi~m cua mQi cong dan trong vi~c ton trQng Phap lu~t cua nha nuac.

Phap lu~t cua nha nuac ta la cO' sa d~ xay d\ffig va hoan thi~n bQ may nha nuac Vi~t Nam. BQ may nha nuac la mQt h~ th6ng cac cO' quan nhil nuac co chilc

lil.....-

nang vil nhi~m V\l khac nhau. DS dam bao cho bQ may nhil nuac noi chung vil tUng cO' quan trong bQ may nha nu6c ho~t dQng co hi~u qua, phat huy duqc suc m~nh clla quyen 19c nhil nuac cfing nhu dam bao cac quyen tv do dan chll clla cong dan, thi cAn phai co cac quy djnh clla phap lu~t ve t6 chilc bQ may nhil nuac. Cac quy djnh do khong chi lil co sa phap ly cho vi~c t6 chilc vil ho~t dQng clla cac co quan trong bQ may nhil nuac mil no con lil phuong ti~n dS nhan dan co thS ti~n hanh vi~c ki@m tra, gi8m sat ho~t dQng cua cac cO' quan nha nu6c va cua cac nhan vien nha nu6c.

Phap lu~t nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam con la phuong ti~n d@

thgc hi~n chinh sach doan k~t dan tQc. Dieu 5 Hi~n phap 1992 quy djnh:

"NhiJ nuac CQng hoa xa hQi chu ngh'ia Vi¢t Nam, Ia nha nuac th6ng nhat coo

cac dan t(Jc cling sinh s6ng tren dat nuac Vi¢t Nam.

Nhit nuac th1!c hi~n chinh sach binh dang, doan kit, tuang tr(1 giua cac dan

tQc, nghiem cam mQi hanh vi leY thi, chia re dan t(Jc.

Cac dan tQc co quyJn dung tiing noi" chft viit, gift gin bim sac dan tQc va

phat huy nhimg phong tl:lC, ttJ,p quan, truyJn th6ng va wIn hoa t6t a?p cua minh.

Nha Nuac th1!c hi~n chinh sach phat triin vJ mQi mgt, timg buac nang cao aiYi

s6ng vtJ,t chat va tinh thdn cua d6ng bao dan tQc thiJu s6. "

Tren cO' sa nay, nha nu6c do ban hanh ra hang lo~t cac van ban phap lu~t C\l

th@ hoa va th\lc hi~n chinh sach doan k~t dan tQc.

2. Nhiing dJe trung cua phap lo,t

- Phap lu~t do nhil nuac ban hanh. Trong xo hQi co rAt nhieu quy t~c xu sg khac nhau mil con ngum phai tuan theo nhu cae quy t~c d~o dilc, cac t~p quan, cac quy t~c do cac t6 chilc khac clla con ngum d~t ra nhu cac dieu l~, quy ch~ ... nhung chi nhiIng quy t~c xu sg do nhil nuac ban hanh thi mai duQ'c coi lil phap lu~t.

--,

- Phap l~t duqc nha nu6c bao dam th\lc hi~n. Cac qlly t~c xu S\l khac duqc dam bao thgc hi~n bing nhiIng bi~n phap khac nhau. ChAng h~, sg vi ph~ cac quy t~ d~o dilc se bi xa hQi len an, sg vi ph~ cac t~p quan co thS bi cQng dang dan cu len an, sg vi ph~ quy t~c clla cac t6 chilc xa hQi thi cac t6 chilc do se ap d\lllg nhftng bi~ phap nhAt djnh do chinh cac t6 chilc do d~t ra. Phap lu~t duQ'c dam bao thgc hi~n bing nhil nuac co nghia lil vi~c vi ph~ phap lu~t se bi ap d\lllg cac bi~n phap cucmg ch~ clla nhil nuac mil a milc cao nhAt lil cac hinh ph~t Clla Lu~t Ifmh sg. Ben c~ vi~c bao dam cho phap lu~t duQ'c thgc hi~n bing nhftng bi~n phap cucmg ch~, nhil nuac cfing bao dam cho phap lu~t duQ'c th\Ic hi~n bing nhiIng bi~n phap thuy~t ph\lc nhu v~ dQng, tuyen truy~n, khen thuOng...

Nhu v~y, chi nhftng quy t~c xu S\l do nha nu6c d~t ra ho~c thira nh~n va dam

bao th\lc hi~n thi m6i duqc gQi la phap lu~t.

l l J

3. Van ban quy ph~m phap )u,t

Phap 1u~t chu y@u dugc hinh thanh ill vi~c Nha Nuac ban hanh cac van ban quy ph~m phap 1u~t. van ban quy ph~m phap 1u~t 1a van ban do cac cO' quan nha nuac co thAm quy~n ban hanh thea trinh tv va thu tl.Ic dinh, trong do co cac quy t~c xu S\l chung, dugc nha nuac bao dam th\lc hi~n d~ di~u chinh cac quan h~ xii hQi nh~m d~t dugc m\lc dich nhdt dinh.

Van ban quy phg;m phap lugt co cae dge di~m ea ban sau:

Thu nhdt, van ban quy ph~ phap lu~t la van ban do cac co quan nha nuac co thfun quyen ban hanh. Trong toan bQ cac co quan cua bQ may nha nuac, khong phai cO' quan nao cling co thAm quy~n ban hanh cac van ban quy ph~ phap 1u~t. Nha nuac chi trao thfun quy~n ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t cho mQt s6 cO' quan nha nuac nhdt dinh. Vi th@, chi nhUng van ban do cac cO' quan do ban hanh thi mai co th~ trO' thanh van ban quy ph~ phap 1u~t. NhUng van ban khong phai do cO' quan nha nuac co thfun quyen ban hanh van ban quy ph~ ph~ phap lu~t thi khong th~ 1a van ban quy ph~ phap 1u~t.

Thit hai, van ban quy ph~m phap lu~t 1a van ban co chua d\ffig nhUng quy t~c xu S\l chung. NhUng van ban m~c dil do cac cO' quan nha nuac co thAm qlly~n ban hanh nhung khong chua d\ffig quy cic xu S\I chung thi khong the La van ban quy ph~ phap lu~t. Day la d~c trung co ban de chUng ta phan bi~t van ban quy ph~ phap 1u~t vai cac van ban co y nghia phap 1y khac nhu cac ban an cua Toa an nhan dan, cac quy@t dinh xu ph~t hanh chinh d6i vai ca nhan hay t6 chuc nao do do co hanh vi vi ph~m hanh chinh.

Thu ha, van ban quy ph~ phap lu~t duQ'c ap d\IDg nhieu IAn trong th\Ic te dai s6ng. Do nQi dung cua van ban quy ph~m phap 1u~t co chua d\ffig nhUng quy t~c xu S\l chung vi v~y chung dugc ap d\IDg nhi~u IAn trong th\lc t@ dai s6ng, trong mQi truOng hgp khi xUdt hi~n nhUng di~u ki~n hay hoan canh dugc cac quy t~c xu S\l trong do xac dinh.

Thit ttt, ten gQi, nQi dung va trinh tv, thu tl.Ic ban hanh van ban quy ph~m phap 1u~t do phap 1u~t quy dinh. Phap 1u~t quy dinh cho m6i cO' quan nha nuac co thAm quy~n dugc ban hanh van ban quy ph~ phap 1u~t vai nhUng ten gQi C\l th~. Hon nua, nQi dung va trinh tv ban hanh van ban quy ph~m phap 1u~t cua cac cO' quan nha nuac cling dugc phap 1u~t quy dinh C\l th~.

4. Cae )o~i van ban quy ph~m phap )u,t (y nutre ta

Theo quy dinh cua Hien phap 1992 va Lu~t ban hanh van ban quy ph~ phap

1u~t, anuac ta hi~n nay co cac lo~i van ban quy ph~ln phap 1u~t sau:

Hiin phap la van ban quy ph~ phap lu~t do Qu6c hQi ban hanh quy dinh nhUng vdn d~ cO' ban nhdt cua nha nuac nhu ch@ dQ chinh tri, ch@ dQ kinh t@, van

hoa xa hQi, quyen va nghia Vl) co ban cua cong dan, chtrc nang, OOi~m Vl), quyen h~ va t6 chtrc, ho~t dQng cua bQ may OOa nuac. Cac quy dinh cua Hi8n phap la co So' d~ hiOO thanh mQt h~ th6ng quy ph~ phap lu~t dieu chinh cac quan h~ xa hQi trong cac linh VVc khac OOau cua dCri s6ng xa hQi.

Hi~n phap la van ban co gia tri phap If cao ooAt trong h~ thAng van ban quy ph~m phap lu~t anuac ta, cac van ban quy ph~ phap lu~t do cac co quan khac cua OOa nuac ban hanh deu phai d\fa tren co sa Hi~n phap va phai phil hgp vai Hi~n phap.

Lu~t la van ban quy ph~ phap lu~t do Qu6c hQi ban hanh d~ C\l th~ hoa Hi8n phap co nQi dung dieu chinh mQt lo~ quan h~ xa hQi ooAt dinh ho{lc cac quan h~ xa hQi trong mQt liOO VVC ooAt dinh cua dCri s6ng xa hQi. Lu~t quy dinh cac vAn de co ban, quan trQng thuQc cac linh V\fC ve dAi nQi, d6i ngo~i, nhi~m Vl) kiOO tS - xa hQi, quAc phong, an ninh cua dAt nuac, OOUng nguyen t~c chu y~u ve t6 chuc va ho~t dQng cua bQ may OOil nuac, ve quan h~ xa hQi va ho~t dQng cua cong dan.

Nghj quyit cua Qu6c hQi duQ'c Qu6c hQi ban hanh d~ quy8t dinh k8 ho~ch phat tri~n kinh t8 - xa hQi, chinh sach tai chiOO, tien t~ qu6c gia, chiOO sach dan tQc, ton giao, d6i ngo~i, qu6c phong, an ninh, d\l toan ngan sach OOa nuac va phan b6 ngan sach OOa nuac, dieu chinh ngan sach OOa nuac, phe chuAn quy8t toan ngan sach OOa nuac, phe chuAn dieu uac quAc t~, quy~t dinh ch~ dQ lam vi~c cua QuAc hQi, Uy ban thuOng Vl) Qu6c hQi, HQi d6ng dan tQc, cac Uy ban cua Qu6c hQi, d~i bi~u Qu6c hQi va quy8t dinh cac vAn de khac thuQc thfun quyen cua Qu6c hQi.

---

Phap l?nh do Uy ban ThuOng Vl) QuAc hQi ban hanh de quy dinh ve OOUng vAn de duQ'C Qu6c hQi giao, sau mQt thai gian th\lc hi~n trinh Qu6c hQi xem xet, quy~t dinh ban hanh thanh lu~t. Phap l~OO phai phil hgp v6'i Hi~n phap, lu~t va nghi quy8t cua Qu6c hQi.

Nghj quyit cua Dy ban ThuOng Vl) Qu6c hQi dugc co quan nay ban hanh de giai thich Hi~n phap, l~t, phap l~OO, giam sat vi~c thi hanh Hi~n phap, van ban quy ph~ phap lu~t cua QuAc hQi, Dy ban thuOng Vl) QuAc hQi, giam sat ho~t dQng cua Chinh phu, Toa an ooan dan tAi cao, Vi~n kiem sat ooan dan t6i cao, giam sat va huang dful ho~t dQng cUa HQi d6ng ooan dan, quy~t dinh tuyen b6 tiOO tr~g chi~n tranh, t6ng dQng vien ho~c dQng vien C\lC bQ, ban b6 tiOO tr~g khAn cAp trong ca nuac ho~c timg dia phuong va quy8t diOO OOUng vAn d~ khac thuQc thfun quyen cua Dy ban thuOng Vl) QuAc hQi.

L?nh, quyit tljnh cua Chu tich nuac dugc ban hanh de th\fC hi~n OOUng OOi~m

Vl), quyen h~ cua Chu tich nuac do Hi~n phap, lu~t quy dinh.

Nghj quyit cua Chinh phu dugc Chinh phu ban hanh de quy~t dinh chiOO sach C\l the ve xay d\lllg va ki~n toan bQ may hanh chinh OOa nuac tit trung uong d~n co sa, huang dful, kiem tra HQi d6ng ooan dan th\fc hi~n cac van ban cua co quan OOa

l J

nuac cAp tren; bao dam thgc hi~n HiSn phap va phap lu~t trong cac co quan nha nuac, t6 chtrc xii hQi, don vi vii traIlg nhan dan va cong dan; th\lc hi~n chinh sach xii hQi, dan tQc, ton giao; quy€t dinh chu truong, chinh sach C\! th~ v~ ngan sach nha nuac, tien t~; phat triSn van hoa, giao d\lc, y tS, khoa hQc, cong ngh~, bao v~ moi truemg; cling cd va tang cuemg qudc phong, an ninh; thdng nhAt qUID If cong tac ddi ngo~ cua Nha nuac, cac bi~n phap bao v~ quyen, lQ'i ich hQ'P phap cua cong dan; cac bi~n phap ch6ng quan lieu, tham nhilng trong bQ may nha nuac; phe duy~t cac di~u uac qu6c t€ thuQc thAm quy~n cua Chinh phil.

Nghi dinh cua Chinh phu duQ'c ban hanh dS quy dinh chi tiSt thi hanh lu~t, nghi quySt cua Qudc hQi, phap l~nh, nghi quySt cua Uy ban thuemg V\l Qudc hQi, l~nh, quySt dinh cua Chit tich nuac; quy dinh nhi~m V\l, quyen h~, t6 chuc bQ may cila cac BQ, cO' qUaIl ngang BQ, cO' quan thuQc Chinh phil va cac cO' quan khac thuQc thAm quyen cua Chinh phit thanh l~p; cac bi~n phap C\l thS dS thgc hi~n nhi~m V\l, quyen h~ cua Chinh phu; ho~c quy dinh nhihlg vAn de hSt suc cAn thiSt nhlffig chua du dieu ki~n xay d\Illg thanh lu~t ho~c phap l~nh dS dap tmg yeu cAu quan ly nha nuac, quan ly kinh t€, quan ly xii hQi. Vi~c ban hanh Nghi dinh cila Chinh phil quy dinh nhihlg vAn d~ cAn thi€t nhung chua dil di~u ki~n d~ xay d\Illg thanh Lu~t hay Phap l~nh phai duQ'c sg d6ng y cua Uy ban Thuemg V\l Qu6c hQi.

Quy€t dinh cua Thit tuOng Chinh phu duQ'c ban hanh dS quySt dinh cac chu truong, bi~n phap liinh d~o, di~u hanh ho~t dQng cila Chinh phil va h~ th6ng hanh chinh nha nuac ill trung uong d€n cO' sa; quy dinh ch€ dQ lam vi~c vai cac thanh vien Chinh phu, Chu tich Uy ban nhan dan tinh, thanh phd trgc thuQc trung uong va cac vAn d~ khac thuQc thAm quy~n cila Thil tuOng Chinh phil.

Chi thi cua Thu tuOng Chinh phu quy dinh cac bi~n phap chi d~o, phdi hQ'P ho~t dQng cua cac thanh vien Chinh phu; don ddc va kiSm tra ho~t dQng cua cac BQ, cO' quan ngang BQ, cO' quan thuQc Chinh phil, Uy ban nhan dan cac cAp trong vi~c thgc hi~n cac chu truong, chinh sach, phap lu~t cua Nha nuac, cac quy€t dinh cila Chinh phil.

Quy~t tljnh, Chi thj, Thong tu cua Bp truiing, Thu truiing CO' quan ngang

Quy€t dinh cila BQ truOng, Thil truOng cO' quan ngang BQ quy dinh v~ t6 chtrc va ho~t dQng cua cac co quan, don vi trgc thuQc; quy dinh cac tieu chu§n, quy trinh, quy ph~ va cac dinh muc kinh tS - ky thu~t cUa nganh, linh vgc do minh ph\l trach; quy dinh cac bi~n phap dS thgc hi~n chuc nang qUID If nganh, lInh VVC do mlnh ph\! trach va nhihlg vAn d~ d~ duQ'c Chinh phil giao.

Chi thi cila BQ truOng, Thil truOng cO' quan ngang BQ quy dinh cac bi~n phap d~ chi d~o, don d6c, ph5i hQ'P va ki~m tra ho~t dQng cila cac cO' quan, don vi thuQc nganh, linh VVC do mlnh ph\! trach trong vi~c thgc hi~n van ban quy ph~m phap

lu~t cua cO' quan OOa nuac cAp tren va cua minh.

Thong tu eila BQ truang, Thil truang cO' quan ngang BQ duge ban hanh d~ hu6ng dful th\Ie hi~n OOfmg quy dpm duge Lu~t, Nghj quyet eila Qu6e hQi, Phap l~OO, Nghj quyet eila Dy ban Thuang Vl) Qu6e hQi, L~OO, Quyet djOO eila Chil tjeh nuae, Nghj quyet, N ghj dpm eila ChiOO phil, Quyet dpm, Chi thj eila Thu tu6ng Chinh phu giao thuQc ph~m vi quim ly nganh, 1100 V\lC do minh ph\l trach.

Nghj quyit cua Hpi dfmg thlim phan TiJa an nhan dan tni cao duge ban hanh d~ hu6ng dful cae Toa an ap d\Ulg th6ng ooAt phap lu~t, tAng ket kinh nghi~m xet xu.

Quyit djnh, Chi thj, Thong tll cua Chanh an TiJa an nhan dan tni cao duge th\lc hi~n vi~c quim ly cac Toa an ooan dan dia phuong va Toa an ban hanh d€ quan sg v~ t6 chuc; quy dinh OOfmg vAn d~ khac thuQc thb quy~n cua Chanh an Toa an ooan dan t6i cao.

Quyit djnh, Chi thj, Thong III cua Vi?n trlliing Vi?n kiAm sat nhan dan tn; cao quy diOO cac bi~n phap d€ bao dam vi~c thgc hi~n OOi~m Vl), quy~n h~ cua Vi~n ki~m sat ooan dan cac cAp; quy diOO OOfmg vAn d~ khac thuQc thb quy~n cua Vi~n truang Vi~n ki€m sat ooan dan t6i cao.

Van ban quy ph{lm phtip luQ,t lien tjch giiia cac Bp, CO' quan ngang Bp

Thong tu lien tich giua cac BQ, cO' quan ngang BQ duQ'c ban hanh d~ hu6ng dful thi haOO Lu~t, Nghi quy~t cua Qu6c hQi, Phap I~OO, Nghi quy~t cua Uy ban Thuang V\l Qu6c hQi, L~OO, Quy~t diOO cua Chu tich nuac, Nghi quy~t, Nghi dpm cua Chinh phu, Quy~t diOO, Chi thi cua Thu tu6ng Chinh phu co lien quan d~n chuc nang, OOi~m Vl), quy~n h~ cua cac cO' quan do.

Van ban quy ph{lm phap luQ,t lien tjch giiia Toll an nhan dan t8i cao vOi Viin kiJm sat nhan dan t8i cao; giiia Toll an nhan dan t8i cao, Viin kibn sat nhan dan tni cao vOi Bp, C(/ quan ngang Bp

Thong tu lien tich giua Toa an ooan dan t6i cao vOi Vi~n ki€m sat OOan dan t6i cao; Thong tu lien tjch giua BQ, cO' quan ngang BQ, cO' quan thuQc Chinh phu vOi Toa an ooan dan t6i eao, Vi~n ki~m sat ooan dan t6i eao duge ban hanh d~ hu6ng dful vi~c ap d\lng th6ng ooAt phap lu~t trong ho~t dQng t6 tt.Ing va OOfmg vAn d~ khae lien quan den OOi~m Vl), quyen h~ eua cae cO' quan do.

Nghj quyit, Thong tll lien tich giiia C(/ quan nhd nlltlC co thlim quy2n v6i Cd quan trung llO'ng cua t6 chu-c chinh trj - xii hpi duge ban hanh d~ hu6ng dful thi hanh OOfmg vAn de khi phap lu~t quy dpm ve vi~e tA ehue ehiOO trj - xa hQi d6 tham gia quim ly OOa nuac.

Nghj quyit cua Hpi dang nhan dan cac cap quy diOO cae bi~n phap bllO dam thi hanh nghiem ehinh Hien phap va phap lu~t adia phuong, ve ke ho~eh phat tri~n

l l J

kinh t@ - xa hQi va ngan sach, v~ cac bi~n phap 6n dinh va nang cao dai s6ng nhan dan dia phuong.

Quyit ilinh, Chi thi cua Uy ban nhan dan cae cap

Quy@t dinh cua Uy ban nhan dan quy dinh cac chu truong, bi~n phap C\l th~ d~ t6 chtrc th\Ic hi~n phap lu~t va ki~m tra vi~c th\Ic hi~n phap cua cac cO' quan, t6 ehue (] dia phuong va quy dinh v€ nhUng v§n d€ khae thuQe thfun quy€n eua Uy ban nhan dan.

Chi thi cua Uy ban nhan dan quy dinh cac bi~n phap va chi d~o vi~c th\lc hi~n cac chu truong, chinh sach cua trung uong, cac cO' quan nha nuac cAp tren va cac Nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cung cAp.

MOT SO vAN DE LuAT. . . .

HiNH suvA. LuAT TO TUNG HINH SU.

pHAN I. LuAT HINH SU. .VIET NAM

I. KHAI QUAT vi: LU!T HiNH SV~T NAM

1. Khii ni~m De th\lc hi~n nhi~m V\l bao v~ ch~ dQ xa hQi, tr~t u.r xa hQi, nha nu6c dung nhi~u bi~n phap khac nhau vila co tinh thuy~t ph\lc vila co tinh cuang ch~ de dAu tranh, ng8n ch~ nhUng hanh vi vi ph~m phap lu~t. Tuy thea tinh chAt, muc dQ cua cac vi ph~m phap lu~t rna nha nu6c l\la chQn su d\lng cac ch~ tai tllich hgp nhu: Dan S\l, hanh chinh, kinh t~, hinh S\l... rna trong d6 ch~ tai hinh s\lla nghiem kh~c nhAt nh~m xu ly bAt cu nguai nao c6 hanh vi xfun ph~ nghiem trQng cac 19i fch cua Nha nu6c, cua xa hQi va cua cong dan.

Nhu v~y, Lugt Hinh Sl! la m(Jt nganh lugt trong h¢ th6ng phap lugt cua nuac ta, bao g6m h¢ th6ng cac quy ajnh philp lut!t do Nha nuac ban hanh trong do xac djnh ro nhimg hanh vi vi phgm nao la t(Ji phgm, d6ng thai, quy ajnh hinh phgt d6i vai tUng t(Ji phgm C1:l th~.

Trong h~ th6ng phap lu~t cua nu6c ta chi c6 BQ lu~t hinh S\l do Qu6c hQi ban hanh mm quy djnh v~ tQi ph~ va v~ hinh ph~t. Ngoai Qu6c hQi - CO' quan quy~n l\l'c nha nu6c cao nhAt thi khong co cO' quan nao khac co quy~n quy dinh v~ tQi ph~m va v~ hinh ph~t. H~ th6ng cac quy djnh cua lu~t hinh S\l dugc chia lam hai phAn:

- Phful chung: Bao g6m cac qlly dinh v~ nguyen t~c, nhi~m V\l cua Lu~t Hinh

S\l, v~ nhUng vAn d~ d~ chung v~ tQi ph~m va hinh ph~t.

- Phful cac tQi ph~: Bao g6m cac quy dinh xac dinh cac dAu hi~u phap ly Clla timg tQi ph~ C\l the, lo~i hinh ph~t va muc hinh ph~t ap d\IDg d6i v6i timg tQi ph~md6.

Phful chung va phful cac tQi ph~ cua Lu~t Hinh S\l' co m6i quan h~ m~t thi~t hitu co v6'i nhau t~o nen S\l hoan chinh cua Lu~t Hinh S\l. De troy cUu trach nhi~m hinh S\l d6i vm m6i tQi ph~ dugc quy dinh aPhful cac tQi ph~ cAn phai tuan thu nhUng quy dinh cua Phful chung. M~t khac, Phful chung mu6n phat huy tae d\lng khi ap d\IDg vao th\lc ti~n eua eong tac dAu tranh ch6ng tQi ph~m phai d\la vao cac quy dinh aPhAn cac tQi ph~m.

2. Nhi~m Vl}.

Nhi~m V\l chung eua Lu~t Hinh s\lla bao v~ IQ'i ich cua giai cAp eong nhan va nhan dan lao dQng de xay d\lllg thanh cong chu nghia xa hQi, bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam Xa hQi chu nghia (sau day vi~t t~t la XHCN). Trong giai do~ hi~n nay,

nhi~m V\l cua Lu~t Hinh S\I la "bao v¢ chi d(J XQ h(Ji chu nghza, quyJn lam chu Clla nhan dan, bao v¢ quyJn binh d&ng giua d6ng bao cac dan t(Jc, bao v¢ l(Ji ich cua Nha nuac, quyJn, l(Ji ich hr;p phap cua cong dan, t6 chuc, bao v¢ trgt tif phap lugt XQ h(Ji chu nghza, ch6ng mQi hanh vi phgm t(Ji; d6ng thai giao d1:lc mQi nguai y thuc tuan theo phap lugt, ddu tranh phong ngita va ch6ng t(Ji phgm".

Nhu v~y, nhi~m V\l dAu tien cua Lu~t Hinh sg trong giai do~ hi~n nay la bao v~ ch~ dQ xa hQi chu nghTa, quyen lam chu cua nhan dan, bao v~ quyen binh dbg gifra d6ng bao cac dan tQc, bao v~ 19i ich cua Nha nu6'c, quy@n, 19i ich hgp phap cua cong dan, t6 chuc, bao v~ tr~t t\I phap lu~t xa hQi chu nghia. D€ bao v~ cac IQ'i ich nay, Lu~t Hinh S\I quy dinh va mo ta hanh vi ph~m tQi, tinh chAt, muc dQ nguy hi€m cua tQi ph~m, quy dinh lo~i va muc hinh ph~t C\l th€ d6i v&i timg tQi ph~m d€ d\Ia van d6 cac cO' quan ti~n hanh t6 tl;mg giai quy~t V\l an duQ'c chinh xac, cong minh, dUng nguai, dUng tQi, dung phap lu~t.

Nhi~m V\l ti~p thea cua Lu~t Hinh S\I la giao d\lc mQi nguai y thuc tuan thea phap lu~t, y thuc dAu tranh phong ngira va ch6ng tQi ph~m duQ'c th€ hi~n ach6 cac quy dinh cua Lu~t Hinh S\l giup cho mQi nguai bi~t duQ'c hanh vi nao la tQi ph~m t\I dieu chinh hanh vi cua minh, trong nhUng hanh vi bi cAm ho~c t\I th\lc hi~n d€ hanh vi rna phap lu~t b~t bUQc phai lam ... thlJc chAt, Nhi~m V\l giao d\lc eua Lu~t Hinh sgla nhi~m V\l phong ngira tQi ph~m n6i chung.

Tit nhi~m V\l "bao v~" va nhi~m V\l "giao d\lc" cua Lu~t Hinh S\l chung ta thAy n6i len nhi~m V\l chinh cua Lu~t Hinh S\l la dAu tranh phong ngita va ch6ng tQi ph~m.

3. Nhfrng nguyen tic cO' ban

Cac nguyen t~c cO' ban cua Lu~t Hinh sg la nhUng tu tuOng chi d~o to8n bQ qua trinh xay dlJIlg va ap d\ffig cac quy dinh cua Lu~t Hinh S\l van dAu tranh phong ch6ng tQi phlilID. nhUng nguyen cic nay dugc xay dlJIlg tren cO' sa nhUng nguyen t~c cO' ban cua phap lu~t XHCN. NhUng nguyen t~c d6la:

- Nguyen t~c Phap chi XHCN la ffiQt nguyen t~c cO' ban, xuyen su6t to8n bQ

ho~t dQng xay dlJIlg cling nhu ap d\lng Lu~t Hinh S\I.

D6i v&i cO' quan l~p phap (Qu6c hQi), ngllyen t~c phap ch~ XHCN duQ'c th€ hi~n a ch6: NhUng hanh vi bi coi la tQi ph~m va phai chiu hinh ph~t phao duQ'c Lu~t Hinh S\f quy dinh; vi~c sua d6i, b6 sung hay huy bo tQi phlilID nhM dinh phai dugc ti~n hanh ffiQt cach kip thai va hgp phap theo dUng quy dinh cua phap lu~t.

D6i v6'i cac cO' quan hanh phap va ill phap, nguyen t~c phap ch~ XHCN doi hoi vi~c ap d\lng Lu~t Hinh S\l cfing nhu vi~c danh gia tinh chAt, muc dQ nguy hi€m cua tQi ph~m va cua ban than nguai ph~m tQi phai chinh xac va th6ng nhAt. Nguyen t~c phap ch~ XHCN cfing doi hoi vi~c xet xu dung nguai, dUng tQi, khong ffiQt

hanh vi ph~m tQi va nguai ph~ tQi nao traOO kh6i vi~c bi xu ly thea Lu~t HiOO SlJ, khong dugc xu oan nguai vo tQi. MQi SlJ my ti~n trong di~u tra, truy t6 va xet xu d6i vai cong dan d~u bi coi la vi ph~ nghiem trQng phap ch~ XHCN.

- Nguyen t~c dan chu XHCN th~ hien ach6, L~t Hinh S\l bao v~, ton trQng va kien quyet xu ly mQi hanh vi xam ph~ den cac quyen t\l' do dan chu cua cong dan. Lu~t Hinh S\l khong phan bi~t dAi xu ve dia vi xa hQi ho~c tinh tr~g tai san, mQi nguai ph~ tQi d~u biOO dbg truac phap lu~t, khong phan bi~t nam, nit, dan tQc, tin nguOng, ton giao, thanh phAn, dia vi xa hQi, d6ng thai, bao dam cho OOan dan trgc ti~p ho~c giatl ti~p tham gia vao vi~c xay d\lI1g va ap d\lng Lu~t HiOO S\I, dAu tranh phong va chAng tQi ph~.

M~t chuyen chiOO cua nguyen t~c dan chu XHCN th~ hi~n ach6 xu ly nghiem cac hanh vi ph~ tQi, ooAt la cac truOng hgp cd y ph~ tQi, gay thi~t h~i IOn cho OOa nuac, cho xa hQi va cong dan cling OOu chuyen chinh vai ke ph~m tQi la nguai chu mUll, cfun dAu, chi huy, ngoan cA chAng dAi, lUll manh, con dB, tai ph~ nguy hi~m, 19i d\lng chuc Vt;1, quy~n h~ d~ ph~ tQi; nguai ph~ tQi dUng thu do~ xao quy~t, co t6 chuc, co tiOO chAt chuyen nghi~p, c6 y gay h~u qua nghiem trQng.

- Nguyen t~c nhan t/(lO XHCN luon Iuon dugc th~ hi~n ra net trong chinh sach hiOO SlJ eua OOa nu6e ta. Vi~c ap d\lIlg hinh ph~t d6i v6i ke ph~ tQi chu y~u la OO~m giao d\lc, eai t~o hQ tra thanh nguai co ich cho xii hQi. Hinh ph~t trong Lu~t Hinh S\l khong OOfun gay dau dOn ve th~ xac va khong h~ thAp phb gia cua con nguai. Lu~t Hinh SlJ khoan h6ng d6i vai nguai t\l' thu, thanh khAn khai bao, t6 giac nguai d6ng ph~, l~p eong chuQc tQi, an nan h6i eai, t\l' nguy~n sua chua ho~c b6i thuOng thi~t h~i gay rae Nguyen t~c ooan d~o XHCN cling th~ hi~n a eh6 trong Lu~t Hinh SlJ co OOi~u lo~i hinh ph~t khong mac t\l' do; hinh ph~t chung than va ill hiOO chi dugc phep ap d\lIlg trong OOUng truOng hgp th~t d~c bi~t va ph~m vi ap d\lng cling co giai h~ ooAt diOO va khong dugc phep ap d\lng d6i vai nguai chua thanh men ph~ tQi, dAi v6'i ph\! nti co thai ho~c dang nuoi con du6'i 36 thatlg tu6i khi ph~ tQi ho~c khi xet xu. Ngoai ra, Lu~t HiOO SlJ con co cac quy djnh khac OOfun t~o dieu ki~n cho nguOi ph~ tQi t\l' cai t~o tAt OOu cac quy diOO ve mi~n trach OOi~m hiOO S\l; mi~n ho~c giam hinh ph~t; an treo...

- Nguyen t~c k~t hgp hai hoa Chu nghia yeu nuue va tinh than quae ti vo san la S\l th~ hi~n chiOO sach ddi ngo~i cua Lu~t HiOO slJ cua OOa nuac ta. Lu~t Hinh s\l trimg tri cac hanh vi pha ho~i hoa binh, chAng loai nguai va tQi ph~ chien tranh; ghi oo~ va bao dam th\lc hi~n cac cam ket quAc te cua Nha nuac trong cUQC dAu tranh chung cua loai nguOi chAng cac hanh vi gay chien tranh, chAng cac tQi ac di~t chimg, di~t moi sinh, moi truOng cling OOu cac tQi ph~ mang tiOO qu6e t~ khac.

Ngoai ra, con co mQt s6 nguyen t~c khac co tinh chdt d~c thil rieng cua Lu~t

HlOO sg, OOu cac nguyen t~c: Trach OOi~m ca OOan, co l6i, ca th~ hoa hinh ph~t ...

. 4. Mot sa vin d~ v~ chinh sach binb sO'

4.1. CO'SO' tTach nhi?m hinh s'!

Di~u 2 BQ lu~t hlOO sg 1999 quy djnh: "Chi nguai nao ph~m mQt tQi do dugc BQ lu~t hlOO sg quy diOO m6i phai chiu trach OOi~m hinh sg". Nhu v~y, co s6 cua trach OOi~m hinh sg la vi~c mtJt nguai do th1!c hi¢n mtJt ttJi dU(1c quy ainh trong BtJ lugt hinh S1!. D~ xac diOO xem co mQt tQi ph~m quy diOO trong BQ lu~t hlOO sg do dugc thgc hi~n hay khong, hay noi cach khac, co co s6 trach OOi~m hlOO S\l hay khong, Truac h~t, chUng ta cAn phai xem xet cac y~u t6 khach quan, chu quan b~t bUQc sau day cua tQi ph~m:

- Tren thgc t~ co xay ra hanh vi nguy hiim cho XQ hpi dugc mo ta trong cAu thaOO cac tQi ph~m C\l th~ cua BQ lu~t hinh S\l hay khong va hanh vi do co nguy hiSm cho xa hQi hay khong. Day lei yeu t6 b~t bUQc thuQc m~t khach quan cua tQi ph~m. N~u xac diOO dugc khong co haOO vi nguy hi~m cho xa hQi xay ra ho~c hanh vi do khong co dAu hi~u cua tQi ph~m ho~c th~m chi tuy co dAu hi~u cua tQi ph~ln, OOung tiOO chAt nguy hi~m cho xa hQi khong dang k~ thl cling khong dugc th\lc hi~n vi~c troy cUu trach OOi~m hinh sg.

- Nguai thgc hi~n hanh vi do co lai hay khong. Day la y~u t6 b~t bUQc thuQc m~t chu quan cua tQi ph~m. N~u xac diOO dugc nguai th\lc hi~n haOO vi khong co l6i (c6 y ho~c vo y) thl du hanh vi co nguy hi~m cho xa hQi d~n muc nao nguai thlJc hi~n hanh vi do cling khong phai chiu trach OOi~m hlOO s\l. Vi d\l: Nguai th\lc hi~n hanh vi gay h~u qua nguy h~i cho xa hQi do S\l ki~n bAt nga, mc la trong truOng hqp khong th~ thAy truac ho~c khong bUQc phai thAy truac h~u qua cua hanh vi do.

- Nguai thlJc hi~n hanh vi do da d~n tu6i chiu trach OOi~m hinh sg hay chua h09c nguili do co nang l,!c tTach nhi?m hinh s'! hay khong. Day la cac y8u t6 b~t bUQc thuQc chu thS Clla tQi phcpn. N eu xac djnh dugc nguai thvc hi~n hanh vi chua d8n tu6i chiu trach OOi~m hlOO SlJ ho~c khong co nang l\lc trach OOi~m hlOO S\l, thl dil hanh vi co nguy hi~m cho xa hQi d8n muc nao nguai thlJc hi~n haOO vi do cling khong phai chiu trach OOi~m hlOO slJ. Vi d\l: Nguai th\lc hi~n hanh vi gay h~u qua nguy h~i cho xa hQi chua du 14 tu6i ho~c nguai th\lc hi~n haOO vi nguy hi~m cho xa hQi trong tlOO tr~g khong co nang l\lc trach OOi~m hlOO S\l, mc la trong khi dang m~c b~OO tam thAn ho~c mQt b~OO khac lam mAt khci nang oo~ thuc ho~c kha nang di~u khi~n hanh vi cua mlOO.

Ngoai ra, con co OOUng y8u t6 khach quan, chu quan khac khong b~t bUQc cua tQi phcpn ding cAn dugc xac djnh OOu: h~u qua cua hanh vi; m\lc dich, dQng cO' thvc hi~n hanh vi; OOUng d~c diSm v@ OOan than cua ngum thvc hi~n heiOO vi. Chi khi

xac djnh dugc chfnh xac, dAy du cac y~u t3 khach quan, chu quan cua tQi ph~ thi mai co th@ quy~t djnh dugc dUng dfut vi~c troy Clm trach OOi~m hiOO S\l d3i v6i nguai ph~m tQi.

4.2. Nguyen ttic xu Ii hinh Sf! Nguyen cic xu ly hinh S\l dugc quy djnh ro ~i DiSu 3 BQ lu~t hinh s\l1999, theo do, mQi hanh vi ph~ tQi dSu phai dugc phat hi~n kip thOi, xu ly OOanh chong, cong minh theo dUng phap lu~t; mQi nguai ph~ tQi dSu binh dfuIg wac phap lu~t, khong phan bi~t nam, nu, dan tQc, tin nguOng, ton giao, thanh phan, dia vi xa hQi.

Khi xu ly hinh S\l phai k~t hgp hai hoa giua giao d\lc vai trimg trio Nghiem tri d3i vai nguai chu muu, cAm dAu, chi huy, ngoan c3 ch3ng d3i, luu manh, con d6, tai ph~ nguy hi@m, 19i d\ffig chuc V\l, quySn h~ d@ ph~ tQi; nguai ph~ tQi dung thu do~ xao quy~t, co t6 chuc, co tiOO chAt chuyen nghi~p, c6 y gay h~u qua nghiem trQng, d6ng thOi khoan h6ng d3i vai nguai tv thu, thanh khAn khai bao, t3 giac nguOi d6ng ph~, l~p cong chuQc tQi, an nan h3i cai, tv nguy~n sua chua ho~c b6i thuOng thi~t h~i gay rae

D6i v6i nguai Ian dAu ph~m tQi it nghiem trQng, dii h6i cai, thi co th€ ap d\lng hiOO ph~t OOy han hinh ph~t til va giao hQc cho co quan, t6 chuc ho(lc gia dinh giam sat, giao d\lc.

D3i v6i nguOi bi ph~t tU thi bUQc hQ phai chAp hanh hiOO ph~t trong tr~i giam tra thanh nguai co ich cho xii hQi va n€u hQ co OOung phai lao dQng, hQc t~p d€ OOi~u ti~n bQ thi xet d€ giam vi~c chAp hanh hinh ph~t. Con khi nguai bi ph~t til do chAp hanh xong hinh ph~t thi can t~o diSu ki~n cho hQ lam an, sinh s3ng luang thi~n, hoa OO~p v6i cQng d6ng va khi co du diSu ki~n do lu~t djnh thi hQ dugc xoa an tich.

4.3. Miin trach nhi?m hinh sv; miin, giam hinh ph{lt

- Theo quy djnh t~i Di~u 25 BQ lu~t hinh S\l 1999 thi hi cao co th€ dugc Toa

an mi@n trach OOi~m hiOO S\l, n~u co mQt trong OOUng can cu sau day:

+ Khi ti~n hanh diSu tra, troy t3 ho~c xet xu, do chuy@n bi~n cua tinh hiOO rna

hanh vi ph~ tQi ho~c nguOi ph~ tQi khong con nguy hi@m cho xa hQi nua;

--,

+ Tru6c khi hanh vi ph~ tQi hi phat giac, nguai ph~ tQi do tv thu, khai ra SlJ vi~c, gop phan co hi~u qua vao vi~c phat hi~n va di~u tra tQi ph~, c6 gfutg h~ ch~ d~n muc thAp nhAt h~u qua cua tQi ph~;

+ Khi co quy~t dinh d~i xa cua Qu6c hQi. - Theo quy djnh t~i Di~u 57 BQ lu~t hinh S\l thi nguai hi k€t an co th€ dugc

miin chap hanh hinh phfJt trong cac wang hgp sau day:

+ Khi nguai hi ket an cai t~o khong giam gift ho~c til co thai h~ chua chAp hanh hinh ph~t la l~i l~p cong IOn ho~c m~c h~nh hi~rn ngheo va nguai do khong con nguy hi~rn cho xff hQi nfta.

+ Khi co quy~t dinh d~c xa clia Chli tich nuO'c ho~c quy~t dinh d~i xa Clla

Qu6c hQi.

+ Khi nguOi bi k~t an dang duQ'c hoan ho~c t~ dinh chi chAp hanh hinh ph~t thea quy dinh cua BQ lu~t hinh S\I rna trong thai gian duQ'c hoffn ho~c t~m dinh chi dol~p cong.

+ Khi nguai hi ph~t cAm cu tru ho~c quan ch~ do chAp hanh duQ'c rnQt phAn

hai thai h~n hinh ph~t va cai t~o t6t.

MQt hinh thuc miBn chAp hanh hinh ph~t til co di~u ki~n la tin trep.

- Cac di~u ki~n d~ xet giiim hinh ph{lt duQ'c quy dinh ro t~i cac di~u 58 va 59

BQ lu~t hinh S\I. C\l th~:

+ D6i vai nguai hi k~t an cai t~o khong giam gift ho~c ph~t til phai co du 03

di~u ki~n sau day mai duQ'c xet giam hinh ph~t:

* Dff chAp hanh hinh ph~t duQ'c rnQt thai gian nhAt dinh; * Co nhi~u ti~n hQ, th~ hi~n tren cac m~t nhu thanh th~t h6i cai; tich C\IC lao

dQng, hQc t~p ... chUng t6 S\l quy~t tam cai t~o;

* Co d~ nghi cua co quan, t6 chuc ho~c chinh quy~n dia phuong duQ'c giao trach nhi~m tn;rc ti~p giam sat, giao d\lc (dt5i vai nguai chdp hanh hinh ph(lt cai t(lO khong giam gift) ho~c cO' quan thi hanh an ph~t tU (ddi wyi nguai chdp himh hinh ph(lt til).

+ D6i vai nguai hi k~t an ph~t ti~n phai co du di~u ki~n sau day mai duQ'c xet

giam hinh ph~t:

* Dff tich C\lC chAp hanh duQ'c mQt phAn hinh ph~t; * Bj lam vao hoful canh kinh t~ d~c hi~t kho khan keo dai do thien tai, hoa ho~n, tai n~n ho~c 6rn dau gay ra rna khong th~ ti~p t1.lc chAp hanh duQ'c phAn hinh ph~t con l~i ho~c l~p cong IOn;

* Co d~ nghi cua Vi~n truOng Vi~n ki~m sat nhan dan. - Thai gian dff chAp hanh hinh ph~t d~ duQ'c xet giam l~n d~u la mQt phAn ha thai h~ d6i vai hinh ph~t cai t~o khong giam gift, hinh ph~t til til ha muoi nam tra xu6ng, muai hai nfun d6i vai til chung than. MQt nguai co th~ duQ'c giam nhi~u lAn, nhung phai bao dam chAp hanh duQ'c mQt phAn hai muc hinh ph~t da tuyen. Nguai bi k~t an tU chung than, IAn dAu dugc giam xu6ng ba mum nfun tU va du dugc giam nhi~u IAn cling phai bao dam thai h~ thgc t~ chAp hanh hinh ph~t Ia hai muO'i nfun.

DBi v6'i ngum d6 dugc giam m<)t phAn hinh ph~t rna l~i ph~ t<)i mO'i nghiem trQng, rdt nghiem trQng ho~c d~c bi~t nghiem trQng, thi Toa an chi xet gicim IAn dAu sau khi ngum d6 da: chAp hanh dugc hai phAn ba mitc hinh ph~t chung ho~c hai muO'i nam n~u la til chung than.

DBi vO'i ngum bi ket an c6 ly do dang dugc khoan h6ng them nhu d6 l~p cong, da: qua gia yeu ho~c m~c b~nh hi8m ngheo, thi Toa an c6 th8 xet giam vao thm gian s6m. han ho~c v6i muc cao han so v6i thai gian va muc quy djnh chung.

4.4. Chinh sach hinh sit dBi v6i ngudi chua thanh nien phf}m tiii

Do nguai chua thanh nien co nhUng d~c di~m phat tri~n tam - sinh ly khac bi~t so v6i nguai da thanh nien nhu: Chua phat tri~n dAy dli v8 th~ chdt cling nhu tam sinh ly, trinh dQ nh~ thuc va kinh nghi~m s5ng cua hQ con h~ ch~ cho nen Lu~t Hinh sg co chinh sach xu ly d6i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi khac hful so v6i nguai da thanh nien ph~ tQi.

Vi~c xu ly nguai chua thanh nien ph~ tQi chu y8u la nhb giao d\lc, giup dO' hQ sua chua sai lAm, phat tri~n lanh m~ va tra thanh cong dan co ich cho xa hQi. Trong mQi truOng hgp di8u tra, troy t5, xet xu hanh vi ph~ tQi cua nguai chua thanh nien, cac cO' quan nha nu&c co thAm quy~n phcii xac dinh khci nang nh~ thuc cua hQ v~ tinh chdt nguy hi~m cho xa hQi cua hanh vi ph~ tQi, nguyen nhan va di~u ki~n gay ra tQi ph~m. N~u nguai chua thanh nien ph~m tQi it nghiem trQng ho~c tQi nghiem trQng, gay h~i khong lOn, co nhi~u tinh ti~t giam nh~ va duQ'c gia dinh ho~c cO' quan, t6 chuc nh~ giam sat, giao d\lc thi co th~ mi~n trach nhi~m hinh sg cho hQ.

Vi~c troy cUu trach nhi~m hinh sg nguai chua thanh nien ph~m tQi va ap d\lng hinh ph~t dBi v6'i hQ dugc th\lc hi~n chi trong wOng hgp cAn thiet va phcii can cit vao tinh chdt cua hanh vi ph~ tQi, vao nhUng d~c di~m v~ nhan than va yeu cAu cua vi~c phong ngira tQi ph~m.

Khi xet xu, neu thAy khong cAn thiet phcii ap d\lIlg hinh ph~t dBi vO'i nguai chua thanh nien ph~ tQi, thi Toa an ap d\lIlg bi~n phap tu phap d5i v6i hQ. Trong wOng hgp cAn phcii xu ph~t ill c6 thai h~ thi Toa an cho ngum chua thanh nien ph~m tQi duQ'c huOng muc an nh~ han muc an ap d\lIlg d5i v&i nguai da thanh nien ph~ tQi tuong Ung. Tuy~t d5i, Toa an khong dugc xu ph~t til chung than ho~c ill hinh d5i v&i nguai chua thanh nien ph~ tQi, khong duQ'c ap d\lng hinh ph~t b6 sUl1g d5i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi cling nhu khong ap d\lIlg hinh ph~t ti~n d5i v&i nguai chua thanh nien ph~ tQi a dQ tu6i til du 14 tu6i d8n du&i 16 tu6i (Di~u 69 BLHS).

Nguai chua thanh nien bi ph~t ccii t~o khong giam gift ho~c ph~t til, n~u co nhiSu tien b<) va da chAp hanh dugc m<)t phAn tu thm h~, thi dugc Toa an xet giam thea quy djnh cua phap lu~t; neu l~p cong ho~c m~c b~nh hi8m ngheo, thi dugc xet

giam ngay va co the duQ'C mien chAp hanh phfuI hiOO ph~t con l~i. TruOng hgp nguai chua thanh nien bi ph~t ti~n OOung bi lam vao hoan canh kinh tS d~c bi~t kho khan keo dai do thien tai, hoa ho~, tai n~ ho~c 6m dau gay ra ho~c l~p cong lOn, thi theo d~ nghi cua Vi~n truOng Vi~n Kiem sat, Toa an co the quySt diOO giam ho~c mien vi~c chAp hanh phfuI ti~n m~t con l~i (Di~u 76 BLHS).

Nguai chua thaOO nien ph~ tQi duQ'c xoa an tich khi co du 1/2 thai h~ do lu~t dinh d6i vai nguai da thanh nien. Dieu dang luu y la, n@u nguai chua thanh nien ph~m tQi khong hi ap d\lI1g hinh ph~t ma duQ'c ap d\lng hi~n phap tu phap thi khong hi coi la co an tich. Ngoai ra, an rna Toa an co thAm qllyen da tuyen d6i vai nguai chua thaOO nien ph~ tQi khi chua du 16 tu6i thi khong duQ'c tiOO dS xac diOO tai ph~m ho~c tai ph~m nguy hi~m.

. II. MOT 86 VAN DE vE TOI PRAM

1. Khai quat v~ tQi ph,m

1.1. Khtii niim tpi ph~m

Dieu 8 BQ lu~t hiOO S\l 1999 quy dinh ra khai ni~m tQi ph~, thea do tQi ph~m duQ'c hiSu la hanh vi nguy hi~m cho xa hQi duQ'c quy dinh trong BQ lu~t hiOO S\l, do nguai co nang l\lc trach OOi~m hinh S\l th\lc hi~n rnQt cach c6 y ho~c vo y, xam ph~m dQc l~p, chu quy~n, th6ng ooAt, toan v~n lanh th6 T6 qu6c, xam ph~ chS dQ chiOO tri, ch@ dQ kinh t@, nen van hoa, qu6c phong, an niOO, tr~t tv, an toan xa hQi, quyen, lQ'i ich hgp phap cua t6 chuc, xam ph~m tiOO m~g, suc khoe, danh d\l, OOan phAm, tv do, tai san, cac quyen, lQ'i ich hgp phap khac cua cong dan, xam ph~m OOUng liOO V\lC khac cua tr~t tv phap lu~t xa hQi chu nghia.

Nhu v~y, noi mQt cach khai quat thi tQi ph~ la haOO vi nguy hiSm cho xa hQi, co l6i, trai phap lu~t hiOO S\l va phai chiu hiOO ph~t. Phap lu~t hiOO S\l khong trirng tri tu tuOng cua con nguai va OOUng hi~u hi~n cua no ra hen ngoai rna khong thong qua haOO vi. Tuy OOien, haOO vi chi hi coi la tQi ph~ khi no d6ng thai thoa man 04 y@u t6: nguy hiSm cho xa hQi, co16i, trai phap lu~t hiOO S\l va phai chiu hiOO ph~t.

- Truac hSt, tQi ph~ la hanh vi nguy hiJm cho xii hQi, nrc la gay ra ho~c de dQa gay ra thi~t h~i dang kS cho cac quan h~ xa hQi duQ'c Lu~t HiOO S\l hao v~ OOe: an niOO qu6c gia; tiOO m~ng, suc khoe, danh d\l, ooan phAm cua con nguai; quyen tv do dan chu cua cong dan; sa hi1u; tr~t tv quan ly kiOO t@; tr~t t\l an toan xa hQi; tr~t tv quan ly hanh chiOO...

- TQi ph~m la hanh vi co l6i, mc la haOO vi do phai la k@t qua cua S\l tv l\la chQn va quySt dinh cua chli the trong khi co dli di~u ki~n 19a chQn va quySt dinh mQt xu S\I khac phil hgp vai doi hoi cua xa hQi. Lu~t HiOO S\l cua ta khong phai trirng tri mQt haOO vi ph~m tQi rna chiOO la trirng tri nguai do th\lc hi~n hanh vi ph~rn tQi do OO&m cai t~o, giao d\lc hQ rna m\lc dich nay chi co thS d~t duQ'c khi

nguai do co 16i. D6i v6i nguai khong co 16i thi hinh ph~t khong th~ phat huy tac d\lIlg giao d\lc, cai t~o dugc.

- TQi ph~ 1a hanh vi trai phap 1u~t hinh S\I, mc 1a hanh vi do phai dugc quy djnh trong BQ lu~t hinh S\l duai d~g mQt tQi danh C\l the. Vi d\l: TQi giet nguai, tQi buon l~u, tQi gay 0 nhiSm ngu6n nuac, tQi huy hoc;U rirng, tQi gay rBi tr~t tg cong cQng.

- TQi ph~m 1a hanh vi phai chiu hinh ph~t, mc 1a bAt cu nguai ph~ tQi nao cilng d~u co th~ phai chiu hinh ph~t dugc quy djnh ngay trong timg di~u khoa.n C\l the dBi vai timg hanh vi ph~ tQi C\l the.

1.2. Phan IO(li tpi ph(lm

Phful lo~i tQi ph~m la phful chia cac tQi ph~ ra timg nhom (tirng lo~i) d\Ia tren nhUng can cu nhAt dinh giup cho co quan co thfun quy~n d~ ra chinh sach hinh S\l rnQt cach phil hgp d6i v6i timg lo~i tQi ph~ cling nhu d6i v6i tirng tQi ph~ C\l the va gUip cho Co quan di8u tra, Vi~n Kiem sat, Toa an ap d\lIlg nhUng bi~n phap cAn thiet d~ troy t6, xet xu dung nguOi., dUng tQi.

Truac het, can cu vao linh chat, muc ap nguy hiim cho xi hpi cua hanh vi

ph(lm tpi thi tQi ph~m dugc chia thanh 04 lo~i:

- T(Ji pht;lm it nghiem tr9ng 1a tQi ph~m gay nguy h~i khong IOn cho xii hQi rna

muc cao nhAt cua khung hinh ph~t d6i v&i tQi Ay 1a den ba nam ill;

- T(Ji pht;lm nghiem tr9ng la t(Ji pht;lm gay nguy h~i IOn cho xii hQi rna rnuc cao

nhAt cua khung hinh ph~t d6i v&i tQi Ay la den bay nam ill;

- T(Ji pht;lm rat nghiem tr9ng la t(Ji pht;lm gay nguy h~i rAt IOn cho xii hQi rna

muc cao nhAt cua khung hinh ph~t dBi vai tQi Ay la den muai lam nam ill;

- T(Ji pht;lm age hi?t nghiem tr9ng 1a tQi ph~ gay nguy h~i d~c bi~t IOn cho xii hQi rna muc cao nhAt cua khung hinh ph~t d6i v&i tQi Ay la tren muai lam nam ill, ill chung thful ho~c tic hinh.

Ngoai ra, vi~c phful lo~i co the d\la vao nhUng can cu khac tuy thuQc vao yeu cAu cAn nghien cw. Vi d\l: can cu van hinh thuc 18i thi tpi ph(lm dugc chia thanh 02 lo~i: TQi ph~ dugc th\Ic hi~n do c6 y va tQi ph~m dugc th\Ic hi~n do vo y; can ClI van muc i/p thvc hijn hanh vi ph{lm tpi thi tQi ph~ dugc chia thanh 03 lo~i: TQi ph~ agiai do~ chuAn bi, tQi ph~ chua d~t va tQi ph~ dii hoan thanh; can cu van s'! tham gia trong hO(lt ilpng ph{lm tpi thi tQi ph~rn dugc chia thanh 02: TQi ph~ dugc th\lc hi~n dan Ie va tQi ph~ dugc th\lc hi~n nhi8u nguai (d6ng ph~ dan gia.n, ph~ tQi co t6 chuc); can cu vao khtich thi hi xam hfl-i thi tQi ph~ dugc chia thanh 14lo~i thee 14 chuang "PhAn cac tQi ph~" cua BQ lu~t hinh S\l; ... . 2. TnAi chin trach nhiem hioh sO'

Lu~t hinh sg quy dinh tu6i b~t dAu co nang 19c trach OOi~m hiOO sg va tu6i co nang 19c trach OOi~m hiOO sg dAy dUe Nhu v~y, nguai chua d~t dQ tu6i chiu trach OOi~m hinh sg khi thgc hi~n hanh vi dugc quy dinh trong BQ lu~t hinh sg thi luon dugc coi la khong co l6i.

Theo quy diOO t~i Di8u 12 cua BQ lu~t hinh sg thi:

- Tu6i b~t dAu co nang 19c trach OOi~m hllm sgla til du 14 tu6i (14 tu6i tron) tr6 len. Di8u do co nghia la OOUng nguai chua dli 14 tu6i khong phai chiu trach OOi~m hinh S\l ve bAt Cll hanh vi vi ph~m phap lu~t nao clia hQ. NhUng nguai tit dli 14 tu6i tra len OOung chua dli 16 tu6i tuy co nang l\lc trach OOi~m hinh S\l OOung chua dAy du (h~ ch8), hQ chi phai chiu trach OOi~m hiOO sg v8 tQi ph~m rdt nghiem trQng do c6 y ho~c tQi ph~m d~c bi~t nghiem trQng. Nhu v~y, OOUng nguai nay khong phai chiu trach OOi~m hinh sg v8 tQi ph~m it nghiem trQng, tQi ph~m nghiem trQng ho~c tQi ph~ rdt nghiem trQng OOung do vo y.

- Tu6i co nang l\lc trach OOi~m hinh sg dAy du la til du 16 tu6i (mc 16 tu6i tron) tr6len. Di8u do co nghia la, nguai til du 16 tu6i tr6len phai chiu trach OOi~m hiOO sg v8 mQi tQi ph~.

3. Nhiing trtrOng hqp lo,i trir trach nhi~m hioh Sl!

Thong thuOng mQt hanh vi co dfry dli cac dAu hi~u clia cAu thanh tQi ph~ thi dugc coi la tQi ph~m va nguai thgc hi~n hanh vi do phai chiu trach OOi~m hiOO sg. Tuy v~y, trong thgc t8 co khong it truOng hgp hanh vi cua mQt nguai v8 m~t hinh thuc co cac y~u t6 cdu thaOO tQi ph~m OOung l~i co OOUng ly do OOdt dinh lam mdt tiOO chdt nguy hiem cho xa hQi cua hanh vi va do do trach OOi~m hiOO sg bi lo~i trU. BQ lu~t hiOO sg quy diOO 02 truOng hgp lo~i trir trach OOi~m hiOO sg. Do la: Phong v~ chinh dang (Dieu 15) va tinh thS cAp thiSt (Dieu 16).

Phong v? chinh dang la hanh vi cua nguai vi bao v~ 19i ich cua Nha nuac, cua t6 chuc, bao v~ quy8n, 19i ich chinh dang cua milID ho~c cua nguai khac, ma ch6ng tra l~i mQt cach cAn thi~t nguai dang co hanh vi xfun ph~ cac 19i ich noi tren. Vi d\l: hanh vi cua mQt nguai ch6ng tra l~i ten cu6p co vfi khi de bao dam an toan tiOO m~ng, tai san cho hanh khach tren xe 0 to; hanh vi daOO bi thuong ke dang thgc hi~n hanh vi gi~t nguai ho~c hanh vi cua n~ ooan ch6ng tra gay thuong tich cho ke dang th\lc hi~n hanh vi hi8p dfun...

Tinh thi clip thiit la tiOO thS clia ngum vi mu6n tranh mQt nguy ca dang th\lc t8 de do~ 19i ich cua Nha nuac, cua t6 chuc, quy8n, 19i fch chfOO dang cua mlOO ho~c cua nguai khac ma khong con cach nao khac la phai gay mQt thi~t h~i 006 hon thi~t h~i cAn ngan ngira. Vi d\l: Khi tau g~p bao lOn, Thuy8n truOng quy8t diOO vUt bo hSt hang hoa tren tau dS bao dam an toan cho tinh m~g clia OOUng nguai tren tau ho~c khi hoa ho~ xay ra, OOUng nguai ctru hoa da pha b6 OOa ben c~ dS ngan khong cho dam chay lay Ian...

Phong v~ chinh dang va hanh vi gay thi~t h~i trong tiOO the c~p thi8t khong phai la tQi ph~m, do v~y, nguai thgc hi~n hanh vi phong v~ chinh dang va gay thi~t h~i trong tiOO th~ cAp thi8t khong phai chiu trach OOi~m hinh sg. Tuy OOien, n8u nguai do vugt: qua gi6i h~ phong v~ chinh dang (mc la hanh vi ch6ng tra ro rang qua muc cAn thiet, khong phil hgp vOi tiOO chAt va muc dQ nguy hiem cho xa hQi cua hanh vi xfun h~i) ho~c gay ra thi~t h~i ro rang vugt: qua yeu cAu cua tinh the cAp thi8t, thi vfut phai chiu trach OOi~m hinh S\1 v€ hanh vi vugt: qua do.

4. Cae giai do,n th\fe hi~n tqi ph,m

f)~ xac dinh chinh xac muc dQ th\1c hi~n y diOO ph~ tQi lam co so cho vi~c xac diOO ph~ vi, muc dQ trach OOi~m hinh S\l va hinh ph~t, BQ lu~t hinh sg da phan chia qua triOO th\1c hi~n tQi ph~ c6 Ythanh ha giai do~: Giai do~ chuAn hi ph~ tQi, giai do~ ph~ tQi chua d~t va giai do~ ph~ tQi da hoan thanh.

4.1. Chunn hi ph{lm tp; la giai do~n dAu trong qua trinh th\1c hi~n tQi ph~ c6 y. Hanh vi chuAn hi ph~m tQi phAn IOn dugc th\1c hi~n h~g hanh dQng tich C\1C OOu: chuAn hi k8 ho~ch, phuong an ph~m tQi; nghien cUu, xem xet dia diem, thai gian thgc hi~n tQi ph~; tim ki~m, sua so~ cong C\l, phuong ti~n ph~ tQi ho~c t~o ra OOUng di~u ki~n khac de th\lc hi~n tQi ph~, OOung cfing co truOng hgp duQ'c th\1c hi~n h~g khong hanh dQng.

Theo quy diOO t~i Di€u 17 BQ lu~t hinh S\1 thi chi nguai chuAn hi ph~m mQt tQi rdt nghiem trQng ho~c mQt tQi a(ic hi?t nghiem trQng m6i phai chiu trach OOi~m tQi diOO thgc hi~n. Nhu v~y, nguai thgc hi~n hanh vi chuAn bi ph~ tQi hiOO S\l v€ it nghiem trQng va tQi nghiem trQng khong phai chiu trach OOi~m hiOO S\l v€ tQi diOO th\lc hi~n.

4.2. Ph{lm tp; chua Q{lt la c6 y th\lc hi~n tQi ph~ OOung khong th\lc hi~n dugc d~n cimg vi OOUng nguyen ooan ngoai y mu6n cua nguOi ph~m tQi. Trong giai do~ ph~ tQi chua d~t, nguai ph~ tQi da h~t dAu th\lc hi~n tQi ph~ OOung chua th\lc hi~n duQ'c den cimg do OOUng nguyen ooan ngoai y mu6n cua nguOi ph~ tQi oou: Do hi ch6ng tra quyet li~t; do cong C\l, phuong ti~n ph~ tQi khong phil hgp; do co OOUng tra ng~i khach quan ngful can h~u qua xay ra ...

Co hai d~g ph~ tQi chua d~t:

- Phqm t9i chua Q(lt chua hoan thanh la truOng hgp chua d~t v€ h~u qua va chua hoan thanh v€ hanh vi vi ngucri ph~ tQi khong co di€u ki~n de th\lC hi~n dugc dAy dli cac hanh vi ph~m tQi.

- Phf;lm t(Ji chua af;lt ali holm thanh la truOng hQ'P chua d~t v~ h~u qua OOung da hoan thanh hanh vi. Nguai ph~ tQi da thgc hi~n tQi ph~m d8n cung OOung khong d~t duQ'c m\lc dich mong mu6n. Thong thuOng thi truOng hQ'P ph~ tQi chua

d~t da hoan thanh nguy hi~m hon truOng hgp ph~m tQi chua d~t chua hoan thanh, do v~y, cAn phai duQ'c xu ph~t n~ng hone

Theo quy dinh t~i Dieu 18 BQ lu~t hinh S\l thi nguOi ph~ tQi chua d~t phili

chiu trach nhi~m hinh S\l v8 tQi ph~m chua d~t.

Trong truOng hgp tQi ph~m kh6ng duQ'c th\lc hi~n d~n cung nhung kh6ng phai do nguyen nhan khach quan rna do y chi cua nguai ph~m tQi tv minh kh6ng th\Ic hi~n tQi ph~ d8n cimg m~c dil khong co gi ngan din thi do khong phili la ph~ tQi chua d~t rna la tv ymia chimg chAm dm vi~c ph~ tQi. NguOi tv ymia chimg chAm dUt vi~c ph~m tQi duQ'c mi~n trach nhi~m hinh sg v8 tQi dinh ph~m; n~u hanh vi th\lc t8 da th\lc hi~n co du y8u tB cAu thanh cua mQt tQi khac, thi nguai do phili chiu trach nhi~m hinh S\l v8 tQi nay.

4.3. Ph{lm tpi aO hoan thanh 1a truOng hgp hanh vi ph~m tQi thoa man day du cac dAu hi~u trong cAu thanh tQi ph~. cAn phan bi~t vi?c phf!m tvi tlii holm thanh v6'i vi?c phf!m tvi tlii kit thuc. Khi noi d8n vi?c phf!m tvi tlii hoan thanh la noi d8n khia c~ phap 1y cua vi~c th\lc hi~n tQi ph~, mc 1a khi hanh vi duQ'c th\lc hi~n da thoa man dAy du cac dAu hi~u cua cAu thanh tQi ph~. Con khi noi d~n vifc ph{lm tpi aO kit thuc 1a mu6n noi d~n thai di~m hanh vi ph~m tQi th\lc t~ duQ'c chAIn dUt hful.

Thai di~m hofm t11anh cua cac lo~i tQi ph~m 1a khac nhau. D6i v6i cac tQi ph~ co cAu thanh v~t chAt thi thai diSm hofm thanh la khi h~u qua nguy hiSm cho xa hQi duQ'c m6 ta trong dieu 1u~t quy dilID ve tQi do xay ra; d6i v6i cac tQi ph~m co cAu thanh hinh thuc thi thai di~m hofm thanh 1a khi nguai ph~ tQi da th\lc hi~n hanh vi khach quan dugc mo til trong dieu lu~t quy dinh ve tQi do.

" ""

- D6ng ph~m 1a truOng hgp co hai nguai tra len c6 y cung th\lc hi~n mQt tQi ph~m. Nhu v~y, d~ kh~ng dinh xem co d6ng ph~m hay kh6ng doi hoi phai xac dinh ra cac dAu hi~u sau day:

+ Co hai nguili trO' len tham gia th\lc hi~n tQi ph~m va nhfmg nguai nay phai co du cac dieu ki~n cua chu th~ tQi ph~ (nhu: DQ tu6i, nang 1\Ic trach nhi~m hinh s\l).

+ Nhfmg nguai nay phili cung cn y th\lc hi~n tQi ph~. Trong d6ng ph~m, m6i nguai d6ng ph~ khong chi cB y v6'i hanh vi cua minh rna con bi8t va mong muBn S\l cB y cua nhfmg nguOi d6ng ph~ khac. N8u chi co S\l cB y cua m6i nguai rna chua co S\l cung c6 y cua nguai khac thi chua th~ co d6ng ph~ duQ'c. D6i v6i nhfmg tQi rna m\lc dich la dAu hi~u b~t bUQc thi nhfmg nguOi d6ng ph~ con phili cung m\lc dich.

5. Van de dong ph~m

+ NhUng nguai nay phai cung thvc hi?n mQt tQi ph~, mc la m6i ngum d~u phai co hanh vi tham gia thgc hi~n tQi ph~ v6i vai tro t<3 chuc, xlii gi\lc, gilip suc ho~c trgc ti~p thgc hi~n hanh vi ph~ tQi. N~u khong co mQt trong nhUng lo~i hanh vi nay thi khong the coi la cimg thgc hi~n tQi ph~ va do v~y dlng khong the la nguai d6ng ph~m dugc.

MQt hinh thuc cao cua d6ng ph~m la ph~ tQi co t6 chuc, ruc la hinh thuc

d6ng ph~m co S\l cau k8t ch~t che giita nhUng nguai cimg th\lc hi~n tQi ph~.

- NhUng nguai cimg tham gia thgc hi~n tQi ph~ gQi la nhUng nguai d6ng

ph~. Co 4 lo~i ngum d6ng ph~:

+ Nguai thgc hanh la ngum trgc ti~p thgc hi~n tQi ph~.

+ Nguai t<3 chuc la nguai chu mUll, cAm dAu, chi huy vi~c thgc hi~n tQi ph~.

+ Ngum xlii gi\lc la ngum kich dQng, d\l d6, thlic dAy ngum khac thgc hi~n tQi

ph~m.

+ Nguai gilip suc la nguai t~o nhUng di~u ki~n tinh th§n ho~c v~t chAt cho

vi~c th\lc hi~n tQi ph~.

III. MQT s6 vAN DE vi: HINH P~T

1. Khai ni~m, m1}c dich 1.1. Khtii niem. Theo quy dinh t~i Di~u 26 BQ lu~t hinh S\l thi hinh ph~t la bi~n phap cuOng ch~ nghiem kh~c nhAt cua Nha nuac nhfun mac b6 ho~c h~ ch~ quy~n, lqi ich cua nguai ph~ tQi. Hinh ph~t dugc quy djnh trong BQlu~t hinh S\l va do Toa an quy8t dinh.

Tru6c h8t, hinh ph~t la bi¢n philp cuffng chi nghiem khac nhdt cua Nha nu6c. Tinh nghiem kh~c cua hinh ph~t th8 hi~n & ch6 no co th8 m6c b6 ho~c h~ ch8 nhUng quy~n va lqi ich thi~t than cua ngum ph~ tQi nhu: Quy~n tg do, quy~n chinh tri, quy~n sa hfru, th~ chi la ca quy~n s6ng. Ngoai ra, hinh ph~t bao gia cilng de l~i cho ngum bi k~t an h~u qua phap ly la an tich trong mQt thai gian nhAt dinh do lu~t djnh.

Hinh ph~t aUf/c Bt) luqt hinh Sl! quy ajnh ca & ph§n chung lful phAn cac tQi ph~. Ph§n chung quy djnh v~ khai ni~m, m\lc dich, h~ th6ng hinh ph~t, cac nguyen t~c quy~t djnh hinh ph~t va mien, gia.m hinh ph~t. Ph§n cac tQi ph~ quy dinh cac lo~i hinh ph~t va muc hinh ph~t d6i v6i tUng tQi ph~ C\l th8.

Hinh ph~t phai do Toa an quyit ainh nhan danh Nha nuac. Hinh ph~t duqc Toa an tuyen d6i v6i nguai ph~ tQi th~ hi~n s\llen an cua Nha nu6c d6i v6i hQ va hanh vi ph~m tQi do hQ gay rae

Theo quy dinh Clla BQ lu~t hinh sg nuac ta thi hinh pht;tt chi co thd tlu(JC ap d1:lng tl6i vai nguai phc;zm t9i, tuc la thd nhlin. Lu~t hinh sg nuac ta hi~n nay chua quy diM tnich nhi~m hinh S\f d6i vai phap nhan vai tu cach lel mQt t6 chuc, do v~y, cling chua co quy diM vi~c ap d\ffig hinh pht;tt d6i vai phap nhan.

1.2. MflC ilich

M\lc dich clla hinh pht;tt lel k@t qua th\fc t@ cu6i cimg mel Nha nuac mong mu6n dt;tt dugc khi quy diM trach nhi~m hinh sg d6i vO'i tQi pht;tm va ap d\lllg hinh pht;tt d6i vai nguai pht;tm tQi. Theo quy diM tt;ti Di~u 27 BQ lu~t hinh sg thi hinh pht;tt khong chi nhfun trirng tri nguai pht;tm tQi rna con giao d\lC hQ tra thanh nguai co ich cho xff hQi, co Ythuc tuan thea phap lu~t va cac quy t~c Clla cUQc s6ng xff hQi chu nghla, ngan ngira hQ pht;tm tQi maio Hinh pht;tt con nhfun giao d\lC ngum khac ton trQng phap lu~t, dAu tranh phong ngira va ch6ng tQi pht;tm. Nhu v~y, m\lc dich Clla hinh pht;tt thS hi~n truac h@t ach6 hinh pht;tt tac dQng t11lc ti@p d@n nguai pht;tm tQi, khong chi trirng tri rna con nhfun cai tt;tO, giao d\lC, ngan ngira hQ pht;tm tQi mal. Day chinh la m1:lc tlich phimg ngu-a rieng cua hinh pht;tt. Trong phong ngira rieng, giua trirng tri va cai tt;to, giao d\lC nguai pht;tm tQi, ngan ngira hQ pht;tm tQi mai co quan h~ wong tac qua It;ti vai nhau rAt ch~t che. Khong thS n6i d@n cai tt;to, giao d\lC dugc nguai pht;tm tQi n@u nhu hinh pht;tt trirng tri hQ khong tuong xUng vai tQi pht;tm dff gay ra (qua n~g ho~c qua nhy). Trirng tri cong minh lel y@u t6 tien quy@t quan trQng dS bao dam m\lc dich cai tt;to, giao d\lC.

M1:lc tlich phimg ngu-a chung Clla hinh pht;tt thS hi~n ach6 hinh pht;tt con nhfun giao d\lC nguai khac ton trQng phap lu~t, dAu tranh phong ngira va ch6ng tQi pht;tm. Vi~c ap d\lllg hinh pht;tt d6i vai nguai ph~ tQi trong tUng truang hgp C\l thS bao gia cling tac dQng d@n nhUng nguai khac. Tu)' thuQc vao tUng V\l an hinh S\f C\l thS, Ythuc phap lu~t, S\f chu y rieng cling nhu d~c diem tam ly Clla m6i nguai... rna muc dQ tac dQng Clla hinh pht;tt d6i vai hQ cling khac nhau. Hinh pht;tt ran de mQi nguai tranh xa vi~c pht;tm tQi. De dt;tt dugc m\lc dich phong ngira chung Clla hinh pht;tt doi hoi phai thgc hi~n d6ng bQ nhi~u bi~n phap v~ kinh t@, chinh tri, tu tuang, t6 chuc, phap ly, van hoa, giao d\lc... trong do, tuyen truy~n giao d\lC phap lu~t nang cao y thuc ton trQng phap lu~t cho cong dan co y nghia h@t suc to Ian.

Phong ngira rieng va phong ngira chung la hai m~t khong the tach rai nhau Clla

hinh pht;tt, chUng arm huang qua It;ti lfu1 nhau trong m\lc dich chung Clla hinh pht;tt.

2. H~ th80g hioh ph\lt 2.1. Hi thang hinh pht!t chung Di~u 28 BQ lu~t hinh S\f quy diM 07 hinh pht;tt chinh va 07 hinh pht;tt b6 sung, thea do, d6i vai m6i tQi pht;tm, nguai pht;tm tQi chi bi ap d\lllg mQt hinh pht;tt chinh va co the bi ap d\lng mQt ho~c mQt s6 hinh pht;tt b6 sung. C\l the nhu sau:

+ Canh cao la lo~i hinh ph~t oo~ OO~t trong cac hiOO ph~t chinh the hi~n S\I khien trach cong khai cua Nha nu6'c d6i v6'i nguai bi ket an. CciOO cao duqc ap d\ffig d6i v6'i nguai ph~ tQi it nghiem tr<;mg va co OOi~u tinh tiet gicim oo~, OOung chua den muc miSn hinh ph~t.

+ Ph,t ti~n la hinh ph~t mang tiOO kinh te the hi~n avi~c tu6'c cua nguai bi ket an mQt khoan ti~n OO~t diOO sung cong quy OOa nu6'c. Ph~t ti~n duqc ap d\ffig la hinh ph~t chinh d6i v6'i ngum ph~ tQi it nghiem trQng xfun ph~ tr~t 1\I quan ly kiOO te, tr~t 1\I cong cQng, tr~t 1\I quan ly hanh chinh va mQt s6 tQi ph~ khac do BQ lu~t hinh S\I quy dim.

- Hinh ph~t chinh bao g6m:

+ Cai t,o khong giam gift la hinh ph~t khong bUQc ngum bi ket an phcii cach ly kh6i xa hQi rna hQ duqc giao cho cO' quan, t6 chuc giam sat, giao d\lc OOfun phat huy vai tra cua qu§n chUng OOan dan tham gia VaG vi~c giao d\lc, ccii t~o nguai ph~ tQi. Ccii t~o khong giam gift duqc ap d\ffig tit sau thang den ba nam d6i v6'i nguai ph~ tQi it nghiem trQng ho~c ph~ tQi nghiem trQng do BQ lu~t hiOO S\I quy dim rna dang co nO'i lam vi~c 6n dim ho~c co nO'i thuang trU r5 rang, neu xet th~y khong c§n thi~t phcii cach ly nguai ph~ tQi kh6i xa hQi.

Muc ph~t ti~n duqc quyet diOO tuy thea tinh ch~t va muc dQ nghiem trQng cua tQi ph~ duqc th\Ic hi~n, d6ng thm, co xet den tinh hinh tai san cua nguai ph~ tQi, S\I bien dQng gia ca, OOung khong duqc th~p hon mQt tri~u d6ng.

+ Trl}c xuAt la hinh ph~t bUQc ngum nu6'c ngoai bi k~t an phcii rai kh6i lanh

Nguai bi ket an phcii th\Ic hi~n mQt s6 nghia V\l thea cac quy dim v~ ccii t~o khong giam gift va bi kh~u trir mQt ph§n thu OO~p tit 5% d~n 20% de sung quy OOa nu6'c. Trang truang hgp d~c bi~t, Toa an co the cho miSn vi~c kh~u trir thu OO~p, OOung phcii ghi r5ly do trong ban an. Neu nguai bi ket an da bi t~ gift, t~ giam thi thai gian t~ gift, t~ giam duqc trir VaG thai gian ch~p hanh hinh ph~t ccii t~o khong giam gift, cu mQt ngay t~ gift, t~ giam bfutg ba ngay ccii t~o khong giam gift. Taa an giao nguai hi ph~t ccii t~o khong giam gift cho cO' quan, t6 chuc nO'i ngum do lam vi~c ho~c chiOO quy~n dia phuong nO'i nguai do thuang trU de giam sat, giao d\lc. Gia diOO nguai bi ket an co trach OOi~m ph6i hgp v6'i cO' quan, t6 chuc, chinh quy~n dia phuong trong vi~c giam sat, giao d\lc nguai do.

+ Tn co thOi h,n la hinh ph~t bUQc nguai bi k~t an phcii chAp hanh hinh ph~t

t~i tr~i giam (ruc la cach ly kh6i xa hQi) trong mQt thm h~ OO~t dim.

th6 nu6'c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam.

Til co thai h~ d6i v6'i ngum ph~ mQt tQi co muc t6i thieu la ba thang, muc t6i da la hai muO'i nam. Thai gian t~ gift, t~ giam duqc trir VaG thai h~n ch~p hanh hiOO ph~t til, cu mQt ngay t~ gift, t~ giam bfutg mQt ngay til.

+ To chung than la hinh ph~t tU khong thai h~ duQ'c ap d\IDg d6i v6i nguai ph~ tQi d~c bi~t nghiem trQng, nhlffig chua den muc bi xu ph~t ill hinh. Khong ap d\lIlg tU chung than d6i v6i nguai chua thanh nien ph~m tQi.

+ Til hlnh la hinh ph~t d~c bi~t, nghiem khAc nhdt trong h~ th6ng hinh ph~t

chi ap d\lng d6i v6i nguai ph~ tQi d~c bi~t nghiem trQng.

Khong ap d\lng hinh ph~t ill hinh d6i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi, d6i v6i ph\l nii co thai ho~c ph\l nii dang nuoi con dum 36 thang tu6i khi ph~ tQi ho~c khi bi xet xu. Khong thi hanh an ill hinh d6i v6i ph\l nii co thai, ph\l nii dang nuoi con du6i 36 thang tu6i. Trong wang hQ'P nay hinh ph~t ill hinh chuyen thanh tU chung than. Truang hQ'P nguai bi ket an ill hinh duQ'c an giam, thi hinh ph~t ill hinh chuyen thanh tU chung than.

- Hinh ph~t b6 sung bao g6m:

+ cAm dam nhi~m chuc Vl}, cAm himh nghi ho,c lam cong vi~c nhAt djnh duQ'c ap d\lng khi xet thdy neu de nguai bi ket an dam nhi~m chuc V\l, hanh nghS ho~c lam cong vi~c do, thi co the gay nguy h~i cho xa hQi.

Thai h~ cAm la ill mQt nam den nam nam, ke ill ngay chdp hanh xong hinh ph~t tU ho~c ill ngay ban an co hi~u 19c phap lu~t neu hinh ph~t chinh la canh cao, ph~t tiSn, cai t~o khong giam giii ho~c trong wang hQ'P nguai bi ket an duQ'c huang an treo.

+ CAm cO' tru la bUQc nguai bi ket an ph~t tU khong duQ'c t~ tn'i va thuang

tn'i amQt sf> dia phuong nhdt dinh.

Thai h~ cAm cu trU la ill mQt nam den nam nam, ke ill ngay chdp hanh xong

hinh ph~t tU.

+ Quan ch~ la bUQC nguai bi ket an ph~t ill vS cac tQi xfun ph~ an ninh qUf>c gia, nguai tai ph~ nguy hiem ho~c nguai bi ket an ph~t ill vS tQi ph~ khac trong nhiing wang hQ'P do BQ lu~t hinh sg quy dinh phai cu tn'i, lam an sinh sf>ng va cai t~o amQt dia phuong nhdt dinh, co sg kiem soat, giao d\lc cua chinh quySn va nhful dan dia phuong trong thai h~ ill mQt nam den nam nam, ke ill ngay chdp hanh xong hinh ph~t tU.

Trong thai gian quan che, nguai bi ket an khong duQ'c tv y ra kh6i nai cu trU, bi m6c mQt sf> quySn cong dan thea DiSu 39 cua BQ lu~t hinh sg va bi dm hanh nghS ho~c lam cong vi~c nhdt dinh.

+ TO'cYC mQt sA quyin cong dan la hinh ph~t b6 sung duQ'c ap d\IDg d6i v6i cong dan Vi~t Nam bi ket an ph~t tU vS tQi xfun ph~ an ninh qu6c gia ho~c tQi ph~ khac trong nhiing truang hQ'P do BQ lu~t hinh sg quy dinh.

Cac quyen c6ng dan rna ngmJi ph~ tQi co the bi Toa an tu6c la: Quyen (mg clI, quyen bAu ClI d~i bieu ca quan quyen l\Ic OOa nu6c; quyen lam vi~c trong cac ca quan OOa nu6c va quyen ph\lc V\l trong l\Ic lUQ1lg vii trang OOan dan

Thm h~ tu6c rnQt s6 quyen c6ng dan la ill rnQt nam den nam nam, ke ill ngay ch~p haOO xong hinh ph~t tU ho~c ke ill ngay ban an co hi~u ll!c phap lu~t trong truOng hqp nguai bi ket an duQ'c huang an treo.

+ Tjch thu tili san la tu6c rnQt phfrn ho~c toan bQ tai san thuQC sa hiru cua

nguaibi ket an sung quy OOa nu6c.

Tich thu tai san chi duQ'c ap dvng d6i v6i nguai bi ket an ve tQi nghiern trQng, tQi r~t nghiern trQng ho~c tQi d~c bi~t nghiern trQng trong truOng hqp do BQ lu~t hiOO S\I quy diM. Khi tich thu toan bQ tai san v§n de cho nguai bi ket an va gia dinh hQ co dieu ki~n sinh s6ng.

+ Ph~t ti~n, khi kh6ng ap dvng la hinh ph~t chinh duQ'c ap dvng d6i v6i nguai ph~ cac tQi ve tham OOOOg, rna tuy ho~c OOUng tQi ph~ khac do BQ lu~t hinh S\I quy diOO.

+ Tryc xuit, khi kh6ng ap dvng la hinh ph~t chiOO.

2.2. Ctic hinh phfl.t tip dflng dBi vOi nguifi chua thanh nien phfl.m tpi

Theo quy diOO t~i Bieu 71 BQ lu~t hinh S\I thi nguai chua thanh nien ph~ tQi

chi bi ap d\lng rnQt trong cac hinh ph~t sau day d6i vm rnBi tQi ph~:

- Canh cao duQ'c ap dvng d6i v6i nguai chua thanh nien ill du 16 tu6i den du6i 18 tu6i ph~ tQi it nghiern trQng va co OOieu tiOO tiet giam oo~, OOung chua den rnilc rniSn hiOO ph~t.

- Ph~t ti~n duQ'c ap dvng la hinh ph~t chinh d6i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi ill du 16 tu6i den dum 18 tu6i, neu nguai do co thu OO~p ho~c co tai san rieng.

Milc ph~t tien d6i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi kh6ng qua rnQt phfrn hai

rnilc tien ph~t rna dieu lu~t quy diM.

- Cai t~o khong giam gift duQ'C ap dvng d6i v6i ngum chua thanh nien ill du 16 tu6i den dum 18 tu6i ph~ tQi it nghiern trQng ho~c ph~ tQi nghiern trQng do BQ lu~t hinh S\l quy diM rna dang co nm lam vi~c 6n diM ho~c co nai thuOng trU ro rang, neu xet thAy kh6ng cfrn thiet phai cach ly ngum ph~ tQi kh6i xa hQi.

Thai h~ cai t~o kh6ng giam gift d6i v6i nguai chua thanh nien ph~ tQi kh6ng qua rnQt phfrn hai thai h~ rna dieu lu~t quy diM. Khi ap d\lng hinh ph~t cai t~o kh6ng giarn gift d6i v6i nguai chua thanh nien ph~rn tQi, thi kh6ng kh~u tm thu OO~p cua nguai do.

- TiI co thm h~n duqc ap d\lIlg d6i v6'i nguai chua thanh nien ph~ tQi thea

quy diM sau day:

+ D6i v6'i ngum tU du 16 tu6i den du6'i 18 tu6i khi ph~m tQi, neu diSu lu~t duqc ap d\lIlg quy diOO hinh ph~t mchung than ho~c ill hiOO, thi muc hiOO ph~t cao OO~t duqc ap d\lIlg khong qua muai tam nam m; neu la mco thai h~ thi muc hiOO ph~t cao OO~t duqc ap d\lIlg khong qua ba phful tu muc ph~t mrna diSu lu~t quy . dinh·,

+ D6i v6'i nguai tU du 14 tu6i den du6'i 16 tu6i khi ph~ tQi, neu diSu lu~t duqc ap d\lIlg quy diM hiOO ph~t mchung than ho~c ill hinh, thi muc hiOO ph~t cao OO~t duqc ap d\lIlg khong qua muai hai nam m; neu la mco thai h~ thi muc hinh ph~t cao OO~t duqc ap d\lIlg khong qua mQt phful hai muc ph~t mrna diSu lu~t quy diOO.

3. Yin d~ quy~t djnh hinh ph~t 3.1. Can cu quyit dinh hinh phfJt Quyet diM hinh ph~t la vi~c Toa an l\Ia chQn mQt hiOO ph~t C\l thS do BQ lu~t

hiOO S\I quy diOO de ap d\lIlg d6i v6'i ngum ph~m tQi.

DiSu 45 BQ lu~t hinh S\I quy diM, khi quyet diM hiOO ph~t, Toa an can cu van quy diOO cua BQ lu~t hiOO S\I, can oo~c tiOO ch~t va muc dQ nguy hiSm cho xa hQi cua hanh vi ph~m tQi, OOan than nguai ph~m tQi, cac tinh tiet giiun oo~ va tang n~g trach OOi~m hiOO S\I. Nhu v~y, co the th~y co 04 can cu rna Toa an phai d\Ia van do dS quyet diM hiOO ph~t d6i v6'i nguai ph~ tQi:

- Quy djnh eua B(J lu(it hinh Sf!, mc la cac quy diM co tiOO nguyen t~c vS tQi ph~ va hinh ph~t trong Phful chung cua BQ lu~t hiOO S\I va cac diSu khoan quy diOO hiOO ph~t d6i v6'i tQi ph~ C\l thS trong Phful cac tQi ph~ cua BQ lu~t hinh S\I

- Tinh ehdt va mire d(J nguy hidm eho xii h(Ji eua hanh vi phgm t(Ji, mc la OOfmg d~c tiOO vS ch~t va vS luqng cua m6i tQi ph~ C\l thS cho phep phan bi~t tQi ph~m a OOom nay v6'i tQi ph~ a OOom khac cilng OOu phan bi~t muc dQ nguy hiSm cho xa hQi giua tQi ph~ nay v6'i tQi ph~ khac trong cling mQt OOom ho~c d6i v6'i cling mQt tQi danh OOung trong OOfmg truang hqp ph~ tQi khac OOau. Tinh ch~t va muc dQ nguy hiSm cho xa hQi cua hanh vi ph~ tQi thS hi~n atinh ch~t va tAm quan trQng cua khach thS bi xam h~i; haOO vi da th\Ic hi~n; hinh thuc th\Ic hi~n tQi ph~; giai do~ th\Ic hi~n tQi ph~m; thu do~, hoan canh, dia diSm, thai gian ph~m tQi; h~u qua do tQi ph~ gay ra; hinh thuc, muc dQ 16i; dQng co, m\lc dich ph~ tQi, ...

- Nhan than nguiJi phgm t(Ji, mc la t6ng hqp OOfmg d~c diSm noi len tinh ch~t cua mQt con nguai. Nhfmg d~c diSm do co anh huang OO~t diOO den hanh vi ph~m tQi va kha nang cai t~o, giao d\lc nguai ph~ tQi. Xet den OOan than nguai ph~m tQi

lit xet den nhfrng m6i quan h~ giua nguai ~y v6i xa hQi, t~p thS, gia dinh vit v6'i nguai khac cling nhu OOfrng d~c diSm cfta ban than nguai do. D~c diSm OOan than nguai ph~ tQi co r~t OOiSu lo~i, nhu:

+ Nhfrng d~c diSm mang tinh ch~t phap ly (nrc lit d~c diSm co anh huang ttvc tiep den tQi ph~) duQ'c BQ lu~t hinh sg quy dinh lit tinh tiet tang n~g ho~c giam nh~ hinh ph~t oou: Ph~ tQi IAn dau hay da co tiSn an, tai ph~, tai ph~ nguy hiSm, nguai chua thanh nien, co thai dQ t¥ thu, h6i cai, l~p cong chuQc tQi hay ngoan co ...;

+ Nhfrng d~c diSm co quan h~ den y thuc chinh tri, Ythuc lao dQng, trinh dQ nh~ thuc, hiSu biet cfta nguai ph~ tQi nhu: Thanh phAn, trinh dQ van hoa, nghS nghi~p ...;

+ Nhfrng d~c diSm co quan h~ den cac d6i tugng cfta cac chinh sach 100 cfta Dang vit Nha nu6'c oou: Nguai ph~ tQi thuQc dan tQc it nguai, thuQc gia dinh li~t sy, lit nhan si, tri thuc co ten tu6i, lit nguai lam nghS ton giao...;

+ Nhfrng d~c diSm phan anh hoan canh thgc te cfta nguai ph~ tQi oou: Bi lam b~OO hiSm ngheo, lit nguai gia yeu, lit ph\! nu co thai ho~c dang nuoi con 000, co hoan canh d~c bi~t kho khan cfta ban than hay cfta gia dinh...

- Cae tinh tiit giam nh£! traeh nhi¢m hinh S1! g6m co:

+ Nguai ph~ tQi da ngan ch~, lam giam b6't tac h~i cfta tQi ph~;

+ Nguai ph~ tQi t¥ nguy~n sua chua, b6i thuang thi~t h~i, khAc ph\!c h~u

qua;

+ Ph~ tQi trong truang hgp vugt qua gi6i h~ phong v~ chiOO dang;

+ Ph~ tQi trong truang hgp vugt qua yeu cau cfta tinh the c~p thiet;

+ Ph~ tQi trong truang hgp bi kich dQng vS tinh thAn do hanh vi trai phap

lu~t cfta nguai bi h~i ho~c nguai khac gay ra;

+ Ph~ tQi vi hoan canh d~c bi~t kho khan mit khong phai do minh t¥ gay ra;

+ Ph~ tQi OOung chua gay thi~t h~i ho~c gay thi~t h~i khong 100;

+ Ph~ tQi IAn dau vit thuQc truang hgp it nghiem trQng;

+ Ph~ tQi vi bi nguai khac de do~, cUOng buc;

+ Ph~ tQi do l~c h~u;

+ Nguai ph~ tQi lit ph\! nu co thai;

+ Nguai ph~ tQi lit nguai giit;

-"1

+ Nguai ph~ tQi lit nguai co b~nh bi h~ che kha nang OO~n thuc ho~c kha

nang diSu khiSn hanh vi cfta minh;

I J

+ Nguai ph~ tQi n.r thu; + Nguai ph~m tQi thanh khAn khai bao, an nan h6i cai;

+ Nguai ph~m tQi tich C\lC giup dO' cac co quan co trach nhi~m phat hi~n, di@u

+ Nguai ph~ tQi da l~p cong chuQc tQi;

+ Nguai ph~ tQi 1ft nguai co thanh tich xuftt s~c trong san xuftt, chi~n dftu,

tra tQi ph~;

hQc t~p ho~c cong taco

- Cac tinh tii! tang nij,ng trach nhi¢m hinh S1! bao g6m:

+ Ph~m tQi co t6 chuc;

+ Ph~ tQi co tinh chftt chuyen nghi~p;

+ Lgi d\lllg chuc Vl), quy@n h~ d~ ph~m tQi;

Theo quy djnh t~i Di@u 46 BQ lu~t hinh S\l thi khi quy~t dinh hinh ph~t, Toft an can luu y 1ft cac tinh ti~t giam nh~ da dugc BQ lu~t hinh S\l quy dinh 1ft dftu hi~u djnh tQi ho~c dinh khung thi khong dugc coi 1ft tiOO ti~t giam oo~ mQt Ian mia, d6ng thai ngofti cac tinh ti~t neu tren, Toft an con co th~ coi cac tinh ti~t khac 1ft tinh ti~t giam oo~, nhung phai ghi fa trong ban an.

+ Ph~ tQi vi dQng co de hen;

+ C6 tinh th\lc hi~n tQi ph~m d~n cimg;

+ Ph~ tQi OOi@u lan, tai ph~, tai ph~ nguy hi~m; + Ph~m tQi d6i v6i tre em, phV nCr co thai, nguai gift, nguai atrong tiOO tr~g khong th~ n.r v~ dugc ho~c d6i vai nguai l~ thuQc miOO v@ m~t v~t chftt, tiOO than, cong tac ho~c cac m~t khac;

+ Xam ph~ tfti san cua Nhft nuac;

+ Ph~ tQi co tiOO chftt con d6;

+ Ph~m tQi gay h~u qua nghiem trQng, rAt nghiem trQng ho~c d~c bi~t nghiem

trQng;

ho~c OOfrng kho khan d~c bi~t khac cua xa hQi d~ ph~ tQi;

+ Dimg thu do~ xao quy~t, tftn ac ph~ tQi ho~c thu do~, phuong ti~n co

+ Lgi d\lllg hoan caM chi~n tranh, tiOO tr~g khAn cftp, thien tai, dich b~nh

+ Xui givc nguai chua thanh nien ph~ tQi;

+ Co hanh dQng xao quy~t, hung han OOfun tr6n tranh, che giftu tQi ph~.

kha nang gay nguy h~i cho OOi@u nguai;

Theo quy dinh t~i Dieu 48 BQ Iu~t hinh sg thi chi OOUng tinh ti~t Ii~t ke (y tren rnai dugc coi Ia tinh ti~t tang n~g trach OOi~rn hinh sg. NhUng tinh ti~t dii Ia y~u t6 dinh tQi ho~c diOO khung hinh ph~t thi khong dugc coi Ia tinh ti~t tang n~g rnQt IAn nua khi quy~t dinh hinh ph~t.

3.2. Quyit dinh hinh ph~t trong mpt sa trltirng hf/P Cac Dieu tl:r 50 d~n 53 cua BQ Iu~t hiOO sg quy dinh vi~c quy~t dinh hiOO ph~t trong cac truOng hgp: ph~rn OOieu tQi; t6ng hgp hinh ph~t cua OOieu ban an; chufuI bi ph~ tQi, ph~ tQi chua d~t va d6ng ph~.

- Trzrirng h(1JJ phq,m nhiJu tQi: Khi xet xiI cimg rnQt IAn rnQt ngum ph~ OOieu tQi, Toa an quy~t dinh hiOO ph~t d6i vai rung tQi, sau do t6ng hgp hinh ph~t thea quy diOO sau day:

+ N~u cac hinh ph~t dii tuyen cimg Ia cai t~o khong giarn giu ho~c cung Ia til co thai h~, thi cac hiOO ph~t do dugc cQng I~i thanh hinh ph~t chung; hinh ph~t chung khong dugc vugt qua ba nam d6i vai hiOO ph~t cai t~o khong giam giu, ba rnuai nam d6i vai hinh ph~t til co thai h~;

+ N~u cac hinh ph~t dii tuyen Ia cai t~o khong giam giu, til co thai h~, thi hiOO ph~t cai t~o khong giam giu dugc chuyen d6i thanh hinh ph~t til thea tY I~ ClI ba ngay cai t~o khong giam giu dugc chuyen d6i thanh rnQt ngay til de t6ng hgp thanh hiOO ph~t chung;

+ Trong s6 cac hiOO ph~t dii tuyen, n~u hinh ph~t n~g OO~t Ia til chung than thi hinh ph~t chung Ia til chung than; n~u hiOO ph~t n~g OO~t Ia tU hiOO thi hiOO ph~t chung Ia tU hinh;

+ N~u cac hinh ph~t b6 sung dii tuyen Ia cimg Io~i thi hiOO ph~t chung dugc quy~t dinh trong giai h~ do BQ Iu~t nay quy dinh d6i vai Io~i hinh ph~t do; n~u cac hinh ph~t b6 sung dii tuyen Ia khac Io~i thi ngum bi k~t an phai ch~p hanh t~t ca cac hinh ph~t dii tuyen.

+ Hinh ph~t tIvc xuAt va ph~t tien khong t6ng hgp vai cac Io~i hiOO ph~t khac;

cac khoan tien ph~t dugc cQng I~i thaOO hinh ph~t chung;

- Trzrirng h(1JJ t6ng h(1JJ hinh phq,t cua nhiJu him an: Trong truOng hgp rnQt nguai dang phai ch~p hanh rnQt ban an rna I~i bi xet xu ve rnQt tQi ph~ khac thi Toa an quy~t diOO hinh ph~t d6i vai tQi dang bi xet xu, sau do quy~t diOO hinh ph~t chung thea quy tilc sau:

+ N~u tQi ph~ dang bi xet xu dugc th\lc hi~n truac khi co ban an rna nguai do dang ch~p hanh, thi Toa an t6ng hgp hinh ph~t d6i vai tQi dang bi xet xu vai toan bQ hiOO ph~t cua ban an dang ch~p haOO r6i quy~t dinh hiOO ph~t chung. Thai gian dii ch~p hanh hiOO ph~t cua ban an truac dugc trir van thai h~ ch~p hanh hinh ph~t chung.

- Tnrirng h(1JJ chudn hi phg,m tQi, phg,m tQi chua ag,t: D6i v6i hanh vi chuful bi ph~ tQi va hanh vi ph~ tQi chua d~t, hiOO ph~t dugc quyet dinh theo cac diSu cua BQ 1u~t hinh sg vS cac tQi ph~ tuong (mg tUy theo tinh chAt, muc dQ nguy hi~m cho xa hQi cua hanh vi, muc dQ thgc hi~n y diOO ph~ tQi va OOfrng tinh tiet khac khien cho tQi ph~ khong thgc hi~n dugc den cimg theo quy t~c sau:

+ D6i v6'i truang h<;Yp chudn hi phg,m tQi, neu diSu 1u~t dugc ap d\lIlg co quy diOO hinh ph~t cao ooAt 1a tU chung than ho~c til hinh, thi muc hinh ph~t cao ooAt dugc ap d\lIlg 1a khong qua hai muO'i nam tU; neu 1a tU co thai h~ thi muc hiOO ph~t khong qua mQt phfut hai muc ph~t tU rna diSu 1u~t quy dinh.

+ D6i v6'i truang h<;Yp phg,m tQi chua ag,t, neu diSu 1u~t dugc ap d\lIlg co quy diOO hinh ph~t cao ooAt 1a tU chung than ho~c til hiOO, thi chi co th~ ap d\lng cac hiOO ph~t nay trong truang h<;Yp d~c bi~t nghiem tr(;mg; neu 1a ill co thai h~ thi muc hiOO ph~t khong qua ba phfut tu muc ph~t tU rna diSu 1u~t quy dinh.

- Truirng h(1JJ a6ng phg,m: Khi quyet dinh hinh ph~t d6i v6i OOfrng nguai d6ng ph~, Toa an phai xet den tinh chAt cua d6ng ph~, tiOO chAt va muc dQ tham gia ph~ tQi cua timg nguai d6ng ph~. Cac tiOO tiet giam oo~, tang n~g ho~c lo~i tm trach OOi~m hiOO sg thuQc nguai d6ng ph~ nao, thi chi ap d\lng d6i v6'i nguai do.

4. Vdn d~ an treo, xoa an tich

4.1. An treo 1a bi~n phap mi~n chAp hanh hinh ph~t tU co diSu ki~n. Theo quy dinh t~i DiSu 60 BQ 1u~t hinh sg thi khi xiI ph~t tU khong qua ba nam, can cu vao OOan than cua nguai ph~ tQi va cac tinh tiet giam oo~, neu xet thAy khong cfut phili b~t chAp haOO hinh ph~t tU, thi Toa an cho huang an treo va An diOO thai gian thiI thach tir mQt nam den nam nam.

+ Neu tQi ph~ dang bi xet xiI dugc thgc hi~n sau khi co ban an rna nguai do dang chAp hanh (ph~ tQi m6i), thi Toa an tfmg h<;Yp hinh ph~t d6i v6i tQi m6'i v6'i phfut hinh ph~t chua chAp hanh cua ban an dang chAp hanh r6i quyet diOO hiOO ph~t chung.

Trong thai gian thiI thach, Toa an giao ngum dugc huang an treo cho cO' quan, t6 chuc nO'i nguai do lam vi~c ho~c chinh quySn dia phuong nO'i nguai do thuang trU d~ giam sat va giao d\lc. Gia dinh nguai bi ket an co trach OOi~m ph6i h<;Yp v6'i cO' quan, t6 chuc, chinh quySn dia phuong trong vi~c giam sat, giao d\lc nguai do. Nguai dugc huang an treo co th~ phili chiu mQt s6 hiOO ph~t b6 sung OOu: Ph~t tiSn, cAm dam OOi~m chuc V\l, cAm hanh nghS ho~c lam cong vi~c ooAt diOO theo quy diOO cua BQ 1u~t hiOO sg.

Neu nguai bi ket an da chAp hanh dugc mQt phfut hai thai gian thiI thach va co OOiSu tien bQ thi theo dS nghi cua cO' quan, t6 chuc co trach OOi~m giam sat va giao d\lc, Toa an co th~ quyet dinh rut ng~ thai gian thir thach. Truang h<;Yp, nguai

4.2. Xoti tin tich la rnQt chS dinh rnang tiOO OOan dl;lo cua lu~t hinh S\l the hi~n a ch6 khi nguai bi kSt an duqc xoa an tich thi hQ duqc coi OOu chua bi kSt an (khong c6 tien an) va nSu sau khi duqc xoa an tich nguai d6 ll;li ph~ tQi rnai thi cilng coi OOu phl;lrn tQi IAn ddu rna khong duqc din cu vao an tich rna hQ dff duqc xoa de xac diOO la tM ph~ ho~c tai ph~ nguy hiern.

duqc huemg an treo ph~ tQi rnai trong thm gian thir thach, thi Toa an quySt dinh bUQc phai chdp hanh hinh phl;lt ill cua ban an truac va t6ng hqp vai hinh phl;lt cua ban an rnai thea quy dinh cua BQ lu~t hinh S\l.

- Theo quy dinh tI;li Bieu 64 BQ lu~t hinh S\l thi trong OOUng truang hqp sau

+ Nguai duqc rni~n hinh phl;lt.

+ Nguai bi phl;lt canh cao, phl;lt tien, cai tI;lo khong giam girt ho~c duqc huemg an treo OOung khong phai ve cac tQi xam ph~ an niOO qu6c gia, cac tQi pha hOl;li hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chiSn tranh rna khong ph~ tQi rnai trong thm hl;lll rnQt nam, ke ill khi chdp hanh xong ban an ho~c ill khi hSt thai hi~u thi hanh ban an.

+ Nguai bi phl;lt ill dSn ba nam OOung khong phai ve cac tQi xam ph~ an ninh qu6c gia, cac tQi pha hOl;li hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chiSn tranh rna khong ph~ tQi rnai trong thai hl;lll ba nam, ke ill khi chdp hanh xong ban an ho~c ill khi hSt thai hi~u thi hanh ban an.

+ Ngum bi phl;lt ill ill tren ba nam dSn mum lam nam OOung khong phai ve cac tQi xam ph~ an niOO qu6c gia, cac tQi pha hOl;li hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chiSn tranh rna khong ph~ tQi rnai trong thai hl;lll nam nam, ke ill khi chdp hanh xong ban an ho~c ill khi hSt thai hi~u thi hanh ban an.

+ Nguai bi ph~t ill tren rnuai lam nam OOung khong phai ve cac tQi xam phl;lrn an ninh qu6c gia, cac tQi pha hOl;li hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chiSn tranh rna khong ph~ tQi rnai trong thai hl;lll bay nam, ke ill khi chdp hanh xong ban an ho~c ill khi hSt thm hi~u thi hanh ban an.

day, nguai bi kSt an duang nhien dU(fc xoa an tich:

- Theo quy dinh tl;li Bieu 65 BQ lu~t hinh S\l thi vi~c xoa an tich cho nguai bi kSt an ve cac tQi xam ph~ an ninh qu6c gia, cac tQi pha hOl;li hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chiSn tranh phai do Toa an quySt dinh can cu vao tiOO chdt cua tQi ph~ dff duqc th\lc hi~n, OOan than, thai dQ chdp hanh phap lu~t va thai dQ lao dQng cua nguai bi kSt an thea quy tilc sau day:

+ Nguai bi phl;lt ill dSn ba nam rna khong ph~ tQi rnai trong thm hl;lll ba nam,

ke ill khi chdp hanh xong ban an ho~c ill khi hSt thai hi~u thi hanh ban an.

+ Nguai bi ph~t ill ill tren ba nam d~n mum lam nam rna khong ph~ tQi m6'i trong thai h~ bay nam, kS ill khi chAp hanh xong ban an ho~c ill khi h~t thai hi~u thi hanh ban an·,

+ Nguai bi ph~t ill tren muai lam nam rna khong ph~ tQi m6'i trong thai h~ muai nam, kS ill khi chAp hanh xong ban an ho~c ill khi h~t thai hi~u thi haOO ban an.

Nguai bi Toa an bac dan xin xoa an tich l~ dAu phai cha mQt nam sau m6'i duqc xin xoa an tich; n~u bi bac dan l~ thu hai tra di thi phai sau hai nam m6'i duqc xin xoa an tich.

Trong truang hqp nguai bi k~t an co OOUng biSu hi~n ti~n bQ ro r~t va dff l~p cong, duqc co quan, t6 chuc nai nguai do cong tac ho~c chinh quySn dia phuang noi nguai do thuang trU dS nghi, thi co thS duqc Toa an xoa an tich n~u nguai do dff bao dam duqc it ooAt mQt ph~ ba thm h~ quy diM.

- Theo quy diOO t~i DiSu 65 BQ lu~t hiOO S\l thi thai h~ dS xoa an tich duqc tiOO din cu vao hinh ph~t chinh dff tuyen. N~u chua duqc xoa an tich rna ph~ tQi mm, thi thai h~ dS xoa an tich Cll tiOO ill ngay chAp haOO xong ban an mm.

Vi~c chAp hanh xong ban an bao g6m vi~c chAp hanh xong hinh ph~t chiOO, hiOO ph~t b6 sung (kS ca truang hqp nguai bi k~t an duqc mi€n chAp hanh ph~ hiOO ph~t con l~i) va cac quy~t diM khac cua ban an.

pHAN TI. LU~T TO TVNG HINH sVVI:E:T NAM I. KHAI QuAT vE LU~T TO TVNG HINH sVVI:E:T NAM 1. Kbai ni~m Luit tA tl}.ng binb S\f

Lu~t t6 1\IDg hinh S\l la mQt nganh lu~t dQc l~p trong h~ th6ng phap lu~t, bao g6m t6ng h9]J cae quy ph{lm phap luq,t diJu chinh cae quan h¢ xii h(Ji phat sinh trong hO{lt d(Jng khai t6, diJu tra, truy t6, xet xu va thi hanh an hinh S1! OOfun giai quy~t dfu1g dfut V\l an, bao dam lqi ich cua Nha nu6'c, cua xff hQi, cac quySn va lqi ich hqp phap cua cong dan.

Trong dAu tranh phong ch6ng tQi ph~, Nha nu6'c sir d\lllg OOiSu hiOO thuc, bi~n phap khac OOau, trong do co bi~n phap cua Lu~t hinh S\l va Lu~t t6 1\IDg hiOO S\l. Sir d\lllg bi~n phap cua Lu~t t6 1\IDg hinh S\l, Nha nu6'c quy diOO trinh tv giai quy~t V\l an, quySn va nghia V\l cua co quan ti~n hanh t6 1\IDg, nguai ti~n hanh t6 tvng va nguai tham gia t6 tvng... toan bQ cac quy ph~m nay t6n t~i trong S\l hfru co, b6 sung cho OOau va t~o thanh nganh Lu~t t6 tvng hinh S\l trong h~ th6ng phap lu~t cua Nha nu6'c tao

2. Nbi~m vI}. ella Luit tA tl}.ng binb s\f

Nhi~m V\l eua lu~t t6 1\IDg hinh S\l duge khai quat mQt each co dQng t~i £>i~u 1

eua BQ lu~t t6 1\IDg hinh S\l. £>0 la:

- Lu~t t6 1\IDg hinh S\l quy djnh trinh tl!, thu tl!C khai t6, diJu tra, truy t6, xet xu va thi hanh an hinh Sl! nhfun ehu dQng phong ngira, ngan eh~ tQi ph~, phat hi~n ehinh xae, nhanh chong va xu ly eong minh, kip thm mQi hanh vi ph~m tQi, khong d~ IQt tQi ph~, khong lam oan nguai vo tQi.

£>~ bao dam xu ly eong minh mQi hanh vi ph~ tQi thi trinh tv, thu 1\le t6 t1)ng hinh S\l (bao g6m: khOi t6, di~u tra, truy t6, xet xu va thi hanh an) phai duge quy dinh th~t d~y du va eh~t ehe d~ h~ ehe nhiing vi ph~m quy~n tv do dan ehu eua eong dan, bao dam quy~n va 1<;Yi ieh hgp phap eua nhiing nguai tham gia t6 tl}ng, bao dam eho vi~e giai quyet V\l an hinh S\l duge dUng nguai, dfulg tQi, dfulg phap lu~t, khong b6 IQt tQi va d~e bi~t la khong lam oan nguai vo tQi.

- Lu~t t6 tl}ng hinh S\l quy djnh chilc nang, nhi¢m Vl!, quyJn hq,n va m6i quan h¢ giiia cac ca quan tiin hanh t6 tl!ng; nhi?m Vl!, quyJn hq,n va trach nhi?m cua nhiing nguai tiin hanh t6 tl!ng.

Ca quan di~u tra, Vi~n Ki~m sat va Toa an la nhiing ca quan tien hanh t6 tl}ng, trong ph~m vi OOi~m V\l, quy~n h~ eua miOO co traeh nhi~m ph6i hgp v6'i nhau d~ phat hi~n, ngan eh~ va xu ly tQi ph~m. Vi~e quy diOO ro ehue nang, nhi~m V\l, quy~n h~ va m6i quan h~ giua cae ea quan nay cling OOu quy diOO ro OOi~m V\l, quy~n h~ eua OOiing nguai tien hanh t6 tl}ng (Di~u tra vien, Ki~m sat vien, Thdm phan, HQi thdm OOan dan, Thu kY Toa an) co y nghia het sue to lan, gop ph~ vao vi~e xu ly tQi ph~ duge nhanh chong, kip thai va co hi~u qua.

- Lu~t t6 tl}ng hinh S\l quy djnh quyJn va nghia Vl! cua nhiing nguai tham gia

Quan tri~t tu tu6ng "l~y dan lam g6e", Lu~t t61\lng hiOO S\l xae diM quy~n va nghia V\l tham gia t6 1\lng hinh S\l eua cae ea quan, t6 ehue va eong dan. £>~ vi~e tham gia t6 tl}ng hinh S\l co hi~u qua, gop ph~ xu ly tQi ph~ ehiOO xae d6ng thai bao v~ quy~n va 19i ieh hgp phap eua OOiing nguai tham gia t6 1\IDg hinh S\l, Lu~t t6 tl}ng hiOO S\l quy diM ro quy~n va nghia V\l eua OOiing nguai tham gia t6 1\lng, eua cae ea quan, t6 ehue va eong dan. Nhiing quy diM ehinh xac, hgp ly v~ quy~n va nghia V\l eua OOiing nguai tham gia t6 1\IDg co tae d\lllg r~t Ian d6i v6'i vi~e phat hi~n OOanh chong, xu ly eong minh, kip thai mQi hanh vi ph~ tQi.

- Cimg v6'i Lu~t hinh S\l, Lu~t t6 tl}ng hinh S\l gop phdn bao V? chi d(J xii h(Ji chu nghia, bao V? hli ich cua Nha nuac, quyJn va lr;i ich hfJP phap cua c6ng dan, t6 chilc, bao V? tnjt t1! phap luq,t xii h(Ji chu nghia, il6ng thai giao dl!c m9i nguai y thuc tuan theo phap luq,t, ildu tranh phong ngira va chtmg t(Ji phq,m.

II. KHAI QuAT vi QuA TRINH TO TVNG HINH SVVIE:T NAM

~-,

...I

t6 tl!ng, cua cac ca quan, t6 chilc va ding dan.

T6 t\1ng hinh S\l la tooo bQ ho~t dQng eua co quan tien hanh t6 tl)ng (Co quan di~u tra, Vi~n ki~m sat, Toa an), eua nguai tien hanh t6 t\1ng (Di~u tra vien, Ki~m sat vien, Thfun phan, HQi thfun nhan dan, Thu kY Toa an), eua nhiing nguai tham gia t6 tl)ng (Bi can, bi eao, ngum bao chua, nguai hi h~i, nguyen dan dan S\l, bi dan dan S\l, nguai co quy~n IQ'i lien quan den V\l an hinh s\l, ...) va eua cae ea nhan, t6 ehue khae gop phful vao vi~e giai quyet V\l an theo quy dinh eua lu~t t6 tl)ng hinh S\l.

1. KhOi tA, c1i~u tra

1.1. CO' quan co th8m quyin khOi t8 vll an hinh s'!'

Theo quy dinh t~i Di~u 104 BQ lu~t t6 tl)ng hinh s\l nam 2003 thi nhiing co

quan sau day co thfun quy~n kh&i t6 V\l an hinh S\l:

- Co quan di~u tra (khi xac dinh co ddu hi¢u t(ji phc;rm);

- Thu truang dan vi BQ dQi bien phong, co quan Hai quan, Ki~m lam, l\le hrQ'llg Canh sat bi~n (khi phat hi¢n nhimg hanh vi phc;rm t(ji din muc phiLi truy CUu trach nhi¢m hinh S1! trong linh V1!C quiLn ly Clla minh);

- Thu truang cae co quan khae eua Cong an nhan dan, Quan dQi nhan dan dUQ'e giao nhi~m V\l tien hanh mQt s6 ho~t dQng di~u tra (trong truitng h9]J khi lam nhi¢m v¥ Clla minh ma phat hi¢n S1! vi¢c co ddu hi¢u phc;rm t(ji);

- Vi~n ki~m sat (trong truitng h9]J Vi¢n kiim sat hity b6 quyit dinh kh6ng khiJi t6 v¥ an Clla ca quan diJu tra, Clla Thll truiJng aan vi B(j a(ji bien phong, ca quan Hili quan, Kiim lam, 11!c lur;rng Cimh sat biin, Clla Thll truiJng cac ca quan khac Clla C6ng an nhan dan, Quan d(ji nhan dan aUl/c giao nhi¢m v¥ tiin himh m(jt s6 hoc;rt a(jng diJu tra va trong truitng h(J]J H(ji d6ng xet xu yeu cdu khiJi t6 v¥ an);

- HQi d6ng xet xu (trong truitng h9]J qua vi¢c xet xu tc;ri phien toa ma phat

hi¢n dUl/c t(ji phc;rm hoij,c nguai phc;rm t(ji m&i can phiLi diJu tra).

1.2. CO' quan iliiu tra va cac cO' quan khac aUf/c giao nhi?m Vll tiin hanh

mpt s8 hOf)t ilpng iliiu Ira

- Theo quy diM t~i Di~u 110 BQ lu~t t6 tl)ng hinh s\l nam 2003 va cae di~u ill 9, 10, 13, 14 va 17 eua Phap l~nh t6 ehue di~u tra hinh S\l nam 2004 thi co quan di~u tra ehuyen traeh g6m co:

+ Co quan di~u tra trong Cong an nhan dan (Ca quan CiLnh sat iJiJu tra, Ca

quan An ninh diJu tra);

+ Co quan di~u tra trong Quan dQi nhan dan (Ca quan diJu tra hinh Slf, Ca

quan An ninh diJu tra);

+ Co quan di~u tra eua Vi~n ki~m sat nhan dan t6i eao (Ca quan diJu tra Vi¢n

kiim sat nhan dan t6i cao, Ca quan diJu tra Vi¢n kiim sat quan Slf trung uang).

- Theo quy djnh t~i I>i~u 111 BQ lu~t t6 tl;mg hinh S\l nam 2003 va cac di~u til di~u 19 d~n di~u 25 cua Phap l~nh t6 chilc di~u tra hinh S\l nam 2004 thi ngoai cac co quan di~u tra chuyen trach neu tren con co cac co quan khac dugc giao nhi~m V\l ti~n hanh mQt s6 ho~t dQng di~u tra, bao g6m:

+ BQ dQi bien phong;

+ Hai quan;

+ Ki~m lam;

+ Lgc lugng Canh sat bi~n;

+ Cac co quan khac cua Cong an nhan dan (Cimh sat giao thong duimg b(j duimg sat, Cimh sat giao thong duimg thify, Canh sat phong chay, chua chay, Canh sat quan If! hcmh chinh v~ trtjt t1! xii h(ji, Canh sat bao v~ va h6 tnl tu phap, Tn;li tqm giam, Trqi giam, Ca quan an ninh tr1!c tiip ddu tranh phong, ch6ng cac t(jiphqm);

+ Cac co quan khac cua Quan dQi nhan dan (Trqi tqm giam, Trqi giam trong quan d(ji, Thu truimg dan vi d(jc Igp cdp trung doan va tuang duang khi phat hi~n nhfmg hanh vi phqm t(ji thu(jc thdm quy~n di~u tra cua Ca quan di~u tra trong Quan d(ji nhan dan, xay ra trong khu V1!c dong quan cua dan vi).

1.3. Khai quat v~ tho'm quy~n ili~u tra

Thfun quy~n di~u tra V\l an hinh sg dugc quy dinh t~i I>i~u 110 cua BQ lu~t t6

tl;mg hinh S\l nam 2003. C\l th~:

- Xet theo tinh ch~t cua V\l vi~c, thfun quy~n di~u tra V\l an hinh S\l dugc quy

dinh nhu sau:

+ Co quan di~u tra trong Cong an nhan dan di~u tra t~t ca cac tQi ph~, trir nhling tQi ph~m thuQc thfun quy~n di~u tra cua Co quan di~u tra trong Quan dQi nhan dan va Co quan di~u tra cua Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao.

+ Co quan di~u tra trong Quan dQi nhan dan di~u tra cac tQi ph~m thuQc thfun

quy~n xet xu cua Toa an quan S\l.

+ Co quan di~u tra cua Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao di~u tra mQt s6 lo~i tQi xam ph~ ho~t dQng tu phap rna nguai ph~ tQi la can bQ thuQc cac co quan tu phap.

- Xet theo dia ban nm tQi ph~ xay ra, thi Co quan di~u tra co thfun quy~n di~u tra nhfing V\l an hinh sg rna tQi ph~ xay ra tren dia ph~ cua minh. Trong truang hgp khong xac dinh dugc dja di~m xay ra tQi ph~ thi vi~c di~u tra thuQc thfun quy~n cua Co quan di~u tra noi phat hi~n tQi ph~, nm bi can cu trU ho~c bi bitt.

- Thdm quySn diSu tra V\l an hiOO sg cfing duQ'c xac dinh thea cAp Clla Co quan

diSu tra, thea do:

+ Co quan diSu tra cAp huy~n, Co quan diSu tra quan sg khu vgc diSu tra OOUng V\l an hinh sg vS OOUng tQi ph~ thuQc thdm quySn xet xu Clla Toa an OOan dan cAp huy~n, Toa an quan sg khu vgc.

+ Co quan diSu tra cAp tiOO, Co quan diSu tra quan sg cAp quan khu diSu tra OOUng V\l an hinh sg vS OOUng tQi ph~m thuQc thdm quySn xet xu Clla Toa an OOan dan cAp tiOO, Toa an quan sg cAp quan khu ho~c OOUng V\l an thuQc thdm quySn diSu tra Clla Co quan diSu tra cAp duai OOung xet thAy cAn trgc tiep diSu tra.

+ Co quan diSu tra cAp trung uang diSu tra OOUng V\l an hiOO sg vS OOUng tQi ph~m d~c bi~t nghiem tr<;mg, phuc t~p thuQc thdm quySn diSu tra Clla Co quan diSu tra cAp tinh, Co quan diSu tra quan sg cAp quan khu OOung xet thAy cAn trgc tiep diSu tra.

Ngoai ra, DiSu 111 BQ lu~t t6 tvllg hinh sg cfing quy diOO quySn h~ diSu tra clla BQ dQi bien phong, Hili quan, Ki€m lam, 19c lUQ'llg Canh sat bi€n va cac co quan khac Clla C6ng an OOan dan, Quan dQi OOan dan duQ'c giao OOi~m V\l tien hanh mQt s6 ho~t dQng diSu tra, thea do:

- Khi phat hi~n OOUng hanh vi ph~m tQi den muc phai truy CUu trach OOi~m hiOO sg trong liOO vgc quan ly Clla miOO thi BQ dQi bien phong, Hai quan, Ki€m lam, 19c lUQ'llg Canh sat bi€n co thdm quySn:

+ D6i vai tQi ph~ it nghiem trQng trong truOng hQ'P ph~m tQi qua tang, chUng cu va lai lich nguai ph~ tQi ro rang thi ra quyet diOO khai t6 V\l an, khai t6 bi can, tien haOO diSu tra va chuy€n h6 so cho Vi~n ki€m sat co thdm quySn trong thai h~ hai muoi ngay, k€

ill ngay ra quyet dinh khai t6 V\l an.

+ D6i vai tQi ph~ nghiem trQng, rAt nghiem trQng, d~c bi~t nghiem trQng ho~c tQi ph~ it nghiem trQng OOung phuc t~p thi ra quyet dinh khai t6 V\l an, tien hanh OOOOg ho~t dQng diSu tra ban dAu va chuy€n h6 so cho Co quan diSu tra co thdm quySn trong thai h~ bay ngay, k€

ill ngay ra quyet dinh khai t6 V\l an.

- Cac co quan khac Clla C6ng an OOan dan, Quan dQi OOan dan duQ'c giao OOi~m V\l tien hanh mQt s6 ho~t dQng diSu tra trong khi lam OOi~m V\l Clla minh, neu phat hi~n sg vi~c co dAu hi~u ph~ tQi, thi co quySn khai t6 V\l an, tien hanh OOUng ho~t dQng diSu tra ban dAu va chuy€n h6 so cho Co quan diSu tra co thdm quySn trong thai h~ bay ngay, k€ ill ngay ra quyet dinh khai t6 V\l an.

1.4. M{Jt sa n{Ji dung CO' ban v~ thu t{le ili~u Ira Sau khi khai t6 V\l an hiOO sg, Co quan diSu tra tien hanh cac ho~t dQng diSu tra thea quy dinh Clla Lu~t t6 tvng hiOO sg oou: khai t6 bi can va hoi cung bi can; lAy lai khai nguai lam chUng, nguai bi h~i, nguyen dan dan sg, bi dan dan sg,

nguai co quy@n 19i, nghia V\l lien quan d~n V\l an; ti~n hanh d6i ch§.t, nh~ d~ng; ti~n hanh cac ho~t dQng kham xet, thu giu, t~ giu, ke bien Uti san, kham nghi~m hi~n truOng, kham nghi~m tir thi, xem xet d§.u v~t tren than th~, th\Cc nghi~m di@u tra, giam dinh va ket thuc di@u tra

Khi ti~n hanh ho~t dQng di@u tra, BQ dQi bien phong, Hili quan, Ki~m lam, l\Cc lugng Canh sat bi~n va cac co quan khac Clla Cong an nhan dan, Quan dQi nhan dan dugc giao nhi~m V\l ti~n hanh mQt s6 ho~t dQng di@u tra trong ph~ vi thfun quy@n t6 tvng cua minh phili th\Cc hi~n dUng nguyen tAc, trinh tv, thu 1\1c t6 tvng d6i v6'i ho~t dQng di@u tra theo quy diM cua Lu~t t6 tvng hinh S\C va Vi~n ki~m sat co trach nhi~m ki~m sat vi~c tuan theo phap lu~t trong ho~t dQng di@u tra cua cac co quan nay.

2. Ki~m sat di~u tra, truy ta

2.1. Khai quat v2 nhi?m V!l, quy2n hf!n cua Vi?n kiim sat khi kiim sat ili2u

tra

Khi th\Cc hi~n cong tac ki~m sat di@u tra, Vi~n ki~m sat co nhUng nhi~m V\l va

quy@n h~ sau day:

- Ki~m sat vi~c khoi t6, ki~m sat cac ho~t dQng di@u tra va vi~c l~p h6 so V\l an

clla Co quan di@u tra;

- Ki~m sat vi~c tuan theo phap lu~t clla nguai tham gia t6 t1)ng;

- Giili quyet cac tranh ch§'p v@ thfun quy@n di@u tra;

- Yeu cau Co quan di@u tra khAc ph\lc cac vi ph~ phap lu~t trong ho~t dQng di@u tra; cung c§.p tai li~u can thi~t v@ vi ph~ phap lu~t cua Di@u tra vien; yeu cau Thu tru6'ng Co quan di@u tra xiI ly nghiem minh Di@u tra vien da vi ph~ phap lu~t trong khi tien hanh di@u tra;

- Kien nghi v6'i co quan, t6 chuc hUll quan ap d\lfig cac bi~n phap phong ngua

tQi ph~ va vi ph~ phap lu~t.

2.2. Khai quat v2 nhi?m V!l, quy2n hf!n cua Vi?n kiim sat khi thvc hanh

quy2n cong ta Irong giai ilof!n ili2u Ira

Khi th\Cc hanh quy@n cong t6 trong giai do~ di@u tra, Vi~n ki~m sat co nhi1ng

nhi~m V\l va quy@n h~ sau day:

- Khai t6 V\l an hinh S\I, khai t6 bi can; - Yeu cau Co quan di@u tra khoi t6 ho~c thay d6i quyet diM khai t6 V\l an hinh

s\c, quy~t dinh khoi t6 bi can theo quy diM clla Lu~t t6 tvng hinh S\I;

- D@ ra yeu cau di@u tra va yeu cau Co quan di@u tra ti~n hanh di@u tra;

- Trvc ti€p

ti€n hanh mQt s6 hOC;lt dQng di€u tra theo quy dinh cua Lu~t t6 tl;mg

hinh sg khi xet thAy cAn thi€t;

- Yeu cAu Thu truOng Ca quan di€u tra thay d6i Di€u tra vien theo quy dinh

cua Lu~t t6 tl}ng hinh sg;

- Khai t6 v€ hinh sg n€u hanh vi cua Di€u tra vien co dAu hi~u tQi ph(;lffi;

- Quy€t dinh ap d\lt1g, thay d6i ho~c huy b6 bi~n phap b~t, t(;lffi giu, tC;lm giam

va cac bi~n phap ngan ch~ khac;

- Quy€t dinh phe chuAn ho~c khong phe chuAn cac quy€t dinh cua Ca quan di€u tra theo quy dinh cua Lu~t t6 tl}ng hinh sg. Trong truOng hgp khong phe chuAn thi trong quy€t dinh khong phe chuAn phai neu r5 1y do;

- Huy b6 cac quy€t dinh khong co can cu va trai phap lu~t cua Ca quan di€u

tra;

- Yeu cAu Ca quan di€u tra troy na bi can;

- Quy€t dinh vi~c troy t6 bi can; quy€t dinh dinh chi ho~c t(;lffi dinh chi V\l an.

2.3. Khai quat v~ hO{lt tlpng truy t6 cua Vi?n kiim sat Sau khi vi~c di€u tra k€t thuc, V\l an duQ'c chuy~n cho Vi~n Ki~m sat co thAm quy€n d~ xem xet vi~c troy t6. Trong thai h(;lll do Lu~t t6 tvng hinh sg quy dinh, Vi~n ki~m sat phai ra mQt trong nhUng quy€t dinh sau day:

- Truy t6 bj can truac Toa an brmg bim CaD trqng. NQi dung ban cao tr(;lllg phai ghi r5 ngay, gia, thang, nam, dia di~m xay ra tQi ph(;lffi; thu dO(;lll, m\lc dich, dQng ca ph(;lffi tQi, h~u qua cua tQi ph(;lffi va nhUng tinh ti€t quan tr<;mg khac; nhUng chUng cu xac dinh tQi tr~ng cua bi can, nhUng tinh ti€t tang n~g va tinh ti€t giam nhy trach nhi~m hinh S\f; nhan than cua bi can va mQi tinh ti€t khac co y nghia d6i v6'i V\l an. PhAn k€t 1u~ cua ban cao tr(;lllg ghi r5 tQi danh va di€u khoan cua BQ lu~t hinh sg duQ'c ap d\lt1g.

- Tra lqi h6 sa tli tliJu tra b6 sung khi nghien CUu hB sa V\l an phat hi~n thAy con thi€u nhUng chUng cu quan trQng d6i v6'i V\l an rna Vi~n ki~m sat khong th~ t\f minh b6 sung duQ'c ho~c co vi ph(;lffi nghiem trQng thu tvc t6 tl}ng ciing nhu co din cu d~ khai t6 bi can v€ mQt tQi ph(;lffi khac ho~c co nguai dBng ph(;lffi khac.

- Dinh chi v¥ an khi co mQt trong nhUng can cu do 1u~t dinh nhu: khong co sg vi~c ph(;lffi tQi; hanh vi khong cAu thanh tQi ph~m; nguai thgc hi~n hanh vi nguy hi~m cho xa hQi chua d€n tu6i chiu trach nhi~m hinh sg; nguai rna hanh vi ph(;lffi tQi cua hQ da co ban an ho~c quy€t dinh dinh chi V\l an co hi~u 19c phap 1u~t; dii h€t thai hi~u troy cUu trach nhi~m hinh S\f; tQi phC;lm da dugc dC;li xa; nguai thgc hi~n hanh vi nguy hi~m cho xii hQi da ch€t, trir truOng hgp cAn tai thAm d6i v6i nguro khac ho~c nguai da: yeu cAu khai t6 rut yeu cAu ...

- Tqm dinh chi v¥ an khi bi can bi b~nh tam thAn ho~c b~nh hiSm ngheo khac rna co chUng nh~ clla HQi d6ng giam dinh phap y ho~c khi bi can b6 tr6n rna khong bi€t ro bi can dang a dau; trong truOng hgp nay phai yeu cAu CO' quan diSu tra truy na bi can.

Trong thai h~ ba ngay, kS ill ngay ra mQt trong nhiing quy€t dinh neu tren, Vi~n kiSm sat phai thong bao cho bi can, nguai bao chua bi€t; giao ban cao tr~g, quy€t dinh dinh chi V\l an ho~c quy€t dinh t~ dinh chi V\l an cho bi can. TruOng hgp truy t6 thi trong thai h~ ba ngay, kS ill khi ra quy€t dinh truy t6 bAng ban cao tr~g, Vi~n kiSm sat phai gui h6 sa V\l an va ban cao tr~g d€n Toa an.

N€u th~y V\l an khong thuQc thfun quySn truy t6 clla minh, thi Vi~n KiSm sat

ra ngay quy€t dinh chuySn V\l an cho Vi~n KiSm sat co thfun quySn.

3. Xet x....

3.1. Khai quat v~ tham quy~n xet xu S(J tham cua cac Toa an Thfun quySn xet xu So' thfun cac V\l an hinh sg clla cac Toa an duQ'c quy dinh

t~i DiSu 170 BQ lu~t t6 1\lng hinh sg nam 2003. C\l thS:

- Tru6'c h€t,

thfun quySn xet xu Clla cac Toa an duQ'c xac dinh theo cAp Toa an,

theo do:

+ Toa an nhan dan c~p huy~n va Toa an quan sg khu V\IC xet xu So' thAm nhiing V\l an hinh sg vS nhiing tQi ph~m it nghiem trQng, tQi ph~ nghiem trQng va tQi ph~ r~t nghiem trQng, trir cac tQi ph~ xam ph~ an ninh qu6c gia, cac tQi ph~ pha ho~i hoa binh, ch6ng loai nguai va tQi ph~ chi€n tranh; cac tQi ph~ quy dinh t~i cac diSu 93, 95, 96, 172, 216, 217, 218, 219, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 263, 293, 294, 295, 296, 322 va 323 clla BQ lu~t hinh sg.

+ Toa an nhan dan c~p tinh va Toa an quan sg c~p quan khu xet xu So' thAm nhiing V\l an hinh sg vS nhiing tQi ph~ khong thuQc thfun quySn Clla Toa an nh§n dan c~p huy~n va Toa an quan sg khu V\IC ho~c nhiing V\l an thuQc thfun quySn Clla Toa an cAp du6'i rna minh l~y len dS xet xu.

Khi bi cao ph~ nhiSu tQi, trong do co tQi ph~ thuQc thfun quySn xet xu Clla

Toa an cAp tren, thi Toa an c~p tren xet xu toan bQ V\l an.

- Xet theo dia ban nai tQi ph~ xay ra, thi Toa an co thAm quySn xet xu V\l an hinh sg la Toa an nm tQi ph~ duQ'c thgc hi~n. Trong truOng hgp tQi ph~ duQ'c thgc hi~n t~i nhiSu nai khac nhau ho~c khong xac dinh duQ'c nm thgc hi~n tQi ph~ thi Toa an co thfun quySn xet xu la Toa an nm k€t thuc vi~c diSu tra.

Nhiing tQi ph~m xay ra tren tau bay ho~c tau biSn Clla nu6'c CQng hoa xa hQi Chll nghia Vi~t Nam dang ho~t dQng ngoai khong ph~ ho~c lanh hai Vi~t Nam

thuQc th§.m quySn xet xu cua Toa an Vi~t Nam, nai co san bay ho~c b€n ding trO' vS dfiu tien ho~c nai tim bay, tim bi~n do duQ'c dang kYo

- Xet theo d6i tugng nguai ph~ tQi, thi thb quySn xet xu sa thb V\l an

hinh sg duQ'c xac djnh nhu sau:

+ Bi cao ph~ tQi anu6'c ngoai n€u xet xu aVi~t Nam thi do Toa an nhan dan cap tinh nai cu trU cu6i cung cua bi cao atrong nu6'c xet xu. N€u khong xac djnh duQ'c nai cu trU cu6i cilng a trong nu6'c cua bi cao thi my truang hgp, Chanh an Toa an nhan dan t6i cao ra quy€t dinh giao cho Toa an nhan dan Thanh ph6 Ha NQi ho~c Toa an nhan dan Thanh ph6 H6 Chi Minh xet xu.

+ Bi cao ph~ tQi a nu6'c ngoai, n€u

thuQc th§.m quySn xet xu cua Toa an quan sg thi do Toa an quan sg cap quan khu trO' len xet xu theo quy€t djnh cua Chanh an Toa an quan sg trung uang.

3.2. Khai quat vJ tham quyJn xet xu phuc tham, giam d8c tham va tai tham

ciia Toa an

- Theo tinh thfin quy dinh tl;l.i DiSu 242 BQ lu~t t6 tl)ng hinh sg thi th§.m quySn

xet xu phuc th§.m duQ'c quy djnh nhu sau:

+ Toa an nhan dan cap tinh, Toa an quan sg d.p quan khu xet xu phuc th§.m V\l

an;

+ Toa phuc thb Toa an nhan dan t6i cao, Toa an quan sg trung uang xet xu phuc th§.m d6i v6'i V\l an cua Toa an nhan dan cap tinh, Toa an quan sg cap quan khu.

- Theo DiSu 279 BQ lu~t t6 tl)ng hinh sg thi thb quySn giam d6c th§.m duQ'c

quy dinh nhu sau:

+ Uy ban Thb phan Toa an nhan dan cap tinh giam d6c th§.m nhUng ban an ho~c quy€t djnh dft co hi~u 19c phap lu~t cua Toa an nhan dan cap huy~n bi khang nghi; Uy ban Thb phan Toa an quan sg cap quan khu giam d6c thb nhUng ban an ho~c quy€t dinh dft co hi~u 19c phap lu~t cua Toa an quan sg khu vgc bi khang nghi.

+ Toa hinh sg Toa an nhan dan t6i cao giam d6c thb nhUng ban an ho~c quy€t djnh dft co hi~u 19c phap lu~t cua Toa an nhan dan cap tinh bi khang nghi; Toa an quan sg trung uang giam d6c thb nhUng ban an ho~c quy€t djnh dft co hi~u 19c phap lu~t cua Toa an quan sg cap quan khu bi khang nghi.

+ HQi d6ng Th§.m phan Toa an nhan dan t6i cao giam d6c thb nhUng ban an ho~c quy€t djnh dft co hi~u 19c phap lu~t cua Toa an quan sg trung uang, cua Toa hinh sg va cua cac Toa phuc thb Toa an nhan dan t6i cao bi khang nghi.

- -

: .-

L....-..J

NhUng ban an ho~c quyet diOO dfi co hi~u l\lc phap lu~t vS cimg rnQt V\l an hiOO S\l thuQc thArn quySn giam d<3c thAm cua cac cAp Toa an khac OOau thi Toa an cAp co thAm quySn cAp tren giam d<3c thAm toan bQ Y\l an.

- Theo DiSu 296 BQ lu~t t<3 tl;lng hinh S\l thi thAm quySn tai thAm duQ'c quy

diM OOu sau:

+ Uy ban ThAm phan Toa an OOan dan cAp tinh tai thAm OOUng ban an ho~c quyet diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an OOan dan cAp huy~n; Uy ban ThAm phan Toa an quan S\l cAp quan khu tai thAm OOUng ban an ho~c quyet diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an quan S\l khu V\fC.

+ Toa hinh SlJ Toa an OOan dan t<3i cao tai thAm OOUng ban an ho~c quyet diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an OOan dan cAp tiOO; Toa an quan S\l trung uong tai thAm OOUng ban an ho~c quyet diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an quan S\l cAp quan khu.

+ HQi d6ng ThAm phan Toa an OOan dan t<3i cao tai thAm OOUng ban an ho~c quyet diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an quan S\l trung uong, cua Toa hinh S\l va cua cac Toa phuc thAm Toa an OOan dan t<3i cao.

3.3. Mpt sa npi dung CO' ban v2 thu t{lc xet xu SO' thlim V{I tin hinh s!"

- Thanh ph{m H6i tl6ng xet xu sa thdm:

HQi d6ng xet xu sa thAm g6rn 01 ThArn phan va 02 HQi thAm OOan dan. TruOng hqp Y\l an co tiOO chAt nghiern trQng, phuc t~p, thi HQi d6ng xet xu co thS g6rn hai ThAm phan va ba HQi thAm OOan dan.

D<3i v6i Y\l an rna bi cao bi dua ra xet xu vS tQi theo khung hinh ph~t co rnuc cao ooAt la ill hinh thi HQi d6ng xet xu g6rn hai ThAm phan va ba HQi thAm OOan dan.

- Khai quat vJ trinh t1!, thil t¥c xet xu sa thdm: Vi~c xet xu sa thAm V\l an hiOO S\I duQ'c tien hanh qua 5 giai do~ (5 bu6c)

quan trQng sau day:

* Chuin hi xct xu: Sau khi oo~ h6 sa Y\l an, ThAm phan duQ'c phan cong chu tQa phien toa co OOi~rn Y\l nghien CUu h6 sa; gild quyet cac khieu n~i va yeu cAu cua OOUng nguai tham gia t<3 t\ll1g va tien hanh OOUng vi~c khac cAn thiet cho vi~c rna phien toa.

* Bit dAu phien toa: Khi b~t dAu phien toa, chu tQa phien toa dQc quyet diM dua Y\l an ra xet xu. Sau khi nghe Thu ky Toa an bao cao danh sach OOUng nguai duQ'c tri~u t~p dfi co

m~t, chu tQa phien toa ki~m tra dill cu6c cua nhfrng nguOi do va gifli thich cho hQ biSt quy~n va nghla V\l cua hQ t~i phien toa.

HQi d6ng xet xu giai quySt vi~c d~ nghi thay d6i Thfun phan, HQi thfun nhful dful, Ki~m sat vien, Thu ky Toa an, nguai giam dinh, nguai phien dich va nhfrng yeu cau v~ xem xet chUng cu (nSu co) va hoan phien toa khi co nguai v~g m~t.

* Xct hoi t~i phien toa: Thu ~c xet hoi t~i phien toa duQ'c b~t dau bfulg vi~c Ki~m sat vien dQc ban cao tr~g. Vi~c xet hoi tUng nguai duQ'c tiSn hanh thea thu tg sau: chu tQa phien toa hoi tru6c r6i dSn cac HQi thdm nhful dful, sau do dSn Ki~m sat vien, nguai bao chua, nguOi bao v~ quy~n lqi cua duang S\l. Nhfrng nguai tham gia phien toa cling co quy~n d~ nghi v6i chu tQa phien toa hoi them v~ nhfrng tinh tiSt can lam sang to. Nguai giam djnh duQ'c hoi v~ nhfrng vAn d~ co lien quan dSn vi~c giam djnh.

Khi xet hoi, HQi d6ng xet xu co th~ cong b6 nhfrng lai khai cua nhfrng nguai tham gia t6 ~g t~i Co quan di~u tra va xem xet nhfrng v~t chUng co lien quan trong V\l an.

T~i phien toa, Thfun phan' chu tQa di~u khi~n vi~c hoi bi cao, nguai bi h~i, nguyen dan dful S\l, bi dan dful S\l, nguai co quy~n lQ'i, nghla V\l lien quan dSn V\l an ho~c nguai d~i di~n hQ'P phap cua nhfrng nguai do; hoi nguai lam chUng, nguai giam dinh; xem xet v~t chUng; xem xet t~i ch<3; vi~c trinh bay, cong b6 cac tai li~u cua V\l an va nh~ xet, bao cao cua cae co quan, t6 chuc.

* Tranh luin t~i phien toa: Tranh lu~ la giai do~ tiSp thea sau khi kSt thuc vi~c xet hoi t~i phien toa. d giai do~ nay, KiSm sat vien trinh bay lai lu~ tQi, d~ nghi kSt tQi bi cao thea toan bQ hay mQt phan nQi dung cao tr~g ho~c kSt lu~ v~ tQi nh~ han; nSu th§'y khong co din cu dS kSt tQi thi rut toan bQ quySt dinh truy t6 va d~ nghi HQi d6ng xet xu tuyen b6 bi eao khong co tQi. Bi cao trinh bay lai bao chua, nSu bi cao co nguai bao chua thi nguai nay bao chua cho bi cao. Bi cao co quy~n b6 sung y kiSn bao chua. Nguai bi h~i, nguyen dan dful S\l, bi dan dful S\l va nguai co quy~n lQ'i, nghla V\l lien quan dSn V\l an ho~c nguai d~i di~n hQ'P phap cua hQ duQ'c trinh bay y kiSn d~ bao v~ quy~n va lQ'i ich cua minh, nSu co nguai bao v~ quy~n lQ'i cho hQ thl nguai nay co quy~n trinh bay, b6 sung y kiSn.

Bi cao, nguai bao chua va nhfrng nguai tham gia t6 ~g khac co quy~n trinh bay y kiSn v~ lu~ tQi cua Ki~m sat vien va dua ra d~ nghi cua minh; Ki~m sat vien phai dua ra nhfrng l~p lu~ cua minh d6i v6i tUng y kiSn.

Nhfrng nguai tham gia tranh lu~ co quy~n dap l~i y kiSn cua nguai khac. Chu to~ phien toa khong duQ'c h~ chS thai gian tranh lu~, t~o di~u ki~n cho nhfrng

nguai tham gia tranh lu~ trinh bay h~t y ki~n, OOung co quyen c~t OOUng y ki~n khong lien quan d~n V\l an.

Chu tQa phien toa co quyen de nghi ki~m sat vien phai dap l~i OOUng Yki~n co lien quan d~n V\l an cua nguai bao chua va OOUng nguai tham gia t6 tl,mg khac rna OOUng y ki~n do chua dugc Ki~m sat vien tranh lu~.

N~u qua tranh lu~ rna th~y cfut xem xet them chUng ClI thi HQi d6ng xet xu co th~ quy~t diM tra l~i vi~c xet hoi. Xet hoi xong phai ti~p 1\lc tranh lu~. Giai do~ tranh lu~ t~i phien toa dugc k~t thuc bfulg vi~c bi cao noi 1m sau cimg.

* Nghj an: Sau khi k~t thuc phfut tranh lu~ t~i phien toa, H9i d6ng xet xu lui vilo phong nghi an. Chi Thfun phan va H9i thfun OOan dan mai co quyen nghi an. Cac thanh vien cua HQi d6ng xet xu phai giai quy~t t~t ca cac v~ de cua V\l an bfulg cach bi~u quy~t thea da s6 ve tUng v~ de mQt. Thfun phan bi~u quy~t sau cimg. Nguai co y ki~n thi~u s6 co quyen trinh bay y ki~n cua minh bfulg van ban va dugc dua vao h6 sa V\l an. N~u qua vi~c ng!li an rna th~y co tiOO tiet cua V\l an chua dugc xet hoi ho~c xet hoi chua dAy du thi H9i d6ng xet xu quy~t diM tra l~i vi~c xet hoi va tranh lu~.

Khi nghi an chi dugc can ClI vao cac chUng ClI va tai li~u dfi dugc thfun tra t~i phien toa, tren ca So' xem xet ddy du, toan di~n cac chUng ClI, y ki~n cua Ki~m sat vien, bi cao, nguai bao chua va OOUng nguai tham gia t6 tl,mg khac t~i phien toa. Trong wang hgp Ki~m sat vien rut toan bQ quy~t diM troy t6 thi H9i d6ng xet xu vful giai quy~t OOUng v~ de cua V\l an; n~u co can ClI xac dinh bi cao khong co tQi thi tuyen b6 bi cao khong co tQi; n~u th~y vi~c rut truy t6 khong co can ClI thi quy~t diM t~m diOO chi V\l an va ki~n nghi vai Vi~n ki~m sat c~p tren tf\lc ti~p.

Ban an cua Toa an quy~t diM vi~c bi cao co ph~ tQi hay khong ph~ tQi, hiOO ph~t va cac bi~n phap tu phap khac phai dugc thao lu~ va thong qua t~i phong nghi an. Cac quy~t diOO ve vi~c thay d6i thanh vien cua HQi d6ng xet xu, Ki~m sat vien, Thu kY Toa an, nguai giam diOO, nguai phien dich; ehuy~n V\l an; yeu cdu dieu tra b6 sung; t~ dinh chi ho~c diOO chi V\l an; ve vi~c b~t giam ho~c tra tv' do eho bi eao cling phai dugc thao lu~ va thong qua t~i phong nghi an va phai dugc l~p thanh van ban. D6i vai quy~t diOO ve cac v~ de khae duge thi HQi d6ng xet xu thao lu~ va thong qua t~i phong xu an, khong phai l~p thanh van ban, OOung phai dugc ghi vao bien ban phien toa.

Vi~c nghi an phai co bien ban ghi l~i cae y ki~n dfi thao lu~ va quy~t diM cua HQi d6ng xet xu. Bien ban nghi an phai dugc t~t ca cac thilOO vien HQi d6ng xet xu ky t~i phong nghi an wac khi tuyen an.

* Tuyen an:

Khi tuyen an mQi nguai trong phong xu an phai dUng d~y. Chu tQa phien toa ho~c mQt thanh vien khac cua hQi d6ng xet xu dQc ban an va sau khi dQc xong co th~ giai thich them v@ vi~c ch~p hanh ban an va quy@n khang cao.

Neu bi cao khong biet tieng Vi~t thi sau khi tuyen an, nguai phien dich phai

dQc l~i cho bi cao nghe tom bQ ban an sang thu tieng rna bi cao biet.

Sau khi tuyen an, HQi d6ng xet xu co th~ quyet dinh b~t t~ giam bi cao d~

bao dam vi~c thi hanh an thea quy dinh t~i Di@u 228 BQ lu~t t6 tvIlg hinh s\!.

HQi d6ng xet xu phai tuyen b6 tra tv do ngay t~i phien toa cho bi cao dang bi t~ giam, neu hQ khong bi t~ giam v@ mQt tQi ph~ khac (trong truang hqp bi cao khong co tQi; dugc mien trach nhi~m hinh s\c ho~c dugc mien hinh ph~t; bi xu ph~t bfulg cac hinh ph~t khong phai la hinh ph~t w; bi xu ph~t W, nhung dugc hu6ng an treo; thai h~n ph~t W bfulg ho~c ng~ hon thai gian bi cao da: bi t~ giam).

3.4. M~t sa n~i dung CO' ban vi thii t{lC phuc tham

- Nguai co quyJn khlmg cao, khang nght theo thil t¥c phuc thdm:

+ Nhilng ngum sau day co quyJn khang cao ban an ho~c quyet dinh sa thfun cua Toa an: Bi cao, nguai bi h~i, nguai d~i di~n hqp phap cua hQ (d6i wyi tocm b9 bim an hoij,c quyit dtnh sa thdm); nguai bao chua (dJ biw v¢ lr;i ich cila nguai chua thanh nien hoij,c nguai co nhur;c diJm vJ tam thdn hoij,c thJ chdt); nguyen don dan s\c, bi don dan S\C va nguai d~i di~n hqp phap cua hQ (d8i WYi phdn bim an hoij,c quyit atnh co lien quan din vi¢c b6i thuirng thi¢t hq,i); nguai co quy@n 19i, nghia Y\l lien quan den V\l an va nguai d~i di~n hqp phap cua hQ (d6i v6'i phfin ban an ho~c quyet dinh co lien quan den quy@n 19i, nghia Y\l cua hQ); nguai bao v~ quy@n 19i cua nguai chua thanh nien ho~c ngum co nhugc di~m v@ tam thfin ho~c th~ ch~t (d6i v6'i phfin ban an, quyet dinh cua Toa an co lien quan den quy@n 19i, nghia Y\l cua ngum rna minh bao v~); nguai dugc Toa an tuyen b6 la khong co tQi (d6i v6'i phfin ly do ban an sa thfun da: tuyen hQ khong co tQi).

+ Vi~n ki~m sat cling c~p va Vi~n ki~m sat c~p tren trl}c tiep co quyJn khang

nght nhilng ban an ho~c quyet dinh sa thdm cua Toa an.

- Thai hq,n khang cao, khang nght theo thil t¥c phuc thdm:

+ Thai h~ khang cao la muai lam ngay, k~ tit ngay tuyen an. D6i v6'i bi cao, duong S\C v~ng m~t t~i phien toa thi thai h~ khang cao tinh tit ngay ban sao ban an dugc giao cho hQ ho~c dugc niem yet; neu don khang cao gui qua buu di~n thi ngay khang cao dugc tinh can cu vao ngay buu di~n nO'i gui dong d~u aphong bi. Trong truang hqp don khang cao gui qua Ban giam thi tr~i t~ giam, thi ngay khang cao dugc tinh din cu vao ngay Ban giam thi tr~i t~ giam nh~ dugc don.

Vi~c khang cao qua h~ co thS dugc Toa an chap nh~, nSu co ly do chfnh

dang.

+ Thai h~ khang nghi cua Vi~n kiSm sat cimg cap la muai lam ngay, cua

Vi~n kiSm sat cap tren tI1Ic tiSp la ba muai ngay, kS tit ngay tuyen an.

- Thanh phdn H(Ji d{mg xet xU- phuc thdm:

HQi d6ng xet xu phuc thfun g6m ba Thfun phan va trong truang hgp cAn thiSt

co thS co them hai HQi thfun nhan dan.

- Khai quat vJ thu tl,.lC xet xU- phuc thdm:

+ S\l tham gia phien toa phuc thfun cua KiSm sat vien Vi~n kiSm sat cimg cap

la bAt bUQC, nSu KiSm sat vien vAng m~t thi phai hom phien toa.

Nguai bao chua, nguai bao v~ quyen 19i cua duang S\l, nguai khang cao, nguai co quyen 19i, nghia V\l lien quan dSn vi~c khang cao,· khang nghi dugc tri~u t~p tham gia phien toa. NSu co nguai vAng m~t rna co ly do chinh dang thi HQi d6ng xet xu co thS vfuI tiSn hanh xet xu nhung kh6ng dugc ra ban an ho~c quySt dinh kh6ng co 19i cho bi cao ho~c duang S\l vAng m~t. Trong cac truang hgp khac thi phai hom phien toa. Thai h~ hom phien toa kh6ng dugc qua ba mum ngay, kS tit ngay ra quySt diM hom phien toa.

S\l tham gia phien toa cua nhUng nguai khac do Toa an cap phuc thAm quySt

diM, nSu xet thay S\l co m~t cua h<;> la cAn thiSt.

+ Truac khi xet xu ho~c trong khi xet hoi t~i phien toa, Vi~n kiSm sat co thS tv minh ho~c theo yeu cAu cua Toa an b6 sung chUng Cll mai; ngum da: khang cao va nguai co quyen 19i, nghia V\l lien quan dSn vi~c khang cao, khang nghi, nguai bao chua, nguai bao v~ quyen 19i cua duang S\l cling co quyen b6 sung tai li~u, d6 v~t. ChUng Cll cli, chUng Cll mai, tai li~u, d6 v~t mai b6 sung deu phai dugc xem xet t~i phien toa. Ban an cua Toa an cap phuc thfun phai din Cll vao ca chUng Cll cli va mai.

+ Phien toa phuc thfun cling tiSn hanh nhu phien toa sa thfun nhung truac khi xet hoi, mQt thanh vien cua HQi d6ng xet xu phai trinh bay tom tAt nQi dung V\l an, quySt diM cua ban an sa thfun, nQi dung cua khang cao ho~c khang nghi. Khi tranh lu~, KiSm sat vien phat biSu quan diSm cua Vi~n kiSm sat ve vi~c giai quySt V\l an.

- Thdm quyJn cua Toa an cdp phuc tMm:

Toa an cap phuc thfun co quyen quySt diM:

+ Kh6ng chap nh~ khang cao, khang nghi va giu nguyen ban an sa thfun;

+ Sua ban an sa thfun;

+ Huy ban an sa thfun va chuy~n h6 sa V\l an d~ diSu tra l,:!i ho~c xet xu l,:!i.

+ Huy ban an sa thfun va dinh chi V\l an. 3.5. Mpt sa npi dung CO' ban vJ thu t'!c giam dac thOm, tai thOm

+ Can cil d~ khang nghi theo thu 1\lc giam d6c thdm la vi~c diSu tra xet hoi t,:!i phien toa phi6n di~n ho~c khong dAy du; k6t lu~ trong ban an ho~c quy6t diM khong phil hQ'P v6i nhUng tinh ti6t khach quan cua V\l an; co S\I vi ph':lll nghiem trQng thu 1\lc t6 t\lfig trong khi diSu tra, truy t6 ho~c xet xu; co nhUng sai lAm nghiem trQng trong vi~c ap d\lllg BQ lu~t hinh S\I.

+ Can cil d~ khang nghi theo thu 1\lc tai thdm la lai khai cua nguai lam chUng, k6t lu~ giam diM, lai dich cua nguai phien dich co nhUng di~m quan trQng dugc phat hi~n la khong dung s\I th~t; DiSu tra vien, Ki~m sat vien, Thfun phan, HQi thfun dii co k6t lu~ khong dUng lam cho V\l an bi xet xu sai; v~t chUng, bien ban diSu tra, bien ban cac hO':!t dQng t6 t\lfig khac ho~c nhUng tai li~u khac trong V\l an bi gia m':!o ho~c khong dung S\I th~t; nhUng tinh ti6t khac lam cho vi~c giai quy6t V\l an khong dUng S\I th~t.

- Can Clf di khimg nghi giam d6c thdm, tai thdm:

+ Nguai co quySn khang nghj theo thu t'¥c giam d6c thdm la Chanh an Toa an nhan dan t6i cao va Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao (d6i vo-i him an hoij,c quyit dinh dii co hi¢u hcc phap lugt cua Toa an cac cap, tric quyit djnh cua H9i d6ng thdm phan Toa an nhan dan t6i cao); Chanh an Toa an quan sg trung uang va Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat quan sg trung uang (d6i vo-i him an hoij,c quyit dinh dii co hi¢u hfC phap lugt cua Toa an quan S1! cap duO-i); Chanh an Toa an nhan dan cAp tinh va Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat nhan dan cAp tinh, Chanh an Toa an quan S\I cAp quan khu va Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat quan S\I cAp quan khu (d6i vo-i him an hoij,c quyit dinh dii co hi¢u 11!c phap lugt cua Toa an cap duO-i).

D~ gop phAn giup cho nhUng nguai noi tren thgc hi~n quySn khang nghi cua minh, Lu~t t6 t\lfig hinh S\I quy dinh vS vi~c phat hi~n ban an ho~c quy6t diM dii co hi~u l\Ic phap lu~t can xet l,:!i theo thu 1\lc giam d6c thfun, theo do nguai bi k6t an, ca quan, t6 chilc va mQi cong dan dSu co quySn phat hi~n nhUng vi ph':lll phap lu~t trong cac ban an va quy6t diM cua Toa an dii co hi~u l\Ic phap lu~t va thong bao cho nhUng nguai co quySn khang nghi.

+ Nguai co quySn khang nghi theo thu t'¥c tai thdm la Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao (d6i vo-i nhfmg him an hoi;ic quyit dinh dii co hi¢u 11!c phap lugt cua Toa an cac cap, tru quyit djnh cua H9i d6ng thdm phan Toa an nhan dan t6i cao); Vi~n tru6ng Vi~n ki~m sat quan S\I trung uang (d6i vai nhfmg him an hoij,c quyit dinh dii co hi¢u 11!c phap lugt cua Toa an quan S1! cap duO-i); Vi~n

- Nguai co quyJn khang nghi theo thu t'¥c giam d6c thdm, tdi thdm:

tfUemg Vi~n ki~m sat OOan dan cftp tinh (a6i vai nhf1ng him an ho(ic quyit atnh ail co hi¢u hrc phap luqt cua Toa an nhan dan cap huy¢n); Vi~n tfUemg Vi~n ki~m sat quan sg cftp quan khu (a6i vai nhf1ng him an ho(ic quyit atnh ail co hi¢u hrc phap luqt cua Toa an quan S1! khu V1!c).

- Thai hgn khang nght theo thu tl:lC giam a6c thdm, tai tMm:

+ Vi~c khang nghi giam d6c thb thea hu6ng khong co lQ'i cho nguai bi k~t an chi duQ'c ti~n hanh trong thai h~ mQt nam, k~ ill ngay ban an ho~c quy~t djnh co hi~u 19c phap lu~t; vi~c khang nghi thea hu6ng co lQ'i cho nguai bi k~t an co th~ duQ'c ti~n hanh bftt Cll' hIe nao, k~ ca truang hQ'P nguai bi k~t an da ch~t rna cful minh oan cho hQ.

+ Vi~c khang nghi tai thb thea hu6ng khong co lqi cho nguai bi k~t an phai ti~n hanh trong thm h~ khong duQ'c qua mQt nam, k~ ill ngay Vi~n kit~m sat oo~ duQ'c tin bao ve tiOO ti~t mai duQ'c phat hi~n va phai trong thai hi~u truy CUu trach OOi~m hiOO sg quy .djnh t~i Dieu 23 cua BQ lu~t hinh sg; vi~c khang nghi thea hu6ng co lQ'i cho nguai bi k~t an thi khong h~ ch~ ve thai gian va duQ'c ti~n hanh trong ca truang hQ'P nguai bi k~t an da ch~t rna cful miOO oan cho hQ.

+ Vi~c khang nghi thea thu t1)c giam d6c thb, tai thb ve dan sg trong V\l an hiOO sg d6i vai nguyen don dan sg, bi don dan sg, nguai co quyen lQ'i, nghia V\l lien quan d~n V\l an duQ'c ti~n hanh thea quy djnh cua phap lu~t ve t6 t1)ng dan sg .

- Thanh phim H(Ji a6ng giam a6c thdm, H(Ji a6ng tai thdm:

+ HQi d6ng giam d6c thb, HQi d6ng tai thb cua Toa hinh sg Toa an OOan

dan t6i cao ho~c cua Toa an quan sg trung uong g6m ba Thb phan.

+ HQi d6ng giam d6c thb, HQi d6ng tai thb cua Uy ban ThAm phan Toa an OOan dan cftp tinh ho~c cua Uy ban Thb phan Toa an quan sg cftp quan khu phai co it ooftt hai phful ba tfmg s6 thanh vien cua Uy ban Thb phan tham gia xet xu.

+ HQi d6ng giam d6c thb, HQi d6ng tai thb cua HQi d6ng Thb phan Toa an OOan dan t6i cao phai co it OOftt hai phful ba t6ng s6 thanh vien cua HQi d6ng Thb phan tham gia xet xu.

Quy~t djnh giam d6c thb cua Uy ban Thb phan ho~c HQi d6ng Thb phan phai duQ'c qua nua t6ng s6 thanh vien cua Uy ban Thb phan ho~c HQi d6ng Thb phan tan thanh.

- Khai quat vJ thu tl:lC giam a6c thdm, tai thdm: Chanh an Toa an phan cong mQt Thb phan lam ban thuy~t triOO ve V\l an t~i phien toa. Ban thuy~t triOO tom t~t nQi dung V\l an va cac ban an, quy~t djnh cua cac cftp Toa an, nQi dung cua khang nghi. Ban thuy~t trinh phai duQ'c gui truac cho

cac thanh vien HQi dang giam d6c thfun ho~c HQi dang tai thfun ch~m OOit la bay ngay tru6c ngay rna phien toa.

Phien toa giam d6c thfun, tai thfun phai co S\l tham gia cua Vi~n kiSm sat cimg cfrp. Khi xet thfry c§n thi~t, Toa an phai tri~u t~p nguai bi k~t an, nguai bao chua va co thS tri~u t~p OOUng ngum co quySn 19i, nghla V\l lien quan d~n vi~c khang nghi tham gia phien toa.

T~i phien toa, mQt thanh vien cua HQi dang giam d6c thfun ho~c HQi dang tai thAm triOO bay ban thuy~t triOO vS V\l an. Cac thanh vien cua HQi dang phat biSu y ki~n va d~i di~n Vi~n kiSm sat phat biSu quan diSm cua Vi~n kiSm sat vS vi~c giai quy~t V\l an.

N~u da tri~u t~p nguai bi k~t an, nguai bao chua, nguai co quySn 19i, nghla V\l lien quan d~n vi~c khang nghi thi OOUng nguai nay dugc trinh bay y ki~n tm6c khi d~i di~n Vi~n kiSm sat phat biSu. Trong truang hgp hQ v~g m~t thi HQi dang vful co thS ti~n hanh xet xu .

T~i phien toa giam d6c thfun, tai thAm cua Uy ban Thfun phan Toa an OOan dan cfrp tinh, Uy ban Thfun phan Toa an quan S\l cfrp quan khu ho~c HQi dang Thfun phan Toa an OOan dan t6i cao khi biSu quy~t vS nQi dung khang nghi thi phai biSu quy~t thea trinh tv OOUng Yki~n dang y v6i khang nghi, OOUng y ki~n kh6ng dang y v6i khang nghi. N~u khong co lo~i y ki~n nao dugc qua nua tfmg s6 thanh vien cua Uy ban Thfun phan, HQi dang giam d6c thfun biSu quy~t tan thaOO thi phai hoan phien toa. Trong thai h~ khong qua ba muO'i ngay, kS tU ngay ra quy~t diOO hoan phien toa thi Uy ban Thfun phan, HQi dang ThAm phan phai rna phien toa xet xu l~i V\l an v6i S\l tham gia cua toan thS cac thaOO vien.

- Tham quyJn cua H<}i d6ng giam d6c tham, H<}i d6ng tizi tham:

HQi dang giam d6c thfun, HQi dang tai thfun co quySn ra quy~t diOO:

+ Khong chfrp oo~ khang nghi va giu nguyen ban an ho~c quy~t diOO da co

hi~u l\lc phap lu~t;

+ Huy ban an ho~c quy~t diM bi khang nghi dS diSu tra l~i ho~c xet xu l~i;

+ Huy ban an ho~c quy~t diM bi khang nghi va dinh chi V\l an.

4.1. Khai quat v~ cae CO' quan co nhi?m v{I thi hanh an hinh s{l

DiSu 257 BQ lu~t t6 1\lng hinh sg nam 2003 quy diM cac cO' quan, t6 chuc co OOi~m V\l thi hanh ban an va quy~t diOO cua Toa an, bao gam: HQi dang thi hanh hiOO ph~t ill hinh; cO' quan Cong an; chinh quy~n xa, phuang, thi trfrn; cO' quan, t6 chuc nO'i nguai bi k~t an cu trU ho~c lam vi~c; cO' sa chuyen khoa y t~; cO' quan thi hanh an dan sg; cac t6 chuc thi hanh an trong Quan dQi. C\l thS:

4. Tbi bimb an binb sl}'

- HQi d6ng thi hanh hinh ph~t ill hinh.

- CO' quan Cong an thi hanh hinh ph~t tf\lc xuAt, ill co thai h~, ill chung than

va tham gia HQi d6ng thi hanh hinh ph~t ill hinh.

- Chinh quy~n xa, phuOng, thi trAn ho{lc cO' quan, t6 chuc nO'i ngum bi k~t an cu trU ho{lc lam vi~c co nhi~rn V\l thea doi, giao d\lc, giam sat vi~c cai t~o cua nhfing nguai dugc huemg an treo ho{lc bi ph~t cai t~o khong giam giu.

- Chinh quy~n xa, phuOng, thi trAn ho{lc cO' quan, t6 chuc nO'i thi hanh an dam nhi~rn vi~c thi hanh hinh ph~t quan ch~, cAm cu trU, tuac rnQt s6 quy~n cong dan, cAm dam nhi~rn chuc V\l, GAm hanh ngh~ ho{lc lam cong vi~c nhAt dinh.

- CO' sa chuyen khoa y t~ thi hanh quy~t dinh v€ bAt bUQc chua b~nh.

- CO' quan thi hanh an dan S\I thi hanh hinh ph~t ph~t ti€n,

tich thu tai san va

quy~t dinh dan S\I trong V\l an hinh S\I.

- Cac t6 chuc thi hanh an trong Quan dQi dam nhi~rn vi~c thi hanh ban an va

quy~t dinh cua Toa an quan S\I, trir hinh ph~t tf\lc xuAt.

Cac cO' quan, t6 chuc co nhi~rn V\l thi hanh ban an va quy~t dinh cua Toa an co trach nhi~rn phai bao cho Chanh an Toa an da ra quy~t dinh thi hanh an v€ vi~c ban an ho{lc quy~t dinh da dugc thi hanh; n~u chua thi hanh dugc thi phai noi ro ly do.

4.2. M~t sa n~i dung CO' ban v~ thu t':lc thi himh tin hinh sIf

Di€u 255 BQ lu~t t6 tl;lng hinh S\I nam 2003 quy dinh v€ nhfing ban an va

quy~t dinh dugc thi hanh, thea do, v€ nguyen tAc, nhfing ban an va quy~t dinh v€ hinh S\I dugc thi hanh phai la nhfing ban an va quy~t dinh da co hi~u l\Ic phap lu~t, bao g6rn:

- Nhfing ban an va quy~t dinh cua Toa an cAp sa thArn khong bi khang cao,

khang nghi thea trinh tg phuc thb;

- Nhfing ban an va quy~t dinh cua Toa an cAp phuc thb;

- Nhfing quy~t dinh cua Toa an giam d6c thb ho~c tai thb.

Tuy v~y, cling co rnQt ngo~i l~ la trong truOng hgp bi cao dang bi t~rn giam rna Toa an cAp sa thb quy~t dinh dinh chi V\l an, khong k~t tQi, rni~n trach nhi~rn hinh S\I, rni~n hinh ph~t cho bi cao, hinh ph~t khong phai la ill giam ho{lc ph~t ill nhung cho huemg an treo ho{lc khi thai h~ ph~t ill bfuIg ho{lc ngAn han thai h~ da t~ giam thi bim an ho{lc quy~t dinh cua Toa an dugc thi hanh ngay, rn~c dil vful co the bi khang nghi, khang cao.

Theo quy dinh t~i Di€u 256 BQ lu~t t6 tl;lng hinh S\I nam 2003 thi trong h~ bay ngay, ke ill ngay ban an, quy~t dinh sa thArn co hi~u l\Ic phap lu~t ho{lc ke ill ngay nh~ dugc bim an, quy~t dinh phuc thb, quy~t dinh giam d6c thb, quy~t

dinh bii thdrn, Chanh an Toa an da xu sO' thdm phai ra quyet dinh thi hanh an ho~c uy thac cho Toa an khac cimg cfip ra quyet dinh thi hanh an.

Trong quyet dinh thi hanh an phai ghi ra hQ ten nguai ra quyet dinh; ten cO' quan co nhi~rn V\l thi hanh ban an ho~c quyet dinh; hQ ten, ngay, thang, narn sinh, nO'i cu trU cua nguai bi ket an; ban an ho~c quyet djnh rna nguai bi ket an phai chfip hanh. Truang hgp nguai bi ket an dang t~i ngo~i thi quyet djnh thi hanh an ph~t til phai ghi ra trong thai h~ bay ngay, k~ ill ngay nh~ dugc quyet dinh, nguai do phai co rn~t t~i cO' quan Cong an d~ thi hanh an.

Quyet dinh thi hanh an, trich l\lc ban an ho~c quyet dinh phai dugc gui cho Vi~n ki~rn sat dmg cfip nO'i thi hanh an, cO' quan thi hanh an va nguai bi ket an. Truang hgp nguai bi ket an ph~t til dang t~i ngo~i rna b6 tr6n, thi Chanh an Toa an da ra quyet dinh thi hanh an yeu cAu cO' quan Cong an cimg cfip ra quyet djnh truy na.

5. Khai quat v~ vi~c bAt, t~m gift, t~m giam ngtrOi; ke bien titi san

5.1. Can cu tip d!lng

- Chi dugc bat khdn clip trong nhfrng truang hgp sau day:

+ Khi co din cu d~ cho rfulg nguai do dang chuAn bi th\Ic hi~n tQi ph~ rfit

nghiern trQng ho~c tQi ph~rn d~c bi~t nghiern trQng;

+ Khi nguai bi h~i ho~c nguai co rn~t t~i nO'i xay ra tQi ph~ chinh rn~t trong thfiy va xac nh~ dung la nguai da th\Ic hi~n tQi ph~rn rna xet thfiy cAn ngan ch~ ngay vi~c nguai do tr6n;

+ Khi thfiy co dfiu vet cua tQi ph~ 6 nguai ho~c t~i chB 6 cua nguai bi nghi th\Ic hi~n tQi ph~ va xet thfiy cAn ngan ch~ ngay vi~c nguai do tr6n ho~c tieu huy chUng cu.

D6i vai nguai ph~ tQi qua tang (ruc la dang th\Ic hi~n tQi ph~ ho~c ngay sau khi th\Ic hi~n tQi ph~ thi bi phat hi~n ho~c bi du6i b~t), ding nhu nguai dang bi troy na thi bfit IcY nguai nao cfing co quySn b~t va giai ngay den cO' quan Cong an, Vi~n ki~rn sat ho~c Uy ban nhan dan nO'i gAn nhfit. Cac cO' quan nay phai l~p bien ban va giai ngay nguai bi b~t den CO' quan diSu tra co thdm quySn.

- Tgm giu co th~ dugc ap d\lllg d6i vai nhfrng nguai bi b~t trong truang hgp khAn cfip, ph~ tQi qua tang, nguai ph~ tQi tl)' thu, dAu thu ho~c d6i vai nguai bi b~t theo quyet dinh truy na .

- Tgm giam co th~ dugc ap d\lllg d6i vai bi can, bi cao ph~ tQi d~c bi~t nghiern trQng; ph~ tQi rfit nghiem trQng ho~c tuy ph~ tQi nghiern trQng, ph~m tQi it nghiern trQng rna BQ lu~t hinh S\I quy dinh hinh ph~t til tren hai nam nhung co

din Cll cho rfulg nguai do co th~ tr6n ho~c can tra vi~c dieu tra, truy t6, xet xu ho~c co th~ tit~p 1\1c ph<;Ull tQi.

D6i v6i bi can, bi cao la ph\l nit co thai ho~c dang nuoi con du6i 36 thang tu6i, la nguai gia yeu, nguai bi b~nh n~g rna noi cu trU ra rang thi khong t<;Ull giam rna ap d\lng bi~n phap ngan ch~ khac, trir cac truang hgp sau day: nguai do bo tr6n va bi bAt thea l~nh truy na; nguai do da dugc ap d\lllg bi~n phap ngan ch~ khac nhung tiep 1\1c ph<;Ull tQi ho~c c6 y gay can tra nghiem tr<;mg den vi~c dieu tra, truy t6, xet xu; ngum do ph<;Ull tQi xam ph<;Ull an ninh qu6c gia va co dil can Cll cho rfulg, neu khong t~m giam a6i v6i hQ thi se gay nguy h~i den an ninh qu6c gia.

- Ke bien tili scm chi ap d\lllg d6i v6i bi can, bi cao ve tQi rna BQ lu~t hinh S\1 quy dinh co th~ tich thu tai san ho~c ph~t tien cilng nhu d6i v6i nguai phai chiu trach nhi~m b6i thuang thi~t h~i thea quy diM cila phap lu~t.

- Nhitng nguai sau day co quyen ra l?nh bat bi can, bi CaD dd tqm giam:

+ Vi~n truang, Pho Vi~n truang Vi~n ki~m sat nhan dan va Vi~n ki~m sat

quan S\I cac cap;

+ Chanh an, Pho Chanh an Toa an nhan dan va Toa an quan S\1 cac cAp;

+ Thb phan giit ChllC V\l Chanh toa, Pho chanh toa Toa phuc thb Toa an

nhan dan t6i cao; HQi d6ng xet xu;

+ Thil truang, Pho Thil truang Co quan dieu tra cac cAp. Trong truang hgp

nay, l~nh bAt phai dugc Vi~n ki~m sat cung cAp phe chuful tru6c khi thi hanh.

- Nhitng nguai sau day co quyen ra l?nh bat nguai trong truirng h9'[J khlm

, cap:

+ Thil truang, Pho Thil truang Co quan dieu tra cac cAp;

+ Nguai chi huy dan vi quan dQi dQc l~p cAp trung doan va tuang duang;

nguai chi huy d6n bien phong ahai dao va bien gi6i;

+ Nguai chi huy tau bay, tau bi~n, khi tau bay, tau bi~n da rai kh6i san bay,

ben cang.

- Nhitng nguai sau day co quyen quyit dinh tqm gifi' nguai:

+ Thil truang, Pho Thil truang Co quan dieu tra cac cAp;

+ Ngum chi huy dan vi quan dQi dQc l~p cftp trung doan va tuang duang;

nguai chi huy d6n bien phong ahai dao va bien gi6i;

+ Nguai chi huy tau bay, tau bi~n, khi tau bay, tau bi~n da rai kh6i san bay,

ben cang;

5.2. Thdm quy2n tip dllng

+ Chi huy truOng vimg Canh sat biSn.

- Nhihlg nguai sau day c6 quyen ra l?nh tgm giam:

+ Vi~n truOng, Ph6 Vi~n truOng Vi~n kiSm sat nhan dan va Vi~n kiSm sat

quan S\I cac cap;

+ Chanh an, Ph6 Chanh an Toa an nhan dan va Toa an quan S\I cac cAp;

+ Thfun phan gift chilc V\l Chanh toa, Pho chanh toa Toa phuc thAm Toa an

nhan dan t6i cao; HQi d6ng xet xu;

+ Thu truOng, Ph6 ThiI truOng CO' quan dieu tra cac cAp. Trong truang hgp

nay, l~nh b~t phai duqc Vi~n kiSm sat ci.mg cAp phe chudn tru6c khi thi hanh.

- Nhihlg nguai sau day c6 quyen ra l?nh ke bien tiJi scm cua bi can, bi cao:

+ Vi~n truOng, Ph6 Vi~n truOng Vi~n kiSm sat nhan dan va Vi~n kiSm sat

quan S\I cac cap;

+ Chanh an, Ph6 Chanh an Toa an nhan dan va Toa an quan S\I cac cAp; + Thfun phan gift chilc V\l Chanh toa, Ph6 chanh toa Toa phuc thfun Toa an

nhan dan t6i cao; HQi d6ng xet xu;

+ Thu truOng, Pho Thu truOng CO' quan dieu tra cac cAp. Trong truang hgp nay, l~nh ke bien tai san phai duqc thong bao ngay cho Vi~n kiSm sat cung cAp tru6c khi thi hanh.

5.3. ThiJi hq.n tq.m gia-, tq.m giam

- Thai hgn tgm giu:

Thai h~ t~ gift khong duqc qua ba ngay, kS til khi CO' quan dieu tra nh~ nguai bi b~t; truang hgp cAn thiSt, nguai ra quySt diM t~ gift c6 thS gia h~ them nhung khong qua ba ngay. Trong truang hgp d~c bi~t, nguai ra quySt diM t~ gift c6 thS gia h~ t~m gift 1ful thil hai nhung khong qua ba ngay. MQi truang hgp gia h~ t~ gift deu phai duqc Vi~n kiSm sat cung cAp phe chudn. Nhu v~y, thiJi hq.n tq.m gia- tai da La 9 ngay, kS til khi CO' quan dieu tra nh~ nguai bi b~t.

- Thai hgn tgm giam hi can, bi cao:

+ Thai h~ t~ giam di diJu tra khong qua 02 thang (d6i v6i tQi ph~m it nghiem trQng), 03 thang (d6i v6i tQi ph~ nghiem trQng), 04 thang (d6i v6i tQi ph~ rAt nghiem trQng va tQi ph~ d~c bi~t nghiem trQng). Cac thai h~ nay co thS duqc Vi~n kiSm sat co thfun quyen gia h~ thea quy diM t~i Dieu 120 BQ 1u~t t6 tl,mg hinh S\I. C\l thS:

+ D6i v6i tQi ph~ it nghiem trQng co thS duqc gia h~ t~ giam 01 1ful khong qua 01 thang. Nhu v~y, thai h~ t~m giam t6i da dS dieu tra d6i v6i tQi ph~m it nghiem trQng 1a 03 thang.

+ I>6i v6'i tQi ph~ nghiem trQng co thS dugc gia h~ t~m giam 02 lAn,

IAn thu nhftt khong qua 02 thang va IAn thu hai khong qua 01 thang. Nhu v~y,

thai h~ t~ giam t6i da dS diSu tra d6i vO'i tQi ph~ nghiem trQng la 06 thang.

+ I>6i v6'i tQi ph~ rftt nghiem trQng co thS dugc gia h~ t~ giam 02 lAn, IAn thu nhftt khong qua 03 thang, IAn thu hai khong qua 02 thang. Nhu v~y, thai h~ t~ giam t6i da dS diSu tra d6i v6'i tQi ph~ rftt nghiem trQng la 09 thang.

+ I>6i v6'i tQi ph~ d~c bi~t nghiem trQng co thS dugc gia h~ t~ giam 03 lAn, m6i IAn khong qua 04 thang. Nhu v~y, thm h~ t~ giam t6i da dS diSu tra d6i v6'i tQi ph~m d~c bi~t nghiem trQng la 16 thang.

+ Trong truang hQ'P cAn thiet d6i v6'i tQi xfun ph~ an ninh qu6c gia thi Vi~n tmang Vi~n kiSm sat nhan dan t6i cao co quySn gia h~ them mQt IAn nira khong qua 04 thang. Nhu v~y, thai h~ t~ giam t6i da dS diSu tra d6i v6'i tQi xfun ph~ an ninh qu6c gia la 20 thang.

* Thm h~ t~m giam dS quyet djnh vi~c truy t6 t6i da khong dugc qua 30 ngay (a6i wyi t9i ph{Jm it nghiem tn;mg va t9i ph{Jm nghiem tn;mg) va 45 ngay (a6i vai t9i ph{Jm rtit nghiem tr{Jng va t9i ph{Jm agc bi~t nghiem tr{Jng).

* Thai h~ t~ giam dS chuful bi xet xu t6i da khong dugc qua 45 ngay (a6i vai t9i ph{Jm it nghiem tr{Jng), 60 ngay (a6i vai t9i ph{Jm nghiem tr{Jng), 03 thang (a6i vai t9i ph{Jm nit nghiem tr{Jng) va 04 thang (a6i vai t9i ph{Jm agc bi~t nghiem tr{Jng).

I>6i v6'i bi cao dang bi t~ giam rna den ngay rna phien toa thai h~ t~ giam da het, neu xet thfty cAn tiep 1\lc t~ giam dS hoan thanh vi~c xet xu, thi Toa an ra l~nh t~ giam cho den khi ket thuc phien toa.

5.4. Mpt sa npi dung Cd ban vi thii tflC bdt nguin, ke bien tai san

- Thit t¥c bat ngtrai:

+ L~nh b~t phai ghi ro ngay, thang, nam, hQ ten, chuc V\l cua ngum ra l~nh; hQ ten, dia chi cua nguai bi b~t va ly do b~t. L~nh b~t phai co chit kY cua nguai ra l~nh va co dong dftu. Ngum thi hanh l~nh phai dQc l~nh, giili thich l~nh, quySn va nghi'a V\l cua nguai bi b~t va phai l~p bien ban vS vi~c b~t.

+ Khi tien hanh b~t nguai t~i nO'i ngum do cu trU phai co d~i di~n chinh quySn xa, phuang, thi trftn va nguai lang giSng cua nguai bi b~t chUng kien. Khi tien hanh b~t nguai t~i nO'i ngum do lam vi~c phai co d~i di~n cO' quan, t6 chuc nO'i nguai do lam vi~c chUng kien. Khi tien hanh b~t ngum t~i nO'i khac phai co sg chUng kien cua d~i di~n chinh quySn xa, phuang, thi trftn nO'i tien hanh b~t nguai.

Khong dugc b~t nguai vao ban dem, trir truang hQ'P b~t khful cftp, b~t nguai

ph~m tQi qua tang ho~c b~t nguai dang bi troy na.

+ Nguai thi hanh l~OO b~t trong rnQi truang hQ'P d~u phai l?p bien ban, trong do phai ghi ra ngay, gia, thang, narn, dia di€rn b~t, nO'i l?p bien ban; OOfing vi~c da lam, tiOO hiOO di~n biSn trong khi thi hanh l~OO b~t, OOfing d6 V?t, Uti li~u bi t~ gift va OOfing khiSu n~i cua nguai bi b~t. Bien ban phai dugc dQc cho nguai bi b~t va OOfing nguai ch(mg kiSn nghe. Nguai bi b~t, ngum thi hanh I~OO b~t va nguai ch(mg kiSn phai c-ung ky ten vao bien ban, nSu ai co y kiSn khac ho~c khong d6ng y vai nQi dung bien ban thi co quy~n ghi vao bien ban va kY ten.

Vi~c t~rn gift d6 V?t, tai li~u cua nguai bi b~t phai dugc tiSn hanh thea quy

diM cua BQ lu?t t6 f\mg hinh S\!.

+ Khi giao va OO?n nguai bi b~t, hai ben giao va OO?n phai l?p bien ban. Trong bien ban giao OO?n con phai ghi ra vi~c ban giao cac bien ban lAy lai khai, d6 V?t, tai li~u da thu th?p dugc, tiOO tr~g suc khoe cua nguai bi b~t va rnQi tiOO tiSt xay ra luc giao OO?n.

+ Trong rnQi truang hgp, vi~c b~t khful cAp phai dugc bao ngay cho Vi~n ki€rn sat c-ung cAp bfulg van ban kern thea tai li~u lien quan dSn vi~c b~t khful cAp d€ xet phe chuful. Vi~n ki€rn sat phai ki€rn sat ch~t che can cu b~t khful cAp; trong truang hgp cAn thiSt, Vi~n ki€rn sat phai tf\lC tiSp g~p, hoi nguai bi b~t truac khi xern xet, quySt diOO phe chuful ho~c quySt diM khong phe chuful.

Trong thai h~ 12 gia, k€

tU khi OO?n dugc d~ nghi xet phe chuful va tai li~u lien quan dSn vi~c b~t khful cAp, Vi~n ki€rn sat phai ra quySt diOO phe chuful ho~c quySt diM khong phe chuful. NSu Vi~n ki€rn sat quySt diOO khong phe chuful thi nguai da ra l~OO b~t phai tra tv do ngay cho nguai bi b~t.

+ Chi ke bien ph§n tai san tuang (mg vai rnuc co th€ bi tich thu, ph~t ti~n ho~c b6i thuang thi~t h~i. Tai san bi ke bien dugc giao cho chu tai san ho~c than OOan cua hQ bao quan. Ngum dugc giao bao quan rna co hanh vi tieu dung, chuy€n OOugng, danh trao, cAt giAu, huy ho~i tai san bi ke bien thi phai chiu trach OOi~rn hiOO S\! thea Di~u 310 cua BQ lu?t hinh S\!.

+ Khi tiSn hanh ke bien tai san, phai co rn~t duang S\! ho~c nguai da thanh nien trong gia dinh, d~i di~n chiOO quy~n xa, phuang, thi trAn va nguai lang giSng ch(mgkiSn.

+ Nguai tiSn hanh ke bien phai l?p bien ban thea quy diM cua BQ lu?t t6 f\mg hiOO S\I, trong do ghi ra ten va tinh tr~g tUng tai san bi ke bien. Bien ban phai dugc dQc cho duang S\I va OOfing nguai co rn~t nghe va cung kY ten. Nhfing khiSu n~i cua duang S\I dugc ghi vao bien ban, co chft ky xac OO?n cua hQ va cua nguai tiSn hanh ke bien.

- Thu tlj,C ke bien tili scm:

Bien ban ke bien dugc l~p thanh ba ban: m<)t ban dugc giao ngay cho duong S\I sau khi ke bien xong; m<)t ban giri cho Vi~n kiem sat cling c~p va m<)t ban dua van h6 sa V\l an.

III. MQT s6 vAN DE vE BAo CHUA 1. Quy~n bao chiia clla ngllOi bi t\lID gift, hi can, bi cao

Quy~n bao chua la m<)t trong nhfrng quy~n ca ban cua cong dan dugc Hi@n phap ghi nh~ va vi~c bilo dam quy~n bao chua cua ngum bi t~ giu va bi can, bi cao da: tra thanh m<)t nguyen t~c t6 tlplg hinh S\I quan tr<;>ng.

Theo quy djnh t~i cac Di~u 48, 49 va 50 cua B<) lu~t t6 tlplg hinh S\I nam 2003 thi quy~n bao chua cua nguai bi t~ giu, bi can, bi cao dugc the hi~n ahai khia c~, hai goc d<). Do la, quy~n t\I bao chua va quy~n nha nguai khac bao chua.

De th\IC hi~n quy~n bao chua cua minh, nguai bi t~ giu, bi can, bi cao co quy~n: dugc bi@t ly do minh bi t~ giu; minh bi khai t6 v~ t<)i gi; dugc giili thich v~ quy~n va nghia V\l; trinh bay lai khai; dua ra tai li~u, d6 v~t, yeu c~u; dugc nh~ cac quy@t djnh t6 t1}ng thea quy djnh cua B<) lu~t t6 1\1ng hinh S\I; d~ nghi thay d6i nguai ti@n hanh t6 tlplg, nguai giam dinh, nguai phien dich thea quy dinh cua B<) lu~t t6 tlplg hinh s\I; khi@u n~i cac quy@t dinh, hanh vi t6 tlplg cua cac ca quan, nguai co thAm quy~n ti@n hanh t6 tlplg. Bi cao co quy~n tham gia phien toa, trinh bay y ki@n, tranh lu~ t~i phien toa; noi lai sau cung tru6c khi nghi an; khang cao ban an, quy@t dinh cua Toa an.

2. Llpl ch(}n va thay d8i ngllOi bao chua

Theo quy dinh t~i Di~u 57 B<) lu~t t6 tlplg hinh S\I thi v~ nguyen t~c, ngum bao chua do ngum bi t~ giu, bi can, bi cao ho~c nguai d~i di~n hgp phap cua h<;> l\Ia ch<;>n. De bao dam quy~n bao chua cho bi can, bi cao, B<) lu~t t6 1\1ng hinh S\I ding quy dinh trong nhfrng truemg hgp sau day, n@u bi can, bi cao ho~c nguai d~i di~n hgp phap cua h<;> khong mai ngum bao chua thi Ca quan di~u tra, Vi~n kiem sat ho~c Toa an phai yeu c~u Doan lu~t su phan cong Van phong lu~t su cir nguai bao chua cho h<;> ho~c d~ nghi Dy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, t6 chuc thanh vien cua M~t tr~ cir nguai bao chua cho thanh vien cua t6 chuc minh:

- Bi can, bi cao v~ t<)i thea khung hinh ph~t co muc cao nhM la til hinh dugc

quy dinh t~i B<) lu~t hinh S\I;

- Bi can, bi cao la nguai chua thanh nien, nguai co nhugc diem v~ tam th~

ho~c the ch~t.

M~c du v~y, bi can, bi cao va ngum d~i di~n hgp phap cua h<;> van co quy~n yeu c~u thay d6i ho~c tl:r ch6i nguai bao chua dugc chi dinh trong cac truemg hgp neu tren.

Ngoai ra, BQ lu~t t6!\mg hinh sg ding quy diOO Uy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, cac t6 chuc thanh vien cua M~t tr~ co quy~n chu dQng cir bao chua vien OOan dan d~ bao chua cho nguai bi t~ giu, bi can, bi cao la thanh vien cua t6 chuc minh.

3. Quy~n va nghia VI} cua ngtrOi bao chua

- NguiJi baa chua tham gia t6 t¥ng tit khi khiti t6 bi can.

Trong truang hgp b~t nguai khan c~p ho~c b~t nguai ph~ tQi qua tang ho~c

dang bi truy na thi nguai bao chua tham gia t6 !\lng ill khi co quy~t diOO t~ giu.

Trong truang hgp d.n giu bi m~t di~u tra d6i vai tQi xam ph?m an ninh qu6c gia, thi Vi~n truOng Vi~n ki~m sat quy~t diOO d~ nguai bao chua tham gia t6 !\mg ill khi k~t thuc di~u tra.

- NguiJi baa chua co quydn: Co m~t khi l~y lai khai cua nguai bi t?m giu, khi hoi cung bi can va n~u Di~u tra vien d6ng y thi duQ'c hoi nguai bi t?m giu, bi can va co m~t trong OOUng ho?t dQng di~u tra khac; xem cac bien ban v~ ho?t dQng t6 !\lng co sg tham gia cua minh va cac quy~t diM t6 !\mg lien quan d~n nguai rna miOO bao chua; d~ nghi CO' quan di~u tra bao truac v~ thai gian va dia di~m hoi cung bi can d~ co m~t khi hoi cung bi can; d~ nghi thay d6i nguai ti~n hanh t6 !\lng, nguai giam diM, nguai phien dich thea quy diOO cua BQ lu~t t6 !\mg hinh sg; thu tiOO ti~t lien quan d~n vi~c bao chua ill nguai bi t~ giu, bi th~p tai li~u, d6 v~t, can, bi cao, nguai than thich cua OOUng nguai nay ho~c ill cO' quan, t6 chuc, ca OOan thea yeu cAu cua nguai bi t~ giu, bi can, bi cao n~u khong thuQc bi m~t OOa nuac, bi m~t cong tac; dua ra tai li~u, d6 v~t, yeu cAu; g~p nguai bi t?m gifr; g~p bi can, bi cao dang bi t~ giam; dQc, ghi chep va sao chVP OOUng tai li~u trong h6 sa V\l an lien quan d~n vi~c bao chua sau khi k~t thuc di~u tra thea quy diM cua phap lu~t; tham gia hoi, tranh lu~ t?i phien toa; khi~u n?i quy~t diOO, hanh vi t6 !\lng cua cO' quan, nguai co thAm quy~n ti~n hanh t6 !\mg; khang cao ban an, quy~t diM cua Toa an, n~u bi cao la nguai chua thanh nien ho~c nguai co OOuQ'c di~m v~ tam thAn ho~c th~ ch~t.

- NguiJi baa chua co nghia v¥: Sir dVng mQi bi~n phap do phap lu~t quy diM d~ lam sang to OOUng tiOO ti~t xac diOO nguai bi t?ID giu, bi can, bi cao vo tQi, OOUng tiOO ti~t giam oo~ trach OOi~m hiOO sg cua bi can, bi cao; tuy thea m6i giai dO?ll t6 !\mg, khi thu th~p duQ'c tai li~u, d6 v~t lien quan d~n V\l an phai giao cho CO' quan di~u tra, Vi~n ki~m sat, Toa an; giup nguai bi t?ID giu, bi can, bi cao v~ m~t phap ly ook bao v~ quy~n va IQ'i ich hgp phap cua hQ; khong duQ'c ill ch6i bao chua cho nguai bi t~ giu, bi can, bi cao rna miOO da dam OO~n bao chua, n~u khong co ly do chiOO dang; ton trQng sg th~t va phap lu~t; khong duQ'c mua chuQc, cUO'ng ep ho~c xui givc nguai khac khai bao gian d6i, cung c~p tai li~u sai sg th~t; co m~t thea gi~y tri~u t~p cua Toa an; khong duQ'c ti~t lQ bi m~t di~u tra rna miOO

biSt duQ'c khi thgc hi~n vi~c bao chua; khong duQ'c su d\lIlg Uli li~u da: ghi chep, sao chVP trong h6 so V\l an vao mvc dich xfun ph~ IQ'i ich cua Nha nuac, quy~n, IQ'i ich hQ'P phap cua co quan, t6 chuc va ca nhan.

Nguai bao chua lam trai phap lu~t thi my theo tinh chftt, muc dQ vi ph~ rna hi thu h6i gifty chUng nh~ nguCri bao chua, xu ly kY lu~t, xu ph~t hanh chinh ho~c bi truy CUu trach nhi~m hinh sg, nSu gay thi~t h~i thi phai b6i thuCrng theo quy diM cua phap lu~t.

MQT 80 VANDE vE LuATDAN 8uvALUATTO TUNG DAN 8U

. . . . .

pllAN I. LU!T DAN 8lf VI~T NAM I. KHAI NI~M CHUNG vE LU!T DAN 8lf, CHU THE CUA LU!T

DAN8lf

1. Khoi ni~m chung vi Lu~t dan s\f Lu~t dan SlJ la mQt nganh lu~t trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam, bao g6m

1.1. nai tU(hlg ili2u chinh cua Luljt dan s{C

Ph~m vi di6u ehinh eua BQ lu~t dan SlJ (BLDS) duge xae dinh t~i Di6u 1 BLDS 2005: "B9 IWJt dan S1! quy ainh aia vi phap ly, chudn m1!c phap ly cho cach ,mg xu cua ca nhan, phap nhan va cac chu thi khac; quyJn nghia v¥ cua cac chu thi vJ nhan than va tai scm trong cac quan h¢ dan S1!, han nhan va gia affnh, kinh doanh, thuang m9i, lao a9ng (au9'c gQi chung la quan h¢ dan S1!)".

cae quy ph~ di6u ehinh cae quan h~ tai san va mQt s6 quan h~ OOan than.

D6i tugng di6u ehinh eua Lu~t dan SlJ la OOiing OOom quan h~ tai san va quan h~ OOan than phat sinh trong qua trinh san xuAt, phan ph6i, lUll thong, tieu th\1 san phAm hang hoa... OOfun thoa man cae OOu eAu v6 v~t chAt, tiOO thAn eua cae ehu th@. Nhu v~y, d6i tugng di6u ehinh eua Lu~t dan SlJ bao g6m hai OOom quan h~ la quan h~ tai san va quan h~ OOan than. * Nh6m quan h¢ tai scm

* Nh6m quan h¢ nhan than Do la nhiing quan h~ duge hlnh thanh ill mQt gia tri tinh thAn eua mQt ea nhan hol[le mQt t6 ehue va luon g~ li6n vO'i ea nhan hol[le t6 chile do. Cae quan h~ nhan than do Lu~t dan SlJ di6u ehinh co th@ ehia thanh hai nhom sau day:

+ Nhom cae quan h~ nhan than co m6i lien h~ tT\fe ti€p v6'i cae quan h~ tai san.

+ Nhom cae quan h~ OOan than khong co lien quan d€n cae tai san.

1.2. Phuung phtip ili2u chinh cua Luljt dan s{l'

Quan h~ tai san trong giao luu dan SlJ la quan h~ gifra nguai va nguai thong qua mQt tai san ooAt dinh nhu: Tu li~u san xuAt, tu li~u tieu dimg hol[le cae quy6n v6 tai san. Quan h~ tai san bao gia cling g~ li6n v6'i mQt tai san hol[le mQt quy6n tai san nhAt diOO.

Phuong phap di6u ehinh eua Lu~t dan SlJ la nhiing bi~n phap, each thue phil hgp rna thong qua do phap lu~t tae dQng d€n xu SlJ eua cae ehu th@ trong cae quan h~ xa hQi. Nha co SlJ tae dQng nay, cae quan h~ tai san va quan h~ nhan than da phat sinh, thay d6i hol[le chAm dill thea y chi eua Nha nu6'e duge thS hi~n trong cae

quy ph~ phap Lu~t dan sg C\l th~.

1.3. Cac nguyen tdc Cd ban cua Lu~t dan s(C

Nguyen t~c cua Lu~t dan sg 1ft phuong cham chi d~o cho cac chu th~ khi v~ d\lllg cac quy ph~ phap Lu~t dan sg trong vi~c giai quySt cac tranh ch~p, d~c bi~t d6i v6'i vi~c ap d\lllg phap lu~t cua nhfing co quan nhft nu6'c co thfun quy~n. Ngofti nhiing nguyen t~c chung, trong B9 lu~t dan sg co cac nguyen t~c rieng cho m6i phan, m6i chS dpm. B9 lu~t Dan sg co cac nguyen t~c co ban sau:

- Nguyen t~c tg do, tg nguy~n cam kSt, thoa thu~;

- Nguyen t~c binh dfu1g;

- Nguyen t~c thi~n chi, trung thgc;

- Nguyen t~c chiu trach nhi~m dan sg;

- Nguyen t~c ton tr<;mg d~o duc, truy~n th6ng t6t d~p;

- Nguyen t~c ton tr<;mg, bao v~ quy~n dan sg;

- Nguyen t~c ton trQng Igi ich cua Nhft nu6'c, 19i ich cong c9ng, quy~n, Igi ich

hgp phap cua ngum khac;

- Nguyen t~c tuan thu phap lu~t;

- Nguyen t~c hoft giai.

2. Chu th~ eua Lu~t dan slf

Chu th~ cua Lu~t dan sg r~t da dc;mg, co th~ 1ft ca nhan, co th~ 1ft t6 chuc... D~ tham gia quan h~ phap Lu~t dan sg thi cac chu th~ phai co tu cach chu th~ - dugc xac dinh boi nang Igc phap lu~t vft nang Igc hanh vi. Theo qui dinh cua B9 lu~t dan sg, chu th~ cua Lu~t dan sg bao g6m: Ca nhan, phap nhan, h9 gia dinh, t6 hgp tac vft Nhfl nu6'c CHXHCN Vi~t Nam.

2.1. Ca nhan: Nang Igc chu th~ cua ca nhan dugc xac dpm boi hai ySu t6 1ft

nang Igc phap lu~t vft nang Igc hanh vi dan sg.

- Nang Igc phap lu~t cua ca nhan. Nang hIe phap Luijt dan Sl:f eila ea nhan fa khiJ nang eila ea nhan eo quyJn dan Sl:f va eo nghia v¥ dan s1/' (Khoan 1 Di~u 14 BLDS). Nang Igc phap Lu~t dan sg cua ca nhan 1ft ti~n d~ phap Ii can thiSt d~ ca nhan tham gia cac quan h~ phap Lu~t dan sg. Nang Igc phap lu~t cua ca nhan co nhfing d~c di~m sau day:

+ Cac ca nhan 1ft chu th~ cua Lu~t dan sg d~u dugc binh dfu1g v~ nang Igc

phap Lu~t dan sg.

+ Nang Igc phap Lu~t dan sg cua ca nhan dugc phap Lu~t dan sg ghi nh~ vft

bao dam thgc hi~n.

+ Nang l\fc phap Lu~t dan S\f cua ca OOan mm chi 1ft kha nang, dS bien thanh

quy~n dan S\f phai can cu vfto S\f ki~n phap 1y OOdt diOO.

+ Nang l\fc phap Lu~t dan S\f cua ca OOan co ill hk nguai do sinh ra vft gAn li~n v6'i mQt ca OOan su6t dai cho den khi chet. Trong mQt s6 truang hQ'P dn thiet Lu~t dan S\f con cong oo~ vft bao v~ quy~n 19i cho ca OOan khi nguai do con 1ft thai OOi.

- Nang l\fc hanh vi dan S\f cua ca ooan.

Nang l\fc hanh vi dan S\f cua ca OOan 1ft kha nang cua ca OOan bfutg hanh vi cua minh xac l~p, th\fc hi~n cac quy~n vft nghia V\l dan S\f. Nang hIC hftnh vi dan S\f chiOO 1ft kha nang cua ca OOan dS tien hanh cac hftOO vi OOfun th\fc hi~n nang l\fc phap 1u~t. Do do, nang l\fc hanh vi dan S\f cua ca OOan co quan h~ ch~t che v6'i nang l\fc phap 1u~t, d\fa tren nang l\fc phap 1u~t vft co sau nang ll;lC phap 1u~t.

BQ 1u~t Dan s\f phan chia nang l\fc hanh vi dan S\f thanh cac muc dQ sau day:

+ NguM co dAy dn nang ll}'c himh vi dan 8l}': Lft nhling nguai ill 18 tu6i tron tra len neu khong bi Toft an tuyen b6 1ft nguai

h~ che hay mdt nang l\fc hanh vi dan S\f.

+ NguM co nang ll}'c banb vi dan 8l}' cbua dAy dn:

Nhling nguai ill du 6 tu6i den chua du 18 tu6i 1ft OOling nguai co nang l\fc hanh vi chua dfiy duo Nhling nguai nfty khi xac l~p, th\fc hi~n cac giao dich dan S\f phai duQ'c nguai d~i di~n theo phap 1u~t d6ng y, trir OOling giao dich 006 ph\lc V\l OOu cfiu sinh ho~t hang ngfty phil hQ'P v6'i 1ua tu6i.

+ NguM khong co nang ll}'c banb vi dan 81}', mAt nang ll}'c banb vi dan 81}':

Tre em du6'i 6 tu6i thi khong co nang l\fc hftOO vi dan S\f. Nhling nguai bi b~OO tam thfin, mdt tri... bdt kS hQ a lila tu6i nfto bi Toa an tuyen b6 mdt nang l\fc hanh vi dan S\f. MQi giao dich dan S\f cua OOling nguai nfty d~u phai do nguai d~i di~n theo phap 1u~t xac l~p vft th\fc hi~n. * Tuyen b6 mat tich, tuyen b6 chit - Toa an ra quyet djnh tuyen b6 mQt nguai 1ft mdt tich theo yeu cfiu cua nguai co quy~n vft 1Q'i ich lien quan khi nguai do bi~t tich dii hai nam 1i~n mft khong co tin mc xac th\fc 1ft con s6ng hay dii chet. Tfti san cua nguai bi tuyen b6 mdt tich duQ'c giao cho nguai duQ'c nguai mdt tich uy quy~n quan 1y; d6i v6'i tfti san chung do chu So' hfru chung con l~i quan 1Y. Neu VQ' (ch6ng) nguai mdt tich dii chet, ho~c mdt nang l\fc hanh vi dan S\f, h~ che nang l\fc hanh vi dan S\f thi con dii thanh nien ho~c cha, m~ qmln 1y neu khong con ai neu tren thi Toa an chi diOO nguai khac quan 1y tfti san. Neu nguai VQ' ho~c ch6ng cua nguai bi tuyen b6 mdt tich xin 1y hon, Toa an giai quyet cho 1y hon. Khi giai quyet cho VQ' (ch6ng) cua nguai bi

tuyen b6 rnftt tich 1y hon, Uti san cua nguO'i bi tuyen b6 rnftt tich dugc giao cho con da thanh nien quan 1y ho~c cha rn~ cua nguO'i bi tuyen b6 rnftt tich quan 1y neu khong co nhiing nguO'i nfty thi Toa an chi diM ngum khac quan 1y tfti san.

- Toa an ra quyet diM tuyen b6 rnQt nguO'i 1ft da chet thea yeu cAu cua nguO'i co quySn vft 19i ich lien quan khi nguO'i do bi~t tich da nam nam 1iSn tra len rnft khong co tin Utc xac thgc 1ft con s6ng; ho~c khi quyet diM tuyen b6 mAt tich cua Toa an co hi~u 19c ba nam rnft van khong co tin Utc xac thgc 1ft con s6ng; nguO'i bi mAt tich trong chien tranh sau 5 nam kS ill ngfty chien tranh ket thuc rnft van khong co tin Utc xac thgc 1ft con s6ng; ngum bi rnftt tich do tai n~, tham hQa, thien tai sau rnQt nam kS ill ngfty tai n~, tham hQa, thien tai ket thuc rnft van khong co tin Utc xac thgc 1ft con s6ng, trir truang hQ'P phap 1u~t co quy dinh khac. Tuy rung truang hQ'P Toft an xac diM ngfty chet cua nguO'i bi tuyen b6 chet can Cll vfto cac diSu ki~n dS Toft an tuyen b6 chet neu tren. NguO'i vg ho~c chang cua nguO'i bi tuyen b6 chet co quySn di ket hon vai nguO'i khac. Tfti san cua nguO'i bi tuyen b6 chet dugc chia thea qui diM cua phap 1u~t vS thira ke.

* H6 tteh va nai eli tru - HQ tjeh eua ea nhan:

HQ tich cua ca nhan 1ft t6ng hQ'P nhiing sg ki~n phap 11 dS xac nh~ ca nhan 1ft chu thS cua cac quan h~ xa hQi vft 1ft chu thS cua Lu~t dan sg. Do 1ft cac sg ki~n: Sinh, til, ket hon, 1y hon, giam hQ, nuoi con nuoi, thay d6i hQ ten, qu6c tich, xac dinh dan tQc... dugc co quan nhft nuac co thfun quySn xac nh~ thea rnQt trinh tv, thu 1\1c nhftt diM. M6i ca nhan dSu phai co ngma V\l dang kY hQ tich t;;ti noi nguO'i do cutrU.

Cac gifty to' chUng thu hQ tich ghi nh~ cac sg ki~n phap 11 dS ca bi~t hoa ca nhan, phan bi~t ca nhan nfty vai ca nhan khac. Cac gifty to' hQ tich da xac diM nhu: Gifty khai sinh, dang kY ket hon, dang kY giam hQ, nh~ nuoi con nuoi... se 1ft nhiing bfulg chUng phap li can thiet co lien quan den quySn vft nghia V\l dan sg cua canhan.

- Noi ell trn eua ea nhan:

Nai cu tm cua ca nhan 1ft nai nguO'i do thuang xuyen sinh s6ng. Truang hQ'P khong xac diM dugc nai nguO'i do thuang xuyen sinh s6ng thi nai cu trU 1ft noi nguO'i do dang sinh s6ng (DiSu 52 BLDS).

N oi cu trU 1ft rnQt trong nhiing quySn dan sg cua ca nhan co y nghia quan trQng trong vi~c thgc hi~n vft bao v~ cac quySn cua ca nhan, bao dam sg quan 11 vS rn~t nhft nuac vai ca nhan; 1ft noi Toft an thea thfun quySn t6ng d;;tt cac gifty to' khi co tranh chAp dan sg rnft ca nhan do 1ft bi dan.

BQ 1u~t Dan sg quy dinh ca nhan co quySn 19a chQn nai cu trU ho~c co thS

-J

chQn m9t nai khac v6'i nai cu trU d~ xac l~p, thlJc hi~n cac quy~n, ngh1a V\l dan SlJ, trir truOng hgp phap lu~t co quy diM khac.

Nai cu tru cua nguai chua thanh nien lel nai cu tru cua cha ho~c m(f (nSu cha, m(f co nai Cll trU khac nhau) mel nguai chua thanh nien thuOng xuyen sinh s6ng. Tuang tv, nai cu trU cua nguai dugc giam h9 lel nai cu tru cua nguai gicim h9. Nguai chua thanh nien tir du 15 tu6i tra len co th~ co nai cu trU khac, nSu dugc cha, m(f ho~c nguai gicim h9 d6ng y ho~c phap lu~t co quy diM.

Nai cu trU cua quan nhan lel nai dan vi cua quan nhan dong quan. Nai cu trU cua S1 quan quan d9i, quan nhan chuyen nghi~p, c6ng nhan, vien chuc qu6c phong lel nai dan vi cua nhfrng nguai do dong quan, trir truOng hgp hQ co nai thuOng xuyen sinh s6ng. D6i v6'i nguai lam ngh~ luu d9ng tren telu, thuy~n, phuang tien hanh ngh~ luu d9ng khac thi nai cu tru lel nai dang kY cac phuang ti~n nSu hQ kh6ng co nai cu tru khac.

2.2. Phap nhan * Khai ni¢m phap nhan Khai ni~m phap nhan dugc hi~u lel: M9t t6 chuc th6ng nhAt, d9c l~p, dugc thanh l~p m9t cach hgp phap. T6 chuc do co teli san rieng, chiu trach nhi~m bfulg teli san cua minh vel nhan danh minh tham gia velo cac quan h~ phap lu~t m9t cach d9C l~p.

* Cac diJu ki¢n cua phap nhan Cac di~u ki~n clla phap nhan dugc quy dinh t~i Di~u 84 BLDS. M9t t6 chuc

dugc c6ng nh~ lel phap nhful khi co du cac di~u ki~n sau day:

- DU(1c thanh l(ip m(jt cach h(1JJ phap;

- Co ca cdu t6 chuc chgt che;

- Co tai sim d(jc l(ip wli ca nhan, t6 chuc khac va t1! chtu trach nhi¢m bang tai

scm do;

- Nhan danh minh tham gia cac quan h¢ phap lu(it m(jt cach d(jc l(ip.

2.3. H{i gia ilinh

Theo quy dinh t~i Di~u 116 BLDS thi: "H(j gia dinh ma cac thanh vien co tai scm chung, cimg dong gop cong suc dd hogt d(jng kinh d chung trong scm xudt nong, lam, ngu nghi¢p hogc m(jt s6 linh V1!C scm xUdt, kinh doanh khac do phap lu(it quy dtnh la chu thd khi tham gia quan h¢ dan S1! thu(jc cac linh V1!C nay".

Nhu v~y, co th~ coi h9 gia dinh lel chu th~ h~ chS clla quan h~ phap Lu~t dan

slJ·

Trong h9 gia dinh, teli san chung Clla h9 lel tM san chung hgp nhfrt vel lel m9t th~

th6ng nhAt duQ'c tC;lO d\IIlg bai cong suc cua cac thanh vien, duQ'c t~g cho, thira ke chung va cac tai san khac rna cac thanh vien thoa thu~ la tai san chung. Phap Lu~t dan sg quy dinh: Quy~n sir d\IDg dAt, quy~n sir d\IDg rimg, rimg trc3ng cua h9 gia dinh la tai san chung cua h9.

Tu cach chu the cua h9 gia dinh phat sinh dc3ng thai v6i vi~c hinh thanh h9 gia dinh (di~u nay co tinh chAt tuong tg nhu phap nhan). Theo quy djnh cua Di~u 106 BLDS, h9 gia dinh chi duQ'c tham gia cac quan h~ dan sg lien quan den quy~n sir d\IDg dAt, chuyen quy~n sir d\IDg dAt nong nghi~p, yay v6n aNgan hang de san xuAt kinh doanh, lam dich V\l.

H9 gia dinh phai chiu trach nhi~m dan sg v~ vi~c thgc hi~n quy~n, nghia V\l dan sg do chu h9, ho~c nguai dC;li di~n thea uy quy~n cua chu h9 da: xac l~p, thgc hi~n nhan danh hQ gia dinh (Di~u 110 BLDS). Khi phai chiu trach nhi~m tai san, thi tai san do la tai san chung cua hQ. Neu tai san chung cua hQ khong dil de chiu trach nhi~m dan sg, thi cac thanh vien trong gia dinh phai chiu trach nhi~m lien d6i bfulg tai san rieng cua minh. Trong trach nhi~m dan sg, hQ gia dinh phai chiu trach nhi~m nhu ca nhan. Nghia la trach nhi~m Clla hQ gia dinh la trach nhi~m vo he;tn.

2.4. T8 h{IJJ tac Theo quy djnh tC;li Di~u 111 BLDS thi: "T6 h(JJJ tac du

HQ'P dc3ng hQ'P tac co cac nQi dung chu yeu sau day: M\lc dieh, thai he;tn hQ'P dc3ng hQ'P tac; HQ, ten, nai cu trU cua t6 truang va cac t6 vien; Muc dong gop tai san, neu co; phuong thuc phan chia hoa IQ'i, IQ'i mc giua cac t6 vien; Quy~n, nghia V\l va trach nhi~m cua t6 truang, cua cac t6 vien; Di~u ki~n nh~ t6 vien m6i va ra kh6i t6 hQ'P tac; Di~u ki~n chAm dm t6 hQ'P taco

Theo qui djnh cua phap lu~t, co the hieu t6 hQ'P tac la chu the cua quan h~

phap Lu~t dan sg khi co cac di~u ki~n sau day:

""""1 I

- Thanh vien cua t6 hQ'P tac t6i thieu phai la 3, cac ca nhan nay phai co nang

19c hanh vi dan sg dAy du;

- Tai san cua t6 hQ'P tac do cac thanh vien dong gop. Tai san nay duQ'c dimg de

chiu trach nhi~m dan sg cho quan h~ dan sg rna t6 hQ'P tac tham gia;

- HQ'P dc3ng hQ'P tac phai duQ'C chUng nh~ cua Uy ban nhan dan cAp co sa. HOC;lt dQng cua t6 hQ'P tac duQ'c thgc hi~n thong qua dC;li di~n cua t6. BQ lu~t dan sg quy djnh dC;li di~n cua t6 hQ'P tac trong giao dich dan sg la t6 truang do cac t6 vien cir ra. T6 truang co the uy quy~n cho t6 vien thgc hi~n mQt s6 cong vi~c

l l 1 1

nhAt djnh cdn thi~t cho t6. Vi~c uy quySn cua t6 truang ding phai tuan theo cac quy dinh cua Lu~t dan S\I vS uy quySn. Cac giao dich dan S\I do nguO'i d~i di~n xac l~p (bao g6rn ca d~i di~n theo phap lu~t va d~i di~n theo uy quySn) th~c hi~n vi mvc dich ho~t dQng cua t6, duQ'c da s6 t6 vien nhAt tri se lam phat sinh quySn, nghia vv dan S\I cua ca t6 hQ'P taco

T6 hQ'P tac phai chiu trach nhi~m dan S\I vS vi~c th\Ic hi~n quySn, nghia vv dan S\I do ngum d~i di~n (t6 twang hay d~i di~n uy quySn) xac l~p, th\Ic hi~n nhan danh t6 hQ'P taco Khi phai chiu trach nhi~m tai san, thi Uti san chung cua ca t6 la co So' d~ xac djnh trach nhi~m. Trong truang hQ'P tai san chung cua t6 khong du d~ th\Ic hi~n nghia vv, thi t6 vien phai chiu trach nhi~m lien d6i theo phdn wang lIng v&i phdn da dong gop bfulg Uti san rieng cua minh. Trach nhi~rn dan S\I cua t6 hQ'P tac cling la trach nhi~rn vo h~n (DiSu 117 BLDS). II. TAl sAN vA QUYEN so HUU

1. Tili san, cae lo~i tili san

1.1. Khtii nifm tai san

DiSu 163 BLDS khong djnh nghia th~ nao la tai san rna chi quy dinh mang

tinh li~t ke: "Tid scm baa g6m wjt, tiJn, gidy ta co gia va cae quyJn tai scm".

1.1.1. Vgt

V~t la lo~i tai san nhiSu nhAt, ph6 bi~n va thong dvng nhAt trong dO'i s6ng con

nguO'i. V~t phai dap lIng ba yeu cAu sau:

- La mQt bQ ph~ cua th~ gi&i v~t chAt;

- Con nguO'i ki~m soat duQ'c;

- Dap lIng lQ'i ich cho con nguO'i.

1.1.2. TiJn

Gia tri cua hang hmi duQ'c xac djnh bfulg luqng lao dQng k~t tinh d~ san xuAt ra hang hoa do. TiSn la thu&c do gia tri chung, la gia tri d~i di~n cho gia tri th\Ic cua hang hoa va la phuang ti~n luu thong trong giao luu dan S\I. V&i vai tro quan tr<;mg nhu v~y, tiSn duQ'c coi la mQt tai san quy. Ngoai ra, tiSn con co mQt khia c~ chinh tri phap ly d~c bi~t, th~ hi~n ill cach d~i di~n cho chu quySn qu6c gia. Nha nu&c co quySn fin djnh gia tri cua tiSn, phat hanh tiSn, quan ly vi~c luu thong tiSn... NguO'i co tiSn (chu So' hilu) khi sir dVng tiSn phai tuan thu nghiem ng~t nhUng quy djnh cua Nha nu&c.

1.1.3. Gidy ta co gia

Ngoai tiSn co gia tri thanh tmin, cac lo~i giAy to' tri gia duQ'c bfulg tiSn nhu c6 phi~u, tin phi~u, kY phi~u, sec... duQ'c sir dvng wang d6i rQng rai, gop phdn lam cho

giao luu dan S\l tra nen da d~g, soi d{)ng va phong phu hon. NhUng gi~y to' nay quy djnh nhUng khoan ti8n C\l thS rna chu thS duqc huang khi xu~t trinh tru6c rn{)t t6 chll'c co trach nhi~rn (ngan hang, kho b~c, t6 chll'c tin d\lllg ...).

1.1.4. Cae quy€n tai scm

Quy8n tai san phai thoa man hai di8u ki~n la tri gia duqc bAng ti8n va co thS chuySn giao trong giao luu dan S\l. Day la nhUng quy8n gfuI li8n v6i tai san rna khi th\lC hi~n cac quy8n do chu sa hii'u se co rn{)t tai san. Vi d\l: Quy8n doi ng, quy8n sa hii'u cong nghi~p...

1.2. Cae lo~i tili san

Tai san dugc phan bi~t thanh nhi8u lo~i khac nhau d\la thea nhUng din cll'

khac nhau. BLDS phan bi~t cac lo~i Uli san sau day:

1.2.1. Bdt a6ng scm va a6ng scm

BLDS Vi~t Nam da can cll' vao tinh ch~t v~t ly cua tai san, d6ng thai sir d\lllg phuong phap lo~i trir dS quy djnh b~t d{)ng san, d{)ng san. Theo phuong phap nay, tru6c hSt nguai ta li~t ke C\l thS cac tai san la b~t d{)ng san, sau do khtmg djnh "nhUng tai san khong phai b~t d{)ng san la d{)ng san". Di8u 174 BLDS quy djnh b~t d{)ng san va d{)ng san nhu sau:

H 1. Bdt a6ng scm la cae tai scm baa g6m:

a-Ddtaai.

b- Nha, eong trinh xdy d,pzg giin li€n vai adt aai, kd ea cac tai san giin liJn vai

nha, eong trinh xdy dvng ao.

c- Cae tai san khac giin li€n vai adt aai.

d- Cae tai san khae do phap lu(lt quy ajnh.

1.2.2. Hoa l(1i va /(1i tire

Hoa 19i la nhUng v~t rn6i thu dugc do S\l phat triSn hii'u co cua rnQt v~t rna co, nhu hoa qua cua cay, sfra, trUng, con gi6ng ill con rn~... Nguai chu sa hii'u dugc huang hoa lqi thea rn6i lien h~ ngu6n g6c ph\l thuQc gifra v~t chu ban dAu v6i hoa lqi do.

Lgi ruc la rnon lqi b~ng ti8n ho~c hi~n v~t rna chu sa hii'u thu dugc do vi~c cho

nguai khac sir d\lng tai san ho~c th\lc hi~n quy8n dan S\l d6i v6i tai san.

1.2.3. V(lt chinh va v(lt ph'1:l

V~t chinh la v~t dQc l~p, co thS khai thac cong d\lllg thea tinh nang. V~t ph\lla v~t tr\fc tiSp ph\lc V\l cho vi~c khai thac cong d\lllg cua v~t chinh, la rnQt bQ ph~

2. D6ng san liz nhfing tai san khong phai liz bdt a6ng san".

cua v~t chinh nhung co th@ tach rai v~t chinh. V~t chinh va v~t ph\l t~o thanh mQt d6i tugng th6ng nhAt nen khi thgc hi~n nghla V\l chuy@n giao v~t chinh thi phai chuy@n giao ca v~t ph\l, trir khi co th6a thu~ khac.

1.2.4. Vqt chia aU(1c va vqt kh6ng chia aU(1c

ve m~t phap ly, v~t chia duQ'c la v~t khi bi phan chia vdn gift nguyen tinh chAt va tinh nang sir d\lllg. Vi d\l: Cac lo~i luang thgc nhu g~o, bQt my; nhieu v~t d\lllg khac nhu xang, dAu, voi, cat... la v~t chia duQ'c. V~t khong chia dugc la v~t khi bi phan chia thi khong gift nguyen duQ'c tinh chAt va tinh nang sir d\lllg ban dAu. Vi d\l: Tivi, dai, giuang, til, xe d~p, xe may... Khi cAn phan chia v~t khong chia dugc (chia tai san thira kS,. chia tai san ly hon...) thi phai tri gia bfulg tien d@ chiao

1.2.5. Vqt lieu hao va vqt kh6ng tieu hao

V ~t tieu hao la v~t khi da: qua mQt IAn sir d\lllg thi mAt di ho~c khong gift duQ'c tinh chAt, hinh dang va tinh nang sir d\lllg ban dAu: Xa phong, xi mang, voi, cac lo~i thgc phfun... V~t khong tieu hao la v~t khi da: qua sir d\lllg nhieu IAn rna cO' ban vdn gift duQ'c tinh chAt, hinh dang va tinh nang sir d\lllg ban dAu: Ti vi, til l~, qu~t di~n, xe may...

V~t tieu hao khong th@ la d6i tugng cua hgp dAng cho thue ho~c hgp dAng cho

mugn tai san.

1.2.6. Vqt cimg lot;li va vqt aqc tinh

V ~t cling lo~i la nhftng v~t co cling hinh dang, tinh chAt, tinh nang sir d\lllg va xac dinh duQ'c bfulg nhftng dan vi do luang thongd\lllg nhu kg, lit... Vi d\l: Thoc, g~o, vai voc, xi mang, voi, cat... V~t cling lo~i co cling chAt lugng co th@ thay thS cho nhau.

V~t d~c dinh la v~t phan bi~t dugc v6'i cac v~t khac bfulg nhftng d~c di@m

rieng ve kY hi~u, hinh dang, mau s~c, chAt li~u, d~c tinh, vi tri: nha 0, xe may...

Khi thgc hi~n nghla V\l chuy@n giao v~t d~c dinh thi phai giao dUng v~t do

(mua ban, thue, mugn tai san...).

1.2.7. Vqta6ngb9

V~t dAng bQ la v~t gAm cac phAn ho~c cac bQ ph~ an kh6p, lien h~ v6'i nhau hgp thanh chinh th@ rna nSu thiSu mQt trong cac phAn, cac bQ ph~ ho~c co phAn ho~c bQ ph~ khong dung quy cach, chUng lo~i thi khong sir d\lng dugc ho~c gia tri sir d\lng cua v~t do bi giam sUt.

Khi thgc hi~n nghla V\l chuy@n giao v~t dAng bQ thi phai chuy@n giao toan bQ

cac phAn ho~c cac bQ ph~ hgp thanh, trir truang hgp co th6a thu~ khac.

1.3. Chi dp phap Ij dBi v6'i tai san

Can clI vao chS dQ phap ly cua tai san, tai san duQ'c phan bi~t theo cac chS dQ:

Tai san cfun lUll thong, tai san h;;m chS lUll thong va tai san tlJ do lUll thong.

1.3.1. Tai scm cdm luu thong

Nhling tai san cfun lUll thong co vai tro to Ian d6i v6i n@n kinh tS qu6c dan, d6i v6i an niOO qu6c phong ho~c tr~t tlJ, tri an xii hQi... Nha nu6c cfun mua ban, dich chuy~n... Cac tai san nay khong th~ la dBi tugng cua cac giao dich dan S\I. Vi d\l: Ma tUy, vii khi, quan d\lllg, phao n6, cac lo~i dQng v~t hoang dii thuQc danh m\lc bao t6n...

1.3.2. Tai scm h(;m chi luu thong

Nhling tai san h;;m chS bIll thong co y nghia quan trQng khac OOau trong n@n kiOO tS qu6c dan, an niOO, qu6c phong... Nha nu6c th\Ic hi~n S\I ki~m soat ch~t che qua trinh dich chuy~n tai san nay bfulg OOling quy diM rieng cua phap lu~t. Nhling tai san nay co th~ la d6i tugng cua cac giao dich dan S\I OOung phai dam bao tuan thu cac di@u ki~n lu~t diOO. Vi d\l: Vang b~c, ngo~i t~, thu6c chua b~OO...

1.3.3. Tai sim t1!do luu thong

Tai san tlJ do lUll thong la OOling tai san rna Nha nu6c khong co mQt quy dinh C\l th~ nao xac diM trvc tiSp dBi v6i vi~c dich chuy~n tai san. DBi v6i OOling tai san nay, chu th~ duQ'c phep tlJ do mua ban, dich chuy~n chi cAn dam bao tuan thu OOling quy djnh chung cua phap lu~t v@ quy@n tlJ do kinh doanh. Do hdu hSt la OOling tu li~u san xudt, tu li~u sinh ho~t tieu dimg thong thuOng.

2. Khai ni~m quy~n sO' hihl, nQi dung quy~n SO' hihl

2.1. Khtii nijm quy~n sil hiiu Khai ni~m quy@n So' hitu aday duQ'C hi~u theo nghia rQng, theo do quy@n So' hitu la h~ thBng cac quy ph~ phap lu~t do Nha nu6c ban hanh OOfun di@u chinh cac quan h~ xii hQi phat sinh trong 1100 V\IC chiSm hitu, sir d\lllg va diM do~t cac tu li~u san xudt, tu li~u tieu dimg va cac tai san khac trong xii hQi.

omQt goc dQ khac, quy@n So' hitu con duQ'c hi~u la mQt quan h~ phap lu~t dan S\I - khi ban than no chinh la h~ qua cua S\I tac dQng cua mQt bQ ph~ phap lu~t vao cac quan h~ xii hQi v@ So' hitu. Theo nghia nay, quy@n So' hitu bao g6m ddy du ba ySu t6 cdu thanh la chu th~, khach th~, nQi dung OOu bdt leY mQt quan h~ phap lu~t dan S\I nao khac.

2.2. N~i dung quy~n sii' hiiu

Xet theo OOling phuong di~n khac OOau, chu So' hitu co du ba quy@n nang dBi v6i tai san: V@m~t th\Ic tS chu So' hitu co quy@n chiSm hitu tai san, v@ m~t kiOO tS chu So' hitu co quy@n sir d\lllg tai san, v@ m~t phap ly chu So' hitu co quy@n djnh do~t tai san. Ba quy@n nang nay hgp thanh nQi dung cua quy@n So' hitu.

2.2.1. QuyJn ehiim hiiu

Quy~n chiem hfru la quy~n nfun giu, quan ly tai sfm (Di~u 182 BLDS).

Thong thuOng chu So' hfru 1\f miOO chiem hfru tai san. Cac truOng hQ'P nay chiem da s6 lam ngum ta dS dang d6ng ooAt nguai chiem hfru tai san v6i chu So' hfru tai san. Tuy OOien, co OOi~u truOng hQ'P mQt nguai dang th\Ic te chiem hfru tai san OOung l~i khong phai la chu So' hfru tai san do. Vi d\l: Nguai thue, nguai muQ'Il tai san... Vi v~y cAn co cac din cu dS xem xet vi~c chiem hfru cua hQ co hQ'P phap hay khong, ill do ap dvng bi~n phap bao v~ quy~n So' hfru mQt cach phil hQ'P. Tuong trng OOu v~y phap L~t dan S\I phan bi~t hai hiOO thuc chiem hfru la chiem hfru co din cu phap lu~t va chiem hfru khong co din cu phap lu~t.

- Chiim hiiu eo din ell- philp lug!

La vi~c chiem hfru tai san phil hQ'P v6i quy djnh cua phap lu~t. Do la vi~c

chiem hfru tai san trong cac truOng hQ'P sau day:

+ Chu So' hfru 1\f miOO nfun giu, quan ly tai san then y chi cua minh OOung

khong trai phap lu~t, d~o duc xa hQi;

+ Nguai duQ'c chu So' hfru uy quy~n quan ly tai san;

+ Ngum duQ'c chu So' hfru chuySn giao quy~n chiem hfru thong qua giao dich

dan S\I;

+ Nguai phat hi~n va giu tai san vo chu, khong xac djnh duQ'c ai la chu So' hfru, tai san bi daOO rO'i, bi b6 quen, bi chon giAu, bi chim dfun phil hQ'P v6i cac di~u ki~n do phap lu~t quy djnh;

+ Ngum phat hi~n gia suc, gia cfun, v~t nuoi du6i nu6c bi thAt l~c;

+ Cac truOng hQ'P khac do phap lu~t quy djnh OOu vi~c chiem hfru tang v~t ph\lc Y\l cho qua triOO di~u tra, truy t6, xet xu Y\l an then chuc nang va thfun quy~n lu~t diOO cua cac cO' quan Cong an, Vi~n kiSm sat va Toa an.

- Chiim hiiu kh6ng eo din ell- philp lug!

La vi~c chiem hfru tai san khong phil hQ'P v6i quy djnh cua phap lu~t. C\l thS do la vi~c chiem hfru tai san cua mQt nguai rna khong thuQc v~ bAt cu truOng hQ'P nao cua vi~c chiem hfru tai san co can cu phap lu~t.

Trong th\Ic te, mQt nguai chiem hfru khong co can cu phap lu~t mQt tai san se duQ'c coi la chiem hfru khong co can cu phap lu~t OOung ngay tinh neu nguai do khong biet va khong thS biet vi~c chiem hfru do la khong co can cu phap lu~t. M~t khac, neu nguai do biet ho~c tuy khong biet OOung bUQc phai biet vi~c chiem hfru do la khong co can cu phap lu~t rna vdn chiem hfru se bi coi la chiem hfru khong co din cu phap lu~t khong ngay tiOO.

2.2.2. QuyJn sit dlJ,ng

Quy~n sir d\lllg 1a khai thae eong d\lng, hUOng hoa 19i, 19i rue ill tai san (Di~u

198 BLDS).

Nhu v~y, thge hi~n quy~n sir d\lllg ehinh 1a vi~e con nguai khai thae nhUng 19i ich eua tai san d~ thoa man nhu edu v~t ehdt, tinh thdn phat sinh trong dai s6ng eua minh. Vi~e khai thae nhUng 19i ieh nay bao g6m ea vi~e con nguai thu nh~ nhUng kSt qua do tai san mang l~i nhu thu ho~eh hoa, qua, hUOng trlmg eua gia cAm, hUOng ti~n do eho ngum khae thue tai san...

Vi~e sir d\lllg mQt tai san thong thuang do ehu sa hihI thge hi~n thea y chi va phil hQ'P v6i 1qi ich rieng eua minh, d6ng thm phai dam bao khong gay thi~t h~i va lam anh hUOng dSn 1qi ieh Nha nu6e, 19i ieh eong eQng, quy~n va 19i ieh hQ'P phap eua nguai khae. Day 1a nguyen t~e quan trQng dam bao m6i quan h~ hai hoa giua 19i ich rieng eua ehu sa hihI v6i 1qi ich chung eua xii hQi khi tiSn hanh khai thae eong d\lllg, gia tri eua tai san.

Ngoai ra, nguai 'khong phai ehu sa hihI nao cling co quy~n sir d\lllg tai san trong truOng hQ'P duge ehu sa hihI ehuy~n giao quy~n sir d\lllg thong qua giao dieh dan sg ho~e thea quy diM eua phap 1u~t. NhUng nguai nay co quy~n sir d\lllg tai san thea dUng tinh nang, eong d\lllg eua tai san, dUng phuang thue nhu da: thoa thu~ v6i ehu sa hliu ho~e do 1u~t dinh.

2.2.3. QuyJn dinh dogt Quy~n diM do~t 1a quy~n ehuy~n giao quy~n sa hihI tai san eua minh eho

nguai khae ho~e ill bo quy~n sa hliu do (Di~u 195 BLDS).

Nhu v~y, co hai hinh thue diM do~t tai san: - DiM do~t s6 ph~ thge tS eua tai san: La vi~e ehu sa hliu bfulg hanh vi eua minh lam eho tai san khong con trong thge tS... Vi d\l: tieu dUng hSt, huy b6 tai san...

- Dinh do~t s6 ph~ phap 1y eua tai san: La vi~e ehu sa hliu dieh ehuy~n quy~n sa hliu tai san eua minh eho nguai khae thong qua cae giao dieh dan sg nhu ban, trao d6i, t~ng eho tai san...

Chu sa hihI co th~ tg minh thge hi~n quy~n diM do~t d6i v6i tai san nhung cling co th~ uy quy~n eho nguai khae. Nguai duge uy quy~n diM do~t tai san chi duge thge hi~n cae hanh vi trong khuon kh6 dUQ'e uy quy~n va phil hQ'P v6i Ychi eua ehu sa hliu.

Tuy v~y, quy~n diM do~t eua ehu sa hliu cling bi h~ ehS trong mQt s6 truOng

hQ'P nh~m bao v~ nhUng 19i ieh hQ'P phap, ehinh dang khae.

3. Cae binb tlnte sO' bii'u

DiSu 15 Hi~n phap 1992 quy dinh: "CO' cdu kinh Ii nhi~u thimh phdn vai cac hinh thuc t6 chuc scm xudt kinh doanh da dgng d1!a tren chi d(J sa hfru toim dan, sa hfru tgp thJ, sa hfru tu nhan trong do So' hfru toim dan va So' hfru tgp thJ ia n~n timg". Nhu v~y, Hi~n phap da xac nh~ cac ch~ dQ sa hfiu trong xa hQi ta dola: Sa hfiu toan dan - sa hfiu t~p the - sa hfiu tu nhan. Tren CO' sa cac cac ch~ dQ sa hfiu rna Hi~n phap quy dinh, BLDS da quy dinh hinh thuc sa hfiu d\Ia tren nhUng quy dinh cua Hi~n phap vS ch~ dQ sa hfiu.

3.1. SO' hitu nhiJ: nUdc

Nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la nguai d~i di~n cho nhan dan th\Ic hi~n quySn cua chu sa hfiu d6i v6i cac tai san thuQC sa hfru toan dan (DiSu 201 BLDS).

* QuySn sa hfiu nha nu6c hieu theo nghia rQng la t6ng hQ'P cac quy ph~rn phap lu~t xac nh~ quan h~ sa hfiu toan dan trong xa hQi. Cac quy ph~ phap lu~t vS sa hfiu nha nu6c bao g6rn:

- Xac nh~ nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la chu the th\IC

hi~n quySn cua chu sa hfiu v6i tai san thuQc sa hfiu nha nu6c;

- Quy dinh vS nQi dung, trinh t\f, ph~rn vi cling nhu cach thfrc th\Ic hi~n cac

quySn nang chi~rn hfru, sir d\ffig, dinh do~t d6i v6i ffii san thuQC sa hiiu nha nu6c;

- Quy dinh nhfing bi~n phap th\Ic t~ cling nhu phap ly nhfun biw v~ quySn sa

hfiu nha nu6c.

* Theo nghia h~p quySn sa hfiu nha nu6c la quySn cua Nha nu6c v6i tu cach la chu the co quySn nang cua rnQt chu sa hfiu d6i v6i cac tai san: Chi~rn hfiu, sir d\ffig va dinh do~t tai san thuQc sa hfiu toan dan.

- Nha nu6c th\Ic hi~n quySn sa hfiu d6i v6i tai sim thuQc sa hfiu nha nu6c, vi v~y, nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la chu the cua quySn sa hfiu nha nu6c. Khac v6i cac chu the khac khi tham gia vao cac quan h~ dan S\I, Nha nu6c la chu the d~c bi~t. Nha nu6c la t6 chuc phuc hQ'P g6rn nhUng CO' quan nha nu6c tl:r trung uong d~n dia phuong duQ'c k~t cAu thanh rnQt t6 chuc th6ng nhAt co phan ro quySn cua cac CO' quan nha nu6c. Vi~c phan quySn cho cac CO' quan nha nu6c trong vi~c th\Ic hi~n quySn sa hfiu d6i v6i tai san cua nha nu6c dugc CO' quan quySn l\Ic cao nhAt - Qu6c hQi - quy dinh bfulg nhUng van ban phap lu~t. Khoan 2 DiSu 201 BLDS quy dinh: "Chinh phu th6ng nhdt quan if va baa dam sir d7;mg dung ml:lc dich, hi¢u qua, tiit ki¢m tai san thu(Jc sa hfru toan dan".

- Khach thJ cua sa hfru toan dan: La nhUng tai san rna phap lu~t quy dinh thuQc sa hfiu toan dan. Khach the cua quySn So' hfiu toan dan rAt da d~g va khong bi h~ ch~ vS lo~i tai san. DiSu 17 Hi~n phap 1992, DiSu 200 BLDS da ghi nh~n rnQt cach khai quat nhAt nhUng tai san thuQc sa hfiu nha nu6c:

"Tid scm thuQc hinh thuc sa hi1u nha nuac bao g6m adt aai, rimg tif nhien, rimg tr6ng co ngu6n v6n tir ngiin sach nha nuac, nui, song h6, ngu6n nuac, tai nguyen trong long adt, ngu6n 19'i tif nhien a vimg biin, th~m hlc aia va vimg trai, phdn v6n va tai scm do Nha nuac adu tu vao doanh nghi?p, cong trinh thuQc cac nganh va linh vifC kinh ti, van hoa, xli hQi, khoa h9C, frY thu(#, ngoc;zi giao, qu6c phong, an ninh cimg cac tai scm khac do phap lw# quy ainh ".

- NQi dung quy~n sa hi1u nha nuac

Nha nu6c la d~i di~n chu sa hiiu va th\Ic hi~n cac quyen cua chu sa hiiu d6i v6i tai san thuQc sa hiiu toan dan. Cling nhu cac chu sa hiiu khac Nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam cling co cac quyen nang chiem hiiu, sir d\Ulg, dinh do~t cac tai san thuQc sa hiiu toan dan.

Khac v6i cac chu th~ khac, Nha nu6c th\Ic hi~n cac quyen nang cua quyen sa hiiu bAng vi~c ban hanh cac van ban qui ph~ phap lu~t, trong do qui dinh thfun quyen, nhi~rn V\l cua cac cO' quan, t6 chilc th\Ic hi~n cac quyen nang cua chu sa hiiu d6i v6i tai san thuQc sa hiiu toan dan.

3.2. SO' hiru tQ,p th~

La rnQt ph~ tm phap ly, quyen sa hiiu ~p th~ la t6ng hQ'P cac quy ph~ phap lu~t dieu chinh cac quan h~ sa hiiu t~p th~, bao g6rn nhUng quy dinh ve cac can cil phat sinh quyen sa hiiu t~p th~, trinh tv chiem hiiu, sir d\Ulg, dinh do~t tai san thuQc sa hiiu t~p th~. Thong qua cac quy dinh cua phap lu~t, nha nu6c bim dam va tOn trQng quyen tv chu trong san xuAt kinh doanh, khong can thi~p vaG ho~t dQng cua t~p th~. Ngoai ra bAng nhUng chinh sach kinh te, xa hQi nha nu6c con t~o dieu ki~n ve v~t chAt cling nhu tinh thfut d~ giup kinh te t~p th~ phat tri~n du6i S\I quan ly cua nhanu6c.

- Chit thi

Chu th~ cua sa hiiu t~p th~ la cac "h(lp tac xli ho(zc cac hinh thuc kinh ti tqp thi 6n ainh khac" Dieu 208 BLDS. Lu~t hQ'P tac xa narn 1996 va cac Nghi dinh cua Chinh phu ban hanh kern thea cac dieu l~ rn&u cac lo~i hinh hQ'P tac xa da quy dinh cac lo~i hinh t6 chilc cua kinh te t~p th~.

M6i hQ'P tac xa la rnQt chu th~ rieng bi~t - la rnQt phap nhan va la chu sa hiiu d6i v6i cac tai sim Clla rninh. HQ'P tac xa la chu sa hiiu th6ng nhAt rna khong ph\! thuQc vaG s6 lUQ11g thanh vien cua hQ'P tac xa. Sa hiiu cua hQ'P tac xa khong phcii la sa hiiu chung thea phfut cua cac xa vien bai ngu6n t~o thanh cua sa hiiu chung thea phfut cua cac xa vien khong chi do cac xa vien dong gop rna con dugc t~o l~p ill cac ngu6n khac nhu: trich phfut 19i nhu~ dS tai san xuAt, tai san xuAt rna rQng, dugc nha nu6c h6 trg ho~c ill cac ngu6n khac t~o thanh. Kh6i tai san thuQc sa hiiu cua hQ'P tac xa la rnQt th~ th6ng nhAt. Vi~c th\Ic hi~n cac quyen chi~rn hiiu, sir d\Ulg,

- Khaeh thd eua sa hfru tgp thd Tai san thuQc sa hfru t~p thS bao g6m tat ca cac tu li~u san xudt ph\lc V\l cho OOi~m V\l san xudt, kinh doanh, phat triSn nganh ngh€ ph\l, cac lo~i v6n, quy, cac lo~i tai san ill ngu6n dong gop cua cac xa vien, cac thu OO~p ill cac lo~i ho~t dQng kiOO doanh hgp phap, ill cac ngu6n khac phil hgp v6i quy dinh cua phap lu~t.

- Nr;i dung eua sa hfru tgp thd

djOO do~t, do cac co quan cua hgp tac xa quych djOO phil hgp v6i m\lc dich duQ'c quy djOO trong di€u l~. Vi~c phan chia thanh qua lao dQng, hoa lqi, IQ'i mc cua hgp tac xa thea phuang thilc duQ'c quySt djOO bOi co quan cao OOdt cua hgp tac xa.

Vi~c chiSm hfru, sir d\lllg, djOO do~t cac tai san thuQc sa hfru hgp tac xa ding phai tuan thea cac .quy dinh cua phap lu~t phil hgp v6i di€u l~ cua hgp tac xa, bao dam sg phat triSn 6n djOO cua sa hfru t~p thS trong n€n kinh tS thj truOng.

D~i hQi xa vien cua hgp tac xa quySt djOO phuang huang san xudt, kiOO doanh, giao cac tai san thuQc sa hfru t~p thS cho cac thanh vien trgc tiSp khai thac cong d\lllg, gia trj. Cac thanh vien khi sir d\lng tai san cua hgp tac xa giao cho phai sir d\lllg dung m\lc dich, phai bao quan, gift gin tai san duQ'c chuySn giao, khong duQ'c djch chuySn tai san cho nguai khac.

M6i hgp tac xa la mQt t6 chilc ho~t dQng san xudt, kiOO doanh co tu cach phap OOan duQ'c thanh l~p thea trinh n.r thira oo~, t6 chilc thea nguyen t~c n.r nguy~n, dan chu, binh dAng cilng san xudt, kinh doanh, cilng huang IQ'i.

Ban quan trj, chu OOi~m hgp tac xa, co quan thuOng trgc gifta cac kY d~i hQi xa vien (d~i hQi d~i biSu xa vien, d~i hQi c6 dong) co kS ho~ch quan ly thgc hi~n cac nghj quySt cua d~i hQi xa vien; quan ly, di€u haOO, kiSm tra vi~c sir d\lng tai san thuQc sa hfru t~p thS co hi~u qua, phil hgp v6i di€u l~ va phap lu~t.

3.3. SU hiru fu' nhlin

D6i v6i sa hfru t~p the trong mQt s6 lTOO vgc do tiOO d~c thil la sir d\lllg tai san thuQc sa hfru toan dan (v6n do OOa nu6c cdp dS xay dgng cac cong triOO cong cQng, kSt cdu h~ tAng, ddt dai...), ChiOO phu quy dinh thS thilc sir d\lllg, quan ly tai san cho phil hgp v6i tUng lo~i hiOO hgp tac xa.

Dang, Nha nu6c ta chu truang thgc hi~n chiOO sach kinh tS hang hoa thea co chS thj truOng, co sg quan ly cua OOa nu6c thea djOO huang xa hQi chu nghla, thea do "m(Ji nguai tluf/e tll do kinh doanh theo phap lugt. Cae doanh nghi?p kh6ng phan hi?t quan h? sa hfru tl~u tl! ehu kinh doanh, h9]J tae egnh tranh nhau, hinh tlling truae phap lugt". Di€u nay da duQ'c HiSn phap ghi oo~: "Kinh ti ea thd, tidu ehu, kinh d tu him tu nhan tluf/e eh(Jn hinh thue t6 ehue sim xUdt, kinh doanh, tluf/e thanh 19p doanh nghi?p kh6ng hi hgn chi v~ quy m6 hogt tlr;ng trong nhilng nganh, ngh~ co If/i eho qu6e ki dan sinh".

* Theo nghia rQng, quySn sa hfru tu nhan 1a t6ng hQ'P cac quy ph~ phap 1u~t diSu chinh cac quan h~ vS chiem hfru, sir d\IDg, dinh do~t cac Uti san thuQc quySn sa hfru cua m6i ca nhan.

* Theo nghia h~p, quySn sa hfru tu nhan con dugc hieu 1a nhihlg quySn dan S\l

C\l the cua mQt ca nhan C\l the d6i v6'i tai san thuQc sa hfru cua hQ.

- QuySn sa hfru tu nhan bao gAm: Sa hfru ca the, sa hfru tieu chu, sa hfru tu ban tu nhan (DiSu 211 BLDS). Vi~c phan dinh sa hfru tu nhan thanh ba lo~i hinh sa hfru khac nhau 1a din cu vao d6i tugng sa hfru va cach thuc tac dQng len d6i tugng sa hfru do: Ca the, tieu chu, tu ban tu nhan.

- Chu th~ quyJn So' hfm tll" nhlin

Chu the quySn sa hfru tu nhan 1a timg ca nhan. BAt ky ca nhan nao co nang l\lc phap 1u~t dSu co the tra thanh chu sa hfru tai san rna khong ph\l thuQc vao muc dQ nang l\lc hanh vi.

- Khilch th~ q!'YJn So' hfm ttl" nhlin

Khach the quySn sa hfru tu nhan 1a tai san thuQc quySn sa hfru ca nhan. Tai san thuQc sa hfru tu nhan dugc quy dinh t~i DiSu 58 Hien phap 1992 va dugc C\l the hoa aDiSu 212 BLDS: "Thu nhgp h(1JJ philp, cua cai a~ dimh, nha a, tll" li¢u sinh hogt, ttl" li¢u san xudt, win, hoa l(1i, l(1i titc va tai san h(1JJ philp khilc cua cil nhlin la tai san thu(jc So' hfm tll" nhlin. Tai san h(1JJ philp thu(jc So' hfm tll" nhlin kh6ng hi hgn chi vJ s6 1ll"(J11g, giil trio Cil nhlin kh6ng all"(1c So' hfm a6i wyi tai scm rna philp lugt quy ainh kh6ng th~ thu(jc So' hfm tll" nhlin".

- N(ji dung quyJn So' hfm ttl" nhlin

NQi dung quySn sa hfru tu nhan 1a t6ng hQ'P cac quySn nang chiem hfru, sir d\IDg, dinh do~t cirng cac nghia V\l cua chu sa hfru khi th\lc hi~n cac quySn nang do d6i vO'i cac tai san thuQC sa hfru cua minh.

Neu nhu tAt ca mQi ca nhan dSu co quySn sa hfru d6i v6'i tai san thi van dS th\lc hi~n cac quySn nang cua chu sa hfru khong phai tAt ca mQi nguai nhu nhau. Chi nhihlg ca nhan co dAy du nang l\lc hanh vi m6'i co dAy du cac quySn de tv minh th\lc hi~n vi~c chiem hfru, sir d\lng, dinh do~t tai san thuQc sa hfru cua hQ.

Khi th\lc hi~n cac quySn nang cua quySn sa hfru tu nhan, chu sa hfru phai "khong dugc gay thi~t h~i va anh huang den 19i ich cua nha nu6'c, 19i ich cong cQng, quySn va 19i ich hQ'P phap cua ngum khac". Ngoai ra trong truang hQ'P do phap 1u~t quy dinh, chu sa hfru con co nhihlg nghia V\l khac khi th\lc hi~n vi~c chiem hfru, sir d\lng, dinh do~t nhu nghia V\l bao v~ moi truang (DiSu 263 BLDS), nghia V\l ton trQng, bao dam tr~t tv an toan xa hQi (DiSu 264 BLDS)...

3.4. SiJ' hiiu chung

Sa hfiu chung la hinh thuc sa hfiu trong do hai hay nhiSu chu sa hfiu dSu la chu sa hfiu d6i v6i mQt tai san, mQt kh6i tai san. Tai san thuQc sa hfiu chung la tai san chung. Nhiing chu sa hfiu trong quySn sa hfiu chung duQ'c gQi la cac d6ng sa hfiu chu.

Theo qui djnh cua phap lu~t, co cac lo~i sa hfiu chung sau day: - Sa hi1u chung theo phdn La hinh thuc sa hfiu chung rna trong do phdn quySn sa hfiu cua m6i chu sa hfiu duQ'c xac djnh d6i v6i tai san chung (DiSu 216 BLDS). Trong sa hfiu chung thea phdn, m6i d6ng sa hfiu chu co phdn quySn xac djnh d6i v6i toan bQ kh6i tai san rna khong phai la quySn d6i v6i phdn tai san. Phdn quySn xac dinh nay co thS bfulg nhau ho~c khong bfulg nhau va thuemg duQ'c biSu hi~n thong qua don vi s6 hQc xac dinh 1/2 - 1/4 d6i v6i tai san. Ty 1~ nay duQ'c xac dinh din cu van phdn dong gop cua cac d6ng sa hfiu chu ho~c phdn hQ duQ'c trong kh6i di san thira kS...

Vi~c dinh do~t tai san thuQc sa hfiu chung thea phdn cua tUng d6ng sa hfiu chu la vi~c m6i d6ng sa hfiu dinh do~t phdn quySn cua hQ trong kh6i tai san chung. NSu cac d6ng sa hfiu chu co thoa thu~n vS phuong thuc djnh do~t thi m6i d6ng sa hfiu chu phai djnh do~t thea phuong thuc do. Trong truemg hgp cac d6ng sa hfiu chu khong thoa thu~ vS phuong thuc dinh do~t thi m6i d6ng sa hfiu chu co quySn dinh do~t phdn quySn cua minh thong qua cac hinh thuc: Ban, t~g cho, trao d6i, thira kS ho~c ill b6 quySn sa hfiu.

Trong truemg hgp mQt chu sa hfiu chung ban phdn quySn cua minh, thi cac chu sa hfiu chung khac duQ'c quySn Uti tien mua. Trong thai h~ ba thang d6i v6i tai san chung la bAt dQng san, mQt thang d6i v6i Uti san chung la dQng san, kS ill ngay cac d6ng sa hfiu chung nh~ dugc thong bao vS vi~c ban va cac diSu ki~n ban rna khong chu sa hfiu chung nao mua thi chu sa hfiu do duQ'c quySn ban cho ngum khac. NSu mQt trong cac chu sa hfiu chung ill b6 phdn quySn cua minh ho~c khi ngum nay chSt rna khong co ngum thira kS, thi phdn quySn sa hfru do thuQc vS nha nu6c. M6i chu sa hfiu chung dSu co quySn yeu d.u chia tai san chung. Tuy nhien, nSu cac chu sa hfru chung co thoa thu~ chi dugc chia sau mQt thai h~ nhAt dinh thi quySn yeu cdu chia tai san chi duQ'C th\fc hi~n khi hSt thai h~ do. Khi tai san chung khong thS chia duQ'c bfulg hi~n v~t thi duQ'c tri gia thanh tiSn dS chiao Chu ng cua mQt trong cac d6ng sa hfru chung cling co quySn yeu cdu chia tai san chung dS nh~ tiSn thanh toan va duQ'c tham gia van vi~c chia tai san chung tri:r truemg hgp phap lu~t co quy dinh khac.

- Sa hi1u chung h6n h9'P Sa hfiu chung h6n hgp la sa hfiu d6i v6i tai san do cac chu sa hfiu thuQC cac thanh phdn kinh tS khac nhau gop v6n dS san xuAt, kinh doanh thu Igi nhu~. Tai

san duQ'c hinh th8nh tir ngu6n v6n gop cua cac chu sa hfiu, IQ'i nhu~ hqp phap thu duQ'c tir ho~t dQng san xuM, kinh doanh ho~c tir cac ngu6n khac phu hqp v6'i quy dinh cua phap lu~t la tai san thuQc sa hfiu chung h6n hqp. Vi~c chiSm hfiu, sir d\lng, dinh do~t tM san thuQc sa hfiu chung h6n hqp phai tuan theo quy djnh t~i Di~u 216 cua BLDS va cac quy djnh cua phap lu~t co lien quan dSn vi~c gop v6n, t6 chuc, ho~t dQng san xudt, kinh doanh, quan ly, di~u h8nh, trach nhi~m v~ tai san va phan chia lqi nhu~.

- Sa him chung h9P nhJt La sa hfiu chung trong do phfut quy~n sa hfiu cua m6i chu sa hfiu khong duQ'c xac dinh d6i v6'i tai san chung (khoan 1 Di~u 218 BLDS). Cac d6ng sa hfiu chu co quy~n ngang nhau d6i v6'i kh6i tid san chung trong vi~c khai thac cong d\lllg, huang hoa lqi, IQ'i mc tir tai san chung nSu khong co thoa thu~ khac. Sa hfiu chung hqp nhdt bao g6m sa hfiu chung hqp nhdt co the phan chia va sa hfiu chung hqp nhdt khong phan chiao

- Sa him chung cua c(mg d6ng

Sa hfiu chung cua cQng d6ng la sa hfiu cua dong hQ, thon dp, lang ban, cQng d6ng tOn giao va cac cQng d6ng dan cu khac duQ'c hinh th8nh theo t~p quan, tai san do cac th8nh vien cQng d6ng cung nhau dong gop, duQ'c t~g, cho chung... nhfun m\lc dich thoa man lqi fch chung hqp phap cua ca cQng d6ng. Cac th8nh vien cua cQng d6ng cilng quan ly sir d\lllg, dinh do~t tai san chung theo t~p quan, vi IQ'i fch cua cQng d6ng nhung khong duQ'c trai phap lu~t va d~o duc xa hQi.

Sa hfiu chung trong nha chung cu bao g6m phfut di~n tfch, trang thiSt bi dUng chung (cau thang, h~ th6ng di~n, nu6'c... ) chu sa hfiu cac hQ trong nha chung cu co quy~n va nghla V\l ngang nhau trong vi~c quan ly, sir d\lllg phfut di~n tich va thiSt bi chung.

4. Bao v~ quy~n sa hfi'u 4.1. Khtii niim bo'o vi quyin sil hiru

--.

Co rdt nhi~u bi~n phap de bao v~ quy~n sa hfiu, tru6'c tien chu sa hfiu co quy~n t1J bao v~ quy~n sa hfiu cua minh b~g nhUng cach thuc, bi~n phap, phuang ti~n phu hqp v6'i quy dinh cua phap lu~t bao g6m ca cac h8nh vi tfch qrc nhfun chBng tra h8nh vi xam ph~ quy~n sa hfiu cua minh (phong v~ chinh dang).

Ngoai ra, cac bi~n phap phap ly dong mQt vai tro d~c bi~t quan trQng trong vi~c bao v~ quy~n sa hfiu. Nha nu6'c sir d\lllg phap lu~t nhu la mQt cong C\l quan trQng de bao v~ quy~n sa hfiu cling nhu ngan ch~, phong ngira cac h8nh vi xam ph~ quy~n sa hfiu cua cac chu the va giao d\lc mQi cong dan ton trQng quy~n sa hfiu nhu la mQt quy~n dan sg tuy~t d6i. V6'i Ynghla nay bao v~ quy~n sa hfiu khong chi dan thufut la mQt chS dinh trong Lu~t dan sg rna no con duQ'c th@ hi~n a

OOi8u nganh 1u~t khac.

M6i nganh 1u~t co OOfmg cach thuc, bi~n phap rieng trong vi~c bao v~ quy8n so' hfru mang d~c thil cua phuong phap di8u chinh cua nganh 1u~t do. Lu~t dan SlJ bao v~ quy8n So' hfru bfulg vi~c quy djnh OOfmg phuong thuc ki~n dan SlJ OOfun ph\lc h6i tiOO tr~g tai san cua nguai bi xam h~i. Tuy theo cac haOO vi xam ph~ quy8n So' hfru rna ap d\lllg cac hiOO thuc ki~n khac OOau va cac quy€t diOO Clla cO' quan OOa nuac co thfun quy8n cilng khac OOau OOu: cong oo~ quy8n So' hfru cua mQt chu th€, bUQc phai chfun dUt hanh vi can tra chu So' hfru thlJc hi~n quy8n So' hfru, doi l~i tai san bi chi€m hfru b~t hgp phap, yeu c~u b6i thuang thi~t h~i....

Tuy OOien, cac phuong thuc ki~n dan SlJ co OOfmg uu di€m rieng va duQ'C ap

d\lllg rQng rai OO~t trong thlJc t€ bai cac 1y do sau:

- T~o di8u ki~n cho chu So' hfru kh~c ph\lc OOfmg thi~t h~i v8 v~t ch~t do cac hanh vi xam ph~ gay ra vO'i m\lc dich ph\lc h6i tiOO tr~g tai san OOu truac khi bi xam ph~, ngan ch~, chfun dUt haOO vi xam ph~m quy8n So' hfru, quy8n chi€m hfru hgp phap.

- TlJ nguai co quy8n bi xam ph~ chu dQng yeu c~u bao v~ quy8n So' hfru cua

minh.

- Trong mQi truang hgp d8u co th€ ap d\lllg phuong thuc ki~n dan SlJ; cac bi~n phap hiOO SlJ, hanh chinh chi ap d\lng trong truang hgp vi ph~ phap 1u~t hanh chiOO, hinh SlJ.

4.2. Cae phudng thue ki?n dan S{I' bao v? quyin sO' hitu

4.2.1. Ki¢n doi k;li tiJi scm

Di8u 255 BLDS quy diOO: "Chil sa hiru, nguai chiim hiru h9]J philp co quyJn yeu cdu nguai chiim hiru, nguai sir d'{lng tiJi scm, nguai dU(lc l(li vJ tiJi scm kh6ng co din cu philp lu~t dbi WYi tiJi scm thurc quyJn sa hiru holjc thurc quyJn chiim hiru h9]J philp cila minh phai tra lq,i tiJi san do". Vi~c doi l~i tai san khong duQ'c ap d\lllg trong truang hgp quy8n So' hfru da duQ'c xac l~p theo thai hi~u cua nguai chi€m hfru khong co can cu phap 1u~t OOung ngay tiOO, lien 1\lc, cong khai d6i vai tai san. Vi~c ki~n doi l~i tai san duQ'c ap d\lng theo OOfmg di8u ki~n sau:

- D6i vO'i nguyen don: Nguai ki~n doi l~i tai san phai 1a chu So' hfru ho~c

nguai chi€rn hfru hgp phap.

- D6i vO'i bi don: Ngum bi ki~n 1a ngum dang thlJc t€ chi€m hiiu v~t b~t hgp phap.

- D6i tuqng trong V\l ki~n: V~t do nguai chi€m hfru b~t hgp phap dang chi€rn hihI cilng hoa 1Q'i, 1Q'i ruc thu duQ'c tir tai san trong thai gian chi€m hfru b~t hgp phap. V~t, tai san 1a d6i tuqng cua vi~c ki~n dang con.

Chu So' hfru co quy8n doi l~i dQng san khong phai dang kY quy8n So' hfru tir

nguai chiSm hfru ngay tinh trong truang hgp nguai chiSm hfru ngay tiOO co dugc dQng san nay thong qua hgp d6ng khong co den bu v6i nguai khong co quyen dinh do?t tai san; trong truang hgp hgp d6ng nay la hgp d6ng co den bu thi chu sa hfru co quyen doi l?i dQng san nSu dQng san do bi lay c~p, bi mat ho?c truang hgp khac bi chiSm hiiu ngoai y chi cua chu sa hiiu.

Chu sa hiiu dugc doi l?i dQng san phai dang ky quyen sa hfru va bat dQng san, trir truang hgp nguai thu ba chiSm hiiu ngay tiOO oo~ dugc tai san nay thong qua ban dau gia ho?c giao dich v6i nguai rna theo ban an, quySt diOO cua co quan OOa nu6c co thfun quyen la chu sa hiiu tai san OOung sau do ngum nay khong phai la chu sa hiiu tiii san do ban an, quySt dinh bi huy, sira.

Nguai chiSm hfru bat hgp phap OOung ngay tiOO chi phai tra l?i hoa 19i, 19i mc thu dugc tir thai diSm nguai do biSt ho?c phai biSt vi~c chiSm hiiu sir d\Ulg tai san khong co can cu phap lu~t, hQ dugc quyen yeu cAu nguai dfi dich chuySn tai san cho miOO b6i thuang thi~t h?i.

Nguai chiSm hfru bat hgp phap ngay tiOO co quyen yeu cAu chu sa hfru, ngum chiSm hiiu hgp phap phai hoan tra cac chi phi sira chua, bao quan va lam tang gia tri tai san.

Nguai chiSm hfru, sir d\lng tai san dugc 19i ve tai san khong co can cu phap lu~t va khong ngay tinh phai tra l?i tai san cung hoa 19i, 19i mc thu dugc tir thai diSm chiSm hiiu, dugc 19i ve tai san khong co can cu phap lu~t.

4.2.2. Ki?n yeu cdu ngiin chijn hoijc cham dUi himh vi cem tra trili philp lwjt

d6i v6'i vi?c th1!c hi?n quyJn sa hilii, quyJn chiim hilii hfJP philp.

Quyen sa hfru la mQt quyen tuy~t d6i "chu sa hilii dU(JC th'I!C hi?n mQi himh vi thea y chi cua minh d6i v6'i tai scm nhung khong dU(Jc lam thi?! hgi va anh huang din l(Ji ich cua nha nu6'c, l(Ji ich cong c9ng, quyJn, l(Ji ich h(Jp philp cua ngU(Yi khilc" (Dieu 165 BLDS). MQi chu thS khac deu phai ton trQng chu sa hfru th\lc hi~n cac quyen chiSm hfru, su d\Ulg, diOO do?t, khong dugc lam bat cu dieu gi can tra chu sa hfru th\lc hi~n quyen sa hiiu cua hQ. Chu sa hfru, nguai chiSm hiiu hgp phap co quyen yeu cAu nguai co hanh vi can tra trai phap lu~t phai chfun dm hanh vi do. NSu nguai co hanh vi can tra trai phap lu~t khong 1\1' nguy~n chfun dm thi chu sa hfru, nguai chiSm hfru hgp phap con co quyen yeu cAu toa an ho?c co quan OOa nu6c co thAm quyen ap d\lng cac bi~n phap ngan ch?il bUQc ngum co hanh vi can tra phai chfun dm cac hanh vi do.

4.2.3. Ki?n yeu cdu b6i !huang thi?! hgi

Dieu 260 BLDS quy dinh: "Chu So' hilii, ngud'i chiim hilii h(Jp philp co quyJn yeu cdu ngud'i co hanh vi xam phgm quyJn So' hilii, quyJn chiim hilii cua minh b6i thuang thi?! hgi". Quy dinh nay dugc ap dvng trong cac truang hgp nguai chiSm

hiiu bAt hgp phap da dich chuySn tai san cho nguai khac ho~c tai san bi tieu huy, hu hong do l6i cua nguai chiem hiiu bAt hgp phap ho~c hanh vi can trO' da gay thi~t h~i cho chu sa hiiu, ngum chiem hiiu hgp phap. Chu SO' hiiu co quy~n yeu cAu nguai chiem hiiu bAt hgp phap phai b6i thuang thi~t h~i. Ngoai ra neu tai san giao dich bi tich thu, sung cong qily nha nu6'c ho~c bUQc phai tra cho nguai co quy~n nh~ thi nguai thu ba ngay tinh cilng co quy~n yeu cAu nguai xac l~p giao dich v6'i minh phai b6i thuang thi~t h~i.

4.3. Nhimg quy djnh v~ nghia V(l va quy~n ciia chii sO' hiru

Chu SO' hiiu la mQt lo~i chu thS trong quan h~ phap lu~t dan sg nhung d6ng thai la chu thS cua quan h~ xa hQi noi chung. BO'i v~y quy~n cua chu SO' hiiu bi gi6'i h~ bO'i 19i fch cua cQng d6ng, 19i fch cua xa hQi va 19i ich cua cac chu thS khac. Cho nen, trong mQt s6 truang hgp nhAt diM chu SO' hiiu bi h~ che thgc hi~n quy~n SO' hiiu. Vi~c h~ che chu SO' hiiu thgc hi~n cac quy~n nang cua hQ l~i la quy~n cua nhilng chu SO' hiiu khac co nhfrng quy~n nhAt dinh d6i v6'i tai san cua nguai khac. Nhfrng h~n che cua chu SO' hiiu khi thgc hi~n quy~n SO' hiiu d6i v6'i tai san cua minh va quy~n cua mQt chu thS d6i v6'i tai san thuQc SO' hiiu cua nguai khac dugc BQ lu~t dan sg quy diM trong mvc: Nhfrng qui dinh khac v~ quy~n SO' hiiu.

4.3.1. Nghra v¥ cua chu So' hfm

- Trong tinh the cAp thiet, khi mQt nguai mu6n tranh mQt nguy co dang thgc te de do~ trgc tiep 19i fch cua Nha nu6'c, cua ~p thS, quy~n 19i fch hgp phap cua minh ho~c cua nguai khac rna khong con cach nao khac la phai gay thi~t h~i nho han thi~t h~i cAn ngan ch~ thi chu SO' hiiu khong dugc can trO' nguai khac gay thi~t h~i d6i v6'i tai san cua minh dS ngan ch~, lam giam m6i nguy hiSm ho~c thi~t h~i 100 han co nguy co xay ra (Di~u 262 BLDS).

- Khi sir dvng, bao quan, ill bo tai san cua minh, chu SO' hiiu phai tuan thea cac quy dinh cua phap lu~t bao v~ moi truang khong dugc lam 0 nhiSm moi truang, neu lam 0 nhiSm moi truang, chu SO' hiiu phai chAm dm hanh vi gay 0 nhiSm, thgc hi~n cac bi~n phap kh~c phvc h~u qua va phai b6i thuang thi~t h~i (Di~u 268 BLDS).

- Chu SO' hiiu phai ton trQng, bao dam tr~t 1\1, an toan xa hQi, khong dugc l~ dvng quy~n SO' hiiu dS gay mAt tr~t 1\1, an toan xa hQi, lam thi~t h~i den quy~n, 19i ich hgp phap cua nguai khac (Di~u 264 BLDS).

- Khi thgc hi~n cac quySn lien quan den quy~n sir dvng dM, chu SO' hiiu ton tr<;mg ranh gi6'i giua cac bAt dQng san li~n k~ tren khong, a m~t dAt cilng nhu du6'i long dAt, chi dugc xay d\l'llg, tr6ng cay, lam cac cong trinh du6'i long dAt trong ph~ vi khuon vien thuQc quy~n sir dvng dAt cua minh dam bao khong anh huang den chu SO' hiiu li~n k~ va xung quanh. Trong truang hgp cac cong trinh xay d\l'llg, cay c6i co nguy co de do~ sg an toan thi chu sa hiiu phai thgc hi~n ngay cac bi~n

phap kh~c ph\lc cAn thiet d@ lo~i trir cac nguy cO' do, neu gay thi~t h~i cho chu sa hiiu b~t dQng san liSn kS va xung quanh thi phai b6i thuOng.

4.3.2. QuyJn cua chu SO' hf1u

D@ th\lc hi~n cac quySn d8i vai tai san cua minh, trong nhiSu truOng hgp chu sa hiiu phai su d\lllg b~t dQng san liSn kS khong thuQc sa hiiu cua minh thi mai co th@ khai thac ho~c khai thac chUng co hi~u qua. DiSu 273 BLDS quy dinh: "Chu sa hf1u nha, ngtrai sit d¥ng dizt, co quyJn sit d¥ng bizt dQng scm liJn kJ thuQc sa hf1u cua nguai khac d~ dam bao cac nhu cau cua minh vJ I6i ai, cizp, thoat nuac, cizp khi ga, duang day tai di¢n, thong tin lien Igc va cac nhu cau can thiit khac mQt cach h(1p If; nhung phai dJn bit, niu khong co thoa thuq,n khac". Chu sa hiiu co mQt s8 A quyen sau:

- QuySn vS 18i di qua b~t dQng san liSn kS;

- QuySn m~c dUOng day tai di~n;

- QuySn vS c~p, thoat nuac, tuai tieu nuac; ... III. NGHiA VV DAN sV' vA HQP DONG DAN SV' 1. Khai ni~m chung v@ nghia v1} dan S\f

1.1. Khtii ni?m nghia V{l dan s~

Khai ni~m nghla V\l dan S\I duQ'c quy dinh t~i DiSu 280 BLDS: "Ngh'ia v¥ dan Sf! la vi¢c ma thea do, mQt hoijc nhiJu chu th~ (ben co nghia v¥) phai chuy~n giao vq,t, chuy~n giao quyJn, tra tiJn hoijc giizy ta co gia, thvc hi¢n cong vi¢c khac hoijc khong dU(1c thf!c hi¢n cong vi¢c nhizt djnh vi l(1i ich cua mQt hoijc nhiJu chu th~ khac (ben co quyJn)".

Theo quy dinh tren thi trong quan h~ nghIa V\l dan S\l phai co it nh~t la hai ben (ben co quySn, ben co nghla V\l) m6i ben co th@ co mQt ho~c nhiSu chu th@ tham gia. Ben co nghla V\l phai th\Ic hi~n yeu d.u cua ben co quySn, neu khong th\Ic hi~n, th\lc hi~n khong dUng yeu cAu thi phai ganh chiu h~u qua phap ly nh~t dinh.

1.2. IJai tlt{hlg cua nghia v{l dan s~

Khi tham gia van mQt quan h~ nghla V\l nh~t dinh, cac chu th@ se th\Ic hi~n quySn yeu cAu cua minh va ben kia phai th\lc hi~n dUng cac yeu cAu do. Hanh vi cua cac chu th@ tac dQng van mQt v~t C\l th@ rna cac ben da th6a thu~. V ~t do la d6i tuqng cua nghla V\l. Trong quan h~ khac hanh vi cua cac chu th@ tac dQng den mQt cong vi~c nh~t dinh. Cong vi~c da duQ'c xac dinh la d8i tuqng cua nghla V\l. D8i tuqng cua nghia V\l dan S\I phai bao dam cac yeu cAu sau:

- D8i tuqng cua nghla V\l phai duQ'c xac dinh truac. Khi tham gia vao quan h~ nghla V\l, cac chu th@ phai th6a thu~ C\l th@, ro rang se chuySn giao v~t gi, da co

trong hi~n t~i ho~c se co trong tuong lai; n~u la mQt cong vi~c, thi cong vi~c gi, chfrt luQ1lg, k~t qua cong vi~c do nhu th~ nao?

- D6i tuQ1lg cua nghla v\lla tai san duQ'c phep giao dich ho~c cong vi~c co th€

th\fc hi~n duQ'C rna phap lu~t khong cfrm, khong trai v6'i d~o duc xa hQi.

N~u d6i tuQ1lg cua nghla V\l la v~t thi v~t nay khong bi phap lu~t cfrm giao dich. N~u la v~t h~ ch~ giao dich thi khi chuy€n giao cho chu th€ khac phai tuan thu thea quy dinh cua Nha nu6'c v~ chuy€n giao do (vang, ngo~i t~ ...).

1.3. Cae yiu ta eua nghia v{l dan sIf

1.3.1. Chit thJ

V m tu cach la mQt quan h~ phap lu~t dan S\f, nghla V\l g6m ba y~u t6 hQ'P thanh: Chu th€, khach th€, nQi dung. Chu th€ cua nghla V\lla ca nhan, phap nhan, t6 chuc khong co tu cach phap nhan tham gia vao qllan h~ nghla V\l rna hQ co cac qlly~n, nghla V\l do phap lu~t quy dinh ho~c do th6a thu~. Cac chu th€ tg minh ho~c uy quy~n cho nguai khac th\fc hi~n cac quy~n va nghla V\l do. N~u ben co quy~n ho~c ben co nghla V\l th\fc hi~n khong dUng quy~n ho~c nghla V\l cua minh thi thea yeu d.u cua ben kia phai th\fc hi~n dung qlly~n va nghla V\l do; trong truO'ng hQ'P gay thi~t h~i, thi phai b6i thUO'ng thi~t h~i.

Trong quan h~ nghla V\l, tu cach cua cac chu th€ co th€ bi thay d6i, my thuQc vao quan h~ nghla V\l do la song V\l hay don V\l. Trong quan h~ song V\l, n~u mQt ben chu th€ vila mang quy~n vila mang nghIa V\l, thi quy~n cua chu th€ nay tuong lIng v6'i nghla V\l cua chu th€ kia va nguQ'c l~i.

1.3.2. Khach thJ

Khach th€ cua quan h~ phap lu~t dan S\f v~ nghla V\lla cac hanh vi cua cac chu th€ nhu: Chuy€n v~t, chuy€n qlly~n ho~c th\fc hi~n, khong th\fc hi~n mQt cong vi~c. Hanh vi cua cac chu th€ duQ'c th€ hi~n dum hai d~ng: Hanh dQng va khong hanh dQng. Thong qua cac hanh vi nay rna cae chu th€ th6a man duQ'c nhu du cua minh. NguQ'c l~i, n~u khong th\fc hi~n dUng cac hanh vi do se xam h~i d~n lQ'i ich cua ben kia. Hanh vi cua cac chu th€ phai phil hQ'P v6'i quy dinh cua phap 111~t va khi th\fc hi~n khong duQ'c gay thi~t h~i cho nguai khac.

1.3.3. N6i dung

Trong nghla V\l, ngum co quy~n se th\fc hi~n quy~n yeu cAu cua minh d6i v6'i nguai co nghla V\l. Ben kia (nguai co nghla V\l) phai th\fc hi~n cac hanh vi thea yeu cAu cua ben co quy~n. T6ng hQ'P cac quy~n va cac nghla V\l cua chu th€ trong mQt quan h~ nghla V\l t~o thanh nQi dung cua quan h~ phap lu~t v~ nghla V\l.

Trong quan h~ nghla V\l co nhi~u chu th€

tham gia, phai xac dinh m6i chu th€ duQ'c phep th\fc hi~n cac yeu cAu nao va nguQ'c l~i chu th€ khac phai th\fc hi~n

nghia V\l do dSn dau, ill do m6'i co thS xac djnh duQ'c chu thS nao dli thgc hi~n xong nghia V\l va chu thS nao chua thgc hi~n xong nghia V\l.

1.4. Can ell- phat sinh nghla VII 1.4.1. HfJP d6ng dan S1!

HfJP d6ng la S1! ki¢n phap If ph6 biin liIm phat sinh ngh'la v¥. HfJP d6ng dan Sf! la S1! thoa thu(in eua cac ben lam phat sinh, thay a6i, cham din quyJn, ngh'la v¥ dan S1!.

1.4.2. Hanh vi phap If don phuong

Khac v6'i hQ'P d6ng dan sg, hanh vi phap ly dan phuang la hanh vi cua mQt chu thS, hQ tg mlnh thgc hi~n mQt hanh vi phap lY. Hanh vi nay se la can cil phat sinh nhUng h~u qua phap ly, nSu co chu thS thil hai tham gia. Vi d\l nhu: Hila thuOng, thi co giai. ..

Trong truOng hQ'P tren, ben tuyen b6 hila thuOng co nghia V\l tra thuOng ho~c

trao giai thuOng nhu dli cong b6.

1.4.3. Chiim hfiu, sir d¥ng tai scm hoijc aU<;1c l<;1i vJ tai scm khong co din CtC

-'"

phap lu(it

Thong thuOng, chu So' hfru tg mlnh thgc hi~n vi~c chiSm hfru, sir d\lllg tai san ho~c chuySn cho nguai khac chiSm hfru, sir d\lllg tai san (cho muQ'll, giri giu, cho thue...).

Trong th\lc tS co nhieu truOng hQ'P nguai khong phai chu So' hfru co hanh vi bat hQ'P phap nhu: TrQm c~p, cu6'p ho~c mua tai san bi trQm c~p rna minh biSt. Ho~c co truOng hQ'P mQt nguai tg nhien co tai san rna chinh hQ cling khong biSt tai san do la cua nguai khac, hQ coi tai san do la cua minh (nh~ thira tien cua nguai khac tra...). NhUng truOng hQ'P tren la can cil phat sinh quan h~ nghia V\l giua nguai dang co tai san cua nguai khac vO'i chu So' hfru ho~c nguai chiSm hfru hQ'P phap tai san do. Nguai chiSm hfru, sir d\lllg, duQ'c lQ'i ve tai san cua nguai khac rna khong co can cil phap lu~t co nghia V\l hoan tra tai san do va b6i thuOng thi~t h~i nSu co.

.......

1.4.4. Gay thi¢t hf;li do hanh vi trai phap lu(it Khi mQt chu thS co hanh vi trai phap lu~t xam ph~ dSn tinh m~g, silc khoe, tai san ho~c danh dg, nhan phfun cua chu thS khac thl chu thS gay thi~t h~i co nghia V\l kh~c ph\lc h~u qua do hanh vi trai phap lu~t cua mlnh gay ra nhu: Chi phi dS ph\lc h6i tinh tr~g suc khoe cua ngum bi thi~t h~i; sira chua tai san bi hu hong, b6i thuOng thi~t h~i ve tai san bi mat, bi hao h\lt ho~c nhUng chi phi khac dS kh~c ph\lc h~u qua thi~t h~i do hanh vi trai phap lu~t gay ra.

1.4.5. Thf!C hi¢n cong vi¢c khong co uy quyJn

100

TruOng hqp mQt ngum tg th\lc hi~n mQt cong vi~c n<10 do cua nguai khac rna khong co uy quySn cua nguai chu sa hfru cong vi~c, thi phai th\lc hi~n cong vi~c do vi IQ'i feh cua ngum chu sa hfru cong vi~c. Sau khi th\lc hi~n xong cong vi~c, nguai tg th\lc hi~n cong vi~c khong co uy quySn phai ban giao kSt qua cong vi~c cho nguai chu sa hfru cong vi~c va co quySn yeu cdu chu sa hfru cong vi~c do phai hoan tra cho minh nhiing chi phi cdn thiSt d@ th\lc hi~n cong vi~c. NSu trong qua trinh th\lc hi~n, nguai tg th\lc hi~n cong vi~c khong co uy quySn gay thi~t hlili d6i v6i cong vi~c do thi phai b6i thuOng thi~t hlili cho nguai chu sa hfru cong vi~c.

1.4.6. Cac can Cll khac do phap lugt quy dtnh Cac quySt dinh cua co quan nha nu6c co thfun quySn, quySt dinh hoi[lc ban an

co hi~u l\lc phap lu~t.

1.5. Th{lc hi?n nghia vII dan s{l

1.5.1. Khai ni¢m th1!c hi¢n ngh'la v¥ dcin S1!

Sau khi quan h~ nghia V\l dan S\l da phat sinh, cac chu th@ th\lc hi~n quySn va nghia V\l cua minh nhu da thoa thu~ hoi[lc do phap lu~t quy dinh. Cac chu th@ phai th\lc hi~n dUng cac quySn va nghia V\l cua minh nhu: dung vS d6i tuqng, dia di@m, thai h~, phuong thuc...

TruOng hqp cac ben khong th\lc hi~n dung nhiing nQi dung tren thi phai chiu

trach nhi~m dan S\l.

1.5.2. Nguyen ttic th1!c hi¢n ngh'lQ V¥

Nguai co nghia V\l dan S\l phai th\lc hi~n nghia V\l cua minh mQt cach trung

th\lc, theo tinh thdn hqp tac, dung cam kSt, khong trai phap lu~t, dlilO duc xa hQi.

TruOng hqp nghia V\l phat sinh theo hqp d6ng thi cac ben phai th\lc hi~n dung cac diSu khoan da thoa thu~, quySn va nghia V\l cua minh do phap lu~t quy dinh d6i v6i 10lili hqp d6ng do rna cac ben tham gia.

NSu nghia V\l ngoai hqp d6ng nhu: Nghia V\l phat sinh do gay thi~t hlili thi nguai gay thi~t hlili phcii kh~c ph\lc toan bQ h~u qua do hanh vi trai phap lu~t gay ra...

Ban ch~t cua quan h~ dan s\lla tg nguy~n va vi IQ'i ich cua cac ben. Cho nen, khi da tham gia vao mQt quan h~ dan S\l nao do, cac ben phcii t\l giac th\lc hi~n dung quySn va nghia V\l cua minh va khong duQ'c lira d6i, ep bUQc nhau d@ muu cdu IQ'i ich cho rieng minh hoi[lc cho ngum thu ba.

1.6. Phan IOf!.i nghia vII dan S{l

1.6.1. Ngh'la V¥ lien dai

101

La lo~i nghia V\l rna trong do ben co nghia V\l ho~c ben co quyen co ill hai ngum tr6 len tham gia. N€u ben co nghia V\l co nhieu nguai thl ngum co quyen duQ'c phep yeu cftu rnQt nguai co nghia V\l thlJc hi~n tooo bQ nghia V\l. Trang truang hQ'P ben co quyen co nhieu ngum thl rnQt nguai co quyen thay rn~t tat ca nguai khac yeu cftu ben co nghia V\l phai thlJc hi~n tooo bQ nghia V\l. Khi ben co quyen dii ti€p nh~ tooo bQ nghia V\l do ben co nghia V\l thlJc hi~n thl nghia V\llien d6i chb dfu va phat sinh nghia V\l hooo l~i giua nhUng ngum co quyen lien d6i ho~c co nghia V\llien d6i (n€u co). Nghia V\llien d6i duQ'c phat sinh do cac ben thoa thu~ ho~c do phap lu~t quy dpm.

1.6.2. Nghia v¥ rieng re

Truang hqp nhieu nguai cimg tham gia vao rnQt quan h~ nghia V\l rna cac quyen ho~c nghia V\l cua rn6i nguai dQc l~p v6i nhau thi quyen cua ai nguai do yeu cftu va nghia V\l cua ai nguai do phai thlJc hi~n. Nguai nao thlJc hi~n quyen yeu cftu cua rninh xong ho~c thlJc hi~n nghia V\l xong thi quan h~ nghia V\l chb dfu dBi v6i nguai do.

1.6.3. Nghia v¥ theo ph6n

thlJc

N€u dBi tuqng cua nghia V\l co th€ phan chia duQ'c thanh rung phftn d€ ~W~~~V\l~~~~~~~V\l~~~ phuong thuc, dia di€rn nhu dii thoa thu~.

Truang hQ'P nguai co nghia V\l vi ph~ phftn nghia V\l nao thi phai chiu trach nhi~rn dan SlJ dBi v6i phftn nghia V\l do va can cu vao thai hcp1 cua rung phftn nghia V\l d€ xac dpm thm di€rn b~t dftu thai hi~u kh6i ki~n ve vi ph~ nghia V\l.

. 1. 7. Trach nhiem dan su

1. 7.1. Khai ni¢m trach nhi¢m dan S1l

---

La h~u qua phap ly duQ'c ap d\lllg dBi v6i nguai vi ph~ nghia V\l cua rninh. Trach nhi~rn dan SlJ thuang rnang tinh chat tai san vi hanh vi kh~c ph\lc h~u qua cua ngum vi ph~ lien quan d€n rnQt tai san nhat dpm (sua chua tai san, b6i thuang thi~t h~i) ho~c rnang tinh chat phi tai san (b6i thuang thi~t h~i ve tinh thftn,...). Nha nu6c ap d\lllg cac bi~n phap cuang ch€ dBi v6i nguai vi ph~ nh~rn rn\lc dich kh6i ph\lc l~i tinh trcp1g tai san va cac quyen, lQ'i ich ban dftu cho nguai bi viph~.

-...

1.7.2. Phan 100;zi trach nhi¢m dan S1l do vi phgm nghia v¥ * Trach nhi¢m th1lc hi¢n dung nghia v¥

Truang hqp nguai co nghia V\l kh6ng thlJc hi~n, thlJc hi~n kh6ng dung, kh6ng dfty du nghia V\l cua rninh thl bUQc he;> phai thlJc hi~n dUng cac nghia V\l do d€ dap Ung yeu cftu cua ben co quyen. Nguai co nghia V\l co th€ kh6ng thlJc hi~n dUng ve

102

ddi tuQllg, dia diem, thai gian ho?c phuong thuc thlJc hi~n ngh'ia V\l tuy chua gay thi~t h~i vS tai san cho ben c6 quySn, nhung ben vi ph~ v§n phai thlJc hi~n dUng cac ngh'ia V\l d6 theo thoa thu~ ho?c theo quy djnh cua phap lu~t.

* Tritch nhi¢m b6i thuimg thi¢t hg,i (xem them ph{m B6i thuimg thi¢t hg,i ngoiJi

h<;!p d6ng)

Khi mQt nguai thlJc hi~n khong dUng ngh'ia V\l rna gay thi~t h~i eho nguai co quySn ho?c mQt nguai co hanh vi trai phap lu~t gay thi~t h~i vS tili san, tinh m~ng, sue khoe cho nguai khac thi giua nguai gay thi~t h~i va nguai bi thi~t h~i phat sinh mQt quan h~ ngh'ia V\l vS b6i thuang thi~t h~i. DiSu ki~n phat sinh trach nhi~m b6i thuang thi~t h~i:

- C6 thi¢t hg,i

Nguai vi ph~m ngh'ia V\l cua minh ho?c co hanh vi trai phap lu~t xam ph~ dSn tili san, tinh m~g, suc khoe, danh dlJ, uy tin eua nguai khac rna gay ra thi~t h~i vS tili san cho nguai bi thi~t h~i thi phai b6i thuang toan bQ thi~t h~i do.

Thi~t h~i lil SlJ hao h\lt, mAt mat vS tili san, giam sut vS suc khoe, t6n thAt tinh thAn... Truang hgp thi~t h~i vS tinh m~g, suc khoe, danh dlJ, uy tin nSu lam phat sinh thi~t h~i vS tili san thi nguai gay thi~t h~i phai b6i thuang nhfrng thi~t h~i vS tai san do.

Thi~t h~i vS tinh thAn khong the xae djnh duQ'c C\l the gia tri la bao nhieu, vi v~y, nguai gay thi~t h~i phai b6i thuang mQt khoan tiSn bil d~p t6n thAt vS tinh thAn cho nguai bi thi~t h~i.

- Nguai gay thi¢t hg,i c6Z6i

----

+ L6i cd y: Nguai khong thlJc hi~n ngh'ia V\l ho?c co hanh vi trai phap lu~t rna nh~ thuc dUQ'e ro hanh vi cua minh se gay ra mQt h~u qua xAu eho nguai khac, nhung v§n thlJc hi~n hanh vi do. Nguai gay thi~t h~i co the mong mu6n h~u qua do dSn ho?c khong mong mudn h~u qua do xay ra nhung de m?c no xay ra.

+ L6i vo y: Khi mQt nguai thlJc hi~n mQt hanh vi rna khong thAy truae hanh vi do se gay ra thi~t h~i m?e dil co the biSt truae ho?c bUQc phai biSt truac h~u qua se xay ra.

Ngoai cae diSu ki~n tren, trong khoa hQc phap ly con phan lo~i dlJa tren cac ySu t6 khac, til do xac dinh ehinh xae trach nhi~m dan SlJ cua nguai gay thi~t h~i, nhu: Xet hanh vi trai phap lu~t va mdi quan h~ nhan qua giua hanh vi trai phap lu~t va thi~t h~i xay ra.

2. Cae bi?n phap bao dam thVe hi?n nghia v{l dan sV 2.1. cam e8 tai san 2.1.1. Khiti ni¢m cam c6 tiJi sim

103

cAm c6 tai san la vi~c mQt ben (ben cAm c6) giao tai san thuQc quy€n So' hfru cua minh cho ben kia (ben nh~ cAm c6) d~ bao dam th\lc hi~n nghTa Y\l dan S\l. Trong truOng hgp ben co nghTa Y\l khong th\lc hi~n nghTa Y\l, th\lc hi~n nghTa V\l khong dUng h~ ho~c th\Tc hi~n khong dAy du nghTa V\l cua minh, thi ben co quy€n se xli ly tai san cAm c6 do d~ thanh toan nghTa V\l

2.1.2. n6i tU(1ng eua eam e6 tili scm

D6i tugng cua cAm c6 la tai san (dQng san, bat dQng san). D6i tugng cua cAm c6 la tai san phai dugc phep giao dich va thuQc quy€n So' hfru cua ben cAm c6 tai san ho~c nguai cAm c6 co quy€n diM do~t tai san do (tai san dugc nguai khac cho phep cAm c6, tai san trong doanh nghi~p Nha nu6'c).

Nhi1ng tai scm va quyJn tai scm sau ddy kh6ng dU(Je eam e6:

- Tai san khong dugc phep giao dich;

- Tai san dang bi tranh chap;

- Tai san bi niem phong d~ thi hanh an;

- Tai san dang bi cO' quan nha nu6'c co thfun quy€n gift;

- Cac quy€n tai san gfulli€n v6'i nhan than (quy€n yeu cAu cap duoog)...

2.1.3. ffinh thue eua eam e6

Hinh thuc cAm c6 bimg van ban. Vi~c cAm c6 co th~ l~p thanh van ban rieng ho~c ghi ngay vao trong hgp d6ng chinh (hgp d6ng cho Yay). N~u l~p rieng van ban cAm c6 thi can phai th~ hi~n nQi dung C\l th~ la bao dam cho hgp d6ng nao, gia tri hgp d6ng la bao nhieu... N~u tai san cAm c6 dam bao cho nhi€u nghTa Y\l thi phai l~p thanh nhi€u ban va dang ki cAm c6.

2.1.4. QuyJn va ngh'la v¥ eua eae ben * Ben nh4n eam e6 Ben nh~ cAm c6 co nghTa Y\l gift gin, bao quan tai san cAm c6, khong dugc sli d\lllg t

* Ben eam e6 Ben cAm c6 la nguai co nghTa Y\l trong hgp d6ng chinh, co nghTa Y\l chuy~n tai san thuQc quy€n So' hfru cua minh cho ben nh~ cAm c6 gift. N~u t

TruOng hgp ngum nh~ cAm c6 phai chi phi bao quan tai san cAm c6 thi phai

thanh toan nhiing chi phi do.

104

Ben cfun c6 co quySn yeu cftu ben oo~ cfun c6 hooo tni tai san khi thvc hi~n

xong nghla V\! cua minh trong hgp d6ng chinh.

2.1.5. Xu If; tiJi scm cdm c6

Khi dSn h~ thvc hi~n nghla V\l chinh rna ben cftm c6 khong thvc hi~n nghla V\! cua miOO thi ben oo~ cfun c6 co quySn xu ly tai san cfun c6 OOu dti thoa thu~ trong hgp d6ng cftm c6 ho~c co quySn ban dAu gia theo quy dinh cua phap lu~t. Ben oo~ cftm c6 dugc Uti tien thanh toan ill s6 tiSn ban tai san cftm c6.

Trong truOng hgp tai san dugc dimg d~ cfun c6 co OOiSu v~t thi ben nh~ cfun c6 dugc chQn tai san C\! th~ d~ xu ly, tm tWOng hgp co thoa thu~ khac. Ben OO~n cfun c6 chi dugc xu ly s6 tai san cftn thiSt tuong Ung v6'i gia trj cua nghla V\l dugc bao dam; nSu xu ly qua s6 tai san cAn thiSt va gay ra thi~t h~i cho ben cAm c6 thi phai b6i thuOng thi~t h~i cho ben cfun c6.

TiSn ban tai san cftm c6 dugc su d\lllg d~ thanh toan nghla V\l cho ben nh~ cAm c6 sau khi trir chi phi bao quan, ban Uli san va cac chi phi cftn thiSt khac co lien quan d~ xu ly tai san cfun c6; trong tWOng hgp nghla V\l dugc bao dam la khoan yay thi thanh toan cho ben oo~ cfun c6 theo thu tv ng g6c, ltii, tiSn ph~t, tiSn b6i thuOng thi~t h~i nSu co; nSu tiSn ban con thira thi phai tra l~i cho ben cAm c6; nSu tiSn ban con thiSu thi ben cAm c6 phai tra tiSp phftn con thiSu do.

2.2. Thi chap tizi san

2.2.1. KhiJi ni¢m thi chap tiJi scm

ThS chAp tai san la vi~c mQt ben (ben thS chAp) dimg tai san thuQc So' hfru cua miOO d~ bao dam thvc hi~n nghla V\l dan sv d6i v6'i ben kia (ben oo~ thS chAp) va khong chuy~n giao tai san do cho ben oo~ thS chAp.

2.2.2. tJ6i tU(lflg cua thi chap

Trong truOng hgp thS chAp tooo bQ bAt dQng san, dQng san co v~t ph\! thi v~t

ph\! cua bAt dQng san, dQng san do cling thuQc tai san thS chAp.

Trong truOng hgp thS chAp mQt phftn bAt dQng san, dQng san co v~t ph\! thi v~t

ph\! thuQc tai san thS chAp, trir truOng hgp cac ben co thoa thu~ khac.

Tai san thS chAp cling co th~ la tai san dugc hiOO thanh trong tuong lai.

Tai san thS chAp do ben thS chAp gift. Cac ben co th~ thoa thu~ giao cho

nguai thft ba gift tai san thS chAp.

Vi~c thS chAp quySn su d\lllg dAt dugc thvc hi~n theo quy djnh t~i cac diSu ill DiSu 715 dSn DiSu 721 cua BLDS va cac quy dinh khac cua phap lu~t co lien quan.

Tai san dem thS chAp phai la OOUng tai san dugc phep lUll thong va phai ban

dugc.

105

2.2.3. Hinh thuc cua thi chap

Th€ chAp Uti san phai duQ'C l~p thanh van ban, co the l~p thanh van ban rieng ho~c ghi trong hQ'P dAng chiOO. Trong truOng hQ'P phap lu~t co quy diOO thi van ban th€ chAp cong chUng, chUng th\lc ho~c dang kY.

2.2.4. QuyJn va ngh'la v¥ cua cac ben * Ben nhrJn thi chap: Ben oo~ th€ chAp Uli san co cac quy~n sau day:

- Yeu cAu ben thue, ben muQ'll tai san th€ chAp trong truOng hQ'P quy diM t~i khoan 5 Di~u 349 cua BLDS phai chb dill vi~c siC d\mg tai san th€ chAp, neu vi~c su d\lllg lam mAt gia tri ho~c giam sut gia tri cua tai san do;

ho~c gay kho khan cho vi~c su d\lng, khai thac tai san the chAp;

- DuQ'c xem xet, kiem tra tr\lc tiep tai san the chAp, OOung khong duQ'c can tra

- Yeu cAu ben the chAp phai cung cAp thong tin v~ th\lc tr~g tai san the chAp;

- Yeu cAu ben the chAp ap d\lllg cac bi~n phap cAn thiet de bao toan tai san, gia tri tai san trong truOng hQ'P co nguy co lam mAt gia tri ho~c giam sut gia tri cua Uli san do vi~c khai thac, su d\lng;

- Yeu cAu ben the chAp ho~c nguO'i thu ba gift tai san the chAp giao tai san do cho miOO de xu ly trong truOng hQ'P d€n h~ th\lc hi~n nghia V\l rna ben co nghia V\l khong th\lc hi~n ho~c th\lc hi~n khong dUng nghia V\l;

- Gicim sat, kiem tra qua trinh hinh thanh tai san trong truOng hQ'P oo~ the

chAp bfulg tai san hiOO thanh trong tuang lai;

- Yeu cAu xu ly tai san the chAp thea quy diM t~i Di~u 355 ho~c khoan 3 Di~u

336 cua BLDS va duQ'C Uti tien thanh toano

- Co quy~n yeu cAu ben the chAp chuyen giao cac giAy to' chUng oo~ quy~n sa hfru tai san the chAp. Co quy~n yeu cAu xu ly tai san the chAp thea th6a thu~ ho~c thea phap lu~t quy diM.

- Ben oo~ the chAp co nghia V\l gift gin giAy to' chUng oo~ quy~n sa hfru tai san the chAp rna ben the chAp chuyen cho va tra l~i giAy to' do neu ben the chAp th\lc hi~n xong nghia Vl,l. * Ben thi chap:

Bao quan, gift gin tai san the chAp;

106

- Ap d\lllg cac bi~n phap cAn thiet de khAc ph\lc, kS ca phai ngirng vi~c khai thac cong d\lllg tai san the chAp neu do vi~c khai thac do rna tai san the chAp co nguy co mAt gia tri ho~c giam sut gia tri;

- Thong bao cho ben nh~ thS chap vS cac quySn cua nguai thtr ba d6i v6'i Uti san thS chap, nSu co; trong truang hQ'P khong thong bao thi ben nh~n thS chap co quySn huy hQ'P d6ng thS chap tai san va yeu cAu b6i thuang thi~t h~i ho~c duy tri hQ'P d6ng va chap nh~ quySn cua nguai thu ba d6i v6'i tai san thS chap;

- Khong duQ'c ban, trao d6i, t~g cho tai san thS chap, trir truOng hqp quy dinh

t~i khoan 3 va khoan 4 DiSu 349 cua BLDS;

- DuQ'c khai thac cong dl)l1g, huemg hoa lQ'i, lQ'i mc ill tai san, trir truang hQ'P

hoa lQ'i, lQ'i mc cling thuQc tai san thS chap theo th6a thu~;

- DuQ'c dAu tu d8lam tang gia tri cua tai san thS chap;

- DuQ'c ban, thay thS tai san thS chap, nSu tai san do la hang hoa luan chuy8n

trong qua trinh san xuat, kinh doanh;

- Trong truOng hQ'P ban tai san thS chap la hang hoa luan chuy8n trong qua trinh san xuat, kinh doanh thi quySn yeu cAu ben mua thanh toan tiSn, s6 tiSn thu duQ'c ho~c tai san hinh thanh ill s6 tiSn thu duQ'c tra thanh tai san thS chap thay thS cho s6 tai san dii ban;

- DuQ'c ban, trao d6i, t~g cho tai san thS chl1p khong phai la hang hoa luan

chuy8n trong qua trinh san xUl1t, kinh doanh, nSu duQ'c ben nh~ thS chap d6ng y;

- DuQ'C cho thue, cho muQ'll tai san thS chap nhung phai thong bao cho ben thue, ben muQ'll biSt vS vi~c tai san cho thue, cho muQ'll dang duQ'c dUng d8 thS chl1p va phai thong bao cho ben nh~ thS chl1p biSt;

- Nh~ l~i tai san thS chl1p do nguai thu ba giu, khi nghTa V\l duQ'c bao dam bfug thS chap chl1m dtrt ho~c duQ'c thay thS bfug bi~n phap bao dam khac nhu chuy8n cac gil1y to' chUng nh~ quySn sa hUll tai san cua minh cho ben nh~ thS chap. NSu ben thS chap thgc hi~n xong nghTa V\l cua minh thi co quySn yeu cAu ben nh~n thS chap tra l~i gil1y to' rna minh dii chuy8n cho. Ben thS chap co quySn su dl)l1g tai san thS chl1p nhung khong duQ'c diM do~t cho ngum khac.

2.2.5. Xu If; tiJi scm thi chdp

DuQ'c ap dl)l1g nhu xu ly tai san cAm c6.

2.3. Bao liinh

2.3.1. Kh6i ni?m

Bao lanh la vi~c nguai thtr ba (ben bao lanh) cam kSt v6'i ben co quySn (ben nh~ bao lanh) se thgc hi~n nghTa V\l thay cho ben co nghTa V\l (ben duQ'c bao lanh), nSu khi dSn thai h~ rna ben duQ'c bao lanh khong thgc hi~n ho~c thgc hi~n khong dUng nghTa V\!. Cac ben cling co th8 th6a thu~ vS vi~c ben bao lanh chi phai thgc hi~n nghTa V\l khi ben duQ'c bao lanh khong co kha nang thgc hi~n nghTa V\l cua minh.

107

2.3.2. Hinh thue eua bao liinh

Vi~c bilO lanh phai dugc l~p thanh van ban, co th~ l~p thanh van ban rieng ho~c ghi trong hgp d6ng chinh. Trong truang hgp phap lu~t co quy dinh thi van ban bao lanh phai dugc cong chUng ho~c chUng th\lc.

- ' /

2.3.3. Quyen va nghia V\l cua cac ben trong hilO lanh * Ben nh(m bao liinh:

La ben co quy€n

trong nghla V\l chinh, co quy€n yeu cAu ben bao lanh phai ~~~~~~~~~~~~V\l~~~~~ xu ly tai san Clla ben bao lanh nhu da thoa thu~ ho~c yeu cAu ban ddu gia tai san cua ben bao lanh khi ben dugc bao lanh th\lc hi~n khong dUng ho~c khong th\lc hi~n nghla V\l Clla minh. * Ben bao liinh: La nguai thu ba khong trvc ti~p tham gia nghla V\l chinh nhung se th\lc hi~n nghla V\l thay cho ben co nghia V\l trong quan h~ nghia V\l chinh (nguai dugc bao lanh). Ben bao lanh co nghia V\l phai th\lc hi~n thay cho nguai dugc bao lanh n~u nguai dugc bao lanh khong th\lc hi~n ho~c th\lc hi~n khong dUng nghla V\l.

Nhu v~y, h~t h~ phai th\lc hi~n nghia V\l rna nguai dugc bao lanh khong co kha nang th\lc hi~n nghla V\l ho~c co kha nang nhung khong th\lc hi~n nghia V\l thi ben bao lanh phai th\lc hi~n thay. Nghla V\l dugc chuy~n ill nguai dugc bao lanh cho nguai bao lanh. Tuy nhien, quan h~ nghla V\l chua chb dm giiia nguai dugc trong quan h~ nghla V\l chinh. Trong truang hgp ben bao lanh va ben co quy€n nh~ bao lanh mien vi~c th\lc hi~n nghla V\l cho ben bao lanh thi ben dugc bao lanh v§n phai th\lc hi~n nghla V\l df>i v6'i ben nh~ bao lanh, trir truang hgp co thoa thu~ ho~c phap lu~t co quy dinh phai lien d6'i th\lc hi~n nghla V\l bao lanh.

Trong truang hgp chi mQt nguai trong sf> nhi€u nguai cimg nh~ bao lanh lien d6'i dugc mien vi~c th\lc hi~n phAn nghla V\l bao lanh clla minh thi nhUng nguai khac v§n phai th\lc hi~n nghla V\l bao lanh clla hQ.

N~u mQt nghla V\l co nhi€u nguai cimg bao lanh thi can phai thoa thu~ v€ ph~ vi va phuong thuc bao lanh. N~u cac ben khong thoa thu~ thi tdt ca nhUng nguai bao lanh co nghla V\l lien d6'i cimg bao lanh cho ben co nghla V\l. Ben nh~ bao lanh co quy€n yeu cAu mQt trong nhUng ngum bao lanh phai th\lc hi~n toan bQ nghla V\l bao lanh. N~u ben nh~ bao lanh mien vi~c th\lC hi~n nghla V\l cho mQt nguai bao lanh thi nhUng nguai bao lanh con l~i v§n co nghla V\l lien d6'i th\lc hi~n vi~c bao lanh.

2.3.4. Ch6m dm vi¢e bao liinh

Bao lanh dugc chb dm trong nhUng truang hgp sau:

108

- N ghra Vl,l duQ'c bao dam bfulg bao 1anh chAm dlit;

- Vi~c bao Hinh duQ'c huy b6 ho~c duQ'c thay th@ bfulg bi~n phap bao dam

khac·,

- Ben bao 1anh da thvc hi~n nghra Vl,l bao 1anh;

- Theo th6a thu~ cua cac ben.

2.4. Dijt c!Jc

2.4.1. Khili ni¢m

khac d€

D~t CQC 1a vi~c rnQt ben giao cho ben kia rnQt khoan tien ho~c tai san co gia tri lam tin va dam bao cho vi~c giao k@t ho~c thvc hi~n hQ'P d6ng dan sv.

Vi~c d~t CQC duQ'c dam bao cho giai do~ nao cua rnQt hQ'P d6ng my thuQc vao sv th6a thu~ cua cac ben. D€ chuc1n bi cho vi~c d~t CQC, thong thuOng nhfmg ngmJi co tai san 1a d6i tugng cua hQ'P d6ng chuful bi ki k@t yeu cAu ben kia d~t rnQt s6 tien ho~c tai san d€ bao dam cho vi~c ki k@t hQ'P d6ng. Khi rnQt ben da d~t tien ho~c tai san ho~c da nh~ tien ho~c tai san cua nguai khac se ki k@t hQ'P d6ng n@u khong ki hQ'P d6ng thi se bi xu 1y tai san d~t CQC. D6i v6'i ben d~t CQC khi d~t tien ho~c tai san hQ th€ hi~n sv quy@t tam cua rninh 1a se tham gia hQ'P d6ng. Vi v~y, d~t CQC vila 1a d~t rnQt "niern tin" vila 1a bi~n phap dam bao cho vi~c ki k@t hQ'P d6ng.

Co th€ cac ben da ki hQ'P d6ng r6i v§n th6a thu~ ve vi~c d~t CQC d€ dam bao cho vi~c thvc hi~n hQ'P d6ng. N@u rnQt ben khong ti@p 1\1c thvc hi~n hQ'P d6ng, ngoai vi~c chiu trach nhi~rn dan sv theo hQ'P d6ng rna con bi xu 1y tai san d~t CQC.

Ngoai ra, cac ben co th€

th6a thu~ d~t CQC dam bao cho vi~c ki k@t va thvc hi~n hQ'P d6ng. TruOng hQ'P nay, cac ben vi ph~ a giai do~ nao thi xu 1y tai san d~t CQC agiai do~ do.

Tai san d~t CQC vira rnang tinh chAt dam bao nghra Vl,l, vira 1a rnQt s6 tien thanh

toan nghra Vl,l n@u ben d~t CQC thvc hi~n t6t nghra Vl,l cua rninh.

2.4.2. Chit thi a(it crc * Ben nh(jn a(it crc: Ben nh~ d~t CQC 1a ben nh~ rnQt khoan tien ho~c kim khi qui, da quy ho~c cac v~t co gia tri khac (gQi 1a tai san d~t cQc) trong rnQt thai h~ d€ bao dam giao k@t ho~c thvc hi~n hQ'P d6ng dan sv.

Vi~c d~t CQC phai duQ'c l~p thanh van ban.

Trong truOng hQ'P hQ'P d6ng duQ'c giao k@t, thvc hi~n, thi tai san d~t CQC duQ'c tra 1C;li cho ben d~t CQC ho~c duQ'c trir d€ thvc hi~n nghra Vl,l tra tien; n@u ben d~t CQC ill ch6i vi~c giao k@t, thvc hi~n hQ'P d6ng, thi tai san d~t CQC thuQc ve ben nh~ d~t CQC; n@u ben nh~ d~t CQC ill ch6i vi~c giao k@t, thvc hi~n hQ'P d6ng, thi phai tra cho

109

ben d~t CQC Uii san d~t CQC va mQt khoan ti~n tuong duong gia tri tai san d~t CQC, trir truOng hgp co thoa thu~ khac.

* Ben di;it CQC: La ben d~t mQt sa ti~n, tai san cho ben kia d@ bao dam giao k€t ho~c th\Ic hi~n hgp d6ng dan S\I. TruOng hgp ben d~t CQC khong ki k€t ho~c th\Ic hi~n hgp d6ng thi mat sa ti~n, tai san d~t CQC. N€u ben d~t CQC ki hgp d6ng va th\Ic hi~n hgp d6ng thi co quy~n yeu cdu ben nh~ d~t CQC tra I~i cho minh sa ti~n, tai san d~t CQC ho~c se yeu cdu ben nh~ d~t CQC trir vao sa ti~n phai tra.

2.5. Kj Clff/C

2.5.1. Khai ni?m

.-.,

La vi~c mQt ben (nguOi thue) phai d~t mQt khoan ti~n ho~c tai san co gia tri d@ dam bao cho vi~c thue tai san. Thong thuOng gia tri tai san ki CUQ"C se 100 hon gia tri tai san thue vi khi ben thue khong tra I~i tcli san thue thi ben cho thue se xu Iy tai san do theo thoa thu~ ho~c theo quy diM cua phap Iu~t d@ trir vao ti~n thue va gia tri tai san cho thue.

2.5.2. QuyJn va nghla v¥ cua cac ben

"""

Ben ki cUQ"c: La nguO'i thue tai san co nghla V\l d~t cho ben kia (nguO'i cho thue tai san) mQt khoan ti~n ho~c tai san co gia tri khac d@ dam bao cho vi~c tra ti~n thue, tra I~i tai san thue.

TruOng hgp ben ki CUQ"C tra I~i tai san thue trong tinh tr~g ban ddu (khong tinh hao mon t\I nhien) thi co quy~n yeu cdu ben cho thue phai tra I~i tai san ki CUQ"C va thanh toan hgp d6ng thue tai san.

Ben nh~ ki CUQ"C: La nguO'i cho thue tai san co nghla V\l gift sa ti~n, tai san ki CUQ"C, khong dUQ"c su d\lllg tai san do. Khi h€t h~ cua hgp d6ng cho thue rna ben thue khong tra I~i tai san thue ho~c lam hu hong tai san thue thi ben nh~ ki CUQ"C co quy~n xu Iy tai san ki CUQ"C nhu thoa thu~ ho~c theo qui diM cua phap Iu~t.

2.6. Ki quy

2.6.1. Khai ni?m

Ki quy Ia mQt bi~n phap dam bao nghla V\l brmg cach ben co nghla V\l trong mQt quan h~ nghla V\l chinh phai gui mQt khoan ti~n ho~c kim khi quy, da quy va giay to' co gia tri vao mQt tai khoan phong toa t~i ngan hang. N€u ben co nghla V\l khong th\Ic hi~n ho~c th\Ic hi~n khong dUng nghla V\l rna gay thi~t h~i cho ben kia thi ngan hang (nai ki qui) thanh toan ho~c b6i thuO'ng thi~t h~i cho ben kia (ben co quy~n trong quan h~ nghla V\l chinh). 2.6.2. Cac ben trang kY quy

110

""'--

* Ben ki quy: La ben co nghi'a V\l trong mQt quan h~ hgp d6ng: De dam bao cho hgp d6ng nay duQ'c th\Tc hi~n t6t, ben co nghi'a V\l phai gui mQt khoan tiSn ho~c mQt s6 kim khi, da qui van tai khoan phong toa tlili ngan hang. TruOng hgp ben ki quy th\Tc hi~n t6t nghi'a V\l cua minh thi co quySn yeu cAu ngan hang tra llili tiSn ho~c tai san dft gifr nhung phai thanh toan cac chi phi dich V\l ngan hang.

* Ben nh(m ki quy: La ngan hang co nghi'a V\l thanh toan cho ben co quySn trong mQt hgp d6ng nSu ben ki quy khong th\Tc hi~n nghi'a V\l ho~c gay thi~t hlili cho ben co quySn.

2. 7. Tin chap

T6 chuc chinh tri - xft hQi tlili co s6 co the bao dam bfuIg tin chAp cho ca nhan, hQ gia dinh ngheo yay mQt khoan tiSn tlili ngan hang ho~c t6 chuc tin dl;mg khac de san xuAt, kinh doanh, lam dich V\l then quy dinh cua Chinh phU.

Vi~c cho yay co bao dam b~ng tin chAp phai duQ'c l~p thanh van ban co ghi ra s6 tiSn Yay, mvc dich Yay, thai hlilll Yay, Ifti suAt, quySn, nghi'a V\l va trach nhi~m cua nguai vay, ngan hang, t6 chuc tin dvng cho yay va t6 chuc bao dam.

3. HQ'P dAng dan s'!

3.1. Khcii ni?m

Hgp d6ng dan S\T la S\T thoa thu~ gifra cac ben nh~m lam phat sinh, thay d6i,

cham dill quySn, nghi'a vv dan S\T.

Nhu v~y, khi cac chu the thoa thu~ v6'i nhau va tren co So' do lam phat sinh, thay d6i, cham dill mQt ho~c nhiSu quySn ho~c nghi'a vv dan S\T thi gQi la hgp d6ng dan S\T. Tuy nhien, trong BLDS chi quy diM nhling hgp d6ng dan S\T thong dVng thuOng xay ra trong th\Tc tiSn, con cac lolili thoa thu~ khac duQ'c ap dvng nhling qui dinh chung vS hgp d6ng de giai quySt tranh chAp. Khi giai quySt cac tranh chAp vS hgp d6ng dan S\T, co quan ap dvng phap lu~t can phai can cu van thoa thu~ cua cac ben, van cac quy dinh cua phap lu~t vS hgp d6ng do, cac quy diM chung vS hgp d6ng va cac quy diM vS giao dich dan S\T de giai quySt cac tranh chAp vS hgp d6ng dan S\T.

3.2. Phiin loqi h(YJJ d6ng

- H(YJJ d6ng song v¥

La hgp d6ng rna trong do cac ben dSu co quySn va nghi'a vv. QuySn cua ben nay tuang Ung v6'i nghi'a V\l cua ben kia va nguQ'c llili. Khi th\Tc hi~n hgp d6ng song vv, can phcii xem xet hanh vi nao duQ'c th\Tc hi~n tru6'c, hanh vi nao sau va m6i ben co nhling quySn va nghi'a V\l gi, ill do xac diM trach nhi~m dan S\T cua cac ben khi vi ph~ nghi'a V\l.

111

- Hr;p d6ng don v¥

La hgp d6ng rna rnQt ben co quy~n, rnQt ben co nghla V\!. Ben co quy~n khong phiU thgc hi~n bftt cu rnQt nghla V\l nao d6i v&i ben kia. Nhu v~y, d6i v&i 10;;ti hgp d6ng nay cAn phai xern xet tnich nhi~rn dan sg cua ben co nghia V\lla chu yeu.

- Hr;p d6ng chinh

La hgp d6ng t6n t;;ti dQC l~p rna hi~u 19c cua no khong ph\! thuQc vao cac hgp d6ng khac. Cac chu thS co thS tham gia vao rnQt hgp d6ng nhftt dinh nhu: Mua ban, cho vay, cho thue... Day la nhiing hgp d6ng co thS t6n t;;ti dQc l~p ho~c n8u co cac bi~n phap dam bao nghia V\l kern theo thi hi~u Igc cua cac hgp d6ng tren khong ph\! thuQc vao hgp d6ng ph\!. N8u hgp d6ng ph\! vo hi~u thi hgp d6ng chinh vfut co hi~u 19c. Cac ben phai thgc hi~n nghia V\l da: phat sinh ill hgp d6ng chinh do.

.....

- Hr;p d6ng ph¥ La hgp d6ng duQ'C kY k8t nhfun bao dam cho hgp d6ng chinh va hi~u Igc cua no hoan toAD ph\! thuQc vao hgp d6ng chinh. N8u hgp d6ng chinh vo hi~u thi hgp d6ng ph\! khong co hi~u 19c, quy tAc nay khong ap dvng d6i v&i cac bi~n phap bao dam thgc hi~n nghla V\!. Chuc nang chu y8u cua hgp d6ng ph\! la dam bao hgp d6ng chinh. N8u hgp d6ng chinh khong duQ'c thgc hi~n thi hgp d6ng ph\! duQ'c thgc hi~n dS thanh toan nghia V\l cho hgp d6ng chinh.

- Hr;p d6ng vi [(Ii ich cua nguai thu ba Thong thuOng, cac ben tham gia hgp d6ng vi IQ'i ich cua chinh rninh nhu: Sa hUu, sir dvng tai san... ho~c nh~ duQ'c cac IQ'i ich phi v~t chftt khac. Tuy nhien, co nhUng truOng hgp nguai tham gia hgp d6ng khong phai vi lQ'i ich cua chinh rninh rna vi lQ'i ich cua nguOi thu ba. Nguai thu ba khong trgc ti8p kY k8t va thgc hi~n hgp d6ng nhung duQ'c huang lQ'i ich ill hgp d6ng do nguai khac kY k8t. Vi d\! nhu rnua hang hoa chuySn theo dia chi nhftt dinh ho~c giri buu phfun, buu ki~n qua buu di~n, rnua bao hiSrn cho nguai thir ba... Trong cac hgp d6ng tren cac ben d~u huang tm nguOi thu ba dS thgc hi~n nghla V\! cua rninh.

D6i v&i hQ'P d6ng vi 1¢ ich cua nguOi thir ba thi nguai thu ba co quy~n yeu cdu ben co nghia V\l phai thgc hi~n nghia V\l cho rninh. M~t khac, ben co quy~n ciing co quy~n yeu cdu ben co nghia V\l phai thgc hi~n nghla V\l cho nguai thu ba.

TruOng hQ'P nguai thir ba ill ch6i IQ'i ich cua rninh truac khi ben co nghia V\l thgc hi~n nghia V\l, ben co nghia V\l khong phai thgc hi~n nghia V\! cua rninh va hgp d6ng chb dUt, cac ben hoan tra cho nhau tai san da: nh~ va thanh toan hgp d6ng.

N8u nguOi thir ba ill ch6i IQ'i ich sau khi ben co nghia V\l da: thgc hi~n xong nghia V\l cua rninh thi hQ'P d6ng duQ'c coi la chb dUt. Nguai co quy~n trong hQ'P

112

d6ng phiii th\Ic hi~n cac cam k€t cua miOO v61 ben co nghia V\l ooU: Thanh toan cac chi phi, trii tiSn gia tri cua hgp d6ng.

. . .

IV. TRAeH NHIEM BOI THUONG THIET HAl NGOAI HOP DONG

MQt trong OOUng dill cu lam phat sinh nghia V\l dan S\I la S\l ki~n "gay thi~t h~i do hanh vi trai phap lu~t". Theo quy diOO t~i DiSu 281 va Chuang XXI, Phdn thu ba BLDS thi s\I ki~n gay thi~t h~i do hanh vi trai phap lu~t la din cu lam phat sinh trach OOi~m b6i thuOng thi~t h~i ngoai hgp d6ng. Trach OOi~m b6i thuOng thi~t h~i lam phat sinh nghia V\l b6i thuOng va tir nghia V\l phiii b6i thuOng thi~t h~i t~o ra quan h~ nghia V\l wang (eng v6i khai ni~m nghia V\l duQ'c quy diM t~i DiSu 280 BLDS: "Nghia v¥ dan S1! fa vi¢c ma theo do, thi m(Jt hoij,c nhiJu chu thi (nguo-i co nghia v¥) phai chuyin giao wJt, chuyin giao quyJn, tra tiJn hoij,c gidy to- co gia th1!c hi¢n cong vi¢c khac hoij,c khong dU(1c th1!c hi¢n cong vi¢c nhdt dinh vi f(1i fch cua m(Jt hoij,c nhiJu chu thi khac (nguai co quyJn)". Tic quy diM nay co thS neu khai ni~m vS nghia V\l b6i thuOng thi~t h~i OOu sau:

Nghia V\l b6i thuOng thi~t h~i la mQt lo~i quan h~ dan S\I trong do nguai xam tinh m~g, suc kh6e, danh dlJ, OOan phAro, uy tin, tai san, cac quySn va ph~ d€n IQ'i ich hgp phap cua nguai khac rna gay ra thi~t h~i phiii b6i thuOng OOUng thi~t h~i do miOO gay ra.

Trong quan h~ nghia V\l nay chu thS tham gia co thS la cong dan, phap OOan, hQ gia dinh, t6 hgp taco Trong mQt s6 wOng hgp, cac co quan OOa nu6c, co quan ti€n hanh t6 tl)ng cling co thS tra thanh ben co quySn ho~c ben co nghia V\l.

Nguai bi thi~t h~i (nguai co quySn) va nguai gay ra thi~t h~i (nguai co nghia V\l) la cac ben tham gia vao cac quan h~ nghia V\l do. Ben co quySn cling OOu ben co nghia V\l co thS co mQt ho~c nhiSu ngum tham gia. Nghia V\l, ho~c quySn cua hQ co thS la lien d6i, rieng re, ho~c thea phful my diSu ki~n hoan caM va d6i wgng bi xam h~i.

Khach thS cua quan h~ nghia Vl) nay luon thS hi~n du6i d~g "hanh d(Jng" phiii thlJc hi~n hanh vi "b6i thuirng" cho nguai bi thi~t h~i. Co sa phat sinh nghia V\l b6i thuOng thi~t h~i la S\I ki~n "gay thi¢t hqi do himh vi trai phap fuqt" cho cac chu thS khac. Trach OOi~m b6i thuOng thi~t h~i thS hi~n trong ngh1a V\l b6i thuOng thi~t h~i duQ'c gQi la trach OOi~m b6i thuOng thi~t h~i ngoai hgp d6ng, dS phan bi~t v6i trach nhi~m b6i thuOng thi~t h~i thea hgp d6ng.

Trach OOi~m dan SlJ noi chung va trach OOi~m b6i thuOng thi~t h~i noi rieng mang d~c tiOO cua trach OOi~m dan S\I. Do la trach OOi~m tai san OOfun khoi ph\lc tinh tr~ng tai san cua nguai bi thi~t h~i do co quan OOa nu6c co thAm quySn ap d\lllg. Tuy OOien, vi~c khoi ph\lc tinh tr~g tai san bing bi~n phap b6i thuOng thi~t

113

1. Khai ni~m trach nhi~m bAi thtrimg thi~t h~i ngoai hQ'P dAng

h~i cua nguai gay ra thi~t h~i khong phai bao gia cilng dem I~i h~u qua oou mong mu6n. Vi rAt OOi~u nguyen OOan khac OOau, nguai gay ra thi~t h~i khong the b6i thuang va nguai bi thi~t h~i khong the ''phlj,C h6i lc;zi tinh trc;zng tili scm ban ddu" 00 u tru6c khi bi thi~t h~i.

Trach OOi~m b6i thuang thi~t h~i khong chi OOfun bao dam vi~c d~n bil tfm thAt da gay ra rna con giao d\lc mQi ngum v~ y thuc tuan thu phap lu~t, bao v~ tai san xa hQi chu nghia, ton trQng quy~n va Igi ich hgp phap cua nguai khac. H~u qua cua vi~c ap d\lllg trach OOi~m nay luon mang d8n OOiIng bAt Igi v~ tfli san cua nguai gay ra thi~t h~i de bil d~p nhiIng thi~t h~i rna hQ da gay ra cho cac chu the khac, d~c bi~t d6i v6i cac hanh vi ph~ tQi v6i dQng co v\llgi.

2. Di~u ki~n phat sinh trach nhi~m bAi thtrirng thi~t h~i ngoai hClP clAng Di~u ki~n phat sinh trach OOi~m la OOiIng y8u t6, nhiIng co sa de xac diOO trach nhi~m b6i thuang, nguai phai b6i thuO'ng, nguai dugc b6i thuang va muc dQ b6i thuang. Cac di~u ki~n phat sinh trach nhi~m b6i thuang thi~t h~i phai dugc xem xet trong m6i quan h~ bi~n chUng, th6ng nhAt va ddy duo BLDS khong quy dinh C\l the tAt ca cac di~u ki~n lam phat sinh trach OOi~m. XuAt phat ill OOiIng quy dinh, OOilng nguyen t~c cua phap lu~t noi chung va Lu~t dan S\l noi rieng, trach nhi~m b6i thuang thi~t h~i phat sinh khi co cac di~u ki~n sau:

2.1. Co thi?t hf!i xay ra

Day la ti~n d~ cua trach OOi~m, bai m\lc dich cua vi~c ap d\lllg trach OOi~m la khoi ph\lc tinh tr~g tfli san cho nguai bi thi~t h~i. Thi~t h~i la OOiIng tfm thAt th\lc t8 duQ'c tinh thanh ti~n, do vi~c xam ph~ d8n tiOO m~g, suc khoe, danh d\l, uy tin, tai san cua ca OOan, t6 chuc.

- Thi~t h~i v~ tinh m~g, suc kh6e lam phat sinh thi~t h~i v~ v~t chAt bao g6m chi phi CUu chua, b6i dUOng, cham soc, ph\lc h6i chuc nang bi mAt, thu OO~p th\lc t8 bi mAt, bi giam sut do thi~t h~i v~ tinh m~g, suc khoe.

- Thi~t h~i do danh d\l, OOan phAro uy tin bi xam h~i bao g6m chi phi hgp Ii de ngan ch~, kh~c ph\lc thi~t h~i, thu OO~p th\lc t8 bi mAt, bi giam sut do danh d\l, OOan phAro, uy tin bi xam h~i.

- T6n thAt v~ tiOO thdn. Dai s6ng tinh thdn la mQt ph~ trU rAt rQng, bao g6m OOi~u vAn d~ va chi t6n t~i d6i v6i xa hQi loai nguai OOu dau thuang, canh goa b\la, m6 coi, S\l xAu h6,... V~ nguyen t~c, thi~t h~i v~ tinh thdn khong the tri gia duQ'C bAng ti~n theo nguyen t~c ngang gia tri OOu trong trao d6i va khong the ph\lC h6i duQ'c. Nhung v6i m\lc dich an ui, dQng vien d6i v6i nguai bi thi~t h~i v~ tinh thdn, cl1ng OOu mQt bi~n phap giao d\lc OOfun ngan ch~ nguai co hanh vi trai phap lu~t, BLDS quy dinh: Toa an co the bUQC nguai xam h~i b6i thuang mQt khoan ti~n de bil d~p t6n thAt v~ tinh thdn cho nguai bi thi~t h~i, nguai than thich gdn giii cua

114

nguai bi thi~t h~i. Muc b6i thuang thi~t h~i vS tiOO thAn do cac ben thoa thu~, muc t6i da do phap 1u~t quy djnh.

- Thi~t h~i vS tai san, bieu hi~n C\l the 1a mat tai san, giam sut tai san, OOCrng chi phi de ngan ch~n, h~ ch@, sua chua thay th@, OOCrng 1Q'i ich gfulliSn v&i vi~c su d\lng, khai thac cong d\lng cua tai san. Day 1a OOCrng thi~t h~i v~t chat cua nguai bi thi~t h~i.

2.2. Hanh vi gay thi?t hf!i La hanh vi /rai phap Lu~t

QuySn duQ'c bao v~ vS tiOO m~g, suc khoe, danh d\l, uy tin, tai san 1a mQt quySn tuy~t d6i cua mQi cong dan, t6 chilc. MQi nguai dSu phai ton trQng OOCrng qllySn do cua chu the khac, khong duQ'c th\lc hi~n bat cu hanh vi nao "xam phr;zrn" d@n cac quySn tuy~t d6i do. Bai v~y, DiSu 604 BLDS quy djnh: "Ngzrai nelO... xam phr;zm din tinh mr;zng, sue khoe, danh d1!... ma gay thi?t hr;zi thi phai b6i thuimg". DiSu 1u~t nay xuat phat til nguyen t~c chung cua phap Lu~t dan S\l duQ'c quy djnh t~i DiSu 10 BLDS "kh6ng dzr(le xam phr;zm din l(li ieh eua Nha nzrae, l(li ieh e6ng q5ng, quyJn, l(li ieh h(lp phap eua nguai khae". Vi~c "xam phr;zm" rna gay thi~t h~i co the 1a hanh vi vi ph~ phap 1u~t hiOO S\l, hanh chiOO, dan S\l, ke ca OOCrng hanh vi vi ph~ duang 16i, chiOO sach cua Dang, Nha nu&c, vi ph~ cac quy t~c sinh ho~t trong tUng cQng d6ng dan cu...

Hanh vi gay thi~t h~i thong thuang the hi~n du&i d~g hanh dQng. Chil the da:

th\lC hi~n hanh vi rna dang ra khong duQ'c th\lc hi~n cac hanh vi do.

Hanh vi gay thi~t h~i co the 1a hanh vi hQ'P phap n@u nguai th\lc hi~n hanh vi do thea nghia V\l rna phap 1u~t ho~c nghS nghi~p bUQc hQ phai th\lc hi~n cac hanh vi do. Vi d\l: OOan vien phong chua chay co the pha huy OOa d€ chay xung quanh dam chay; bac si c~t bo cac bQ ph~ ho~c lam cac ph~u thu~t khac... Trong truang hQ'P nay nguai gay thi~t h~i khong phai b6i thuang; nguai gay thi~t h~i khong phai b6i thuang trong truang hQ'P phong v~ chiOO dang, trong tinh th@ cap thi@t ho~c co S\l d6ng y cua nguai bi thi~t h~i (khoan 1 DiSu 613 DiSu 614 BLDS). Tuy OOien, n@u vugt qua gi&i h~ cua phong v~ chinh dang, vugt qua yeu cau cua tiOO th@ cap thi@t, thi nguai gay ra thi~t h~i v~ phai b6i thuang thi~t h~i.

2.3. Co Lai eua nglrOi gay ra thi?t hf!i

Nguai gay thi~t h~i phai chill trach OOi~m dan S\l khi hQ co 16i. DiSu 604 BLDS quy diOO: "Nguai nao do 16i e6 y ho(le v6 y... ma gay thi?t hr;zi, thi phai b6i thuimg". L6i 1a thai dQ tam Ii cua nguai co hanh vi gay ra thi~t h~ d6i v&i hanh vi, h~u qua cua haOO vi, 16i duQ'C the hi~n du&i d~g c6 y hay vo y.

C6 y gay thi~t h~i 1a truang hQ'P mQt nguai OO~n thuc ra hanh vi cua miOO se gay thi~t h~i cho nguai khac rna v~ th\lc hi~n va mong mu6n ho~c khong mong mu6n, OOung de m~c cho thi~t h~i xay ra.

115

v0 y gay thi~t h<;li la mQt nguai khong th~y truac hanh vi Clla minh co kha nang gay ra thi~t h<;li m~c dil phai bi€t truac thi~t h<;li se xay ra ho~c th~y truac hanh vi Clla minh co kha nang gay ra thi~t h<;li, nhung cho rfulg thi~t h<;li se khong xay ra ho~c co th~ ngan ch~ duQ'c.

L6i 1a mQt trong b6n dieu ki~n lam phat sinh trach nhi~m b6i thuang thi~t h<;li ngoai hgp d6ng noi rieng va trach nhi~m dan S\I noi chung. Nhung 16i trong trach nhi~m dan S\I co OOfrng truang hgp 1a 16i suy doan. Boi hanh vi gay thi~t h<;li 1a hanh vi trai phap 1u~t nen ngum th\Ic hi~n hanh vi do bi suy doan 1a co 16i. Nhu v~y, d6i vO'i ngum gay thi~t h~i hQ khong phai chiu trach OOi~m n€u hQ chUng minh duQ'C minh khong co 16i trong khi th\Ic hi~n hanh vi do, dieu nay cling duQ'c th~ hi~n 0 khoan 3 Dieu 606 BLDS: " ...Niu nguai giam h6 chUng minh du9'c minh khong co 16i trong vi?c giam h6, thi khong phai IJy tiJi san cua minh dd b6i thuang" (Ngum bi thi~t h<;li trong nhieu truang hgp khong th~ chUng miOO duQ'c, n€u bUQc hQ phai chUng minh se bi b~t 1Q'i cho hQ. Vi v~y, nguai bi thi~t h<;li khong co nghia V\l chUng minh).

Con nguai phai chiu trach OOi~m khi hQ co 16i, co kha nang oo~ thuc va lam Chll duQ'c hanh vi Clla minh. Boi v~y, OOfrng nguai khong co kha nang oo~ thuc va lam Chll duQ'c hanh vi Clla minh se khong co 16i trong vi~c th\Ic hi~n cac hanh vi do. Nhfrng nguai chua co nang 1\Ic hanh vi, bi m~t nang 1\Ic hanh vi, khong th~ oo~ thuc, lam Chll duQ'c hanh vi Clla hQ, thi hQ khong phai chiu trach OOi~m. Trong truang hgp tren cha, ml(, nguai giam hQ, b~OO vi~n, truang hQc 1a oofrng nguai theo quy diM clla phap 1u~t phai quan Ii, cham soc, giao d\lc... dii co 16i khi khong th\Ic hi~n cac nghia V\l neu tren va phai chiu trach OOi~m do 16i Clla hQ.

L6i Clla phap OOan, Clla cO' quan OOa nuac, cO' quan ti€n hanh t6 !\lng... trong trach OOi~m b6i thuang thi~t h~i 1a 16i Clla nhan vien cac cO' quan nay trong khi th\Ic hi~n OOi~m V\l duQ'c giao. Vi v~y, cac cO' quan nay phai b6i thuang thi~t h<;li do thaOO vien Clla hQ gay ra khi th\Ic hi~n OOi~m V\l duQ'c giao.

L6i trong trach OOi~m dan S\I co OOfrng di~m khac vai 16i trong trach OOi~m hiOO S\I. Trong trach nhi~m hinh S\I hinh thuc 16i va muc dQ 16i co y nghia quan trQng trong vi~c diM t9i danh va quy€t diM hinh ph<;lt. CO' quan nha nuac co thfun quyen phai xac diOO ke ph<;lID tQi co 16i trong vi~c th\Ic hi~n hanh vi ph<;lID tQi.

Trong trach nhi~m dan S\I do gay thi~t h~i, v~ de hinh thuc 16i, muc dQ 16i anh huang r~t it d€n vi~c xac diM trach nhi~m. Th~ chi ngum gay ra thi~t h<;li phai b6i thuang ca trong truang hgp khong co16i (khoan 3 Dieu 623 BLDS).

116

Tuy nhien, co truang hgp nguai gay ra thi~t hiili co th~ duQ'c gifun muc b6i thuang n€u do 16i vo y rna gay thi~t h<;li qua Ian so vai kha nang kinh t€ truac m~t va 1au dai Clla hQ ho~c thi~t hiili do 16i c6 y Clla ngum bi thi~t hiili, thi khong phai b6i thuang.

2.4. Co m8i lien h? nhlin qua giii'a thi?t hfli va hanh vi trai phap lu~t

Thi~t h~i xay ra 1a k~t qua cua hanh vi tnii phap 1u~t hay nguQ'c l~i hanh vi trai phap 1u~t 1a nguyen ooful cua thi~t h~i xay ra. DiSu nay duQ'c quy diOO t~i DiSu 604 BLDS du6i d~g: "Nguai ncw... xam phgm... ma gay thi¢t hgi", thi phai b6i thuemg. d day chUng ta co th~ thAy hanh vi "xam phgm" d~n tinh m~g, tai san... 1a nguyen OOful va thi~t h~i 1a h~u qua cua haOO vi do. Tuy OOien, xac dinh m6i tuong quan OOful qua 1a mQt vAn dS rAt phuc t~p. Ph~m trU nguyen OOful va k~t qua 1a mQt c~p ph~ trU trong tri~t hQc. Nhful qua 1a m6i lien h~ nQi t~i, khach quan va tAt y~u giua cac hi~n tuqng tg OOien cung OOu xa hQi, trong do mQt 1a nguyen OOful va sau no 1a k~t qua. Vi~c xac diOO m6i quan h~ nhful qua chiOO 1a SlJ lien h~ khach quan do. Nguyen OOful bao gia cung co tru6c k~t qua va k~t qua 1a h~u qua cua nguyen OOful. Xem xet m6i lien h~ OOful qua giua cac hi~n tuqng xa hQi, trong do con ngum sinh s6ng va ho~t dQng phuc t~p hon OOiSu so v6i cac hi~n tuqng tg OOien khac. Bai v~y, vi~c xem xet no chi co y nghia khi hanh vi cua con nguai va h~u qua cua hanh vi do duQ'c danh gia du6i goc dQ xa hQi, trong do d~c bi~t chu trQng d~n haOO vi cua con ngum, lien quan d~n con nguai VaG thai di~m co hanh vi va h~u qua xay ra.

Vi~c xac diOO m6i quan h~ OOful qua giua hanh vi trai phap 1u~t va thi~t h~i xay ra trong OOiSu truemg hQ'P rAt kho khan. Do do d.n phai xem xet, phful tich danh gia tAt ca cac sg ki~n lien quan mQt cach th~ trQng, khach quan va toan di~n. Tir do m6i co th~ rut ra duQ'c k~t 1u~n chinh xac vS nguyen OOful, xac dinh dUng trach OOi~m cua nguai gay ra thi~t h~i.

3. Nang Ivc va nguyen t~c b8i thlfOng thi~t h\li

3.1. Nang l{Cc chiu trach nhi?m b8i thuirng thi?t hfli

Nguai gay ra thi~t h~i co th~ 1a bAt cu chu th~ nao: ea OOful, phap OOful, ca quan OOa nu6c... Nhung vi~c b6i thuemg thi~t h~i phai do nguai co "khiz nang" b6i thuemg va chinh hQ phai tham gia VaG quan h~ nghia V\!, m~c du hanh vi gay ra thi~t h~i co th~ khong do chinh hQ thgc hi~n. BLDS quy dinh vS nang 19c chiu trach OOi~m b6i thuemg thi~t h~i cua ca OOful (DiSu 606 BLDS) rna khong quy diOO vS nang llJc b6i thuemg cua cac chu th~ khac. Bai v~y, cac chu th~ khac 1uon 1uon co nang 19c chiu trach OOi~m b6i thuemg thi~t h~i. Xu§.t phat ill nang IlJc chu th~ cua ca OOful khi tham gia VaG quan h~ dan sg, BLDS quy dinh nang 19c chiu trach OOi~m cua ca OOan ph\! thuQc VaG muc dQ nang 19c hanh vi, tiOO tr~g tai san va kha nang b6i thuemg cua ca ooan.

Nguai ill du 18 tu6i tra len co nang 19c hanh vi dAy du phai tg b6i thuemg thi~t h~i do hQ gay ra. DiSu nay xuAt phat ill "khiz nang cua ca nhan bang hanh vi cua minh xac lcjp, th1!c hi¢n quyJn va thvc hi¢n nghla v¥ dan s1!" (DiSu 17 BLDS) hQ phai chiu trach OOi~m do hanh vi bAt hQ'P phap cua hQ bfulg tai san cua chiOO hQ. Tuy OOien, trong diSu ki~n nay, OOiSu nguai tuy co dAy du nang 19c hanh vi OOung

117

kha nang ve Uti san cua hQ tren thlJc t€ khong co (vi d\l: Nguai du 18 tu6i khong co bAt cu khoan thu nh~p nao, hQ khong co tai san rieng de b6i thuang). Vi v~y, khi quy€t dinh b6i thuang d6i v6i nhUng nguai nay co the dQng vien cha mt( b6i thuang thay cho con em hQ, n€u cha mt( tv nguy~n b6i thuang, thi ghi nh~ SlJ tv nguy~n do rna khong bUQc cha mt( phai b6i thuang thay cho con em hQ.

Nguai du6i 18 tu6i la nhUng ngum khong co ho~c khong dAy du nang llJc hanh vi. Vi v~y, cha mt( la nguai phai b6i thuang thi~t h~i do con em hQ gay ra. Tuy nhien, cach thuc dung tai san de b6i thuang duQ'c quy diM d6i v6i nhUng nguai vi thanh nien khac nhau. D6i vm ngum dum 15 tu6i, thi cha mt( phai dUng tai tai san cua cha mt( khong du rna con co tai san san cua minh de b6i thuang; n€u rieng, thi lAy tai san cua con de b6i thuang. D6i v6i nhUng nguai ill 15 d€n du6i 18 tu6i, thi ap d\lllg nguQ'c l~i, lAy tai san cua con de b6i thuang, cha mt( chiu trach nhi~m b6 sung phAn con thi€u.

NhUng nguai du6i 15 tu6i, nguai mAt nang llJc hanh vi dan SlJ gay ra thi~t h~i trong thm gian 0 truang hQc, b~nh vi~n quan ly, thi truang hQc, b~nh vi~n phai b6i thuang. N€u cac t6 chuc neu tren chUng minh duQ'c hQ khong co l6i trong quan ly, thi cha mt(, nguai giam hQ phai b6i thuang. "Thai gian quem If" duQ'c hieu la thm h~ trong do cac t6 chuc thea quy diM ve nghe nghi~p co nghia V\l giao d\lc, chua b~nh rna hQ da khong thlJc hi~n chuc nang cua hQ, do l6i cua hQ quan ly khong t6t, de nguai khong co nang llJc hanh vi, nguai du6i 15 tu6i gay ra thi~t h~i cho nhUng nguai khac (nhu t6 chuc lao dQng cho cac hQc sinh khong t61, di tham quan, da ngo~i do truang t6 chuc, khong co cac bi~n phap an toan, bao hQ, vi~c nhan vien b~nh vi~n khong co bi~n phap quan Ii cac b~nh nhan bi b~nh tam thAn...).

Nguai giam hQ duong nhien, ngum giam hQ duQ'c Cli d6i v6i nhUng nguai phai co giam hQ thea quy diM t~i khoan 2 Dieu 62 BLDS duQ'c dUng tai san cua nguai duQ'c giam hQ dS b6i thuang. Ngum giam hQ co nghia V\l b6 sung. Tuy nhien, n€u nguai giam hQ chUng minh duQ'c r~g hQ khong co l6i trong vi~c giam hQ thi hQ khong phai lAy tai san Clla minh dS b6i thuang. Trong truang hqp nay se khong co nguai b6i thuang thi~t h~i boi nhUng nguai duQ'c giam hQ khong co kha nang ve nang llJc hanh vi dan SlJ dS b6i thuang, n€u hQ co tai san, co the dung tai san cua hQ de b6i thuang.

Theo quy diM t~i khoan 2 Dieu 62 BLDS nguai ill du 15 tu6i d€n dum 18 tu6i khong con cha mt(, cha mt( mAt ho~c h~ ch€ nang l\Ic hanh vi dan S\I thi khong bUQc phai co nguai giam hQ. N€u nguai nay co hanh vi gay thi~t h~i co thS lAy tai san cua hQ dS b6i thuang. N€u hQ khong co tai san, thi se khong phai b6i thuang thi~t h~i.

3.2. Nguyen tde b6i thU'ifng thift ht!i

118

XuAt phat tir d~c diSm cac quan h~ Uti san rna Lu~t dan sg di~u chinh ding oou dia vi phap Ii cac Chll thS tham gia vao quan h~ dan sg, OOfrng di~u ki~n khach quan cling OOu Chll quan Clla nguai bi thi~t h~i, nguai gay ra thi~t h~i, tinh kha thi Clla qlly~t diM b6i thuang... BLDS dli quy diM nguyen t~c b6i thuang thi~t h~i t~i Di~u 605 BLDS. Nguyen t~c chung la thi~t h~i phai b6i thuang toan b9 va kip thai. B6i thuO'ng toan b9 thi~t h~i do hanh vi trai phap lu~t gay ra la nguyen t~c cong bfu1g, hQ'P ly phil hQ'P v6i m\lc dich cling OOu chuc nang ph\lc h6i Clla ch~ diOO phap lu~t nay. B6i thuang kip thai cho nguai bi thi~t h~i OOfun kh~c ph\lc tiOO tr~g tai san cua nguai bi thi~t h~i, t~o di~u ki~n cho hQ s6m kh~c ph\lc tiOO tr~g tai san khi bi thi~t h~i. Di~u nay co y nghia rAt quan tr9ng khi thi~t h~i v~ tiOO m~ng, suc kh6e Clla ca OOan bi xam h~i. Vi~c quy~t diOO b6i thuO'ng kip thai co y nghia to 100 d6i v6i n~ OOan trong vi~c CUu chua, h~ ch~ thi~t h~i, b6'i cac chi phi cho vi~c CUu chua b~OO OOan trong di~u ki~n nay OOi~u khi vugt qua kha nang Clla n~ ooan. Cho nen vi~c quy diOO v~ thll tvc t6 t\lllg dS bao dam thgc hi~n nguyen t~c nay la rAt cAn thi~t trong BQ lu~t t6 tvng dan sg.

Tuy OOien, dS bao dam tinh kha thi Clla ban an, quy~t diM Clla Toa an, phil hQ'P v6i OOfrng di~u ki~n thgc t~ Clla cac duang sg tham gia quan h~ b6i thuO'ng thi~t h~i ngoai hQ'P d6ng khoan 2 Di~u 605 BLDS quy diM co thS "giiim mite b6i thuimg, n~u do 16i v6 y rna gay thi?t hgi qua Ian so wyi khii nang kinh ti truae mat va !au dai" Clla nguai gay thi~t h~i.

Quy diM nay chi diM hinh rna khong quy diOO v~ diM tinh vi~c giam muc b6i thuO'ng bao OOieu? Vi~c giai quy~t muc b6i thuO'ng ph\l thuQc vao di~u ki~n, hoan cimh, muc dQ 16i Clla nguai bi thi~t h~i, nguai gay ra thi~t h~i (vo y n~g, OO(f). Toa an phai can cu vao tUng truang hQ'P C\l thS dS quy~t diM giam muc b6i thuang.

Tuang tg OOu tren, thi~t h~i xay ra qua 100 so v6i kha nang kinh t~ tru6c m~t va lau dai clla ngum gay thi~t h~i la cO' s6' dS giam muc b6i thuO'ng. Khai ni~m "qua 100" khong thS quy diM C\l thS boi cilng thi~t h~i v6i d~i luQ'Ilg khong d6i, d6i v6i ca nhan nay la rAt 100 OOung v6i nguai khac l~i khong coi la 100. M~t khac, cling cAn phan bi~t vi~c giam muc b6i thuO'ng v6i vi~c t~ hoan thi hanh an, vi trong khi thi hanh an nguai khong co kha nang kinh t~ tru6c m~t co thS duQ'c t~ hoan thi hanh an.

Muc b6i thuang thi~t h~i co thS do cac ben th6a thu~ ho~c Toa an quy~t diM. Tuy OOien, muc b6i thuO'ng thi~t h~i dli th6a thu~ ho~c quy~t diOO co thS bi thay d6i, n~u muc b6i thuang "kh6ng con phil h9]J vai th1!e ti'. Vi~c xem xet cac di~u ki~n thgc t~ va xac diOO sg phil hQ'P can cu vao yeu d.u Clla cac ben, vao thgc t~ cAn phai sg thay d6i muc b6i thuO'ng (nguai duQ'c b6i thuang tang thu OO~p, ngum phai nuoi duoog phai chi phi them d~ chua b~OO...). Vi~c xem xet nay do Toa an

119

xac djnh can cu velo th\Ic te cua cac ben tham gia velo quan h~ do theo yeu cAu cua hQ. Vi v~y, muc b6i thuOng co th~ tang OOung cling co th~ bi giam.

4. Xac dinh thi~t h~i

Thi~t h~i lel di@u ki~n dAu tien lelm phat sinh nghia V\l b6i thuOng. Nguyen t~c b6i thuOng toan bQ thi~t h~i chi co th~ th\Ic hi~n dugc dAy du vel chinh xac khi xac diOO "toan b(j thi?t ht;zi" lel bao OOieu vel tren cO' sa do §n diOO muc b6i thuOng.

Xac djnh thi~t h~i lel mQt vi~c rAt kho khan vel phuc t~p. M\lc 2 chuang XXI Phful thu ba BLDS quy diOO v@ cac lo~i thi~t h~i dugc b6i thuOng vel cach thuc xac diOO thi~t h~i mQt cach khai quat. Nhiing thi~t h~i phai b6i thuOng lel thi~t h~i v@ teli san (Di@u 608 BLDS), thi~t h~i v@ suc khoe (Di@u 609 BLDS), thi~t h~i v@ tiOO m~g (Di@u 610 BLDS), thi~t h~i v@ danh d\I, OOan phfun, uy tin (Dieu 611 BLDS).

4.1. Thi?t h{li v~ tai san

Dieu 608 BLDS quy djnh v@ thi~t h~i do teli san bi xam h~i dugc b6i thuOng bao g6m teli san "bi mAt, bi huy ho~i ho~c hu hong, 19i ich g~ li@n v6i vi~c su d\lllg khai thac teli san, chi phi hgp Ii d~ ngan ch~, h~ che vel kh~c ph\lc thi~t h~i". Nhu v~y, thi~t h~i v@ teli san bao g6m thi~t h~i tf\Ic tiep OOfun ph\lc h6i tinh tr~g teli san ban dAu cua nguai bi thi~t h~i vel thi~t h~i gian tiep lien quan den vi~c khai thac vel su d\lllg teli san trong thai gian ill khi xay ra thi~t h~i den khi b6i thuOng. Vi~c b6i thuOng thi~t h~i tf\Ic tiep v@ teli san co th~ th\Ic hi~n bfulg cac cach sau: bfulg ti@n, bfulg hi~n v~t ho~c th\Ic hi~n mQt cong vi~c. V@ nguyen t~c chung cac ben co th~ thoa thu~ cach thuc, muc dQ b6i thuOng oou: sua chua hu hong, thay the bfulg teli san khac co gia tri tuang duang. Neu khong th~ b6i thuOng dugc bfulg hi~n v~t, thi tri gia teli san d~ b6i thuOng. Khi tri gia teli san phai can cu velo gia tri thi truOng cua lo~i teli san do co tiOO den khAu hao teli san do da su d\lllg teli san.

Nhiing thi~t h~i gian tiep lien quan den vi~c su d\lllg, khai thac tcli san cling OOu OOiing chi phi hgp Ii d~ h~ che vel kh~c ph\lc thi~t h~i phai lel OOiing hoa 19i, 19i tirc ch~c ch~ thu dugc neu khong co thi~t h~i xay ra vel OOiing chi phi cful thiet d~ h~ che thi~t h~i.

4.2. Thi?t h{li v~ sue khoe

Suc khoe cua con nguai lel v6n quy kho co th~ xac djnh chiOO xac b~ng mQt khoan ti@n. Vi v~y, b6i thuOng thi~t h~i v@ suc khoe th\Ic chAt co y nghia lel d@n bu mQt phful thi~t h~i v@ v~t chAt, t~o di@u ki~n cho n~ OOan hay gia dinh hQ kh~c ph\lc kho khan do tai n~ gay nen vel trong mQt s6 truOng hgp chi co y nghia lel trg cAp cho n~ OOan, gia dinh n~ ooan.

Xac djnh thi~t h~i v@ suc khoe bao g6m:

- Chi phi hgp Ii cho vi~c CUu chua, b6i dUOng, ph\lc h6i suc khoe vel cac chuc nang bi mM, bi giam sut (ti@n thu6c, ti@n vi~n phi vel cac dich V\l chua b~OO khac,

120

tiSn b6i dUOng, tiSn tau xe di vi~n, tiSn lam cac bQ ph~ gia neu co). Neu do yeu cAu cham soc n~ OOan, thi chi phi tl1Jc tiep cho nguai phai cham soc n~ OOan theo yeu cAu cua ca sa chua b~OO.

- Thu OO~p th\lc te bi mAt, bi giam sut trong va sau khi diSu tri cua nguai bi thi~t h~i va cua nguai phai cham soc. Neu hQ khong co thu OO~p 6n diM, thi ap d\lng muc trung binh cua lao dQng cimg lo~i.

Thu OO~p bi giam sut la khoan cheOO l~ch giua thu OO~p truac khi xay ra tai n~ va sau khi diSu trio NhUng thu OO~p nay phai la OOUng thu OO~p thuO'ng xuyen, hQ'P phap, th\lc te cua hQ. Ngoai ra khoan b6i thuO'ng con bao g6m ca khoan tiSn cAp dUOng cho OOUng nguai ma n~ OOan theo quan h~ gia diOO phai co nghia Y\l cAp dUOng.

4.3. Thi?t hfJi do tinh mfJng hi xam hfJi TiOO m~g cua con nguai la vo gia khong th~ tiOO thanh tiSn. Vi v~y, thi~t h~i vS v~t chAt do tinh m~g bi xam ph~ duQ'c xac diM bao g6m: OOUng chi phi cho vi~c CUu chua, b6i dUOng, cham soc n~ OOan truac khi chet, chi phi cho vi~c mai tang phil hQ'P v6'i phong 1\lc, t~p quan.

- T6n thAt vS tiOO thAn ma n~ OOan phai ganh chiu la mQt khai ni~m trim tuQ'Ilg. Hi~n t~i khong co mau s6 chung cho tAt ca mQi nguai va khong th~ tinh duQ'c thanh tiSn mQt cach chinh xac. Vi~c xac diM tfm thAt tinh thAn khi suc khoe bi xam h~i ph\l thuQc vao timg ca OOan cua nguai bi thi~t h~i (tiOO tr~ng gia diOO, dQ tu6i, nghS nghi~p, muc dQ thi~t h~i va ca bQ ph~ nao cua ca th~ bi thi~t h~i ...). Muc b6i thuO'ng thi~t h~i vS tinh thAn do cac ben thoa thu~, neu khong thoa thu~ duQ'c thi muc t6i da khong qua ba muai thang luang t6i thi~u do Nha nuac quy diM·

- TiSn cAp dUOng cho OOUng nguai ma nguai chet co nghia Y\l phai cAp dUOng

(con chua thanh nien, con dii thanh nien khong co kha nang lao dQng...).

4.4. Thi?t hfJi do danh d,!, nhan phlim, uy tin hi xam phfJm Thi~t h~i vS danh d\l, OOan phfun, uy tin cua ca OOan khong th~ xac diOO. Th\lc chAt la xac diM OOUng t6n thAt v~t chAt do daOO d\l... bi xam h~i OOfun ph\lc h6i tiOO tr~g ban dAu cua nguai bi xam h~i bao g6m OOUng chi phi phai b6 ra va thu

121

- Ngum xam ph~ tinh m~g cua nguai khac phai b6i thuO'ng mQt khoan tiSn khac d~ bil d~p t6n thAt vS tinh thAn cho nhUng ngum than thich thuQc hang thira ke thu ooAt cua nguai bi thi~t h~i, neu khong co OOUng nguai nay thi nguai ma ngum bi thi~t h~i dii 1r\fc tiep nuoi dUOng, nguai dii 1r\fc tiep nuoi dUOng ngum bi thi~t h~i duQ'c huang khoan tiSn nay. Muc b6i thuO'ng bil d~p t6n thAt vS tinh thAn do cac ben th6a thu~; neu khong th6a thu~ duQ'c thi muc t6i da khong qua sau muai thang luang t6i thi~u do Nha nuac quy diOO.

nh~p bi m~t (thu nh~p chUng CU, thai gian phiii bo ra d€ khieu n~i, dang bao ciii chinh...). Nguai xfun ph~ danh d\I, nhan phAro, uy tin clia nguai khac phiii b6i thuang thi~t h~i mQt khoan tiSn khac d€ bi! d~p t6n th~t vS tinh thAn rna nguai d6 ganh chiu. Muc b6i thuang bi! d~p t6n th~t vS tinh thAn do cac ben thoa thu~; neu khong thoa thu~ duQ'c thi muc t6i da khong qua muai thang luang t6i thi€u do Nha nu6c quy diM.

5. ThOi h\ln duQ'C bBi thUO'ng

Thai h~ duQ'C b6i thuang la khoang thai gian rna nguai duQ'c b6i thuang duQ'c hUOng do tinh m~g, suc khoe bi xfun h~i. Thai h~ duQ'c b6i thuang xac dinh d\Ia vao khii nang nguai bi thi~t h~i t~o duQ'c thu nh~p hay khong? sau khi dff 6n dinh suc khoe, va nguai duQ'c c~p duoog con cAn phiii c~p duoog hay khong? can cu vao khii nang lao dQng clia hQ d€ xac diM thai h~ duQ'c huemg b6i thuang.

Neu nguai bi thi~t h~i m~t hooo tooo khii nang lao dQng, thi khoan thu nh~p bi

giam sut clia hQ duQ'c b6i thuang den khi hQ chet.

Trong truang hqp nguai bi thi~t h~i chet, thi nhfrng nguai rna nguai nay co nghia V\l c~p duoog khi con s6ng duQ'c huemg tiSn c~p duoog trong thai h~ sau: Nguai chua thanh nien ho~c nguai dff thanh thai la con clia nguai chet va con s6ng sau khi sinh ra duQ'c huemg tiSn c~p duoog cho den khi dli muai tam tu6i, trir truang hqp nguai til dli muai Him tu6i den chua dli muai tam tu6i dff tham gia lao dQng va co thu nh~p dli nuoi s6ng ban than; Nguai dff thanh nien nhung khong co khii nang lao dQng duQ'c huemg tiSn c~p duoog cho den khi chet.

Nhu v~y, BiSu 616 BLDS chi quy diM thai h~ cho vi~c b6i thuang d6i vai nguai m~t hooo tooo khii nang lao dQng va nguai chet nhung hQ co nghia V\l c~p duoog cho nguai khac, khong quy dinh thai h~ b6i thuang trong truang hqp nguai bi thi~t h~i giam suc lao dQng, do do giam thu nh~p cling nhu vi~c c~p duoog cho nguai khac. Khong quy diM thai h~ b6i thuang trong truang hqp nguai hi thi~t h~i giam suc lao dQng do do giam thu nh~p, ding nhu vi~c c~p duoog khi hQ con s6ng rna m~t hooo tooo khii nang lao dQng. Nhung can cu vao BiSu 613 BLDS, thi v§n co th€ ap d\lIlg vi~c c~p duoog trong truang hqp xfun ph~ den suc khoe.

v. THUAKE 1. Khoi ni~m chung v~ thira k~

1.1. Thira ki va quy~n thira ki

Thua ke va quySn thua ke la hai ph~ trU gAD bo ch~t che v6i nhau nhung la

hai ph~m trU dQC l~p.

Trong che dQ cQng san nguyen thliy, va chua co phap lu~t nen thua ke chi dan thuAn la mQt quan h~ xo hQi rna nQi dung kinh te clia no la th€ hi~n S\I dich chuy€n tai san clia nguai chet sang nhfrng nguai khac.

122

Khi nha nu6'c xu~t hi~n, co phap lu~t, du6'i S\l tac dQng cua phap lu~t vao cac quan h~ thua k~ lam cho cac quan h~ nay tra thanh quan h~ phap lu~t v@ thua k~, trong do cac quy@n va nghia V\l cua cac chu the dugc ghi nh~ va bao dam th\lc hi~n bAng phap lu~t. Nghia la, trong xo hQi do co nha nu6'c va phap lu~t, khi noi d~n thua k~, cfulg chinh la noi d~n quy@n thua k~.

Thua k~ la rnQt lo~i quan h~ xii hQi xu~t hi~n d6ng thai v6'i quan h~ sa hfiu trong b~t leY rnQt xii hQi nao rna nQi dung cua quan h~ nay la S\l phan aM qua trinh dich chuyen cac 19i ich v~t ch~t tit nhUng nguai do ch~t sang nhUng nguai con s6ng khac.

Quy@n thua k~ la nhUng quy diM cua phap lu~t nh~rn xac dinh cac quy@n va

nghia V\l cua cac chu the trong vi~c de l~i va nh~ cac tai san thua k~.

1.2. Nguyen tdc CO' ban cua quy€n thua ki

Ben c~ vi~c phai tuan thea cac nguyen tAc cO' ban dugc quy diM trong phful chung cua BLDS, qua trinh de l~i va nh~ mi san la di san thua k~ phai tuan thea cac nguyen tAc sau day:

* Cilc cil nhan d~u binh dang v~ quy~n thua ki Xucit philt til nguyen ttic hiin dinh: "M9i cong dan d~u binh dang truac philp lugt" (Di~U 52 Hiin philp 1992), nguyen ttic nay duf)'c BLDS ghi nhgn tc;zi di~u 632: "M9i cil nhan d~u binh dang v~ quy~n dd lc;zi tai scm cua minh cha nguai khilc va hu6ng di scm thea di chuc ha(lc thea philp lugt".

Theo quy dinh tren, trong linh Vl;tC de l~i tai san va nh~ di san tit nguai khac thi rnQi nguai d@u co quy@n nhu nhau, khong phan bi~t narn, nil, dan tQc, tu6i tac, ton giao...;

* Ton tr9ng quy~n dinh dac;zt cua nguai dd IC;Zi thila ki Theo nguyen tAc nay, nguai de l~i thua k~ co quy@n bAng y chi cua rninh l~p di chuc de dinh do~t tai san cho ai, cho rn6i nguai bao nhieu, lo~i tai san gi, de l~i bao nhieu phful di san de di t~g ho~c dimg vao vi~c thO' cling, d6ng thai co quy@n thay d6i S\l diM do~t cua rninh thong qua vi~c sua d6i, b6 sung ho~c thay th~ di chuc. * Dam baa quy~n thila ki hr;p philp cua m9t sa nguai thila ki thea philp lugt Tren cO' sa ton trQng quy@n diM do~t cua nguai de l~i thua k~, phap lu~t nu6'c ta con huang t6'i quy@n 19i thi~t th\lc cua rnQt s6 nguai thua k~ thea phap lu~t. Vi v~y, thea nguyen tAc nay quy@n tv dinh do~t cua nguai de l~i thua k~ se bi h~n ch~ n~u khi h9 ch~t, hQ con co nhUng nguai rna giila hQ v6'i nhUng nguai do co quan h~ gful gili thi~t th\lc nhu cha, rnf;, vg, ch6ng, con chua thanh nien va con dii thanh nien nhung khong co kha nang lao dQng. Trong nhUng truang hgp nay, de dam bao quy@n 19i cho nhUng nguaj noi tren, phap lu~t nu6'c ta khong cho phep nguai de l~i

123

thira kS djnh do~t toan bQ Uli san cho nguai khac rna phai danh I~i cho mBi nguai do mQt phdn di san bfulg it nh~t Ia 2/3 cua mQt xuftt thira kS theo phap Iu~t.

* Ton tr9ng y chi t1! nguy¢n cua nguai thua ki Theo nguyen t~c co ban cua BLDS, cac chu the trong quan h~ dan sg Iuon dugc tg nguy~n khi thiSt I~p va thgc hi~n cac quan h~ rna hQ tham gia. Vi v~y, trong quan h~ thira kS, phap Iu~t nu6c ta ciing cho phep chu the dugc huemg thira kS co quyen bfulg y chi cua minh de quySt dinh sg I\fa chQn: nh~ hay khong nh~ di san thira kS. Nguyen cic nay dugc quy dinh trong Dieu 642 BLDS: Nguai thira kS co quyen til' chBi nh~ di san tric wang hgp vi~c til' chBi nhfun trBn tranh vi~c thgc hi~n nghia V\l tai san cua minh dBi v6i nguai khac.

Vi~c til' chBi nh~ di san phai dugc I~p thanh van ban, nguai til' chBi phai bao cho nhilng nguai thira kS khac, nguai dugc giao nhi~m V\l phan chia di san, co quan cong chUng, -oy ban nhan dan xa, phuang, thi tr~ noi co dia diem thira kS ve vi~c til' chBi nh~ di san.

Thai h~ til' chBi nh~ di san Ia sau thang ke til' ngay rna thira kS. Sau 6 thang

nSu khong co til' chBi nh~n di san thi dugc coi Ia dAng y nh~ di san.

1.3. Thili tliim mil thira ki Thai diem rna thira kS Ia mBc de xac djnh ai Ia nguai thira kS cua nguai chSt, di chuc co hi~u Igc til' khi nao, tai san rna nguai chSt de I~i bao gAm nhiing gi... Ngoai ra, thai diem rna thira kS con Ia thai diem b~t dAu de xac djnh thai h~ til' chBi nh~ di san, thai h~n khai ki~n ve quyen thira kS. Theo khoan 1 Dieu 633 BLDS thi: "Thai aiim mil thila ki la thai aiim nguai co tai scm chit. Trong truang h9P Toa an tuyen bt5 mQt nguai la ali chit thi thai aidm mil thua ki la ngay aU(1c xac atnh tgi khocm 2 DiJu 81 cua BQluq,t nay". Quy djnh tren dugc hieu nhu sau:

- NSu cai chSt cua nguai co tai san Ia cai chSt thgc tS thi thai diem hQ chSt chinh Ia thai diem rna thira kS. Trong nhilng wang hgp nay thong thuang thai diem rna thira kS dugc can cu vao gi~y chUng ill de xac djnh.

- NSu nguai co tai san bi Toa an tuyen bB Ia da chSt thi thai diem rna thira kS dugc xac djnh theo ngay rna Toa an xac djnh nguai do chSt trong ban an, quySt djnh cua Toa an.

1.4. Bja tliim mil thira ki Vi~c xac djnh thira kS xay ra anoi nao Ia co So' de xem xet co quan nao co thfun quyen dang kY thu 1\1c til' chBi nh~ di san (khoan 2 Dieu 645 BLDS), co quan nao co thfun quyen quan Iy di san thira kS trong wang hgp chua xac djnh dugc nguai thira kS va di san chua co nguai quan Iy, dAng thai de xac djnh Toa an nao co thfun quyen giai quySt V\l thira kS do khi co tranh ch~p.

124

Khoan 2, DiSu 633 BLDS quy dinh: "Dia di~rn rna thira kS la nai cu tru cu6i cimg cua nguai d~ l~i di san; nSu khong xac dinh duQ'c nai cu trU cu6i cimg thi dia di~rn rna thira kS la nm co toan bQ ho~c phfull6n di san".

Nhu v~y, dia di~rn rna thira kS duQ'c xac dinh thong qua rnQt trong hai din Cll

sau day:

- Nai cu tru cu6i cimg cua nguai dJ lq,i di scm D6i v6'i nguai chi s6ng va lam vi~c arnQt nai c6 dinh thi dia di~rn rna thira kS la nai nguai do chSt. NSu rnQt nguai da dang kY hQ khAu thuOng trU a rnQt nai nhung t~ trU a nhiSu nai khac nhau va chSt a nai dang t~rn trU thi dia di~rn rna thira kS duQ'c xac dinh t~i nai co hQ khAu thuOng trU. Trong truOng hqp, rnQt ngmJi khong co hQ khAu thuOng trU anai nao ca va hQ co nhiSu nai t~ tru khac nhau thi dia di~rn rna thai kS duQ'c xac dinh t~i nai hQ t~ trU cu6i cung.

- Nai co tid scm cua ngtrai chit

Chi ap d\lIlg can Cll nay d~ xac dinh dia di~rn rna thira kS v6'i nhfmg nguai rna khi hQ chSt khong th~ xac dinh duQ'c nai cu trU cu6i cung cua hQ la adau. Vi v~y, trong nhfmg truO'ng hqp nay, nai nao co tai san cua hQ thi nai do la dia di~rn rna thira kS. NSu nguai chSt d~ l~i tai san a nhiSu nai khac nhau, thi dia di~rn rna thua kS cua nguai do duQ'c xac dinh t~i nai rna hQ d~ l~i phfull6n tai san cua rninh.

1.5. Di san thira ki La toan bQ tai san rna nguai chSt d~ l~i. Di san thua kS bao g6rn:

- Tid scm rieng cua ngtrai chit

Day la phful tai san do nguai do t~o ra bfulg cac khoan thu nh~p hqp phap ho~c duQ'c nguai khac t~g cho, d~ l~i thua kS. Thu~t ngft "tai san rieng" duQ'c dimg trong di san thua kS nhfun phan bi~t dau la rei san rieng cua nguai VQ', ngum ch6ng, dau la tai san chung cua VQ' ch6ng. Vi v~y, khi VQ' ho~c ch6ng chSt tru6'c thi chi duQ'c coi la tai san rieng cua ngum chSt nSu tai san do la cua hQ co duQ'c tru6'c thai ky kSt hon, ho~c duQ'c nguai khac t~g cho rieng hay hQ duQ'c thua kS rieng va hQ khong nh~p vao kh6i tai san chung cua VQ' ch6ng.

- M(jt nua tiJi scm trang kh6i tiJi scm chung cua V9' ch6ng T~t ca cac thu nh~p rna VQ' ch6ng co duQ'c trong thai kY hon nhan cimg v6'i cac tai san rna VQ' ho~c ch6ng da co tru6'c day nhung da nh~p vao kh6i tai san chung dSu la tai san chung hqp nh~t cua VQ' va ch6ng. Khi rnQt ben chSt tru6'c, kh6i tai san chung nay duQ'c chia doi, rnQt mia thuQc So' hftu cua nguai dang s6ng, rnQt mia la di san cua nguai da chSt.

- PhAn tai san cua nguai chSt trong kh6i tai san chung v6'i nguai khac.

- Cac quySn vS tai san rna nguai chSt d~ l~i.

125

- Cac quy@n v@ Uti san con bao g6m quy@n doi b6i thuOng thi~t hi;li ngoai hqp d6ng, quy@n dugc hUOng cac 19i ich phat sinh ill quy@n tac gia, quy@n sa hiiu cong nghi~p. Ngoai ra, quy@n sir d\Ulg ddt cfulg la mQt quy@n v@ tai san dugc xac djnh va dich chuy~n thira ke theo quy djnh ti;li Phdn thu v cua BLDS.

1.6. Nguili thira ki

La nguai c6 quy@n nh~ di san rna nguai chet d~ li;li.

- Nguai dugc nh~ di san vi dugc chi djnh trong di chuc thi dugc gQi la nguai

thira ke theo di chuc.

- Ngum dugc nh~ di san thira ke theo quy dinh cua phap lu~t dugc gQi la nguai thira ke theo phap lu~t. HQ b~t bUQc phai la nguai c6 mQt trong ba m6i quan h~ v@ hon nhan, nuoi dUOng ho~c huyet th6ng v61 ngum da chet.

Theo quy djnh ti;li Di@u 635 BLDS thi nguai thira ke neu la ca nhan phai la nguai con s6ng vao thai di~m rna thira ke. Neu hQ sinh ra sau khi nguai d~ li;li thira ke chet nhung da thanh thai truac khi nguai d6 chet thi khi sinh ra neu con s6ng hQ cfulg la nguai thira ke cua ngum d6.

Neu nguai thira ke la cO' quan, t6 chuc thi cO' quan t6 chuc nay phai con t6n ti;li

vao thai di~m rna thira ke.

1. 7. Nguili quan Ij di san

La ngum c6 quy@n quan ly kh6i di san rna nguai chet d~ li;li trong thai gian di

san chua dugc chia cho nhiIng nguai thira ke.

D~ di san khong bi mdt mat, hu hong, phap lu~t da dg li~u nhi@u truOng hqp

C\l th~ nhfun qua d6 xac dinh nguai quan ly di san la ai, d6 la truOng hqp sau day:

- Ngum quan ly di san la nguai dugc ngum d~ li;li thira ke chi djnh trong di

chuc.

- La ngum do nhiIng nguai thira ke cimg thoa thu~ cir ra.

- Nguai dang chiem hiiu, sir d\Ulg quan ly di san tiep tl}c quan ly di san cho den het thm hi;lll cua hqp d6ng ho~c den khi nhiIng nguai thira ke cir dugc ngum khac quan ly di san d6.

- CO' quan nha nuac c6 thfun quy@n quan ly di san neu di san chua c6 ai quan

ly va cfulg chua xac djnh dugc nguai thira ke cua ngum d~ li;li di san.

1.8. Viic thira ki cua nhimg nguili co quy2n thira ki cua nhau ma chit

trong cung mvt thili tli2m

Khi nhiIng nguai c6 quy@n thira ke cua nhau dugc xac djnh la chet cimg mQt thai di~m thi V\l vi~c thira ke nay se la mQt truOng hqp vo dinh khong th~ ket thuc neu d~ hQ hUOng tai san cua nhau. Nhfun tranh sg vo ly nay trong thgc te, phap lu~t

126

nu6c ta dii quy dinh n~u OOtrng ngum nay duQ'c coi la ch~t cirng thai diem thi hQ khong duQ'c hUO'ng tai san cua OOau. Tai san cua nguai nao se chia cho OOtrng nguai thira k~ cua nguai do.

1.9. NguO'i khong dU(lc quy~n huiJ'ng di san

Phap lu~t luon bim v~ quy~n oo~ di san cho OOfrng nguai thira k~. Tuy OOien, n~u OOtrng ngum nay dii vi ph~ nghia V\l cua miOO ho~c co OOtrng hanh vi trai phap lu~t, trai d~o duc xii hQi va thufut phong my 1\1c, xfun ph~m d~n danh d\l, uy tin, suc khoe, tiOO m~g cua nguai de l~i di san thi quy~n oo~ di san cua hQ se khong duQ'c phap lu~t thira oo~ va bim v~ nita. Vi v~y, t~i khoan 1 I>i~u 643 BLDS dii quy diOO OOtrng ngum sau day khong duQ'c quy~n hUO'ng di san:

Nguai bi k~t an v~ haOO vi c6 y xfun ph~ tiOO m~g, suc khoe ho~c v~ hanh vi nguQ'c diii nghiem trQng, hanh h~ nguai de l~i di san, xam ph~ nghiem trQng danh d\l, OOan phfun cua nguai do;

Nguai vi ph~m nghiem trQng nghia V\l nuoi duang nguai de l~i di san; Nguai bi k~t an v~ hanh vi c6 y xfun ph~ tinh m~ng nguai thira k~ khac OOfun hUO'ng mQt phfut ho~c tom bQ phfut di san rna nguai thira k~ do co quy~n hUO'ng;

Nguai co hanh vi lira d6i, cuang ep ho~c ngan can nguai de l~i di san trong vi~c l~p di chuc; gia m~o di chuc, sua chita di chuc, huy di chuc OOfun hUO'ng mQt phAn ho~c tom bQ di san trai v6i y chi cua nguai de l~i di san;

Nhfrng nguai noi tren v§n duQ'c hUO'ng di san, n~u nguai de l~i di san dii bi~t

hanh vi cua OOtrng nguai do, OOung v§n cho hQ hUO'ng di san theo di chuc.

1.10. Thili hi?u khiJ'i ki?n v~ quy~n thira ki

I>i~u 645 BLDS quy diOO: Thai hi~u khai ki~n de nguai thira k~ yeu cAu chia di san, xac oo~ quy~n thira k~ cua minh ho~c bac b6 quy~n thira k~ cua nguai khac la mum nam, ke til thai diem rna thira k~. Thai hi~u khai ki~n de yeu cAu nguai thira k~ th\lc hi~n nghia V\l v~ tai san cua nguai ch~t de l~i la ba nam, ke til thai diem rna thira k~.

Khi tinh thai hi~u khai ki~n v~ quy~n thira k~ khong duQ'c tiOO cac thai gian

sau day vao thai hi~u khai ki~n:

- Co S\l ki~n bAt kha khang lam cho nguai co quy~n khai ki~n khong the khai

ki~n duQ'C.

- Nguai co quy~n khai ki~n khong du nang l\lc hanh vi va ciing chua co nguai

d~i di~n.

- Nguai d~i di~n cua nguai co quy~n khai ki~n ch~t rna chua co nguai d~i di~n

khac thay th~.

2. Thira k~ theo di chuc

127

2.1. Khai ni?m v~ thil'a ki theo di ehue

Thira kS thea di chuc la vi~c dich chuy~n tai san cua nguai dff chSt cho ngum

con s6ng khac thea y chi cua nguai dff chSt th~ hi~n trong di chuc rna hQ d~ l~i.

Nhu v~y, trong thira kS thea di chuc thi ai la nguai dugc hu6ng di san, rn6i nguai hu6ng bao nhieu, lo~i tai san gi deu do nguai l~p di chuc quySt dinh. Tuy nhien, vi~c thira kS chi dugc th\Ic hi~n thea di chuc nSu di chuc do dam bao cac dieu ki~n co hi~u l\Ic cua di chuc thea lu~t dinh. 2.2. Cae ili~u ki?n co hi?u IVe ella di ehue MQt di chuc co hi~u l\Ic phap lu~t khi dap (mg cac dieu ki~n sau day: * NguiJi lq,p di ehue co nang hre himh vi Ngum l~p di chuc phai la nguai du 18 tu6i tra len, van thai diSm l~p di chuc

nguai do phai du sang su6t, minh man.

Ngum du 15 tu6i nhung chua du 18 tu6i van co thS l~p di chuc d~ dinh do~t tai

san cua minh nSu dugc cha, me; ho~c nguai giam hQ d6ng y.

* NguiJi lq,p di ehue phai tt! nguy¢n Chi khi nao S\I dinh do~t dugc th~ hi~n trong nQi dung cua di chuc la y chi t\I nguy~n cua nguai l~p di chuc thi di chuc do m6'i co hi~u l\Ic phap lu~t. Vi v~y, nSu di chuc dugc l~p ra do ngum l~p di chuc bi lira d6i, de do~, cuang ep thi di chuc do se khong co gia tri phap IY.

* NQi dung eua di ehue kh6ng aUf)'e trai phap luq,t, ago aue xli hQi Theo dieu ki~n nay thi tdt ca cac vdn de rna nguai l~p di chuc dff dinh do~t trong nQi dung cua di chuc phai phil hgp vai Ychi cua Nha nuac, tuan thu cac nguyen t~c co ban cua phap lu~t.

* Hinh thue eua di ehue phizi tuiin thu trinh I'll phap luq,t ali quy ajnh Di chuc dugc thS hi~n thea mQt trong hai hinh thuc sau day: - Di chuc viSt (hinh thuc van ban): La lo~i di chuc rna y chi cua nguai dS l~i di

san dugc th~ hi~n thong qua chii' viSt.

- Di chuc mi~ng: La di chuc rna y chi cua nguai dS l~i di san dugc thS hi~n

thong qua lai noi cua hQ.

Tily thea di chuc rna ngum chSt dS l~i la "viSt" hay "mi~ng", phap lu~t nuac ta dff quy dinh yeu cdu m6i hinh thuc di chuc phai tuan thea thu tl;1c, trinh t\I b~t buQc.

- DAi vOi di chuc vi~t: Dugc thiSt l~p thea mQt trong b6n trinh t\I sau day: * Di ehue bang van ban kh6ng co nguiJi lam chUng

Di chuc viSt dugc l~p thea thS thuc nay thi nguai l~p di chuc phai t\I tay viSt

128

(khong dugc danh may, khong dugc nha nguai khac vi~t hQ) va kY van ban di chuc. N~u di chuc g6m nhiSu trang thi m6i trang cua di chuc phai dugc danh s6 thu t\f va dSu phai co chu ky cua ngum l~p di chuc.

* Di chuc bling van bim co nguai lam chUng Theo the thuc nay, nguai l~p di chuc co the t\f tay vi~t, co the nha nguai khac vi~t ho~c danh may nhung phai co it nhAt la hai nguai lam chUng. Nguai l~p di chuc phai kY ho~c diem chi van ban di chuc truac m~t nhfrng ngum lam chUng. Sau do nhfrng nguai lam chUng xac nh~ chu kY diem chi cua nguai l~p di chuc d6ng thai kY van ban di chuc.

Nguai lam chUng cho vi~c l~p di chuc phai la nhfrng nguai co nang 19c hanh

vi dan sg, khong co quySn va nghia V\l gi lien quan d~n nQi dung cua di chuc.

* Di chuc co cong chUng hoijc chUng th1!c Nguai l~p di chuc co the yeu cong chUng ho~c chUng thgc. Trong tWOng hgp di chuc dugc l~p tlili cO' quan cong chUng ho~c UBND xa, phuOng, thi trAn thi phai tuan thu trinh t\f sau: Nguai l~p di chuc tuyen b6 nQi dung cua di chilc truac cong chUng vien ho~c nguai co thfun quySn chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trAn. Cong chUng vien ho~c ngum co thAm quySn chUng thgc phai ghi chep llili nQi dung ma nguai l~p di chuc da tuyen b6. Nguai l~p di chuc ky ho~c diem chi van ban di chuc sau khi xac nh~ ban di chuc da dugc ghi chep chinh xac va the hi~n dung y chi cua minh. Cong chUng vien ho~c ngum co thfun quySn chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trAn kY van ban di chuc.

Trong truOng hgp nguai l~p di chuc khong dQc dugc ho~c khong nghe dugc ban di chuc, khong kY ho~c khong diem chi dugc thi phai nha nguai lam chUng va nguai nay phai kY xac nh~ truac m~t cong chUng vien ho~c nguai co thfun quySn chUng thgc Clla Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trAn. Cong chUng vien, nguai co thfun quySn chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trAn chUng nh~ ban di chuc truac m~t nguai l~p di chuc va nguai lam chUng.

Nhfrng nguai dugc quy dinh tlili DiSu 659 BLDS khong dugc chUng nh~,

chUng thgc di chuc.

* Di chuc vi~t duQ'c l~p thea the thuc khac cling co gia tri nhu di chuc dugc chUng nh~, chUng thgc n~u di chuc do duQ'c l~p ra trong nhfrng truOng hgp ma DiSu 660 BLDS da quy dinh.

* Ngoai ra, mQt di chuc vi~t khong co chUng nh~, chUng thgc nhung vfuI duQ'c coi la hgp phap n~u di chuc do la do chinh nguai de llili di san l~p ra mQt cach t\f nguy~n, trong tr/illlg thai co du nang l\lc hanh vi, minh mfuI, sang su6t va nQi dung cua di chuc do khong trai phap lu~t, dlilO duc xa hQi.

- Dai VOl di chuc mi~ng

129

Di chuc mi~ng chi duQ'c thira nh~ nSu du cac di~u ki~n sau: DuQ'c l~p ra trong tinh tr~g tinh m~g cua nguai l~p di chuc dang bi de do~ nghiem trQng rna khong th€, ho~c khong kip l~p di chuc bfutg van ban duQ'c. Th€ hi~n y chi cu6i cling cua minh truac m~t it nh~t hai nguai lam chUng va ngay sau do nhfing ngum lam chUng ghi chep l~i, cling kY ten ho~c di€m chi. Trong thai h~ nam ngay, k€ til' ngay nguai di chuc mi~ng th€ hi~n y chi cu6i c-ung thi di chuc phili duQ'c cong chUng ho~c chUng th\Ic.

til' khi l~p di chuc cho dSn ba thang sau, nguai lap di chuc v§n con

NSu k€

s6ng va con minh m§n thi di chuc mi~ng noi tren m~c nhien bi huy bo.

2.3. Quyin cua ngum ll)p di chuc

Theo quy diM t~i cac Di~u 648, 662 BLDS, nguai l~p di chuc co cac quy~n

sau day.

2.3.1. Chi atnh nguiri thua ki Nguai l~p di chuc co quy~n chi dinh b~t 10' ai la nguai thira kS cua minh, la nhUng nguai ngoai cac quan h~ hon nhan, nuoi dUOng, huySt nguai do co th€ th6ng, th~ chi co quy~n chi diM mQt cO' quan, t6 chuc, nha nuac la ngum thira kS di san cua minh.

2.3.2. Trull! quyJn huimg di scm

Thong qua quy~n nay, ngum l~p di chuc co th€ phS tru~t quy~n huang di san cua mQt nguai thira kS theo phap lu~t nao do. Nguai dii bi tru~t quy~n huang di san se khong duQ'c thira kS dli hQ co dcly du cac di~u ki~n d€ huang di san theo phap lu~t.

2.3.3. Phiin atnh tid scm cho timg nguiri thua ki V~ nguyen ly, khi nguai d€

l~i di san l~p di chuc va trong do dii xac diM nhfing nguai thira kS thi dii bao ham ca vi~c phan diM di san. Tuy nhien, nguai l~p di chuc con co quy~n phan diM mQt cach C\l th€ cho nguai thira kS nao huang phcln di san la bao nhieu ho~c di san lil hi~n v~t gi. 2.3.4. Giao ngh'la v¥ cho nguiri thua ki Theo quy diM cua phap lu~t thi nguai huang di san thira kS d6ng thai la nguai phai th\Ic hi~n nhfing nghia V\l v~ tai san rna nguai chSt d€ l~i. Tuy nhien, nguai l~p di chuc co quy~n chi diM ai trong s6 nhfing nguai thira kS phai th\Ic hi~n nghia Y\l, phcln nghia Y\l rna nguai do phai th\Ic hi~n la bao nhieu. Vi v~y, nSu nguai d€ l~i thira kS dii xac diM r5 tY l~ nghia V\l rna tUng nguai thira kS phai th\Ic hi~n thi m6i nguai phai th\Ic hi~n phcln nghia Y\l do trong ph~ vi di san rna minh duQ'c huang. NSu ngum l~p di chuc dii giao nghia Y\l C\l th€ cho nguai thira kS thi chi nguai duQ'c giao nghia Y\l phai th\Ic hi~n nghia V\l do.

130

2.3.5. Danh m6t phdn di scm ad di tij.ng, thi! cung

Di t~g 1a vi~c ngmJi l~p di chuc dS l~i di san danh rnQt phful tai san trong khf>i

di san dS t~ng cho nguai khac sau khi nguai dS l~i di san ch€t.

Nguai dugc nh~n di san thea di t~g khong phai th\lc hi~n nghla V\l tai san rna nguai ch€t dS 1~i. Trir "truang hQ'P toan bQ di san khong du thanh toan nghla V\l tai san cua ngum di t~g" (Xern Di~u 671 BLDS).

Con nguai Vi~t Nam ill xa d€n nay vf>n coi vi~c thO' ph\ffig t6 tien 1a b6n ph~ h€t suc thieng lieng va h~ trQng. Ton trQng va ghi nh~ truy~n thf>ng nay cua dan tQc, BLDS quy djnh cho nguai dS l~i di san co quy~n trich rnQt phful di san dS dung vao vi~c thO' cu.ng. Tuy nhien, nhb bao v~ quy~n thu h6i ng cua nguai khac, ngum l~p di chuc khong dugc dS di san dung vao vi~c thO' cu.ng n€u toan bQ di san cua hQ khong du dS thanh toan nghla V\l tai san rna hQ dS l~i.

2.3.6. Quy€n sua a6i, b6 sung, hity b6 di chuc DS dam bao quy~n tv djnh do~t cua nguai l~p di chuc, phap 1u~t nu6c ta cho

phep nguai do co quy~n sua d6i, b6 sung va huy bo di chuc da l~p.

Sua d6i di chuc 1a vi~c nguai l~p di chuc bfulg Ychi tv nguy~n cua rninh phu nh~n (lam thay d6i) rnQt phful di chuc da l~p. Vi v~y, nhUng phful di chuc khong bi sua d6i v~n cO hi~u l\lc phap 1u~t, phful di chuc da bi sua d6i khong con hi~u l\lC rna thay vao do, phap 1u~t se din cu vao y chi thS hi~n trong s\l sua d6i sau cung.

B6 sung di chuc 1a vi~c nguai l~p di chuc quy dinh them rnQt sf> van d~ rna trong di chuc da l~p chua noi d€n, nh~rn lam cho di chuc C\l thS, chi ti€t va r5 rang hon. Vi v~y khi nguai l~p di chuc b6 sung di chuc thi ca di chuc da l~p va phAn b6 sung d~u co hi~u l\lc nhu nhau.

N€u di chuc da l~p va phful b6 sung rnau thuful nhau thi chi phful b6 sung co

hi~u l\lc phap 1u~t.

Huy bo di chuc 1a vi~c nguai da l~p di chuc l~i bfulg Ychi tv nguy~n cua rninh dS trudt bai di chuc da l~p. Vi~c huy bo di chuc co thS dugc th\lc hi~n thong qua nhi~u hanh vi khac nhau nhu xe, df>t ....

2.3.7. Quy€n thay thi di chuc

Di chuc chi co hi~u l\lc ill thai diSrn rna thua k€. Vi v~y, khi con sf>ng, rnQt nguai tuy da l~p di chuc djnh do~t tai san cua rninh cho nguai khac nhung sau do n€u hQ thdy vi~c djnh do~t cua rninh chua phu hQ'P ho~c khong con phu hQ'P thi co quy~n l~p rnQt di chuc khac dS thay th€ di chuc da l~p.

T~i khoan 3 Di~u 662 BLDS da quy dinh: "Trong truang hQ'P nguai l~p di chuc da thay th€ di chuc bfulg rnQt di chuc rn6i thi di chuc tru6c bi huy bo. Nhu v~y, khi nguai l~p di chuc da thay th€ di chuc thi nhUng di chuc da l~p tru6c hmln

131

toan khong con hi~u Ivc phap lu~t. Tuy nhien, can phai hieu rfulg chi khi nao ngum l~p di chilc bfulg Ychi tv nguy~n sau cua minh de phu nh~ mQt y nguy~n tru6'c do ve vi~c dinh do~t di san thira k~ thi m6'i dugc coi la thay th~ di chilc.

2.3.8. QuyJn chi dinh nguai giii di chuc, nguai quan If! di san, nguai phan

De bao dam y nguy~n cua minh khong bi nguai khac xam ph~, tranh vi~c di chuc bi hu hong, thfrt l~c, cling nhu de di san khong bi mfrt mat hu hong va dugc phan chia cho nhfrng ngum thira k~ dUng v6'i sv dinh do~t cua minh trong di chilc thi ngum l~p di chilc co quyen xac dinh r5 trong di chilc cua minh ve ngum gift di chilc, nguai quan ly di san va nguai phan chia di san.

chia di san

Ben c~nh vi~c co quyen l~p di chilc dinh do~t tai san cho nhUng ai sau khi minh ch~t, nguai de l~i di san con phai lam tron b6n ph~ cua minh d6i v6'i gia dinh. Nguai ta khong chi phai nuoi duang b6, m~, con cai lilc con s6ng rna con co b6n ph~ phai t~o dvng cho hQ nhUng dieu ki~n de dai s6ng cua hQ dugc d~ dang. Do chinh la nghia V\l nuoi duang lful nhau gifta cac thanh vien trong mQt gia dinh. Sv nuoi duang do khong chi dugc nguai co nghia V\l trvc ti~p thvc hi~n khi con s6ng rna con dugc the hi~n thong qua vi~c de l~i di san sau khi ch~t. Vi th~, Dieu 669 BLDS quy dinh: "Nhiing nguai sau day van dU(Jc huang phdn di san bling hai phdn ba sudt cua m(Jt nguai thua ki thea philp luqt, niu di san dU(Jc chia theo philp luqt, trong truimg h(Jp hr;J khong dU(Jc nguai lqp di chuc cho huang di san hoiJ,c chi cho huang phdn di san it han hai phdn ba sudt do, tm khi hr;J la nhiing nguai tir ch6i huang di san theo quy dinh tr;zi DiJu 642 hoiJ,c khong co quyJn huang di san thea quy dinh tr;zi khoan 1 DiJu 643 cua B(J!ug,t nay:

2.4. Nguifi thua ki khong ph!, thupc VtlO npi dung cila di chllc

1- Con chua thanh nien, cha, mf}, V(J, ch6ng.

NQi dung cua dieu l~t tren the hi~n mQt m~t phap lu~t ton trQng y chi cua nguai de l~i di san trong vi~c thvc hi~n quyen dinh do~t d6i v6'i tai san cua hQ, m~t khac chinh phap lu~t l~i h~ ch~ quyen djnh do~t fry n~u nguai de l~i di san con co nhUng ngum rna khi hQ con s6ng, hQ co nghia V\l thuang yeu, cham soc va nuoi duang.

2- Con dil thanh nien rna khong co kha nang lao d(Jng".

Hi~u Ivc cua di chilc co y nghia quan trQng d6i v6'i qua trinh dich chuyen di san ti:r nguai da: ch~t cho nhUng nguai khac. Vi~c xac dinh mQt di chilc co hi~u Ivc phap lu~t hay khong la cO' sa de quy~t dinh di san cua nguai ch~t se dugc phan chia cho nguai thira k~ thea di chilc hay thea phap lu~t.

MQt di chilc bfrt hgp phap se khong co hi~u Ivc phap lu~t. N~u di chuc bfrt hgp

132

2.5. Hi?u l{fc phtip lu~t cila di chllc

thea phap lu~t. phap toan bQ thi toan bQ di san duQ'c giai quy€t cho nguai thira k€ N€u chi co mQt phdn di chuc b~t hQ'P phap thi chi phdn di san lien quan d€n phdn b~t hQ'P phap cmi di chuc duQ'c giai quy€t thea phap lu~t.

Ngoai ra, co nhieu truang hQ'P, mQt di chuc tuy hQ'P phap (vi tuan thu dAy du cac dieu ki~n rna Dieu 652 BLDS yeu cAu) nhung v§n khong co hi~u l\Ic khi co nhUng nguyen nhan sau:

- Do nguai l~p di chuc thay th€ ho~c huy b6 di chuc;

- Nguai thira k€

thea di chilc ch€t

tru6c ho~c ch€t cimg thai di~m v6i nguai l~p di chilc ho~c co quan, t6 chuc duQ'c chi dinh la nguai thira k€ khong con vao thai diem rna thira k€.

Trong nhUng truang hQ'P nay, chi phdn di chuc lien quan d€n phdn tai san rna dang ra nguai thira k€ thea di chilc, duQ'c huang nhung hQ da ch€t, phdn tai san rna co quan, t6 chuc duQ'c huang nhung khong con t6n t~i m6i bi coi la khong co hi~u hIc phap lu~t. Phdn di chilc con l~i v§n co hi~u l\Ic phap lu~t.

- Nguai co ten trong di chilc bi tu6c quyen huang di san thea khoan 1 Dieu

643 BLDS.

- Nguai co ten trong di chilc khu6c til quyen huang di san. - Di san duQ'c xac diM trong di chilc khong con vao thai di~m rna thira k€.

D~ vi~c giai quy€t

thira k€

thea di chilc duQ'c chinh xac, cdn phai xac dinh di

chilc do co hi~u l\Ic til thai di~m nao.

BLDS).

Theo quy diM tren, k€t hQ'P v6i khoan 1 Dieu 633 BLDS thi di chilc duQ'c

coi la co hi~u l\Ic ke til thai di~m nguai l~p di chuc ch€t.

Tuy nhien, cdn phai chil y trong mQt s6 truang hQ'P sau:

- D6i v6i di chilc chung cua VQ', ch6ng:

Trong truang hQ'P hai VQ' ch6ng cimg l~p di chuc chung d~ cimg diM do~t tai san chung cua hQ thi di chuc co hi~u l\Ic til thai diem nguai sau cimg ch€t ho~c ca hai nguai cimg ch€t.

- N€u nguai l~p di chilc co neu sg ki~n hQ'P phap va xac diM khi S\I ki~n do xay ra thi di chuc m6i co hi~u l\Ic phap lu~t thi t~i thai di~m nguai do ch€t di chilc v§n bi coi la chua co hi~u 19c phap lu~t n€u sg ki~n do chua xAy ra.

"Di chuc co hi¢u !t:rc phap luq.t tir thai ai~rn rna thira ki" (khoan 1 Dieu 667

Phap lu~t nu6c ta tren nguyen t~c ton trQng tin ngu5ng cua nhan dan nen t~i Dieu 670 BLDS da quy diM nguai l~p di chilc co quyen d~ l~i mQt phdn di san

133

2.6. Di san dung vilo vi?c thil cung

dUng vao vi~c thO' cu.ng va co quyen chi dinh, giao nghia V\l cho nguai thira kS thgc hi~n vi~c thO' cu.ng v6i n9i dung nhu sau:

NSu ngum l~p di chuc co d~ l?i rn9t ph§n di san dUng vao vi~c thO' cu.ng thi ph§n di san do khong duQ'c chia thira kS va duQ'c giao cho nguai da: duQ'c chi dinh trong di chuc quan ly d~ thgc hi~n vi~c thO' cu.ng. NSu nguai duQ'c chi dinh thgc hi~n vi~c thO' cu.ng khong thgc hi~n vi~c thO' cu.ng du.ng nhu nguai l~p di chuc da: d~ l?i ho~c khong du.ng nhu thoa thu~ cua nhfmg ngum thira kS thi nhfmg nguai thira kS co quyen ldy l?i tai san dUng vao vi~c thO' cu.ng d~ giao cho rn9t nguai khac quan ly de thO' cu.ng.

NSu trong di chuc khong chi dinh nguai quan ly di san thO' cu.ng thi nhfmg

nguai thira kS cir ra rn9t nguai quan ly di san thO' cu.ng do.

NSu tdt ca nhfmg nguai thira kS theo di chuc da: chSt thi ph§n di san dung d~ thO' cu.ng thu9C ve nguai dang thgc tS quan ly s6 di san do (phai la nguai trong di~n nhfmg nguai thira kS theo phap lu~t cua ngum d~ l?i di san).

Phap lu~t nu6c ta cho phep nguai d~ l?i thira kS dung rn9t ph§n di san d~ thO' cung la sg ghi nh~ va ton trc.mg ban sic van hoa cua dan t9C. Phat huy long ton kinh cua thS h~ sau d6i v6i nhfmg nguai da: khudt. Vi v~y, ve nguyen tic, di san dUng vao vi~c thO' cung phai duQ'c giu l?i til dai nay qua dm khac. Nguai quan ly di san thO' cu.ng khong duQ'c sir d\Ulg vao rn\lc dich khac va khong duQ'c dinh do?t tai san nay.

3. Thira k~ theo phap lu,t 3.1. Khai ni?m thira ki theo phap luQ-t

NSu nguai chSt co d~ l?i di chuc thi qua trinh dich chuy~n do se can cu vao y

chi cua nguai d~ l?i di san duQ'c th~ hi~n trong di chuc.

Trong nhfmg truang hQ'P nguai chSt khong d~ l?i di chuc, khong xac dinh duQ'c y chi cua nguai d~ l?i di san thi di san duQ'c dich chuy~n theo cac quy dinh cua phap lu~t. Dieu 674 BLDS quy dinh: "Thua ki theo philp lugt la thua ki theo himg thua ki, diJu ki¢n va trinh tt! thua ki do philp lugt quy dinh". Theo quy dinh tren, nguai duQ'c hUOng di san la nhirng nguai duQ'c phap lu~t xac dinh theo tUng hang thira kS dga tren rn6i quan h~ than thich, ru9t thit giua he;> v6i nguai chSt. Nhfmg ngum nay chi duQ'c hUOng thira kS v6i nhfmg dieu ki~n sau:

- Con s6ng vao thai di~rn rna thira kS.

- Sinh ra va con s6ng sau khi nguai co tai san chSt nhung da: thanh thai tru6c

khi nguai do chSt.

- Khong co nhfmg hanh vi da: duQ'c quy dinh t?i Khoan 1 Dieu 643 BLDS. 3.2. Cae truirng hfIP thira ki theo phap luQ-t

134

"1) Thua ki thea phap lu(jt dU(1c ap d¥ng trong nhfmg truimg h(1p sau:

a. Khong co di chuc;

b. Di chuc khong h(1JJ phap;

c. Nhfmg nguai thua ki theo di chuc dJu chit truac ho(lc cimg thai diim vO'i nguai l(jp di chuc, ca quan, t6 chuc dU(1c huirng thua ki theo di chuc khong con vao thai diim ma thua ki;.

d. Nhfmg nguai dU(1c chi dinh lam nguai thua ki thea di chuc ma khong co

quyJn huirng di scm ho(lc tu ch6i quyJn huirng di scm.

2) Thua ki thea phap lu(jt ding dU(1c ap d¥ng d6i vai cac phdn di scm sau day:

a. Phdn di scm khong dU(1c dinh doq,t trong di chuc;

b. Phdn di scm co lien quan din phdn Clla di chuc khong co hi¢u ll!c

c. Phdn di scm co lien quan din nguai dU(1c thua ki theo di chuc nhung h9 khong co quyJn huirng di scm, tu ch6i quyJn huirng di scm, chit truac ho(lc chit cimg thai diim vai nguai l(jp di chuc; lien quan din ca quan, t6 chuc dU(1c huirng di scm thea di chuc nhung khong con vao thai diim ma thua ki".

3.3. Di?n va hang thira ki theo philp lu~t

3.3.1. Di¢n thua ki thea phap lu(jt

Di~n nhUng nguai thira k@ thea phap 1u~t 1a ph~ vi nhUng nguai co th~ duQ'c

DiSu 675 BLDS quy dinh:

hUOng di san cua nguai ch@t thea quy dinh cua phap 1u~t.

Thea quy dinh t~i DiSu 676 BLDS thi ph~ vi tren duQ'c xac dinh nhu sau:

- Nguai co quan h~ hon nhan v6'i nguai dii ch@t: La quan h~ VQ' ch6ng duQ'c xac l~p thong qua vi~c k@t hon. Day 1a S\I ki~n lam phat sinh cac quySn va nghia V\l giua VQ' va ch6ng duQ'c phap 1u~t xac dinh va baa v~. Thea m6i quan h~ nay thi nguai thira k@ thea phap 1u~t cua nguai ch@t 1a VQ' ha~c ch6ng cua nguai do.

- Nguai co quan h~ nuoi dUO'ng v6'i nguai dii ch@t: DuQ'c xac l~p thong qua vi~c nh~ nuoi con nuoi. Vi~c nh~ nuoi con nuoi phai duQ'c dang kY va lam thu U}c t~i cO' quan nha nu6'c co thfun quySn thea quy dinh cua phap 1u~t hon nhan va gia dinh va phap 1u~t vS hQ tich.

+ Huy@t th6ng trgc h~: Cac C\l, ong, ba, cha de, my de cua nguai ch@t; chau 1a

135

- Nguai co quan h~ huy@t th6ng v6'i nguai ch@t. Quan h~ huy@t th6ng 1a quan h~ giua nhUng nguai co cimg dong mau vS trgc h~ ho~c bang h~ duQ'c xac dinh thong qua S\I ki~n sinh de. Ph~ vi nhUng nguai thira k@ thea phap 1u~t duQ'c xac dinh til' quan h~ huy@t th6ng bao g6m:

nguai thira kS cua ong, ba; chAt la nguai thira kS cua cac C\l .

+ HuySt th6ng bang h~: Anh ruQt, chi ruQt, em ruQt, bac ruQt, chu ruQt, co ruQt, di ruQt, c~u ru9t cua nguai chSt, chau ruQt cua nguai chSt rna nguai chSt la co, di, chu, bac, c~u ruQt.

3.3.2. Himg thila ki theo phap lugt

Ph~ vi nhUng ngum thira kS theo phap lu~t (di~n thira kS) duQ'c xac djnh

thong qua cac m6i quan h~ noi tren duQ'c phap lu~t xSp theo tUng hang thira kS.

Co ba hang thira kS theo phap lu~t sau day:

- Hang thira kS thu nhftt gAm: VQ', chAng, cha de, m~ de, cha nuoi, m~ nuoi,

con de, con nuoi cua nguai chSt.

- Hang thira kS thu hai gAm: Ong nQi, ba nQi, ong ngo~i, ba ngo~i, anh ruQt, chi ruQt, em ruQt cua nguai chSt, chau ruQt cua nguai ch~t rna nguai ch~t la ong ba nQi, ngo~i.

- Hang thira kS thu ba gAm: C\l nQi, C\l ngo~i cua nguai ch~t, bac ruQt, chu ruQt, co ruQt, c~u ruQt, di ruQt cua nguai chSt, chau ruQt cua nguai chSt rna ngum chSt la bac ruQt, chu ruQt, co ruQt, di ruQt; chAt ruQt cua ngum chSt rna nguai ch~t la C\l nQi, C\l ngo~i.

3.4. Thira ki thi vi

Di@u 677 BLDS quy dinh: "Trong truimg hrp con cila ngzrai dd 19i di scm chit trubc ngzrai dd 19i di scm thi chau dU(Jc huang phdn di scm ma cha hogc m~ cila chau dU(Jc huang niu con s6ng; niu chau ciing da chit trubc ngzrai dd 19i di scm thi chlit dU(Jc huang phdn di scm ma cha hogc m~ cila chlit dU(Jc huang niu con s6ng".

Theo quy djnh tren thi: Thira kS th~ vi la vi~c con thay th~ vi tri cua b6 ho~c m~ de nh~ di san thira kS tir ong nQi, ba nQi, ong ngo~i, ba ngo~i, C\l nQi, C\l ngo~i nSu b6 m~ da: chSt tru6c nhUng ngum nay. Phful di san rna nguai con duQ'c huemg trong di san cua nguai de l~i thira k~ noi tren la phful di san rna b6 ho~c m~ cua hQ duQ'c huemg nSu con s6ng. Tftt ca cac chau, chAt duQ'c huemg rnQt suftt n~u b6, m~ chau con s6ng duQ'c huemg.

3.5. Thanh toan va phan chia di san

- H9P mgt nhiing nguai thira ki

Tru6c khi phan chia di san, nhUng nguai thira kS can hQP m~t de cimg nhau ban b~c thoa thu~ va th6ng nhftt nhUng van d@ lien quan dSn vi~c quan ly va phan chia di san. Vi~c thoa thu~ nay duQ'c quySt dinh theo da s6.

M\lc dich cua hQp m~t nhUng nguai thira kS nhfun tang cuang sg doan kSt nhftt

136

trong vi~c cimg nhau hu6ng di san, khuy€n khich hQ n.r tri cua nhUng nguai thira k€ giai quy€t phan chia di san mQt cach hoa thu~, giam b61: nhUng tranh chAp khong dang co trong thgc t€.

Vi~c hQp m~t nhUng nguai thira k€ dugc BLDS quy djnh t~i Di~u 681. Tuy nhien, co phai hQp m~t de ban b~c v~ nhUng vAn d~ noi tren hay khong hoan toan do nhUng nguai thira k€ quy€t djnh. HQ co the hQp m~t n€u xet thAy cAn thi€t. Tuy nhien, khi dii hQp m~t thi nhUng k€t qua dii thoa thu~ dugc phai ghi C\l the trong mQt sB van ban nhu: Bien ban hQp m~t nhUng nguai thira k€. Day Ia bfulg cu phap Iy dg phong cho nhUng truang hgp tranh chAp v~ sau nay. Vi v~y, trong van ban phai co dAy du chit kY cua tAt ca nhUng ngum thira k€. DBi vai nhUng nguai thira k€ khong co ho~c chua co nang Igc hanh vi dan sg thi nguai d~i di~n then phap Iu~t cua hQ thay m~t cho hQ kY van van ban do.

Trong cUQc hQp m~t, nhUng nguai thira k€ cAn phai thoa thu~n vai nhau v~

nhUng vAn d~ gi, my then tUng truang hgp C\l the sau day:

+ N€u nguai de I~i di san dii chi dinh nguai quan Iy di san, nguai phan chia di san thi cUQc hQp m~t chi cAn thoa thu~ v~ cach thuc phan chia va hu6ng di san thira k€.

+ N€u nguai de I~i di san khong chi djnh nguai quan Iy, nguai phan chia di san thi cUQc hQp m~t cAn thoa thu~ cli nguai quan Iy di san trong thai gian di san chua dugc phan chia nhfun tranh hu hong mAt mat ho~c phan tan di san thira k€. Trong cUQc hQp m~t nay nhUng nguai thira k€ co the cli Iuon nguai phan chia di san va cach thuc phan chia nhung dlng co the chua cAn ban d€n nQi dung nay n€u hQ xac dinh d€n Iilc phan chia di san se co mQt cUQc hQp m~t ti€p

theo.

+ V~ nguyen t~c, n€u co nguai qulm Iy, nguai phan chia di san thi nhUng nguai thira k€ phai cimg nhau thoa thu~ de xac dinh v6'i ngum do v~ quy~n va nghla V\l cua hQ. Tuy nhien n€u khong xac djnh thi quy~n va nghIa V\l cua nhUng nguai do dugc xac dinh va thgc hi~n then quy djnh t~i cac Di~u 639, 640 va Di~u 682 BLDS.

- Thanh to(in di scm thua k€

Truac khi di san dugc phan chia cho nhUng nguai thira k€ phai dimg di san do

thira k€

de thanh toan cac nghla V\l v~ tai san va cac khoan chi phi lien quan d€n then thu n.r uu tien dii dugc quy djnh t~i di~u 683 cua BLDS nhu sau:

+ Cac nghla V\l tai san va cac khoan chi phi lien quan d€n thira ke dugc thanh

toan then thu n.r sau day:

+ Chi phi hgp Iy then t~p quan cho vi~c mai tang;

+ Ti~n cAp dUOng con thieu;

137

+ Ti€n trq d.p cho nguai stmg nuang OOa;

+ Ti€n cong lao d<)ng;

+ Ti€n bdi thuang thi~t hc;li;

+ Thu~ va cac mon nq khac d6i v6'i Nha nu6'c;

+ Ti€n phc;lt;

+ Cac khoan nq khac d6i v6'i ca OOan, phap nhan ho~c t6 chuc khac;

+ Chi phi cho vi~c bao quan di san;

+ Cac chi phi khac. - Phan chia di scm thua ki Di san thira k~ duqc phan chia cho nhUng nguai thira k~ thea di chuc ho~c

thea quy djnh cua phap lu~t.

di chuc khong xac djnh ra phdn cua tUng ngum thira k~, thi di san duqc chia d€u cho OOUng nguai duqc chi djnh trong di chuc, trir truang hqp co thoa thu~ khac.

Trong truang hqp di chuc xac djnh phan chia di san thea hi~n v~t, thi nguai thira k~ duqc oo~ hi~n v~t kem thea hoa lqi, lqi mc thu duqc til hi~n v~t do ho~c phai chiu phdn gia tri cua hi~n v~t bi giam sut tiOO d~n thai di~m phan chia di san; n~u hi~n v~t bi tieu huy do 16i cua nguai khac, thi nguai thira k~ co quy€n yeu c~u bdi thuang thi~t hc;li.

Trong truang hqp di chuc chi xac djnh phan chia di san thea tY l~ d6i v6'i t6ng gia tri kh6i di san, thi tY l~ nay duqc tiOO tren gia tri kh6i di san dang con vao thai di~m phan chia di san.

- Phan chia di scm thea di chuc Vi~c phan chia di san duqc th\Ic hi~n thea y chi cua nguai d~ lc;li di chuc; n~u

Khi phan chia di san n~u co nguai thira k~ cimg hang da thanh thai OOung chua sinh ra, thi phai danh lc;li m<)t ph~n di san bing phdn ma nguai thira k~ khac duqc hUOng d~ n~u nguai thira k~ do con s6ng khi sinh ra se duqc hUOng; n~u ch~t tru6'c khi sinh ra, thi nhUng nguai thira k~ khac duqc huOng.

NhUng nguai thira k~ co quy€n yeu c~u phan chia di san bing hi~n v~t; n~u khong th~ chia d€u bing hi~n v~t, thi OOUng nguai thira k~ co th~ thoa thu~n v€ vi~c djnh gia hi~n v~t va thoa thu~ v€ nguai oo~ hi~n v~t; n~u khong thoa thu~ duqc, thi hi~n v~t duqc ban d~ chiao

138

- Phan chia di scm thea philp lugt

- Hqn chd phdn chia di scm Trong wOng hgp thea y chi cua nguai l~p di chuc ho~c thea thoa thu~ cua tdt ca nhfrng nguai thira k€, di san chi dugc phan chia sau mQt thai h~ nhdt dinh, thi chi khi da h€t thai h~ do di san m6'i dugc dem chiao

Trong truOng hgp yeu cAu chia di san thira k€ rna vi~c chia di san anh huang nghiem trQng den dai s6ng cua ben vg ho~c ch6ng con s6ng va gia dinh thi ben con s6ng co quySn yeu cAu Toa an xac dinh phAn di san rna nhfrng nguai thira k€ dugc huang nhung chua cho chia di san trong mQt thai h~ nhdt dinh, nhung khong qua ba nam, k@ til thai di@m rna thira k€; n€u h€t thai h~ do Toa an xac dinh ho~c ben con s6ng da k€t hon v6'i nguai khac thi nhfrng nguai thira k€ khac co quySn yeu cAu Toa an cho chia di san thira k€.

Trong wOng hgp da phan chia di san rna xudt hi~n nguai thira k€ m6'i thi khong th\lc hi~n vi~c phan chia l~i di san bfulg hi~n v~t, nhung nhfrng nguai thua k€ da nh~ di san phai thanh toan cho nguai thira k€ m6'i mQt khoan tiSn tuong (mg thea tY l~ tuong (mg v6'i v6'i phAn di san cua nguai do t~i thai di@m chia thua k€ phAn di san da nh~, trir wOng hgp co thoa thu~ khac.

Trong wOng hgp da phan chia di san rna co nguai thira k€ bi bac bo quySn thira k€ thi nguai do phai tra l~i di san ho~c thanh toan mQt khoan tiSn tuong duong v6'i gia tri di san dugc huang t~i thai di@m chia thira k€ cho nhfrng nguai thira k€, trir wOng hgp co thoa thu~ khac.

pHAN ll. LU~T TO Tl)NG DAN SVVI~T NAM .

. . . .

I. KHAI NIEM CHUNG vE LuAT TO TUNG DAN SUVIET NAM 1. Khai ni~m lu~t ta ty.ng dan sl}' Vi~t Nam d nu6'c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t nam, Nha nu6'c bao dam cac quySn, 19i ich hgp phap cua mQi chu th@. Khi ca nhan, phap nhan hay chu th@ khac co quySn, lqi ich hgp phap bi xam ph~ thi thea thu tvc do phap lu~t quy dinh chu th@ do dugc khai ki~n V\l an dan S\l d@ yeu cAu Toa an bao v~ (DiSu 4 BQ lu~t t6 t\lng dan s\l2004) (sau day viet t~t la BLTTDS). Cac Toa an lit co quan xet xu cua nu6'c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam. Toa an xet xu nhfrng V\l an hinh S\l, dan S\l, hon nhan va gia dinh, lao dQng, kinh t€ va giai quy€t nhfrng vi~c khac thea quy dinh cua phap lu~t. Trong ph~ vi chuc nang cua minh Toa an co nhi~m V\l bao v~ phap ch€ xa hQi chu nghia; bao v~ ch€ dQ xa hQi chu nghia va quySn lam chu cua nhan dan; bao v~ tai san cua Nha nu6'c, cua t~p th@; bao v~ tinh m~g, tai san, t\l do, danh dv va nhan phfun cua cong dan. Bfulg ho~t dQng cua minh, Toa an gop phAn giao d\lc cong dan trung thanh v6'i T6 qu6c, chdp hanh nghiem chinh phap lu~t, ton trQng nhfrng quy t~c cua cUQc s6ng xa hQi, y thuc ddu tranh ch6ng va

139

Qua trinh giai quy~t V\l an va thi hanh an dan S\I bao g6rn nhfrng ho~t dQng khac nhau cua Toa an, Vi~n kiSrn sat, Ca quan thi hanh an, cac duang S\I va nhfrng nguai tham gia t6 tl;lng. TAt ca cac ho~t dQng cua cac chu thS trong qua trinh giai quy~t V\l an va thi hanh an dan S\I d@u phai th\Ic hi~n theo dUng trinh t\f rna phap 1u~t quy djnh. Trong khoa hQc phap 1y, trinh t\f do phap 1u~t quy dinh cho vi~c giai quy~t cac V\l vi~c dan S\I va thi hanh an dan SlJ duQ'c gQi 18. "t6 tl:lng dan SI/' . Trinh t\f nay bao g6rn cac giai do~ kh6'i ki~n, giai quy~t V\l an dan SlJ t~i Toa an cAp sa thb, phuc thb, giam d6c thb, tai thb va thi hanh ban an, quy~t djnh cua Toa an.

Vi~c giai quy~t V\l vi~c dan S\I va thi hanh an dan S\I lam phat sinh cac quan h~ xii hQi gifra Toa an, Vi~n kiSrn sat, Ca quan thi hclnh an, duang S\I, nguai d~i di~n cua duang S\I, nguai bao v~ quy@n va 19i lch hQ'P phap cua duang S\I va nhfrng nguai tham gia t6 tl;lng khac. Cac quy ph~rn phap 1u~t v@ t6 tvng dan SlJ di@u chinh cac quan h~ xii hQi do dS dam bao vi~c giai quy~t V\l an va thi hanh an duQ'c dUng dful. T~p hQ'P cac quy ph~ phap 1u~t di@u chinh cac quan h~ phat sinh trong t6 tvng dan SlJ hinh thanh nganh 1u~t t6 tvng dan S\I.

Nhu vt;iy, lutjt t6 tl:lng dan Sf! Vi¢t Nam liz m(Jt ngiznh lutjt !rong h¢ th6ng phap lutjt cua nuac C(Jng hoa xii h(Ji chu nghi'a Vi¢t Nam, bao g6m h¢ th6ng cac quy phgm phap lutjt diJu chinh cac quan h¢ xii h(Ji gifia Tda an, Vi¢n kidm sat, Ca quan thi hiznh an viz nhi1ng nguoi tham gia t6 tl:lng phat sinh trong t6 tl:lng dan Sf! nhiim bcw dam vi¢c giai quy€t Vl:l vi¢c dan Sf! viz thi hiznh an dan Sf! m(Jt cach nhanh chong, dung dim, bao v¢ quyJn viz 19'i ich h9P phap cua ca nhan, ca quan, t6 chirc viz 19'i ich cua Nhiz nuac.

phong ngua tQi ph~rn, cac vi ph~ phap 1u~t khac (Di@u 1 Lu~t t6 chuc Toa an nhan dan 2002). Do v~y, khi co chu thS khffi ki~n V\l an dan SlJ thi Toa an co thArn quy@n phai th\lly V\l an va giai quy~t dS bao v~ quy@n, 19i lch hQ'P phap cua hQ. Cac V\l vi~c phat sinh ill quan h~ phap 1u~t dan SlJ, hon nhan gia dinh, kinh doanh, thuang rn~i, lao dQng rna duang SlJ yeu cdu Toa an giai quy~t duQ'c gQi 1a V\l vi~c dan SlJ. Trong do, nhfrng vi~c co tranh chAp v@ quy@n va nghia V\l giua cac ben duQ'c gQi 1a V\l an dan SlJ; nhfrng vi~c khong co tranh chAp v@ quy@n va nghia V\l giua cac ben duQ'c gQi 1a vi~c dan SlJ. Khi ban an, quy~t djnh v@ dan SlJ cua Toa an co hi~u llJc phap 1u~t, Ca quan thi hanh an co nhi~rn V\l t6 chuc thi hanh cac ban an, quy~t djnh nay n~u duang S\I co dan yeu cdu thi hanh an, trU nhfrng truOng hQ'P rna phap 1u~t co quy djnh khac.

2. Thim quy~n dan 811 etia Toa an theo lo~i vi~e Vi~c xac djnh thb quy@n chung v@ dan S\I cua Toa an co y nghia quan trQng trong vi~c phan dinh thb quy@n giua Toa an va ca quan nha nu6'c khac. M~t khac, v6'i S\I thanh l~p rnQt s6 Toa chuyen trach khac trong h~ th6ng Toa an, nhu Toa

140

kinh tS, Toa lao dQng, Toa hanh chinh, vi~c nghien Clm thfun quy€n xet xu v€ dan sg con cho phep phan dinh thfun quy€n xet xu sa thfun giiia cac Toa chuyen tnich v6i nhau.

Theo quy diM tit Di€u 25 t6i Di€u 32 cua BLTTDS, Toa an co thAm quy€n th\l ly va giai quySt thea thu WC t6 1\lng dan sg d6i v6i nhiing tranh chap, nhiing yeu cAu v€ dan sg, hon nhan va gia dinh, kinh doanh, thuang m~i, lao dQng.

2.1.1. Nhi1ng tranh chcip vJ dan S1! - Tranh chap giiia ca nhan v6i ca nhan v€ qu6c tich Vi~t Nam.

- Tranh chap v€ quy€n s6 hiiu tai san.

- Tranh chap v€ hQP d6ng dan sg.

- Tranh chap v€ quy€n s6 hiiu tri tu~, chuy~n giao cong ngh~, giiia cac ca nhan, t6 chuc v6i nhau rna chi mQt ben co m\lc dich 19i nh~ ho~ cac ben d€u khong co m\lc dich 19i nh~.

- Tranh chap v€ thua kS tai san.

- Tranh chap v€ b6i thuemg thi~t h~i ngoai hQP d6ng.

- Tranh cMp v€ quy€n su dvng ddt va tai san gfuJ. li€n v6i ddt thea quy diM Clla phap

l~t v€ ddt

- Tranh chap lien quan dSn ho~t dQng nghi~p V\l bao chi thea quy diM cua

phap lu~t.

2.1.2. Nhi1ng yeu cdu vJ dan S1!

- Yeu cAu tuyen b6 mQt nguai mAt nang 19c hanh vi dan S\l ho~c bi h~ chS nang 19c hanh vi dan sg, huy b6 quySt diM tuyen b6 mQt nguai mat nang 19c hanh vi dan sg ho~c quySt dinh tuyen b6 h~ chS nang l\lc hanh vi dan S\l.

- Yeu cAu thong bao tim kiSm nguai vfulg m~t t~i nO'i cu trU va quan ly tai san

cua nguai do.

- Yeu cAu tuyen b6 mQt nguai mat tich, huy b6 quySt diM tuyen b6 mQt ngum

mAt tich.

- Yeu cAu tuyen b6 mQt nguai la da chSt, huy b6 quySt diM tuyen b6 mQt

nguai la da chSt.

- Yeu cAu cong nh~ va cho thi hanh t~i Vi~t Nam ban an, quySt diM v€ dan S\l, tai san trong ban an, quySt diM hinh sg, hanh chinh cua Toa an nu6c tai san

quySt diM v€ ngoai ho~c khong cong nh~ ban an, quySt diM v€ dan sg, quySt diM v€

141

2.1. Nhimg v{l vi?c phat sinh tic quan h? phap lu~t dan s{l'

trong ban an, quySt dpm hinh S\l, hanh chinh Clla Toa an nu6c ngoai rna khong co yeu cAu thi hanh t~ Vi~t Nam.

2.2. Nhimg V{l vi?c phat sinh tir quan h? phap luQ,t v~ hon nhan va gia

ilinh

2.2.1. Nhfmg tranh chdp vJ hon nhiin va gia tlinh - Ly hon, tranh chAp v8 nuoi con, chia tai san khi ly hon. - Tranh chAp v8 chia tai san chung Clla vg ch6ng trong thai kY hon nhan.

- Tranh chAp v8 thay d6i nguai tr\l'c tiSp nuoi con sau khi ly hon.

- Tranh chAp v8 xac dpm cha, mt; cho con ho~c xac dpm con cho cha, mt;.

- Tranh chAp v8 cAp duOng. 2.2.2. Nhfmg yeu cdu vJ hon nhiin va gia tlinh - Yeu cAu huy vi~c kSt hon trai phap lu~t.

- Yeu cAu cong nh~ thu~ tinh ly hon, nuoi con, chia tai san khi ly hon.

- Yeu cAu cong nh~ S\l thoa thu~ v8 thay d6i nguai tr\l'c tiSp nuoi con sau

khi ly hon.

- Yeu cAu h~ chS quy8n Clla cha, mt; d6i v6i con chua thanh nien ho~c quy8n

tham nom con sau khi ly hon.

- Yeu cAu chAm dm vi~c nuoi con nuoi.

- Yeu cAu cong nh~ va cho thi hanh tt;li Vi~t Nam ban an, quySt dinh v8 hon nhan va gia dinh cua Toa an nu6c ngoai ho~c khong cong nh~ ban an, quySt dinh v8 hon nhan va gia dinh cua Toa an nu6c ngoai rna khong co yeu cAu thi hanh tt;li Vi~tNam.

2.3. Nhimg v{l vi?c phat sinh fir quan h? phap luQ,t v~ kinh doanh, thuung

m{li

2.3.1. Nhfmg tranh chdp vJ kinh doanh, thuang mr.;ti

- Tranh chAp phat sinh trong hot;lt dQng kinh doanh, thuang mt;li giiia ca nhan, t6 chilc co dang ky kinh doanh v6i nhau va d8u co m\lc dich 19i nhu~n bao g6m: Mua ban hang hoa; cung Ung dich V\l; phan ph6i; dt;li di~n, dt;li ly; kY giri; thue, cho thue, thue mua; xay d\l'llg; tu vAn, kY thu~t; v~ chuySn hang hoa, hanh khach bfulg duang s~t, duang bQ, duang thuy nQi dia; v~ chuySn hang hoa, hanh khach bfulg duang hang khong, duang biSn; mua ban c6 phiSu, trai phiSu va giAy to' co gia khac; dAu tu, tai chinh, ngan hang; bao hiSm; thiim do, khai thac.

- Tranh chAp v8 quy8n sa hiiu tri tu~, chuySn giao cong ngh~ giiia ca nhan, t6

chilc v6i nhau va d8u co m\lc dich 19i nhu~.

142

- Tranh chdp giua cong ty v6'i cac thanh vien cua cong ty, giua cac thanh vien cua cong ty v6'i nhau lien quan dSn vi~c thanh l~p, ho~t dQng, giai the, sap nh~p, hQ'P nhdt, chia, tach, chuyen d6i hinh thuc t6 chuc cua cong ty.

2.3.2. Nhiing yeu ct1u vJ kinh doanh, thuang mqi

- Yeu cAu lien quan dSn vi~c TrQng tai thuong m~i Vi~t Nam giai quySt cac Y\l

tranh chftp theo quy djnh cua phap lu~t vS TrQng tai thuong m~i.

- Yeu cAu cong nh~ va cho thi hanh t~i Vi~t N am ban an, quySt djnh kinh doanh, thuong m~i cua Toa an nu6'c ngoai ho~c khong cong nh~ ban an, quySt dinh kinh doanh, thuong m~i cua Toa an nu6'c ngoai rna khong co yeu cAu thi hanh t~i Vi~t Nam.

- Yeu cAu cong nh~ va cho thi hanh t~i Vi~t Nam quySt dinh kinh doanh,

thuong m~i cua TrQng tai nu6'c ngoai.

2.4. Nhitng V!l vi?c phat sinh tir quan h? phap lu~t v€ lao ilpng

2.4.1. Nhiing tranh chdp vJ lao d(mg

- Tranh chdp lao dQng ca nhan giua nguai lao dQng v6'i nguai sir d\lng lao dQng rna HQi d6ng hoa giai lao dQng cO' So', hoa giai vien lao dQng cua cO' quan quan ly nha nu6'c vS lao dQng qu~, huy~n, thi xa, thanh ph6 thuQc tinh hoa giai khong thanh ho~c khong giili quySt trong thai h~ do phap lu~t quy djnh, trir cac tranh chftp sau day khong nhdt thiSt phai qua hoa giai t~i cO' So':

+ VS xir ly ky lu~t lao dQng theo hinh thuc sa thai ho~c vS truang hQ'P bi don

phuong chdm dill hQ'P d6ng lao dQng;

+ VS b6i thuang thi~t h~i giua nguai lao dQng va nguai sir d\lllg lao dQng; vS

trQ' cdp khi chdm dill hQ'P d6ng lao dQng;

+ Giua nguai giup vi~c gia dinh v6'i nguai sir d\lllg lao dQng;

+ VS bao hiem xa hQi theo quy djnh cua phap lu~t vS lao dQng;

+ VS b6i thuang thi~t h~i giua nguai lao dQng v6'i doanh nghi~p xudt kh~u lao

dQng.

- Tranh chdp lao dQng t~p the giua t~p the lao dQng v6'i nguai sir d\lllg lao dQng da duQ'c HQi d6ng trQng tai lao dQng tinh, thanh ph6 tIvc thuQc trung uong giai quySt rna t~p the lao dQng ho~c nguai sir d\lllg lao dQng khong d6ng y v6'i quySt dinh cua HQi d6ng trQng tai lao dQng, bao g6m:

+ VS quySn va 19i fch lien quan dSn vi~c lam, tiSn luong, thu nh~p va cae diSu ki~n

lao dQng khac;

+ VS vi~c th\lc hi~n thoa u6'c lao dQng t~p the;

+ VS quySn thanh l?p, gia nh~p, ho~t dQng cong doan.

143

2.4.2. Nhiing yeu cdu vJ lao df}ng - Yeu cAu cong oo~ va cho thi hanh t~i Vi~t Nam bim an, quy

- Yeu cAu c6ng nl$. va cho thi hilnh ~ Vi~t Nam quyet dinh lao dQng Clla Tr<;mg ill

nu6'c ngoro.

3. NgtrOi tham gia t6 t1}ng dan sl}'

3.1. DUdng s(r trong t6 tflng dan s(r

3.1.1. Khai ni¢m vJ duang Sf! trong t6 tl:lng dan S1!

Duong S\I trong t6 n.mg dan S\I bao g6rn nguyen don, bi don, nguOi co quySn, 19i ich lien quan trong Vl,l an dan S\I va nguOi yeu cAu, ngu(ri bi yeu cAu va nguai co lien quan trong vi~c dan S\I.

a. Nguyen dan trong Vl:l an dan S1! Nguyen don la nguOi duQ'c gia thiet co quySn, 19i ich hgp phap dang bi xam ph~ ho~c co tranh chfip nen da yeu cAu Toa an bao v~ ho~c duQ'c nguai khac yeu cAu Toa an bao v~ thea qui djnh cua phap lu~t. CO' quan, t6 chuc kh6'i ki~n Vl,l an dan S\I de yeu cAu Toa an bao v~ lQ'i ich cong cQng, lQ'i ich cua Nha nu6'c thuQc 1100 V\IC rniOO ph\l trach ct1ng la nguyen don.

b. Bj dan trong Vl:l an dan Sf! Bi don la nguai gia thiet da xam ph~ den quySn, lQ'i ich hgp phap cua nguyen don ho~c tranh chfip v6'i nguyen don va la nguai bi nguyen don kh6'i ki~n ho~c ca OOan, cO' quan, t6 chuc khac kh6'i ki~n thea quy djnh cua phap lu~t. c. Ngud'i co quyJn l(1i, nghia vl:llien quan trong Vl:l em dan Sf! Ngoai duong S\I la nguyen don va bi don t~o thanh cac ben trong t6t\lng dan S\I con co the co OOfmg nguai khac phai tham gia t6 n.mg vi vi~c giai quyet rn6i qllan h~ gifra nguyen don, bi don se anh huang den quySn, 19i ich cua hQ. Trong t6 1\1ng dan S\I hQ duQ'c gQi la nguai co quySn lQ'i, nghia v\llien quan.

.-.

N guai co quySn lQ'i nghia Vl,l lien quan co the co yeu cAu dQc l~p ho~c tham gia t6 n.mg dUng vS phia nguyen don ho~c bi don. Theo DiSu 56 BLTTDS, nguai co quySn 19i, ngma Vl,l lien quan trong Vl,l an dan S\I la nguai tuy kh6ng kh6'i ki~n, kh6ng bi ki~n, OOung vi~c giai qllyet V\l an dan S\I co lien qllan den qllySn lQ'i, nghia V\l cua hQ nen hQ duQ'c t\I miOO dS nghi ho~c cac duong S\I khac dS nghi va duQ'c Toa an chfip oo~ dua hQ van tham gia t6 n.mg v6'i tu cach la nguai co quySn lQ'i, nghia Vl,llien quan. Trong truO'ng hgp vi~c giai quyet V\l an dan S\I co lien quan den quySn lQ'i, nghia Vl,l cua mQt nguai nao do rna kh6ng co ai dS nghi dua hQ van tham gia t6 n.mg v6'i tu cach la nguai co quySn lQ'i, nghla Vl,llien quan thi Toa an phai

144

dua hQ vfm tham gia t6 tt)ng v6i tu cach la nguai c6 quySn 19i, nghia V\llien quan.

d. Nguai yeu cdu, nguai hi yeu cdu va nguai co lien quan trang vi¢c dan S1!

.:-

Nguai yeu cAu trong vi~c dan sgla nguai tham gia t6 tt)ng dua ra yeu cAu vS giai quy~t vi~c dan sg. Nguai bi yeu cAu trong vi~c dan sgla nguai tham gia t6 tl)ng d~ tra lai vS cac yeu cAu cua vi~c dan sg. Nguai c6lien quan trong vi~c dan sg la nguai tham gia t6 tl)ng vao vi~c dan sg d~ bao v~ quySn, 19i fch hgp phap cua minh ho~c tra lai vS nhitng van dS lien quan d~n quySn 19i, nghia V\l cua hQ.

3.1.2. QuyJn va ngh'la v¥ t6 t¥ng cua duang S1!

Khi tham gia t6 tt)ng, duong sg c6 cac quySn, nghia V\l sau day:

- Cung cAp chUng Cll, chUng minh d~ bao v~ quySn va 19i fch hgp phap cua

minh',

- Yeu cAu ca nhan, cO' quan, t6 chllc dang hru giu, quan ly chUng Cll cung cAp

chUng Cll d6 cho minh d~ giao nQp cho Toa an;

- DS nghi Toa an xac minh, thu th~p chUng Cll cua V\l an rna tg minh khong thS thgc hi~n dugc ho~c dS nghi Toa an tri~u t~p nguai lam chUng, trung cAu giam dinh, diM gia; khi~u n~i v6i Vi~n ki~m sat vS nhitng chUng Cll rna Toa an da xac minh, thu th~p do duong sg khac yeu cAu;

- Dugc bi~t va ghi chep, sao chvP tai li~u, chUng Cll do cac duong sg khac

xuAt trinh ho~c do Toa an thu th~p;

- DS nghi Toa an quy~t dinh ap dvng bi~n phap khAn cAp t~ thai;

- Tg thoa thu~ v6i nhau vS vi~c giai quy~t V\l an; tham gia hoa giai do Toa an

: -

ti~n hanh;

- Nh~ thong bao hgp l~ d~ thgc hi~n cac quySn, nghia V\l cua minh;

- Tg bao v~ ho~c nha ngum khac bao v~ quySn va 19i fch hgp phap cho minh;

- Tham gia phien toa;

- Yeu cAu thay d6i ngum ti~n hanh t6 !\IDg, ngum tham gia 16 n.mg thoo quy dinh Clla

BQI~tnay;

- DS xuili: v6i Toa an nhUng vAn dS dn hoi ngum khac; dugc d6i chAt v6i nhau ho~

v6i Man chUng;

- Tranh lu~ t~i phien toa;

- Dugc cAp trich Ivc ban an, quy~t dinh cua Toa an;

- Khang cao, khi~u n~i ban an, quy~t dinh cua Toa an thea quy diM cua BQ

lu~t nay;

145

- Phat hi~n va thong bao cho nguai co thfun quySn khang nghi din cll d~ khang nghi thea thu tvc giarn d6c thfun, tai thdrn ban an, quySt dinh cua Toa an dii co hi~u 19c phap 1u~t;

- Phiii co rn~t thea gidy tri~u t~p cua Toa an va chdp hanh cac quySt djnh cua

Toa an trong thai gian giai quySt V\l an;

- Ton tr<;mg Toa an, chdp hanh nghiern chinh nQi quy phien toa;

- NQp tiSn t~ Ung an phi, 1~ phi thea quy djnh cua phap 1u~t;

- Chdp hanh nghiern chinh ban an, quySt djnh cua Toa an dii co hi~u 19c phap

1u~t;

- Cac quySn, nghia V\l khac rna phap 1u~t co quy djnh.

Ngoai cac quySn va nghia V\l t6 1\rng tren, nguyen don con co cac quySn t6 1\rng nhu rut rnQt ph§n ho~c toan bQ yeu cAu kh6'i ki~n; thay d6i nQi dung yeu cAu kh6'i ki~n; dS nghi Toa an dua nguai co quySn 1Q'i, nghia V\l lien quan tharn gia t6 t\lng; dS nghi Toa an t~ dinh chi giiii quySt V\l an. Bi don con co quySn chdp nh~ rnQt ph§n ho~c toan bQ yeu cAu cua nguyen don; bac b6 toan bQ yeu cAu cua nguyen don; dua ra yeu cAu phan t6 d6i v61 nguyen don ho~c dS nghi d6i trir v6i nghia V\l rna nguyen don yeu cAu; duQ'c Toa an thong bao vS vi~c bi kh6'i ki~n.

3.2. Nguifi il~i di?n eua iluung S{C

3.2.1.Dgi di¢n theo philp luijt cua iluang Sl! Duong sg 1a ca nhan khong co nang 19c hanh vi t6 1\rng dan sg khong th~ tv rninh tham gia t6 1\rng rna phai co d~i di~n thay rn~t tham gia t6 1\rng. D6i v6i truang hQ'P duong sg 1a phap nhan ho~c cac chu th~ khac thea quy djnh cua phap 1u~t thi vi~c tham gia t6 1\rng se duQ'c thgc hi~n thong qua hanh vi cua ca nhan 1a nguai d~i di~n hQ'P phap trong cac quan h~ dan sg, kinh doanh, thuong rn~i, lao dQng. D~i di~n nay con duQ'c gQi 1a d~i di~n duong nhien cua duong sg hay d~i di~n thea phap 1u~t. Theo quy djnh t~i DiSu 73 BLTIDS thi nguai d~i di~n thea phap 1u~t duQ'c quy dinh trong BQ 1u~t dan sg 1a nguai d~i di~n thea phap 1u~t trong t6 1\rng dan sg.

Theo qui dinh t~i DiSu 141 BQ Lu~t Dan sg cua nu6c CQng hoa xii hQi chu

nghia Vi~t Nam 2005(BLDS) thi nguai d~i di~n thea phap 1u~t bao g6rn:

--.

- Charny;

- Ngum giam hQ;

- Ngum duQ'c Toa an chi djnh d6i v6i nguai bi h~ chS nang 19c hanh vi;

- Ngum dUng dAu phap nhan thea qui djnh cua diSu 1~ phap nhan ho~c thea

quySt dinh cua co quan nha nu6c co thdrn quySn;

146

- Chu hQ gia dinh;

- T6 wOng t6 hQ'P tac;

- NhOOg nguai khac theo qui djnh cua phap lu~t.

3.2.2. Dq,i di¢n do duang S1! uy quyJn

Theo qui dinh t~i Di6u 73 BLTTDS, duang SlJ la ca nhan, nguai d~i di~n theo phap lu~t cua duong SlJ, co th~ lam uy quy6n cho lu~t su ho~c ngum khac thay m~t minh trong t6 tgng, trir vi~c ly hon. Trong cac wang hQ'P nay, lu~t su ho~c "nguai khac" dugc uy quy6n dugc gQi la nguai d~i di~n do duang SlJ uy quy6n.

Nguai uy quy6n phai la nguai co du nang llJc hanh vi t6 tgllg dan SlJ. Nhu v~y, v6 nguyen tAc chi cac duong SlJ la ca nhan ill du 18 tu6i tr6' len, co dAy du nang l~c hanh vi t6 tgllg dan SlJ thi m6i duQ'c uy quy6n. Ngoai ra, cac duang SlJ, nguai d~i di~n theo phap lu~t cua duang SlJ cfing co th~ uy quy6n cho nguai khac thay m~t trong t6 tgllg d~ bao v~ quy6n IQ'i cho duang SlJ. Vi~c uy quy6n phai duQ'c thlJc hi~n b~g van ban, trong do phai ghi ra nQi dung cua SlJ uy quy6n.

3.2.3. Dq,i di¢n do Toa an chi dinh

Trong khi ti~n hanh t6 tgllg dan SlJ, n~u co duang SlJ Ia nguai bi h~ ch~ nang llJc hanh vi dan SlJ rna khong co nguai d~i di~n ho~c nguai d~i di~n theo phap lu~t cua hQ thuQc mQt trong cac wang hQ'P khong duQ'c lam nguai d~i di~n cho duang SlJ theo quy dinh cua BLTTDS thi Toa an phai chi dinh nguai d~i di~n d~ tham gia t6 tgllg.

D~i di~n do Toa an chi djnh duQ'c thlJc hi~n cac quy6n, nghia V\l t6 tgllg cua d

uong SlJ, duQ'c d~i di~n d~ bao v~ quy6n IQ'i cua hQ. 3.3. NguUi hao Vf quy~n IfJi cua QUdflg sIf Theo qui djnh t~i Di6u 63 BLTTDS, ngum bao v~ quy6n lQ'i cua duong SlJ la nguai dugc duang SlJ nha va duQ'c Toa an chftp nh~ tham gia t6 tgng bao v~ quy6n 19i cho duong SlJ.

.;::--~

Nguai bao v~ quy6n lQ'i cua duong SlJ co th~ Ia Iu~t su ho~c ngum khac khong thuQc truang hQ'P phap Iu~t cftm khong duQ'c lam nguai bao v~ quy6n lQ'i hQ'P phap cho duong SlJ. Nguai bao v~ quy6n lQ'i cua duong SlJ phai Ia ca nhan, khong th~ la co quan, t6 chuc. MQt nguai co th~ bao v~ quy6n IQ'i cho nhi6u nguai, n~u quy6n IQ'i cua nhOOg nguai do khong d6i l~p nhau. Can cu vao Di6u 64 BLTTDS, ngum bao v~ quy6n 19i cua duong SlJ trong t6 tgllg dan SlJ co cac quy6n va nghia V\l t6 tgng sau:

- Tham gia t6 tgng ill khi kh6'i ki~n ho~c bftt cu giai do~ nao trong qua trinh t6 tgng dan SlJ. Nguai bao v~ quy6n va 19i fch hQ'P phap cua duang SlJ dugc tham gia phien toa giam d6c thfun, tai thAm n~u Toa an xet thfty cAn thi~t.

147

- Xac minh, thu th~p chUng cu va cung cftp chUng cu cho Toa an, nghien CUll h6 sa V\l an va dugc ghi chep, sao ch\lp nhfrng tai li~u cAn thi~t co trong h6 sa V\l an d~ thgc hi~n vi~c bao v~ quy~n va 19i ich hgp phap cua duang sg.

- Tham gia vi~c hoa giai, tham gia phien toa ho~c co van ban bao v~ quy~n va

19i ich hgp phap cua duang sg.

- Thay m~t duang sg yeu cAu thay d6i nguCri ti~n hanh t6 tl}ng, nguai tham gia

t6 tl}ng khac thea quy dinh cua BQ lu~t nay.

- Giup duang sg v~ m~t phap ly lien quan d~n vi~c bao v~ quy~n va 19i ich

hgp phap cua hQ.

- Quy~n tham gia tranh lu~ t~i phien toa, phai co m~t thea gifty tri~u t~p cua Toa an va chftp hanh cac quy~t dinh cua Toa an trong thai gian giai quy~t V\l an, ton trQng Toa an, chftp hanh nghiem chinh nQi quy phien toa.

3.4. NguiJi tham gia ta tflng khac

3.4.1. Nguai lam chUng Nguai nao dugc bi~t nhfrng tinh ti~t lien quan d~n V\l an d~u co th~ dugc Toa

an tri~u t~p lam chUng.

Theo Di~u 66 BLTTDS thi nguai lam chUng co cac quy~n va nghla V\l t6 tl}ng

sau day:

- Cung cftp toan bQ nhfrng thong tin, tai li~u, d6 v~t rna minh co dugc co lien

quan d~n vi~c giai quy~t V\l an.

- Khai boo trung thgc nhUng tinh ti~t rna minh bi~t dugc co lien quan d~n vi~c giai

quy~t V\l an.

- Dugc ill ch6i khai bao n~u lai khai cua minh lien quan d~n bi m~t nha nu6c, bi m~t ngh~ nghi~p, bi m~t kinh doanh, bi m~t dai tu ho~c vi~c khai bao do co anh huemg xftu, bftt IQ'i cho duang sg la nguai co quan h~ than thich v6i minh.

- Dugc nghi vi~c trong thai gian Toa an tri~u t~p ho~c lfty lai khai, n~u lam vi~c trong cO' quan, t6 chuc, duQ'c huemg cac khoan phi di l~i va cac ch~ dQ khac thea quy dinh cua phap lu~t.

---..

.....,

- Yeu cAu Toa an da: tri~u t~p, cO' quan nha nu6c co thfun quy~n bao v~ tinh m~g, suc khoe, danh dg, nhan phfun, tai san va cac quy~n va IQ'i ich hgp phap khac cua minh khi tham gia t6 tl}ng; khi~u n~i hanh vi t6 tl}ng cua nguai ti~n hanh t6 tl}ng.

- B6i thuang thi~t h~i va chiu trach nhi~m tru6c phap lu~t do nhfrng lai khai bao sai sg th~t gay thi~t h~i cho duang sg ho~c cho nguai khac, phai co m~t t~i phien toa thea gifty tri~u t~p cua Toa an.

148

3.4.2. Nguai giam ainh

Nguai gifun djnh hi nguai co ki~n thuc, kinh nghi~m cAn thi~t theo quy djnh cua phap lu~t v~ lIOO vgc co d6i tuQ1lg cfin gifun djnh duQ'c cac ben duang sg thoa thu~ 19a chQn ho~c duQ'c Toa an trung cfiu de gifun djnh d6i tuQ1lg do theo yeu cfiu cua mQt ho~c cac ben duang sg.

Theo Di~u 67 BLTTDS, nguai gifun diOO co cac quy~n, nghTa VI) sau day:

- DuQ'c dQc cac titi li~u co trong h6 sa V\l an lien quan d~n d6i tuQ1lg gifun

djnh; yeu cfiu Toa an cung cAp OOUng tai li~u cAn thi~t cho vi~c gicim diOO;

- D~t cau hoi d6i v61 nguai tham gia t6 tl;lng v~ OOUng van d~ co lien quan d~n

d6i tuQ1lg gifun djnh;

- Phai co m~t theo giAy tri~u t~p cua Toa an, tra lai OOUng van d~ lien quan d~n vi~c gifun djnh va k~t lu~ giam diOO mQt cach trung thgc, co din cu, khach quan;

- Phai thong bao bAng van ban cho Toa an bi~t v~ vi~c khong the gifun djnh duQ'C do vi~c cAn gifun diOO vuqt qua kha nang chuyen mon, tai li~u cung cAp ph\lc V\l cho vi~c gifun diOO khong du ho~c khong sir d\lllg duQ'c;

- Phai bao quan tai li~u da OO~n va giri tra llili Toa an cirng v6i k~t lu~ gifun

diOO ho~c cirng v6i thong bao v~ vi~c khong the gifun diOO duQ'C;

- Khong duQ'c tv miOO thu th~p tai li~u de ti~n hanh gifun djnh, ti~p xuc v6i OOUng nguai tham gia t6 tl;lng khac n~u vi~c ti~p xuc do lam am huang d~n k~t qua gifun djnh; khong duQ'c ti~t lQ bi m~t thong tin rna miOO bi~t khi ti~n hanh gifun diOO ho~c thong bao k~t qua gifun diOO cho nguai khac, trir truang hQ'P ThAm phan quy~t diOO trung cfiu gifun diOO;

lu~t;

- DuQ'c huang cac khoan phi di llili va cac ch~ dQ khac theo quy djnh cua phap

3.4.3. Nguai phien dich

- Phai cam doan tru6c Toa an v~ vi~c thgc hi~n quy~n, nghTa VI) cua minh.

Nguai phien dich la nguai co kha nang dich ill mQt ngon ngfr khac ra ti~ng Vi~t va nguQ'c llili trong truang hQ'P co ngum tham gia t6 tl;lng khong sir d\lllg duQ'c ti~ng Vi~t. Nguai phien dich duQ'c cac ben duang sg thoa thu~ IlJa chQn va duQ'c Toa an chAp oo~ ho~c duQ'c Toa an yeu cfiu de phien dich.

Theo Di~u 70 BLTTDS, nguai phien dich co cac quy~n, nghTa VI) sau day:

149

- Phai co m~t theo giAy tri~u t~p cua Toa an; phien dich trung thgc, khach quan, dUng nghTa; khong duQ'c ti~p xuc v6i OOUng nguai tham gia t6 tl;lng khac n~u vi~c ti~p xuc do lam aOO huang d~n tiOO trung thgc, khach quan khi phien

dich; nguai phien dich c6 '1 dich sai S\l th~t ho~c khi duqc Toa an tri~u t~p rna vfulg m~t khong co 1'1 do chiOO dang thi phai chiu trach OOi~m thea quy dinh cua phap lu~t.

- Duqc hUOng cae khoan phi di l~i va cae ehe dQ khae thea quy dinh eua phap lu~t; de nghi ngum tien hanh t6 !\fig, nguai tham gia t6 !\fig giai thieh them lai noi cAn phien dich;

4. ChUng cu trong tA tyng dan s\f

4.1. Khai ni?m chUng ell'

Mu6n tim ra chan 1'1 khaeh quan eua Y\l an thi OOi~m Y\l eua Toa an la phai

lam sang to nhiing tinh tiet lien quan den Y\l an.

Vi?c phat sinh, thay d6i, cham dm quyJn va nghia v¥ cua cac duong Sl:f giin

liJn vai nhfing Sl:f ki?n phap If nhdt djnh.

Cae S\l ki~n khi xay ra trong th\lc te thi OOdt thiet phai the hi~n duai OOiing hiOO thue khae OOau, phai de l~i OOiing ddu vet ho~e gift l~i trong tri 006 eua OOiing nguai chUng kien.

De lam sang to duqe OOiing tinh tiet lien quan den Y\l an, Toa an cAn tri~u t~p cae duong S\l, nguai lam chUng va OOiing nguai khae de nghe lai khai eua h<;>, phai nghien eUu OOiing tai li~u khae OOau, xem xet cae v~t khae OOau. Lai khai eua cae duong S\l, nguai lam chUng, ket lu~ eua nguai giam diOO, cae tai li~u, cae v~t co lien quan duqe Toa an sir d\IDg lam phuong ti~n de xae dpm OOiing tiOO tiet eua Y\l an. Toa an sir d\IDg chung OOu la OOiing phuong ti~n, vi chUng chua d\fng OOiing tin me eua Y\l an. Trong t6!\fig dan S\l vai OOUng phuong ti~n rna OOa no Toa an xae diOO duqe cae tinh tiet eua V\l an duge g<;>i la chUng cu. ChUng eu duge rut ra tir OOiing phuong ti~n neu tren (Dieu 82 BLTTDS).

ChUng cu trong V\l vi~e dan s\lla OOiing gi co th~t duge duong S\l va ca OOan, cO' quan, t6 ehue khae giao nQp eho Toa an ho~e do Toa an thu th~p duge thea trinh tl!, thu t\)e do BQ lu~t nay quy dpm rna Toa an dung lam can cu de xae dpm yeu eAu hay S\l phan d6i eua duong S\l la co can eu va hgp phap hay khong cling OOu OOUng tiOO tiet khae cAn thiet eho vi~e giai quyet dUng dful Y\l vi~e dan S\l.

4.2. Cae d~e diim eua chUng ell'

ChUng cu co ba d~e diem sau day:

4.2.1. Tinh khach quan cua chimg cu

ChUng eu truae het phai la OOUng gi co th~t, t6n t~i khaeh quan khong ph\l thuQe vao '1 thue chu quan eua con nguai. ChUng eu hiOO thanh, thay d6i hiOO thue hay nQi dung va co the mdt di hooo tooo nfun ngoai '1 mu6n eua con nguai. Neu mQt ai do mu6n t~o ra mQt S\l ki~n gia de danh lira Toa an thi OOUng S\l ki~n' do

150

khong th~ la chUng cu. Toa an. Vi~n ki~m sat va nhUng nguoi tham gia t6 tvDg co th~ thu th~p, nghien CUu va d8nh gia chUng cu. nhung khong t~o ra chUng cu.

MQt sg ki~n t6n t~i khach quan mu6n dugc sir d\lIlg trong qua trinh chUng minh thi tru6c h~t cAn phai dugc con ngum phat hi~n. nghien cUu. danh gia. Nhu v~y, tuy khong t~o ra chUng cu nhung con nguoi cAn tac dQng vao sg ki~n do d~ khai thac chung nhu la chUng cu.

4.2.2. Tinh lien quan cua chUng cu

ChUng cu la nhUng sg ki~n thgc t~ t6n t~i khach quan va co lien quan m~t thi~t

d~n V\l an rna Toa an cAn giai quy~t.

M6i mQt sg ki~n thgc t~ cAn phai mang mQt nQi dung thi~t thgc gfulli@n v6i vi~c giai quy~t V\l an cua Toa an. NhUng sg ki~n khong co y nghTa d6i v6i V\l an thi khong dugc thu th~p va d8nh gia nhu nhUng chUng cu. Do do, Toa an phai bi~t chQn IQc va chi danh gia nhUng sg ki~n co lien quan va co y nghTa d6i v6i V\l an.

Tuy v~y. ly lu~ v@ chUng cu ding thira nh~ trong nhi@u truOng hgp co nhUng sg ki~n kh6ng trgc ti~p lien quan d~n V\l an. nhung n~u chUng minh dugc nhUng sg ki~n do co t6n t~i thi giup Toa an lam sang to dugc nhUng tinh ti~t cAn chUng minh trong V\l an. NhUng sg ki~n khong trgc ti~p lien quan d~n V\l an nay duQ'c gQi la nhUng sg ki~n trung gian.

Vi~c Toa an sir d\lIlg cac sg ki~n trung gian trong t6 tvDg dan sg khac v6i ly

lu~n v@ suy doan chUng cu.

4.2.3. Tinh h9]J philp cua chUng cu

Cac sg ki~n hgp phap neu tren d.n phai duQ'c thu th~p. bao quan. cung c6. nghien CUu va danh gia thea mQt trinh tv do lu~t djnh. Cac sg ki~n thgc t~ khach quan se mftt h~t gia tri n~u Toa an trong qua trinh thu th~p. cilng c6 va d8nh gia cac sg ki~n nay vi ph~ nhUng quy djnh cua phap lu~t. Ban than nhUng sg ki~n nay ciing se tv mftt di gia tri thgc cua no n~u khong duQ'c bao quan va cung c6 t6t.

4.3. Phan IOfli chung cu

Vi~c phan lo~i chUng clI d6i v6i thgc ti~n xet xir cua Toa an co y nghTa quan trQng. No giup Toa an thu th~p. nghien cUu d8nh gia dugc dAy du cac chUng clI cua V\l an. bao dam vi~c giai quy~t dUng dful V\l an. Co nhi@u cach phan lo~i. song ph6 bi~n nhftt la ba cach phan lo~i sau:

4.3.1. Phiin lot;li chUng cu d¥a vao ngu6n thu nhqn chUng cu

Dga vao ngu6n thu nh~. chUng clI duQ'c phan ra thanh chUng cu thea nguai

va chUng ClI thea v~t.

4.3.2. Phiin IOt;li chUng cu din cu vao hinh thuc tt;lO thanh chUng cu

151

Can cll van hinh thllc t~o thanh ch(mg cll, ch(mg Cll duQ'c chia thanh ch(mg cll

g6c va ch(mg Cll thu~t l~i.

Ch(mg Cll g6c la nhung S\I ki~n th\Ic tS dAu tien v~ S\I ki~n cAn ch(mg minh.

Thong tin do co lien quan tI"\Ic tiSp dSn s\I ki~n cAn ch(mg minh.

Ch(mg Cll thu~t l~i la nhUng ch(mg Cll duQ'c sao chep l~i ill nhUng ch(mg cll

khac. Giila ch(mg Cll thu~t l~i va ch(mg Cll g6c la mQt khau trung gian.

4.3.3. Phan loC;Zi eh{mg ell din ell velD m6i lien h¢ giua eh{mg eu vai nhilng Sf!

ki¢n edn eh{mg minh

Can cll van m6i lien h~ giila ch(mg cll v61 S\I ki~n cAn ch(mg minh, ch(mg Cll

duQ'c chia ra thanh ch(mg Cll 1I"\Ic tiSp va ch(mg cll gian tiSp

Ch(mg Cll 1I"\Ic tiSp la nhUng S\I ki~n, tin mc th\Ic tS rna d\Ia van do Toa an co the rut ra duQ'c mQt kSt lu~ xac th\Ic la co hay khong co trong th\Ic tS nhUng S\I ki~n cAn ch(mg minh. Vi dV: Ban di chuc trong tranh chAp v~ thira kS, ban hQ'P d6ng trong tranh chAp v~ hQ'P d6ng.

Ch(mg cll gian tiSp la ch(mg Cll nSu d(mg dQc l~p thi giup Toa an rut ra khong phai la mQt kSt lu~n nhAt dinh nao do rna la nhi~u gia thiSt, nhi~u gia thiSt nay nSu duQ'c so saM v6i cac ch(mg Cll khac thi giup Toa an tim ra duQ'c mQt kSt lu~ nhAt dinh.

-;..

II.THU Tee GIAI QUYET vv AN DAN SV 1. KhOi ki~n va thl} Iyvl} an dan sl}'

1.1. Khiii ki?n vII an dan sv

1.1.1. Quy~n khiJi ki¢n v¥ an dan S1! Quy~n kh&i ki~n vv an dan S\I la quy~n t6 1\lng cua ca nhan, phap nhan va cac chu the khac yeu cAu Toa an bao v~ quy~n, IQ'i ich hQ'P phap cua minh hay cua nguai khac.

Cac chu thS co quy~n kh&i ki~n vv an dan S\I duQ'c quy dinh t~i f)i~u 161, 162

BLTTDS. Cv the nhu sau:

"""

- Ca nhan, cO' quan, t6 chllc co quy~n tv minh ho~c thong qua nguai d~i di~n hQ'P phap kh&i ki~n vv an t~i Toa an co thfun quy~n de yeu cAu bao v~ quy~n va IQ'i ich hQ'P phap cua minh.

- CO' quan v~ dan s6, gia dinh va tre em, HQi lien hi~p phV nil trong ph~ vi nhi~m VV, quy~n h~ cua minh co quy~n kh&i ki~n vv an v~ hon nhan va gia dinh trong truang hQ'P do Lu~t hon nhan va gia dinh quy dinh.Chfutg h~, yeu cAu Toa an huy vi~c kSt hon trcii phap lu~t, xac dinh cha, my cho con chua thanh nien, cAp duOng, chAm dill vi~c nuoi con nuoi....

152

- Cong doan c~p tren cua cong doan co sa co quy@n khai ki~n V\l an lao dQng trong truemg hgp cAn bao v~ quy@n va 19i ich hgp phap cua t~p th@ nglI

---

- Co quan, t6 chuc trong ph~ vi nhi~m V\l, quy@n h~ cua minh co quy@n khai ki~n V\l an dan S\l d@ yeu cAu Toa an bao v~ 19i ich cong cQng, 19i ich cua Nha nu6'c thuQc ITnh V\lC minh ph\l trach.

1.1.2. DiJu ki?n th1!c hi?n quyJn khai ki?n v¥ an dan S1! D@ th\lc hi~n quy@n khai ki~n V\l an dan S\l, cac chu th@ cua quy@n khai ki~n

V\l an dan S\l phai dap Ung du cac di@u ki~n sau:

Mfit fa phai co quy@n, 19i ich hgp phap bi xam ph~ hay tranh ch~p, trir

truOng hgp phap lu~t co quy diM khac.

Hai fa vi~c khai ki~n V\l an dan S\l phai dUng thfun quy@n cua Toa an. D6i v6'i nhUng vi~c phap lu~t quy diM phai dugc co quan khac giai quy~t tru6'c khi Toa an giai quy~t thi chi dugc khai ki~n khi co quan hfru quan dii giai quy~t.

Ra fa chi dugc khai ki~n d6i v6'i nhUng vi~c chua dugc Toa an giai quy~t bAng ban an, quy~t diM dii co hi~u l\lc phap lu~t, trir truemg hgp phap lu~t quy diM khac.

Rim fa d6i v6'i nhUng vi~c phap lu~t quy diM thai hi~u khai ki~n thi vi~c khai

ki~n phai dugc ti~n hanh trong thai hi~u khai ki~n.

Ngoai cac di@u ki~n tren, d6i v6'i ca nhan mu6n khai ki~n V\l an dan S\l con phai co nang l\lc hanh vi t6 1\lng dan S\l. NhUng nguai khong co nang l\lc hanh vi t6 !\lng dan S\l, trong truemg hgp cAn yeu cAu Toa an bao v~ quy@n, 19i ich hgp phap cua hQ thi nguai d~i di~n thea phap lu~t khffi ki~n thay. D6i v6'i cac t6 chuc, mu6n khai ki~n phai co tu cach phap nhan. V6'i t6 chuc khong co tu cach phap nhan, cac thanh vien cua t6 chuc co th@ clIng khai ki~n.

1.2. Th{llj v{l tin dan s(C va tra lfl.i dun khin ki?n

1.2.1. Th¥ fyv¥ an dan S1! Th\lly V\l an dan s\lla vi~c Toa an nh~ dan khai ki~n cua nguai khai ki~n va

van s6 th\lly V\l an dan S\l d@ giai quy~t.

Vi~c th\lly V\l an dan S\l dugc th\lc hi~n thea trinh tv sau: - Khi nh~ dugc dan khai ki~n Toa an phai nghien CUll xem dii r5 rang chua,

n~u thi~u Toa an co th@ yeu cAu nguai khai ki~n sua d6i, b6 sung; - Xet xem nguai khai ki~n co quy@n khai ki~n khong; - Tren co sa yeu cAu khai ki~n, xac diM thfun quy@n cua Toa an d6i v6'i vi~c

giai quy~t V\l an;

153

- Sau khi da nghien Clm, xem xet kY cac m~t, neu thAy du dieu ki~n de th\l ly V\l an thi Toa an An dinh muc tien t~ Ung an phi nguyen don phai nQp va thong bao cho hQ nghia V\l nQp tien t~ Ung an phi tl;li Ca quan thi hanh an cimg cAp nai Toa an xet xu sa thfun V\l an. Trong thai hl;lll mQt thang, ke tir ngay nQP don nguyen don phai nQP tien t~ (mg an phi, trlr twang hgp dugc mien an phi ho~c dugc mien nQp tien t~ Ung an phi. Toa an c6 the gia hl;lll nQp tien t~ Ung an phi them mQt thang. Ret hl;lll d6 neu nguyen dan khong nQp tien t~ Ung an phi thi Toa an khong th\lly V\l an.

- Khi nguyen don xuAt trinh bien lai nQp tien t~ Ung an phi, Toa an vao s6 th\l ly V\l an. Thai hl;lll chuful bi xet xiI tinh tir ngay th\l ly V\l an. Neu ngum khffi ki~n dugc mien ho~c khong phai nQp tien tl;lm Ung an phi thi Toa an th\lly V\l an tir ngay nh~ don khai ki~n va tai li~u, chUng cu kern theo (Dieu 171 BLTTDS).

1.2.2. Nhiing truirng h9]J tra It;li dan ki¢n

D6i v6'i nhUng twang hgp sau, theo Dieu 168 BLTTDS, Toa an khong th\lly

V\l an rna tra ll;li don ki~n cho nguai khffi ki~n:

- Thai hi~u khai ki~n da het;

t6 tl)ng dan sg;

- Sg vi~c da dugc giai quyet bAng ban an, quyet dinh da c6 hi~u 19c phap lu~t cua Toa an ho~c quyet dinh da c6 hi~u 19c cua ca quan nha nu6'c c6 thfun quyen, trlr twang hgp V\l an rna Toa an bac don xin ly hon, xin thay d6i nuoi con, thay d6i muc cAp dUOng, muc b6i thuang thi~t hl;li ho~c V\l an doi tai san cho thue, cho mugu, doi nha cho thue, cho mugu, cho anha rna Toa an chua chAp nh~ yeu cAu do chua du dieu ki~n khai ki~n;

- Ret thai hl;lll dugc thong bao theo quy dinh cua BQ lu~t t6 tl)ng dan sg rna nguai khai ki~n khong den Toa an lam thu tl)c th\lly V\l an, trir truang hgp c6ly do chinh dang;

- Chua c6 du dieu ki~n khai ki~n;

- V\l an khong thuQc thfun quyen giai quyet cua Toa an. 2. Hoa giai va chuin bi xct xu, t~m dinh chi, dinh chi vi~c giai quy~t vI}.

an, dtra vI}. an ra xct xu

2.1. Hoa giiii VII tin dan S(l"

2.1.1. Khizi ni¢m hoa giai

Theo Dieu 10 BLTTDS, de giai quyet V\l an dan sg Toa an c6 the giai thich phap lu~t, giup dO' duang sg nh~ th(rc dUng quyen 19i, nghia V\l cua minh, giai quyet nhUng vuang m~c trong tu tuang tinh cam giua hQ de cac ben th6a thu~ v6'i

154

- Ngum khffi ki~n khong c6 quyen khffi ki~n ho~c khong c6 du nang hIc hanh vi

nhau vS giiti quy8t V\l an. Vi~c do dugc gQi la hoa giiti V\l an dan S\f. Vi~c hoa giiti V\l an dan S\f dugc Toa an ti8n hanh trong qua trinh giiti quy8t V\l an. Roa giiti V\l an truac khi xet xu sa thfun la thu 1\lc b~t bUQc d6i vai vi~c giiti quy8t hAu h8t cac V\l an dan S\!'.

Nhu v~y, hoa giai la hogt d9ng do Toa an tiin hanh nhlim giup da cac duong

S1! th6a thu(m wyi nhau v~ giai quyit v¥ an dim S1!.

Vi~c hoa giiti truac h8t la do duang S\f ti8n hanh, vi duang s\f la chu th@ cua cac quan h~ phap lu~t nQi dung cAn giiti quy8t trong V\l an. Duang S\f mai co quySn trong vi~c thuang lugng, diSu dinh giiti quy8t cac vAn dS cua V\l an, khong ai, duai belt 10' hinh thuc nao co th@ cu5ng ep, b~t bUQc duang S\f th6a thu~.

Tuy v~y, Toa an giu mQt vai tro relt quan trQng trong vi~c hoa giiti V\l an dan S\f. Qua trinh hoa giiti V\l an dan S\f co k8t quit hay khong ph\l thuQc relt 100 vao Toa an. La cO' quan co nhi~m V\l giiti quy8t V\l an, Toa an chu dQng tri~u t~p cac duang S\f d8n, giiti thich phap lu~t cho cac duang S\f hi@u, giup dO' hQ thao gO' nhUng vuOOg m~c d@ th6a thu~ vai nhau vS giiti quy8t cac vAn dS cua V\l an. TruOng hgp duang s\!' thoit thu~ dugc vi~c giiti quy8t V\l an, Toa an cling cAn ki@m tra l~i truac khi ra quy8t djnh cong nh~.

Theo DiSu 181, 182 BLTTDS, Toa an hoa giiti telt cit cac vi~c, trir nhUng vi~c

- Yeu cAu doi b6i thuOng gay thi~t h~i d8n tai san cua Nha nuac.

- NhUng V\l an dan S\f phat sinh ill giao dich trai phap lu~t ho~c trai d~o duc xa

hQi.

- Bi dan da dugc Toa an tri~u t~p hgp l~ d8n IAn thu hai rna vfu1 c6 tinh vkg

m~t.

- Duang S\f khOng th@ tham gia hoa giiti dugc vi co ly do chinh dang.

- Duang S\f la vg ho~c ch6ng trong V\l an ly hon la nguai melt nang l\fc hanh

vi dan s\!'.

2.1.2. Phgm vi hoa giai

- Sau khi diSu tra l~p h6 sa V\l an, Toa an da nfun dugc nQi dung V\l an, nhUng nguyen nhan va diSu ki~n phat sinh V\l an, nhUng vuOOg m~c giua cac duang S\f thi Toa an tri~u t~p cac duang S\f d8n d@ hoa giiti. Trong m<)t V\l an co nhiSu duang S\f, ma co duang s\!' vkg m~t trong phien hoa giiti, nhung cac duang S\f co m~t vfu1 d6ng y ti8n hanh hoa giiti va vi~c hoa giiti do khong anh huemg d8n quySn, nghla V\l cua duang S\f vkg m~t thi Thfun phan ti8n hanh hoa giiti giua cac duang S\f co m~t; n8u cac duang S\f dS nghi hoan phien hoa giiti d@ co m~t telt cit cac duang S\f

155

\ ~

2.1.3. Thil t¥c hoa giai

trong V\l an thi Thfun phan phai hoan phien hoa giai (Dieu 184 BLTTDS).

- Khi hoa giai, thfun phan giai thich phap lu~t, phan tich nQi dung S\f vi~c, dS cac duang S\f th6a thu~ v6'i nhau ve cac vAn de giai quyet trong V\l an. Neu cac duang S\f th6a thu~ dugc v6'i nhau ve cac vAn de phai giai quyet V\l an thi thfun phan kiSrn tra l~i. Neu S\f th6a thu~ khong trai phap lu~t thi thfun phan l~p bien ban hoa giai thanh. Bien ban hoa giai thanh co gia tri phap ly xac nh~ S\f th6a thu~ cua duang S\f, nQi dung bien ban phai ghi ro nQi dung vi~c tranh chAp va nhUng dieu cac duang S\f dii th6a thu~.

- Het thai h~ bay ngay, kS tir ngay l~p bien ban hoa giai thanh rna khong co duang S\f nao thay d6i y kien ve S\f thoa thu~ do thi Thfun phan chu tri phien hoa giai ho~c rnQt Thfun phan duQ'c Chanh an Toa an phan cong ra quyet dinh cong nh~ S\f thoa thu~ cua cac duang S\f.

Trong thai h~ nfun ngay lam vi~c, kS tir ngay ra quyet dinh cong nh~ S\f thoa thu~ cua cac duang S\f, Toa an phai gui quyet dinh do cho cac duang S\f va Vi~n kiSrn sat cimg cAp.

Quyet dinh cong nh~ S\f th6a thu~ cua duang S\f co hi~u l\fc thi hanh ngay, duang S\f khong co quyen khang cao quyet dinh nay thea thu !\lc phuc thfun rna chi co quyen yeu cAu Toa an co thfun quyen xern xet l~i vi~c giai quyet V\l an thea thu !\lc giam d6c thfun neu co din cu cho r~g S\f thoa thu~ do la do bi nhAID lful, lira d6i, de do~ ho~c trai phap lu~t, trai d~o duc xii hQi (Dieu 187, 188 BLTTDS)

- Truang hgp Toa an tien hanh hoa giai nhung cac duang S\f khong th6a thu~ duQ'c v6'i nhau ve vi~c giai quyet V\l an thi Toa an l~p bien ban hoa giai khong thanh va ra quyet dinh dua V\l an ra xet xu, trir truang hgp co can cu dS t~ dinh chi ho~c dinh chi vi~c giai quyet V\l an.

2.2. Chunn hi xii xu Tir khi Toa an thVlyvV an dan S\l', Toa an chinh thuc xac nh~ thfun quyen va trach nhi~rn cua rninh trong vi~c giai quyet V\l an dan S\f. Neu hoa giai khong thanh Toa an phai cling c6, hoan thi~n h6 sa V\l an dS dua V\l an ra xet xu sa thfun t~i phien toa. Cac cong vi~c chufut bi xet xu bao g6rn phan cong Thfun phan thVly, l~p h6 sa V\l an, quyet dinh dua V\l an ra xet xu va tri~u t~p nhUng nguai tham gia t6 !\lng den tham gia phien toa.

Thai h~ chufut bi xet xu cac lo~i V\l an duQ'c quy dinh nhu sau:

- D6i v6'i cac V\l an ve dan S\f, hon nhan va gia dinh, thai h~ chufut bi xet xu la b6n thang, kS tir ngay thVly V\l an; d6i v6'i cac V\l an ve kinh doanh, thuang rn~i, lao dQng thai h~ nay la hai thang, kS tir ngay thVly V\l an.

- D6i v6'i V\l an co tinh chAt phuc t~p ho~c do tr6' ng~i khach quan thi Chanh an Toa an co thS quyet dinh gia h~ thai h~ chufut bi xet xu, nhung khong qua rnQt

156

thang d6i vai V\l an v€ kinh doanh, thuang m~i, lao dQng va hai thang d6i vai V\l an v€ dan S\I, hon nhan va gia dinh.

Trong thai h~ chuful hi xet xu tuy timg truOng hQ'P, Toa an ra mQt trong cac quych diM nhu cong nh~ S\I thmi thu~ cua cac duang S\I, t~m dinh chi giai quyet V\l an, dinh chi giai quyet V\l an, dua V\l an ra xet xu. Trong truOng hQ'P duang S\I khong th~ tv minh thu th~p dugc chUng cu va co yeu cAu Toa an thi Thfun phan co th~ tien hanh mQt ho~c mQt s6 hi~n phap sau day d~ thu th~p chUng cu:

- LfrY lai khai cua duang S\I, nguai lam chUng;

- Tnrng cAu giam diM;

- Quyet diM diM gia tai san;

- Xern xet, thAm dinh t~i ch6; - Uy thac thu th~p chUng cu; - Yeu cAu ca nhan, co quan, t6 chuc cung cfrp tai li~u dQc dugc, nghe dugc,

nhin dugc ho~c hi~n v~t khac lien quan den vi~c giai quyet V\l vi~c dan S\I.

2.3. TfJm ilinh chi, ilinh chi vi?c giai quyit Vfl tin va alta VfI tin ra xet xu

2.3.1. Tgm dinh chi vi¢c giai quyit v¥ em

Can cu vao quy diM t~i 189 BLTTDS, truac khi dua V\l an ra xet xu Toa an ra

quyet dinh t~m dinh chi vi~c giai quyet V\l an trong nhUng truOng hQ'P sau:

- Duang S\I la ca nhan da chet, co quan, t6 chuc da sap nh~p, chia, tach, giai th~ rna chua co ca nhan, co quan, t6 chuc ke thira quy€n va nghia V\l t6 t\lng cua ca nhan, co quan, t6 chuc do.

- MQt hen duang S\I la ca nhan mfrt nang l\Ic hanh vi dan S\I rna chua xac diM

dugc nguai d~i di~n theo phap lu~t.

- chb dm d~i di~n hQ'P phap cua. duang S\I rna chua co nguai thay the.

- can dgi ket qua giai quyet V\l an khac co lien quan ho~c S\I vi~c dugc phap lu~t quy diM la phai do co quan, t6 chuc khac giai quyet truac mai giai quyet dugc V\l an.

- Cac truOng hQ'P khac rna phap lu~t co quy diM.

2.3.2. Dinh chi vi¢c giai quyit v¥ em dan S1!

Can cu vao Di€u 168, 192 BLTTDS, truac khi dua V\l an ra xet xu Toa an

quyet dinh dinh chi vi~c giai quyet V\l an trong nhUng truOng hQ'P sau:

- Nguyen dan ho~c hi dan la ca nhan da chet rna quy€n, nghia V\l cua hQ

khong dugc thira ke;

157

- CO' quan, t6 ehue d8: bi giro thS ho~e bi tuyen b6 pha san rna khong co ea nhan,

cO' quan, t6 ehue nao k~ thira quy@n, nghia Y\l t61\IDg ella cO' quan, t6 ehue do;

- Nguai khO'i ki~n rut dan khO'i ki~n va duge Toa an ehdp nh~ ho~e nguffi

khO'i ki~n khong co quy@n khO'i ki~n;

- CO' quan, t6 ehue rut van ban khO'i ki~n trong truOng hgp khong co nguyen

dan ho~e nguyen dan yeu eAu khong ti~p 1\1e giai quy~t Y\l an;

- Cae duang S\I d8: tv thoa thu~ va khong yeu eAu Toa an ti~p 1\1e giai quy~t . YUan· , - Nguyen dan d8: duge tri~u t~p hgp l~ d~n Ian thu hai rna v§n vfulg rn~t; - D8: co quy~t diM eua Toa an rnO' thu 1\1e pha san d6i v61 doanh nghi~p, hgp tae x8: la mQt ben duang S\I trong Y\l an rna vi~e giai quy~t Y\l an co lien quan d~n nghia Y\l, tai san eua doanh nghi~p, hgp tae x8: do;

2.3.3. Dua v~ em dan Sf! ra xet xu

Theo Di@u 179 BLTTDS, n~u d8: h~t thffi h~ ehuful bi xet xu rna khong co din eu dS ra quy~t diM t~ dinh chi vi~e giai quy~t Y\l an, quy~t dinh dinh chi vi~e giai quy~t Y\l an ho~e quy~t diM eong nh~ S\I thoa thu~ eita duang S\I thi Taa an phai ra quy~t diM dua V\l an ra xet xu.

3. Phien toa sO' thAm dan sl1 3.1. Thii t'ole bat aau phien toa Thu 1\1e b~t dAu phien toa duge quy diM t~i cae di@u til Di@u 213 t6i Di@u 215

BLTTDS.

Tru6e khi ti~n hanh phien taa, can bQ Taa an duge phan eong lam thu kY phien taa kiSm tra nhtmg nguai duge tri~u t~p d8: co rn~t chua, n~u co nguai vfulg m~t thi tim hiSu ly do, sau do ph6 bi~n nQi quy eua phien taa. Khi HQi d6ng xet xu vao phang xu an thi rnQi nguai phai dUng d~y. Thu 1\1e b~t dAu phien toa duge ti~n hanh nhu sau:

- Chit to~ phien toa khai m~e phien toa va dQe quy~t diM dua Y\l an ra xet xu. - Thu kY Toa an bao eao v6i HQi d6ng xet xu v@ S\I co rn~t, vfulg m~t eua nhtmg nguai tham gia phien toa theo gidy tri~u t~p, gidy bao eua Toa an va ly do vfulg rn~t.

- Chit to~ phien toa kiSm tra l~i S\I co rn~t eua nhUng nguai tham gia phien toa

theo gidy tri~u t~p, gidy bao eita Toa an va kiSrn tra can eu6e eua duang S\I.

- Chit to~ phien toa ph6 bi~n quy@n, nghia V\l eita cae duang S\I va eua nhUng

nguai tham gia t61\IDg khae.

158

...",

- Chu to~ phien toa gi6'i thi~u hQ, ten OOUng nguoi tien hanh t6 tl}ng, ngum

giam diOO, nguai phien dich.

- Chu to~ phien toa hoi OOUng nguai co quy~n yeu cAu thay d6i OOUng nguai tien hanh t6 n.mg, nguai giam diOO, nguai phien dich xem hQ co yeu cAu thay d6i ai khong.

- Trong truemg hQ'P co nguai yeu cAu thay d6i ngum tien hanh t6 tl}ng, nguai

giam diOO, nguai phien dich thi HQi d6ng xet xu phai xem xet, quyet diOO

- Khi co ngum tham gia t6 n.mg vAng m~t t~i phien toa ma khong thuQc truemg hQ'P Toa an phai hoan phien toa thi chu to~ phien toa phai hoi xem co ai d~ nghi hoan phien toa hay khong; neu co nguai d~ nghi thi HQi d6ng xet xu xem xet, quyet diOO vi~c hoan phien toa.

- Trong truang hQ'P 1m khai cua ducmg S\I va nguai lam chUng co aOO hu6ng ldn OOau thi chu to~ phien toa co the quyet diOO cach ly ducmg S\I v6'i nguai lam chUng tru6'c khi hoi nguai lam chUng.

3.2. Thii t{lc xit hoi tfl-i phien toa

Thu tl}c xet hoi dugc quy diM t~i cac di~u ill Di~u 217 t6'i Di~u 231 BLTTDS.

Thu tl}c nay dugc tien hanh OOu sau:

- HQi d6ng xet xu phai xac diM dAy du cac tiOO tiet cua V\l an bAng cach nghe lai triOO bay cua ngum bao v~ quy~n 19i hQ'P phap ducmg S\I va nghe y kien b6 sung cua nguyen dcm, bi dcm, nguai co quy~n 19i nghTa V\l lien quan, nguai d~i di~n d ucmg S\I.

- Sau khi nghe xong lai triOO bay cua ducmg S\I, vi~c hoi rung nguai v~ rung vAn d~ dugc thgc hi~n theo thu tv chu to~ phien toa hoi tru6'c r6i den HQi thfun OOan dan, sau do den nguai bao v~ quy~n va 19i ich hQ'P phap cua ducmg S\I, ducmg sg va OOUng ngum tham gia t6 tl}ng khac; truang hQ'P co Kiem sat vien tham gia phien toa thi Kiem sat vien hoi sau ducmg S\I.

- Ket hQ'P v6'i vi~c xet hoi, HQi d6ng xet xu cong b6 cac tai li~u cua V\l an,

xem xet cac tai li~u, v~t chUng, ket lu~n giam diOO.

3.3. Tranh IU9n tfl-i phien toa

Thu tl}c tranh lu~ dugc quy diOO t~i cac di~u ill Di~u 232 t6'i Di~u 235

BLTTDS.

Sau khi ket thuc vi~c xet hoi, HQi d6ng xet xu huang ddn cac ducmg S\I, nguai d~i di~n cua ducmg S\I, nguai bao v~ quy~n 19i cua ducmg S\I tien hanh tranh lu~. Khi tranh lu~, OOUng nguai tham gia tranh lu~ khong trinh bay l~i S\I vi~c ma triOO bay y kien cua miOO v~ danh gia chUng CU, huang giai quyet V\l an.

159

Khi phat biSu v@ danh gia chUng CU, d@ xudt quan diSm cua minh v@ vi~c giai qUyth V\l an, nguai tham gia tranh lu~ phai din cu vao Uii li~u, chUng cu dil thu th~p duQ'C va dil duQ'c xem xet, kiSm tra t~i phien toa cling nhu k~t qua vi~c hoi t~i phien toa. Nguai tham gia tranh lu~ co quy@n dap l~i y ki~n cua nguai khac. Chu to~ phien toa khong duQ'c h~ ch~ thai gian tranh lu~, t~o di@u ki~n cho OOiing nguai tham gia tranh lu~ trinh bay h~t y kit§n, nhung co quy@n c~t OOiing y ki~n khong co lien quan d~n V\l an.

Trong truang hgp KiSm sat vien tham gia phien toa thi sau khi nhiing ngum tham gia t6 t\lIlg phat biSu tranh lu~ va d6i dap xong, chu to~ phien toa d@ nghi KiSm sat vien phat biSu y ki~n cua Vi~n kiSrn sat v@ vi~c giai quy~t V\l an.

3.4. Nghj an

Qua tranh lu~, n~u xet thdy co tiOO ti~t cua V\l an chua duQ'c xern xet, vi~c xern xet chua duQ'c dAy du ho~c cAn xem xet them chUng cu thi HQi ddng xet xiI quy~t diOO tra l~i vi~c hoi; sau khi hoi xong phai ti~p !\lc tranh lu~.

HQi ddng xet xiI nghi an t~i phong rieng, khi nghi an, HQi ddng xet xiI xem xet

tdt ca cac van d@ cua V\l an va cac yeu cAu cua duang sg.

Trong qua trinh nghi an, chu tQa phien toa neu timg van d@ dS cac thanh vien cua HQi ddng xet xu thao lu~. HQi ddng xet xiI quy~t dinh giai quy~t cac van d@ cua V\l an theo da s6.

Tuy timg truang hgp, HQi ddng xet xiI chdp OO~n tooo bQ hay mQt phAn yeu

cAu cua duang sg ho~c bac tooo bQ cac yeu cAu cua duang sg.

Khi nghi an phai co bien ban ghi l~i cac y ki~n dil thao lu~ cua timg thanh

3.5. Tuyen an

vien HQi ddng xet xiI va quy~t dinh cua HQi ddng xet xiI (Di@u 236 BLTTDS).

Khi tuyen an chu tQa phien toa phai dUng dQc nguyen van ban an tir dAu d~n cu6i. N~u Toa an xiI kin V\l an thi my timg truang hgp, chu tQa phien toa co thS dQc tooo bQ ban an ho~c chi tom t~t nQi dung sg vi~c va nh~ diOO cua Toa an, OOung phAn quy~t dinh cua ban an thi phai dQc cong khai. Sau khi dil tuyen an, chu tQa phien toa giai thich cho cac duang sg v@ quy@n khang cao cua hQ.

160

Trong truang hgp co duang sg khong bi~t ti~ng Vi~t thi sau khi tuyen an, nguai phien dich phai dich l~i cho hQ nghe tooo bQ ban an sang ngon ngfr rna hQ bi~t (Di@u 239 BLTTDS).

MQT s6 vAN DE vE PHAp LU~T HANH CHiNH

I. KHAI NI:¢M LU~T HANH CHiNH

1. Lu~t Himh chinh la gi?

1.1. Khtii ni?m Lu~t Hanh chinh

Lu~t Harm chinh la mQt ngarm lu~t trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t nam. Lu~t harm chinh dieu chinh cac m6i quan h~ xli hQi phat sinh trong ho~t dQng qulin ly harm chinh nha nu6c. Co th€ noi Lu~t Harm chinh la ngarm lu~t ve quiin If hanh chinh nha nU'O'c.

- Quan If la S\l tac dQng co m\lc dich cua cac chu th€ qulin ly d6i v6i cac d6i tugng qulin lY. Qulin ly dugc th\lc hi~n bfuIg t6 chuc va quyen uy. Co t6 chuc thi m6i phan dinh r5 rang chuc nang, nhi~m V\l cua timg co quan, dan vi, bQ ph~ va cua nhUng nguai tham gia ho~t dQng chung. Co quyen uy thi m6i bao dam dugc S\l ph\lc tUng cua ca nhan d6i v6i t6 chuc, cua c~p du6i d6i v6i c~p tren.

- Quan If nha nmYC la S\l tac dQng cua cac co quan mang quyen l\lc nha nu6c (chu th€ qulin ly) t6i cac d6i tugng qulin ly (dan vi, t6 chuc, c6ng dan) nhfun th\lc hi~n cac chuc nang d6i nQi va d6i ngo~i cua nha nu6c. Noi cach khac qulin ly nha nu6c la ho~t dQng cua Nha nu6c tren cac lInh V\lC l~p phap, harm phap va tu phap nhfun th\lc hi~n cac chuc nang d6i nQi va d6i ngo~i cua nha nu6c. Nhu v~y t~t ca cac co quan nha nu6c deu co chirc nang qulin ly nha nu6c.

- Quan If hanh chinh nha nmyc la hog,t a9ng quem If; nha nuac trong l'lnh VlfC hanh philp. Ho~t dQng harm phap la ho~t dQng thi harm phap lu~t hay con gQi 1a ho~t dQng ch~p harm va dieu harm cua Nha nu6c. NQi dung ho~t dQng ch~p harm va dieu harm th€ hi~n tren cac m~t sau day:

+ Ho~t dQng ch~p harm th€ hi~n (y m\lc dich cua qulin ly harm chinh nha nu6c 1a nhfun bao dam th\lc hi~n cac van ban phap lu~t cua cac co quan quyen l\lc nha nu6c tren th\lc t@.

+ Ho~t dQng dieu harm th€ hi~n (y ch6 d€ bao dam cho cac van blin phap lu~t cua co quan quyen l\lc nha nu6c dugc thi harm tren th\lc t@, cac co quan harm chinh nha nu6c phai ti@n harm ho~t dQng t6 chirc, chi d~o, dieu harm trvc ti@p d6i v6i cac d6i tugng qulin ly thuQc quyen. Trang qua trinh dieu harm, cac co quan harm chinh nha nu6c co quyen nhan danh nha nu6c ban harm cac van ban phap lu~t (d\la tren cac Lu~t, Phap l~nh, Nghi quy@t cua Qu6c hQi, Uy ban thuang V\l Qu6c hQi, van blin cua co quan nha nu6c c~p tren) ho~c ra cac chi thi, yeu cAu, m~nh l~nh C\l th€ b~t bUQc d6i tugng qulin ly co lien quan phai th\lc hi~n.

Nguyen tdc quiin lj hanh chinh Nha nU'O'c:

161

Qmln ly harm chinh OOa nu6c la mQt ho~t dQng co m\lc dich cua Nha nu6c, do v~y, ho~t dQng nay phai duQ'c tiSn harm tren OOfmg nguyen tAc ooAt dinh. Cac nguyen t~c co ban cua ho~t dQng quan ly haOO chinh Nha nu6c bao g6m 2 OOom sau:

- Cac nguyen ttic chinh tri - XQ h9i g6m:

+ Nguyen tAc Dang HiOO d~o;

+ Nguyen t~c OOan dan lao dQng tham gia vao ho~t dQng quan ly OOa nu6c;

+ Nguyen t~c t~p trung dan chu;

+ Nguyen t~c binh dfulg giiia cac dan tQc;

+ Nguyen t~c phap chS xii hQi chu nghia (mQi co quan, t6 chuc cong dan phai nghiem chinh tu§n thu phap lu~t, lu~t phap ban harm phai duQ'c thi harm va chAp harm nghiem chinh).

- Cac nguyen ttic t6 chuc - kY thUlj! bao g6m: + Nguyen t~c quan ly thea ngarm kSt hqp v6i quan ly thea dia phuang: quan ly thea ngarm la quan ly tren ph~ vi t6ng the ho~t dQng cua cac dan vi, t6 chuc ho~t dQng co cimg mQt m\lc dich (vi d\l OOu quan ly d6i v6i ngarm giao d\lc, ngarm y tS...). Quan ly thea dia phuang la quan ly tren ph~m vi mQt lanh th6 ooAt dinh. Theo phap lu~t nu6c ta thi quan ly thea dia phuang duQ'c thgc hi~n aba cAp: tiOO, huy~n va xii. Quan ly ngarm kSt hqp v6i quan ly thea dia phuang la sg kSt hqp giiia quan ly thea chi@u dQc cua cac BQ d6i v6i quan ly thea chi@u ngang cua Dy ban OOan dan dia phuang.

+ Nguyen t~c quan ly thea ngarm kSt hqp v6i quan ly thea chuc nang: quan ly thea chuc nang la quan ly thea tUng 1100 vgc chuyen mon ooAt dinh. Co quan quan ly thea chuc nang la co quan quan ly mQt lim vgc chuyen mon hay mQt OOom cac 1100 vgc chuyen mon co lien quan v6i OOau. Quan ly thea ngarm kSt hqp v6i quan ly thea chuc nang de bao dam vi~c thgc hi~n co hi~u qua tUng chuc nang quan ly rieng bi~t cua cac t6 chuc trong ngarm, d6ng thai, bao dam duQ'c m6i quan h~ di@u hoa ph6i hqp lien ngarm.

1.2. Lu{it Himh chinh quy dinh nhimg van d~ gi?

V6i tu cach mQt nganh lu~t, Lu~t Harm chinh g6m t6ng the cac quy ph~

phap lu~t quy dinh OOfmg vAn d@ co ban sau:

- Quy diOO vi tri, vai tro, OOi~m V\l, quy@n h~ cua cac co quan harm chiOO OOa nu6c, quy dinh quy@n va nghia V\l cua cac chu the khac cua quan ly hanh chinh OOa nu6c, m6i quan h~ giiia co quan hanh chinh OOa nu6c va cong dan;

- Xac diOO OOiing nguyen t~c co ban cua quan ly harm chinh OOa nu6c;

162

- xac djnh cO' che quim ly hanh chinh tren rnQi IInh VVC (kinh te, chinh tri,

van hoa, xa hQi, an ninh, qu6c phong...);

- Quy djnh quy che cong V\l, quySn va nghla V\l cua can bQ, cong chuc , che

dQ khen thuOng, kY lu~t;

- Quy djnh cac hanh vi vi ph~rn hanh chinh, che tai (bi~n phap) xu ph~t, xu ly

hanh chinh;

- Quy djnh vS cO' che giai quyet cac tranh chftp phat sinh trong quan ly hanh

chinh nha nu6'c, trinh UJ, thu tl,lc t6 tl,lng hanh chinh. 2. nai ttrC}'llg di~u ehinh eua Luit Himh ehinh D6i tuQ11g diSu chinh cua Lu~t Hanh chinh (mc la d6i tuQ11g rna Lu~t hanh chinh tac dQng t6'i) la cac quan h¢ xii h9i hinh thanh trong Imh VlfC quan If hanh chinh nha nuac, bao g6rn cac nhorn quan h~ sau day:

- Cac quan h~ quan ly phat sinh trong qua trinh cac cO' quan hanh chinh nha nu6c (Chinh phu, cac BQ, Uy ban nhan dan....) th\Ic hi~n ho~t dQng chftp hanh va diSu hanh tren rnQi lInh V\IC cua dCri s6ng xa hQi.

- Cac quan h~ quan ly hinh thanh trong qua trinh cac cO' quan quySn l~c Nha nu6c (Qu6c hQi, HQi d6ng nhan dan), Toa an, Vi~n KiSrn sat xay d\Illg va cung c6 che dQ cong tac nQi bQ cua cO' quan.

- Cac quan h~ quan ly hinh thanh trong qua trinh cac cO' quan nha nu6c khac, cac ca nhan va t6 chuc duQ'c Nha nu6c trao quySn th\Ic hi~n ho~t dQng quan ly nha nu6c trong rnQt s6 wOng hQ'P C\l thS do phap lu~t quy dinh.

Trong 3 nhorn quan h~ kS tren thi nhorn quan h~ thu nhftt la nhorn quan h~ cO' ban nhftt rna Lu~t Hanh chinh diSu chinh. Theo do, cac quan h~ quan ly cua cO' quan Nha nu6c phat sinh trong ho~t dQng chftp hanh va diSu hanh g6rn nhfmg rn6i quan h~ sau day:

+ M6i quan h~ giua cO' quan hanh chinh nha nu6'c cftp tren v6'i cO' quan hanh chinh cftp du6i theo h~ th6ng dQC (vi d\l quan h~ giua Chinh phu v6'i cac BQ, giua Uy ban nhan dan tinh v6i Uy ban nhan dan huy~n).

+ M6i quan h~ giua cO' quan hanh chinh cimg cftp, th\Ic hi~n cac rn6i quan h~ ph6i hQ'P, ph\lc Y\l Ian nhau (vi d\l rn6i quan h~ giua cac sO', quan h~ giua cac Phong thuQc Uy ban nhan dan huy~n, quan h~ giua cac C\lC, V\l thuQc BQ vO'i nhau...).

+ M6i quan h~ giua cac cO' quan hanh chinh Nha nu6c v6i cac dan vi cO' sO' tr\fc thuQc (vi d\l rn6i quan h~ giua Uy ban nhan dan huy~n v6i cac dan vi tr\fc thuQc...).

163

+ M6i quan h~ giua cac ca quan harm chinh co thfun quy8n v6i cac t6 chuc SlJ nghi~p va cac t6 chuc kinh doanh cua cac tharm ph§n kinh tS trong xa hQi (vi dl,l quan h~ giua BQ Y tS v6'i cac b~nh vi~n, trung tam y tS; quan h~ giua Sa KS ho~ch ddu tu v6i cac doanh nghi~p trong ho~t dQng dang kY kinh doanh...).

+ M6i quan h~ giua ca quan harm chinh co thfun quy8n v6'i cac t6 chuc xa hQi va cac doan th~ nhan dan (vi dl,l quan h~ giua Dy ban nhan dan tinh v6i cac t6 chuc xa hQi trong v§n d8 dang kY l~p HQi, phe chuful Di8u l~ ho~t dQng HQi; quan h~ giua Chinh phu v6i T6ng Lien doan Lao dQng Vi~t nam trong vi~c ph6i hqp ho~t dQng bao dam quy8n cua ngu(ri lao dQng...).

+ M6i quan h~ giua cac ca quan harm chinh co thfun quy8n va cong dan (vi dl,l quan h~ giua Dy ban nhan dan cAp xa v6i cong dan trong v§n d8 dang kY khai sinh, dang kY kSt hon; quan h~ giua ca quan Dia chinh - Xay dlJllg v6i cong dan trong ho~t dQng cAp phep xay dlJllg...).

3. Phuong phap di~u chinh cua Lu~t himh chinh

Phuong phap di8u chinh cua Lu~t la cach thuc tac dQng cua Lu~t len cac rn6i

quan h~ xa hQi.

Phuong phap di8u chinh cua Lu~t harm chinh la phuong phap m~nh I~nh don phuong. Phuong phap rn~nh l~nh don phuong nghia la rnQt ben (ca quan harm chinh nha nu6c) duQ'c nhan danh quy8n IlJc nha nu6c ra cac m~nh l~nh rna khong cAn SlJ thoa thu~ cua ben kia, th~ hi~n qua cac quySt dinh quan ly nha nu6c va ben kia ruc la d6i tugng quan ly (t6 chuc, don vi, cong dan) phai phl,lc tUng, thlJc hi~n quySt djnh do. M~nh l~nh, quySt djnh harm chinh phai thuQc ph~ vi thfun quy8n cua ben nhan danh nha nu6c, vi IQ'i ich nha nu6c, IQ'i ich xa hQi, tren ca sa phap lu~t, co hi~u IlJc b~t bUQc thi harm d6i v6i cac ben hfru quan va duQ'c dam bao thi harm bfulg SlJ cuang chS nha nu6c. Day con duQ'c gQi la m8i quan h~ quy~n l'Fc - ph\lc tung giua chu th~ quan lyva d6i tugng quan IY.

can chu y la ca quan harm chinh nha nu6c sir dl,lllg quy8n IlJc nha nu6c co quy8n don phuong ra quySt djnh (khong cAn phai thoa thu~ v6i d6i tugng bi quan ly) nhung quySt djnh nay phai duQ'c ban harm trong ph~ vi thfun quy8n lu~t dinh, vi IQ'i ich chung cua Nha nu6c, cua xa hQi. QuySt djnh don phuong cua ca quan quan ly harm chinh Nha nu6c co hi~u IlJc b~t bUQc thi harm d6i v6i cac d6i tugng quan ly co lien quan va duQ'C bao dam thi harm bfulg cuang chS nha nu6c.

II. MQT s6 vAN BE eo BAN vE HiNH THUe vA PHUONG pHAP

QuAN LV HANH eHiNH NHA NUae

1. Hinh thtfc quan Iy hanh chinh nha nu6'c

1.1. Thi nilO Ia hinh thuc quan If hanh chinh nha nuO'c

164

Hinh thuc quan Iy hanh chinh nha nu6c Ia bieu hi~n C\l the ben ngoai clla hO':!t dQng quan Iy hanh chinh nha nu6c. Hinh thuc quan Iy hanh chinh nha nu6c co nhUng d?c diem sau:

- Mang tinh quySn I\Ic nha nu6c bai cac hinh thuc nay do chu the quan Iy (mc

Ia cac cO' quan nha nu6c) th\Ic hi~n.

- DuQ'c ti€n hanh tren cO' So' quy dinh Clla phap Iu~t (duQ'c phap Iu~t cho phep).

- Ap dvng trong cac m6i quan h~ phat sinh ill hO':!t dQng chfip hanh va diSu

1.2. Ctie hinh thue quan Ij hanh ehinh nha mcO'e

- Ban hanh van ban quy ph~m phtip luq.t:

hanh cua Nha nu6c.

- Ban hanh van ban tip d,!-ng phtip luq.t:

Ban hanh van ban quy ph':lID phap Iu~t Ia hinh thuc phap Iy quan trQng nhfit trong hO':!t dQng cua cac cO' quan hanh chinh nha nu6c. Van ban quy ph':lID phap Iu~t Ia van ban do cO' quan co thAm quySn ban hanh fin dinh nhiing quy t~c xu S\I chung cho xii hQi. Trong van ban quy ph':lID phap Iu~t, cac cO' quan quan Iy nha nu6c fin djnh nhUng quy t~c chung trong linh V\IC quan Iy hanh chinh nha nu6c nhu quy dinh nhi~m V\l, quySn h':lll C\l the cua cac ben tham gia quan h~ quan Iy, xac dinh thAm quySn va thil 1\lc ti€n hanh hO':!t dQng cua d6i tugng quan Iy nh~m th\Ic hi~n chuc nang chfip hanh va thi hanh phap Iu~t, d?t ra nhUng bao dam cho vi~c th\Ic hi~n tr~t tv quan Iy nha nu6c.

- Th~e hi?n nhimg ho~t dpng mang tinh phtip Ij khtie:

Ban hanh van ban ap d\lng phap Iu~t Ia hinh thuc hO':!t dQng chu y€u clla cac cO' quan hanh chinh nha nu6c. Van ban ap d\lng phap Iu~t Ia van ban clla cO' quan (nguai) co thAm quySn ap d\lng cac quy dinh phap Iu~t vao mQt wang hgp C\l the. Cling nhu van ban quy ph':lID phap Iu~t hanh chinh, d~c trung cO' ban cua van ban ap dvng phap Iu~t Ia tinh quySn Igc nha nu6c va tinh du6i Iu~t. Ben c':lnh do, van ban ap d\lng phap Iu~t con phai phil hgp v6i van ban quy ph':lID phap Iu~t hanh chinh.

165

Do Ia cac hO':!t dQng nhu ap d\lng cac bi~n phap phong ngira vi ph':lID phap Iu~t (vi d\l kiem tra gifiy phep su dvng sUng san, kiem tra hQ khAu, kiem tra dang kY t':lID trU, t':lffi v~g ...); dang ky, chUng thgc cac sg ki~n nhu dang kY hQ khAu, dang kY khai sinh, c6ng chUng cac gifiy to, ban sao gifiy ta...; cfip mQt s6 gifiy to' nhM dinh nhu cfip gifiy phep su d\lng sUng san, cfip gifiy chUng minh nhan dan... Hinh thuc nay cling Ia hO':!t dQng ap dvng, thgc hi~n cac van ban quy ph':lID phap Iu~t nhung khac a ch6 kh6ng phai ban hanh van ban ap d\lng phap Iu~t. - rip d,!-ng nhimg bi?n phtip ta ehue tr~e tiip:

- Th'!c hi?n nhihtg tac d?ng vi nghi?p VII, kj thuQ,t:

Hinh thuc nay la mQt 10l;li bieu hi~n cua hOl;lt dQng quan ly thong qua hOl;lt dQng mang tinh hu6ng dful, di~u ph6i, t6 chuc chi dl;lO chung de th\lC hi~n cac van ban quy phl;lffi phap lu~t va ap d\ffig phap lu~t nhu phcln cong nhi~m V\l giua cac bQ ph~, giua cac ca nhan trong t~p the, t6 chuc trien khai hOl;lt dQng, chufuI bi hQi nght, hQi thao, l~p k~ hOl;lCh cong tac, kiem tra hOl;lt dQng cua cac don vi, ca nhcln....

La hOl;lt dQng su d\ffig ki~n thuc nghi~p V\l, ap d\ffig thanh t\lu cua khoa hQc ky thu~t vao hOl;lt dQng quan ly nha nuac. Ngay nay nhfrng tac dQng nghi~p V\l, ky thu~t duQ'c h6 trQ' rAt nhi~u boi khoa hQc ky thu~t hi~n dl;li va cong ngh~ thong tin. Day cling la di~u ki~n bao dam cho hOl;lt dQng quan ly duQ'c ti~n hanh nhanh nhl;ly, hi~u qua hon.

2. Phuong phap qmio Iy haoh chioh Nha outrc

2.1. Phzrung phap qulin Ij hanh chinh Nha nzrdc la gi?

Trong hOl;lt dQng quan ly hanh chinh nha nuac, cO' quan (nguai) co thfun quy~n se l\la chQn hinh thuc quan ly hanh chinh phil hQ'P de ap d\ffig trong cac hoan canh, di~u ki~n C\l the nhfun bao dam hOl;lt dQng quan ly duQ'c th\lc hi~n nhanh nhl;ly, hi~u qua. Nguai lanh dl;lO co nang l\lc chuyen mon va nang l\lc t6 chuc, co ki~n thuc quan ly hanh chinh t6t se tim ra duQ'c phuong an phil hQ'P nhAt c§n ap d\ffig de hoan thanh nhi~m V\l duQ'c giao.

2.2. Cac phzrung phap qulin Ij hanh chinh nha nzruc

Phuong phap quan ly hanh chinh nha nuac hieu theo nghia h~p la cach thuc tac dQng cua chu the quan ly hanh chinh nha nuac len d6i tuQ'llg quan ly nhfun dl;lt duQ'c m\lc dich dd d~ ra. Noi cach khac phuong phap quan ly hanh chinh la cach thuc th\lc hi~n chuc nang cua quan ly nha nu6c. Phuong phap quan ly hanh chinh nha nu6c the hi~n y chi cua Nha nu6c trong vi~c quan ly xd hQi.

Thu nhdt, su d\ffig t6ng hQ'P nhfrng bi~n phap va cach thuc khac nhau de bao

Quan ly nha nu6c la s\l tac dQng cua Nha nu6c len nh~ thuc va hanh vi cua con ngum trong xd hQi. Khoa hQc v~ quan ly dd xac dinh co hai kha nang tac dQng mQt cach hi~u qua len nh~ thuc va hanh vi cua con nguai la:

Thit hai, su d\ffig t6ng hQ'P nhfrng bi~n phap va cach thuc khac nhau de bdt

bu?c d8i tzr(hJg th'!c hi?n himh vi xu s'¥ cdn thiit.

Til hai kha nang tac dQng noi tren len hanh vi va nh~ thuc cua con nguai dd

dam d8i tzr(hJg /If giac th'!c hi?n himh vi xu s'¥ cdn thiit.

* Phuong phap thuy~t phyc va phuong phap cUO'ng ch~:

- Phzrung phap thuyit phllC:

166

hinh thanh cac phuong phap quan ly hanh chinh chu y~u sau:

Tuong Ung v6'i kha nang thu OO~t da noi atren, thuyet ph\lc la phuong phap lam cho dBi tuQ11g quan 19 hieu ro S\l cAn thiet phai th\lc hi~n OOUng hanh vi OO~t diOO ho~c traOO (khong) th\lc hi~n OOUng hanh vi OO~t diM. Phuong phap thuyet ph\lc la phuong phap duQ'c su dlJllg chu yeu trong Nha nu6'c xa hQi chu nghla, vi lQ'i ich cua chu the qulin ly (Nha nu6'c) va dBi tuQ11g qulin 19 (t6 chuc, cong dan) v~ co blin la thBng OO~t, ho~t dQng qulin 19 cua Nha nu6'c the hi~n 9 chi va ph\lc V1J nguai lao dQng trong xa hQi. Thong qua phuong phap thuyet ph\lc, cac chu the qulin ly giao d\lc cho m<;>i cong dan oo~ thuc dUng dAn v~ ch~p hanh kY cuong, phap lu~t, ky lu~t cua Nha nu6'c, dQng vien h<;> tv giac th\lc hi~n nghla V1J dBi v6'i Nha nu6'c. Phuong phap thuyet ph\lC the hi~n trong vi~c su dlJllg OOi~u bi~n phap khac OOau, ngoai vi~c tuyen truy~n, giao d\lc, v~ dQng OOu d~ c~p atren con su dlJllg cac bi~n phap OOu oo~c OOa, giai thieh, huang dan, keu g<;>i, ho hao, cung c~p thong tin, phat trien cac hiOO thuc tv qulin, t6 chuc, phat dQng thi dua, bieu duong, khen thuang nguai ch~p hanh tB1... va cac bi~n phap mang tinh thuyet ph\lc khac rna chu the quan 19 th~y su dlJllg de d~t duQ'C m\lc dieh v~ dQng mQi nguai th\lc hi~n hanh vi xu S\l cAn thiet mQt cach tv giac.

- PhU'dng phap cU'iJng chi:

Cuang che OOa nu6'c la vi~c co quan OOa nu6'c co thfun quy~n su dlJllg OOUng bi~n phap b~t hUQc bfuIg b~o l~c v~ m~t v~t ch~t hay tiOO thAn dBi v6'i ca OOan, t6 chuc trong OOUng truang hgp phap lu~t quy diOO, OOfun bUQc cac ca OOan hay t6 chuc do phai th\lc hi~n hay khong duQ'c th\lc hi~n OOUng hanh vi OO~t diM ho~c phai ph\lc tUng OOUng h~ che OO~t diM dBi v6'i tai slin cua ca OOan, t6 chuc hay tv do than the dBi v6'i ca ooan. Bieu hi~n cua phuong phap cuang che co the la vi~c ap dlJllg xu ph~t hanh chinh (canh cao, ph~t ti~n) ho~c xu 19 hinh S\l (ph~t ti~n, ph~t tU, ph~t cai t~o khong giam gift).... Phuong phap cuang che thuang duQ'c ap dlJllg khi dBi tuQ11g qulin 19 khong th\lc hi~n cac hanh vi xu S\l cAn thiet mQt cach tv giac, khi phuong phap thuyet ph\lc khong co hi~u qua. M~c dil thuyet ph\lc la phuong phap chu yeu OOung cuang che co vai tro het suc quan trQng. Neu khong co cuang che thi kY lu~t, kY cuong, phap lu~t cua Nha nu6'c khong duQ'c bao dam, t~o di~u ki~n cho vi~c m~t tr~t tv, an tooo xa hQi, 19i ieh cua Nha nu6'c, quy~n va lQ'i ich hgp phap cua t6 chuc, ca OOan se hi vi ph~m.

- Cuffng chi hinh S1!: La cac hi~n phap rna co quan tu phap (Toa an) ap d\lng dBi v6'i ca OOan th\lc hi~n haOO vi duQ'C phap lu~t quy diM la tQi ph~ hinh S\l, nguai th\lc hi~n hanh vi ph~ tQi co the bi ph~t ti~n, ph~t tU ho~c bi ap dlJllg cac che tai (bi~n phap xu 19) hinh S\l khac.

- Cuffng chi dan S1!: La bi~n phap cuang che OOa nu6'c rna co quan tu phap (Toa an dan s\l) ap d\lng dBi v6'i ca OOan hay t6 chuc co haOO vi vi ph~m phap lu~t

167

Co 4lo~i cuang che OOa nu6'c:

- Cuang chJ kY luijt: La bi~n phap cuang ch@ OOa nu6c do coo quan quan ly ap d\lIlg dBi v6i can bQ, cong chuc, vien chuc co hanh vi vi phl;Ull kY lu~t lao dQng. Cac bi~n phap cuang ch@ ky lu~t la khien trach, canh cao, cach chuc, h~ ng~ch, bUQc thoi vi~c...

- Cuang chJ hi:mh chinh: La bi~n phap cuang ch@ do cac coo quan, nguai co thfun quySn ap d\lIlg dBi v6i t6 chuc, ca OOan co hanh vi vi phl;Ull hanh chiOO. Cuang ch@ hanh chiOO bao g6m cac hinh thuc xu ph~t hanh chinh OOu canh cao, ph~t tiSn, tich thu tang v~t vi phl;Ull, cac bi~n phap ngan ch~ OOu tl;Ull gift nguai, tl;Ull giu tang v~t, kham nooi cAt giAu tang v~t vi phl;Ull... Cac bi~n phap xu ly hanh chiOO khac OOu dua van truemg giao duang, dua van coo sa giao d\lc, dua van coo sa chfta b~OO....

dan S\f, gay thi~t h~i cho Nha nu6c ho~c cong dan. Toa an co thfun quySn quy@t diOO cac bi~n phap cuang ch@ dan S\f (OOu bUQc b6i thuemg thi~t h~i).

- Phudng phtip hanh chinh:

Trong ho~t dQng quan ly hanh chinh OOa nu6c, phuong phap cuang ch@ dugc cac chu the quan ly su d\lIlg la cac bi~n phap cuang ch@ hanh chiOO va cuang ch@ kY lu~t. Con cac bi~n phap cuang ch@ hinh S\f va cuang ch@ dan S\f khong thuQc thfun quySn ap d\lIlg cua coo quan quan ly hanh chinh OOa nu6c. * Phuong phap hanh chinh va phuong phap kinh t~:

- Phudng phtip kinh ti:

Phuong phap hanh chinh la phuong phap quan ly b~g cach ra chi thi (m~OO l~OO hanh chinh) til tren xuBng, nghia la chu the quan ly ra OOfrng m~OO l~OO (quy@t diOO) b~t bUQc dBi v6i dBi tugng quan lY. Phuong phap nay co tiOO don phuong ap d~t OOi~m V\l va phuong an hanh dQng cho dBi tugng qufm lY. Phuong phap hanh chiOO the hi~n tinh chAt quySn l~c cua ho~t dQng quan ly, the hi~n mBi quan h~ m~OO l~OO - ph\lc tUng giua chu the quan ly va dBi tugng quan lY. Phuong phap hanh chiOO can thi@t de bao dam cho ho~t dQng quan ly ti@n hanh co hi~u qua va bao dam kY lu~t OOa nu6c. Bieu hi~n C\l the cua phuong phap nay la: coo quan hanh chinh co thfun quySn ban hanh OOfrng quy@t djnh, chi thi rna cac dBi tugng quan ly co lien quan phai thi hanh, coo quan hanh chinh cAp tren giao nhi~m V\l cho coo quan hanh chiOO cAp du6i, thu truang giao OOi~m V\l cho OOan vien....

168

Phuong phap kinh t@ la phuong phap tac dQng gian ti@p d@n hanh vi cua dBi tugng quan ly thong qua vi~c su d\lIlg OOfrng don bAy kinh t@ OOu gia ca, tiSn luong, tiSn thuang, chinh sach thu@, lai suM ngan hang, tin d\lng, trao quySn tv chu cho doanh nghi~p... B~g phuong phap kinh t@, chu the quan ly gian ti@p tac dQng len dBi tugng quan ly OOfun d~t dugc m\lc dfeh dS ra. NQi dung cua phuong phap kiOO t@ chinh la quan ly b~g 19i ich va thong qua 19i feh cua con nguai.

Truoc day, trong ho~t dQng quan ly h~mh chinh, chung ta nghieng nhi~u v~ vi~c ap d\IDg phuong phap hanh chinh. Ngay nay, trong ti€n trinh d6i moi, phat tri€n n~n kinh t€ thi truOng diM huang xa hQi chu nghia, yeu cAu khach quan la phai chuy€n tr<;mg tam tit vi~c sir d\lng phuong phap hanh chinh sang sir d\lllg nhiSu hon phuong phap kinh t€, dUng phuong phap kinh t€ lam don bAy d€ phat huy quySn chu dQng, sang t~o cua cac t6 chuc, ca nhan trong xa hQi.

* PhU'01lg phap theo do; va kiJm tra: Phuong phap thea d5i la quan sat, xem xet ho~t dQng cua d6i tuQ'Ilg quan IY. Day la phuong phap co tinh tiSn d~ cho vi~c xem xet, ap d\IDg cac bi~n phap thich hgp trong ho~t dQng quan IY.

Phuong phap ki€m tra la ho~t dQng C\l th€ cua chu th€ quan ly nhfun ki€m tra, danh gia ho~t dQng cua d6i tuQ'Ilg quan ly, ki€m tra co tac d\IDg nhAm chinh ly ho~t dQng cua d6i tuQ'Ilg quan ly di dUng huang. Cac phuong phap nay dt cAn thi€t trong ho~t dQng quan ly hanh chinh nha tra thi khong nb dugc thgc tr~g ho~t nuoc, vi n€u khong co thea d5i va ki€m dQng quan ly, khong chful chinh kip tho; nhUng sai l~ch, tit do se h~ ch€ hi~u qua ho~t dQng quan IY.

III. co QUAN QuAN LV IIANH CHINH NHA NUOC 1. Khai Di~m coo quaD quaD If himh CbiDh Nha mr6'c

CO' quan quan ly hanh chinh nha nuoc la mQt bQ ph~ cua bQ may nha nuoc do Nha nuoc l~p ra d€ thgc hi~n chuc nang quan ly hanh chinh nha nuoc. Cling nhu cac cO' quan khac trong bQ may nha nuoc, cO' quan quan ly hanh chinh nha nuoc cling co cO' c§.u, t6 chuc rieng d€ thgc hi~n chuc nang, nhi~m Vl) cua minh.

2. D,c di~m clla coo quaD qUaD If haDh chiDh Dha mr6'c

- CO' quan quan ly hanh chinh nha nuoc dugc nhan danh Nha nuoc khi tham

gia van cac quan h~ phap lu~t;

- CO' quan quan ly hanh chinh nha nuoc dugc sir d\IDg quySn 19c nha nuO'c thong qua vi~c ban hanh cac van ban phap lu~t thea tham quy~n, co hi~u 19c b~t bUQc thi hanh d6i vO'i cac d6i tuQ'Ilg co lien quan va dugc bao dam thi hanh bfug cUO'ng ch€ nha nuoc;

- CO' quan quan ly hanh chinh nha nuO'c co chuc nang quan ly tren cac linh vgc cua dai s6ng xa hQi thea ph~ vi chuc nang, nhi~m Vl), tham quySn phap lu~t quy dinh;

- CO' quan quan ly hanh chinh nha nuO'c co h~ th6ng cac don vi cO' So' trgc

thuQc (don vi hanh chinh, sg nghi~p ho~c/va don vi san xullt, kinh doanh).

3. H~ thBDg coo quaD qUaD If bimb chiDh Nha DU6'C

169

Co quan quan 1y hanh chinh nha nu6c dugc t6 chuc thanh h~ th6ng th6ng nhftt

ill trung uang d~n dia phuang, dUng dAu 1a Chinh phu.

3.1. Cae elY quan qulin Ij hdnh ehinh nhd nUde iY trung Udng Co quan quan 1y hanh chinh nha nu6c atrung uang g6rn: Chinh phu, cac BQ,

co quan ngang BQ, co quan thuQc Chinh phu.

- Chinhphil:

Chinh phu 1a co quan chAp hanh cua Qu6c hQi va 1a co quan hanh chinh nha nu6c cao nhAt cua nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t nam. Chinh phu 1a co quan nha nu6c co thfun quy@n chung, mc 1a thlJc hi~n vi~c quan 1y hanh chinh d6i v6i rnQi vAn d@ trong cac linh V\IC khac nhau cua doi s6ng xa hQi tren ph~ vi ca nu6c. DUng dAu Chinh phu 1a Thu tuOOg Chinh phu, giup vi~c Thu tuOOg 1a cac Pho Thu tuOOg, trong Chinh phu co cac BQ truang, Thu truang co quan ngang bQ 1a thanh vien Chinh phu. Chinh phu ho~t dQng thea nguyen t~c k~t hgp giua ch~ dQ t~p th@ 1anh d~o va ch~ dQ Thu truang. Theo quy diM cua Hi~n phap, Lu~t t6 chuc Chinh phu, co nhUng vAn d@ thuQC thfun quy@n quy~t diM cua t~p th@ Chinh phu, co nhUng vAn d@ thuQC thfun quy@n giai quy~t cua Thu tuOOg Chinh phu. Chinh phu va cac thanh vien Chinh phu chiu trach nhi~rn tru6c Qu6c hQi va chiu S\I gilim sat cua Qu6c hQi trong ho~t dQng cua rninh.

- Bt), ca quan ngang Bt):

BQ, co quan ngang BQ (gQi chung 1a BQ) 1a co quan co thfun quy@n qulin 1y nganh (kinh t~, van hoa, xa hQi, an ninh, qu6c phong...) ho~c linh V\IC (tai chinh, lao dQng, k~ ho~ch ...) tren ph~ vi ca nu6c. BQ 1a co quan qulin 1y hanh chinh co thfun quy@n rieng (thfun quy@n chuyen nganh) mc 1a qulin 1y d6i v6i rnQt nganh ho~c rnQt 1inh V\IC nhAt diM. DUng dAu BQ, co quan ngang BQ 1a BQ truang ho~c Thu truang co quan ngang BQ mang ham BQ truang. Cac BQ ho~t dQng thea nguyen t~c "thu truang ch~", mc 1a BQ truang chiu trach nhi~rn ca nhan v~ ho~t dQng chung cua BQ. Giup BQ truang co cac Thu truang do Thu tuOOg Chinh phu b6 nhi~rn thea d~ nghi cua BQ truang.

- Ca quan thut)c Chinh phil th1!c hi¢n chuc nang quem If; nhiz nuac: La cac co quan do Chinh phil thanh l~p. Cac co quan nay dugc giao th\Ic hi~n quan 1y d6i v6i rnQt nganh, 1inh V\IC nhAt dinh tren ph~ vi ca nu6c, co chuc nang gAn nhu BQ. NhUng co quan thuQc Chinh phu dugc giao th\Ic hi~n quan 1y nha nu6c d6i v6i rnQt nganh, linh Vl,IC 1a cac co quan quan 1y hanh chinh nha nu6c. Tuy nhien, thil truang co quan ngang BQ khong phai 1a thanh vien Chinh phil, co quy~n tham d\I cac phien hQp Chinh phil nhung khong co quy~n bi@u quy~t. Thil truang co quan ngang BQ cfing khong co thfun quy~n ban hanh van ban quy ph~ phap 1u~t.

3.2. Cae elY quan qulin Ij hdnh ehinh nhd nuO'e iY ilia phudng

170

Co quan quan 1y harm chinh nha nu6'c adia phuong bao g6m Uy ban nhan dan

cac cAp, cac co quan chuyen mon thuQc Uy ban nhan dan.

- Uy ban nhan dan: Uy ban nhan dan 1a co quan harm chinh nha nu6'c co thb quySn chung adia phuong. Uy ban nhan dan th\lc hi~n chuc nang quan 1y nha nu6'c tren mQi llnh V\lC kinh t~, van hoa, xa hQi, an ninh, chinh tri tren mQt phliUll vi 1anh th6 nhAt dinh. Theo quy dinh cua phap 1u~t thi Uy ban nhan dan duQ'c t6 chuc aba cAp: cAp tinh, cAp huy~n va cAp xa. Uy ban nhan dan do HQi d6ng nhan dan bdu ra, co nhi~m 10' thea nhi~m ky cua HQi d6ng nhan dan cling cAp. Uy ban nhan dan lam vi~c thea ch~ dQ t~p th~, cac vAn dS quan trQng cua dia phuong phai duQ'c quy~t dinh bai t~p th~ Uy ban nhan dan, trir mQt s6 vAn dS thuQc thb quySn quy~t dinh cua Chu tich Uy ban nhan dan. Chu tich Uy ban nhan dan 1anh d~o, diSu harm ho~t dQng chung cua Uy ban nhan dan.

Uy ban nhan dan chiu S\l chi d~o cua co quan harm chinh co thb quySn chung acAp tren, chiu S\l huang dful, chi d~o vS chuyen ngarm cua co quan quan 1y chuyen ngarm cAp tren.

- Ca quan chuyen man cua Uy ban nhan dan (So', phong, ban thu9c Uy ban

nhan dan):

Co quan chuyen mon cua Uy ban nhan dan 1a cac Sa, phong, ban... duQ'c t6 chuc thea nguyen t~c "song trUng trl!c thuQc", mc 1a ph\! thuQc hai chiSu (vira chiu trach nhi~m truac co quan co thb quySn chung 1a Uy ban nhan dan, vira chiu S\l chi d~o vS chuyen mon, nghi~p V\l cua co quan quan 1y chuyen ngarm cAp tren. Vi d\!: Sa Tu phap vira chiu trach nhi~m truac Uy ban nhan dan cAp tinh, vira chiu S\l chi d~o vS chuyen mon, nghi~p V\l cua BQ Tu phap).

IV. QUYET BJNH QUAN LY HANH CHINH NHA NUOC

1. Khai ni~m quy~t djnh quan ly banh chinh nba nmyc

I>~ th\lc hi~n quySn l\lc nha nu6'c trong 1inh V\lc quan 1y harm chinh , cac co quan quan 1y harm chinh duQ'c phap 1u~t trao nhUng quySn h~ nhAt dinh, trong do quySn quy~t dinh harm chinh duQ'c coi 1a quySn co ban nhAt. Quy~t dinh quan 1y harm chinh 1a quy~t dinh co tinh phap 1y cua cac chLi th~ quan 1y helnh chinh nhel nu6'c.

QuySn ra quy~t dinh hanh chinh 1el quySn co ban va quan trQng cua chu th~ quan 1y d~ th\lc hi~n quySn l\lc nhel nuac, th~ hi~n y chi cua nhel nuac. Quy~t dinh quan ly harm chinh nha nu6'c duQ'c th~ hi~n du6'i d~g van ban phap lu~t ho~c th~ hi~n qua m~nh l~nh, harm vi cua cac chu th~ quan ly nhel nu6'c, trong do quy~t dinh harm chinh bfulg van ban phap 1u~t 1a lo~i quy~t dinh quan trQng nhAt.

2. Phan lo~i quy~t djnh quan ly hanb chinh nha mr6'c

171

2.1. Can cu van tinh chat phap Ij

Co the phan lo~i quyet dinh hanh chinh thanh quyet dinh chu d~o, quyet dinh

quy ph~ vei quyet dinh ca bi~t.

- Quyit dinh himh chinh chu dq,o:

Day lei quyet dinh d8 ra chu truong, chinh sach qmin ly hanh chinh nhei nucrc, thuemg lei quyet dinh cua Chinh phu, vi d\l cac Nghi quyet cua Chinh phu v8 chu truong phat trien kinh te - xli hQi lei cac quyet dinh hanh chinh chu d~o. Til quyet dinh chu d~o rnei xac dinh phuong hUOng cho vi~c ban hanh cac quyet dinh qmin ly khac.

- Quyit ainh himh ehinh quy phq,m:

Quyet dinh hanh chinh quy ph~ d~t ra cac quy t~c xu S\I chung, day lei cac quyet dinh hanh chinh dugc the hi~n ducri d~m.g cac van ban quy ph~ phap lu~t. Cac quyet dinh hanh chinh quy ph~ phai dugc ban hanh bfulg nhiing hinh thllC van ban quy ph~ phap lu~t nhdt dinh thea quy dinh cua Hien phap vei Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t, vi d\l Chinh phu ban hanh Nghi quyet, Nghi dinh, Uy ban nhan dan ban hanh Quyet dinh, Chi thi....

- Quyit dinh himh ehinh eel bi?t :

Day lei lo~i quyet dinh dugc ap d\lllg thuemg xuyen trong ho~t dQng cua cac cO' quan hanh chinh nhei nucrc, nhfun giai quyet 1r\Ic tiep cac cong vi~c C\l the phat sinh trong ho~t dQng quan IY. Quyet dinh hanh chinh ca bi~t lei quyet dinh ap d\lllg phap lu~t, dugc ban hanh can Cll veio cac van ban quy ph~ phap lu~t hi~n hanh. Quyet dinh hanh chinh ca bi~t con co the lei quyet dinh len luong, b6 nhi~rn, rniSn nhi~rn, thuyen chuyen, khen thuOng, kY lu~t, cdp gidy phep....

2.2. Can cu van chu thi han hanh

Can Cll veio chu the ban hanh, mc lei can Cll veio chu the quan ly hanh chinh

nhei nucrc, quyet dinh hanh chinh co the chia thanh:

- Quyit dinh eua Chinh phu, Thu tuang Chinh phu:

Quyet dinh hanh chinh cua Chinh phu the hi~n ducri d~g Nghi quyet, Nghi dinh; quyet dinh hanh chinh cua Thu tuOng Chinh phu the hi~n dum d~g Quyet dinh, Chi thi.

- Quyet dinh hanh chinh cua BQ, cO' quan ngang BQ, cO' quan thuQc Chinh phu:

Quyet dinh hanh chinh cua cua BQ, cO' quan ngang BQ dugc the hi~n dum d~g Quyet dinh, Chi thi, Thong tu cua BQ truOng, Thu truOng cO' quan ngang BQ (vi BQ th\Ic hi~n nguyen t~c "thu truOng che").

172

a day d.n lUll y thea quy dinh cua Hi@n phap 1992 (sua d6i) thi Thu truOng co quan thuQc Chinh phu khong co thfun quySn ban hanh van ban quy phe;un phap 1u~t, do do, khong co thfun quySn ban hanh quy@t dinh quy phe;un ma chi ban hanh quy@t dinh ca bi~t. Cac quy@t dinh ca bi~t nay thuOng dugc th~ hi~n du6i hinh thuc Quy@t dinh, vi d\l Quy@t djnh cua T6ng Giam d6c Dai TruySn hinh Vi~t Nam vS vi~c nang b~c luang cho ba Nguy€n Thj B, can bQ Ban TruySn hinh Ti@ng dan te)c cua Dai.

- Quyit atnh himh chinh cua Uj ban nhan dan: Cac quy@t dinh hanh chinh cua Dy ban nhan dan th~ hi~n dum d~g Quy@t dinh, Chi thj. Cac quy@t dinh hanh chinh cua Dy ban nhan dan co th~ 1a quy@t dinh hanh chinh quy ph<;lm ho~c quy@t dinh hanh chinh ca bi~t my truOng hgp C\l th~.

- Quyit atnh himh chinh cua co quan chuyen man thu9c Uj ban nhan dan: Cac co quan chuyen mon thuQc Dy ban nhan dan khong co thfun quySn ra

cac quy@t dinh quy phe;un ma chi dugc ban hanh cac quy@t dinh hanh chinh ca bi~t.

- Quyit atnh himh chinh lien ttch:

Day 1a lO<;li quy@t djnh hanh chinh do nhiSu chu th~ co chuc nang quan 1y hanh chinh cling ph6i hgp ban hanh d@ giili quy@t nhUng cong vi~c chung, vi d\l nhu cac quy@t dinh hanh chinh lien tjch dugc th~ hi~n du6i d~g cac thong tu lien tjch gifra cac bQ, co quang ngang be); nghj quy@t lien tjch gifra bQ, co quan ngang bQ v6i t6 chuc chinh trj - xa hQi d~ giai quy@t me)t vAn dS thue)c chuc nang quan 1y dugc giao.

2.3. Can Cll' VtlO phf}m vi llinh th6

Can cu vao phe;un vi 1anh th6, quy@t djnh hanh chinh co th@ chia thanh quy@t djnh hanh chinh co hi~u l\l'c tren phe;un vi ca nu6c va quy@t dinh hanh chinh co hi~u h.rc tlmg wng, tlmg dja phuang.

- Quy@t djnh hanh chinh co hi~u l\l'c tren phe;un vi ca nu6c 1a cac quy@t dinh cua cac co quan quan 1y nha nu6c trung uang nhu Nghj dinh cua Chinh phu, Quy@t djnh cua Be) truOng....

- Quy@t djnh hanh chinh co hi~u l\l'c tlmg wng, tlmg dja phuang 1a cac quy@t djnh cua co quan quan 1y nha nu6c a dja phuang nhu Chi thj, Quy@t dinh cua Dy ban nhan dan cac c§.p.

3. Yeu cAu d3i vOi quyit djnh qmin Iy himh chinh nha nmyc

Quy@t dinh quan 1y hanh chinh nha nu6c 1a me)t cong C\l cua quan 1y hanh chinh nha nu6c, th@ hi~n quySn l\l'c nha nu6c, do v~y, cac quy@t diM nay phai bao dam cac yeu c~u co ban sau:

- Bao aam tinh h9'P phap: quy@t dinh hanh chinh phai phli hgp vm Hi@n phap, Lu~t, Phap l~nh va van ban cua co quan nha nu6c cap tren. Quy@t dinh hanh chinh

173

phai duQ'c ban hanh bai cac chu thS do phap lu~t quy dinh, theo dung trinh tv, th§m quyen va hinh thilc lu~t djnh.

- Bao aam tinh h9P If;: quy~t djnh hanh chinh phai bao dam duQ'c lQ'i feh cua Nha nu6c va cua nhan dan, phai xudt phat ill yeu cAu khach quan cua vi~c th\Ic hi~n nhi~rn V\l qulin ly hanh chinh rna khong duQ'c xudt phat ill y rnu5n chu quan cua nguai ra quy~t djnh, quy~t djnh hanh chinh phai bao dam d~t duQ'c hi~u qua Clla quan ly hanh chinh.

Trong th\Ic t~, ngoai truang hQ'P quy~t dinh hanh chinh vila khong hQ'P phap vila khong hQ'P ly, con co truang hQ'P quy~t dinh hanh chinh hQ'P phap nhung khong hQ'P ly va nguQ'c l~i hQ'P ly nhung khong hQ'P phap. Cac quy~t dinh hanh chinh nay phai bi dinh chi, bai b6 ho~c sua d6i bai co quan nha nu6c co th§m quyen.

V. TOA AN HANH CHINH

1. Vai tro clla Toa an hanh chinh

Toa an hanh chinh la co quan xet xu cac tranh chdp hanh chinh. Tranh chdp hanh chinh la tranh chdp phat sinh trong ho~t dQng qulin ly hanh chinh nha nu6c, gifra rnQt ben la chu the qulin ly (co quan hanh chinh nha nu6c) va ben kia la t6 chilc ho~c cong dan. D6i tuQ'llg xet xu cua Toa an hanh chinh Iii cac quy~t dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh cua co quan, nhan vien nhii nu6c da ban hanh ap d\lllg v6i rnQt ca nhan, t6 chilc rnii bi khi~u ki~n t6i Toa do hQ khong d6ng y v6i quy~t dinh do, cho rfulg quy~t dinh, hanh vi hanh chinh do khong dUng phap lu~t, anh huang d~n quyen vii lQ'i feh hQ'P phap cua rninh.

Tru6c ngiiy 01 thang 7 nam 1996, vi~c giai quy~t cac tranh chdp hanh chinh a Vi~t Nam hooo tooo do cac co quan hanh chinh nhii nu6c th\Ic hi~n. Khi do, vi~c giai quy~t cac tranh chdp hanh chinh chi gi6i h~ trong h~ th5ng cac co quan qulin ly hanh chinh vii cac co quan Thanh tra nhii nu6c, mc Iii chinh co quan qulin ly hanh chinh nhii nu6c l~i Iii cdp phan quy~t cu5i cimg d5i v6i quy~t dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh cua co quan qulin ly, nhan vien nhii nu6c.

Trong n6 l\Ic cai cach hanh chinh vii cai cach tu phap, Toii an hanh chinh da duQ'c thanh l~p aVi~t Nam ill ngiiy 01 thang 7 nam 1996 bfulg vi~c Qu5c hQi thong qua Lu~t sua d6i, b6 sung rnQt s5 dieu cua Lu~t T6 chilc Toii an nhan dan. Co the noi S\I ra dai cua Toa an hanh chinh, Iii co quan giai quy~t tranh chdp hanh chinh theo thu 1\lc t5 1\lfig tu phap, dQc l~p v6i h~ th5ng hanh chinh, co y nghia h~t suc quan trQng trong vi~c tang cuang bao v~ cac quyen cong dan vii xay d\Iilg Nhii nu6c phap quyen xa hQi chu nghia. Toa an hanh chinh co chuc nang xet xu cac tranh chdp hanh chinh gifra rnQt ben Iii co quan nhii nu6c vii rnQt ben Iii t6 chilc ho~c ca nhan.

2. H~ th&ng tA chtfc clla Toa an hanh chinh

174

Toa an hanh chinh thuQc h~ th6ng Toa an nhan dan. Theo quy dinh Toa hanh chinh (chuyen trach) duQ'c thanh l~p aToa an nhan dan t6i cao va Toa an nhan dan tinh, thanh ph6 ttvc thuQc trung UOllg. T~i d.p huy~n, Toa an nhan dan th\Ic hi~n quySn xet xu cac Y\l an hanh chinh (khong co Toa hanh chinh chuyen trach a cftp huy~n).

3. Tb§m quy~n xct xu ella Toa banb ebinb 3.1. Cae v{l vi?e thu~e thdm quyin xet xu ella Toil hilnh ehinh Theo quy dinh cua Phap l~nh s6 29/20061UBTVQH11 ngay 05/4/2006 sua d6i, b6 sung mQt s6 diSu cua Phap l~nh thu t\lc giai quyet cac Y\l an hanh chinh nam 1996 thi co 22 lo~i tranh chftp hanh chinh thuQc thfun quySn giai quyet cua Toa an hanh chinh la:

1. Khieu ki~n quyet diM xu ph~t vi ph~ hanh chinh;

2. Khieu ki~n quyet diM ap d\lllg cac bi~n phap ngan ch~ va bao dam vi~c xu

ly vi ph~ hanh chinh;

3. Khieu ki~n quyet diM hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c ap d\lllg

bi~n phap cuang che thi hanh quyet diM xu ph~t vi ph~ hanh chinh;

4. Khieu ki~n quyet diM hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c ap d\lllg ho~c thi hanh bi~n phap xu ly hanh chinh bfulg mQt trong cac hinh thuc giao d\lc t~i xa, phuOng, thi trftn; dua van truOng giao duang; dua van cO' sa giao d\lc; dua van cO' sa chua b~nh; quan che hanh chinh;

5. Khieu ki~n quyet dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c ap d\lllg

bi~n phap bUQc thao dO' nha a, cong trinh, v~t kien trUc kien c6 khac;

6. Khieu ki~n quyet dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c cftp, thu h6i gifty phep vS xay d\lIlg cO' ban, san xuftt, kinh doanh; gifty chUng nh~ dang ky kinh doanh va chUng chi hanh nghS ho~c khieu ki~n quyet dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh khac lien quan den ho~t dQng kinh doanh, tai chinh cua thUOllg nhan;

7. Khieu ki~n quyet diM hanh chinh, hanh vi hanh chinh lien quan den thUOllg

m~i hang hoa qu6c te ho~c trong nuac;

8. Khieu ki~n quyet diM hanh chinh, hanh vi hanh chinh lien quan den chuy~n

giao tai chinh trong nuac va qu6c te, dich Y\l va cung Ung dich V\l;

9. Khieu ki~n quyet diM hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c trung

d\lllg, trung mua, tich thu tai san;

10. Khieu ki~n quyet dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong vi~c ap d\lng

thue, thu thue, truy thu thue;

175

11. KhiSu ki~n quySt dinh hanh ehinh, hanh vi hanh ehinh trong vi~c ap d\ll1g

phi, thu phi, l~ phi; thu tiSn sir d\ll1g dAt;

12. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh trong quan ly nha

nu6c vS sa hihl tri tu~ va chuyen giao eong ngh~;

13. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh ehinh trong quan ly nha

nu6c vS dAu tu;

14. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh ella co quan hai

quan, cong chue hai quan;

15. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh vS quan ly hQ tich;

16. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh dBi v6i vi~c ill chBi

cong chUng, chUng thgc;

17. KhiSu ki~n quySt dinh hanh chinh, hanh vi hanh ehinh vS quan ly dAt dai trong wOng hQ'P giao dAt, cho thue dAt, thu h6i dAt, tnrng d\ll1g dAt, cho phep chuyen m\lc dich sir d\lng dAt; b6i thuOng, h6 trQ', giai phong m~t bfulg, tai diM cu; cAp ho~c thu h6i giAy chUng nh~ quySn sir d\ll1g dAt; gia h~ thffi h~ sir d\ll1g dAt;

18. KhiSu ki~n vS danh sach cir tri bAu cir d~i bieu QuBe hQi, danh saeh eir tri

bAu cir d~i bieu HQi d6ng nhan dan;

19. KhiSu ki~n quySt diM kY lu~t bUQc thoi vi~c can bQ, eong ehuc gift chuc

V\l ill V\l wang va tuang duang tra xuBng;

20. KhiSu ki~n quySt diM ella Chll tieh Uy ban nhan dan tinh, thanh phB trgc thuQc trung uang giai quySt khiSu n~i dBi v6i quySt diM Clla Ban Chll nhi~m, HQi d6ng khen thuang, kY lu~t eua Doan lu~t su;

21. KhiSu ki~n quySt diM giai quySt khiSu n~i vS quySt diM xir ly V\l vi~c

e~ tranh;

22. Cae khiSu ki~n khac theo quy dinh cua phap lu~t Vi~t Nam va diSu u6c

quBc tS rna CQng hoa xii hQi chu nghla Vi~t Nam la thanh vien.".

cAn lUll y cae khiSu ki~n nay w6c khi dua ra Toa an hanh ehinh cAn tuan theo cae quy trinh vS giai quySt khiSu n~i t~i cO' quan hanh ehinh theo quy diM eua phap lu~t.

---

3.2. Th8m quyRn xet xu cua Toa tin hanh chinh Theo quy diM eua Phap l~nh Thu 1\le giai quySt cae V\l an hanh ehinh nam 1996 thi Toa an nhan dan cAp huy~n giai quySt theo thu 1\le sa thfun (giai quySt IAn dAu) dBi v6i nhUng V\l vi~e theo quy diM; Toa an cAp tinh vira giai quySt sa thfun nhUng V\l vi~e theo quy dinh, vua giai quySt theo thll 1\le phue thfun (me la xem xet l~i) cae ban an hanh ehinh so thAm cua Toa an cAp huy~n co khang eao, khang

176

nghi; giam d6c thArn, tai thAm OOiing ban an, quy@t diM dfi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an d.p huy~n bi khang nghi; Toa an OOan dan t6i cao giai quy@t thea thu tvc phuc thAm cac ban an hanh chiOO sO'thAm cua Toa an cftp tiOO co khang cao, khang nghi ho~c xet xu giam d6c thAm, tai thAm. ThArn quyen xet xu cac V\l an hanh chinh cua cac cftp Toa an dugc quy diM C\l th~ trong Phap l~OO Thu tvc giai quy@t cac V\l an hanh chiOO va Lu~t T6 chuc Toa an OOan dan.

3.3. Quy~n hfl.n cua Toa an trong xit xu cae v{l an hanh chinh

Khi xet xu Vl} an haOO chiOO tuy vao timg truOng hgp c\l th~ rna Toa an co th~

co rnQt ho~c rnQt s6 quy@t diM sau day:

- Bac yeu cAu cua nguai khoi ki~n, n@u yeu cAu do khong co din cu phap lu~t;

- Chftp oo~ rnQt phdn ho~c toan bQ yeu cAu cua nguai khoi ki~n tuyen huy rnQt phdn ho~c toan bQ quy@t diOO haOO chiOO trai phap lu~t; bUQc cO' quan hanh chiOO OOa nu6'c ho~c nguai co thAm quyen trong cO' quan hanh chinh OOa nu6'c thlJc hi~n trach OOi~rn cong V\l thea quy diM cua phap lu~t (Vi d\l: Tuyen huy quy@t diM xu ph~t hanh chiOO n@u xet thfty quy@t diOO nay ban haOO trai phap lu~t...);

- Chftp oo~ rnQt phdn ho~c toan bQ yeu cAu cua nguai khoi ki~n tuyen b6 rnQt s6 ho~c toan bQ cac hanh vi hanh chinh trai phap lu~t; bUQc cO' quan hanh chinh OOa nu6'c ho~c nguai co thAm quyen trong cO' quan hanh chinh OOa nu6'c chb dm hanh vi hanh chinh trai phap lu~t;

- BUQc cO' quan hanh chinh OOa nu6'c b6i thuOng thi~t h~i, khoi ph\lc quyen, 19i ich hgp phap cua ca OOan, cO' quan, t6 chuc bi xam ph~ do quy@t diOO hanh chiOO, hanh vi haOO chiOO trai phap lu~t gay ra;

- Chftp oo~ yeu cAu cua nguai khoi ki~n tuyen huy quy@t diOO kY lu~t bUQc thoi vi~c trai phap lu~t; bUQc nguai dUng dAu cO' quan, t6 chuc th\Ic hi~n trach OOi~rn cong Vl} thea quy diOO cua phap lu~t; bUQc b6i thuOng thi~t h~i, khoi ph\lc quyen, 19i ich hgp phap cua ca OOan do quy@t diM kY lu~t bUQc thoi vi~c trai phap lu~t gay ra.

177

LU~THONNHANvAGIAJ)iNH

I. KHAI NI:E:M LU~T HON NHAN vA GIA DiNH

1. Khai ni~m Luit bon nban va gia dlnh

Co th~ hi~u khai ni~m Lu~t Ron nhan va gia dinh v6i cac y nghTa khac nhau:

La mQt mon hQc; la mQt van ban phap lu~t C\l th~ va la mQt nganh lu~t.

V6i YnghTa la mQt mon hQc, Lu~t Ron nhan va gia dinh Vi~t Nam la h~ th6ng nhUng khai ni~m, quan di~m, nh~n thuc, danh gia mang tinh ly lu~ vS phap lu~t hon nhan va gia dinh va thgc tiSn ap d\lng, thi hanh phap lu~t hon nhan va gia dinh.

V6i YnghTa la mQt van ban phap lu~t C\l th~, Lu~t Ron nhan va gia dinh Vi~t Nam la dl;lO lu~t trong do co chua dvng cac quy phl;lID phap lu~t hon nhan va gia dinh. Vi d\l, Lu~t Ron nhan va gia dinh 1959, Lu~t Ron nhan va gia dinh 1986, Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000.

V6i YnghTa la mQt nganh lu~t trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam, Lu~t Ron nhan va gia dinh Vi~t Nam co d6i tuQ'llg diSu chinh va phuang phap diSu chinh rieng, la t6ng hgp cac quy phl;lID phap lu~t do Nha nu6c ban hanh ho~c th~ ch~ hoa nhfun diSu chinh cac quan h~ hon nhan va gia dinh, bao g6m cac quan h~ vS nhan than va tai san gifra vq va ch6ng, gifra cha m~ va con, va gifra nhUng thanh vien trong gia dinh.

2. DAi tlfqng di~u ehinh eua Luit hon nhan va gia dinb

2.1. lJinh nghia

D6i tuQ'llg diSu chinh Clla Lu~t Ron nhan va gia dinh la cac quan h~ xa hQi phat sinh trong ITnh V\lC hon nhan va gia dinh; C\l th~ la cac quan h~ vS nhan than va quan h~ vS tai san phat sinh gifra vq va ch6ng, gifra cha m~ va cac con va gifra nhUng ngum than thich ruQt thjt khac. Nhu v~y, d6i tuQ'llg diSu chinh Clla Lu~t Ron nhan va gia dinh la quan h~ vS nhan than va vS tai san phat sinh gifra cac thanh vien trong gia dinh.

- Quan h~ nhan than la nhUng lqi ich tinh thAn, la y~u t6 tinh dim phat sinh gifra vq va ch6ng, gifra cha m~ va con va gifra nhUng nguai than thich ruQt thit khac. Quan h~ nhan than tv no khong mang nQi dung kinh t~. Quan h~ nhan than gifra vq va ch6ng la nhUng lqi ich nhan than rna m6i ben vq ch6ng duqc huang khi hQ xac l~p quan h~ hon nhan v6i nhau nhu: Tinh yeu thuang, S\l quan tam cham soc giup dO' lfuI nhau, quySn duqc nh~p qu6c tjch thea qu6c tich Clla vq ho~c ch6ng, quySn vS nO'i cu trU... Quan h~ nhan than gifra cha m~ va con la: Tinh yeu thuang Clla cha m~ d6i v6i con, tinh yeu va long kinh trQng Clla con d6i v6i cha m~, quySn

178

cua con la duQ'c mang hQ cua cha ho~c m~, quy€n cua con trong vi~c duQ'c xac dinh dan tQc ho~c qu6c tich thea dan tQc ho~c qu6c tich cua cha ho~c cua m~...

- Quan h~ tai san la nhiing lQ'i ich v€

tai san phat sinh gifra VQ' va ch6ng, gifra cha m~ va con va gifra nhiing nguai than thich ruQt thit khac. Quan h~ tai san luon mang nQi dung kinh t~, la ti€n b~c, tai san... Do la quan h~ cdp duang gifra cha m~ va con, gifra anh chi em voi nhau, gifra ong ba va chau, gifra VQ' va ch6ng, gifra cac thanh vien khac trong gia dinh; la cac quan h~ v€ So' hfru tai san gifra VQ' va ch6ng... 2.2. f)~c iliJm il8i tU!J'flg iliJu chinh cua Lul)t Hon nhlin va gia tlinh - Quan h~ nhan than la nhom quan h~ chu d~o va co '1 nghla quy~t djnh trong cac quan h~ hon nhan va gia dinh. Di€u do co nghla la khi cac ca nhan tham gia van quan h~ phap lu~t hon nhan va gia dinh thi gifra hQ phat sinh cac quy€n va nghla V\l v€ nhan than. Vi co m6i quan h~ v€ nhan than nen gifra hQ moi phat sinh quan h~ tai san. Vi d\l: Rai nguai nam, nfr do co quan h~ VQ' ch6ng v&i nhau nen hQ co v€ nghla V\l cham soc nhau n~u mQt trong hai nguai 6m dau b~nh t~t, khong co khit nang lao dQng....

- y~u t6 tinh cam gfuI bo gifra cac chu the la d~c diem co ban trong quan h~ hon nhan va gia dinh. Cac thanh vien trong gia dinh gfuI bo voi nhau truoc h~t la bai y~u t6 tinh cam. Do la tinh yeu thuang gifra VQ' va ch6ng, tinh thuang yeu va S\I kinh trQng gifra cha m~ va con, gifra ong ba va chau, gifra anh chi em voi nhau va gifra cac thanh vien khac trong gia dinh. Day la d~c diem mang tinh d~c trung cua quan h~ hon nhan va gia dinh.

- Quy€n va nghla V\l v€ hon nhan va gia dinh gfuI li€n v&i nhan than m6i chu the, khong the chuyen giao cho nguai khac duQ'c. Vi d\l: Cha m~ phiti th\Ic hi~n nghla V\l nuoi duang con rna khong the chuyen nghla V\l nay cho nguai khac. VQ', ch6ng phiti th\Ic hi~n nghla V\l quan tam, cham soc lful nhau rna khong the chuyen nghla V\l do cho nguai khac...

- Quy€n va nghla V\l trong quan h~ hon nhan va gia dinh t6n t~i lau dai va b€n viing. Chfulg h~, trong quan h~ VQ' ch6ng, chUng nao rna hon nhan con t6n t~i thi VQ' ch6ng van phiti th\Ic hi~n cac quy€n va nghla V\l v€ nhan than va v€ tai san d6i voi nhau. Trong quan h~ gifra cha m~ va con thi nghla V\l nuoi duang duQ'c th\Ic hi~n trong thai gian rdt dai, nhi€u khi la su6t dai. Vi d\l: Cha m~ nuoi duang con ill khi con sinh ra cho d~n khi con muai tam tu6i. N~u con bi tan t~t khong co khit nang lao dQng thi du dfi muai tam tu6i cha m~ van phiti nuoi duang.

- Quy€n va nghla V\l v€

tai san trong quan h~ hon nhan va gia dinh khong mang tinh chdt d€n bu va ngang gia. Vi d\l: VQ' ch6ng khong the tinh cong trong vi~c cham soc Idn nhau, cha m~ khong the tinh ti€n nuoi duang con de khi con 100 hQ "doi nQ''' con, bai vi di€u do trai voi tinh chdt cua quan h~ hon nhan va gia dinh va trai voi d~o 1'1 truy€n th6ng, trai voi d~o duc xfi hQi.

179

3. Phl101lg phap di~u ehioh ella Lu~t hoo ohao va gia dioh 3.1. Djnh nghia

Phuong phap diSu ehinh eua Lu~t Hon nhan va gia dinh la nhUng bi~n phap, each thue rna cae quy ph~ phap lu~t hon nhan va gia dinh tae dQng t6i cae quan h~ xa hQi thuQe d6i tuqng diSu ehinh eua Lu~t Hon nhan va gia dinh, nhfun lam eho nhUng quan h~ nay phat sinh, t6n t~i, ehfun dill phil hQ'P vai y chi eua Nha nuae.

XuAt phat til d~e di~rn eua cae quan h~ xa hQi thuQe d6i tuqng diSu ehinh eua Lu~t Hon nhan va gia dinh Ia quan h~ gifra cae ehu th~ gfuI bo v6i nhau boi yeu t6 tinh cam, huyet th6ng ho~e nuoi con nuoi nen Lu~t Hon nhan va gia dinh co phuong phap diSu ehinh Iinh ho~t va rnSrn deo. HAu het cae qui ph~ phap lu~t hon nhan va gia dinh khong quy dinh bi~n phap ehe t

3.2. D~c di2m phuO'ng phtip di~u chinh cua LU9t Hon nhlin va gia ilinh + Trong quan h~ hon nhan va gia dinh, quySn va nghia Y\l eua cae ehu th~ Iuon tuong lIng vai nhau. QuySn eua ehu th~ nay Ia nghia Y\l eua ehu th~ kia va nguge I~i. Hon nfra, trong quan h~ hon nhan va gia dinh cae ehu th~ tham gia vira co quySn, vira phai th\le hi~n nghia Y\l. Do do, trong cae diSu lu~t Iuon quy dinh cae ehu th~ co "nghia Y\l va quySn".

+ Cae ehu th~ khi th\le hi~n quySn va nghia Y\l eua rninh phai xuAt phat til 19i ieh chung eua gia dinh. Boi vi, quySn hon nhan va gia dinh duge bi~u hi~n e\l th~ trong gia dinh, neu gia dinh khong con t6n t~i thi quySn hon nhan va gia dinh eua cae ehu th~ kho co th~ t6n t~i. Trong rnQt s6 truOng hQ'P, vi Igi ich eua gia dinh, cae ehu th~ co th~ bi t~ thai h~ ehe th\le hi~n rnQt s6 quySn nhAt dinh.

+ Cae ehu th~ khong duge phep bfutg S\l t\f thoa thu~ d~ lam thay d6i nhUng quySn va nghia V\l rna phap Iu~t da quy dinh. Lu~t Hon nhan va gia dinh quy dinh quySn va nghia Y\l eua cae ehu th~ tham gia vao quan h~ hon nhan va gia dinh xuAt phat til vi~e bao v~ 19i ieh eua gia dinh, eua xa hQi, eua cae ehu th~ khae va eua ehinh ban than cae ehu th~. Vi~e cae ehu th~ t\f thoa thu~ d~ thay d6i cae quySn va nghia Y\l eua hQ se anh huang t6i cae 19i ieh rna phap Iu~t bao v~. Vi v~y, khi cae ehu th~ tham gia vao quan h~ phap Iu~t hon nhan va gia dinh thi phai th\le hi~n eae quySn va nghia Y\l rna phap lu~t da quy dinh eho hQ rna khong th~ t\f thoa thu~ d~ lam thay d6i cae quySn va nghia Y\l do.

......,

+ Cae quy ph~rn phap lu~t hon nhan va gia dinh Iuon gfuI bo rn~t thiet v6i cae

quy t~e d~o due, phong We t~p quan va Ie s6ng trong xa hQi.

I)~ nam, nfr tro thanh vg eh6ng eua nhau truae phap Iu~t thi vi~e ket hon eua hQ phai hQ'P phap. Theo quy dinh eua Lu~t hon nhan va gia dinh, khi nam nfr ket hon phai tuan theo eae qui dinh vS diSu ki~n ket hon va dang kY ket hon.

180

II. KETRON

1. Di~u ki~n k~t hon

1.1. Tuai kit hon

- Tu6i kSt hon duQ'c qui dpm "Nam tit' hai muai tuJi tra len, nii tit'muai tam tuJi tra len". Co nghia la nam khong duQ'c kSt hon tru6c hai muO'i tu6i, nu khong duQ'c kSt hon tru6c muai tam tu6i. Lu~t Hon nhan va gia dinh quy dinh tu6i kSt hon la dill cu vao s\I phat tri~n tam sinh Iy cua con nguai, din cu vao cac dieu ki~n kinh tS - xa hQi anu6c tao Quy dpm nay th~ hi~n S\I quan tam cua Nha nu6c d6i v6i suc khoe cua nam nu, bao dam cho nam nu co th~ dam duang duQ'c trach nhi~m lam VQ', lam ch6ng, lam cha, lam my. D6ng thm, quy dpm nay con bao dam cho con cai sinh ra duQ'c khoe m~ ca ve th~ l\Ic Ian tri tu~. Quy dinh dQ tu6i cho phep nam nu kSt hon la t~o dieu ki~n cho vi~c xay dvng gia dinh h~ phuc, ben vfrng.

- ve cach tinh tu6i kSt hon: Theo quy dinh t~i DiSu 3 Nghi dpm s6 70/2001IND-CP ngay 03 thang 10 nam 2001 cua Chinh phu quy dpm chi tiSt thi hanh Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 (sau day gQi t~t la Nghi dpm s6 70/2001IND-CP) va M\lC 1 di~m a Nghi quySt s6 02/2000/NQ-HDTP ngay 23 thang 12 nam 2000 cua HQi d6ng thfun phan Toa an nhan dan t6i cao huang dan ap dvng mQt s6 quy dpm cua Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 thi nam bu6c sang tu6i hai muO'i, nu bu6c sang tu6i muai tam la co th~ kSt hon duQ'c. Nhu v~y, phap lu~t khong b~t bUQc nam phai tron hai muO'i tu6i tra len, nu phai tron muai tam tu6i tra len m6'i duQ'c kSt hon.

1.2. Sv tv nguYfn khi kit hon

Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 quy dpm: "Vi¢c kit hon do nam va nii tl! nguy¢n quyit dtnh, khong ben nao du9'c ep bu(Jc, lit'a dt5i ben nao; khong ai du9'c cuifng ep hoijc clm tril'.

* S\I tv nguy~n cua hai ben nam nu trong vi~c kSt hon phai th8 hi~n ra la hai ben nam nu mong mu6n duQ'c chung s6ng v6i nhau nen da quySt dinh kSt hon. S\I tv nguy~n cua nam nu trong vi~c kSt hon la ySu t6 quan trQng dam bao cho hon nhan cua hQ co th~ t6n t~i lau dai va ben vfrng.

Hanh vi cUOng ep kSt hon, lira d6i d~ kSt hon hoi;lc can tra hon nhan tv nguy~n

tiSn bQ deu bi coi la vi ph~m S\I tv nguy~n cua nam nu khi kSt hon.

- CUOng ep kSt hon la hanh vi bUQc nguai khac phai kSt hon trai v6i nguy~n vQng cua hQ. Theo huang dan cua Nghi quySt s6 02/2000/NQ-HDTP ngay 23 thang 12 nam 2000 cua HQi d6ng Thfun phan Toa an nhan dan T6i cao, thi hanh vi cUOng ep kSt hon co th~ la:

+ MQt ben de do~ dUng vfi l\Ic hoi;lc uy hiSp tinh thAn hoi;lc dUng v~t chc1t... d~

ep bUQc ben kia d6ng y kSt hon.

181

+ MQt ben ho~c ca hai ben nam va nti bi nguO'i khac cUOng ep nen phai klh hon trai v61 nguy~n v<;mg clla hQ nhu: Cha mt; bUQc con phai kSt hon de trir ng, cha mt; hai ben co hua ht;n la se lam thong gia vai nhau nen cUOng ep con hQ phai kSt hon vai nhau....

- Lira ddi de kSt hon: La mQt trong hai nguO'i k€t hon da noi sai ve minh nh~m che d~y S\I th~t rna thea hQ la nguO'i kia se khong chdp nh~ S\I th~t do, lam cho nguO'i kia tu6ng lfun rna k€t hon.

- Can tra hon nhan tv nguy~n tiSn bQ: La hanh vi clla nguO'i thu ba (khong phai mQt trong hai nguO'i k€t hon) khong cho phep nam nti k€t hon trong khi ca hai ben nam nti mong mudn dugc k€t hon vai nhau. Thong thuang hanh vi can tra hon nhan do gia dinh cua mQt trong hai ben ho~c ca hai ben nam nti th\lc hi~n.

De dam bao vi~c k€t hon hoan toan tv nguy~n, phap lu~t quy diM nam nti phai cimg co m~t 4ti co quan dang leY k€t hon khi lam to' khai dang leY k€t hon va trong l@ dang leY k€t hon de hQ dugc tv do the hi~n y chi va tinh cam Clla minh trong vi~c k€t hon. Truang hQ'P mQt trong hai ben vfu1g m~t trong l@ dang leY k€t hon phai co ly do chinh dang. Ddi vai truang hQ'P nay, nSu truac khi t6 chuc dang leY k€t hon hQ da nQP dAy du cac gidy to' hQ'P l~ de xin dang leY k€t hon va sau khi t6 chuc dang leY k€t hon hQ th\Ic S\l ve chung sdng vai nhau thi vi~c k€t hon cua hQ vful dugc cong nh~.

Vi~c k€t hon phai dam bao S\I tv nguy~n cua cac ben. Do v~y, nhUng hanh vi cUOng ep k€t hon, lira ddi de kSt hon ho~c can tra hon nhan tv nguy~n, ti€n bQ deu bi coi la trai phap lu~t. Trong th\Ic ti@n, hi~n tuqng k€t hon thi€u S\I tv nguy~n Clla nam nti vful xay ra t~i mQt sd cac dia phuong trong toan qudc. Hi~n tuqng nay da gay anh hu6ng xdu tai quyen va 19i ich hQ'P phap cua nhUng nguO'i k€t hon, gay h~u qua xdu cho gia dinh va xa hQi. De gop phAn xay d\Illg ch€ dQ hon nhan va gia dinh tiSn bQ, Nha nuac can co thai dQ dtrt khoat, xu ly nghiem minh ddi v61 cac truang hQ'P vi ph~ dieu ki~n ve S\I tv nguy~n khi k€t hon.

1.3. Cae trtrirng h!JP cam kit hon

- Nguai dang co v9' hoijc co ch6ng;

Hi€n phap va Lu~t Hon nhan va gia dinh deu khfutg diM hon nhan phai dugc xay d\Illg tren nguyen t~c mQt vg, mQt chang. Dieu 4 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 quy diM: If, •• Cam nguai dang co v9', co ch6ng ma kit hon hoijc chung s6ng nhu v9' ch6ng viii nguai khac hoijc nguai chua co v9', chua co ch6ng ma kit hon hoijc chung s6ng nhu v9' ch6ng vf1i nguai dang co ch6ng, co V9'... "

Theo nguyen t~c hon nhan mQt vg, mQt chang thi chi nhUng nguO'i chua k€t hon ho~c nhUng ngum tuy da: k€t hon nhung vg ho~c chang hQ da ch€t ho~c vg chang da ly hon thi mai co quyen k€t hon. Co the hieu r~g nhUng nguO'i dang co

182

vq, co ch6ng bi cAm k@t hon v6'i OOau va cling bi cAm k@t hon v6'i OOfrng nguai chua co ch6ng, chua co vq.

Lu~t Hon OOan va gia dinh cb nguai dang co vq, co ch6ng k@t hon hoi[lc chung s6ng OOu vq ch6ng v6'i nguai khac OO~m xoa b6 hoan toan ch@ dQ da the cua thai phong ki@n va xay d\lIlg ch@ dQ hon OOan va gia diOO ti@n bQ.

Theo quy diOO cua Lu~t Hon OOan va gia dinh thi nguai dang co vq, co ch6ng la nguai dli k@t hon theo dUng quy diOO cua Lu~t Hon OOan va gia dinh vS diSu ki~n k@t hon, dli dang kY k@t hon va quan h~ hon OOan cua h9 chua bi chb dlit do ly hon hoi[lc do mQt trong hai ben ch@t hoi[lc bi toa an tuyen b6 ch@t. Nhung w6'c khi Lu~t Hon OOan va gia dinh nam 2000 co hi~u 19c thi OOa nu6'c ta v§n thua oo~ hon OOan thgc t@. Do do, Nghi quy@t s6 02/2000/NQ-HDTP ngay 23 thang 12 nam 2000 cua HQi d6ng Thfun phan Toa an OOan dan t6i cao hu6ng d§n nguai dang co vq, co ch6ng la:

- Nguai dli k@t hon v6'i nguai khac theo dUng quy dinh cua phap lu~t vS hon

OOan va gia dinh rna hon OOan do chua bi chb dlit;

- Nguai s6ng chung v6'i nguai khac OOu vq ch6ng tU w6'c ngay 03 thang 01

nam 1987 va dang chung s6ng OOu vq ch6ng rna khong dang kY k@t hon;

Nhu v~y, n@u nguai dang co vq co ch6ng rna k@t hon v6'i nguai khac thi vi~c

k@t hon cua h9 dli vi ph~ diSu cb k@t hon va vi~c k@t hon do la trai phap lu~t.

(j nu6'c ta hi~n nay v§n t6n t~i wang hqp mQt ch6ng hai vq hoi[lc mQt vq hai ch6ng. Do la wang hqp can bQ, bQ dQi miSn Nam dli co vq hoi[lc ch6ng a miSn Nam, t~p k@t ra B~c (nam 1954) l~i lAy vq hoi[lc ch6ng khac. Sau khi dAt nu6'c th6ng ooAt (30 thang 4 nam 1975) h9 tra vS doan 1\1 gia dinh va thgc t@ dli t6n t~i la mQt nguai co hai vq hoi[lc hai ch6ng. Theo hu6ng d§n cua thong tu s6 60/DS ngay 22 thang 2 nam 1978 cua Toa an OOm dan t6i cao thi day la OOfrng wang hqp di[lc bi~t, "la h~u qua cua chi@n tranh, mQt vAn dS xli hQi phuc t~p, vAn dS tiOO cam, h~ phuc gia dinh, ooAt la cua nguai vq va con cai". Vi v~y, vi~c k@t hon cua h9 du vi ph~m nguyen t~c hon OOan mQt vq, mQt ch6ng OOung khong bi coi la vi~c k@t hon trai phap lu~t. Do do, quySn va lqi ich cua tAt ca cac ben dSu duqc phap lu~t quan tam, bao v~.

De dam bao hon OOan theo nguyen t~c mQt vq, mQt ch6ng, w6'c h@t can nang cao hi~u qua ho~t dQng cua Uy ban OOan dan cO' sa - cO' quan OOa nu6'c co thfun quySn dang kY k@t hon. Chinh phu dli ban hanh Nghi diOO s6 158/2005/ND-CP ngay 27 thang 12 nam 2005 vS dang kY va quan ly hQ tich, trong do ghi ro khi dang ky k@t hon, Uy ban OOan dan cO' sa phai xac miOO ro tiOO tr~g hon OOan cua hai ben nam, nft va chi co the dang kY k@t hon khi h9 dang khong co vq, co ch6ng.

- Ngu'ai mdt nang hIe himh vi dan S1!

183

Nguai mat nang l\Ic harm vi dan S\I la nguai do bi m~c b~nh tam than ho~c m~c cac b~nh khac rna khong thS nh~ thuc, lam chu duQ'c harm vi cua minh nen Toa an ra quySt djnh tuyen b6 nguai do mat nang h;rc harm vi dan S\I khi co yeu cau cua nguai co quyen, lQ'i ich lien quan va tren co sa kSt lu~ cua t6 chuc giam dinh co thfun quyen. Lu~t Hon nhan va gia dinh Vi~t Nam quy djnh cac quyen, nghla Y\l gifta VQ' va ch6ng, gifta cha m~ va con, quy djnh trach nhi~m cua VQ', ch6ng d6i v6i gia dinh va xa hQi. Khi kSt hon, m6i ben phai th\Ic hi~n nghla Y\l d6i v6i VQ', v6i ch6ng minh, phai th\Ic hi~n nghla Y\l d6i v6i cac con. Nhftng ngum dang m~c b~nh tam~~~~~~~~~~~~~~~~ cua minh thi khong thS nh~ thuc va th\Ic hi~n duQ'c trach nhi~m lam VQ', lam ch6ng, lam cha, lam m~. Do v~y, nSu hQ kSt hon se anh huang t6i quyen lQ'i cua VQ' ho~c ch6ng va con cai hQ. Han nfta, mQt trong nhftng dieu ki~n kSt hon quan trQng dS dam bao cho hon nhan co gia tri phap ly la phai co S\I tv nguy~n cua cac ben nam, nft. Nhftng nguai dang m~c b~nh tam thdn ho~c m~c cac b~nh khac rna khong thS nh~ thuc va lam chu duQ'c hanh vi cua minh thi khong thS thS hi~n duQ'c y chi cua hQ mQt cach dUng d~ trong vi~c kSt hon, khong thS danh gia duQ'c S\I tv nguy~n cua hQ. Vi v~y, Lu~t Hon nhan va gia dinh cam hQ kSt hon.

D6ng thai, theo quy djnh t~i Dieu 22 BQ Lu~t Dan S\I nam 2005 thi: "MQi giao dich dan S\I cua ngum mat nang l\Ic harm vi dan S\I do nguai d~i di~n theo phap lu~t xac l~p, th\Ic hi~n", nhung quyen kSt hon va ly hon la quyen g~ v6i nhan than cua m6i nguai nen khong thS do nguai d~i di~n th\Ic hi~n. Vi v~y, nguai mat nang l\Ic harm vi dan S\I bi cam kSt hon.

Nhu v~y, khi Toa an ra quySt djnh tuyen b6 mQt nguai bi mat nang l\Ic harm vi dan S\I thi quySt djnh cua Toa an la co sa dS co quan dang kY kSt hon ill ch6i dang kY kSt hon cho nam, nfr khi hQ xin dang ki kSt hon.

- Gifta nhftng ngum cimg dong mau ve trvc h~, nhftng nguai co hQ trong ph~

vi badm.

+ Nhftng nguai co cimg dong mau ve trvc h~ bi cam kSt hon v6i nhau. C\l thS la cam kSt hon gifta cha, m~ v6i cac con, gifta ong, ba v6i cac chau nQi, chau ngo~i. Nhftng nguai co hQ hang trong ph~ vi ba dai bi cam kSt hon v6i nhau. Cach tinh nhu sau: Nhftng ngum co cung mQt g6c sinh ra thi cha m~ la dai thu nhat, anh chi em cimg cha m~ ho~c cimg cha khac m~, cimg m~ khac cha la dai thu hai; anh chi em con chu, con bac, con co, con c~u, con di la dai thu ba. Nhu v~y, nhftng nguai co hQ trong ph~ vi ba dai bi cam kSt hon v6i nhau C\l thS la: cam anh chi em cimg cha m~ ho~c cimg cha khac my, cimg m~ khac cha kSt hon v6i nhau; cam bac ruQt, chu ruQt, c~u ruQt kSt hon v6i chau gai; cam co ruQt, di ruQt kSt hon v6i chau trai; cam anh, chi, em con chu, con bac, con co, con c~u, con di kSt hon v6i nhau.

184

Qua nghien Clm tren cO' sa khoa hQc hi~n d~i va ill vi~c khao sat di@u tra tren th\Ic tS, cac nha khoa hQc da kSt lu~ rAng nhUng nguai co quan h~ huySt th6ng gful kSt hon v6i nhau thi con cai Clla hQ sinh ra thuO'ng bi b~nh t~t va nhUng di dc;mg th~ chi co truO'ng hgp con cM se bi ti'r vong ngay sau khi sinh. Th\Ic tS cho thAy, ti l~ ti'r vong clla nhUng tre sa sinh cang cao nSu quan h~ huySt th6ng Clla cha, m~ chung cang gful. Vi v~y, Lu~t Ron nhan va gia dinh cAm nhUng nguai co quan h~ huySt th6ng gful kSt hon v6i nhau la de dam bao cho con cai sinh ra dugc khoe m~nh, noi gi6ng phat trien lanh m~, dam bao 19i ich gia dinh va 19i ich xa hQi. D6ng thai, phap lu~t cAm nhUng nguai co quan h~ huySt th6ng gful kSt hon v6i nhau con nh~m lam lanh m~ cac m6i quan h~ trong gia dinh va phli hgp v6i d~o duc.

- Lu~t Ron nhan va gia dinh quy dinh cAm kSt hon gifta nhUng nguai co quan h~ cha, m~ nuoi v6i con nuoi; gifta nhUng nguai da tirng la cha, m~ nuoi v6i con nuoi, b6 ch6ng v6i con dau, m~ vg v6i con re, b6 dugng v6i con rieng clla vg, m~ kS v6i con rieng Clla ch6ng la nhk lam 6n diM cac m6i quan h~ trong gia dinh, d6ng thai con ngan ch~n hi~n tugng 19i d\lllg m6i quan h~ ph\l thuQc rna co the xay ra hanh vi cu5ng ep kSt hon gifta cha m~ nuoi v6i con nuoi, nhUng nguai da tirng la b6 ch6ng v6i con dau...

Nguai da tirng la cha, m~ nuoi v6i con nuoi; b6 ch6ng v6i con dau, m~ vg v6i con re, b6 dugng v6i con rieng clla vg, m~ kS v6i con rieng clla ch6ng la nhUng nguai rna tru6c day hQ da co m6i quan h~ do, nhung vi quan h~ hon nhan Clla hQ bi chAm dm nen th\Ic tS hQ khong con co m6i quan h~ do nfta. Quy dinh v@ cAm kSt hon trong truO'ng hgp nay nhk dam bao thuful phong, my tl,lc Clla dan tQc, bao dam cac nguyen t~c cua cUQc s6ng. Day vila la quy diM Clla phap lu~t vila la quy t~c d~o duc.

- Giiia nhimg nguai co cimg giai tinh.

Di@u 10 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000 quy diM nhUng nguai co cung

gi6i tinh bi cAm kSt hon v6i nhau.

Ron nhan la S\I lien kSt gifta mQt nguai nam va mQt nguai nil nhk xay dvng gia dinh. Gia dinh phai th\IC hi~n cac chuc nang xa hQi cua no. MQt trong nhUng chuc nang do la chuc nang sinh de nhk duy tri va phat trien noi gi6ng. NSu hai ngum cling gi6i tinh kSt hon v6i nhau thi trai v6i quy lu~t tv nhien va quy lu~t xa hQi. Do v~y, Lu~t Ron nhan va gia dinh da quy diM cAm nhUng nguai cling gi6i tinh kSt hon v6i nhau. Ri~n nay, a nu6c ta da xuAt hi~n mQt s6 truO'ng hgp hai nguai cling gi6i tinh khong dang kY kSt hon nhung da t6 chuc IS cu6i theo phong tl,lc va da chung s6ng v6i nhau nhu vg ch6ng. D6i v6i nhUng truO'ng hgp nay cful phat huy vai tro Clla cac cO' quan nha nu6c, cac t6 chuc xa hQi trong vi~c giao d\lc, v~ dQng cac ben chAm dm vi~c chung s6ng trai phap Iu~t.

185

2. Dang kY k~t hon

2.1. Thflm quyin dang kj kit hon

Theo quy dinh t~i Di~u 11 khoan 1 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 thi vi~c kSt hon phai dugc dang kY t~i cO' quan nha nu6'c co thfun quy~n thea nghi thuc do phap lu~t quy dinh. MQi nghi thuc kSt hon khong tuan thea cac quy dinh cua phap lu~t v~ dang kY kSt hon d~u khong co gia tri phap IY. Vi d\l: Nhi~u dia phuong khi nam nil rnu6n tra thanh vg ch6ng thi chi t6 chuc thea phong t1)c la lam Ie cum, an u6ng linh dinh nhung khong dang kY kSt hon t~i Dy ban nhan dan, d6i vm truOng hgp nay thi giila nam nil khong phat sinh quan h~ vg ch6ng.

- Thfun quy~n dang kY kSt hon giila cong dan Vi~t Nam v6'i nhau t~i Vi~t Narn: Theo quy dinh t~i Di~u 17 Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP ngay 27 thang 12 nam 2005 cua Chinh phu v~ dang kY va quan ly hQ tich va Di~u 12 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000 thi Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi tr~n nO'i cu trU cua rnQt trong hai ben kSt hon co thfun quy~n dang kY kSt hon. Vi~c kSt hon tiSn hanh t~i Uy ban nhan dan xa, phuOng nhung khong phai la nO'i rna rnQt trong hai ben kSt hon thuOng trU thi vi~c dang kY kSt hon do la khong dUng thfun quy~n va khong phat sinh hi~u IlJc phap lu~t.

- Thfun quy~n dang kY kSt hon giila cong dan Vi~t Nam v6'i nguOi nu6'c ngoai tiSn hanh t~i Vi~t Nam: Theo quy diM t~i Di~u 102 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000 va Di~u 3 Nghi diM s6 68/2002/ND-CP ngay 10 thang 7 nam 2002 cua Chinh phu thi try ban nhan dan tinh, thanh ph6 trvc thuQc Trung uong, nO'i thuOng trU cua rnQt trong hai ben kSt hon co thfun quy~n dang kY kSt hon.

Rieng d6i v6'i truOng hgp kSt hon giila cong dan Vi~t Nam thuOng trU a khu V1JC bien gi6'i v6'i cong dan cua nu6'c lang gi~ng thuOng trU akhu VlJC bien gim v6'i Vi~t Nam thi thea Di~u 66 Nghi dinh s6 68/2002/ND-CP ngay 10 thang 7 nam 2002 cua Chinh phu, cO' quan co thfun quy~n dang kY kSt hon la Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi tr~ nO'i cong dan Vi~t Nam thuOng trU.

- Thfun quy~n dang kY kSt hon giila cong dan Vi~t Nam v6'i nhau t~i nu6'c

ngoai la CO' quan d~i di~n ngo~i giao, CO' quan lanh SlJ Vi~t Nam anu6'c ngoai.

Nhu v~y, v~ nguyen t~c, vi~c kSt hon cua nam nil phai dugc dang kY t~i cO' quan Nha nu6'c co thfun quy~n. Trang truOng hgp nam nil dang kY kSt hon nhung tiSn hanh t~i cO' quan nha nu6'c khong co thfun quy~n (con gQi la dang kY kSt hon khong dUng thfun quy~n) thi vi~c dang kY kSt hon do khong co gia tri phap ly, vi v~y giila hai nguai kSt hon khong phat sinh quan h~ vg ch6ng.

2.2. Giti tTj phtip Ij cua Gi8y chUng nhQ,n kit hon

Dang kY kSt hon la SlJ ki~n phap ly co y nghia quan trQng. Day la bi~n phap de Nha nu6'c kiern soat vi~c tuan thea phap lu~t cua nam nil trong vi~c kSt

186

hon, OOfun ngan ch~n OOfmg hi~n tuQ1lg k~t hon vi ph~ cac dieu ki~n k~t hon. Dang kY k~t hon con hi bi~n phap bao dam quyen, IQ'i ich hQ'P phap cho doi ben nam mi. Thong qua S\l ki~n dang ky k~t hon, Nha nu&c da cong OO~n hon OOan cua doi nam mi. Giay chUng oo~ k~t hon Ia chUng cu vi~t, Ia cO' sa phap Iy ghi oo~ rfulg hai ben nam nft da phat sinh quyen va nghla V\l VQ' ch6ng, quan h~ nay duQ'c Nha nu&c bao hQ. D6ng thm, Giay chUng oo~ k~t hon Ia cO' sa phap Iy d€ xac diOO chu th€ cua cac quan h~ gifta VQ' va ch6ng, gifta cha m~ va con va Ia cO' sa dS xac diOO thoi di€m phat sinh cac quan h~ do. MQi nghi thuc k~t hon khac OOu t6 chuc IS cu&i t(;1i gia dinh ho~c k~t hon thea nghi thuc ton giao duQ'c ti~n harm t(;1i OOa tho rna khong co Giay chUng OO~n k~t hon thi khong duQ'c cong oo~ Ia hQ'P phap. Nam nft chung s6ng OOu VQ' ch6ng OOung khong dang kY k~t hon thi khong duQ'c phap Iu~t cong oo~ Ia VQ' ch6ng. V Q' ch6ng da Iy hon mu6n quay I(;1i chung s6ng v&i OOau cling phai dang kY k~t hon.

Trong truang hQ'P nam nft da dang kY k~t hon va duQ'C cap Giay chUng oo~ k~t hon OOung khi dang kY k~t hon mQt trong hai ben ho~c ca hai ben nam nft vi ph~ mQt trong cac qui dinh ve dieu ki~n k~t hon thi vi~c k~t hon do Ia trai phap Iu~t, Toa an co quyen xu huy vi~c k~t hon do khi co yeu cAu. Huy vi~c k~t hon trai phap Iu~t Ia bi~n phap ch~ tai cua Lu~t Hon OOan va gia dinh.

III.QUYENVANGHiA VVGIUA VQVACHONG

1. Quy~n va nghia Vl}. v~ nhan than giii'a vq va chAng 1.1. Nghia V{I yeu thudng, chung thuy giua V{1 va chang - V Q' ch6ng co nghla V\l yeu thuang OOau, chung thuy v&i OOau (Dieu 18 Lu~t hon OOan va gia dinh nam 2000): M\lC dich cua hon OOan Ia xay dvng gia dinh no b, biOO dAng, ti~n bQ, h(;lnh phuc, ben vfmg. D€ hon OOan d(;1t duQ'c m\lc dich do thi dieu cO' ban Ia VQ' ch6ng phai yeu thuang OOau, chung thuy v&i OOau, quy trQng, cham soc giup dO' Ifill OOau cimg ti~n bQ. Xuat phat ill tiOO yeu thuang rna VQ' ch6ng chung thuy v&i OOau, tiOO cam cua hQ tru&c sau OOu mQt. Chinh hai y~u t6 do da giup cho VQ' ch6ng chung s6ng h(;lnh phuc va Ia cO' sa d€ duy tri quan h~ hon OOan ben vfmg.

- V Q' ch6ng phai quy trQng OOau, cham soc, giup dO' OOau, cimg OOau xay dvng gia diOO no b, binh dAng, ti~n bQ, h(;1OO phuc, ben vfmg. S\l quy trQng cham soc, giup dO' OOau gifta VQ' va ch6ng th€ hi~n aharm vi, cach xu S\l va thai dQ cua hQ d6i v&i OOau oou: TiOO yeu thuang, ton trQng, quan tam, dQng vien Ifill OOau, t(;10 dieu ki~n thu~n IQ'i d€ VQ' ho~c ch6ng phat huy kha nang cua ban than va th\lc hi~n OOi~m V\l d6i v&i gia dinh va xa hQi. V Q' ch6ng phai t(;10 dieu ki~n cho OOau trong vi~c hQc t~p, nang cao triOO dQ van hoa, chuyen mon, nghi~p V\l. cb mQi haOO vi nguQ'c dai, harm h(;1, xuc ph~ danh d\l, uy tin, OOan phfun gifta VQ' va ch6ng.

187

v q ch6ng cimg phai co y thuc cham 10 cho gia dinh, dam bao cho gia dinh t6n t~i va phat tri€n theo dUng m\lc tieu rna Dang va Nha nu6'c ta dii d~ ra 1a gia dinh "no fun, binh dfulg, ti~n bQ, h~ phuc, b~n vitng".

1.2. Quyin binh ddng, t~ do, dan chu vi m!Ji m~t giil'a v!J'va chang

Phap 1u~t qui dinh vq ch6ng quy trQng nhau, cham soc giup dO' nhau, cimg xiiy dlftlg gia dinh mQt m~t nh~m khfulg diM quy~n binh dfulg cua vq ch6ng, m~t khac nh~m ngan ch~ hanh vi danh d~p, xam ph~ than th€ nhan phfun cua nhau gifra vq va ch6ng, hanh vi quan h~ ngoai hon nhan cua nhfrng nguOi dang co vq, co ch6ng.

Quy~n binh dfulg gifra vq va ch6ng duqc th€ hi~n trong vi~c d~i di~n cho nhau tru6'c phap 1u~t. Vq ch6ng co th€ uy quy~n cho nhau xac l~p, th\lc hi~n va chfun dm cac giao dich dan S\I rna theo quy diM cua phap 1u~t phai co S\I d6ng y cua ca vq ch6ng. Vi~c uy quy~n phai duqc l~p thanh van ban co chfr kY cua ben uy quy~n va ben duqc uy quy~n.

- Quy~n binh dfulg gifra vq va ch6ng th€ hi~n trong vi~c vq ch6ng cimg nhau ban b~c va quy~t dinh cac vfu1 d~ lien quan d~n quan h~ v~ nhan than va v~ tai san cua vq ch6ng va lien quan d~n dOi s6ng chung cua gia dinh. Vq ch6ng d~u binh dfulg v6'i nhau trong vi~c yeu thuong, trong nom, cham soc, nuoi duang, giao d\lc con, t~o di~u ki~n cho con duqc s6ng trong moi tfUOng gia dinh 1anh m~. Vq ch6ng ton trQng y ki~n cua con, bao v~ quy~n va 1qi ich hqp phap cua con, quan tam va cham 10 cho S\I phat tri€n cua con v~ th€ ch~t, tri tu~ va d~o duc d€ con tra thanh nguai con hi~u thao cua gia dinh va 1a cong dan co ich cho xii hQi. Vi~c nuoi d~y con khong chi 1a nghia V\l cua vq ch6ng d6i v6'i con rna con 1a nghia V\l cua hQ tru6'c Nha nu6'c va xii hQi trong vi~c nuoi duang, cham soc, giao d\lc th~ h~ tre wong 1ai cua d~t nu6'c. Vq ch6ng binh dfulg v6'i nhau v~ nghia V\l th\lc hi~n chinh sach dan s6 va k~ ho~ch hoa gia dinh. Nha nu6'c ta dang th\Ic hi~n cUQc v~ dQng "Dan s6 va ki hoqch hoG: gia dinh" nhk v~ dQng cac c~p vq ch6ng chi nen co mQt ho~c hai con va gian khming cach gifra m6i 1dn sinh 1a 5 nam. Th\Ic hi~n chinh sach dan s6 va k~ ho~ch hoa gia dinh nhk h~ ch~ s6 con trong m6i gia dinh, t~o di~u ki~n d€ vq ch6ng nuoi d~y con t6t, d€ con cai co di~u ki~n duqc hQc hanh va dlng 1a giam b6't kho khan cho vq ch6ng.

Vq ch6ng co quy~n d~i di~n cho nhau khi mQt ben m~t nang 1\Ic hanh vi dan S\I rna ben kia co du di~u ki~n lam nguai giam hQ, ho~c khi mQt ben bi h~ ch~ nang 1\Ic hanh vi dan S\l rna ben kia duqc Toa an chi dinh lam nguai d~i di~n theo phap 1u~t cua nguOi do (Di~u 24 khoan 2 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 va Di~u 23, Di~u 62 cua BQ Lu~t Dan S\I nam 2005).

188

- Vq ch6ng co quy~n 1\Ia chQn noi cu trU, khong bi rang bUQc bai phong tl;lc, t~p quan, dia gi6'i hanh chinh (Di~u 20 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000). Thong thuOng, vq ch6ng co nai a chung se t~o di~u ki~n thu~ 1qi cho vi~c th\Ic

hi~n nghia V\l cham soc, giup dO' 1ful nhau, cimg nhau nuoi d~y con. N€u vi 1y do ngh~ nghi~p ho~c 1y do nao do rna vq ch6ng khong th€ co nO'i cu tn'i chung thi m6i nguai co quy~n tg 1\Ia chQn nO'i cu tn'i cua minh. Vq ch6ng co nO'i cu tn'i chung hay rieng khong anh hu&ng t6i vi~c vq ch6ng th\Ic hi~n cac nghia V\l d8i v6i nhau, v6i con cai va vi~c cham 10 xay d\Ifig gia dinh.

- Quy~n duqc 1\Ia chQn ngh~ nghi~p, hQc t~p va tham gia cac ho~t dQng chinh tri, kinh t€, van hoa, xii hQi (Di~u 23 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000). Day 1a quy~n cO' ban cua cong dan dii duqc Hi€n phap cua Nha nu6c ta dii thira nh~. V6i tu cach 1a cong dan, vq ch6ng duqc hu&ng dAy du cac quy~n va nghia V\l do. Vq ch6ng co th€ cimg ban b~c, giup dO' va t~o di~u ki~n cho nhau trong vi~c chQn ngh~ nghi~p, hQc t~p ho~c tham gia cac ho~t dQng khac theo nguy~n vQng va kha nang cua m6i nguai va phil hqp v6i cac quy dinh cua phap 1u~t. Quy dinh nay khfulg dinh quy~n binh dfulg cua vq ch6ng va khuy€n khich vq ch6ng phat huy kha nang cua ban than d€ c8ng hi€n cho S\I nghi~p phat tri€n chung cua dfrt nu6c.

- Ton trQng quy~n tg do tin nguang, ton giao cua vq, ch6ng: Tren cO' sa Hi€n phap nam 1992 dam bao quy~n tg do tin nguang, ton giao cua cong dan (Di~u 70), Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 dii quy dinh vq, ch6ng ton trQng quy~n tg do tin nguang, ton giao cua nhau (Di~u 22). Quy dinh nay nhfun xoa b6 hi~n tuqng xay ra trong th\Ic t€ 1a v6i danh nghia vq, ch6ng mQt ben dii cfrm ho~c can tra quy~n tg do tin nguang, ton giao cua ben kia, lam anh hu&ng khong nhUng d€n quy~n cO' ban cua cong dan dii duqc Hi€n phap thira nh~ rna con anh hu&ng d€n h~ phuc gia dinh. Khong it cac truang hqp, vg ch6ng mau thuful dful d€n 1y hon vi 1y do bfrt d6ng v~ tin nguang, ton giao.

2.1. Quy~n cua V{J' chang dai vO'i tai san chung hf/P nh8t

- Tai san chung hqp nhfrt cua vq ch6ng 1a tai san trong do m6i ben vg, ch6ng d~u co quy~n sa hfru d8i v6i toan bQ kh8i tai san chung. Do v~y, khong th€ xac dinh duqc phAn tai san nao 1a cua vg, phAn tai san nao 1a cua ch6ng trong kh8i tai san chung hqp nhfrt, chi khi nao co S\I phan chia tai san chung cua vg ch6ng thi m6i xac dinh dugc phAn tai san cua tUng ngum trong kh8i tai san chung do. Tai san chung cua vq ch6ng khong nhfrt thi€t phai do ca hai vg ch6ng tf\Ic ti€p t~o ra, co th€ chi do vq ho~c do ch6ng lam ra trong thai kY hon nhan.

- Thanh phAn tai san chung cua vg ch6ng: Di~u 27 Lu~t Hon nhan va gia dinh

nam 2000 quy dinh tai san chung cua vq ch6ng bao g6m:

+ Tai san do vg, ch6ng t~o ra, thu nh~p do lao dQng, ho~t dQng san xUfrt, kinh

doanh trong thai ky hon nhan;

189

2. Quy~n va nghia v1}. v~ tai san gifra vq va chAng

+ Thu nh~p hgp phap khac cua vg chAng trong thai kY hon nhan, co thS la: tiSn luong, tiSn thu6'ng, tiSn trg cAp, tiSn trimg x6 s6 rna vg, chAng co dugc hoftc tai san rna vg, chAng dugc xac l~p quySn sa hiiu theo quy dinh cua BQ Lu~t Dan s\l nhu xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i v~t vo chu, v~t khong xac dinh dugc ai la chu sa hiiu (DiSu 239); xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i v~t hi chon giAu, hi chim dinn dugc tim thAy (DiSu 240); xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i v~t do nguai khac danh rai, h6 quen (DiSu 241); xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i gia suc hi thAt l~c (DiSu 242); xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i gia cfun hi thAt l~c (DiSu 243); xac l~p quySn sa hiiu d6i v6i v~t nuoi dum nu6c (DiSu 244);

+ Cac tai san rna vg, chAng mua sinn dugc b~n.g nhiing thu nh~p noi tren;

+ Tid san rna vg chAng dugc tftng, cho chung hoftc dugc thila k€ chung;

+ Tai san rna vg hoftc chAng co tru6c khi k€t hon hoftc nhiing tai san rna vg rieng hay dugc tftng cho rieng trong thai kY hon nhan

hoftc chAng dugc thila k€ nhung vg chAng da thoa thu~ nh~p vao kh6i tai san chung.

QuySn sir d\IDg dAt la tai san dftc hi~t va thuO'ng co gia tri 100 trong kh6i tai san chung cua vg chAng. Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 khfulg dinh quySn sir d\IDg dAt rna vg, chAng "co dugc" sau khi k€t hon la tai san chung cua vg chAng. QuySn sir d\IDg dAt rna vg, chAng "co dugc" tru6c khi k€t hon hoftc dugc thila k€ rieng la tai san rieng cua vg hoftc chAng, trir khi vg chAng co thoa thu~ la tai san chung.

D6i v6i nhiing tai san rna vg chAng dang co tranh chAp nhung khong co chUng Cll khfulg dinh la tai san rieng cua mQt hen thi tai san do la tai san chung cua vg chAng.

DS co can Cll phap ly xac dinh tai san chung cua vg chAng, phap lu~t qui dinh nhiing tai san nhu nha a, quySn sir d\IDg dAt va nhiing tai san khac rna phap lu~t quy dinh phai dang kY quySn sa hiiu hoftc quySn sir d\IDg thi trong GiAy chUng nh~ quySn sa hiiu hoftc GiAy chUng nh~ quySn sir d\lng phai ghi ten cua ca vg va chAng (Nghi dinh s6 70/2001/ND-CP). N€u tai san chung cua vg chAng da dang kY quySn sa hiiu hoftc quySn sir d\IDg tru6c khi Nghi dinh s6 70/2001/ND-CP co hi~u 19c rna chi ghi ten cua mQt hen vg hoftc chAng, thi vg hoftc chAng co thS yeu cau co quan nha nu6c co thfun quySn cAp l~i GiAy dang kY quySn sa hiiu hoftc giAy chUng nh~n quySn sir d\lng tcii san do dS ghi ten cua ca vg va chAng. N€u vg chAng khong yeu cau cAp l~i GiAy dang ky quySn sa hiiu hoftc giAy chUng nh~ quySn sir d\lng thi tai san do v§n la tcii san chung cua vg chAng (DiSu 5 khoan 3 Nghi dinh s6 70/2001/ND-CP). Khi vg chAng chia tai san da dang kY quySn sa hiiu hoftc quySn sir d\lng thi co thS yeu cau cAp l~i GiAy dang kY quySn sa hiiu hoftc quySn sir d\lng tai san.

- QuyJn va nghia v¥ cua VQ' ch6ng d6i v6'i tili scm chung.

190

vg ch6ng co quyen va nghia V\l binh dfulg v6'i nhau trong vi~c xay d\ffig, phat trien va duy tri kh6i tai sim chung, d6ng thai hQ cling co quyen va nghia V\l ngang nhau trong vi~c chiSm hUu, sir d\lllg va dinh do~t d6i v6'i tai san thuQc sa hfiu chung hgp nhAt (Dieu 219 khoan 2 BQ Lu~t Dan s\f nam 2005 va Dieu 28 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000). Tren nguyen tilc do, phap lu~t quy djnh vi~c xac l~p, th\fc hi~n va chb dm giao dich dan S\f lien quan dSn tai san chung co gia tri 100 ho~c la ngu6n s6ng duy nhAt cua gia dinh, vi~c dimg tai san chung de dau tu, kinh doanh phai dugc vg ch6ng ban b~c, thoa thu~ va phai l~p thanh van ban co chit ky cua vg ch6ng ho~c phai dugc cong chUng, chUng th\fc thea quy djnh cua phap lu~t (Dieu 28 Lu~t Hon nhan va gia dinh va Dieu 4 Nghi dinh s6 70/2001/ND CP). Tai san co gia tri 100 dugc xac djnh can Cll vao phdn gia tri tai san do trong kh6i tai san chung cua vg ch6ng. Nhu v~y, mQi giao dich dan S\f co lien quan dSn tai san co gia tri 100 ho~c la ngu6n s6ng duy nhAt cua gia dinh rna khong co S\f d6ng y cua mQt ben vg ho~c ch6ng thi giao dich do vo hi~u, trir truang hgp vg, ch6ng d~i di~n cho nhau trong vi~c tham gia giao dich thea u)' quyen ho~c thea phap lu~t. Trong truang hgp mQt ben vg ho~c ch6ng th\fc hi~n giao dich dan S\f lien quan dSn tai san chung cua vg ch6ng nhAm de ph\lC V\l nhu cau sinh ho~t thiSt ySu hang ngay cua gia dinh thi ben kia phai chiu trach nhi~m lien d6'i (Dieu 25 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Chia fiJi scm chung cua V9' ch6ng

Lu~t Hon nhan va gia dinh quy dinh cac truang hgp chia tai san chung cua vg ch6ng. Do la: Chia tai san chung cua vg ch6ng trong thai leY hon nhan, chia tai san chung cua vg ch6ng khi mQt trong hai vg ch6ng chSt va chia tai san chung cua vg ch6ng khi vg ch6ng ly hon.

Theo quy djnh t~i Dieu 29 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 thi khi hon nhan t6n t~i, trong truang hgp vg ch6ng dau tu kinh doanh rieng, th\fc hi~n nghia V\l dan S\f rieng ho~c co ly do chinh dang khac thi vg ch6ng co the thoa thu~ chia tai san chung. Vi~c chia tai san chung cua vg ch6ng trong thai ky hon nhan phai l~p thanh van ban va ghi ro cac nQi dung nhu: Ly do chia tai san chung; nhUng tai san dugc chia ho~c phdn tai san dugc chia; phdn tai san con l~i khong chia; thai diem co hi~u l\fc cua vi~c chia tai san chung va nhUng nQi dung khac nSu co. Van ban chia tai san chung cua vg ch6ng trong thai kY hon nhan phai ghi ra ngay, thang, nam l~p van ban va phai co chit kY cua vg ch6ng. Van ban co the co nguai lam chUng ho~c dugc cong chUng, chUng th\fc thea yeu cau cua vg ch6ng ho~c thea quy dinh cua phap lu~t. Thai diem co hi~u l\fc cua vi~c chia tai san chung cua vg ch6ng trong thai leY hon nhan do vg ch6ng xac djnh. NSu vg ch6ng khong xac dinh thi hi~u l\fc dugc tinh ill ngay l~p van ban ho~c ngay van ban dugc cong chUng, chUng th\fc. Trong truang hgp vg ch6ng khong thoa thu~ dugc ve vi~c chia tai san chung thi co quyen yeu cau Toa an giai quySt. De ngan ch~ hi~n tugng vg ch6ng

191

-"'""

ll;UIl d\lIlg vi~c chia tai san chung co th8 gay h~u qua xdu, xfun phl;UIl dSn 19i ich hgp phap khac dugc phap lu~t bao v~, DiSu 29 khoan 2 Lu~t Hon OOan va gia dinh quy diOO vi~c chia tai san chung cua vg ch6ng OOfun tr<3n tranh thgc hi~n nghia V\l vS tai san khong duQ'c phap lu~t cong oo~. Theo Nghi diM s<3 70/2001/ND-CP thi chia tai san chung OOfun tr<3n tranh thgc hi~n OOUng nghia V\l vS tai san sau day thi coi la vo hi~u: Nghia V\l nuoi dUOng, cdp dUOng nguai khac thee quy diM cua phap lu~t; nghia V\l b6i thuang thi~t h~i; nghia V\l thanh toan khi bi Toa an tuyen b<3 pha san doanh nghi~p; nghia V\l nQp thuS va nghia V\l tai chinh khac d<3i v6i Nha nu6c; nghia V\l tra ng cho ngum khac va cac nghia V\l khac vS tfli san thee quy diOO cua phap lu~t.

Vg ch6ng co th8 thoa thu~ ho~c yeu cAu Toa an chia toan bQ ho~c mQt phdn tai san chung. NSu chia toan bQ tai san chung thi phdn cua m6i nguai sau khi chia va hoa 19i, 19i mc phat sinh ill tai san dii dugc chia thuQc sa hiiu rieng cua m6i nguai. NSu chia mQt phdn tai san trong kh<3i tai san chung thi chi co phAn tai san dii dugc chia va hoa 19i, 19i mc phat sinh ill tai san dii dugc chia m6i 1a tai san rieng cua m6i nguai. Phdn tai san chung con l~i khong chia v§n thuQc kh<3i tai san thuQc sa hiiu chung hgp OOdt cua vg ch6ng. Sau khi chia tai san chung cua vg ch6ng trong thai kY hon OOan thi thu OO~p do lao dQng, ho~t dQng san xudt kiOO doanh va OOUng thu OO~p hgp phap khac cua m6i ben trong thai kY hon OOan la tai san rieng cua vg, ch6ng, nSu vg ch6ng khong co thoa thu~ khac (DiSu 8 khoan 2 Nghi diM s<370/2001/ND-CP).

2.2. Quy~n cua V{1, chang il6i vOi tai san rieng

- Tai san rieng cua vg, ch6ng g6m:

+ Tai san rna m6i nguai co tru6c khi kSt hon; + Tai san rna vg, ch6ng dugc thira kS rieng, dugc t~g cho rieng trong thai kY

hon OOan;

+ Tai san dugc chia rieng cho vg, ch6ng ill kh<3i tai san chung cua vg ch6ng va

OOfrng hoa 19i, 19i mc phat sinh ill tai san do;

+ D6 dUng, tu trang ca OOan cua vg, ch6ng.

Lu~t hon OOan va gia diOO nam 2000 quy diOO vg ch6ng co quySn co tai san rieng, d6ng thai co quy diM "V{l, ch6ng co quyJn nhtJp hoi;ic kh6ng nhtJp tili scm rieng vilo kh6i tili scm chung" (DiSu 32 khoan 2). Vi v~y, nSu ngum co tai san tg nguy~n OO~p tai san rieng cua miOO vao kh<3i tai san chung thi phap 1u~t cling thira OO~n sg tg nguy~n cua hQ. Do do, vi~c quy diM vg, ch6ng co tai san rieng khong lam anh huang t6i tiOO chdt cQng d6ng cua quan h~ hon OOan va cling khong lam aOO huang t6i h~ phuc gia diOO.

192

Teli san rieng cua vq ho~c ch3ng thi vq ho~c ch3ng co quy€n chi~m hUu, sir d\illg vel dinh doe;tt dQc l~p khong ph\l thuQc velo y chi cua nguai kia (Di€u 33 khoan 1 Lu~t hon nhan vel gia dinh nam 2000). Vi v~y, thong thuang vq, ch3ng tg quan ly teli san rieng cua minh. Trong truang hqp vi ly do nelo do mel vq, ch3ng khong thS trl!c ti~p quan ly teli san rieng cua minh duqc vel cling khong uy quy€n cho nguai khac quan ly thi ngum kia co quy€n quan ly teli san do (Di€u 33 khoan 2 Lu~t hon nhan vel gia dinh nam 2000).

Khi vq ch3ng chung s6ng v&i nhau, teli san rieng cua vq ho~c ch3ng co thS duqc sir d\lng dS bao dam nhu cau dai s6ng chung cua gia dinh. Trong twang hqp teli san rieng cua vq ho~c ch3ng dli duqc dua velo sir d\illg chung mel hoa lqi, lqi mc ill teli san rieng do lel ngu3n s6ng duy nhdt cua gia dinh thi vi~c dinh doe;tt teli san rieng do phai duqc S\l thoa thu~ cua ca vq ch3ng (Di€u 33 khoan 5 Lu~t hon nhan vel gia dinh nam 2000). Trong truang hqp teli san chung cua vq ch3ng khong du dS dam bao dai s6ng chung cua gia dinh thi tid san rieng cua vq, ch3ng cling duqc sir d\lng velo cac nhu cau thi~t y~u cua gia dinh (Di€u 33 khoan 4 Lu~t hon nhan vel gia dinh nam 2000). Nhiing teli san dli chi dung cho gia dinh thi nguai co teli san khong duqc quy€n dai le;ti nua. Trong nhiing truang hqp can chia teli san cua vq ch3ng thea quy dinh cua phap lu~t thi teli san rieng cua ai v§n thuQc v€ nguai do. Nhung nguai co Uti san rieng phai chUng minh duqc teli san do lel teli san rieng cua minh. Vi~c chUng minh co thS th\lc hi~n bfutg S\l cong nh~ cua ben kia, bfutg cac gi~y to' nhu van tv, di chilc ho~c chUng cu khac.... N~u nguai co teli san khong chUng minh duqc lel teli san rieng cua minh thi teli san do lel teli san chung cua vq ch3ng (Di€u 27 khoan 3 Lu~t hon nhan vel gia dinh nam 2000).

IV. QUYEN vA NGHiA \TV GIUA eRA M¥ vA eON vA GIUA eAe

THANH VlEN TRONG GIA aiNH

1. Xac dinh cha, m~, con

1.1. Xtic djnh cha, mf cho con trong giti thu (/rong hon nhlin)

Con trong gia thil lel con cua nhUng nguai lel vq ch3ng hqp phap. Do co S\l ki~n sinh de nen thong thuang nguai ta dli xac dinh duqc m~ cho con. N~u nguai m~ sinh con trong thai kY hon nhan ho~c ngum m~ co thai dua con do trong thai kY hon nhan thi ch3ng cua m~ dua tre lel cha cua dua tre (Di€u 63 Lu~t Hon nhan vel gia dinh nam 2000). Thai kY hon nhan duqc tinh ill khi nam nu k~t hon cho d~n khi hon nhan ch~ dirt do vq ch3ng ly hon ho~c do mQt ben ch~t. Duqc coi lel dua tre duqc th\l thai trong thai kY hon nhan n~u no duqc sinh ra trong yang 300 ngely, kS ill ngely nguai ch3ng ch~t ho~c kS ill ngely ban an, quy~t diM cua Toel an cho vq ch3ng ly hon co hi~u l\lc phap lu~t (Di€u 21 khoan 2 Nghi diM sf> 70/2001/NI) CP).

193

Khi nguai vq sinh con, dua tre duqc khai sinh t~i Uy ban nhan dan cAp xa va vq ch6ng cimg duqc khai la cha mt( cua dua tre thi vi~c xac djnh cha mt( cho con da duqc th\lC hi~n t~i cO' quan hanh chinh Nha nu6'c. N~u nguai ch6ng cua nguai mt( dua tre khong thira nh~ dua tre la con cua hQ thi co quySn yeu cAu Toa an xac djnh va phai dua ra nhling chl:mg cu nh~ chUng minh rfutg hQ la ch6ng cua mt( dua tre nhung khong phai la cha dua tre (DiSu 63 khoan 2 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000). Nhling chUng cu do co thS la: Trong thai gian nguai vq co thS th\1 thai dua tre thi nguai ch6ng di cong tac xa, bi 6m dau b~nh t~t n~g rna khong thS co kha nang quan h~ vq ch6ng va co con ho~c nguai ch6ng bi vo sinh. D6i v6'i nhling truang hqp nay phai co giAy chUng nh~ cua cO' quan y t~.

D6i v6'i truang hqp con duqc sinh ra tru6'c ngay dang k:Y k~t hon rna vq ch6ng cimg thira nh~ thi dua tre la con chung cua hQ. Quy djnh nay hoan toan phil hqp v6'i th\lc t~, bOi vi co nhling truang hqp hai ben chung s6ng nhu vq ch6ng, sau khi nguai ph\1 nu sinh con hQ m6'i dang k:Y k~t hon, dua tre tuy khong duqc "sinh ra" trong thai kY hon nhan nhung dua tre vdn la con chung cua vq ch6ng.

D6i v6'i truang hqp con duqc sinh ra theo phuang phap khoa hQc nhu th\1 tinh trong 6ng nghi~m, th\1 tinh nhan t~o, ..., thi vi~c xac djnh cha, mt( cho con co nhiSu van dS nay sinh va quan h~ nay tuang d6i phuc t~p. Vi v~y, Nghi djnh s6 12/2002/ND-CP ngay 12 thang 02 nam 2003 cua Chinh phu da hu6'ng ddn C\1 thS van dS nay.

1.2. Xac tlinh cha cho con ngoai gia thu

- Con ngoai gia thu la con rna cha mt( no khong phai la vq ch6ng hqp phap. Con ngoai gia thu thuang do ngum mt( khong co ch6ng sinh ra ho~c tuy nguai mt( dang co ch6ng nhung nguai ch6ng da chUng minh tru6'c Toa an rfutg nguai con do khong phai la con cua hQ.

+ Xac djnh cha cho con ngoai gia thu theo thit t'¥c hanh chinh: Khi nguai dan ong 1\l nguy~n d~n Uy ban nhan dan cAp xa khai nh~ la cha cua dua tre, n~u khong co tranh chAp thi Uy ban nhan dan ti~n hanh cac thu 1\lc dS ra Quy~t djnh cong nh~ vi~c cha nh~ con, can bQ hQ tich ghi vao GiAy khai sinh va S6 dang k:Y khai sinh, ghi ro hQ ten nguai dan ong do vao phArr cha cua dua tre.

+ Xac djnh cha cho con ngoai gia thu tr;zi Toa an: Trong truang hqp cha cua dua tre khong 1\l nh~ con ho~c nguai cha 1\l nguy~n nh~ con nhung co tranh chAp W~ili~~~~~~~~~~~ili~~~~ t~i Toa an theo yeu cAu cua nhling ngum sau: * Con ngoai gia thu da thanh nien; * Mt(, cha ho~c nguai giam hQ cua con chua thanh nien, con mAt nang l\lc

hanh vi dan S\l;

194

* HQi lien hi~p ph\! nu. Khi nh~ duQ'c dan yeu d.u xac dinh cha cho con, Toa an cfuI diSu tra xac minh de lam ra m6i quan h~ giua m~ dua tre va nguai dan ong co yeu cAu xac dinh 1a cha cua con ngoai gia thu. Toa an chi xac dinh nguai dan ong do 1a cha cua con ngoai gia thu khi chUng minh duQ'c mQt trong cac sg ki~n sau:

* Trong thai gian co the th\! thai dua tre, nguai dan ong bi ki~n va m~ dua tre

da: chung s6ng nhu VQ' ch6ng.

* Trong thai gian co the th\! thai dua tre, nguai dan ong bi ki~n va m~ dua tre da: yeu thuang nhau, hua h~n k@t hon ho(lc diM k@t hon nhung sau do hQ b6 nhau khong cu6'i nua.

* Trong thai gian co the th\! thai dua tre, m~ dua tre da: bi nguai dan ong bi

ki~n cu5ng dam ho(lc hi@p dam.

* Khi dua tre duQ'c sinh ra, nguai dan ong bi ki~n da: yeu thuang dua tre nhu

con minh.

* Co gi~y to' ho(lc thu tir do nguai dan ong bi ki~n viSt xac nh~ dua tre 1a con

cuahQ.

Thong thuang, do co sg ki~n sinh de nen ngum ta de dang xac dinh nguai ph\! nu da: sinh ra dua tre 1a m~ cua dua tre nen vi~c xac diM m~ cho con it khi xay ra. Tuy nhien, trong thgc t@, co nhUng truang hqp nguai ph\! nu sinh con sau do b6 con, nguai con da: duQ'c nguai khac nh~ lam con nuoi, mQt thm gian sau, co dan yeu cAu xac diM ngum ph\! nu do 1a m~ cua nguai con. Trong truang hqp nay, vi~c xac diM nguai ph\! nu do 1a m~ cua nguai con duQ'c ti@n hanh t~i Toa an. Nguai co dan yeu cAu phai chUng minh tru6'c Toa an rfulg hQ da: sinh con a dau? bao gia? co ai lam chUng? .. Tren co sa do, Toa an co the xac diM nguai ph\! nu do 1a m~ cua nguai con.

Vi~c xac diM cha, m~ cho con 1a v~ de h@t suc t@ nhi va phuc t~p. N@u co sg tranh ch~p vS vi~c xac diM cha, m~, con thi cac duang sg co quyen yeu cAu Toa an giai quy@t. Toa an se ti@n hanh xet xu theo cac thu 1\lc t6 t\lng thong thuang. N@u vi~c xac diM bfulg cac thu 1\lc thong thuang khong d~t hi~u qua ho(lc duang sg yeu cAu thi co the ti@n hanh giam dinh gien. Nguai yeu cAu giam diM gien phai nQp 1~ phi giam diM do (Nghi quy@t s6 02/2000/NQ-lIDTP ngay 23 thang 12 nam 2000 Huang dftn ap d\!ng mQt s6 quy diM cua Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 cua HQi d6ng Thfun phan Toa an nhan dan t6i cao).

2. Quy~n va nghia vI}. v~ nhan than gifra eha m~ va con 2.1. Quy~n va nghia V{l eua eha mf

195

- Cha, m~ co nghia v\l va quyen yeu thuong, trong nom, nuoi duOng, cham soc con, bao v~ quySn va lQ'i ich h9'P phap cua con, cham 10 vi~c hQc ~p va giao d\lc dS con phat triSn lanh m~nh vS thS chAt, tri tu~ va d~o duc, bao dam cho con tro thanh nguai con hieu thao cua gia dinh, cong dan co fch cho xa hQi (Dieu 34 khoan 1 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Cha, m~ phai ton trQng y kien cua con, bao dam cho con duQ'c s6ng trong gia dinh dan chu nhfun bao v~ quySn va lQ'i ich cua con va phat huy tinh t1;c l~p, sang t~o cua con (DiSu 34 khoan 1 va DiSu 37 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Cha, m~ khong duQ'c phan bi~t d6i xu gifra cac con, nguQ'c dai, hanh h~ xlic ph~ con, khong duQ'c l~ d\lllg suc lao dQng cua con chua thanh nien ho~c xlii gi\lc, ep bUQc con lam nhUng vi~c trai phap lu~t, trai d~o duc xa hQi (Dieu 34 khoan 2 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Cha, m~ co quyen khai sinh cho con; qu6c tich, dan tQc, hQ cua con duQ'c xac dinh then qu6c tich, dan tQc, hQ cua cha, m~... (Dieu 11 Lu~t Bao v~, cham soc va giao d\lc tre em nam 2004, Dieu 28 BQ Lu~t Dan sg nam 2005). Ch6 0, nai thuang trU cua con hoan toan ph\l thuQc van ch6 0, nai thuang trU cua cha, m~ (DiSu 13 Lu~t Bao v~, cham soc va giao d\lc tre em nam 2004)...

- Khi cha, m~ da bi ket an ve mQt trong cac tQi c6 y xam ph~ suc khoe, nhan phfun, danh dg cua con ho~c co hanh vi vi ph~ nghiem trQng nghia V1) trong nom, cham soc, nuoi dUOng, giao d\lc con, pha tan tai san cua con, co l6i s6ng df>i troy., xlii gi\lc, ep bUQc con lam nhUng vi~c trai phap lu~t, trai d~o duc xa hQi thi co thS bi Toa an quyet djnh khong cho cha, m~ trong nom, cham soc, giao d\lc con, quan ly tai san rieng cua con ho~c d~i di~n then phap lu~t cho con trong thai h~ ill mQt nam den nam nam. Thai h~ nay co thS duQ'c Toa an xem xet va rut ngiin. Khi Toa an quyet dinh h~ che quySn cua cha ho~c m~ d6i v6i con chua thanh nien thi nguai kia co nghia V1) va quySn trong nom, cham soc, nuoi dUOng, giao d\lc con, quan ly tai san cua con va d~i di~n then phap lu~t cua con (Dieu 43 khoan 1 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000). Neu ca cha va m~ cimg bi h~ che quyen d6i v6i con chua thanh nien thi con chua thanh nien se duQ'c giao cho nguai giam hQ cham soc, trong nom, giao d\lc va quan ly tai san. Nguai cha ho~c nguai m~ bi h~ che quyen d6i v6i con chua thanh nien v§n phai thgc hi~n nghia V\l nuoi dUOng con.

196

- Cha, m~ la nguai d~i di~n then phap lu~t cua con chua thanh nien, con mAt nang 19c hanh vi dan sg, trir truang h9'P con co nguai khac d~i di~n ho~c giam hQ (DiSu 39 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000). Cha, m~ co quySn nhan danh con bao v~ quyen va lQ'i ich h9'P phap cua con.

- D~c bi~t Lu~t Hon nhan va gia dinh quy dinh b6 dUQ1lg, m~ kS co nghia V\l va quySn trong nom, cham soc, giao d\lc con rieng cung s6ng chung v6i minh (DiSu 38 khoan 1).

2.2. QuyJn va nghia v!' cua con

- Con co b6n ph~ yeu quy, kinh trQng va biSt an cha, m~, hiSu thao v6i cha, m~, lAng nghe nhilng lai khuyen bao dUng dAn cua cha, m~, gift gin danh dg, truySn th6ng t6t d~p cua gia dinh (DiSu 35 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Con co nghia V\l va quySn cham soc, nuoi duang cha m~, quan tam dSn cha, m~ vS v~t chAt va tinh thAn, bao dam cho cha, m~ s6ng vui khoe, d~c bi~t la khi cha, m~ dff tu6i cao, suc ySu. Con khong dugc co hanh vi ngugc dffi, hanh h~, xuc ph~ cha, m~ (DiSu 35 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Con co quySn chQn nghS nghi~p va tham gia ho~t dQng xff hQi. Cha, m~ co quySn hU6ng dfuI con trong vi~c chQn nghS nghi~p va tham gia cac ho~t dQng xff hQi rna khong co quySn ngan ck (DiSu 37 khoan 2 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Con dff thanh nien co du diSu ki~n la ngum giam hQ cho cha m~ nSu cha m~

mAt nang 19c hanh vi dan sg .

- Con rieng co nghia V\l va quySn cham soc, nuoi duang b6 dUQ1lg, m~ kS

ciIng chung s6ng v6i minh (DiSu 38 khoan 2).

3. Quy~n va nghia V\l v~ titi san gifta cha m~ va con

3.1. Con co quyJn co tai san rieng

- Theo quy dinh t~i DiSu 44 Lu?t Hon nhan va gia dinh nam 2000 thi con trong gia dinh, du abAt kY dQ tu6i nao cfing co quySn co tai san rieng. Tai san rieng cua con gom:

+ Tai san con dugc thira kS rieng, dugc t~g cho rieng.

+ Thu nh~p do lao dQng cua con.

+ Hoa 19i, 19i mc phat sinh tit tai san rieng cua con.

+ Cac thu nh?P hgp phap khac. - Vi~c quan ly tai san rieng cua con: Con tit muai lam tu6i tra len thi co th~ t¥ minh quan ly tai san rieng. NSu con khong t¥ quan ly thi co th~ nha cha, m~ quan ly (DiSu 45 khoan 1). Con dum muai lam tu6i, con mAt nang 19c hanh vi dan sg thi khong th~ t¥ minh quan ly tai san rieng nen cha, m~ co nghia V\l va quySn quan ly tai san rieng cho con ho~c co th~ uy quySn cho nguai khac quan ly (DiSu 45 khoan 2). Tuy nhien, cha, m~ khong phai quan ly tai san rieng cua con, nSu nguai t~g cho con tai san ho~c d~ l~i di chuc cho con dugc thira kS tai san dff chi dinh ngum

197

khac quan ly tai san do, ho~c trong nhfrng wOng hgp khac theo quy djnh cua phap lu~t.

- v~ vi~c djnh do~t tai san rieng cua con chua thanh nien: Trong wOng h9'P cha, m~ quan ly tai san rieng cua con dum mum lam tu6i thi co quy~n dinh do~t tai san do. Vi~c djnh do~t tai san rieng cua con phcii vi 19i ich cua chinh nguai con co tai san do. NSu con dff ill chin tu6i tra len khong bi m~c b~nh tam thAn ho~c b~nh khac rna khong the lam chu dugc hanh vi cua minh thi co xem xet dSn nguy~n vQng cua con (f)i~u 46 khoan 1 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000). Trong wOng h9'P con dff ill du muai lam tu6i dSn dum mum tam tu6i thi co quy~n dinh do~t tai san rieng. Tuy nhien, nSu dinh do~t tai san co gia tri IOn ho~c dUng tili san de kinh doanh thi phcii co sg d6ng y cua cha, m~ (f)i~u 46 khoan 2 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000).

Ben c~ quy djnh v~ quy~n sa hfru tai san rieng cua con, Lu~t Ron nhan va gia dinh con quy djnh con ill du mum lam tu6i tra len rna s6ng chung v6i cha m~ co nghla V\l cham 10 dai s6ng chung cua gia dinh, nSu co thu nh~p thi dong gop vao cac nhu cAu thiSt ySu cua gia dinh.

3.2. Nghia vfl bai thU'img thi?t h~i vi tai san do con chU'a thanh nien gay ra

- Cha, m~ phcii b6i thuOng toan bQ thi~t h~i do con du6i muai lam tu6i, con m~t nang 19c hanh vi dan sg gay ra. NSu cha, m~ khong du tai san de b6i thuOng rna nguai con gay thi~t h~i co tai san rieng thi l~y tai san rieng cua con de b6i thUOng phAn con thiSu. NSu con gay thi~t h~i trong thai gian nha wOng, b~nh vi~n,..., dang quan ly va nha wang, b~nh vi~n co l6i trong vi~c con gay thi~t h~i thi cha, m~ va nha wang, b~nh vi~n phcii lien d6i b6i thuOng.

- Nguai ill du muai lam tu6i dSn chua du mum tam tu6i gay thi~t h~i thi phcii b6i thuang bfulg tai san rieng cua hQ. Cha, m~ chi phcii b6i thuang phAn con thiSu rna thOi.

3.3. Quyin va nghia Vfl cap dU'iJng giil'a cha mf va con

Nghia V\l c~p duang cua cha m~ d6i v6i con thuang xciy ra khi cha m~ ly hon, mQt ben trgc tiSp nuoi con, ben khong trgc tiSp nuoi con co nghia V\l c~p duang cho con. Ro~c trong wang h9'P ngum cha phcii c~p duang cho con ngoai gia thli khi nguai con do s6ng cUng nguai m~. Trong wang h9'P nguai cha, nguai m~ tr6n tranh thgc hi~n nghia V\l nuoi duang con thi cling phcii thgc hi~n nghia V\l c~p duang cho con.

Nghia V\l c~p duang cua con dff thanh nien d6i v6i cha, m~ xciy ra trong wang h9'P con khong s6ng chung cung cha, m~ nhu: con dff kSt hon nen dugc cha m~ cho ra arieng, do di~u ki~n cong tac nen con s6ng xa cha m~...

198

- Cha, m~ co nghla V\l cftp duang cho con chua thanh nien ho~c con da thanh nien bi tan t~t, mftt nang llJc hanh vi dan SlJ, khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de tv nuoi minh. Phap lu~t quy diM cac con deu co quyen binh dfuIg v6i nhau trong vi~c duQ'c cha, m~ cftp duang. Do do, con trai, con gai, con de, con nuoi, con trong hon nhan, con ngoai hon nhan duQ'c cha, m~ cftp duang nhu nhau. Cha, m~ cftp duang cho con chua thanh men thi cftp duang cho d~n khi con thanh nien va co kha nang lao dQng. N~u cha, m~ cftp duang cho con da thanh nien bi tan t~t, khong co kha nang lao dQng thi cftp duang d~n khi con co kha nang lao dQng ho~c con co tai san de tv nuoi minh.

- Con da thanh nien khong s6ng chung v6i cha m~ co nghla V\l cftp duang cho cha m~ khi cha, m~ khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de tv nuoi minh. Phap lu~t quy dinh cac con binh dfuIg v6i nhau trong vi~c cham soc, nuoi duang cha, m~. Vi v~y, n~u gia dinh co nhieu con thi cac con cling phai cimg nhau cftp duang cho cha, m~ va phai cftp duang cho d~n khi cha, m~ co kha nang lao dQng ho~c co tai san de tv nuoi minh.

3.4. Quy~n ilzc(J'c thira ki tai san giua cha mf va con - ve quyen thira k~ theo phap lu~t thi cha m~ va con thuQc hang thira k~ thu

nhftt khi mQt ben ch~t.

- Con de va con nuoi deu co quyen duQ'c thira k~ tai san khi cha m~ ch~t. Cha

m~ de va cha m~ nuoi deu co quyen thira k~ tai san khi con ch~t.

4. Quan h~ gifra cae thanh vien khac trong gia dinh

4.1. Quan h? giua anh, chi, em rupt

- Trong truemg hgp khong con cha m~ ho~c cha m~ khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de cftp duang cho con thi anh, chi da thanh nien khong s6ng chung v6i em co nghla V\l cftp duang cho em chua thanh nien khong co tai san de tv nuoi minh ho~c em da thanh nien khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de tv nuoi minh.

- Em da thanh nien khong s6ng chung v6i anh, chi co nghla V\l cftp duang cho anh, chi khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de tv nuoi minh (Dieu 58 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000).

- Anh, chi, em ruQt co the la nguai giam hQ cua nhau.

+ Anh, chi ruQt cua nguai chua thanh nien la nguai giam hQ duang nhien cua nguai chua thanh nien do. Anh, chi cua nguai chua thanh nien co the thoa thu~ cit mQt nguai trong s6 hQ co du dieu ki~n lam nguai giam hQ cho nguai chua thanh nien. N~u anh, chi khong thoa thu~ duQ'c thi nguai anh ca ho~c chi ca cua nguai chua thanh nien co du dieu ki~n lam nguai giam hQ, n~u anh ca ho~c chi ca khong du dieu ki~n lam nguai giam hQ thi nguai ti~p theo da thanh nien co du dieu ki~n

199

phai la nguai giam hQ. Khi giam hQ cho em chua thanh nien, nSu c§n quySt dinh cac vAn d~ lien quan dSn nhan than ho~c tai san cua em chua thanh nien thi anh, chi la nguai giam hQ phai ban bC;lC, tham khao y kiSn cua nhihlg ngum than thich. NSu em da ill du chin tu6i trO' len thi khi quySt djnh cac vAn d~ do phai co sg tham khao y kiSn cua em.

+ Anh, chi, em ruQt cua nguai bi b~nh tam th§n ho~c m~c cac b~nh khac rna khong the nh~ thuc, lam chu dugc hanh vi cua minh co the la ngum giam hQ cua nguai do nSu nguai do khong co nguai giam hQ duang nhien nhu vg, ch6ng, cha, m~, con.

4.2. Quan h? giua ong ba va chau

- Cng ba nQi, ong ba ngoC;li co nghia V\l va quySn trong nom, cham soc, giao d\lc chau, s6ng mfiu m\lc va neu guang t6t cho chau. NSu chau chua thanh nien, ho~c chau da thanh nien mAt nang l\lC hanh vi dan S\l, ho~c bi tan t~t, khong co kha nang lao dQng va khong co tai san de t\f nuoi minh rna khong con cha m~, anh chi em de nuoi duang thi ong ba nQi, ong ba ngoC;li co nghia V\l nuoi duang chau (DiSu 47 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Cac chau co nghia V\l kinh trQng, cham soc, ph\lllg du5ng ong ba nQi, ong ba

ngoC;li (Di~u 47 khoan 2 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Khi ong ba nQi, ong ba ngoC;li khong cimg s6ng chung v6i chau thi co nghia V\l cAp duang cho chau chua thanh nien, chau da thanh nien khong co kha nang lao dQng, khong co tai san de t\f nuoi minh va khong co cha, m~ va anh, chi, em de c~p duang. Cac chau nQi, chau ngoC;li da thanh nien khong s6ng chung v6i ong ba co nghla V\l cAp duang cho ong ba trong truang hgp ong ba khong co kha nang lao dQng, khong co tai san de t\f nuoi minh va khong co con ho~c anh, chi, em de c~p duang (DiSu 59 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Cng, ba nQi, ong, ba ngoC;li co the lam nguai giam hQ cho chau khi chau c§n dugc giam hQ rna chau khong con cha, m~ ho~c anh, chi, em ho~c tuy con nhung nhihlg nguai nay khong du diSu ki~n de lam nguai giam hQ. Cac chau nQi, chau ngoC;li cling co the lam ngum giam hQ cho ong, ba nSu ong, ba khong co con ho~c anh, chi, em de giam hQ.

4.3. Quan h? giua cae thanh vien trong gia ilinh

Cac thanh vien s6ng chung mQt nha v6i nhau co nghia V\l quan tam, cham soc, giup dO' Ifill nhau, cimg nhau cham 10 dai s6ng chung Clla gia dinh, dong gop cong suc, ti~n va tai san khac de duy tri dm s6ng chung phil hgp v6i thu nh~p va kha nang thgc tS cua m6i nguai. MQi thanh vien trong gia dinh dSu co quySn dugc huang sg cham soc, giup dO' ill cac thanh vien khac.

200

V. NU(n CON NUOI

1. Y nghia va m\le dieh eua vi~e nuoi eon nuoi

Nuoi con nuoi la vi~c mQt nguai nh~ nuoi dUOng mQt dua tre (trir truOng hgp d~c bi~t co the nguai duQ'c nh~ lam con nuoi la nguai dii thanh nien) khong do hQ sinh ra nh~m xac l~p quan h~ cha, m~ va con giua nguai nh~ nuoi con nuoi va nguai duQ'c nh~ lam con nuoi; bilO dam cho nguai duQ'c nh~ lam con nuoi duQ'c trong nom, nuoi dUOng, cham soc, giao d\lc phil hgp v6i d~o duc xii hQi. Dang thai, trong truOng hgp d~c bi~t, vi~c nuoi con nuoi cling nhk bao dam cho nguai gia yeu co dan duQ'c quan tam, cham soc, nuoi duOng.

2. Di~u ki~n d~ mqt nguOi eo th~ duVe nh~n lam eon nuoi - Nguai ill muai lam tu6i tra xu6ng co the duQ'C nguai khac nh~ lam con nuoi. Trong truOng hgp d~c bi~t nguai duQ'c nh~ lam con nuoi co the tren muai lam tu6i neu nguai do la thuang binh, nguai tan t~t, nguai mat nang h,rc hanh vi dan sg ho~c lam con nuoi cua ngum gia yeu co dan (Di@u 68 khoan 1 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000).

- Nguai duQ'c nh~ lam con nuoi phai la nguai hi~n t~i khong la con nuoi cua mQt nguai mlo khac. Bai vi Lu~t Ron nhan va gia dinh quy dinh mQt nguai chi co th8 co mQt nguai la cha nuoi ho~c mQt nguai Ia m~ nuoi ho~c hai nguai la cha va m~ nuoi neu hai ngum nay la VQ' chang cua nhau (Di@u 68 khoan 2 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000).

3. Di~u ki~n d8i vOi nguOi nh~n nuoi eon nuoi (lam eha, m~ nuoi)

Theo quy dinh t~i Di@u 69 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000 thi mQt nguai

co the duQ'C nh~ nuoi con nuoi khi co du cac di@u ki~n sau:

+ Co nang 19c hanh vi dan sg dfty duo Theo quy dinh cua BQ Lu~t Dan sg thi nguai co nang 19c hanh vi dan sg dfty du la nguai thanh nien va khong bi Toa an tuyen b6 mat nang 19c hanh vi dan sg ho~c h~ che nang 19c hanh vi dan sg (Di@u 19, Di@u 22 va Di@u 23 BQ Lu~t Dan sg nam 2005). + Ran con nuoi ill hai muO'i tu6i tra len. + Co tu cach d~o duc t6t. Day la yeu t6 cftn thiet de bao dam cho ngum con nuoi duQ'c s6ng trong moi truOng gia dinh lanh m~, bao dam de cha, m~ nuoi la tam guang sang cho con nuoi hQc t~p, bao dam cho sg hinh thanh va phat trien t6t v@ nhan cach cho nguai con nuoi, bao dam cho vi~c nuoi con nuoi d~t duQ'c m\lc dich va phil hgp v6i y nghi'a cua vi~c nuoi con nuoi.

+ Co di@u ki~n thgc te bao dam vi~c trong nom, cham soc, nuoi dUOng, giao d\lc con nuoi. Cac di@u ki~n thgc te do la co suc khoe t6t, co thai gian de quan tam, cham soc, giao d\lc con nuoi, co kha nang v@ kinh te...

201

+ Kh6ng phai la ngum bi h~n chS mQt s6 quyen cua cha, my d6i v6i con chua thanh nien ho~c bi kSt an rna chua dugc xoa an tich ve mQt trong cac tQi c6 y xam ph~m tinh m~g, suc khoe, nhan phfun, danh d\l' cua nguai khac; ngugc dai ho~c hanh h~ 6ng, ba, cha, my, vg, ch6ng, con, chau, nguai co c6ng nu6i dUOng minh; d\l d6, ep bUQc ho~c chua chAp nguai chua thanh nien ph~ phap; mua ban, danh trao, chiSm do~t tre em; cac tQi xam ph~ tinh d\lc d6i vm tre em; co hanh vi xui gi\lc, ep bUQc con lam nhUng vi~c trai phap lu~t, trai d~o duc xa hQi.

4. Dang kY vi~c nuoi con nuoi t,i coo quan Nha mrac co thim quy~n - Thfun quyen dang kY nu6i con nu6i: Vi~c nu6i con nu6i phai dugc dang kY t~i Uy ban nhan dan cAp xa (trir truang hgp nguai nh~ nu6i con nu6i ho~c ngum dugc nh~ lam con nu6i la ngum nu6c ngoai thi thfun quyen dang kY vi~c nu6i con nu6i la Uy ban nhan dan cAp tinh).

~~~kY~~~~~~~~~~~~ dinh s6 158/2005/ND-CP ngay 27 thang12 nam 2005 cua Chinh phu ve dang kY va quan ly hQ tich.

- Ynghla cua vi~c dang kY nu6i con nu6i: QuySt dinh c6ng nh~ nu6i con nu6i la cO' s6 phap ly d@ khfulg diM rAng giiia nguai nh~ nu6i con nu6i va nguai dugc nh~ lam con nu6i da phat sinh quan h~ phap lu~t giiia cha my va con. Vi v~y, k@ ill ngay cac ben nh~ QuySt diM c6ng nh~ nu6i con nu6i, giiia cha my nu6i va con nu6i phat sinh cac quyen va nghla Y\l cua cha, my va con theo quy dinh cua Lu~t H6n nhan va gia dinh nam 2000. NSu cha, my nu6i mu6n nguai con nu6i dugc mang hQ cua minh thi co th@ yeu c~u uy ban nhan dan cAp tinh quySt diM vi~c thay d6i hQ, ten cua con nu6i.

5. Chdm dU1: vi~c nuoi con nuoi

- Vi~c nu6i con nu6i cham dm khi nao? Theo quy diM t~i Dieu 76 Lu~t h6n nhan va gia dinh nam 2000 vi~c nu6i con nu6i co th@ dugc cham dm trong cac truang hgp sau:

+ Cha, my nu6i va con nu6i da thanh nien t\l' nguy~n cham dm quan h~ nu6i

con nu6i.

+ Con nu6i bi kSt an v~ mQt trong cac tQi xam ph~ tinh m~g, suc khoe, nhan phfun, danh d\l' cua cha, my nu6i, ngugc dai, hanh h~ cha, my nu6i ho~c co hanh vi pha tan tai san cua cha, my nu6i.

+ Cha, my nu6i da co cac hanh vi nhu: Ngugc dai, hanh h~ 6ng, ba, cha, my, vg, ch6ng, con, ngum co c6ng nu6i minh; d\l d6, ep bUQc ho~c chua chAp nguai chua thanh nien ph~ phap; mua ban, danh trao, chiSm do~t tre em; cac tQi xam ph~ tinh d\lc d6i v6i tre em; co hanh vi xui gi\lc, ep bUQc con lam nhUng vi~c trai v&i d~o duc xa hQi; bi h~ chS mQt s6 quyen cua cha, my d6i v6i con chua thanh

202

nien..., ho~c cha, m~ nuoi dli 19i d\lng vi~c nuoi con nuoi d8 boc lQt suc lao dQng, xfun ph~ tinh d\lc, mua ban tre em ho~c vi m\lc dich trl,lc 19i khac.

- CO' quan nao co quySn quy€t djnh ch~m dill vi~c nuoi con nuoi va ai co

quySn yeu cAu chb dill nuoi con nuoi?

+ chb dill vi~c nuoi con nuoi do Toa an nhan dan quy€t djnh d\Ia tren cac

can cu chb dill vi~c nuoi con nuoi.

+ NhUng nguai co quySn yeu cAu ch~m dill vi~c nuoi con nuoi la: * Con nuoi dli thanh nien; cha de, m~ de, ngum giam hQ cua ngum con nuoi;

cha, m~ nuoi;

* Uj ban Dan s6 - Gia dinh va Tre em; * HQi lien hi~p ph\l nu. - H~u qua phap ly cua vi~c chb dill nuoi con nuoi:

+ QuySn va nghla V\l giua cha, m~ nuoi va con nuoi ch~m dill. N€u con nuoi la nguai chua thanh nien, nguai dli thanh nien bi tan t~t, nguai m~t nang l\Ic hanh vi dan S\I, nguai khong co kha nang lao dQng va khong co tai san d8 tl,l' nuoi minh thi Toa an quy€t djnh giao nguai do cho cha, m~ de ho~c ca nhan, t& chuc trong nom, nuoi dUOng (DiSu 78 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

+ N€u con nuoi co tai san rieng thi dugc nh~ l~i tai san do; con nuoi dugc trich mQt phAn tai san ill kh6i tai san chung cua gia dinh cha, m~ nuoi n€u dli co cong suc dong gop vao kh6i tai san chung do theo thoa thu~n ho~c theo quy€t djnh Clla Toa an (DiSu 78 khoan 2 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

+ Nguai con nuoi ho~c cha, m~ de co th8 yeu cAu cO' quan Nha nuac co tham quySn quy€t djnh cho nguai con nuoi dugc l~y l~i hQ, ten rna cha, m~ de dli d~t n€u truac day dli thay d&i hQ, ten theo cha, m~ nuoi (DiSu 78 khoan 3 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

VI. LYHON 1. Binh nghia Iy hon va din ell' Iy hon

1.1. Ly hon IiI gi?

Ly hon la chb dill quan h~ hon nhan do Toa an cong nh~ ho~c quy€t dinh theo yeu cAu Clla vg ho~c Clla ch6ng ho~c ca hai vg ch6ng (DiSu 8 khoan 8 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

Phap lu~t cong nh~ quySn tl,l' do ly hon Clla vg ch6ng. Khong ai co quySn bAt bUQc vg ch6ng phai ly hon va cilng khong ai co quySn cb vg ch6ng ly hon. Tuy v~y, quySn yeu cAu ly hon Clla vg, ch6ng phai dugc d~t du6'i S\I ki8m soat ch~t che Clla Nha nuac va phap lu~t. Thong qua ho~t dQng xet xu, Toa an nhan danh Nha

203

nuae co thS eh~p oo~ dan ly hon ella vg, eh6ng ho~e bae dan ly hon ella hQ. Bfulg bi~n phap do, co thS h~ ehe ho~e ngan eh~ OOUng hi~n tugng vg, eh6ng 1~ d\lng quySn 1\1 do ly hon gay h~u qua x~u eho gia diOO va xii hQi.

1.2. Can ell'ly hon

Can eu ly hon la OOUng tinh tiet ho~e diSu ki~n do phap lu~t qui djnh dS khi co

tiOO tiet ho~e diSu ki~n do thi Toa an eho phep vg eh6ng ly hon.

Lu~t Hon OOan va gia dinh qui djnh cae can eu ly hon. Do la:

- TiOO tr~g trfun trQng, dai s6ng chung khong thS keo dID, m\le dieh ella hon

OOan khong d~t duge.

DS co co sa oo~ djnh tiOO tr~g trfun trQng, dCri s6ng chung khong thS keo dai, m\le dieh ella hon OOan khong d~t duge phai dva vao biSu hi~n trong quan h~ vg eh6ng. Thong qua cae hanh vi eu xu ella vg eh6ng co thS oo~ djnh rfulg giua vg eh6ng dii co OOUng mau thuful trAm trQng, rna OOUng mau thuful do khong thS hoa giai duge. Ho~e giua vg eh6ng dii co OOUng r~ nUt, sUt me den n6i khong thS han gful duge. Vi~e duy tri quan h~ vg eh6ng khong thS xay d\l'llg duge gia dinh no b, biOO dfulg, tien bQ, h~ phue.

Theo huang dful t~i Nghi quyet s6 02/2000/NQ-HDTP ngay 23 ngay 12 nam

2000 ella HQi d6ng thfun phan Toa an OOan dan t6i eao thi:

+ Duge eoi la tiOO tr~g ella vg eh6ng trfun trQng khi: Vg eh6ng khong thuang yeu, quy trQng, cham soc, giup dO' OOau OOu nguai nao chi biet b6n ph~ ella nguai do, b6 m~e nguai vg ho~e nguai eh6ng mu6n s6ng ra sao thi s6ng, dii duge ba con than thieh ella hQ ho~e co quan, t6 ehue OO~e OOa, hoa giai OOiSu IAn; vg ho~e eh6ng luon co hanh vi nguge diii, hanh h~ OOau, OOu thuang xuyen danh d~p, ho~e co hanh vi khae xue ph~ den danh dv, OOan phfun va uy tin ella OOau, dii duge ba con than thich ella hQ ho~e co quan, t6 ehue, doan thS OO~e OOa, hoa giai OOiSu IAn; vg eh6ng khong chung thuy vai OOau OOu co quan h~ ngo~i tinh, dii duge nguai vg ho~e nguai eh6ng ho~e ba con than thich ella hQ ho~e co quan, t6 ehue OO~e OOa, khuyen bao OOung vful tiep 1\le co quan h~ ngo~i tinh.

+ Co sa dS OO~n djnh dai s6ng chung ella vg eh6ng khong thS keo dai la can eu vao tinh tr~g hi~n t~i ella vg eh6ng dii den mue trfun trQng va dii duge OO~e OOa hoa giai OOiSu IAn rna vful tiep 1\le co quan h~ ngo~i tinh ho~e vful tiep 1\le s6ng ly than, b6 m~e OOau ho~e vful tiep 1\le co hanh vi nguge diii hanh h~, xue ph~ OOau.

+ M\le dich hon OOan khong d~t duge la khong co tinh nghla vg eh6ng; khong binh dfulg vS nghla V\l va quySn giua vg, eh6ng; khong ton trQng danh dV, OOan phfun, uy tin ella vg, eh6ng; khong ton trQng quySn 1\1 do tin nguang, ton giao ella vg eh6ng; khong giup dO', t~o diSu ki~n eho OOau phat triSn mQi m~t.

- Vg (eh6ng) bi Toa an tuyen b6 m~t tich.

204

DiSu 89 khoan 2 Lu~t hon OOan va gia dinh nam 2000 quy dinh: Khi vg ho~c ch6ng cua nguai bi Toa an tuyen b6 mdt tich xin ly hon thi Toa an giai quy€t cho ly hon.

Giai quy€t ly hon khi mQt ben mAt tich co the xay ra hai tiOO hu6ng sau: + Thu OOdt, nguai vg ho~c nguai ch6ng yeu cAu Toa an tuyen b6 ch6ng ho~c vg hQ mdt tich va d6ng thai yeu cAu ly hon. Trong wang hgp nay, n€u co du can cu de tuyen b6 nguai ch6ng ho~c vg mdt tich thea quy dinh cua BQ lu~t Dan sv, thi Toa an tuyen b6 ngum do mdt tich va giai quy€t cho hQ dugc ly hon. N€u chua du can cu tuyen b6 mdt tich thi Toa an bac yeu cAu tuyen b6 nguai ch6ng ho~c vg mdt tich va cling bac yeu cAu ly hon cua nguai kia.

+ Thu hai, Toa an dii tuyen b6 vg ho~c ch6ng mdt tich, sau khi ban an cua Toa an tuyen b6 nguai vg ho~c ch6ng mdt tich co hi~u Ivc phap lu~t thi ngum ch6ng ho~c vg cua nguai do mai co yeu cAu ly hon, thi Toa an giai quy€t cho ly hon. 2. Ai co quy~n yeu cAu ly hon va ai co quy~n giai quyit ly hon

2.1. Quy~n yeu cnu ly hon chi thupc v~ V!J', chang

QuySn yeu cAu ly hon la quySn OOan than cua vg ch6ng rna khong the chuyen giao cho nguai khac. Vi v~y, chi co vg va ch6ng co quySn yeu cAu ly hon, ngoai ra khong ai co quySn do.

2.2. Quy~n giai quyit ly hon thuQc v~ Toa an nhan dan Khi vg ch6ng mu6n ly hon thi phai co don gui Toa an OOan dan. N€u chi mQt ben vg ho~c ch6ng co don yeu cAu ly hon thi gQi la ly hon do mQt ben yeu cAu. N€u ca hai vg ch6ng cimg co don yeu cAu ly hon thi gQi la thu~ tinh ly hon. Toa an th\l ly Y\l ki~n va ti€n hanh cac thu tl,lc t6 tl,lng de giai quy€t Y\l ki~n. Toa an ti€n hanh ldy lai khai cua vg ch6ng de xac diOO thvc chdt m6i quan h~ vg ch6ng va tam tu, nguy~n vQng cua m6i ben. Toa an ti€n hanh hoa giai doan tl,l OOfun m\lc dich de vg, ch6ng ill b6 YdiOO ly hon va ti€p tl,lc chung s6ng vai OOau. Sau khi Toa an hoa giai rna vg ch6ng v§n mu6n ly hon thi Toa an ti€n hanh xet xu. Toa an co the chdp nh~ thdy co du can cu ly hon thea quy dinh cua phap lu~t. Trong yeu cAu ly hon n€u tl,lc thi Toa an co the wang hgp xac diOO rfulg quan h~ vg ch6ng v§n co the ti€p bac yeu cAu ly hon cua vg ch6ng.

3. HQ,u qua ciia ly hon dBi v6'i quan hf giua v{J' va chang va quan hf giua

chamf va con

3.1. Quan h~ gifta vg va chAng Khi Toa an giai quy€t cho ly hon thi cac quySn va nghia V\l vS OOan than va vS

tai san giii'a vg ch6ng chk dill. Tai san cua vg ch6ng dugc giai quy€t OOu sau:

205

+ D6i v6i Uti san rieng cua m6i ben: Khi vg chang ly hon, Uti san rieng cua ben mio v§n thuQc quy~n sa hfru cua ben do. Nguai co tai san rieng phai chUng minh titi san do thuQc quy~n sa hfru rieng cua hQ tren co sa cac quy dinh v~ titi san rieng t~i Di~u 32 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000. N~u khong du can cu d~ chUng minh tai san rieng thi tai san do la tai san chung cua vg chang. D6i v6i nhfrng tai san la tai san rieng cua vg ho~c chang nhung vg ho~c chang da nh~p vao kh6i tai san chung thi khi vg chang ly hon tai san do v§n dugc xac dinh thuQc kh6i tai san chung cua vg chang.

+ D6i v6i tai san chung cua vg chang: Vi~c chia tai san chung cua vg chang khi ly hon do cac ben thoa thu~, n~u khong thoa thu~ dugc thi yeu cAu Toa an giai quy~t. V~ nguyen t~c, tai san chung dugc chia doi nhung co xem xet d~n tiOO tr~g tai san, hoan canh cua m6i ben va cong suc dong gop cua hQ vao vi~c t~o l~p, duy tri va phat tri~n kh6i tai san. Lao dQng trong gia dinh dugc coi la lao dQng co thu nh~p. Khi chia tai san chung cua vg chang, phai bao v~ quy~n va 19j feh hgp phap cua vg va con chua thanh nien, ho~c con da thanh nien bi tan t~t ho~c bi m~t nang l\Ic hanh vi dan S\I khong co kha nang lao dQng va khong co tai san d~ tg nuoi minh, d~ bao dam cho hQ dugc 6n dinh cUQc s6ng. Khi chia tai san chung cua vg chang phai bao v~ 19j fch chinh dang cua cac ben trong san xu~t, kinh doanh va ngh~ nghi~p. Tai san chung la tu li~u san xu~t, cong c\llao dQng ph\lc V\l cho ho~t dQng ngh~ nghi~p cua ben nao thi chia cho ben do, t~o di~u ki~n thu~ 19i cho m6i ben trong vi~c ti~p !\Ic cong tac, lao dQng san xuftt. Tai san chung cua vg chang dugc chia bfulg hi~n v~t ho~c thea gia trio Chia tai san khong th~ lam m~t gia tri sir d\lllg Clla tai san do. Nguai dugc nh~ tai san co gia tri 160 han so v6i gia tri phdn tai san hQ dugc chia thi hQ phai tra cho ben kia phdn gia tri chenh l~ch do.

Trong truang hgp vg chang s6ng chung v6i gia dinh (ben vg ho~c ben chang) rna tai san chung cua vg chang khong th~ xac dinh dugc thi khi vg chang ly hon, nguffi vg ho~c nguai chang dugc chia mQt phdn trong kh6i tai san chung cua gia dinh can cu vao cong suc dong gop cua hQ vao vi~c t~o l~p, duy tri phat tri~n kh6i tai san chung cling nhu dai s6ng chung cua gia dinh. Vi~c chia mQt phdn trong kh6i tai san chung do vg chang thoa thu~ v6i gia dinh, n~u khong thoa thu~ dugc thi yeu cAu Toa an giai quy~t (Di~u 96 khoan 1 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000). Trong truang hgp vg chang s6ng chung v6i gia dinh nhung tai san cua vg chang trong kh6i tai san chung cua gia dinh v§n co th~ xac dinh dugc thea phdn thi khi vg chang ly hon co th~ trfeh phdn tai san cua vg chang tit kh6i tai san chung cua gia dinh d~ chia (Di~u 96 khoan 2 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000).

Ben c~ vi~c quy dinh cac nguyen t~c cua vi~c chia tai san cua vg chang khi ly hon, Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 con quy dinh ra v~ vi~c chia tai san chung cua vg chang la quy~n sir d\lllg d~t, la nha a va vi~c bao v~ quy~n 19i cho

206

la:

rnQt ben vq ho~c ch6ng khi ly hon trong wOng hqp nha athuQC sa hfru rieng cua ben kia. C\l th€

- Chia quyJn sir d¥ng ddt

Quy~n sir d\lllg dftt rieng cua ben nao thi khi ly hon v§n thuQc v~ ben fty.

Quy~n sir d\lllg dftt chung cua vq ch6ng, khi ly hon duqc chia nhu sau:

+ D6i v6i dftt nong nghi~p tr6ng cay hang nam, nuoi tr6ng thuy san; neu ca hai vq ch6ng d~u co nhu c~u va co di~u ki~n trgc tiSp sir d\mg thi duqc chia thea S\l thoa thu~ cua vq ch6ng, nSu vq ch6ng khong thoa thu~ duqc thi yeu c~u Toa an giai quySt, Toa an din cu vao cac nguyen t~c chia tai san chung t~i Di~u 95 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 d€ chiao NSu chi rnQt ben co nhu c~u va di~u ki~n trgc tiSp sir d\lng dftt thi ben do duqc tiSp 1\lc sir d\lllg va phai thanh toan cho ben kia phk gia tri quy~n sir d\lllg dftt rna hQ duqc huang (Di~u 97 khoan 2 rn\lc a Lu~t Hon nhan va gia dinh narn 2000).

+ TruOng hqp vg ch6ng co quy~n sir d\lllg dftt nong nghi~p tr6ng cay hang narn, nuoi tr6ng thuy san chung v6i hQ gia dinh thi khi ly hon phk quy~n sir d\lllg dftt cua vq ch6ng se dugc tach ra d€ chia va ding can cu vao nhu c~u va di~u ki~n trvc tiSp sir d\lng dftt cua cac ben. Ben khong co nhu c~u va di~u ki~n trgc tiSp sir d\lng dftt se duqc thanh toan phk gia tri quy~n sir d\lllg dftt rna hQ dugc huang.

- Chia nhiJ athu(Jc sa him chung cua V(J ch6ng Nha athuQc sa hfru chung cua vq ch6ng thi khi vq ch6ng ly hon ap d\lng cac nguyen t~c cua vi~c chia tai san chung cua vq ch6ng d€ chiao NSu di~n tich nha qua nh6 ho~c vi d~c di€rn nao do rna nha khong th€ chia cho ca hai ben sir d\lllg thi rnQt ben trgc tiSp sir d\lllg, ben khong trgc tiep sir d\lllg se duqc thanh toan phk gia tri rna hQ duqc huang can cu vao gia giao dich th\lc tS t~i dia phuong vao thai di€rn Toa an xet xir (Di~u 98 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000 va Nghi quyet s6 02/NQ-HDTP ngay 23 ngay 12 nam 2000 cua HQi d6ng thfun phan Toa an nhan dan t6i cao).

- NhiJ athu(Jc sa him rieng cua m(Jt ben Khi vg ch6ng ly hon, nSu nha athuQC sa hfru rieng cua rnQt ben rna da duqc dua vao sir d\lng chung thi v~ nguyen t~c, nha do v§n thuQc sa hfru rieng cua chu sa hfru nha nen khong chiao Tuy nhien, nSu ben kia da co cong suc bao dUOng, nang cftp, cai t~o, sira chua nha thi se duqc ben chu sa hfru nha thanh toan rnQt phk gia tri nha tuong xUng v6i cong suc dong gop cua hQ (Di~u 99 Lu~t hon nhan va gia dinh nam 2000).

- Vi¢c thanh toan ngh'la V¥ chung vJ tiJi scm cua V(J ch6ng

Vi~c thanh toan nghia V\l chung v~ tai san cua vg ch6ng (nhfrng khoan nq chung, nghia V\l b6i thuOng thi~t h~i chung...) se do vq ch6ng thoa thu~. NSu vg

207

ch6ng khong th~ 1\I thoa thu~ thi yeu cAu Toa an giai quyet. Toa an co th~ quyet dinh trich ill kh6i tai san chung cua vg ch6ng d~ thanh toan nghia V\l chung v6 tai san cua vg ch6ng, sau do phftn tai san con l~i se chia cho vg ch6ng. Ro~c Toa an co th~ xac diM phftn nghia V\l chung cua vg ch6ng, sau do chia cho rn6i ben phai co nghia V\l thanh toan rnQt phftn C\l th~ trong s6 nghia V\l chung do. Nhu v~y, thea quyet diM cua Toa an, s6 ti6n rna rn6i ben phai tra ng sau khi ly hon dugc coi la khoan ng rieng va rn6i ben co nghia V\l phai tra khoan ng do.

+ Nghia V\l c~p du5ng giua vg va ch6ng khi ly hon.

Di6u 60 Lu~t Ron nhan va gia dinh nam 2000 quy diM: Khi ly hon, neu ben kho khan, tUng thieu co yeu cAu c~p dU5ng rna co ly do chinh dang thi ben kia co nghia V\l c~p dU5ng thea kha nang cua rninh. Nhu v~y, nghia V\l c~p dU5ng giua vg va ch6ng khi ly hon phai th6a man hai di6u ki~n sau:

- MQt ben kho khan, tUng thieu, co yeu cAu dugc c~p dU5ng va co ly do chinh

dang.

Ben tUng thieu yeu cAu dugc c~p dU5ng phai la truOng hgp do 6rn dau, gia yeu, khong co kha nang lao dQng va cling khong co tai san d~ sinh s6ng. D6i v6'i nhUng nguO'i co kho khan, tUng thieu vi lum bieng khong chiu lao dQng khi con co kha nang lao dQng ho~c do nghi~n ng~p, cO' b~c, hoang phi thi khong dugc c~p dU5ng.

- Ben kia co kha nang d~ c~p dU5ng.

NguO'i co kha nang thgc te d~ c~p du5ng "la nguO'i co thu nh~p thuOng xuyen ho~c tuy khong co thu nh~p thuOng xuyen nhung con tai san sau khi dii tm di chi phi thong thuOng cftn thiet cho cUQc s6ng cua nguai do" (Di6u 16 khoan 1 Nghi dinh s6 70/2001/ND-CP). Neu nguai phai c~p dU5ng co kho khan ho~c neu phai c~p dU5ng se de dQa den dO'i s6ng cua chinh hQ thi khong coi la hQ co kha nang d~ c~p dU5ng va khi do thi hQ khong phai thgc hi~n nghia V\l c~p dU5ng.

V6 rnuc c~p dU5ng, phap lu~t khong quy diM rnQt rnuc c~p dU5ng chung rna cho phep vg ch6ng 1\I th6a thu~ va Toa an nhan dan cong nh~ sg th6a thu~ do. Trong truOng hgp vg ch6ng khong th~ 1\I th6a thu~ va co yeu cAu thi Toa an se quyet diM. Khi quyet dinh rnuc c~p dU5ng, Toa an phai xern xet kha nang cua ngum phai c~p dU5ng va nhu cAu thiet yeu cua nguai dugc c~p dU5ng d~ quyet dinh rnuc c~p dU5ng cho phil hgp. Nhu cAu thiet yeu cua nguai dugc c~p dU5ng dugc xac diM can cu vao rnuc sinh ho~t trung binh t~i dia phuong nai nguai dugc c~p dU5ng cu trU, bao g6rn cac chi phi cftn thiet v6 an, CJ, rn~c, hQc haM, kham chua b~nh va cac chi phi cftn thiet khac d~ bao dam cUQc s6ng cua nguai do (Di6u 16 khoan 2 Nghi dinh s6 70/2001/ND-CP).

208

ve thai h~ cfip du5ng, phap lu?t khong quy djnh thai h~ cfip du5ng khi vg thoa thu?n ho~c Toa an quy€t ch6ng ly hon ma tuy timg truang hgp, cac ben co th€ dinh. Phap lu?t quy djnh nghia V\l cfip du5ng dugc chb dm trong cac truang hgp sau: Ben dugc cfip dU5ng k€t hon v6'i nguai khac, ben dugc cfip dU5ng co thu nh?P ho~c co tai san d€ t\l nuoi minh, ben dugc cfip du5ng ho~c ben phai cfip dU5ng ch€1. Toa an nhan dan co th~ ra quy€t dinh t~ ngirng ho~c chb dm nghia V\l cfip dU5ng khi co yeu cdu.

cfip dU5ng giua vg va ch6ng khi ly hon thong thuang dugc thgc hi~n theo hang thang ho~c theo thai V\l. Trang truang hgp C\l th~, n€u cac ben thoa thu?n dugc thi co th~ thgc hi~n nghia V\l cfip dU5ng mQt ldn.

3.2. Quan h~ gifra cha m~ va con Quyen va nghia V\l giua cha m~ va con van t6n t~i du cha m~ ly hon. Nghia V\l va quyen cua cha m~ va con sau khi cha m~ ly hon dugc quy dinh t~i cac Dieu 92, Dieu 93, Dieu 94 Lu?t Hon nhan va gia dinh nam 2000.

Khi ly hon, vg ch6ng van phai thgc hi~n nghia V\l trong nom, cham soc, giao d\lc, nuoi dU5ng con chua thanh nien ho~c con da: thanh nien bi tan t?t, bi mfit nang t\l nuoi 19c hanh vi dan sg, khong co kha nang lao dQng va khong co Uli san d€ minh. Vg ch6ng thoa thu?n ve nguai trgc ti€p nuoi con. N€u vg ch6ng khong t\l thoa thu?n dugc thi yeu cdu Toa an giai quy€1. Vi~c giao con cho mQt ben trgc ti€p nuoi phai can cu vao quyen 19i ve mQi m~t cua con, n€u con tir du chin tu6i tra len thi phai xem xet nguy~n vQng cua con. ve nguyen tAc, con du6'i ba tu6i dugc giao cho m~ trgc ti€p nuoi n€u cac ben khong co thoa thu?n khac. Nguai khong trgc ti€p nuoi con co nghia V\l cfip dU5ng nuoi con va co quyen dugc tham nom con, nhung n€u hQ l~m d\lllg quyen tham nom con d€ can tra ho~c gay anh huang xfiu d€n vi~c trong nom, cham soc, giao d\lc, nuoi dU5ng con thi nguai trgc ti€p nuoi con co quyen yeu cdu Toa an h~ ch€ quyen tham nom con cua hQ.

Trang truang hgp cdn thi€t,

theo yeu cdu cua cac ben va vi 19i ich cua con, Toa an co th€ quy€t dinh thay d6i nguai trgc ti€p nuoi con. Vi~c thay d6i nguai trgc ti€p nuoi con dugc thgc hi~n trong truang hgp nguai dang trgc ti€p nuoi con khong bao dam dugc quyen 19i ve mQi m~t cua con. Thay d6i nguai trgc ti€p nuoi con cling phai xem xet d€n nguy~n vQng cua con n€u con tir du chin tu6i tra len.

vJ muc cdp duffng nu6i con: Theo huang dan cua Nghi quy€t s6 02/2000/NQ HDTP ngay 23 ngay 12 nam 2000 cua HQi d6ng Thfun phan Toa an nhan dan t6i cao thi "tien cfip dU5ng nuoi con bao g6m nhUng chi phi t6i thi~u cho vi~c nuoi dU5ng va hQc hanh cua con". Nhu V?y, khi cac ben thoa thu?n muc cfip dU5ng nuoi con sau khi ly hon phai dga tren nhUng chi phi thgc t€ va cdn thi€t d~ dam bao cho con dugc nuoi dU5ng, hQc hanh t61. Khi quy€t dinh muc cfip dU5ng, Toa an phai tuy vao timg truang hgp C\l th~, phai can cu vao kha nang cua ben phai cfip dU5ng

209

va ben trgc ti€p nuoi con ma quy€t djnh muc cdp duang nuoi con cho hQ'P ly (M\lc 11 diSm b Nghi quy€t s6 02/2000/NQ-HDTP ngay 23 thang 12 nam 2000).

vJ phuang thue edp duffng nu6i con: Phap lu?t cho phep cac ben tg thoa thu?fi v@ phuong thue cdp duang eho con. Co thS cdp duang djnh ky hang thang, hang quy, mra nam, hang nam ho~e edp duang mQt lful. N€u vi~c cdp duang nuoi con mQt lful v~ dam bao quy@n Igi eua con thi cae ben v~ co thS thoa thu?fi phuong thue cdp duang nay. Khi cful thi€t vi Igi ich eua con, co thS thay d6i muc edp duang va phuong thue edp duang nuoi con. Vi~c thay d6i muc cdp duang va phuong thue cdp duang do cac ben thoa thu?fi, n€u khong thoa thu?fi duge thi co quy@n yeu cAu Toa an giai quy€t.

Nhu V?y, phap lu?t quan tam d€n quy@n va Igi fch hQ'P phap cua con khi cha m~ ly hon va khimg dinh quy@n binh dimg cua eha m~ trong vi~c cham soc, nuoi duang va giao d\lc con chung.

210

LU~TDATDAI

I. KHAI QUAT CHUNG vE LU~T DAT DAI Khi dS c~p dSn thu~t ngu nay, chUng ta cAn hiSu Lu~t dat dai dum 2 goc dQ, thu OO~t la Lu~t dat dai vai tiOO cach la mQt nganh l~t va Lu~t dat dai vai tiOO cach la OOUng van ban Lu~t dat dai dugc Qu6c hQi ban hanh trong cac giai do~ vua qua.

1. Luit dit dai fa rn9t nganh luit

Trong h~ th6ng phap lu~t cua Nha nuac Vi~t Nam, chUng ta thuOng lam quen v&i OOiSu nganh lu~t khac OOau, co OOUng nganh lu~t ra dai va phat triSn ill rat sam OOu Lu~t hinh S\l, Lu~t dan S\l, Lu~t thuang m~i, OOung cling co OOUng nganh lu~t ra dai tuang d6i mUQn OOu Lu~t moi truOng, Lu~t an sinh xa hQi... Lu~t dat dai cling la nganh lu~t con non tre, hiOO thanh co tinh h~ th6ng ill sau khi thanh l~p Nha nuac Vi~t Nam dan chu cQng hoa va phat triSn m~ sau khi nuac OOa th6ng ooat, ca nuac di len chu nghla xa hQi. Lu~t dat dai co OOiSu chS diOO quan tr9ng dugc thiSt kS thanh 2 phAn, phAn chung va phAn cac chS dQ phap ly C\l thS.

Nhu v~y, nganh Lu~t dat dai hiOO thanh va phat triSn gfulliSn vai ljch sir cach m~g nuac ta, gful liSn vai OOiSu chu truang chinh sach cua Dang va Nha nuac trong thai kY khang chiSn ch6ng Phap, xay d\lllg chu nghla xa hQi amiSn B~c, dau tranh th6ng ooat nuac OOa, thai kY ca nuac di len chu nghla xa h9i trong ca chS thi truOng rna OOUng quan h~ dat dai v~ d9ng va phat triSn khong nglmg.

2. Van ban Luit dit dai Lu~t Dat dai nam 2003 dugc Qu6c hQi khoa XI kY h9P thu 4 cua nuac C9ng hoa xa h9i chu nghla Vi~t Nam thong qua g6m 7 chuang va 146 diSu. Lu~t nay co hi~u h;rc thi hanh kS ill ngay 01 thang 7 nam 2004, OOAIn dap ll'ng m9t giai do~ phat triSn mai cua dat nuac, do la thai kY dAy m~ cong nghi~p hoa va hi~n d~i hoa dat nuac. Nhu v~y cac quan diSm chi d~o trong vi~c xay d\lllg Lu~t Dat dai nam 2003 la gi? ChUng ta dS c~p 3 quan diSm chi d~o sau:

Thir nhdt, Lu~t Dat dai nam 2003 ra dai OOAIn thS chS OOUng quan diSm ca ban vS chinh sach va phap lu~t dat dai trong thai kY dAy m~ cong nghi~p hoa va hi~n d~i hoa dat nuac dugc dS c~p t~i Nghi quySt HQi nghi IAn thu 7 Ban chap hanh Trung uang Dang c9ng san Vi~t Nam khoa IX. Day la van ki~n Dang dS c~p mQt cach toan di~n OOUng quan diSm ca ban vS xay d\lllg chinh sach va phap lu~t dat dai trong giai do~ maio Lu~t Dat dai nam 2003 la S\I thS chS hoa dUOng l6i, chinh sach cua Dang vS van dS dat dai.

211

Thit hai, vi~c xay d\lllg chinh sach va phap lu~t dAt dai phai dga tren n~n tang dAt dai thuQc sa hiiu toan dan ma Nha nuac la nguai d~i di~n chu sa hiiu va th6ng nhAt quan ly toan bQ dAt dai trong ph~ vi ca nuac.

Thu ba, tren cO" sa k~ thira va phat tri~n cac Lu~t BAt dai truac day, Lu~t BAt dai nam 2003 gop phfut van vi~c xay d\lllg h~ th6ng phap lu~t dM dai mQt cach dan gian, khong con nhi~u tdng, nhi~u nAc nhu truac day, giam thi~u t6i da cac van ban huOOg dftn dum lu~t d~ dS thgc hi~n lu~t. Cac van ban cua Chinh phu va cac bQ nganh da phil hgp vai thgc t~ cUQc s6ng dugc chinh thuc quy dinh trong Lu~t nhfun xay d\lllg mQt Lu~t BAt dai hoan chinh co hi~u 19c va hi~u qua cao.

Tren day la Lu~t BAt dai hi~u thea nghia la nhUng van ban lu~t da dugc Nha nuac ban hanh trong thai gian qua va nQi dung cO" ban cua Lu~t BAt dai nam 2003 dugc trinh bay mQt cach khai quat nhAt nhfun gim thi~u cho hQc vien nhUng nh~ thuc ban ddu truac khi di sau nghien CUu cac quy dinh C\l th~ lien quan d~n quan ly nha nuac, quy~n va 19i fch cua nguai sir d\lllg dAt.

II. cAc NQI DUNG co BAN vi: sa HUU, QuAN LY BAT BAI 1. Cae quy dinh chung

1.1. van il2 sO' hiru ilat ilai Nhi~u nguai dan cho d~n hom nay vftn con nhdm lftn v~ sa hiiu dAt dai, d~c bi~t do la dAt do t6 tien, ong ba, cha m~ d~ l~i, dAt do nh~ chuy~n nhugng tit nguai khac. Nhu v~y, hQ cho rfulg xet v~ ngufm g6c va k~t qua cua suc lao dQng thi dAt do thuQc sa hiiu cua hQ va dugc thgc hi~n ddy du quy~n nang cua mQt chu sa hiiu tai san. Bo la nhUng suy nghia rAt thufut tuy va tit do hQ ap d\lllg cac quan h~ dan sg trong dai s6ng van quan h~ dAt dai. BAt dai aVi~t Nam thuQc sa hiiu tooo dan do Nha nuac la nguai d~i di~n chu sa hiiu. Nha nuac gcinh vac trach nhi~m to 100 nay vi 19i fch tooo xa hQi. Vi v~y, khong mQt ai co quy~n doi quy~n sa hiiu tu nhan v~ dAt dai, dil ngu6n g6c dAt dai do xuAt phat tit dau, khong dugc vi~n bAt cu ly do gi d~ doi l~i dAt da: giao cho nguai khac sir d\lllg trong qua trinh thgc hi~n cac chinh sach dAt dai cua Nha nuac cach m~g. Hi~n nay, thea quy dinh t~i Bi~u 116 Lu~t BM dai giai quy~t cac truang hgp Nha nuac da: mugn dAt cua hQ gia dinh, ca nhan nay cac gia dinh nay co nhu cdu sir d\lng thi vi~c tra l~i dM khong co nghia la doi quy~n sa hiiu tu nhan v~ dAt dai, ma la tra l~i gia trj quy~n sir d\lllg dAt ma Nha nuac da: mugn nhfun bil d~p mQt phfut nhUng thi~t thoi trong thai gian khong sir d\lllg cua ngum cho mugn dAt.

Cling vai vi~c xac l~p cac quy~n nang cua minh, vi~c phan cong, phan cAp cac cO" quan thgc hi~n quy~n d~i di~n chu sa hiiu tooo dan v~ dAt dai la rAt quan trQng. Cac cO" quan quy~n 19c nha nuac, cO" quan hanh chinh nha nuac va cO" quan chuyen nganh phai thgc sg thay m~t tooo xa: hQi thgc hi~n t6t su m~nh ljch sir ma tooo dan giao pho: La nguai agi di¢n chu SO' hilu toan dan vJ iJcit aai.

212

1.2. Ngllifi sir d(lng ilat theo quy iljnh cua Lu~t Bat ilai nam 2003

1.3. Nhimg bao ilam cho ngllifi sir d(lng ilat

Cac quy diOO tru6'c day chua bao quat hSt cac chu the sir d\lng dat, con co tiOO tr~g b6 sot ho~c daOO gia chua dAy du dia vi phap 1y cua hQ trong qua triOO sir d\lllg dat. Vi d\l, cQng d6ng dan cu III mQt don vi sir d\lllg dat OOung dUOng OOu chua duQ'c xac diOO dAy dti tu cach phap 1y cua hQ ill khai ni~m, ph~ vi, cac quySn vll 1Q'i ich cua hQ trong quan h~ dat dai. D6i v6'i nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6'c ngolli van the hi~n trong cac van ban phap 1u~t du6'i goc dQ III nguai nu6'c ngolli sir d\lllg dat t~i Vi~t Nam. Vi v~y, OOfrng khfulg dinh vS nguai sir d\lllg dat thea quy dinh t~i DiSu 9 Lu~t dat dai III rat quan trQng.

Day III OOfrng bao hQ ill phia OOll nu6'c cho nguai sir d\lllg dat de hQ yen tam san xuat kiOO doanh, gAo bo v6'i dat dai. Lu~t Dat dai coi vi~c cap giay chUng oo~ quySn sir d\lllg dat khong chi III mQt quySn mll d6ng thai III mQt bao dam cua OOll nu6'c. Nguai sir d\lllg dat duQ'c bao hQ OOiSu quySn vll cac quySn do chi duQ'c th\Ic hi~n khi hQ sa hfru chUng thu phap 1y quan trQng III giay chUng oo~ quySn sir d\lllg dat. Cling v6'i quy dinh nlly, tru6'c sau Nhll nu6'c khfulg dinh khong chap oo~ vi~c doi l~i dat da giao cho nguai khac sir d\lllg trong qua trinh th\Ic hi~n cac chinh sach dat dai cua cac Nhll nu6'c Vi~t Nam.

1.4. Quy iljnh v~ phlin lo~i ilat

Lu~t dat dai nam 1993 chia dat thanh 6 lo~i. Vi~c phan lo~i dat vita thea tieu chi m\lc dich sir d\lng chu ySu, vila thea tieu chi khong gian d~n dSn S\I dan xen, ch6ng cheo giua cac lo~i dat, gay kho khan cho vi~c quan 1y dat dai.

D6i v6'i nguai trvc tiSp san xuat nong nghi~p, lam nghi~p, nuoi tr6ng thuy san, lam mu6i thi ngolli vi~c Nhll nu6'c co chinh sach t~o diSu ki~n cho hQ co dat de san xuat, Nhll nu6'c con t~o diSu ki~n phat trien ngaOO nghS, chuyen d6i ca cftu sir d\lllg dat, giai quySt vi~c lam cho nguai lao dQng.

De dap Ung yeu cAu quan 1y dat dai trong tinh hiOO m6'i, diSu 13 Lu~t dat dai

nam 2003 phan lo~i dat thaOO 3 OOom, do 1a:

- Nhom dat nong nghi~p.

- Nhom dat phi nong nghi~p.

Til vi~c phan lo~i do, cac phan OOom dat cfing duQ'c quy diOO C\l the OOfun kh~c ph\lc OOfrng t6n t~i trong quan 1y cfing OOu tc;tO diSu ki~n cho nguai sir d\lng dat th\Ic hi~n cac quySn cua miOO.

2. Cac v§n d~ quan Iy nba nmrc v~ d§t dai 2.1. Cae quy iljnh v~ cap giay chung nh~n quy~n sir d(lng ilat

213

- Nhom dat chua l;ir d\lng.

Phai giai thich cho nguO'i dan hieu rkg, de quy€n sir d\IDg delt cua nguO'i dan dugc cong oo~ v€ m~t phap 1y thi vi~c celp giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt 1a relt quan trQng. No khong chi chUng minh quy€n sir d\lng delt hgp phap ma con 1a di€u ki~n de th\IC hi~n cac quy€n cua nguO'i sir d\IDg delt theo dung quy dinh cua Lu~t Delt dai.

Thy nhdt, giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt dugc celp cho nguO'i sir d\IDg delt do BQ Tai nguyen va Moi truang phat hanh theo mQt m~u th6ng OOelt trong ca nuac d6i vOi mQi lo~i delt. Di€u do co nghia la, giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt dugc phat hanh truac day theo quy diOO cua Lu~t Delt dai nam 1987 va Lu~t Delt dai nam 1993 cfing co gia tri phap 1y OOu giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt celp theo Lu~t Delt dai nam 2003. D6i vai ngum da dugc celp giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt theo cac m~u giely cii truac day, nay co OOu cAu d6i giely chUng oo~ theo m~u giely mai se dugc cO' quan OOa nuac co thfun quy€n t~o di€u ki~n de d6i giely. GielY chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt dugc celp khong phan bi~t gifra delt nong nghi~p hay phi nong nghi~p, gifra khu V\IC nong thon hay do thi, telt ca dugc ghi oo~ chung trong mQt giely.

Thy hai, truang hgp co tai san gfulli€n vOi delt thi tai san do dugc ghi oo~ tren giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt, chu sa hfru tai san phai dang kY quy€n sa hfru tai san theo quy diOO cua phap 1u~t v€ dang ky belt dQng san. Quy diM nay gop phAn vao vi~c tranh tiOO tr~g doi celp cac giely to' phap 1y khac OOau d6i vai quy€n sir d\mg delt va tai san gfulli€n vOi delt gay kho khan cho vi~c th\Ic hi~n cac quy€n cua nguO'i sir d\lng delt.

Thy ba, giely chUng oo~ quy€n sir d\lng delt dugc celp den timg thira delt, trong truang hgp quy€n sir d\IDg delt 1a tai san chung cua vg ch6ng thi tren giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt phai ghi ca hQ, ten cua ca vg ho~c ch6ng. Quy diOO tren the hi~n S\I biOO d~ng trong quan h~ vg ch6ng v€ quy€n sir d\lng delt, m~t khac tranh tinh tr~g ngum chu hQ dUng ten tren giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt 1\I y th\Ic hi~n cac giao dich dan S\I v€ delt dai ma khong 1uu tam dAy du quy€n 19i cua cac thaOO vien khac trong gia dinh.

Thu tu, truang hgp thira delt co OOi€u t6 chuc, hQ gia diOO, ca OOan sir d\IDg ddt thi giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg delt celp den cho timg t6 chuc, hQ gia dinh, ca OOan co quy€n sir d\IDg delt.

Thy nom, truang hgp thira delt thuQc quy€n sir d\lng cua cQng d6ng dan cu thi giely chUng oo~ quy€n sir d\IDg ddt dugc celp cho cQng d6ng dan cu va trao giely cho nguO'i d~i di~n hgp phap cua cQng d6ng dan cu.

Thy SCLU, truang hgp thira delt thuQc quy€n sir d\IDg cua cO' sa ton giao thi giely chUng OO~n qy€n sir d\lng delt dugc celp cho cO' sa ton giao va trao giely cho nguO'i co trach OOi~m cao OOdt cua t6 chuc ton giao.

214

Theo quy djnh cua phap lu~t ddt dai, vi~c cdp gidy chUng nh~ quy~n sir dvng ddt cho hQ gia dinh, ca nhan chia thanh lo~i khong thu ti~n sir dvng ddt va lo~i co thu ti~n sir dvng ddt.

D6i v6i hQ gia dinh, ca nhan duQ'c cdp gidy chUng nh~ rna khong thu ti~n sir

d\mg ddt bao g6m 4 wOng hQ'P sau:

M9t la, hQ gia dinh, ca nhan dang sir dvng ddt em djnh lau dai, phil hQ'P v6'i quy ho~ch, khong co tranh chdp, co xac nh~ cua Uy ban nhan dan xii, phuOng, thj trdn va co mQt trong cac lo~i gidy to hQ'P l~ v~ quy~n sir dvng ddt thea quy djnh t~i khoan 1 di~u 50 Lu~t Ddt dai.

Hai la, hQ gia dinh, ca nhan co gidy to hQ'P l~ nhung mang ten nguoi khac va cho dSn w6'c ngay 01 thang 7 nam 2004 rna nguoi dang sir dvng ddt chua lam thu tvc chuy~n quy~n sir dvng ddt thi nay duQ'c cdp gidy chlmg nh~ quy~n sir dvng ddt va khong thu ti~n sir dvng ddt.

Ba la, hQ gia dinh, ca nhan tn,rc tiSp san xudt nong nghi~p, lam nghi~p co hQ khAu thuOng trU t~i dja phuong thuQC vilng co di~u ki~n tv nhien xii hQi kho khan ho~c d~c bi~t kho khan duQ'c Uy ban nhan dan cdp xii xac nh~. D6i v6'i tWOng hQ'P nay can phili hi~u rfulg, nguoi sir d\mg ddt khong co gidy to, vi~c sir dVng ddt cua hQ co th~ ill nhi~u ngu6n g6c khac nhau nhung d~ dam bilo quy~n cho nguoi sir dvng ddt thi hQ phili duQ'c cdp gidy chUng nh~ quy~n sir dvng ddt.

B6n la, hQ gia dinh, ca nhan khong co gidy to hQ'P l~ nhung dii sir dvng ddt 6n djnh ill w6'c ngay 15 thang 10 nam 1993 nay duQ'c Uy ban nhan dan xii, phuOng, thj trdn xac nh~ khong co tranh chdp, phil hQ'P v6i quy ho~ch sir d\mg ddt. V6'i quy djnh nay, Lu~t Ddt dai narn 2003 rna ra khil nang cho nguoi sir dvng ddt ill w6c 15 thang 10 nam 1993 duQ'c cong nh~ quy~n sir dvng ddt va khong phili nQP ti~n sir dVng ddt cho Nha nu6'c.

Rieng d6i v6i nguoi sir dvng ddt duQ'c Nha nu6'c giao ddt ho~c co ngu6n g6c sir dvng ddt ill sau ngay 15 thang 10 nam 1993 rna chua thgc hi~n nghia V\l tai chinh d6i v6i Nha nu6'c thi nay phili llQP ti~n sir dvng ddt khi duQ'c cdp gidy chUng nh~n quy~n sir dVng ddt.

2.2. Cae van di vi nghia v!' tai ehinh eua ngU'Ol sir d!,ng dat

Nguoi dan d~c bi~t quan tam khi sir dvng ddt dai thi hQ phili thgc hi~n nhfing nghia V\l tai chinh gi va llQP nhfing khoan ti~n nao cho Nha nu6'c thea quy djnh cua phap lu~t. Trollg nhi~u cau hoi yeu cAu tu vdn phap lu~t ddt dai, cac nghia V\l tai chinh la m6i ban khoan hang dAu cua nguoi sir dvng ddt. Vi v~y, vdn d~ d~t ra la phili dap Ung cac yeu cAu do. Cac khoan tiSn phili llQP la gi? va khi nao phili llQP, thea nhfing van ban phap lu~t nao?

2.2.1. TiJn sudl~mg tidt

215

Truac h~t phai d~t cau hoi la tien sir d\Ulg dat la gi? thgc chat do la m<)t nghia Vl,l v~t chat rna nguai sir d\Ulg dat phai n<)p vao ngan sach nha nuac khi duqc Nha nuac giao dat co thu tien sir dl,lng dat, khi nguai sir d\Ulg dat dang thue dat clia Nha nuac Iga chQn hinh thuc giao dat co thu tien sir d\Ulg dat, khi chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dM ill 10~i dM khong thu tien sir d\Ulg dat sang 10~i dat co thu tien sir d\Ulg ~lli~~~~~~~ri~~~~~~~~ vai cac truang hgp sir d\Ulg khong dli giay to' hgp 1~ sau ngay 15 thang 10 nam 1993.

Tir djnh nghia tren co th~ chi ti~t hoa tUng d6i tuqng phai n<)p tien nhu sau:

- D6i tuqng duqc giao dat co thu tien sir dl,lng dat. Theo quy djnh t~i dieu 34 Lu~t Dat dai co 7 d6i tuqng duqc Nha nuac giao dat co thu tien sir dl,lng dat. Nhfmg d6i tuqng nay deu sir dl,lng dat vO'i ml,lc dich kinh doanh, thu lqi nhu~ ho~c giai quy~t nhu cAu d~ 6, vi v~y vi~c hQ n<)p tien sir d\Ulg dat la Ie duang nhien. Song khong phai d6i tuqng nao noi tren ding phai n<)p tien, rna chUng ta phai luu y d~n nhfmg truang hgp duqc mien, giam tien sir d\Ulg dat.

- D6i tuqng chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dat. Theo quy djnh t~i Dieu 36 clia Lu~t Dat dai nam 2003 thi vi~c chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dat duqc chia thanh 2 truang hgp, thir nhdt la vi~c chuy~n ml,lc dich kh6ng phai xin phep va thir hai la chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dat phai xin phep ca quan nha nuac co thfun quyen.

D6i vai nhfmg truang hgp khong phai xin phep thi nguai sir d\Ulg dat chi phai lam m<)t thli tl,lc duy nhat la dang kY quyen sir d\Ulg dat t~i van phong dang kY quyen sir d\Ulg dat ho~c Uy ban nhan dan xii nai co dat.

D6i vai truang hQ'P chuy~n ill dat chuyen tr6ng lua nuac sang dat tr6ng cay lau nam, dat tr6ng rimg; Chuy~n ill dat rimg d~c d\Ulg, rimg phong h<) sang sir d\Ulg vao ml,lc dich khac; Chuy~n ill dat phi nong nghi~p khong phai n<)p tien sir d\Ulg dat sang phi nong nghi~p co thu tien sir dl,lng dat ho~c chuy~n ill dat phi nong nghi~p khong phai la dat 6 sang phi n6ng nghi~p la dM 6 thi phai xin phep ca quan nha nuac co thfun quyen ve giao dat, cho thue dat. Khi chuy~n ml,lc dich clia nhfmg 10~i dat nay nguai duqc chuy~n ml,lc dich phai thgc hi~n nghia Vl,l tai chinh d6i vai lo~i dat dii chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dat.

Nguai nh~ quyen sir d\Ulg dat co nghia Vl,l sir d\Ulg dat dUng ml,lc dich, n~u hQ co nhu cAu chuy~n ml,lc dich thanh dat 6 thi phai xin phep Uy ban nhful dan cap huy~n nai co dat. Tren ca s6 quy ho~ch va k~ ho~ch sir d\Ulg dat dii duqc phe duy~t, Uy ban nhan dan cap huy~n se xem xet quy~t djnh. Khi duqc chuy~n ml,lc dich sir d\Ulg dat hQ phai n<)p tien sir d\Ulg dat cho Nha nuac. Muc phai n9P khi chuy~n ill dat yuan thanh dat 6 la khoan tien chenh l~ch giua gia dat 6 t~i thai di~m chuy~n ml,lc dich trir di gia dat yuan va nhful vai 50%, theo cong thuc: 50% X (gia

216

ddt akhi ehuy~n m\le dieh - gia ddt vuOn) X di~n tieh dUQ'e phep ehuy~n m\le dieh Slr dvng ddt.

2.2.2. TiJn thue delt

TiJn thue delt la mi)t nghia v¥ tai chinh ma nguai tlu(1c Nha nuac cho thue tldt

phai ni)p vao ngan stich Nha nuac. V~y ai la nguai thue ddt eua Nha nu6e?

Theo quy dinh t~i DiSu 35 eua Lu~t Ddt dai nam 2003 thi hinh thll'e eho thue ddt dUQ'e ehia thanh 2 lo~i va m6i lo~i nhu v~y bao g6m nhfmg d6i tuqng khae nhau. C\l th~ la, d6i v6i hinh thll'e thue ddt tni tiSn hang nam thi co cae d6i tuqng sau:

- HQ gia dinh, ea nhan thue ddt d~ san xudt nang nghi~p, lam nghi~p, nuai

tr6ng thuy san va lam mu6i.

- HQ gia dinh, ea nhan co nhu eAu tiep 1\le Slr dvng di~n tieh ddt nang nghi~p VUQ't h~ mll'e dUQ'e giao tru6e ngay 01 thang 01 nam 1999 rna thai h~ Slr dvng dfi het theo quy dinh t~i khoan 2 DiSu 67 eua Lu~t Ddt dai.

- HQ gia dinh, ea nhan Slr dvng ddt nang nghi~p VUQ't h~ mll'e giao ddt ill ngay 01 thang 01 nam 1999 den tru6e ngay 01 thang 7 nam 2004 trir di~n tieh ddt do nh~ ehuy~n quySn Slr d\lng ddt.

- HQ gia dinh, ea nhan thue ddt lam m~t b~ng xay d\ffig cO' sa san xudt, kinh

doanh, ho~t dQng khoang san, san xudt v~t li~u xay d\ffig, lam g6m.

- HQ gia dinh, ea nhan Slr dvng ddt d~ xay d\ffig eang trinh eang eQng co m\le

dieh kinh doanh.

- T6 ehll'e kinh te, nguai Vi~t Nam dinh eu a nu6e ngoai, t6 ehll'e, ea nhan nu6e ngoai thue ddt d~ thge hi~n dg an dAu tu san xudt nang nghi~p, lam nghi~p, nuai tr6ng thuy san va lam mu6i, lam m~t b~g xay d\ffig cO' sa san xudt kinh doanh, xay d\ffig eang trinh eang eQng co m\le dich kinh doanh, xay d\ffig ket edu h~ tang d~ ehuy~n nhuqng ho~e eho thue.

Nhu v~y, d6i tuqng dUQ'e thue ddt eua Nha nu6e kha da d~g, bao g6m hQ gia dinh, ea nhan, t6 ehll'e kinh te a trong nu6e, t6 ehll'e, ea nhan nu6e ngoai, nguai Vi~t Nam dinh eu anu6e ngoai thge hi~n dg an dAu tu aVi~t Nam.

Til tru6e den nay, vi~e eho thue ddt d6i v6i tUng d6i tuqng khae nhau thi tiSn thue ddt dUQ'e ap d\lng bai cae van ban phap ly khae nhau. Vi d\l, eho thue ddt d6i v6i t6 ehll'e trong nu6e va t6 ehll'e ea nhan nu6e ngoai, nguai Vi~t Nam dinh eu a nu6e ngoai thi do BQ Tai ehinh quy dinh. D6i v6i hQ gia dinh, ea nhan trong nu6e thi can ell' vao van ban eua Chinh phu quy dinh vS khung gia cae lo~i ddt va e\l th~ hoa trong bang gia ddt eua Uy ban nhan dan edp tinh.

217

2.2.3. TiJn l~ phi aia chinh va l~ phi truac bc;z

D6i v6'i vi~c cho thue dfrt tra ti~n mQt IAn thi hi~n nay khong ap d\lIlg d6i v61 hQ gia dinh va ca nhan trong nu6'c rna chi ap d\lng d6i v61 t6 chuc, ca nhan nu6'c ngoai sir d\lIlg dfrt aVi~t Nam khi dAu tu thea cac dg an aVi~t Nam ho~c xay dgng tf\l sa lam vi~c. Cho nen, nhfing nguai sir d\lllg dfrt trong nu6'c neu tru6'c day da thue dfrt cua Nha nu6'c tra ti~n mQt IAn ho~c tra ti~n nhi~u nam cho Nha nu6'c thi nay duQ'c quy~n Iga chQn hinh thuc giao dfrt co thu ti~n sir d\lllg dfrt ho~c tiep t\lc thue dfrt trong thai h~ con I~i. CO' sa phap Iy ap d\lllg vi~c nQP ti~n thue dfrt cho tfrt ca cac d6i tugng trong nu6'c va nu6'c ngoai la Nghi diM s6 142/20051NI>-CP cua Chinh phu ngay 14 thang 11 nam 2005 v~ thu ti~n thue dfrt.

+ Cfrp gifry chUng nh~ quy~n su d\lllg dfrt (bao gam ca cfrp gifry to' v~ hgp

- Ti~n I~ phi dia chinh. Theo quy dinh t~i Thong tu 02/TC-TCT cua BQ Tai chinh ngay 04 thang 01 nam 1995 thi l~ phi aia chinh dUf/c hidu fa khoan thu khi co quan Nha nuac co thdm quyJn thl!c hi~n m6t s6 hanh vi aia chinh ph1j,c V1j, cho ngUlYi sir d1j,ng ddt. Cac khoan thu do bao gam:

+ ChUng nh~ bien dQng v~ dfrt dai, bao gam nhfing bien dQng v~ chu sir

thuc hoa quy~n su d\lllg dfrt ).

+ Trich l\lc ha sa dia chinh, gam trich l\lc ban da ho~c cac van ban cAn thiet

d\lIlg, thay d6i v~ di~n tich, m\lc dich sir d\lllg dfrt.

trong ha So' dia chinh thea yeu cAu cua nguai sir d\lllg dfrt.

Tfrt ca cac t6 chuc, hQ gia dinh va ca nhan khong phan bi~t da giao dfrt hay chua duQ'c giao dfrt khi duQ'c Co' quan nha nu6'c co thfun quy~n giai quyet mQt trong nhfing cong vi~c v~ dia chinh neu tren d~u phai nQp l~ phi dia chinh.

- L~ phi tru6'c b~. L~ phi tru6'c b~ la khoan thu van ngan sach Nha nu6'c d6i v6'i cac tai san thea quy diM cua Nha nu6'c phai dang kY qlly~n sa hUll tai san ho~c quy~n sir d\lng.

2.2.4. TiJn thud sic d1j,ng adt va thud chuyin quyJn sir d1j,ng adt

Nhu v~y, thea quy diM t~i Nghi diM s6 176/1999/ND-CP ngay 21 thang 12 nam 1999 cua Chinh phu v~ l~ phi tru6'c b~ thi v~ nguyen t~c, nguai sa hUll nha a phai dang kY quy~n sa hUll nha at~i Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trfrn nai co nha va quy~n su d\lllg dfrt phai dang ky quy~n sir d\lllg t~i van phong dang kY qlly~n su d\lllg dfrt ho~c t~i Uy ban nhan dan cfrp xa. Cho nen, khi chu sa hfru nha a dang ky quy~n sa hUll nha aho~c khi hQ nh~ quy~n sir d\lng dfrt ill nguai khac thi phai nQP l~ phi tru6'c b~.

218

- Ti~n thue su d\lllg dfrt.

Thue sir d\IDg dAt Iii khofm tiSn phai nQp viio ngan sach nhit nu6'c d6i v6'i vi~c

sir d\lng tUng Io~i dAt nhAt dinh.

Nguai sir d\IDg dAt thuQc nhom dAt nong nghi~p co nghia V\l nQp thue nong

nghi~p, nguai sir d\IDg dAt a, dAt xay d\ffig cong trinh thi nQp thue nhii dAt.

Hi~n nay co 2 Io~i thue sir d\lng dAt, do Iii thue sir d\IDg dAt nong nghi~p vii

thue nhii dAt. ~

+ Thue nong nghi~p hi~n hanh duQ'c quy dinh t~i Lu~t thue sir d\IDg dAt nong nghi~p ngiiy 10 thang 7 nam 1993. Theo do, d6i tuqng nQp thue sir d\IDg dAt nong nghi~p Iii t<3 chuc, hQ gia dinh, ca nhan sir d\IDg dAt nong nghi~p. Cac Io~i dAt chiu thue Iii dAt tr6ng cay hiing nam, tr6ng cay Iau nam, dAt d6ng co, dAt nuoi tr6ng thuy san, dAt rimg tr6ng gQi chung Iii dAt nong nghi~p.

+ Thue nhii dAt: D@ tang cuang quan Iy Nhii nu6'c d6i v6'i vi~c xay d\ffig, sir d\lng nhii a, dAt a tang cUCmg cho thu ngan sach Nhii nu6'c, HQi d6ng Nhii nu6'c CHien phap 1980) ban hanh Phap I~nh thue nhii dAt ngiiy 31 thang 7 nam 1992 d@ thay the cho vi~c thu thue th<3 tr~ch tru6'c day. Ngiiy 19 thang 5 nam 1994, Dy ban TthuCmg V\l Qu6c hQi ban hiinh Phap I~nh sira d<3i b<3 sung mQt s6 diSu clla Phap I~nh thue nhii dAt. Theo do, Nhii nu6'c t~ thai chua thu thue d6i v6'i nhii. Do v~y, thue nhii dAt anu6'c ta th\lc chAt Iii thue thu d6i v6'i dAt a, dAt xay d\ffig cong trinh.

Ph~ vi ap d\IDg thue nhii dAt bao quat cac chu th@ Iii t<3 chuc, hQ gia dinh, ca nhan co quySn sir d\IDg dAt 6, dM xay d\ffig cong trinh. Trong truCmg hQ'P dAt con co s\l tranh chAp ho~c chua xac dinh duQ'c Chll co quySn sir d\IDg dAt thi nguai dang tf\lc tiep sir d\lng dAt do Iii d6i tuqng nQp thue nhii dAt. Vi~c nQp thue nhii dAt aday khong co nghia Iii quySn sir d\IDg dAt a do duQ'c cong nh~ Iii hQ'P phap mii chi th@ hi~n nghia V\l clla nguai sir d\IDg dM a dfi hom thanh trach nhi~m nQp thue Clla minh. QuySn sir d\IDg dM clla hQ co hQ'P phap hay khong ph\l thuQc viio Io~i giAy to' mii hQ chUng minh v6'i Nhii nu6'c trong qua trinh sir d\IDg dAt <3n dinh Iau diii vii duQ'c chinh quySn cAp co sa xac nh~. - Thue chuy@n quySn sir d\lng dAt.

Ngiiy 22 thang 6 nam 1994, Qu6c hQi dfi ban hanh Lu~t thue chuy@n quySn sir d\IDg dAt v6'i m\lc tieu tang cUCmg quiln Iy Nhii nu6'c vS dAt dai vii dQng vien mQt phfuI thu nh~p Clla nguai sir d\IDg dAt khi chuy~n quySn sir d\IDg dAt. V~y, the niio Iii hanh vi chuy@n quySn sir d\IDg dAt?

Theo quy dinh t~i Lu~t thue neu tren, chuy@n quySn sir d\lng dM Iii hanh vi

chuy@n d<3i, chuy@n nhuqng, chuy@n quySn sir d\IDg dAt Clla minh cho nguai khac.

Nhu v~y, t<3 chuc, hQ gia dinh, ca nhan co quySn sir d\lng dAt bao g6m ca dAt co nhii vii v~t kien trUc tren do, khi chuy@n quySn sir d\lng dAt thea quy dinh Iii d6i tuqng phai nQp thue chuy@n quySn sir d\IDg dAt. Tuy nhien, trong truCmg hQ'P ben

219

chuyen OOugng va ben oo~ chuyen OOugng co thoa thu~ v6i OOau, ngum oo~ quySn sir dl)llg dftt tv nguy~n nQP thay cho nguai chuyen quySn sir dl)llg dftt thi hic nay nguai OO~n quySn sir dl)llg dftt se phai ke khai nQp thu~ t~i co quan thu~ thea quy djnh. Bay Ia diem m6i rftt quan trQng duqc sira d6i b6 sung ~i Lu~t sira d6i b6 sung mQt s6 diSu cua Lu~t thu~ chuyen quySn sir d\ll1g dftt ngay 21 thang 12 nam 1999.

- -

-2.3. Cae quy djnh v2 thu h8i diu Bftt nu6c cua chUng ta dang trong thai leY phat trien m~ vS kinh t~, cho nen OOu cfiu cua Nha nu6c vS dftt dai rftt 100 cho cac d\l an dfiu tu trong nu6c cling OOu cho cac khu cong nghi~p, khu kinh t~ va khu cong ngh~ cao. Vi v~y, vi~c thu h6i dftt ph\lc V\l cho OOu cfiu phat trien dftt nu6c Ia khong the tranh kh6i. Khi thu h6i dftt tftt y~u se lien quan d~n quySn Iqi cua nguai sir dvng dftt vil quySn Iqi do se giai quy~t thoa dang OOu th~ nao Iil vi~c nguai dan d~c bi~t quan tam vilo cac chiOO sach cua Nhil nu6c. Ben c~ cac quy djnh cua Lu~t dftt dai thi co s6' phap Iy quan trQng de th\lC thi dUng cac quy djnh vS b6i thuang thi~t h~i vS dftt va tili san Iil Nghi diOO s6 197/2004/ND-CP ngily 03 thang 12 nam 2004 cua ChiOO phu vS b6i thuang, h6 trq vil tcii diOO cu khi OOil nu6c thu h6i dftt vil Thong tu s6 116/2004IBTC cua BQ Tili chiOO ngily 07 thang 12 nam 2004 huOOg dan th\lc hi~n Nghi djnh tren.

2.3.1. Cae truirng h9'[J bi Nhiz nuae thu h6i ddt

Theo quy diOO t~i BiSu 38 Lu~t dftt dai nam 2003 thi co d~n 12 truang hqp bi

Nha nu6c thu h6i dftt. Tu 12 truang hqp nay co the quy tv thanh 3 OOom chinh:

- Nh6m thu nhdt Iil cac truang hqp Nhil nu6c thu h6i vi OOu cfiu qu6c phong,

an ninh, Iqi feh qu6c gia, Iqi ich cong cQng, m\lc tieu phat trien kiOO t~.

- Nh6m thu hai Iil do nguai sir dl)llg dftt vi ph~ phap Iu~t, dan t6i h~u qua Iil

Nhil nu6c xir Iy bfuIg bi~n phap thu h6i dftt.

- Nh6m thu ba Iil cac truang hqp do h~t thm h~ sir d\lng dftt mil khong duqc gia h~ ti~p, nguai sir d\ll1g dftt ch~t mil khong co nguai thua k~ thea quy djnh ho~c nguai sir dvng dftt tv nguy~n tra I~i dftt cho Nha nu6c.

......

B6i v6i 3 OOom da: neu tren, chUng toi d~c bi~t chi ti~t hoa OOUng truang hqp mil nguai sir d\lng dftt vi ph~ bi Nhil nu6c thu h6i dftt vil khong duqc b6i thuang thi~t h~i. Bo Iil, khi nguai sir dl)llg dftt c6 y huy ho~i dftt dai, dftt duqc giao khong dUng thfun quySn va d6i tugng, dftt bi Iftn chi~m, nguai sir d\ll1g khong th\lc hi~n nghi'a V\l tili chinh d6i v6i OOil nu6c, dftt tr6ng cay hang nam khong duqc sir d\ll1g trong thai h~ 12 thang IiSn, dftt tr6ng cay Iau nam 18 thang vil dftt tr6ng rung khong duqc sir d\ll1g trong 24 thang, dftt th\lc hi~n cac d\l an dfiu tu rna khong sir

220

d\IDg trong 12 thang li~n ho~c ch~ han so v6i ti@n dQ ghi trong d\I an dftu tu la 24 thang rna khong duQ'c cO' quan nha nu6c co thfun quy~n cho phep.

Nhu v~y cac truemg hQ'P neu tren, n@u nguai sir d\IDg d~t vi phl;lffi se bi Nha nu6c thu h6i v6i tinh cach la mQt bi~n phap nhAIn ch~m dm quy~n sir d\lng clla t6 chuc, hQ gia dinh va ca nhan va khong duQ'c b6i thuemg thi~t h~i.

2.3.2. Cac truOng h(1p aU(1c b6i thuirng, tai ainh Clf theo chinh sach clla NhiJ

nuac

D~ duQ'c Nha nu6c b6i thuemg thi~t h~i v~ d~t va tai san co tren d~t khi Nha nu6c thu h6i thi ngum sir d\IDg phai dap Ung nhUng di~u ki~n nh~t dinh. Di~u ki~n do la, nguai sir d\IDg d~t phai co gi~y chUng nh~n quy~n sir d\mg d~t ho~c dll di~u ki~n d~ duQ'c c~p gi~y chUng nh~ quy~n sir d\IDg d~t khi co cac gi~y to' hQ'P l~ duQ'c quy diM t~i Di~u 50 clla Lu~t D~t dai nam 2003.

V~ nguyen t~c, nguai sir d\IDg bi Nha nu6c thu h6i lo?i d~t nao thi duQ'c b6i thuemg bfulg lo~i d~t co cimg m\lc dich sir d\IDg, n@u khong co d~t d~ b6i thuemg thi duQ'c b6i thuemg bfulg gia tri quy~n sir d\IDg d~t t~i thai di~m co quy@t diM thu h6i.

D~ vi~c th\Ic hi~n cac d\I an dftu tu mQt cach thu~ IQ'i, Uj ban nhan dan c~p tinh co trach nhi~m l~p va th\Ic hi~n vi~c xay d\Illg cac khu tai diM cu tru6c khi co quy@t dinh thu h6i d~t. Cac khu tai diM cu duQ'c xay d\Illg nhfun m\lc dich 6n diM cUQc s6ng cho nhUng gia dinh duQ'c b6i thuemg bfulg nha 6, d~t a thea tinh thftn la co di~u ki~n sinh s6ng va phat tri~n bfulg ho~c t6t han so v6i nO'i 6 cu.

Trong truemg hQ'P khong co cac khu tai diM cu thi nguai sir d\lng d~t duQ'c b6i thuemg bfulg ti~n va duQ'c uu tien mua nha thuQc s6 hfiu nha nu6c d6i v6i khu V\IC do thi va b6i thuemg bfulg d~t 6 d6i v6i khu V\IC nong thon.

Truemg hQ'P thu h6i d~t Clla hQ gia dinh, ca nhan tf\Ic ti@p san xu~t rna khong co d~t d~ b6i thuemg cho vi~c ti@p tl)c san xu~t thi ngoai vi~c duQ'c b6i thuemg bfulg ti~n, nguai bi thu h6i d~t con duQ'c Nha nu6c h6 trQ' d~ 6n dinh dai s6ng, dao t~o chuy~n d6i nganh ngh~, b6 tri vi~c lam m6i.

2.4. Chinh sach dOt da; dB; v6i nguiJi co cong v6i cach mf}ng

Nha nu6c ta co nhi~u chuc nang, trong do co chuc nang kinh t@ va chuc nang xa hQi. Vi v~y, d~ phat tri~n kinh t@ b~n vfmg, k@t hQ'P cac m\lc tieu kinh t@ va xa hQi, trong chinh sach d~t dai, v~ d~ h6 trQ' nguai tham gia cach m~ng cai thi~n nha 6, h6 trQ' ti~n sir d\IDg d~t d6i v6i nguai co cong v6i nu6c la r~t quan tf(;mg. Cftn phai th~y rfulg, Vi~t Nam la mQt d~t nu6c r~t d~c thil, b6i Ie chUng ta co t6i 1,1 tri~u li~t sy hy sinh trong 2 cUQc khang chi~n thftn thanh Clla dan tQc v6i 2,1 tri~u than nhan gia dinh li~t sy, 80 V?ll thuO'llg binh, b~nh binh, ngum huang chinh sach nhu thuang binh, b~nh binh, 60 V?ll nguai co cong giup dO' cach m?llg. Ca nu6c co khoang 6 tri~u nguai co cong v6i nu6c hi~n dang huang cac chinh sach uu dai clla

221

xa hQi. Do v~y, chinh sach uu dai d6i v61 nguai co cong v6'i nu6'c tru6'c h@t lel truy~n th6ng dl;lO ly u6ng nu6'c 006' ngu6n cua dan tQc ta, lel vAn d~ co tAm chiOO tri tu tuOng vel tiOO dim cua ca xa hQi d6i v6'i nguai co cong v6'i cach ml;lllg. Du6'i goc dQ kinh t@, uu dai cua xa hQi d6i v6'i nguai co cong v61 nu6'c lel S\I cham soc, danh ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ nu6'c vel gia dinh hQ phu hqp v6'i di~u ki~n kiOO t@- xa hQi cua ddt nu6'c.

Tru6'c h@t cAn phai hieu th@ nelo lel nguai co cong v6'i nu6'c thea quy dim cua phap lu~t? Theo Phap I~OO ngum co cong v6'i nu6'c ngely 29 thang 8 nam 1994 da duQ'c sira d6i b6 sung ngely 26 thang 7 nam 2005 thi nguai co cong bao g6m:

- Nguai hOl;lt dQng cach ml;lllg tru6'c cach ml;lllg thang 8 nam 1945;

- Li~t sy vel gia diOO li~t sy;

- Anh hung l\Ic lugng vii trang, Anh hUng lao dQng, Bel my Vi~t Nam anh

hUng;

- Thuang binh, b~OO biOO, nguai hUOng chinh sach OOu thuang biOO, b~OO

binh·,

- Ngum hOl;lt dQng cach ml;lllg ho~c di tham gia khang chi@n bi til dAy;

......

- Nguai hOl;lt dQng khang chi@n bao v~ t6 qu6c vel lam nghia V\l qu6c t@;

- Nguai co cong giup dO' cach ml;lllg;

- Nguai tham gia khang chi@n vel con de cua hQ bi OOiem chdt dQc hOCl hQc.

Cac d6i tugng neu tren, OOel nu6'c co OOiing uu dai v~ h6 trQ' ti~n mua OOel cling OOu h6 trQ' ti~n sir d\Ulg ddt trong OOiing truOng hqp OOdt dim tren co So' chinh sach d6i v6'i nguai co cong v6'i cach ml;lllg. Co the neu mQt veli truOng hqp sau day:

.......

....,

- D6i v6'i nguai hOl;lt dQng cach ml;lllg tru6'c cach ml;lllg thang tam nam 1945 khi mua OOel thea Nghi dim s6 61/CP ngely 05 thang 7 nam 1994 v~ mua ban kinh doanh OOel a, duQ'c h6 trQ' toan bQ ti~n mua OOel vel ti~n sir d\Ulg ddt n@u OOu hOl;lt dQng cach ml;lllg tit tru6'c ngely 31 thang 12 nam 1935; duQ'c h6 trQ' ti~n mua OOel khong qua 200 m2 vel mien ti~n sir d\Ulg ddt khong qua 300m2 n@u tham gia cach ml;lllg tit ngely 01 thang 01 nam 1936 d@n ngely 31 thang 12 nam 1944 duQ'c t~g thuOng Huan chuang Sao Yang, Huan chuang H6 Chi Minh, Huan chuang DQc L~p hl;lllg OOdt;

- D6i v6'i nguai tham gia t6 chilc cach ml;lllg tit ngely 01 thang 01 nam 1936 d@n ngely 31 thang 12 nam 1944 khong thuQc di~n duQ'c t~g thuOng cac huan chuang noi tren thi duQ'c mien ti~n mua OOel khong qua 100 m2 vel mien toan bQ ti~n sir d\Ulg ddt khong qua hl;lll milc mel dia phuang quy dim.

222

- Nguai ho~t dQng cach m~ng ill tru6'c cach m~g thang tam nam 1945 dang a din hQ khep kin thuQc nha anhi~u tdng, nhi~u hQ thi ngoai vi~c duQ'c miSn toan bQ ti~n nha va ti~n sir d\lIlg dfit con duQ'c h6 trQ' them 20 tri~u d6ng.

I>6i v6'i truang hQ'P miSn giam ti~n sir d\lIlg dfit d6i vai nguoi c6 cong v6'i nu6'c, di~u 2 cua QuySt dinh s6 118/TTg cua Thu tuang Chinh phu ngay 27 thang 02 nam 1996 v~ miSn, giam ti~n sir d\lng dfit d6i v6'i nguai c6 cong v6'i cach m~g va Thong tu s6 117/TT-BTC ngay 07 thang 12 nam 2004 cua BQ Tai chinh huang dful Nghi djnh s6 198/2004/NI>-CP cua Chinh phu v~ thu ti~n sir d\lIlg dfit c6 nQi dung co ban sau:

Thu nhdt, nguai ho~t dQng cach m~g tru6'c Cach m~g Thang Tam nam 1945; Anh himg l\lc IUQ'llg vii trang nhan dan, Anh hung lao dQng, Ba m~ Vi~t Nam anh hung; thuang binh, b~nh binh, nguai huang chinh sach nhu thuang binh bi mfit suc lao dQng ill 81 % tra len, than nhan li~t sy dang huang ti~n tufit nuoi duang hang thang duQ'c h6 trQ' toan bQ ti~n sir d\lIlg dfit.

Thu hai, thuang binh, nguai huang chinh sach nhu thuang binh, b~nh binh bi

mfit suc lao dQng ill 61 % dSn 80% dugc h6 trQ' 90% ti~n sir d\lllg dfit.

Thu ba, thuang binh, nguai huang chinh sach nhu thuang binh bi mfit suc lao

dQng ill 41 % dSn 60% duQ'c h6 trQ' 80% ti~n sir d\lllg dfit.

Thu tu, than nhan cua li~t sy, nguai c6 cong giup dO' cach m~g dang huang trQ' cfip hang thang, thuang binh va nguai huang chinh sach nhu thuang binh bi mfit suc lao dQng ill 21 % dSn 40% duQ'c h6 trQ' 70% ti~n sir d\lng dfit.

Thu niim, nguai ho~t dQng cach m~g, nguai tham gia khang chiSn bi til d~y, nguai tham gia khang chiSn giai ph6ng dan tQc bao v~ t6 qu6c va lam nghTa V\l qu6c tS dugc t~g thuang Huan chuang khang chiSn h~g nhfit ho~c huan chuang chiSn thfulg h~g nhfit duQ'c h6 trQ' 65% ti~n sir d\lng dfit.

2.5. Mpt sa chinh stich ddt dai dai vOi dang biJo dan tpc thi~u sa

Giai quySt dfit nong nghi~p, lam nghi~p, dfit a cho d6ng bao dan tQc thieu s6, d~c bi~t a cac tinh mi~n nui phia B~c la mQt trong nhUng chu truang quan tr<;mg cua Chinh phu trong thai gian vira qua, nhfun giup cho ba con c6 dfit de 6n dinh cUQc s6ng, yen tam san xufit, dam bao doan kSt dan tQc va thuc dAy phat trien kinh tS xa hQi a khu V\lC nay. Vi v~y, ngay 20 thang 7 nam 2004 Thu tuang Chinh phu da ra quySt djnh s6 134/2004/QI>-TTg v~ mQt s6 chinh sach h6 trg dfit san xufit, dfit a cho d6ng bao dan tQc thieu s6 ngheo tren ph~m vi ca nu6'c. Tren co sa cac van ban phap lu~t nay, cac nguyen t~c giai quySt dfit cho d6ng bao dan tQc thieu s6 duQ'c quy djnh nhu sau:

223

Thir nhdt, vi~c giao dfit cho nguai dan phai dam bao cong khai d€n

Thir hai, vi~c giai quy€t dfit phai phil hgp v6i phong tvc t~p quan cila m6i dan

tirng hQ, buon, lang tren co so phap lu~t va chinh sach cila nha nu6c, khong xem xet doi l~i dfit cu.

-1 -1 -I 1 ! ,

Thir ba, cac hQ dugc giao dfit phai tf\rc ti€p qmin ly, sir d\Ulg dS 0, san xufit. Trang thai gian 10 nam kS ill ngay dugc giao dfit, nguai Slr d\Ulg dfit khong dugc phep cAm c6, chuySn nhugng du6i bfit cu hinh thuc nao. MQi truang hgp sang nhugng se bi co quan nha nu6c thu h6i va khong cfip l~i.

tQc, gful v6i vi~c phat triSn kinh t€ cac tinh mien nui.

V6i cac nguyen t~c chi d~o noi tren, Uy ban nhan dan cac tinh khu vgc mien nui din cu vao quy dfit dia phuong, kha nang khai thac dfit dai va tinh hinh thi€u dfit C\l thS cila d6ng bao dS giao dAt 0 va dfit san xufit thea cac muc sau:

- Muc giao dfit t6i thiSu cho san xufit nong nghi~p cila mQt hQ gia dinh la 1 ha dfit lam nuong r~y ho~c 0,5 ha dfit ruQng lua nu6cll V\l ho~c 0,3 ha dfit lual2 V\l va 400m2 dfit o.

vAn de d~t ra la, quy dfit 0 dau dS giao cho d6ng bao? Theo Quy€t diM cila Thil tuang Chinh phil thi quy dfit bao g6m ill dfit chua sir d\Ulg, dfit san xufit khong hi~u qua ill nong truang, lam truang, dfit dieu chinh ill hQ nh~ khoan vugt muc binh quan chung cila dia phuong, va trong truang hgp cAn thi€t co thS dieu chinh ill quy dfit nong nghi~p Slr d\Ulg vao m\lc dich cong ich do chinh quyen cac dia phuong quan ly va khai hoang ill dfit tr6ng, d6i nui trQc.

us khuy€n khich nguai khai hoang, ngan sach trung uong se dam bao h6 trg cho d6ng bao binh quan 5 tri~u d6ng/ha thea chil truong cila Chinh phil, d~c bi~t n€u ba con tv t6 chuc khai hoang thi cfing h6 trg thea muc nay. Trang truang hgp nha nu6c dieu chinh ill hQ nhieu dfit tv nguy~n chuySn nhugng l~i quyen sir d\Ulg dfit thi dugc den bil cong suc khai hoang, hoa 19i lam ra v6i muc t6i da khong qua 4 tri~u d6ng/ha.

- Trang truang hgp khong co dAt tr6ng cay hang nam thi giao dfit rUng san xufit cho hQ gia dinh, ca nhan thea h~ muc t6i da khong qua 30 ha/hQ dS san xufit lamnghi~p.

III. cAe LO~ BAT LIEN QUAN BEN NGUm DAN 1. Nh6m dit nong nghi~p

1.1. Cae quy djnh v~ hf}n mue dat nong nghifp

224

j 1 I =J

Nhu v~y, d6ng bao dan tQc thiSu s6 s6ng bAng nghe nong, lam nghi~p t~i ch6 chua co dfit ho~c chua dil dfit dS san xufit khi co nhu cAu Slr d\Ulg dfit dugc nha nu6c giao dfit va h6 trg thea cac quy diM noi tren.

Vi~t Nam la me)t dAt nu6c co tren 70% dan s6 s6ng bfulg ngh@ nong, dAt dai dugc coi la di@u ki~n sinh t6n, la ngu6n s6ng, ngu6n lam vi~c cua nguCYi lao de)ng. BO'i v~y, ngay ill nhUng ngay dAu thanh l~p Nha nu6c cong nong, Dang va Nha nu6c Vi~t Nam d~c bi~t quan tam dSn van d@ nong nghi~p, nong thon va nong dan. Nhieu chu truong 160 cua Dang duQ'C C\l the hoci bfulg nhUng Chi thi, Nghi quySt quan trQng chinh la kim chi nam cho vi~c giai quySt cac vu6ng mAc thgc tS trong nong nghi~p, quyen 19i chinh dang cua nguCYi lao de)ng nhu Chi thi s6 100 cua Ban Bi thu Trung uong Dang ngay 13 thang 01 nam 1981 ve khoan san phfun dSn nhom va nguai lao de)ng, Nghi quySt s6 10 cua Be) Chinh tri Ban chAp hanh trung uong Dang ve khoan trong nong nghi~p ngay 05 thang 4 nam 1988. Til nhUng van ki~n n6i tiSng nay, Nha nu6c C\l the hoa bfulg cac chinh sach va phap lu~t de bao he) va t~o di@u ki~n cho nguai dan co dAt de san xuAt thgc hi~n khau hi~u cach m~g cua Nha nu6c ta la "Dan city co ru9ng". Tir nhUng xu~t phat diem neu tren, vi~c quy dinh trong Lu~t DAt dai nam 1993 va hi~n nay la Lu~t D~t dai nam 2003 ve h~ muc giao dAt nong nghi~p co y nghia quan trQng trong vi~c giai quySt dAt cho d6ng bao ta amQi mi@n dAt nu6c co tu li~u san xu~t va 6n diM dai s6ng.

Theo quy diM t~i Di@u 70 Lu~t DAt dai, h~ muc giao dAt duQ'c xac dinh nhu

- H~ muc giao dAt tr6ng cay hang nam, dAt nuoi tr6ng thuy san, dAt lam mu6i

cho m6i he) gia dinh, ca nhan khong qua 3 ha d6i v6i m6i lo~i d~t.

- H~ muc giao dAt tr6ng cay lau nam cho m6i he) gia dinh, ca nhan khong qua 10 ha d6i v6i xa, phuang, thi trAn a d6ng bfulg, khong qua 30 ha d6i v6i xa, phuang, thi trAn atrung du, mien nlii.

- H~ muc giao d~t rUng phong he), d~t rUng san xuAt cho m6i he) gia dinh, ca

nhan khong qua 30 ha d6i v6i m6i lo~i dAt.

Tuy nhien, van d@ d~t ra la trong truang hgp rna he) gia dinh, ca nhan co nhi@u lo~i d~t tr6ng cay hang nam va dAt tr6ng cay lau nam thi van de nay dugc giai quySt nhu thS nao de tranh tinh tr~g IQ'i dvng cac khe hO' cua phap lu~t de chiSm dvng nhi@u d~t gay m~t cong bfulg xa he)i? Trong khoan 4 Dieu 70 Lu~t DAt dai nam 2003 chi tiSt hoa cac quy diM v@ h~ muc giao dAt trong truang hgp sir d\lng nhi@u lo~i d~t khac nhau nhu sau:

- D6i v6i he) gia dinh, ca nhan sir dvng nhieu lo~i ddt tr6ng cay hang nam thi t6ng h~n muc giao ddt khong qua 5 ha d6i v6i ddt tr6ng cay hang nam, nuoi tr6ng thuy san va lam mu6i. Dieu do co nghia la, khong the co truang hgp co 3 ha ddt trfmg Ilia, co 3 ha ddt nuoi tr6ng thuy san l~i co tiSp 3 ha ddt lam mu6i rna vful phil hgp v6i h~ muc giao ddt. Nhu v~y t6ng cua cac lo~i ddt noi tren khong qua 5 ha khi giao ddt.

225

- TruOng hgp hQ gia dinh, ca nhan dugc giao them dAt trfmg cay lau nam thi hc;m muc giao dM tr6ng cay lau nam khong qua 5 ha d6i v6'i cac xa, phuOng, thi trAn ad6ng bfulg khong qua 25 ha d6i v6'i cac xa, phuOng, thi trAn atrung du mi€n nui. + TruOng hgp hQ gia dinh, ca nhan duQ'C giao them dAt rimg san xuAt thi t6ng

hc;m muc giao dAt rimg san xuAt khong qua 25 ha.

+ D6i v6'i dAt tr6ng d6i nui trQc duQ'c nha nu6'c khuyen khich khai hoang thi ~~~~~~~~~~~~~.~~~ri tr6ng cay lau nam va khong tinh vao hc;m muc ma nguai sir d\U1g dAt hi~n dang sir d\U1g vao m\lc dich nong nghi~p va lam nghi~p.

Cac quy dinh neu tren the hi~n mQt chinh sach thong thoang cua Nha nu6'c trong vi~c cho phep quy mo hc;m di€n duQ'c ma rQng hon so v6'i tru6'c nhfun t~o di€u ki~n cho ngum sir d\U1g dAt khai thac tren quy mo 100 hon de san xuAt kinh doanh.

1.2. Cae quy ifjnh v~ ifOt sa dflng eho kinh t2 trang trt!i Hi~n nay anu6'c ta co khoang 115.000 trang tr~i v6'i quy mo khac nhau v€ dAt dai, lo~i hinh san xuAt kinh doanh cua kinh te trang tr~i. Co lo~i trang tr~i quy mo 100 chu yeu tr6ng ca phe, h6 tieu, cao su, di€u, cac lo~i cay an qua co kha nang tim kiem duQ'c thi truOng, co trang tr~i tr6ng lua a virng d6ng bfulg song Cliu Long, co trang tr~i chan nuoi gia suc, gia cfun ket hgp nong lam nghi~p v6'i nhau t~i nhi€u cac tinh mi€n nui, trung du phia B~c nhung cling co nhUng trang tr~i khong sir d\U1g nhi€u dAt dai ma v§n co hi~u qua cao v€ kinh teo Day la S\l quan tam hang dAu cua nguai lam kinh te trang tr~i, mo hinh nay phai dugc coi nhu mQt lo~i hinh doanh nghi~p d~c thu cua hQ gia dinh va ca nhan duQ'C Nha nu6'c giao dAt, cho thue dAt theo nhu cAu va mong mu6n cua nguai sir d\U1g dAt de phat huy t6i da nang l\lc v6n, kha nang quan ly va thu hut lao dQng cho lo~i hinh kinh te nay. Ngum sir d\U1g dAt a day can S\l dAu tu v€ v6n tir phia Nha nu6'c, thong qua cac chuong trinh dAu tu, yay v6n san xuAt kinh doanh, qua vi~c dugc cAp giAy chUng nh~ quy€n sir d\lng dAt de the chAp, bao lanh yay ti€n tir cac t6 chuc tin d\U1g ho~t dQng t~i Vi~t Nam. Cac chinh sach v€ thue cling rAt quan trQng d6i v6'i nguai lam kinh te trang tr~i, d~c bi~t la thue thu nh~p doanh nghi~p dam vao hQ gia dinh, ca nhan.

Tuy nhien, S\l quan tam hang dAu cua ngum lam kinh te trang tr~i v§n Iii dAt dai, quy dAt cua hQ duQ'c t~o d\lIlg tir nhi€u ngu6n khac nhau, co the Iii tir dAt duQ'c giao khong thu ti€n, dAt do Nhii nu6'c cho thue, dAt do thue, nh~n chuyen nhugng, nh~ thira ke, duQ'c t~g cho, dAt do nh~ khoan cua t6 chuc, dAt do hQ gia dinh ca nhan gop v6n.

Ben cc;mh vi~c t~o mQi di€u ki~n mQt cach t6t nhAt cho hQ gia dinh, ca nhan phat trien kinh te trang tr~i, Nhii nu6'c cling khuyen cao nhUng truOng hgp IQ'i d\U1g chinh sach thong thoang de tich 1\1 bao chiem nhi€u dAt dai, lAy danh nghla quy€n t~g cho de chia nh6 di~n tich nhfun tram cac quy dinh v€ hc;m muc giao dAt cua

226

1.3. ThO-; hf}n sir d,!ng alit

Nha nuac. NSu cac vi ph~m tren xAy ra, nguai su d\lng d§,t vi ph~ diSu c§,m rna lu~t quy djnh thi chS tai ap d\lng trong cac wang hgp do se 1a bi~n phap thu h6i d§,t va khong co b6i hoan d~ giao cho nguai co nhu cAu su d\Ulg d§,t.

- Thu nhJt, hQ gia dinh, ca nhful duQ'c Nha nuac giao dAt nong nghi~p tr6ng cay hang nam, nuoi tr6ng thuy san va lam mu6i trong h~ muc su d\Ulg d§,t thi thai h~ su d\Ulg d§,t 1a 20 nam, thai h~ cho thue nhfing dAt noi tren cling khong qua 20 nam tilang tl,I nhu wang hgp duQ'c giao d§,t.

- Thu hai, thai h~ giao d§,t tr6ng cay 1au nam, d§,t rUng san xu§,t trong h~ muc sir d\Ulg d§,t 1a 50 nam. Thai h~n thue cac lo?i dAt noi tren cfing khong qua 50 nam.

vfin dS d~t ra 1a vi~c tinh thai h~ giao d§,t cho thue dAt duQ'c xac djnh nhu thS nao? Theo quy djnh t~i khoan 1 DiSu 67 Lu~t DAt dai thi thai h~ giao dAt cho thue dAt tinh ill ngay co quySt djnh giao dAt, cho thue dAt cua cO' quan Nha nuac co thAm quySn, nSu wang hgp Nha nuac giao dAt cho thue dAt ill wac ngay 15 thang 10 nam 1993 thi tinh ill ngay 15 thang 10 nam 1993. Nhu v~y, d6i vO'i wang hgp giao d§,t, cho thue dAt wac 15 thang 10 nam 1993 thi thai h~ su d\Ulg d§,t nong nghi~p tr6ng cay hang nam, nuoi tr6ng thuy san, lam mu6i dSn ngay 15 thang 10 nam 2013; d6i vai dAt tr6ng cay 1au nam 1a ngay 15 thang 10 nam 2043.

Nguai su d\Ulg d§,t se r§,t yen tam khi thai h~ su d\lng d§,t 1a 6n djnh 1au dai. Thai h?n giao d§,t, cho thue d§,t qua ngful, nguai su d\Ulg dAt se kho khan trong vi~c thgc hi~n dAu til, tiSp c~ v6n ngful hang. V~y cac quy djnh vS vfin dS nay duQ'c quy djnh nhu thS nao?

2. Bit phi nong nghi~p

Sau khi hSt thai h~ da neu tren, nSu nguai su d\Ulg dAt co nhu cAu tiSp tl;lc sir d\Ulg d§,t, chAp hanh t6t phap 1u~t vS d§,t dai thi Nha nuac tiSp tl;lc bao hQ cho nguai duQ'c giao dAt, thue dAt duQ'c tiSp tl;lc sir d\Ulg. Day 1a mQt quy djnh r§,t quan tr<;mg th~ hi~n chinh sach t~o diSu ki~n cho nguai sir d\lng dAt duQ'c sir d\Ulg khong chi 1a mQt chu kY, rna co th~ 1a nhiSu chu kY tiSp thea 6n djnh tren manb d§,t hQ da danh nhiSu cong suc d~ tOn t~o va cho cac thS h~ mai sau duQ'c huang d\Ulg.

2.1. Blit if nong thon

227

D§,t phi nong nghi~p duQ'c phful nhom nh6 thanh nhiSu lo~i, tuy nhien, chUng toi chi dS c~p dSn nhfing lo~i dAt rna hQ gia dinh, ca nhful thuang quan tam nhiSu nh§,t. Do la d§,t anong thon, dAt ado thj va dAt YUan, ao khi nao thi duQ'c tinh 1a dAt a.

- Thir nhdt, Nha nu6c co chinh sach t~o di~u ki~n cho nguoi s6ng anong thon

Theo quan ni~m thong thuOng, thi dAt a nong thon Ia ddt xay dvng nhiz a, cong trinh phl}c Vl} cho cur}c s6ng cua nguai dan a khu VlfC nong thon. Theo quy dinh cua Lu~t dAt dai thi dAt ad6i v6i khu VlJC nong thon duQ'c quy diM nhu sau:

- Thir hai, dAt a bao g6m dAt xay d\ffig nha a, xay d\ffig cac cong trinh ph\lc V\l doi s6ng sinh ho~t, YUOn, ao trong cimg mQt thira dAt thuQc khu dan cu nong thon phil hgp v6i quy ho~ch diSm dan cu nong thon dii duQ'c co quan Nha nu6c co thfun quy~n xet duy~t.

- Thir ba, h~ mll'c giao dAt a nong thon do Dy ban nhan dan cAp tinh quy@t

co chB atren co sa t~n d\ll1g cac khu dan cu sful co dS t~o I~p cUQc s6ng.

2.2. nlit udo thi BAt ado thi bao g6m ddt d€ xay dvng nhiz a, xGy dvng cong trinh phl}c Vl} dai s6ng sinh hoqt cua nguai dan do thi. Nhil a, cong trinh phiii trong cimg mr}t thila ddt thur}c khu dan cu do thi phil h9]J vai quy hoqch da dU(1c xet duy¢t. Nha nu6c cling co chinh sach t~o di~u ki~n cho nguoi s6ng akhu VlJC do thi co chB a. Vi~c co chB a c~n hiSu rfuIg, khong nhAt thi@t mBi nguoi d~u phai co dAt xay d\ffig nha a, rna co thS s6ng trong cac chung cu cao t~g t~i cac do thi do Nha nu6c xay d\ffig va nguoi dan mua ho~c thue ill Nha nu6c ho~c qua cac giao dich dan sg v~ nha a.

Dy ban nhan dan tinh, thanh ph6 1r\lc thuQc trung uang din cll' van di~u ki~n v~ quy dAt va quy ho~ch phat triSn do thi dS quy diM v~ h~ mll'c giao dAt atrong truOng hgp chua du di~u ki~n giao dAt then dg an d~u tu xay d\ffig nha a. 2.3. Xtic dinh di?n tfch dlit if frong fruilng h!JP co vuiln, ao Van d~ cAp giAy chUng nh~ quy~n sir d\ll1g dAt ao, YUOn Ii~n k~ a khu VlJC nong thon kha phll'c t~p, do phong 1\lc t~p quan, truy~n th6ng Iich sir va quan ni~m cua chUng ta v~ dAt YUOn, ao, khi nao duQ'c coi Ia dAt a va khi nao Ia dAt nong nghi~p thuQc di~n nQp thu@ nong nghi~p. BS giai quy@t van d~ tren then mQt quan diSm th6ng nhAt, Lu~t Bat dai nam 2003 dii co nhUng quy diM C\l thS v~ vi~c xac dinh di~n tich dAt ad6i v6i truOng hgp co vuOn, ao.

dinh din cll' van quy dAt cua dia phuang va quy ho~ch phat triSn nong thon.

Theo quy dinh t~i khoan 1 Bi~u 87 cua Lu~t dAt dai thi ddt vuan, ao dU(1c XQC dinh liz ddt aphiii trong cilng mr}t thila ddt co nhiz a thur}c khu dan Clf. Nhu v~y, n@u thira dAt co vuOn, ao khong cimg thira dAt co nha athi khong coi vuOn, ao do Ia dAt a. Tuy nhien, ao YUOn nk chung mQt thira dAt co nha a thi di~n tich duQ'C coi Ia dAt aduQ'C xac dinh then tieu chi nao? BS lam ro cac van d~ nay c~ xuAt phat ill cac quy dinh sau:

228

- B6i v6i thira dAt a co vuOn, ao duQ'c hinh thanh ill tru6c ngay 18 thang 12 nam 1980 va nguoi dang sir d\ll1g co mQt trong nhUng giAy to v~ quy~n sir d\lng dAt

quy dinh t~i cac khoan 1, 2, 5 Di€u 50 Lu~t Delt dai thi di~n tich delt Yuan, ao duQ'c xac dinh la delt &. Nhu v~y, niu ranh giai thila delt dur;c xac dtnh ro rang thea cac gidy ta hoijc tai li¢u dta chinh thi toan b6 di¢n tich ddt do dur;c coi la ddt a. Truang hgp ranh gi6i thira dc1t chua duQ'c xac dinh theo cac lo~i giely to' ho~c trong tai li~u dja chinh thi di~n tich dc1t & duQ'c xac dinh khong qua 5 lfuI h~ rnuc giao delt & t~i dja phuang. Vi d\l, d6i vai delt ao, vuan dap lIng cac tieu chi da neu, trong truang hgp dja phuang quy dinh h~ rnuc delt & cho khu V\TC do la 200 m2IhQ thi h~ rnuc delt &cho gia dinh do la 1000 rn2, neu dja phuang quy djOO la 300 m2IhQ thi di~n tich delt &duQ'c cong oo~ la 1500 m2.

- D6i v6i truang hgp thira delt & co Yuan, ao duQ'c hinh thanh ill ngay 18 thang 12 nam 1980 den tru6c ngay 01 thang 7 nam 2004 va nguO'i sir d\lng co rnQt trong cac giely to' v€ quy€n sir d\lng delt quy djnh t~i khoan 1, 2, 5 Di€u 50 cua Lu~t delt dai ma cac gidy ta do ghi ro di¢n tich ddt athi di¢n tich ddt vuiJn, ao do dur;c xac dtnh theo cac gidy ta do.

- D6i v6i truang hgp thira delt & co Yuan, ao duQ'c hinh thanh ill 18 thang 12 nam 1980 den tru6c ngay 01 thang 7 nam 2004 va nguO'i sir d\lllg delt co rnQt trong cac giely to' v€ quy€n sir d\lllg delt duQ'c quy djnh t~i khoan 1, 2, 5 Di€u 50 Lu~t delt dai rna trong giely to' do khong ghi ra di~n tich delt &thi di~n tich delt co YUan, ao duQ'c xac dinh theo 3 kha nang sau:

+ Khil nang thu nhdt, Uy ban OOan dan celp tiOO can cu vao di€u ki~n t~p quan

t~i dja phuang quy djnh h~ rnuc delt & theo s6 OOan khAu trong hQ gia dinh.

+ Khil nang thu hai, neu di~n dch thira delt &100 han h~n rnuc cong oo~ delt & t~i dja phuang thi di~n tich delt & duQ'c xac djOO bfu1g h~ rnuc cong oo~ dc1t & t~i djaphuang.

+ Khil nang thu ba, khi di~n tich thira delt 006 han h~ rnuc cong oo~ delt &

t~i dja phuang thi di~n tich delt &duQ'c xac diOO la toan bQ thira delt.

- D6i v6i thira delt khong co giely to' v€ quy€n sir d\lllg delt thi di~n tich delt &co ao, vuan duQ'c xac djOO theo h~ rnuc delt &t~i dja phuang v6i delt &nong thon va delt &do thj.

IV. QUYEN eUA NGU01 sir DVNG BAT 1. Quy~n cua tA chuc kinh t~ {r trong nU'Cyc

T6 chuc kinh te & trong nu6c phan bi~t thanh t6 chfrc kiOO te duQ'c giao delt khong thu ti€n sir d\lllg delt, t6 chfrc kiOO te duQ'c Nha nu6c giao delt co thu ti€n sir d\lllg delt rna ti€n do khong co ngu6n g6c ill ngan sach OOa nu6c va t6 chuc kinh te sir d\lllg delt thue. Tieu chi de phan bi~t & day can cu vao hiOO thfrc sir d\lng delt cua t6 chuc kinh t6, din cu vao nghia V\l tai chinh ho~c vao sg Iga ch9n cua t6 chfrc kinh te v€ hiOO thfrc sir d\lllg delt.

229

Til OOfmg phan bi~t tren, quy~n cua cac t6 chuc kiOO tS co S\l khac bi~t ach6, lugng quy~n cua t6 chuc khong d6ng d~u nhau va gia tri khi th\lc hi~n quy~n co the khac nhau. Vi dV, cling la quy~n thS chAp va bim HiOO OOung la t6 chuc kiOO tS dUQ"c nha nuac giao dftt khong thu ti~n sir dvng dAt ho~c t6 chuc kinh tS dUQ"c thue dAt chi dUQ"c dUng gia tri tai san d~u tu tren dAt de yay v6n ngan hang, nhung t6 chuc kinh tS dUQ"c OOa nuac giao dAt co thu ti~n sir dVng dAt thi hQ dUQ"c quy~n thS chAp khong chi gia tri tai san d~u tu tren dAt rna g6rn ca gia tri quy~n sir dvng dAt rna t6 chuc kinh tS dfi tra cho OOa nuac. Nghien CUu d~y du han v~ quy~n cua t6 chuc kinh tS trong nuac, til di~u 109 dSn di~u 112 Lu~t nftt dai se giup chUng ta co S\l phan bi~t rnQt cach ro rang.

2. Quy~n sti dy.ng dit eua hQ gia dinh, ea nhan

Quy~n cua hQ gia dinh, ca nhan trong tu cach nguoi sir dvng dAt cling dUQ"c phan bi~t thanh tUng nhorn C\l the vm tieu chi la sir dvng dAt thue ho~c khong phai dftt thue.

HQ gia dinh, ca OOan sir d\lng khong phai dAt thue co nghia la, ngu6n g6c quy~n sir dvng dAt cua hQ do Nha nuac giao khong thu ti~n sir d\lng dAt ho~c co thu ti~n sir dVng dAt, do nh~ chuyen quy~n sir dvng dAt va do dUQ"C OOa nuac cong nh~n quy~n sir dvng dAt. Vai ngu6n g6c OOu v~y, Nha nuac dam bao cho nguoi sir dvng dAt co d~y du cac quy~n chuyen d6i, chuyen OOugng, cho thue, cho thue l~i, thila kS, t~g cho quy~n sir dvng dAt, co quy~n gop v6n bfu1g quy~n sir dvng dAt, dUQ"c thS chAp, bao lanh de yay v6n cua cac t6 chuc tin dvng dUQ"c phep ho~t dQng t~i Vi~t Nam.

Quy~n cua hQ gia dinh, ca OOan sir d\lng dftt thue h~ chS han so vai nguoi khong sir dvng dAt thue. ni~u c~ dUQ"c ly giai aday la, ca chS cua Lu~t nAt dai khi cho thue dftt rna d6i tugng la hQ gia dinh, ca nhan chi bao g6rn hiOO thuc thue dAt tra ti~n thue hang nam. Do v~y, cac quy~n rna hQ dUQ"C phep th\lc hi~n chi giin li~n vai gia tri tai san rna nguoi sir dvng dAt d~u tu tren dAt khong bao g6rn gia tri thue dAt rna hQ tra ti~n thue hang nam.

ni~u quan trQng trong quy diM cua Lu~t nftt dai khong chi bao hQ cac quy~n cho hQ, van d~ d~t ra la cac thu tl)c hanh chinh de th\lC thi cac quy~n tren phai dUQ"c rninh b~ch. Nhu v~y, h6 sa chuyen d6i quy~n sir dvng dAt ho~c cac quy~n khac se bao g6rn nhfmg lo~i giAy to gi, thu tl)c se lam t~i ca quan OOa nuac nao, trong bao nhieu lau va san phfun cu6i cung rna ngum sir dvng dAt rnong cho la gi dUQ"c phuc dap d~y du theo quy diOO cua phap lu~t dAt dai. Nhfmg quy diM do se gop ph~ t~o di~u ki~n cho nguoi sir dvng dAt tl! nguy~n th\lc hi~n cac quy~n cua rninh va vi~c quan ly dAt dai di vao n~ nSp han.

230

Tu di€u 113 dBn di€u 115 Lu~t Dfit dai la cac quy djnh C\l thS v€ quy€n cua hQ gia dinh, ca OOan sir d\lllg dfit va ill di€u 126 dBn di€u 131 la OOfmg rang bUQc v€ m~t thu 1\lc hanh chiOO dS thgc hi~n quy€n cua nguai sir d\lllg dfit.

v. cAc QUY BlNH vi: GIAI QUYET TRANH cHAp BAT BAI vA xU

LY VI P~ pHAp LU~T BAT BAI

1. Giii quy~t tranh chip d§t dai

Tranh chfip dfit dai thgc chfit la OOfmg mau thu§n, xung dQt xAy ra gifra OOfmg nguai sir d\lllg dfit v6'i OOau do OOi€u nguyen OOan khach quan va chu quan rna hQ cho rfulg, quy€n va IQ'i ich hQ'P phap cua minh bi xam h~i. Trach OOi~m cua OOa nu6'c truac OOan dan la phai giai quyBt cac mau thu§n do mQt cach c6 ly, co tinh va dUng phap lu~t dS bao v~ OOfmg quy€n IQ'i hQ'P phap va troy Clm trach OOi~m d6i v6'i nguai vi ph~m. Lu~t Dfit dai nam 2003 c6 OOfmg diSm m6'i co ban sau day v€ giai quyBt tranh chfip dfit dai:

thea quy djnh t~i di€u

Thit nhdt, tru6'c day khi co traOO chfip dfit dai xAy ra trong nQi bQ OOan dan, cQng d6ng dan cu, Nha nu6'c khuyBn khich vi~c hoa giai tranh chfip v6'i sg tham gia cua cac t6 chuc chinh tri - xa hQi t~i dia phuang dS biOO 6n cac quan h~ dfit dai. Theo Lu~t D§:t dai nam 2003, tiOO thful do v§n duQ'c bao lUll nguyen v~n, song vi~c hoa giai tranh chfip nay khong chi thuful tuy khuyBn khich rna da mang tiOO b~t bUQC OOu la mQt thu 1\lc ti€n t6 1\lllg tru6'c khi duQ'c co quan tu phap ho~c co quan hanh chinh OOa nu6'c giai quyBt theo thftm quy€n. Di€u do co nghla la, cac ben duang sg nBu chua hoa giai t~i co So', chua thgc hi~n dUng cac quy djnh t~i di€u 135 Lu~t Dfit dai thi cac co quan OOa nu6'c se khong giai quyBt. HQ phai duQ'c hoa giai cong khai t~i tl"\1 So' u)' ban OOan dan cfip xa, co bien ban hoa giai ghi OO~n y kiBn cua cac ben truac khi d€ nghi co quan co thAm quy€n 136 Lu~t Dfit dai giai quyBt.

lien quan dBn quy€n

Thit hai, thAm quy€n cua Toa an OOan dan duQ'c rna rQng han so v6'i cac quy djnh tru6'c day. Cv thS la, thea quy diOO t~i khoan 1 di€u 136 Lu~t Dfit dai, toa an OOan dan duQ'c quy€n giai quyBt cac tranh chfip dfit dai rna nguffi sir d\lllg dfit co gifiy chUng oo~ quy€n sir d\lllg dfit, co cac gifiy to' hQ'P l~ duQ'c quy djnh t~i khoan 1, khoan 2 va khoan 5 di€u 50 Lu~t Dfit dai va cac tranh chfip v€ tai san g~ li€n vai dfit. Tru6'c day toa an OOan dan khong duQ'c phep giai quyBt OOfmg tranh chfip v€ quy€n sir dVng dfit rna cac ben duang sg m6'i co gifiy to' quy diOO t~i khoan 1, khoan 2 va khoan 5 di€u 50 Lu~t Dfit dai. Tuy OOien, xet cho cimg cac tranh chfip dfit dai IQ'i dan sinh, dBn quy€n tai san quan trQng trong dffi s6ng d€u cua nguai sir d\lllg dfit. Do v~y, vi~c rna rQng thftm quy€n, tang cuang vai tro cua co quan tu phap trong vi~c giai quyBt tranh chfip dfit dai la phil hQ'P v6'i thgc tB cUQc , song.

231

Thu ba, Lu~t BAt dai nam 2003 thu hyp bOt thfun quySn cua co quan harm chinh nha nu6'c trong giai quy~t cac tranh chAp vS quySn sir d\lIlg dAt nhung trong vi~c xac I~p co ch~ giai quy~t co diSm dimg C\l thS. BiSu do duQ'c thS hi~n TO t;;ti khoan 2 diSu 136 Lu~t BAt dai trong quy dinh vS 2 cAp hanh chinh khi giai quy~t tranh chAp vS quySn sir d\lIlg dM. N~u tranh chAp da duQ'c Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n giai quy~t Ian dAu thi trong truOng hQ'P co khi~u n;;ti thi Chu tich Uy ban nhan cAp tinh giai quy~t Ian cu<3i cimg, n~u Chu tich Uy ban nhan dan cAp tinh giai quy~t Ian dAu thi BQ truang BQ Tai nguyen va M6i truOng giai quy~t Ian cu<3i cimg.

Thu Ill, co S\l phan bi~t TO rang trong vi~c giai quy~t cac khi~u n;;ti, t<3 cao vS dAt dai v6'i cac vi~c giai quy~t cac khi~u n;;ti quy~t dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh cua nguai co thfun quySn trong quan Iy dAt dai. VS nguyen tAc, cac khi~u n;;ti quy~t dinh hanh chinh, harm vi hanh chinh vS giao dAt, cho thue dAt, trung d\lIlg dAt, thu h6i dAt, cAp giAy chUng nh~ quySn sir d\lIlg dAt, gia h;;tn thai h1illl sir d\lIlg dAt duQ'c giai quy~t theo cac quy dinh cua Lu~t BAt dai. Cac khi~u n;;ti quy~t dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh khac duQ'c giai quy~t theo quy dinh cua Lu~t khi~u n;;ti va t<3 cao.

Qua cac quy dinh tren cho chUng ta thAy S\l ro rang trong quy dinh cua Lu~t Bfrt dai vS nguyen tAc, thfun quySn va ph;;tm vi cua timg Io;;ti co quan nha nu6'c trong giai quy~t tranh chfrp dAt dai, timg Io;;ti khi~u ki~n duQ'c giai quy~t aco quan nha nu6'c co thfun quySn theo quy dinh cua Iu~t dAt dai ho~c cac van ban phap Iu~t co lien quan.

2. Xilly vi ph~m phap lu~t dAt dai

Cling gi<3ng nhu mQi hanh vi vi ph;;tm phap Iu~t khac, vi ph;;tm phap Iu~t dfrt dai do nhfrng t6 chuc, hQ gia dinh, ca nhan C\l thS th\lc hi~n. Cac hanh vi do dSu xam h;;ti d~n IQ'i ich cua nha nu6'c, cua nhan dan va tAt nhien, tuy vao tinh chAt va muc dQ gay nguy hiSm cho xa hQi, gay thi~t h;;ti cho nha nu6'c va cac chu thS khac rna troy CUu trach nhi~m d<3i v6'i t6 chuc va ca nhan. Lu~t Bfrt dai nam 2003 xac dinh ro S\l vi ph;;tm phap Iu~t til hai phia va ap d\lIlg cac ch~ tai khac nhau.

B<3i v6'i nguai quan Iy dAt dai vi ph;;tm quy dinh t;;ti diSu 141 Lu~t BAt dai rna co thS noi mQt cach ngAn gQn, do Ia 19i d\lng chuc V\l quySn h1illl trong quan Iy nha nu6'c vS dAt dai vi ph;;tm cac quy dinh cua phap Iu~t dAt dai gay h~u qua xAu cho nha nu6'c, cho xa hQi thi bi xir Iy b~g cac ch~ tili kY Iu~t, ch~ tai trach nhi~m v~t chAt va ch~ tai hinh S\l. Cac V\l vi~c da xdy ra t~i huy~n dao Phu Qu<3c tinh Kien Giang, t~i thi xa Phu ThQ tinh Phu ThQ, t~i thi xa B6 San thanh ph<3 Hai Phong, t~i long h6 thuy di~n Tri An tinh B6ng Nai da nhiSu Ian canh bao chUng ta vS vi ph;;tm nghiem trQng trong quan Iy nha nu6'c vS dfrt dai anhiSu dia phuang trong ca nu6'c. NhiSu can bQ quan Iy nha nu6'c vi ph~m cac quy dinh cua phap Iu~t xam h~i d~n IQ'i

232

fch cua nha nu6'c va nhan dan, gay du lu~ xdu trong xii hQi va do v~y dii bi xu ly b~g nhiSu hinh thuc khac nhau, tlr canh cao, cach chuc den phl;lt an til giam. Tit quy djnh cua Lu~t ddt dai nam 2003, Nghi djnh s6 18112004/ND-CP ngay 29 thang 10 nam 2004 cua Chinh phu vS thi hanh Lu~t Ddt dai dii chi tiet hoa va C\l thS hoa tUng bi~n phap che tai d6i v6'i can bQ cong chuc, nguai lam quan ly nha nu6'c vS ddt dai.

D6i v6'i nguai su d\lllg ddt, hanh vi vi phl;lm phap lu~t ddt dai cling rdt da dl;lllg duQ'c quy djnh kha C\l thS tl;li diSu 140 Lu~t Ddt dai va n~u chua d~n muc truy CUu trach nhi~m hinh sg va bi xu ly b~g bi~n phap hanh chinh thi ap d\lng Nghi dinh s6 182/2004/ND-CP ngay 29 thang 10 nam 2004 cua Chinh phu vS xu vi phl;lffi hanh chinh trong l1nh vgc ddt dai. Cac hanh vi vi phl;lffi phap lu~t cua nguai su d\lng ddt co thS quy 1\lll;li thanh cac lOl;li sau:

- Hanh vi ldn, chi~m ddt dai.

- Hanh vi khong su d\lng ddt ho~c khong su d\lllg ddt dung m\lc dich, chuySn

m\lc dich su d\lllg ddt trai phep.

- Hanh vi huy hOl;li ddt dai.

- Khong thgc hi~n ho~c thgc hi~n khong dAy du nghia V\l tai chinh d6i v6'i nha

nu6'c.

- Khong thgc hi~n cac thu 1\lc hanh chinh, cac quy~t djnh hanh chinh cua nha

nu6'c trong quan ly ddt dai.

- Hanh nghS tu vdn vS gia ddt, vS quy hOl;lch, vS hOl;lt dQng dia chinh nha nu6'c

khong dUng quy djnh cua phap lu~t.

Cac hanh vi neu tren cua t6 chuc, ca nhan su d\lllg ddt se bi xu ly b~ng bi~n phap hanh chinh, bUQc b6i thuang thi~t hl;li ho~c bi truy CUu trach nhi~m hinh sg tuy van tinh chdt va muc dQ nghiem trQng cua hanh vi vi phl;lm phap lu~t cua nguai su d\lng ddt.

VI. MQT s6 vAN BE cAN QUAN TAM KHI AP DVNG cAe VAN BAN pHAp LU~T BAT BAI pHiJ HQP VOl TINH HINH CV THE eVA BJAPHUONG

Ldy vi d\l C\l thS trong truang hgp can bQ xii lam vi~c tl;li dia ban mQt tinh miSn nui phia B~c, 6 do co d6ng bao cac dan tQc cung d6ng bao kinh v6'i cac phong 1\lc, t~p quan truySn th6ng, van hoa khac nhau. Ben cl;lnh do, tinh trl;lllg vS dan tri cling khong d6ng dSu trong nh~ thuc vS chinh sach va phap lu~t giua d6ng bao dan tQc tren dia ban v6'i d6ng bao 6 khu vgc do thi va vilng d6ng b~ng. Do v~y, can bQ cdp xii cua chUng ta khong c(rng nh~c trong vi~c ap d\lng phap lu~t, rna phili thdy duQ'c d~c thu cua dia phuong, qua do dua phap lu~t d~n v6'i nguai dan b~ng phuong phap

233

va cach thuc don gian OOdt, phil hgp oodt. Theo chUng toi, can bQ cdp xli ccln quan tam OOfrng v§.n dS chu y@u sau vS chiOO sach va phap 1u~t ddt dai t~i dia phuong:

Thu nhdt, ccln nb vfrng cac quy diM vS b6i thuOng, giai phong m~t bfulg de v~ d\lIlg cho dung t~i dia phuong. Khong chi rieng bdt cu mQt tiOO nao, rna cac dia phuong khac OOau, buc xuc OOdt cua ngum dan v§n 1a dugc b6i thuOng thoa dang khi Nha nu6'c thu h6i ddt, co noi an ch6n a, cUQc s6ng 6n diOO, co ddt dai 1a ngu6n s6ng va ngu6n lam vi~c, d~c bi~t trong truOng hgp ngum nong dan khong con ddt san xudt nong nghi~p thi giai quy@t cong vi~c cho nguai lao dQng 1a mQt chinh sach 100. Cho nen, nb vfrng quy diM cua Lu~t Ddt dai nam 2003, Nghi diOO s6 197/20041ND-CP, Thong tu 116/2004/TT-BTC de phuc dap cho nguai dan hang lo~t v§.n dS nhu: khi nao thi dugc b6i thuOng thi~t h~i vS ddt, khi nao dugc b6i thuOng thi~t h~i vS tai san, diSu ki~n de dugc b6i thuOng, b6i thuOng vS ddt nong nghi~p OOu th@ nao, ddt ara sao? ap gia b6i thuOng thi~t h~i vS ddt thi can cu vao lo~i ddt dang sir d\lIlg hay can cu vao lo~i ddt se chuyen m\lc dich sir d\lIlg ddt?

Thu hai, nb vfrng quy diM vS trach OOi~m xac oo~ d6i v6'i gidy ta OOa ddt cua OOan dan, vi d\l khi ccln xac oo~ vS thai diem sir d\lIlg ddt thi phai xac oo~ mQt cach khach quan, chinh xac. Qua xac oo~ do de bi@t rfulg, ddt rna h9 dang sir d\lIlg khong co tranh chdp, khi@u n~i, phil hgp v6'i quy ho~ch sir d\lIlg ddt, ngu6n g6c ddt dai do Nha nu6'c giao, cho thue hay huang thira k@, thm diem sir d\lIlg ddt 1a tru6'c hay sau ngay 15 thang 10 nam 1993. Tir do, nguai sir d\lIlg ddt phan bi~t cac nghi'a V\l tai chinh cua miOO d6i v6'i Nha nu6'c, d~c bi~t 1a truOng hgp phai nQp tiSn sir d\mg ddt khi dugc Nha nu6'c cdp gidy chUng oo~ quySn sir d\lIlg ddt.

Thu ba, ccln nb vfrng cac quy diM vS hoa giai t~i co sa khi co tranh chdp khi@u ki~n vS ddt dai. DiSu 135 Lu~t Ddt dai rdt khuy@n khich vi~c hoa giai t~i co sa d6i v6'i tranh chdp ddt dai trong nQi bQ OOan dan, cQng d6ng dan cu. Tuy OOien, khaC v6'i cac quy diM tru6'c day vS v§.n dS nay, Lu~t Ddt dai nam 2003 khong chi khuy@n khich mQt cach thucln tuy vi~c hoa giai rna con coi vi~c hoa giai 1a bi~n phap b~t bUQc tru6'c khi sg vi~c tranh chdp dugc co quan tu phap ho~c co quan hanh chinh OOa nu6'c giai quy@t. Do v~y, can bQ cdp co sa cua chUng ta phai nb vfrng vS cach thuc hoa giai, triOO tlJ, thu tl)c hoa giai t~i cQng d6ng dan cu, t6 dan ph6 va t6 chuc hoa giai t~i Uy ban OOan dan cdp xli. Khi t6 chuc hoa giai t~i tf\l sa Uy ban OOan dan xli, phai mai dAy du cac ben co lien quan, d~i di~n cQng d6ng dan cu, cac t6 chuc doan the cua M~t tr~n T6 qu6c, can bQ tu phap, can bQ dia chinh co sa. Khi hoa giai phai bi@t l~g nghe y ki@n cua cac ben lien quan, ghi chep trung thgc va khach quan y ki@n cua cac ben trinh bay bfulg bien ban, phan tich mQt cach co 1y, co tiOO, tranh tiOO tr~g go ep, thi@u dan chu trong qua triOO hoa giai, qua vi~c hoa giai de dS cao truySn th6ng van hoa, d~o 1y va tinh thcln doan k@t trong OOan dan.

234

""---

Thu Iu, phai n~m vfmg cac quy dinh v@ quy dat nong nghi~p sir d\lng vilO m\lc dich cong ich. Quy dat nay phai sir d\lllg dung m\lc dich, khong phai dS ban, chuySn sang sir d\lng vao m\lc dich phi nong nghi~p. Uy ban OOan dan cap xii duQ'c quy@n giao thau, cho thue cho hQ gia diOO, ca OOan trong xii v6'i thai h~ t8i da khong qua nam nam, ti@n thu duQ'c tir vi~c cho thue chi sir d\lllg vao m\lc dich cong ich. Thai gian qua mQt s8 dia phuong sir d\lllg quy dat mly vao m\lc dich khac, co tiOO tr~g ban dat, giao thau, cho thue khong dung d8i tuQ'llg gay bat binh trong nQi bQ OOan dan. Vi v~y, phai rut kinh nghi~m tir van d@nay.

Thu niim, Uy ban OOan dan cac xii, phuO'ng, thi tran a OOi@u dia phuong dii th\Ic hi~n cO' ch€ mQt cira khi giai quy€t thu !\Ic hanh chinh v@ dat dai. Nguai dan trong qua trinh th\Ic hi~n cac quy@n v@ chuySn d6i, chuySn OOUQ'llg, cho thue, cho thue l;;ti, thira k€, t~ng cho quy@n sir d\lllg dat hay th€ chap, bao liiOO yay v8n ngan hang d@u phai co thu !\Ic xac oo~ trong hQ'P d6ng chuySn quy@n sir d\lng dat, vao s6 sach dang kY th€ chap, bao lanh quy@n sir d\lng dat ho~c xoa cac dang ky nay. Do v~y, can bQ chinh quy@n cO' sa phai nb vling thu !\Ic haOO chiOO, cac cong vi~c phai lam, thai gian phai lam dS giai quy€t dung phap lu~t, khong nen co tiOO tr~g cira quy@n, t~c trach, phi@n OOieu d8i v6'i ngum dan khi th\Ic hi~n quy@n cua miOO.

235

Thu silU, ck thay ro trach OOi~m ngan ngira va xir Iy vi ph;;tm phap lu~t dat dai cua Chu tich Uy ban OOan dan cap xii va can bQ dia chinh cO' sa. Tren th\Ic t€, cac vi ph;;tm phap lu~t dat dai tru&c h€t do cap xii phat hi~n, ngan ngira, xir Iy ho~c bao cao v&i cO' quan OOa nu6'c co thdm quy@n co bi~n phap xir IY. Do v~y, phai bi€t ro thAm quy@n xir Iy cua chinh quy@n cap cO' sa, d~c bi~t d8i v&i cac vi ph;;tm hanh chiOO trong quan Iy va sir d\lllg dat dai dS ap d\lng dung ca v@ trinh tv va thu !\Ic.

LU~T MC)! TRUONG

I. NHirNG NOI DUNG eo BAN eVA LU~T MOl TRUONG 1. Khai ni~m chung v~ moi tnrOng, bao v~ moi truOng, luit moi truOng

1.1. MOi trU'irng va nhimg bidu hifn CIl thd cua mOi trU'irng

Moi truOng bao g6rn cac ySu t6 t\I nhien va V?t chAt nhan t~o bao quanh con nguai, c6 arm huang tai dai s6ng, san xuAt, S\l t6n t~i, phat triSn Clla con nguai va sinh V?t.

Moi truOng dugc t~o thanh boi nhieu ySu t6 (con gQi la thanh phan moi truOng), nhu: BAt, nuac, khong khi, am thanh, anh sang, sinh V?t, h~ sinh thai va cac hinh thai V?t chAt khac...

ChAt lugng moi truOng c6 thS t6t len ho~c xAu di tuy thuQc vao S\l tac dQng tich C\lC hay tieu qrc Clla con nguai. Khi con nguai tac dQng xAu dSn moi truOng, moi truOng c6 thS bi 0 nhiem ho~c suy thoai.

- 6 nhiem moi truOng la S\l biSn d6i cua cac thanh phfuJ. moi truOng, khong phil hgp vai quy chuful kI thu?t ve moi truOng, gay arm huang xAu dSn con nguai, sinh V?t. S\l biSn d6i Clla cac thanh phfuJ. moi truOng thuOng la do con nguai dua cac chAt gay 0 nhiem vao moi truOng. Thong thuOng, chAt gay 0 nhiern la cac chAt thai. Tuy nhien, nguyen li~u, thanh phAro, phS li~u, phS phAro... cling c6 thS lam cho rnoi tWOng bi 0 nhiem.

- Suy thoai moi truOng la S\l suy giam ve chAt lugng va s6 lugng Clla thanh phfuJ. moi truOng, gay anh huang xAu d6i vO'i con nguai va sinh V?t. S6 lugng va chAt lugng cac thanh phfuJ. rnoi tWOng thuOng bi thay d6i do con nguai khai thac qua muc cac ngu6n tai nguyen, nhu: dAt, nuac, h~ sinh V?t...

- S\l c6 moi truOng la tai biSn ho~c nii ro xay ra trong qua trinh ho~t dQng Clla con nguai ho~c biSn d6i thAt thuang Clla 1\l nhien, gay 0 nhiem, suy thmii ho~c biSn d6i moi truOng nghiem trQng.

1.2. Bao vf mOi trU'irng va cac bifn phap bao vf mOi trU'irng

Bao v~ moi truOng la ho~t dQng gift cho moi truang trong lanh, s~ch dttp; phong ngira, h~ chS mc dQng xAu d6i vai moi truang; trng ph6 S\l c6 moi truang, kh~c ph\lc 0 nhiem, suy thoai, ph\lc h6i va cai thi~n moi truang; khai thac va sir d\lllg hgp Ii, tiSt ki~m tai nguyen thien nhien, bao v~ da d~g sinh hQc.

Bao v~ rnoi truang c6 thS dugc th\lc hi~n bkg nhieu bi~n phap sau:

236

- Biin phtip mang tinh ta chuc - chinh trj: Dang cQng san Vi~t Nam 1uon quan tam d€n cong hic bao v~ moi truang. Dang de ra chu truong, duang 16i d€ 1anh d~o cong tac bao v~ moi truang.

+ Bao v~ moi truang 1a mQt trong nhUng vfuI de s6ng con cua nhan lo~i; 1a nhan t6 bao dam suc kh6e va chfit 1U<;mg cUQc s6ng cua nhan dan; gop phfuI quan trQng vao vi~c phat tri€n kinh t€ - xa hQi, 6n dinh chinh tri, an ninh qu6c phong va thuc dAy hQi nh~p kinh t€ qu6c t€ cua nu6c tao

+ Bao v~ moi truang vira 1a m\lc tieu, vira 1a mQt trong nhUng nQi dung cO' ban cua phat tri€n ben vUng, phai dugc th€ hi~n trong cac chi€n 1ugc, quy ho~ch, k€ ho~ch, d\l an phat tri€n kinh t€ - xa hQi cua tUng nganh va tUng dia phuong. Kh~c - xa hQi rna coi nh~ bao v~ moi ph\lc tu tuOng chi chu trQng phat tri€n kinh t€ truang. Dau tu cho bao v~ moi truang 1a dau tu cho phat tri€n ben vUng.

+ Bao v~ moi truang 1a quyen 19i va nghia V\l cua mQi t6 chuc, mQi gia dinh va cua m6i ngum, 1a bi€u hi~n cua n€p s6ng van hoa, d~o duc, 1a tieu chi quan trQng cua xa hQi van minh va 1a S\l n6i ti€p truyen th6ng yeu thien nhien, s6ng hai hoa v6i tv nhien cua cha ong tao

+ Bao v~ moi truang phai theo phuong cham 1fiy phong ngira va h~ ch€ tac dQng xfiu d6i v6i moi truang 1a chinh k€t hQ'P v6i xir 1y 0 nhiSm, kh~c ph\lc suy thoai, cai thi~n moi truang va bao t6n thien nhien; k€t hQ'P giua S\l dau tu cua Nha nu6c v6i dAy m~ huy dQng ngu6n l\lc trong xa hQi va rna rQng hQ'P tac qu6c t€; k€t hQ'P giua cong ngh~ hi~n d~i v6i cac phuong phap truyen th6ng.

- Biin phtip tuyen truy~n, gitio d!,c, nang cao y thuc bao vi mOi tTl,fUng trong dan chung: tuyen truyen cong tac bao v~ moi truang tren cac phuong ti~n thong tin d~i chUng; phat dQng cac phong trao "Xanh - S~ch - D~p"; ki ni~m ngay Moi truang Th€ gi6i 5/6; khuy€n khich cac cQng d6ng dan cu phat huy t~p 1\lc t6t d~p ve bao v~ moi truang; xay dvng huong u6c bao dam v~ sinh moi truang...

- Biin phtip ki thu~t va cong nghi: ap d\lllg cac thanh tvu khoa hQc ki thu~t ti€n ti€n, cac thi€t bi, day chuyen cong ngh~ s~ch vao qua trinh san xufit sao cho sir d\lllg nang 1ugng va ffii nguyen a muc thfip nhfit, thai vao moi truang it chfit thai nhfit. Tang cuang bi~n phap ki thu~t va cong ngh~ co y nghia d~c bi~t quan trQng trong thai ki cong nghi~p hoa, hi~n d~i hoa dfit nu6c, gop phfuI tang nhanh t6c dQ phat tri€n kinh t€, d6ng thai, h~ ch€ dugc cac tac dQng xfiu til qua trinh san xufit d€n moi truang.

- Biin phtip kinh ti: Nha nu6c da tang cuang sir d\lng cac cong C\l kinh t€ vao vi~c quan Ii va bao v~ moi truang, d~c bi~t 1a cac cong C\l thu€, phi, 1~ phi ve bao v~ moi truang... Ngoai ra, Nha nu6c con chu trQng thanh l~p Quy bao v~ moi truang qu6c gia, Quy bao v~ moi truang cac bQ, nganh, dia phuong d€ dau tu th\lc hi~n cac chuong trinh, dlJ an bao v~ moi truang; dau tu nghien CUu, thir nghi~m, ap

237

- Biin phap phap Ii: Nha nu6'c t~p trung xay d\ll1g va hoan thi~n h~ th6ng phap lu~t v~ bao v~ moi truang, qui dinh C\l the trach nhi~m cua cac co quan nha nu6'c co thfun quy~n trong vi~c quan ly moi truang, quy dinh quy~n va nghIa V\l cua t6 chuc va ca nhan trong vi~c bao v~ moi truang, d6ng thai, quy dinh ro trach nhi~m phap ly d6i vm cac hanh vi vi ph~ phap lu~t moi truang, hanh vi gay 0 nhiem moi truang, suy thoai moi truang, S\l c6 moi truang.

1.3. LuQ,t Moi truilng

Lu~t Moi truang di~u chinh cac nhom quan h~ xa hQi phat sinh tr\lc ti~p ho~c gian ti~p trong qua trinh con nguai ti~n hanh cac ho~t dQng bao v~ moi truang. Nhi~m V\l cua Lu~t moi truang la giai quy~t cac m6i quan h~: i) Quan h~ giua nhi~m V\l phat tri€n kinh t~ - xa hQi vm nhi~m V\l bao v~ moi truang; ii) Quan h~ giua 19i ich tru6'c m~t v6'i 19i ich lau dai, can ban cua d~t nu6'c; iii) Quan h~ giua vi~c bao v~ moi truang v6'i tu cach la mQt t6ng the v6'i bao v~ nmg thanh phdn moi twang; iv) Quan h~ giua 19i ich chung v~ m~t moi truang cua ca cQng d6ng v6'i lqi ich C\lC bQ cua timg t6 chuc, timg ca nhan; v) Quan h~ giua qu6c gia, khu V\lC va qu6c t~ v~ v~ d~ bao v~ moi twang.

Lu~t Moi twang dugc xay d\ll1g va th\lc hi~n tren nhUng nguyen t~c sau:

- Nguyen ttie bao dam cae quyin eua con nguUi tTong linh vve bao vi mOi tTUilng, trong do d~c bi~t chu y d~n quy~n cua ngum dan dugc s6ng trong moi truang trong lanh; quy~n dugc thong tin v~ tinh hinh, ch~t luqng moi truang nai minh sinh s6ng, dugc thong tin v~ d\l bao dien bi~n moi truang; quy~n dugc khai thac, sir d\lllg cac thanh phdn moi truang vao mQi m\lc dich theo qui dinh cua phap lu~t; quy~n dugc doi b6i thuang thi~t h~i do nguai lam 0 nhiem moi truang gay nen; quy~n dugc hUOng cac chinh sach h6 trg cua Nha nu6'c ho~c cua chu d\l an khi phai ganh chiu cac aM hUOng moi truang ill ho~t dQng phat tri€n; quy~n dugc yeu cAu cac co quan nha nu6'c co thfun quy~n xem xet l~i cac quy~t dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh ho~c hanh vi cua ngum khac gay aM hUOng ho~c co nguy co gay aM hUOng x~u d~n moi truang va lqi ich chinh dang v~ m~t moi truang cua nguai dan;

- Nguyen ttie NhiJ nUde thang nhOt quan Ii vi mOi truilng. Nha nu6'c xay d\ll1g mQt h~ th6ng van ban phap lu~t moi truang th6ng nh~t trong ph~ vi ca nu6'c, bao g6m cac van ban lu~t, cac van ban dum lu~t va cac chinh sach co lien quan nhu chinh sach dan s6, chinh sach dAu tu, chinh sach khuy~n khich cac t6 chuc va ca nhan trong va ngoai nu6'c ap d\lng ti~n bQ khoa hQc kI thu~t va cong ngh~ vao vi~c bao v~ moi twang... Nha nu6'c thanh l~p mQt h~ th6ng co quan qU8n

238

" - - -

d\lng ti~n bQ khoa hQc, kI thu~t vao vi~c bao v~ moi twang; dAu tu (rng pho S\I c6 moi truang....

Ii moi truOng th6ng nhftt ill trung uong d€n dia phuong va d~c bi~t chu tn;mg ap d\IDg cO' ch€ da nganh (lien nganh) trong vi~c quan Ii moi truOng.

- Nguyen ttic coi tr(Jng vi?c xay dlplg va thlj'c hi?n cac bi?n phap mang tinh phong ngira. Cac quy dinh v@ phong ngira 0 nhiSm, suy thoai, S\I c6 moi truOng luon duQ'c Nha nu6'c chu tr<;mg xay dvng va bao dam th\Ic hi~n. Trach nhi~m hang dftu cua mQi t6 chuc, ca nhan la phai th\Ic hi~n vi~c phong, ch6ng suy thoai moi truOng, 0 nhiSm moi truOng, S\I c6 moi truOng trong mQi lInh V\IC, mQi ho~t dQng lien quan t6'i moi truOng.

- Nguyen ttic ngzrifi gay 0 nhiim phai fra ti~n. Nguai gay 0 nhiSm moi truOng phai chiu mQi chi phi dS lam giam 0 nhiSm, khoi ph\lc l~i tinh tr~g moi tfUOng (do cO' quan nha nu6'c co thAm quy@n quy€t dinh) dS dam bao cho moi truOng tra l~i tr~g thai co thS chftp nh~ duQ'c, d6ng thai phai kh~c ph\lc mQi h~u qua v@ moi truOng do minh gay ra. Ngoai ra, n€u hanh vi cua hQ khong chi gay h~i cho moi truOng rna con gay thi~t h~i cho cac t6 chuc va ca nhan khac thi hQ con phai b6i thuOng cho nguai bi thi~t h~i.

2. Traeh ohi~m eua tA ehtle, hq gia

truimg

US phong ch6ng 0 nhiSm, suy thoai, s\I c6 moi truOng, t6 chuc, hQ gia dinh va

ca nhan phai tuan thea cac quy dinh chung nhu sau:

- Cfun pha ho~i, khai thac trai phep rung, cac ngu6n ffii nguyen thien nhien khac.

- Cfun khai thac, danh b~t cac ngu6n tai nguyen sinh v~t bfuIg phuong ti~n, cong C\l, phuong phap huy di~t, khong dUng thai V\l va san lUQ'llg thea quy dinh cua phap lu~t.

- Cfun khai thac, kinh doanh, tieu th\l, sir d\IDg cac loai th\Ic v~t, dQng v~t hoang

da quy hi€m thuQc danh m\lc cfun do cO' quan nha nu6'c co thb quy@n quy dinh.

- Cfun chon lftp chftt dQc, chftt phong x~, chftt thai va chftt nguy h~i khac khong

dUng nO'i quy dinh va quy trinh ky thu~t v@ bao v~ moi truOng.

- Cftm thai chftt thai chua duQ'c xir ly d~t tieu chuAn moi truOng; cac chftt dQc,

chftt phong x~ va chftt nguy h~i khac vao dftt, ngu6n nu6'c.

x~, phong x~, cac chftt ion hoa VUQ't qua tieu chuAn moi truOng cho phep.

- Cfun thai khoi, b\li, khi co chftt ho~c mlii dQc h~i vao khong khi; phat tan buc

- Cfun gay ti€ng 6n, dQ rung vuQ't qua tieu chuAn cho phep.

- Nh~p khAu may moc, thi€t bi, phuong ti~n khong d~t tieu chuAn moi truOng.

239

- Cfun nh~p khAu, qua canh chftt thai du6'i mQi hinh thuc.

- Cfun nh~p khAu, qua canh dQng v~t, thgc v~t chua qua ki~m dich; vi sinh v~t

ngoai danh m\lc cho phep.

- Cfun san xuAt, kinh doanh san phk gay nguy hC;li cho con nguai, sinh v~t va h~ sinh thai; san xuAt, sir d\lllg nguyen li~u, v~t li~u xay dgng chua yeu t6 dQc hC;li vuqt qua tieu chuAn cho phep.

- Cfun xam hC;li di san thien nhien, khu bao t6n thien nhien.

- Cfun xam hC;li cong trinh, thiet bi, phuang ti~n ph\lc V\l hOC;lt dQng bao v~ moi

truang.

- Cfun hOC;lt dQng trai phep, sinh s6ng a khu V\fC dugc cO' quan nha nu6c co thk quy@n xac dinh la khu vgc cfun do muc dQ d~c bi~t nguy hi~m v@ moi truang d6i v6i suc kh6e va tinh mC;lllg con nguai.

- Cfun che giAu hanh vi huy hOC;li moi truang, can tra hOC;lt dQng bao v~ moi

truang, lam sai l~ch thong tin dftn den gay h~u qua xAu d6i v6i moi truang.

2.1. Trach nhi?m cua h{j gia dinh, ca nhlin

Ngoai nhiing quy djnh chung co tinh chAt ngan ngira, ran de neu tren, phap lu~t moi truang con quy djnh quy@n, quy@n 19i va trach nhi~m C\l th~ cua cac t6 chuc, hQ gia dinh, ca nhan trong linh vgc bao v~ moi truang nhu sau:

- Tham gia hOC;lt dQng v~ sinh moi truang khu ph6, duang lang, ngo xom, nO'i

cong cQng va hOC;lt dQng tg quan v@ bao v~ moi truang cua cQng d6ng dan cu.

- Thu gom va chuy~n chAt thai sinh hOC;lt den dUng nO'i do t6 chuc giu gin v~

sinh moi truang tC;li dia ban quy djnh; xa nu6c thai vao h~ th6ng thu gom nu6c thai;

- Khong dugc phat tan khi thai, gay tieng 6n qua muc cho phep lam anh huang

den suc khoe, sinh hOC;lt cua cQng d6ng dan cu xung quanh.

- Co cong trinh v~ sinh, chu6ng trC;li chan nuoi gia suc, gia cfun bao dam v~

sinh, an toan d6i v6i khu vgc sinh hOC;lt cua con nguai.

- Tuan thu cac quy djnh v@ chon cAt, hoa tang, cai tang nguffi chet.

- Thgc hi~n cac quy dinh v@ bao v~ moi truang trong huang u6c, quy u6c cua

diaphuang.

- Xin phep cO' quan nha nu6c co thfun quy@n khi khai thac sir dvng cac thanh

phAn moi truang thea quy djnh.

- NQp du va dUng thffi hC;ln cac lOC;li phi bao v~ moi truang, nhu: Phi bao v~ moi truang d6i v6i nu6c thai (trir nu6c thai sinh hOC;lt cua hQ gia dinh a cac xa thuQc vimg nong thon va nhiing nO'i chua co h~ th6ng cAp nu6c SC;lch, a dia ban dang dugc Nha nu6c thgc hi~n che dQ bil gia d~ co gia nu6c phil hgp v6i dai s6ng kinh te - xa hQi).

" ' -

240

Di)c bi~t, anhfrng nai cong cQng, hQ gia dinh, ca nhan con co trach nhi~m gift gin v~ sinh a nai cong cQng; d6, b6 rac van thimg chua rac cong cQng hoi)c dUng nai quy dinh t~p trung rac thai; khong dS v~t nuoi gay melt v~ sinh nai cong cQng. N€u duQ'c quan ly khu vui chai, khu du lich, chQ', nha ga, cac b€n tau xe... phai co trach nhi~m niem y€t quy diM v€ giu gin v~ sinh nai cong cQng; b6 tri du cong trinh v~ sinh cong cQng; phuang ti~n, thi€t bi, h,rc lugng thu gom chelt thai dap Ung nhu cau gift gin v~ sinh moi truang.

Hp gia ilinh co hO(Jt dpng san xu8t, kinh doanh, djch VI' co trach nhi?m:

- L~p ban cam k€t bao v~ moi truang, v6'i 4 nQi dung chinh: 1) Dia diSm th\Ic hi~n; 2) Lo~i hinh, quy mo san xUelt, kinh doanh, dich V\l; nguyen nhien v~t li~u su d\mg; 3) Cac lo~i chelt thai phat sinh; 4) Cam k€t th\Ic hi~n cac bi~n phap giam thiSu, xu ly chelt thai va tuan thu cac quy diM cua phap lu~t v€ bao v~ moi truang.

- Co du phuang ti~n thu gom, luu giu, xu ly va giam thiSu chelt thai; h~ ch€ ti€ng 6n, phat sang, phat nhi~t gay anh huang xelu d6i v6'i moi truang xung quanh.

- Di)t ca sa san xuelt trong khoang cach an toan d6i vO'i khu dan cu n€u co cac

chelt nguy hiSm nhu: chelt d@ chay, d@n6, chelt phong x~ chelt dQc h~i, mui gay h~i ...

- Cung celp thong tin v€ moi truang lien quan d€n ho~t dQng cua minh cho ca

quan chuyen mono

- Chelp hanh ch€ dQ kiSm tra, thanh tra v€ bao v~ moi truang cua Nha nu6'c.

- NQp thu€ moi truang n€u san xuelt kinh doanh mQt s6 lo~i san phfun gay tac

dQng xelu lau dai d€n moi truang va suc khoe con nguai.

- NQp phi bao v~ moi truang n€u co xa thai nu6'c thai, khi thai, chelt thai rful ra

moi truang.

- N€u gay 0 nhi@m, suy thoai moi truang thi phai khAc ph\lc h~u qua, b6i

thuang thi~t h~i v€ moi truang.

Hp gia ilinh san xu8t nong nghi?p co trach nhi?m:

- Th\Ic hi~n dung cac qui diM cua phap lu~t v€ bao v~ moi truang khi kinh

doanh phan bon, thu6c bao v~ th\Ic v~t, thu6c thu y.

- Khong su d\lllg cac lo~i thu6c bao v~ th\Ic v~t, thu6c thu y dii h€t h~ su d\lllg va phai xu ly then qui diM cac d\lllg C\l, bao bi d\Illg cac san phAm nay sau khi dii su d\lllg

- Dap Ung cac yeu cau v€ bao v~ moi truang trong chan nuoi nhu: v~ sinh

chu6ng tr~i diM leY, phong ngua Ung pho dich b~nh, xu ly chelt thai chan nuoi ...

2.2. rrach nhi?m cua cae doanh nghi?p

241

- Danh gia tac dQng moi truOng thea quy djnh va th\Ic hi~n day du, dUng cac

nQi dung cua Bao cao danh gia tac dQng moi truOng dft duQ'c phe duy~t.

- Thong bao cho co quan phe duy~t bao cao danh gia tac dQng moi truOng de kiem tra, xac nh~ vi~c dft th\Ic hi~n cac nQi dung cua bao cao va yeu cau cua quySt dinh phe duy~t bao cao danh gia tac dQng moi truOng.

- Tuful thu Tieu chuAn moi truOng do co quan nha nuac cO thfun quyen ban hanh.

- Th\Ic hi~n trach nhi~m quan 1y chdt thai nhu thu gom, phan lo~i, tai chS, tai sir d\mg va xir ly chdt thai (doanh nghi~p th\IC hi~n tdt vi~c quan ly chdt thai duQ'c cdp gidy chUng nh~ d~t tieu chuAn moi truOng).

- Ap d\1Ilg cac bi~n phap phil hQ'P de phong ngira, Ung pho S\I cd moi truOng,

kh~c ph\lc 0 nhiem va ph\lc h6i moi truOng.

- Th\Ic hi~n nghi'a V\l tai chinh nhu nQp day du thuS moi truOng, phi bao v~

moi truOng, kY quy cai ~o, ph\lc h6i moi truOng thea quy djnh.

- Tuan thu cac yeu cau, quySt djnh cua thanh tra bao v~ moi truOng.

- Doanh nghi~p co hanh vi gay 0 nhiem, suy thow moi truOng co trach nhi~m kh~c ph\lc, b6i thuOng thi~t h~i va chiu cac trach nhi~m khac thea quy djnh cua phap 1u~t.

- Doanh nghi~p san xudt, kinh doanh, dich V\l co chdt thai nguy h~i ho~c tiem An nguy co xay ra S\I cd moi truOng phai co bQ ph~ chuyen mon ho~c can bQ ph\l trach ve bao v~ moi truOng.

Ngoai ra, doanh nghi~p con phai nQP thuS moi truOng, phi bao v~ moi truOng, ki quy cai ~o, ph\lc h6i moi truOng. C\l the 1a thuS moi truOng ap d\1Ilg ddi vO'i doanh nghi~p san xudt, kinh doanh mQt sd lo~i san phfun gay mc dQng xdu 1au dai dSn moi truOng va suc khoe con ngum; Phi bao v~ moi truOng duQ'c ap d\1Ilg ddi vO'i doanh nghi~p xa thai nuac thai, khi thai, chdt thai r~ ra moi truOng ho~c co ho~t dQng lam phat sinh ngu6n tac dQng xdu ddi vO'i moi truOng; Ki quy cai ~o, ph\lc h6i moi truOng ap d\1Ilg ddi vO'i cac doanh nghi~p khai thac mi nguyen thien nhien.

3. Trach nhi~m clla cac CO' quan nha ntrO'c trong quan If tai nguyen va

bao v~ moi trtrimg

Nha nuac thdng nhdt quan 1y cac ngu6n tai nguyen va moi truOng tren ph~

vi ca nuac thong qua cac co quan co thfun quyen sau:

- Chinh phu, Dy ban nhan dan cac cdp 1a co quan co thfun quyen chung ve

quan 1y tai nguyen va moi truOng.

- BQ Tai nguyen va Moi truOng 1a co quan cua Chinh phu th\Ic hi~n chuc nang quan 1y nha nuac ve tai nguyen va moi truOng trong ph~ vi ca nuac (bao g6m: tai

242

" ' -

nguyen dAt, Uti nguyen nuac, tai nguyen khming san, khi tuQ1lg thuy van, do d~c va ban d6 va moi truOng).

Ben c~ cac ca quan neu tren con co cac ca quan chuyen mon, can bQ ph\!

trach vS bao v~ moi truOng, g6m:

- T6 chilc ho~c bQ ph~ chuyen mon vS bao v~ moi truOng t~i cac BQ, ca quan

ngang bQ, ca quan thuQc Chinh phu.

- T6 chilc ho~c bQ ph~ chuyen mon vS bao v~ moi truOng t~i cac tinh, thanh ph6 tn;rc thuQc trung uang, huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thuQc tinh giup Uy ban nhan dan cimg cAp vS quan ly moi truOng tren dia ban.

- Can bQ ph\! trach vS bao v~ moi truOng t~i Uy ban nhan dan cAp xa.

- BQ ph~ chuyen mon ho~c can bQ ph\! trach vS bao v~ moi truOng t~i cac t6ng cong ty nha nuac, t~p doan kinh t~, ban quan ly khu cong nghi~p, khu ch~ xuAt, khu cong ngh~ cao, khu kinh t~ va ca sa san xuAt, kinh doanh, dich V\! co chAt thai nguy h~i ho~c tiSm An nguy ca xay ra S\I c6 moi truOng.

Ngoai ra, con co l\IC lUQ1lg Canh sat moi truOng tf\Ic thuQc T6ng C\!C Canh sat. 3.1. Trach nhi?m cua Uy ban nhan dan cap xii - Chi d~o, xay d\Illg k~ ho~ch va t6 chilc th\lc hi~n nhi~m V\! bao v~ moi truOng, gift gin v~ sinh moi truOng tren dia ban, khu dan cu thuQc ph~ vi quan ly cua minh; t6 chilc v~ dQng nhan dan xay d\Illg nQi dung bao v~ moi truOng trong huang uac cua cQng d6ng dan cu; huang dfuI vi~c dua tieu chi vS bao v~ moi truOng vao trong vi~c danh gia thon, lang, Ap, ban, buon, phum, soc va gia dinh van hoa. Uy ban nhan dan cAp xa co trach nhi~m quy diM vS ho~t dQng va t~o diSu ki~n dS t6 chuc 1\1 quan vS bao v~ moi truOng ho~t dQng co hi~u qua

- KiSm tra vi~c chAp hanh phap lu~t vS bao v~ moi truOng cua hQ gia dinh, ca nhan. Uy ban nhan dan cAp xa chi d~o, t6 chilc kiSm tra, thanh tra vi~c th\Ic hi~n cac nQi dung da ghi trong ban cam k~t bao v~ moi truOng.

ho~c bao cao ca quan quan ly nha nuac vS bao v~ moi truOng cAp tren tr1!c ti~p;

- Phat hi~n va xu ly theo thfun quySn cac vi phc;un phap l~t vS bao v~ moi truOng

- Hoa giai cac tranh chAp vS moi truOng phat sinh tren dia ban theo quy diM

cua phap lu~t vS hoa giai;

- Quan ly ho~t dQng cua thon, lang, Ap, ban, buon, phum, soc, t6 dan ph6 va t6

3.2. Nhimg hO{lt d(jng Uj ban nhan dan cap xii phai dlt!fc biit

243

chilc 1\1 quan vS gift gin v~ sinh moi truOng, bao v~ moi truOng tren dia ban.

-Uy ban OOan dan c~p xa phai dugc biSt vS nQi dung quy@t djnh phe duy~t bao cao danh gia tac dQng moi truOng do Uy ban OOan dan c~p tinh ho~c bQ, cO' quan ngang bQ, cO' quan thuQc Chinh phu phe duy~t.

- Uy ban OOan dan c~p xa nO'i co cO' sa gay 0 OOiSm moi truOng phai dugc bi@t vS quy@t diOO cua cO' quan OOa nu6c co thfun quySn trong vi~c xiI 1y d<3i v6i cO' sa gay 0 OOiSm moi truOng, gay 0 OOiSm moi truOng nghiem trQng.

- Can bQ ph\l trach vS bao v~ moi truOng c~p xa phai dugc biSt thong tin vS moi truOng lien quan d@n ho~t dQng cua cac cO' sa san xu~t, kinh doanh, dich V\l ho~t dQng tren dia ban miOO quan 1y (trir cac t6 chuc, ca OOan quan 1y khu san xu~t, kinh doanh, dich V\l t~p trung, chu cO' sa san xu~t, kinh doanh, dich V\l thuQc d<3i tugng phai l~p bao cao danh gia tac dQng moi truOng).

4. Nbii'ng bi~n pbap xu Iy banb vi vi pb,m pbap (nit moi truimg 4.1. Cae d{lng vi ph{lm phap lu~t mOi trU'irng

Tren thlJc t@ co r~t nhiSu hanh vi vi ph~ phap 1u~t moi truOng OOung tfm t~i

ph6 biSn Iii cac d~g sau:

- Khong thlJc hi~n cac qui djnh vS danh gia tac dQng moi truOng OOu khong nQP ho~c nQp khong dung thai h~ qui djnh Bao cao danh gia tac dQng moi truOng; khong thlJc hi~n ho~c thlJc hi~n khong dAy du nQi dung Bao cao danh gia tac dQng moi truOng da dugc phe duy~t.

- Vi ph~ cac qui djnh vS bao v~ cac ngu6n tai nguyen thien OOien OOu: Vi ph~ vS khai thac, kinh doanh dQng thlJc v~t qui hi@m; vi ph~m vS bao v~ da d~g sinh hQc va bao t6n thien OOien ...

- Vi ph~m cac qui djnh vS xu~t, OO~p khdu cong ngh~, thiSt bi, ch~t thai, hoa

ch~t dQc h~i.

- Vi ph~ cac qui djnh trong vi~c bao quan va siI d\lllg cac ch~t dS gay 0 OOiSm OOu: Vi ph~ vS phong tranh SlJ c<3 moi truOng trong tim ki@m, thfun do, khai thac, v~ chuyen dAu khi; vi ph~m qui diOO vS bao v~ ch~t phong x~.

- Vi ph~ cac qui djnh vS v~ sinh cong cQng OOu: vi ph~m vS v~ chuyen va

xiI Ii ch~t thai, rac thai; vi ph~ qui diOO vS ti@ng 6n, dQ rung...

4.2. Cae bi?n phap xu Ij Nguai vi ph~ phap 1u~t vS bao v~ moi truOng thi tuy tiOO ch~t, muc dQ vi ph~ rna bi xiI ph~t vi ph~ hanh chinh ho~c bi truy CUll trach nhi~m hiOO SlJ; n@u gay 0 OOiSm, suy thoai, SlJ c<3 moi truOng, gay thi~t h~i cho t6 chuc, ca OOan khac thi con phai kh~c ph\lc 0 OOiSm, ph\lc h6i moi truOng, b6i thuOng thi~t h~i thea quy diOO cua phap 1u~t. C\l the 1a hanh vi vi ph~m phap 1u~t moi truOng co the bi xiI Ii bfulg mQt ho~c mQt s<3 bi~n phap sau:

244

- Ph~t canh cao ho~c ph~t ti@n;

- BUQc thgc hi~n cac hinh thuc giam thi~u h~u qua cho moi truOng;

- T~ dinh chi ho~t dQng trong mQt thai gian cdn thi€t;

- BUQc di dffi d€n vi tri xa khu dan cu va phil hQP v6'i suc chiu tiii Clla moi wang; - cAm ho~t dQng;

- BUQc thgc hi~n bi~n phap bao v~ moi truOng thea quy dinh;

- BUQc kh~c ph\lc tinh tr~g moi truOng bi 0 nhiSm;

- BUQc b6i thuOng thi~t h~i v@ moi truOng va thi~t h~i gay ra cho nguai khac.

4.3. Thlim quyin clia Uj ban nhan dan cap xii trong vi?c xu If vi phfJm

hanh chinh trong linh v{l'c biio v? moi truifng

Chu tich Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trfill co quy@n:

1. Ph~t canh cao;

2. Ph~t ti@n d€n 500.000 d6ng;

3. Tich thu tang v~t, phuong ti~n duQ'c sir d\lng d~ vi ph~ hanh chinh co gia

tri d€n 500.000 d6ng;

4. BUQC khoi ph\lc l~i tinh tr~g ban ddu da bi thay d6i do vi ph~ hanh chinh

gay ra;

5. BUQC thgc hi~n bi~n phap kh~c ph\lc tinh tr~g 0 nhiSm moi truOng, lay Ian

dich b~nh do vi ph~m hanh chinh gay ra;

tr6ng, van hoa pham dQc h~i.

II. pHAp LU4T vE BA.O Vl: TAr NGUYEN RUNG 1. Phan lo~i rirng va m\le dieh Stf d\lng eua tirng lo~i RUng la ngu6n tai nguyen qui gia cua m6i qu6c gia cling nhu toan nhan lo~i. Vi~c phan lo~i rUng cling nhu phan dinh quy@n sa hftu d6i v&i tai nguyen rUng co y nghia quan trQng d~ dam bao hi~u qua cua cong tac quan ly Nha nu&c v@ bao v~ moi truOng noi chung va bao v~ rUng noi rieng. Can cu vao m\lc dich sir d\lng chu y€u, rUng duQ'c phan thanh 3 lo~i: RUng phong hQ, rUng d~c d\lllg va rUng san xufit.

- RUng phong hQ duQ'c sir d\lllg chu y€u d~ bao v~ ngu6n nu&c, bao v~ dfit, ch6ng xoi mon, ch6ng sa m~c hoa, h~ ch€ thien tai, di@u hoa khi h~u, gop phdn bao v~ moi truang, bao g6m: a) RUng phong hQ ddu ngu6n; b) RUng phong hQ ch~ gio, ch~ cat bay; c) RUng phong hQ ch~ song, Ifill bi~n; d) RUng phong hQ bao v~ moi truOng;

245

6. BUQC tieu huy v~t phfun gay h~i cho suc khoe con nguai, v~t nuoi va cay

- RUng d~c d\IDg dugc sir d\IDg chu yeu d@ bao t6n thien nhien, m~u chufut h~ sinh thai rUng cua qu6c gia, ngu6n gen sinh v~t rUng; nghien Clm khoa hQc; bao v~ di tieh lich sir, van hoa, danh lam th~g canh; ph\lc V\l nghi ngoi, du lich, ket hgp phong h<), gop phfuI bao v~ moi truOng, bao g6m: a) VuOn qu6c gia; b) Khu bao t6n thien nhien g6m khu dg trU thien nhien, khu bao t6n loai - sinh canh; c) Khu bao v~ canh quan g6m khu rUng di tich lich sir, van hoa, danh lam th~g canh; d) KhU rUng nghien Clm, thgc nghi~m khoa hQc;

2. Quy~n, nghia V1} va tnich nhi~m cua cac tA chuc, hQ gia dinh, ca nhan

trong vi~c bao v~ va phat tri~n rirng

- RUng san xufit dugc sir d\IDg chu yeu d@ san xufit, kinh doanh g6, lam san ngoai g6 va ket hgp phong h<), gop phfuI bao v~ moi truOng, bao g6m: a) RUng san xufit la rUng tg nhien; b) RUng san xufit la rUng tr6ng; c) RUng gi6ng g6m rUng tr6ng va rUng tg nhien qua binh tuy@n, cong nh~.

D@ bao v~ va phat tri@n ffii nguyen rUng, phap l~t nghiem cfun cac hanh vi sau:

- Ch~t pha rUng, khai thac rUng trai phep.

- San, b~, b~t, b~y, nuoi nh6t, giet m6 d<)ng v~t rimg trai phep.

- Thu th~p m~u v~t trai phep trong rUng.

- Huy hO(;li trai phep tai nguyen rUng, h~ sinh thai rUng.

- Vi phC;lID cac quy dinh v€ phong chay, chua chay rUng.

- Vi phC;lID quy dinh v€ phong, trir sinh v~t h(;li rUng.

- LfuI, chiem, chuy@n m\lc dich sir d\IDg rUng trai phep.

- Khai thac trai phep canh quan, m6i truOng va cac dich v\llam nghi~p.

- V~ chuy@n, che bien, quang cao, kinh doanh, sir d\IDg, tieu th\l, tang trU,

xufit khdu, nh~p khdu thgc v~t rUng, d<)ng v~t rUng trai vai quy dinh cua phap lu~t.

- Lgi d\IDg chuc V\l, quy€n h(;lIllam trai quy dinh v€ quan ly, bao v~ va phat

tri@n rUng.

- Chan tha gia suc trong phan khu bao v~ nghiem ng~t cua khu rUng d~c d\IDg,

trong rUng mai tr6ng, rUng non.

- Nuoi, tr6ng, tha vao rimg d~c d\IDg cac loai d<)ng v~t, thgc v~t khong co

ngu6n g6c ban dia khi chua dugc phep cua co quan nha nuac co thdm quy€n.

246

- Khai thac trai phep tai nguyen sinh v~t, tai nguyen khoang san va cac tai nguyen thien nhien khac; lam thay d6i canh quan thien nhien, di~n bien tg nhien cua rUng; lam anh huang xfiu den dai s6ng tg nhien cua cac loai sinh v~t rUng; mang trai phep hoa chfit d<)c h(;li, chfit n6, chfit d~ chay vao rUng.

- Giao rimg, cho thue rimg, chuy~n d6i, chuy~n nhUQ1lg, thira ke, t~ng cho, the chfip, bao Hinh, gop v6n bfulg gia tri quy~n sir d\lIlg rimg, gia tri rimg san xufit la rimg tr6ng trai phap lu~t.

- Pha hoe;ti cac cong trinh ph\lc V\l vi~c bao v~ va phat tri~n rimg.

Khong chi quy dinh cac hanh vi bi nghiem cfim, phap lu~t v~ tai nguyen rimg

con quy diM quy~n va nghia V\l chung cua chu rimg nhu sau:

2.1. Quyin va nghia vII chung cua chu rimg

- Duqc cO' quan nha nu6c co thfun quy~n cong nh~ quy~n sir d\lIlg rimg, quy~n sa hfru rimg san xufit la rimg tr6ng; Duqc sir d\lIlg rimg 6n dinh, lau dai phil hqp v6i thai he;tn giao rimg, cho thue rimg va thai he;tn giao dfit, cho thue dfit; Duqc san xufit lam nghi~p - nong nghi~p - ngu nghi~p ket hqp thea quy che quan ly rimg, trir rimg d~c d\lIlg; Duqc huang thanh qua lao dQng, ket qua dAu tu tren di~n tfch duqc giao, duqc thue; ban thanh qua lao dQng, ket qua dAu tu cho nguai khac; Duqc ket hqp nghien Clm khoa hQc, kinh doanh cfuID quan, nghi dUOng, du lich sinh thai-moi wang thea dV an duqc cO' quan nha nu6c co thfun quy~n phe duy~t; Duqc b6i thuang thanh qua lao dQng, ket qua dAu tu d~ bao v~ va phat tri~n rimg khi Nha nu6c co quyet diM thu h6i rimg; Duqc huang ddn v~ ky thu~t, h6 trq v~ v6n thea chfnh sach cua Nha nu6c d~ bao v~ va phat tri~n rimg va duqc huang lqi fch do cac cong trinh cong cQng bao v~, cai te;tO rimg mang le;ti; Duqc Nha nu6c bao hQ quy~n va lqi fch hqp phap d6i v6i rimg duqc giao, duqc thue.

- Bao toan v6n rimg va phat tri~n rimg b~n vfrng; sir d\lng rimg dUng m\lc dfch, dUng ranh gi6i da quy diM trong quyet dinh giao, cho thue rUng va thea quy che quan ly rimg; T6 chilc bao v~ va phat tri~n rimg thea quy hoe;tch, ke hoe;tch, dV an, phuang an da duqc phe duy~t; DiM kY bao cao cO' quan nha nu6c co thAm quy~n v~ di@n bien tai nguyen rimg va cac hOe;tt dQng lien quan den khu rimg; Giao le;ti rimg khi Nha nu6c co quyet dinh thu h6i rimg ho~c khi het thai he;tn sir d\lIlg rimg; Th\Ic hi~n nghia V\l tai chfnh va cac nghia V\l khac thea quy diM cua phap lu~t; Th\Ic hi~n quy dinh cua Lu~t miy va cac quy diM khac cua phap lu~t; khong lam t6n he;ti den lqi ich hqp phap cua t6 chilc, ca nhan co lien quan.

2.2. Quyin va nghia vII cua h{j gia tlinh, eli nhiin

Ben ce;tnh cac quy diM v~ quy~n va nghia V\l chung d6i v6i chu rimg, phap lu~t con quy dinh cac quy~n va nghia V\l C\l th~ cua chu rimg d6i v6i tUng loe;ti rimg, C\l th~:

- D6i v6i rimg phong hQ. HQ gia dinh, ca nhan co quy~n va nghia V\l xay d\Illg khu rimg thea huang ddn cua cO' quan co thfun quy~n quan ly v~ rimg; duqc khai thac, sir d\lng rimg, t~n thu lam san; duqc chuy~n d6i di~n tich rimg duqc giao cho

247

hQ gia dinh, ca nhan trong cimg xa, phuOng, thi tran; ca nhan dugc de thira kS quySn sir d\lIlg rirng theo quy dinh cua phap lu~t.

- I>6i vo'i rirng san xuAt. NSu rirng san xuAt III rirng tr6ng, hQ gia dinh vll ca nhan dugc chuyen nhugng, t~g cho, cho thue, thS chAp, bao lanh, gop v6n bfuIg gia tri rirng san xuAt III rirng tr6ng theo quy diM cua phap lu~t. I>6i v6i rirng san xuAt III rirng tg nhien thi dugc khai thac; vll chi dugc thS chAp, bao lanh, gop v6n bfuIg gia tri quySn sir d\lng rirng tang them do chu rirng tg dAu tu so v6i gia tri quySn sir d\lIlg rirng dugc xac dinh t~i thai diem dugc giao theo quy diM cua phap lu~t; ca nhan dugc de thira kS quySn sir d\lIlg rirng theo quy diM cua phap lu~t.

2.3. Quyin va nghia Vfl cua ta chuc kinh ti Phap lu~t cling quy dinh C\l the quySn vll nghia V\l cua cac t6 chilc kinh tS

trong vi~c bao v~ vll phat trien rirng. C\l the:

- I>6i v6i rirng san xuAt III rirng gi6ng Nhll nu6c giao khong thu tiSn sir d\lIlg rirng, t6 chilc kinh tS dugc ban san phfun rirng gi6ng, gi6ng cay rung theo quy chS quan ly rung; dugc thS chAp, bao lanh, gop v6n bfuIg gia tri rirng san xuAt III rirng tr6ng bfuIg v6n cua minh; khong dugc chuyen d6i, chuyen nhugng, t~g cho, cho thue rirng, quySn sir d\lng rirng; khong dugc thS chAp, bao lanh, gop v6n b~ng gia tri quySn sir d\lng rirng san xuAt III rirng tg nhien, quySn sir d\lIlg rirng san xuAt III rung tr6ng co ngu6n g6c tit ngan sach nhll nu6c. Vi~c san xuAt, kinh doanh gi6ng cay rirng phai tuan theo phap lu~t vS gi6ng cay tr6ng vll phap lu~t vS bao v~ vll phat trien rirng.

- T6 chilc kinh tS dugc Nhll nu6c giao rirng san xuAt co thu tiSn sir d\lIlg rirng, nh~ chuyen nhugng rirng san xuAt mll tiSn sir d\lIlg rirng, tiSn chuyen nhugng rirng da tra co ngu6n g6c tir ngan sach nhll nu6c thi chu rirng dugc huemg gia tri tang them cua rirng; dugc khai thac lam san trong rirng san xuAt theo quy diM cua phap lu~t; dugc cho t6 chilc, hQ gia dinh, ca nhan thue rirng de kSt hgp san xuAt lam nghi~p - nong nghi~p - ngu nghi~p, kinh doanh canh quan, nghi dUOng, du Itch sinh thai - moi truOng, nghien cUu khoa hQc theo quy chS quan ly rirng; khong dugc chuyen d6i, chuyen nhugng, t~g cho quySn sir d\lIlg rirng, quySn sa hfru rirng san xuAt III rirng tr6ng; chi dugc thS chAp, bao lanh, gop v6n bfuIg gia tri quySn sir d\lIlg rirng tang them do chu rirng tg dAu tu so v6i gia tri quySn sir d\lIlg rirng dugc xac dinh t~i thai diem dugc giao rirng. Con trong truang hgp tiSn sir d\lng rirng, tiSn chuyen nhugng rirng da tra khong co ngu6n g6c tit ngan sach nhll nu6c thi chu rirng dugc huang gia tri tang them cua rung; dugc khai thac lam san trong rung san xuAt theo quy diM phap lu~t; dugc chuyen nhugng quySn sir d\lIlg rung, quySn sa hfru rung san xuAt III rirng tr6ng; dugc thS chAp, bao lanh, gop v6n bfuIg gia tri quySn sir d\lIlg rung, gia tri rung san xuAt III rirng tr6ng; dugc cho t6 chilc, hQ gia dinh, ca nhan thue rirng de kSt hgp san xuAt lam nghi~p - nong nghi~p - ngu nghi~p, kinh

248

doanh canh quan, nghi duOng, du lich sinh thai - moi truOng, dfiu tu nghien Clm khoa hQc thea quy che quan ly rimg.

- T 6 chilc kinh te dugc Nhii nu6'c giao rimg phong hQ dugc khai thac lam san trong rimg phong hQ thea quy djnh cua phap lu~t; khong dugc chuySn d6i, chuySn nhugng, t~g cho, cho thue quy~n sir d\illg rimg phong hQ dugc Nhii nu6'c giao.

- T6 chilc kinh te dugc Nhii nu6'c cho thue rimg san xuftt dugc khai thac lam san trong rimg san xuftt thea quy djnh cua phap lu~t; dugc sa hfru cay tr6ng, v~t nuoi, tiii san gful li~n v6'i rimg tr6ng do chu rimg tv dfiu tu trong thai h~ dugc thue; chi dugc the chftp, bao lanh, gop v6n bfulg gia tri quy~n sir d\illg rimg tang them do chu rimg tv dfiu tu so v6'i gia tri quy~n sir d\lng rimg dugc xac djnh t~i thai diSm dugc thue thea quy djnh cua phap lu~t.

- T6 chilc kinh te dugc Nhii nu6c cho thue rimg phong hQ, rimg d~c d\illg Iii khu bao v~ canh quan dugc khai thac lam san trong rimg phong hQ dugc thue thea quy djnh cua phap lu~t; dugc khai thac lam san trong rimg d~c d\lng Iii khu bao v~ canh quan thea quy djnh cua phap lu~t.

3. Quy~n va nghia V\I Clla tA chti'c, hq gia dinh, ca nhan trong vi~c bao v~

dqng, tht}'c v~t hoang da, quy hi~m

DQng, thvc v~t rimg quy hiem Iii nhUng lo~i co gia tri d~c bi~t v~ khoa hQc, v~ kinh te vii moi truOng; co s6 lugng, trit lugng it ho~c dang co nguy co bi di~t chling. Theo tinh chftt vii milc dQ quy hiem cua chUng, thvc v~t rimg, dQng v~t rimg quy hiem dugc xep thanh hai nhom.

- Nhom I: Nghiem cftm khai thac, sir d\lng vi m\lc dich thuang m~i, g6m nhUng loiii thvc v~t rimg, dQng v~t rimg co gia tri d~c bi~t v~ khoa hQc, moi truOng ho~c co gia tri cao v~ kinh te, s6 lugng qufin thS con rftt it trong tv nhien ho~c co nguy co tuy~t chung cao.

Thvc v~t rimg, dQng v~t rimg Nhom I dugc phan thanh:

Nhom I A, g6m cac loiii thvc v~t rimg.

Nhom I B, g6m cac loiii dQng v~t rimg.

- Nhom II: H~ che khai thac, sir d\lng vi m\lc dich thuang m~i, g6m nhUng loiii thvc v~t rimg, dQng v~t rimg co gia tri v~ khoa hQc, moi truOng ho~c co gia tri cao v~ kinh te, s6 lugng qufin thS con it trong tv nhien ho~c co nguy co tuy~t chling.

Thvc v~t rimg, dQng v~t rimg Nhom II dugc phan thanh:

Nhom II A, g6m cac loiii thvc v~t rimg.

Nhom II B, g6m cac loiii dQng v~t rimg.

4. Trach nhi~m clla cac CO' quan nha nU'O'c v~ quan Iy, bao V~ rung

249

Trong ph~ vi chtcc nang cua minh, cac cO' quan quan 1y nha nu6'c co thfun

quy~n co quy~n h~ va nhi~m V\l trong vi~c quan 1y, bao v~ rUng nhu sau:

Di2u tra xtic dinh ctic IO{li rimg, thang ke thea diJi diin biin tinh hinh rimg, dat trang rimg. M6i lo~i rUng co nhUng d~c diem, tinh nang, tac d\lng khac nhau. Do v~y, de dam bao hi~u qua cua cong tac quan 1yva bao v~ rUng, vi~c di~u tra xac dinh phan lo~i rUng co y nghia quan trQng. No dam bao cho cac nha quan 1y co the nfun b~t C\l the hi~n tr~g cua timg lo~i rUng, tren cO' sO' do xay dvng quy chS quan 1y, bao v~ rUng d~t hi~u qua cao.

L~p quy hO{lch, ki hO{lch bao v? va phtit triAn rimg. Day 1a mQt ho~t dQng hSt stcc quan trQng mang tinh chdt dinh huang cho cong tac bao v~ rUng. KS ho~ch bao v~ va phat trien rUng co the dugc the hi~n du6'i d~g kS ho~ch phu xanh ddt tr6ng d6i nui trQC, kS ho~ch khoanh nuoi rUng...

.......,

Quy dinh va ta chuc thvc hi?n ctic chi dp, chinh stich, thA I? v2 quan Ij va bao v? rimg. Vi~c xay d\lIlg va t6 chtcc thgc hi~n cac chS dQ, the 1~, chinh sach v~ quan 1y va bao v~ rUng co mQt y nghia d~c bi~t d6i v6'i quan 1y nha nu6'c v~ bao v~ rUng. Cac chinh sach, chS dQ, the 1~ nay chinh 1a cO' sO' de thgc hi~n vi~c bao v~ va phat trien rUng. Tuy nhien, cfing cftn phai biSt t6 chtcc thgc hi~n cac chinh sach, chS dQ, the 1~ do tren thgc tS mQt cach co hi~u qua thi m6'i dam bao dugc m\lc tieu quan 11 nha nu6'c v~ rUng.

Dang 10/, I~p va giii sa dia chinh. cap giay chUng nh~n quy2n SIC d(lng rimg, dat trang rimg. Theo quy dinh cua phap 1u~t, s6 dia chinh do Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trdn l~p va quan 1Y. S6 dia chinh duQ'c l~p thea mau do cO' quan quan 1y nha nu6'c v~ tai nguyen va moi truOng 6 trung uang quy dinh. S6 dia chinh 1a cong C\l phap 1y de thgc hi~n quan 1y ddt dai noi chung va ddt rUng, ddt tr6ng rUng noi rieng.

Vi~c cdp gidy chUng nh~ quy~n sir d\lllg rUng, ddt tr6ng rUng cfing mang mQt y nghia, m\lc dich rieng d6i v6'i bao v~ rUng. Gidy chUng nh~ quy~n sir d\lllg ddt rUng, ddt tr6ng rUng do cO' quan quan 1y tai nguyen va moi truOng 6 trung uang phat hanh. CO' quan co thfun quy~n giao rUng va ddt tr6ng rUng nao thi co thfun quy~n cdp gidy chUng nh~ quy~n sir d\lllg rUng, ddt tr6ng rUng do.

Giao va thu hai rimg, dat trang rimg. Thfun quy~n giao rUng, ddt tr6ng rUng

duQ'c trao cho Thu tuang Chinh phu va Chu tich uy ban nhan dan cac cdp. C\l the:

- Thu tuang Chinh phu quySt dinh xac l~p va giao cac khu rUng phong hQ, rUng d~c d\lllg co tfun quan trQng qu6c gia cho cac ban quan 1y thuQc BQ Nong nghi~p va Phat trien nong thon ho~c cac cO' quan khac cua Chinh phu; giao cac khu rUng san xudt quan trQng cho t6 chtcc lam nghi~p qu6c doanh trong truOng hQ'P cftn thiSt.

250

- Chu tich Dy ban OOan dan cAp tinh quy~t diOO xac l~p va giao cac khu rimg phong hQ, rimg d~c d\mg co tfun quan tr<;mg qu6c gia thea uy quyen cua Thu tu6ng chiOO phu; cac khu rimg phong hQ, rimg d~c d\1llg co tfun quan trQng dia phuong cho cac ban quan ly thuQc Dy ban OOan dan cAp tiOO; cac khu rimg san xuAt a dia phuong cho t6 chuc kiOO t~, t6 chuc xa hQi, dan vi hrc lugng vii trang OOan dan, doanh nghi~p tu OOan thea quy ho~ch cua Nha nu6'c.

- Chu tich Dy ban OOan dan cAp huy~n quy~t diM giao rimg san xuAt cho cac

hQ'P tac xa, t~p doan san xuAt va ca OOan thea quy ho~ch cua tinh.

CO' quan OOa nu6'c co thfun quyen giao rimg, dAt tr6ng rimg nao thi co quyen thu h6i rirng, dAt tr6ng rimg do. D6i v6'i truOng hQ'P rimg bi thu h6i ph\lc V\l nhu du khdn cAp thi Chu tich Dy ban OOan dan cAp huy~n tra len co quyen quy~t diM va phai bao cao ngay v6'i cO' quan chinh quyen cAp tren trl,l'c ti~p.

Nha nu6'c thu h6i toan bQ ho~c rnQt phfut rimg, dAt tr6ng rimg da giao sir d\1llg

trong OOUng truOng hQ'P sau:

- T6 chuc bi giai th@, ca OOan la chu rirng da ch~t rna khong co nguai ti~p tl;lc

sir d\lng thea lu~t diM;

- Chu rimg t1,l' nguy~n tra l~i rimg, dAt tr6ng rimg;

- Trong 12 thang lien, chu rimg khong ti~n hanh cac ho~t dQng bao v~, cham soc, gay tr6ng rimg thea phuong an da duQ'c cO' quan OOa nu6'c co thfun quyen xet duy~t rna khong co ly do chinh dang;

- Chli rimg sir d\lng khong dUng rn\lc dich ho~c vi ph~ nghiern trQng quy

diOO cua phap lu~t ve bao v~ va phat tri@n rimg, sir d\1llg rimg, dAt tr6ng rimg;

- Cfut sir d\1llg rimg, dAt tr6ng rimg khi co OOu du quan trQng cua Nha nu6'c,

cua xa hQi, OOu cAu khdn cAp cua chi~n tranh ch6ng thien tai.

Kiim Ira, thanh Ira, xu Ij vi ph(lm va gitii quyit Iranh chap v~ rimg, tlat Irang rimg. Ho~t dQng ki@rn tra, thanh tra vi~c chAp haOO cac ch~ dQ th@ l~ ve quan ly, bao v~ va phat tri@n rimg duQ'c giao cho BQ Nong nghi~p va Phat triSn nong thon va Dy ban OOan dan cac cAp.

Gitii quyit tranh chap v~ rimg, tlat Irang rimg: Day la rnQt ho~t dQng quan trQng cua quan ly OOa nu6'c OOfun dam bao hi~u qua dieu chinh cua phap lu~t. Theo phap lu~t bao v~ rimg Vi~t Narn, thfun quyen nay duQ'c trao cho Dy ban nhan dan cAp huy~n tra len va Toa an nhan dan.

- Dy ban nhan dan cAp huy~n tra len co thfun quyen giai quy~t cac tranh chAp ve quyen sir d\1llg dAt tr6ng rimg, dAt co rimg rna nguai sir d\1llg dAt do khong co giAy chUng nh~ quyen su d\lng dAt cua cO' quan nha nu6'c co thfun quyen.

251

- Toa an nhan dan giai quyet cac tranh chftp ve quyen sir d\lIlg dftt co rimg, dftt tr6ng rimg rna nguai sir d\lng dftt do dii co gifty chUng nh~ quyen sir d\lIlg dftt. Ngoai ra, cac tranh chftp ve thgc v~t rimg, dQng v~t rimg, c6ng trinh kien trUc, tai san khac va ve vi~c den biI thi~t h~i, b6i hom thanh qua lao dQng, ket qua dAu tu tren dftt co rimg, dftt tr6ng rimg cling do toa an giai quyet.

5. Nbihlg bifn pbap xu Iy d8i vOi banb vi vi pb,m pbap IUft bao vf va

pbat tri~n rimg

Chu th~ vi ph~ phap lu~t bao v~ rimg thuang phai chiu hai lo~i trach nhi~m

phap ly chinh la trach nhi~m hanh chinh va trach nhi~rn hinh sg:

Trach nhi?m hanh chinh dU{lc ap dllng dBi VOl nguili co hanh vi sau: - Pha rimg trai phep: La hanh vi pha rimg v6i bftt kY m\lc dich gi rna kh6ng dugc co quan nha nu6c co thdm quyen cho phep ho~c dugc phep nhung lam kh6ng dung quy dinh cho phep.

- Khai thac rimg trai phep: La hanh vi ch~t cay rimg, lfty lam san kh6ng dugc co quan nha nu6c co thdm quyen cho phep ho~c dugc phep nhung dii vi ph~m cac quy dinh ve quan ly khai thac rimg.

- Phat, d6t rimg trai phep d~ lam nuang r~y: La hanh vi phat, d6t rimg d~ lam

nuang r~y ra ngoai viIng quy dinh.

- Vi ph~ quy dinh ve phong chay, chua chay rimg: La hanh vi vi ph~

nhfrng quy dinh ve phong chay, chua chay rimg ho~c gay chay rimg.

- Vi ph~ quy djnh ve phong trir sau b~nh h~i rimg: La hanh vi cua chu rimg kh6ng chftp hanh dAy du cac bi~n phap ve phong, trir d~ dich sau b~nh gay thi~t h~i denrimg.

- Chan tha trai phep gia suc vao rimg: La hanh vi chan thfl gia suc vao khu rimg non m6i tr6ng, rn6i d~ cay con, rimg khoanh nu6i, rimg d~c d\lIlg dii co quy dinh cftm chan thfl gia suc, gay thi~t h~i den rimg.

- San b~t trai phep dQng v~t rimg: La hanh vi san b~t dQng v~t rimg kh6ng dugc co quan nha nu6c co thdm quyen cho phep ho~c dugc phep nhung dii vi ph~m cac quy dinh ve quan ly dQng v~t rimg.

- Gay thi~t h~i d§t rimg: La hanh vi vi ph~ quy dinh ve bao v~ dftt rimg nhu dao b6i, nB min, lam mftt lap rnau rna cua d§t rimg; dao d~p ngan ngu6n sinh thuy thao nu6c, xfl chAt dQc h~i vao dftt rimg.

- v~ chuy~n, mua ban trai phep lam san: La hanh vi v~ chuy~n, mua ban lam san kh6ng co ngu6n g6c khai thac; mua, ban hgp phap ho~c lo~i lam san kh6ng dugc co quan nha nu6c co thdm quyen cho phep sir d\lIlg.

252

- Vi ph~m quy dinh quan ly nha nu6c v€ chS biSn g6 va W.m san: ChS biSn g6,

lam sim khong co giAy phep ho~c khong co ngu6n g6c mua ban hgp phap.

- Vi ph~m thu tl;lc trinh kiSm lam san.

Tuy thea muc dO thi~t h~i rna cac hanh vi vi ph~m hanh chinh neu tren co thS tich thu giAy phep phuong ti~n vi ph~, tu6c

bi ph~t canh cao ho~c ph~t ti€n, quy€n sir d\illg giAy phep....

Trtich nhi?m hinh s¥' tip d(lng tl6i VOl nhimg nglCOi co hanh vi ph{lm tpi sau: TOi vi ph~m cac quy dinh v€ khai thac, bao v~ rimg (Di€u 175); TOi vi ph~m cac quy diM v€ quan ly rimg (Di€u 176); TOi huy ho~i rimg (Di€u 189); TOi vi ph~ cac qui diM v€ bao v~ dOng v~t hoang da, quy hiSm (Di€u 190); TOi vi ph~m chS dO bao v~ d~c bi~t d6i v6i khu bao t6n thien nhien (Di€u 191). III. pHAp LuAT vE BAo vE TAl NGUYEN NUOC 1. Phao lo~i mr6'e va m\le dieh sfr d\log ella timg lo~i Nu6c la thanh ph§n co ban, la ySu t6 quan tr<;mg hang dAu cua moi truemg s6ng, la ngu6n tai nguyen thien nhien vo cUng qui gia d6i v6i m6i qu6c gia ding nhu cua toan nhan lo~i.

Tai nguyen nu6c t6n t~i du6i nhi€u d~g khac nhau. Can cu vao d~c tinh hoa hQc, Ii hQc cua nu6c, nu6c dugc chia thanh: Nu6c m~, nu6c ngQt, nu6c nh~t, nu6c 19, nu6c khoang, nu6c nong thien nhien (con gQi la nu6c dia nhi~t), nu6c cong nghi~p... Can cu vao tr~ng thai t6n t~i cua nu6c, nu6c dugc chia thanh: Nu6c m~t, nu6c ngAm (nu6c du6i dAt), nu6c trong khong khi (hoi nu6c), nui bang tuySt..., trong do nu6c m~t la nu6c t6n t~i tren m~t dAt li€n ho~c hai dao; nu6c du6i dAt la nu6c t6n t~i trong cac tAng chua nu6c dum m~t dM; nu6c sinh ho~t la nu6c dUng cho nhu cAu an u6ng, v~ sinh cua con nguoi

T~i Vi~t N am, phap lu~t v€ bao v~ tai nguyen nu6c t~p trung chu ySu vao vi~c bao v~ ngu6n nu6c m~t, nu6c mua, nu6c du6i dAt, nu6c biSn thuOc lanh th6 nu6c COng hoa xa hOi chu nghia Vi~t Nam. Cac ngu6n nu6c nay d€u thuOc sa hiiu toan dan va do Nha nu6c th6ng nhAt quan Ii. Con nu6c khoang, nu6c nong thien nhien dugc bao v~ thea qui chS bao v~ khoang san; nu6c trong khong khi dugc bao v~ thea qui chS bao v~ khong khi.

Rieng d6i v6i nu6c biSn, phap lu~t v€ bao v~ tai nguyen nu6c chi di€u chinh nhfmg ho~t dOng gay 0 nhiem nu6c biSn, ho~t dOng xay d\IDg cac cong trinh yen biSn va cac ho~t dOng lien quan dSn IAn biSn, thoat lil, phong, ch6ng xam nh~p m~, nu6c biSn dang tran.

Phap lu~t v€ bao v~ tai nguyen nu6c khong chi nhfun bao v~ ngu6n nu6c nQi dia va con nhfun bao v~ ngu6n nu6c qu6c tS. Ngu6n nu6c qu6c tS la ngu6n nu6c ill

253

lanh th6 Vi~t Nam chay sang lanh th6 khac, ill lanh th6 nu6c khac chay van lanh th6 Vi~t Nam ho~c nfun tren bien gi6'i giua Vi~t Nam va nu6'c lang gieng.

Bao v~ tai nguyen nu6c la bi~n phap phong ch6ng suy thoai, c~ ki~t ngu6n nu6'c, bao dam an toan va bao v~ kha nang phat tri~n tai nguyen nu6'c; phat tri~n tai nguyen nu6c la bi~n phap nhfun nang cao kha nang khai thac, su dl,lllg ben viing tai nguyen nu6c va nang cao gia trt cua tai nguyen nu6c.

2. Tnich nbi~m cua CO' quan quan J:Y nba mrcYc trong vi~c bao v~ nguAn nwc

Trang ph~ vi chuc nang va nhi~m V\l cua minh, cac ca quan quim If nha nu6'c

co nhi~m V\l va quyen h~ trong vi~c quan If, bao v~ tcii nguyen nu6c nhu sau:

M(Jt la, quan Ii cong tac dieu tra ca ban ve tai nguyen nu6'c, d\T bao khi tu<;mg thuy van, canh bao lfi l1,1t, h~ han va cac tac h~i khac do nu6c gay ra Ho~t dQng nay giup Nha nu6'c nfun duQ'c tinh hinh C1,1 th~ ve tai nguyen nu6c, nhu trU luqng, chdt luqng nu6'c trong ph~ vi qu6c gia cling nhu trong timg khu V\TC; nfun duQ'c nhu cAu ding nhu m1,1c dich cua vi~c khai thac, su dl,lllg nu6c cua cac t6 chuc, dan vi, ca nhan, ill do chu dQng han trong vi~c xay d\ffig cac ke ho~ch C1,1 th~ d~ phan b6 va dieu ph6i qua trinh khai thac, su dl,lllg nu6'c, cling nhu co ke ho~ch bao v~ chdt luqng cac ngu6n nu6'c.

D\T bao khi tuqng thuy van, canh bao li1 l1,1t, h~ han va cac tac h~i khac do nu6'c gay ra, mQt m~t giup Nha nu6c chu dQng han trong vi~c ap dl,lllg cac bi~n phap ngan ch~, lo~i trir cac s\T c6 ve moi truOng, d6ng thm, giup nguai dan tranh duQ'c cac thi~t h~i do nu6'c gay ra.

Hai la, xay d\ffig cac tieu chuftn, dinh muc, qui trinh, qui ph~ ve khai thac, su dl,lllg nu6c, phong ch6ng 0 nhiem moi truOng. Vi~c xay d\ffig cac tieu chuful, djnh muc, qui trinh, qui ph~ ve khai thac, su d1,1ng nu6c se giup cho qua trinh khai thac, su dl,lllg nu6'c d~t duQ'c tinh khoa hQc, hQ'P Ii va tiet ki~m. Cac tieu chuful va dinh muc nay duQ'c xay d\ffig tren ca sa nhu cAu khai thac, su dl,lllg nu6c cua cac dan vi, ca nhan va kha nang dap Ung cac nhu cAu nay cua cac ngu6n nu6c. Nu6c la ngu6n tai nguyen tai sinh song khong phai la vo t~, neu khong co nhUng chuftn muc trong qua trinh khai thac va su dl,lllg thi sam mUQn cling se rai van tinh tr~g c~ ki~t, suy thoai. Vi~c xay d\ffig tieu chuftn, dinh muc, qui trinh, qui ph~ trong khai thac, su d1,1ng nu6c se vila bao dam khuyen khich phat trien san xudt vila bao v~ moi truOng.

2.1. rrach nhi?m cua co quan qulin [j nha nU'O'c trong vi?c blio v? ngu8n nU'O'c, cac cong trinh thuj [(Ii, thuj Ili?n, khi tU'!fflg thuj van va cac cong trinh khac lien quan tUi vi?c khai thac, si¥ d{lng cac ngu8n nU'O'c

254

Ba la, cdp, thu h6i gidy phep ve tai nguyen nu6'c. Gidy phep tai nguyen nu6'c bao g6m gidy phep tham do nu6'c du6i ddt, gidy phep khai thac, su dl,lllg tai nguyen

nu6c, gi§'y phep xii nu6c thiii vao ngu6n nu6c va gi§'y phep d6i v6i mQt s6 hOl;lt dQng trong phl;lm vi biio v~ cang trinh thuy 19i.

HOl;lt dQng c§.p, thu h6i gi§'y phep vS tai nguyen nu6c la nhUng bi~n phap mang tinh phap Ii dS Nha nu6c co thS theo d5i, quan Ii, kiSm soat ch~t che toan bQ qua trinh khai thac va su d\IDg nu6c ding nhu qua trinh xii nu6c thai vao cac ngu6n nu6c. HOl;lt dQng nay mQt m~t se gop phful hl;ln ch8 vi~c khai thac, su d\mg cac ngu6n nu6c mQt cach bua bai, lang phi, d6ng thai hl;ln ch8 vi~c thiii nu6c thiii qua gi6i hl;ln cho phep gay a nhi8m ngu6n nu6c. M~t khac, nhfun biio v~ cac quySn 19i hgp phap cho nhUng nguai khai thac, su d\lng nu6c cling OOu xii nu6c. Gi§'y phep vS tai nguyen nu6c la nhUng chUng thu phap Ii, trong do xac dinh nhUng quySn va nghia Vl) cua nguai khai thac, su d\IDg nu6c. NhUng quySn va nghia Vl) nay khang chi nhfun biio v~ ngu6n nu6c v6i tu cach la tai san, la tu li~u san xu§.t, tu li~u tieu dUng.., rna con v6i tu cach la mQt thanh phful mai truang quan tr<;mg gop phful duy tri SlJ t6n tl;li va phat triSn cua con ngum.

Khang cful thi8t phiii c§.p gi§'y phep vS tai nguyen nu6c d6i v6i mQt s6 truang

+ Khai thac, su d\IDg ngu6n nu6c m~t, ngu6n nu6c du6i d§.t v6i qui rna nh6

hgp sau day:

+ Khai thac, su d\IDg ngu6n nu6c m~t, ngu6n nu6c du6i d§.t v6i qui ma nh6 trong phl;lill vi gia dinh dUng cho san xu§.t nang nghi~p, lam nghi~p, nuai tr6ng thuy san, san xu§.t, san xu§.t tiSu thu cang nghi~p, thuy di~n va cho cac m\lc dich khac;

+ Khai thac, su d\IDg ngu6n nu6c biSn v6i qui rna 006 trong phl;lill vi gia dinh

trong phl;lill vi gia dinh dUng cho sinh hOl;lt;

+ Khai thac, su d\IDg nu6c mua, nu6c m~t, nu6c biSn tren d§.t da dugc giao,

cho san xu§.t mu6i va nuai tr6ng hiii san ;

2.2. Trdch nhi?m cua cdc elf quan quan If Nhil nuO'c trong vi?c bao dam v?

sinh ngu8n nuO'c dung trong sinh hOf}t

dugc thue.

- Quy dinh cac vimg nu6c, ngu6n nu6c dUng cho sinh hOl;lt; ban hanh cae quy ch8

biio v~ cac vimg nu6c nay; khang dS a nhi8m cac ngu6n nu6c dUng cho sinh hOl;lt;

- Co quan y t8 cac c§.p co trach nhi~m kiSm tra thuang xuyen vS tieu chuful v~

sinh nu6c va cac ngu6n nu6c tl;li cac nha may, xi nghi~p c§.p nu6c;

255

- Khi phat hi~n th§'y nu6c bi a nhi8m ho~c de dQa se bi a OOi8m, phiii yeu c~u xi nghi~p c§.p nu6c, cac co quan lien quan va ngum tieu dUng nu6c kip thai xu ly dS biio diim v~ sinh;

- Neu nO'i nao chua co nu6c may (nu6c cua cac cO' sa duQ'c phep cung cdp nu6c sinh ho~t) phai huang d~n nhan dan sir d\lng nu6c gieng khoan, gieng dao, xay d\Illg b~ IQc, b~ chua nu6c mua hQ'P v~ sinh;

- Uy ban nhan dan cac cdp co trach nhi~m bao v~, gift gin v~ sinh, khong d~ 0

nhi8m cac ngu6n nu6c dUng trong sinh ho~t.

3. Traeh nhifm eua cae tA ehue va ea nhan trong vife bao vf ngu8n mr6'e,

vf sinh ngu8n mr6'e diJng trong sinh hO\lt

3.1. rrach nhi?m clla cac ta chuc, ca nhlin /rong vifC khai thac, sir dllng,

bao Vf cac nguJn nuuc

Trong qua trinh khai thac, sir d\lllg cac ngu6n nu6c, cac t6 chuc va ca nhan phai tuan thea cac nguyen t~c dam bao tinh h~ th6ng cua cac ngu6n nu6c trong vUng ho~c trong luu V\IC song, khong duQ'c chia c~t thea dia gi6i hanh chinh; su d\lng hQ'P Ii, tiet ki~m cac ngu6n nu6c thea qui ho~ch, ke ho~ch, qui trinh kI thu~t, ket hQ'P v6i bao v~ chdt lugng cac ngu6n nu6c va moi truang...

- T6 chuc, ca nhan khai thac, su d\lllg tai nguyen nu6c d~ san xudt nong nghi~p phai co bi~n phap tiet ki~m nu6c, phong ch6ng chua m~, l~y th\lt, xoi mon ddt, khong gay 0 nhi8m ngu6n nu6c va chi duQ'C khai thac sir d\lng nu6c thai khi dii dam bao tieu chufuI chdt lugng nu6c d~ san xudt nong nghi~p.

- T6 chuc va ca nhan sir d\lng nu6c bi~n d~ san xudt mu6i khong duQ'c gay xam nh~p m~ va lam anh huang xdu den san xudt nong nghi~p va moi truang. T6 chuc, ca nhan chi duQ'c su d\lllg nu6c thai khi dii bao dam tieu chufuI chdt lugng nu6c thea qui dinh d~ nuoi tr6ng thuy, hai san. Vi~c khai thac nu6c VaG m\lc dich nay khong duQ'c lam suy thoai, c~ ki~t ngu6n nu6c, can tra dong chay, hu h~i cong trinh thuy IQ'i, gay tra ng~ cho giao thong thuy, gay nhi8m m~ ngu6n nu6c va ddt nong nghi~p.

- T6 chuc, ca nhan khai thac, su d\lllg tai nguyen nu6c cho san xudt cong nghi~p phai tiet ki~m, duQ'c khuyen khich sir d\lng nu6c tu~ hoan, dUng l~i nu6c va khong duQ'c gay 0 nhi8m ngu6n nu6c. Sau khi su d\lllg nu6c VaG m\lc dich khai khoang phai co bi~n phap xir Ii va dua VaG ngu6n thea qui ho~ch.

- Vi~c khai thac, sir d\lng ngu6n nu6c VaG cac m\lc dich khac nhu thuy di~n, giao thong thuy, nghien CUll khoa hQc, giai tri, du lich... phai sir d\lng nu6c hQ'P Ii, tiet ki~m khong duQ'c gay suy thoai, c~ ki~t ngu6n nu6c, can tra dong chay, xam nh~p m~ va cac anh huang xdu khac den ngu6n nu6c.

- Nghiem cb cac t6 chuc va ca nhan dua VaG ngu6n nu6c cac chdt thai d9C h~i, nu6c thai chua xir Ii ho~c xu Ii chua d~t tieu chufuI cho phep thea qui dinh cua phap lu~t v@ bao v~ moi truang.

256

- Cfun cac t6 chuc, ca nhan xa nuac thai, dua cac chdt thai gay 0 nhi~m vao

vimg bao hQ v~ sinh cua khu vgc ldy nuac sinh ho~t.

- T6 chuc va ca nhan su d\lIlg hoa chdt trong san xudt nong nghi~p khong dugc gay 0 nhi~m ngu6n nuac. Cac co sa san xUdt, khai khoang khong dugc xa khi thai, nuac thai chua xu Ii ho~c xu Ii chua d~t tieu chuAn cho phep vao khong khi, ngu6n nuac ddn den gay 0 nhi~m ngu6n nuac.

- Nghiem cfun cae hanh vi gay b6i ldp long dfuI, san ldp 00, h6 oong cQng tnii phep.

- T6 chuc, ca nhan su d\lIlg nuac trong san xudt, kinh doanh va cac ho~t dQng khac neu xa nuac thai vao ngu6n nuac thi phai dugc phep cua co quan nha nuac co thfun quy~n.

- Nghiem cfun vi~c thai dAu ma, hoa chdt dQc h~i, chdt phong x~ qua giai h~ cho phep, cac chdt thai, xac dQng v~t, thgc v~t, vi khuAn, sieu vi khuAn dQc h~i va gay dich b~nh vao ngu6n nuac.

3.2. Trach nhifm cua t8 chuc va ca nhan trong vifC biio vf cac cong trinh thuy 1(J'i, khi tU'{11lg thuy van va cac cong trinh khac lien quan tui vifC biio Vf, phat triin khai thac siC d{lng tai nguyen nU'uc

- Nghiem cfun pha ho~i cac cong trinh bao v~, phat triSn, khai thac, su d\lIlg ffii

nguyen nuac, cac cong trinh phong ch6ng, kh~c ph\1c h~u qua mc h~ do nuac gay ra.

- M<;>i t6 chuc, ca nhan co trach nhi~m tham gia bao v~ cong trinh thuy 19i. T6 chuc ca nhan quan ly, khai thac cong trinh thuy 19i chiu trach nhi~m trgc tiep bao v~ cong trinh. Nguai phat hi~n hanh vi, hi~n tugng gay t6n h~i ho~c de do~ den an toan cong trinh thuy 19i co trach nhi~m ngan ch~, kh~c ph\1c ho~c bao ngay cho chinh quy~n dia phuang dan vi quan ly cong trinh, co quan t6 chuc gAll nhdt dS kip thai xu lY. T6 chuc, ca nhan tien hanh cac ho~t dQng trong ph~ vi bao v~ cong trinh thuy 19i co thS gay mdt an toan cho cong trinh thi phai dugc phep cua co quan Nha nuac co thfun quy~n.

- T6 chuc, ca nhan khong dugc thgc hi~n nhUng hanh vi bi nghiem cfun trong qua trinh quan ly, khai thac va bao v~ cong trinh thuy 19i, C\1 thS la: i) Ldn chiem, su d\lIlg ddt da, xay dgng cong trinh trai phep trong ph~ vi bao v~ cong trinh thuy 19i, cac ho~t dQng gay can tra den vi~c quan ly, sua chua cong trinh khi co sg c6; ii) Cac ho~t dQng trai phep gay mdt an toan cong trinh thuy 19i trong ph~ vi bao v~ cong trinh; iii) v~ hanh cong trinh thuy 19i trai vai quy trinh, quy ph~ ky thu~t da: dugc quy diM; iv) Cac hanh vi khac gay mdt an toan cong trinh thuy 19i.

3.3. Trach nhifm cua t8 chuc, ca nhan trong vifC phong chang, khdc ph{lc

h~u quii, tac hfJ-i do nU'uc gay ra

- T6 chuc, ca nhan quan ly, khai thac va bao v~ h6 chua nuac phai co phuang an dam bao an toan cong trinh, phong ch6ng III l\1t cho h~ luu phil hgp vai quy

257

ho~ch phong ch6ng Iii l\1t cua lUll VlJC song va phai thgc hi~n dling quy trinh v~n hanh h6 chua nuac dft dugc ca quan Nha nuac co thfun quySn phe duy~t.

- T6 chuc, ca nhan lien quan co trach nhi~rn ph6i hgp thgc hi~n tieu nuac

trong vimg ng~p ling thea sg phan cong thea quy ho~ch tieu ling Clla dia phuong.

- T6 chuc ca nhan dugc huy dQng tham gia phong ch6ng kh~c ph\1c h~u qua tac h~i cua nuac gay ra phai chdp hanh nghiern chinh quy@t dinh huy dQng cua ca quan Nha nuac co thb quySn.

- MQi t6 chuc, ca nhan co ngrua V\l tham gia phong ch6ng h~ han, rnua da, rn

1 -J, !l '!

_ i

ua a xit. T6 chuc, ca nhan phai co bi~n phap xu ly khi thai thea quy diM cua phap lu~t vS bao v~ rnoi truOng de tranh gay rnua a xit. TruOng hgp khi thai chua xu ly ~o ra rnua a xit gay thi~t h~i thi phai b6i thUOng thea quy diM cua phap lu~t.

3.4. Trach nhi?m clla cac t8 chuc, ca nhlin trong vi?c bao dam v? sinh

ngu6n nU'uc dung trong sinh ho~t

Trach nhi?m clla cac Cd sO', dun vi cap nU'uc:

- Phai bao dam v~ sinh cac ngu6n nuac, d~c bi~t la khu VlJC ldy nuac va khai thac nuac, khong khai thac nuac anhUng khu VlJC nuac bi 0 nhiern, ho~c 0 nhiern n~g rna khong xu ly dugc;

- Bao dam v~ sinh t~i cac ca sa san xudt nuac, nhdt la cac khau l~g IQc, khu s~t, khir trimg nuac, thuOng xuyen dQn v~ sinh cac dai, be chua nuac, rn~ng luai, dUOng 6ng phan ph6i nuac;

- Khi c§n thi@t, dugc v~ chuyen, ti@p t@ nu&c nhung phai dam bao v~ sinh. Thimg, b6n chua nu&c phai s~ch se va chi dugc ldy nu&c acac voi nu&c dft dugc kiern tra d~t tieu chuful v~ sinh;

- Chi nhiing ngum co du suc kh6e, khong co b~nh truySn nhiern moo dugc lam

vi~c trgc ti@p v&i nu&c.

.. , i

Trach nhiim clla cac t8 chuc, ca nhlin su dllng nU'uc sinh ho~t: -a nhiing nai khong co ngu6n nu&c s~ch cung cdp nu&c, gi@ng nuac phai dugc dao xa ngu6n gay 0 nhiern nhu nghia dia, bfti rac, chu6ng tr~i chan nuoi gia suc...

-a nhUng nai khong co diSu ki~n dao gi@ng rna bUQC phai dimg nuac song, su6i, h6, ao ho~c cac ngu6n nuac khac thi phai dimg cac bi~n phap xu ly sa bQ nhu l~g, IQc truac khi sir d\lDg;

- Khong dugc cho trau, bo va cac lo~i gia suc khac tb asong ngoi, h6 ao, nai

sir d\1ng lam ngu6n nu&c dung trong sinh ho~t, an u6ng;

258

~

- Nghiem cAm vi~c hun h6 xi gful cac ngu6n nuac dung trong sinh ho~t cua

nhan dan.

4. Nhfrng bi~n phap x.... Iy dAi vOi hanh vi vi ph\lm phap lu~t bao v~ tai

- Ngum nao co hanh vi gay suy thoai, c~ ki~t nghiem tr<;mg ngu6n nuac, khong tuan theo S\l huy dQng cua co quan nha nuac co thfun quy~n khi co S\l c6 v~ ngu6n nuac, pha ho~i ho~c gay mAt an toan cong trinh thuy 19i, khong th\lc hi~n cac ngrua VlJ tai chinh theo qui djnh cua phap lu~t llii nguyen nuac thi tuy theo tinh chAt, muc dQ vi phliUll rna bi xu Ii ki lu~t, xu ph~t hanh chinh ho~c bi truy CUu trach nhi~m hinh S\l; nSu gay thi~t h~i thi phiti b6i thuOng theo qui djnh cua phap lu~t;

- Nguai nao 19i d\mg chuc VlJ, quy~n h~ vi ph~m ho~c bao che cho nguai co hanh vi vi phliUll cac qui djnh d6i vai vi~c cAp giAy phep v~ tai nguyen nuac; su d\lIlg trai phap lu~t cac khoan thu ti~n nuac, phi, l~ phi thi tuy theo Hnh chAt, muc dQ vi ph~rn rna bi xu Ii ki lu~t ho~c truy CUu trach nhi~rn hinh S\l; nSu gay thi~t h~i thi phai b6i thuOng thi~t h~i theo qui djnh cua phap lu~t;

- Trach nhi~rn hinh S\l ap d\lIlg d6i vai nguai phliUll tQi gay 0 nhi@rn ngu6n

nuac. C\l th~:

"1. Nguai nao thai vao ngu6n nuac dau rna, hoa chAt dQc h~i, chAt phong x~ qua tieu chub cho phep, cac chAt thai, xac dQng v~t, th\lc v~t, vi khub, sieu vi khub, ky sinh triIng dQc h~i va gay dich b~nh ho~c cac ySu t6 dQc h~i khac, da: bi xu ph~t hanh chinh rna c6 tinh khong th\lc hi~n cac bi~n phap kh~c ph\lc theo quySt djnh cua co quan co thfun quy~n gay h~u qua nghiern trQng, thi bi ph~t ti~n ill rnuai tri~u d6ng dSn rnQt tram tri~u d6ng, cai t~o khong giam giu dSn 3 nam ho~c ph~t til ill sau thang dSn ba nam.

2. PhliUll tQi gay h~u qua rAt nghiern trQng, thi bi ph~t til ill hai nam dSn bay

nam.

3. PhliUll tQi gay h~u qua d~c bi~t nghiern trQng thi ph~t til ill nam nam dSn rn

uai narn.

nguyen narrc

4. Nguai phliUll tQi con co th~ bi ph~t ti~n ill nam tri~u d6ng dSn nam mum tri~u d6ng, cAm dam nhi~rn chuc VlJ, cAm hanh ngh~ ho~c lam cong vi~c nhAt djnh ill rnQt narn dSn narn nam."

1. Phap lu~t v~ v~ sinh, an toan th\fc phAm 1.1. TTach nhifm cua CO' quan Nha nuO'c tTong vifC biio diim Vf sinh, an

toan thvc pham

259

IV. PHAP LuAT. vE vE. SINH MOl TRUONG vA BAo vE. sue KHOENHANDAN

- Cac co quan y tS co trach nhi~m giup uy ban nhan dan quan 1y Nha nu6'c ve

an toan v~ sinh th\Ic phAm, kinh doanh an u6ng ti:li dia phuong;

- Cac dQi v~ sinh phong dich c~p qu~, huy~n; trC:lll y tS c~p xa, phuOng

thuOng xuyen giam sat ve m~t v~ sinh cac quan an dong tren dia ban;

- Trung tam y tS dg phong dnh, thanh ph6 tf\lc thuQc trung uong, cac dQi v~ sinh phong dich va trC:lll y tS co nhi~m V\l kiSm tra, giam sat vi~c th\Ic hi~n quy djnh ve v~ sinh an toan th\Ic phb cua cac co sa an u6ng; khi phat hi~n hanh vi vi phC:lll ve an toan v~ sinh th\Ic phb phai l~p bien ban va chuySn ngay cho thanh tra y tS ho~c chinh quyen dia phuong c-ung c~p dS xu 1y;

- Cac co sa kham, chua b~nh khi co b~nh nhan bi ngQ dQc thuc an (khi it nh~t co hai nguai cimg an bi tieu chay, non mua, dau b\Ulg...) thi phai bao ngay cho co quan v~ sinh phong dich gdn nh~t;

- Cac co quan v~ sinh phong dich khi duQ'c bao co hi~n tuqng ngQ dQc phai cu ngay nguai di dieu tra tim nguyen nhan gay ngQ dQC, ch~ nh~t trong vong hai gia kS ill khi nh~ duQ'c thong bao, d6ng thai bao cao bfulg cach nhanh nh~t cho sa y tS biSt dS chi di:lo huy dQng cac co quan ph6i hqp xu 1y va t6ng hqp thong tin.

1.2. Trach nhifm cua cac ta chuc, ca nhfin trong vifC bao dam Vf sinh, an

toan thvc phlim

- Cac co sa ban th\Ic phAm chin, thuc an ngay khong duQ'c ban th\Ic phb chin, thuc an ngay gdn noi c6ng ranh 1Q thien, ch6 d6 rac, nha v~ sinh, ch6 bim lAy nu6'c dQng, ch6 ban hang tuoi s6ng nhu gia cAm, tom cua, ca s6ng...

- Cac loi:li th\Ic phb chin, thuc an ngay phai duQ'c dS trong tU kinh ho~c phai co bao bi si:lch se dS tranh ru6i, tranh b\li, phai duQ'c ban tren gia ke cao, cach m~t d~t it nh~t 1 met.

- Phai co dao, that, d\Ulg C\l dimg rieng cho vi~c thai, ch~t, d\Illg th\Ic phAm

chin, tranh dimg chung d\Ulg C\l cho thl;lc phb tuoi s6ng.

- Nguai ban hang phai giu v~ sinh ca nhan, khong m~c b~nh truyen nhiSm, b~nh ngoai da; khong d~ khach hang dimg tay 1\1 chQn thuc an, phai co d\Ulg C\l rieng d~ nguai mua 1\1 chQn.

- Cac co sa kinh doanh an u6ng ph\lc V\l ngay 1C:li ch6 phai cach xa khu v~ sinh cong cQng, bai rac, ao tU it nh~t 1a 100m, xa nai san xuM co thai ra nhieu b\li, chM dQc hi:li ho~c b~nh vi~n ill 100 dSn 500m va phai bao dam cac yeu cAu v~ sinh d6i v6'i co s6 v~t ch~t; yeu cAu v~ sinh trong chS biSn bao quan th\Ic phb; yeu cAu v~ sinh d6i v6'i nhan vien ph\lc v\l....

2. Phap lu~t v~ v~ sinh trong vi~c quan, U'cYp, chon, hoa tang, di chuy~n thi

hai, hai cat

260

2.1. Trach nhi?m cua CO' quan nhil nuuc co tham quyJn - Uy ban nhan dan cac cAp, co quan y tS cac cAp phcii giam sat, kiem tra qua trinh chon cat, hoa tang, di chuyen thi hai va hai c6t cua nhan dan dia phuong. NSu phat hi~n nhiing wOng hgp vi ph~ thi phcii xu ly theo quy dinh.

- Khi l~p cac khu nghIa dia phcii co y kiSn Clla co quan y tS dia phuong de bcio dam yeu cAu v8 v~ sinh phong b~nh. Khu nghIa dia phai cach khu dan cu it nhAt 30m (nSu 6 do nhan dan dUng nu6c may) va 100m (nSu 6 do nhan dan dUng nu6c giSng).

2.2. Trach nhi?m cua than nhan nguUi chit, cua ta chuc, ca nhan co trach

nhi?m chon cat nguUi chit

- Nhiing nguai chSt do cac b~nh dich nhu dich tci, dich h~ch, nhi~t than ho~c chSt vi chiSn tranh vi khuful do dich gay ra thi til thi khi khiim li~m phcii sat khuful va phcii chon ngay t~i ch6, khong dugc di chuyen sang dia phuong khac, khong dugc de qua 24 gia. Nhiing nguai chSt do nguyen nhan thong thuang khong dugc de qua 48 gia sau khi chSt. Truang hgp d~c bi~t phcii co y kiSn cua co quan y tS, cong an ho~c phap y.

- Vi~c di chuyen nguai chSt ill nha ra nghia dia phcii ch6 bfulg phuong ti~n rieng. NSu quang duang tren 50km, nguai chSt phcii de trong quan tai, du6i day quan tai phcii lot mQt lap chAt hut nu6c va thb nu6c sat khufrn. NSu quang duang dai, phcii dung phuong ti~n v~ chuyen nhanh, khong dugc di qua 24 gia. NSu thai gian chuyen ch6 tren 24 gia, phcii co giAy phep d~c bi~t cua uy ban nhan dan va co quan y tS dia phuong. NSu khong du giAy to' ho~c v~ chuyen v6i thai gian qua 24 gia, chinh quy8n dia phuong tren duang v~ chuyen thea yeu cAu cua y tS co quy8n gift l~i va cho chon t~i nghla dia gAn nhAt.

- NSu chSt do cac b~nh thong thuang thi ill 3 nam tr6 len m6i dugc b6c mQ. Truang hgp d~c bi~t nhung khong phcii chSt do b~nh truy8n nhi~m, vi~c b6c mQ trong thai gian qua 1 nam va du6i 3 nam phcii co giAy phep cua uy ban nhan dan cAp xii va co quan y tS. NSu chSt do cac b~nh truy8n nhi~m thi sau 5 nam m6i dugc b6c mQ.

261

NHI~M VV, QUYEN ~ CUA HQI DONG NIlAN DAN, UY BAN NHAN DAN cAp xA

-I

1 - j

I. V1 TRI, CHUC NANG, NGUYEN TA.C TO CHUC vA HO~T DQNG,

co cAu CUA HQI DONG NIlAN DAN, uY BAN NIlAN DAN cAp xA

1 1 -II ~ \ j

1. Vj tri, chllC nang Clla HQi dang nhan dan cAp xii - HQi d6ng nhan dan c~p xa hi cO' quan quy6n hIc nha nu6c a dia phuang (c~p xa), d~i di~n cho 9 chi, nguy~n vQng va quy6n lam chu cua nhan dan, do nhan dan dia phuang bAu ra, chiu tnich nhi~m tru6c nhan dan dia phuang va cO' quan nha nu6c c~p tren.

- HQi d6ng nhan dan c~p xa quy€t dinh nhUng chu truang, bi~n phap quan trQng dS phat huy ti6m nang cua dia phuang, xay d\lIlg va phat triSn dia phuang v6 kinh t€ - xa hQi, khong ngimg cai thi~n do; s6ng v~t ch~t va tinh thAn cua nhan dan dia phuang, lam tron nghia V\l cua dia phuang d6i v6i ca nu6c.

- HQi d6ng nhan dan thgc hi~n quy6n gicim sat d6i v6i ho~t dQng cua ThuOng trgc HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan c~p xa, giam sat vi~c tuan theo phap lu~t cua cO' quan nha nu6c, t6 chuc kinh t€, t6 chuc xa hQi, dan vi vii trang nhan dan va cua cong dan adia phuang.

2. Vj tri, chllc nang clla Uy ban nhan dan cAp xii - Uy ban nhan dan c~p xa do HQi d6ng nhan dan c~p xa bAu la cO' quan ch~p hanh cua HQi d6ng nhan dan, cO' quan hanh chinh nha nu6c a dja phuang, chiu trach nhi~m tru6c HQi d6ng nhan dan cimg c~p va cO' quan nha nu6c c~p tren.

- Uy ban nhan dan chiu trach nhi~m ch~p hanh Hi€n phap, lu~t, cac van ban cua cO' quan nha nu6c c~p tren va nghj quy€t cua HQi d6ng nhan dan cimg c~p nhfun bao dam thgc hi~n chu truang, bi~n phap phat triSn kinh t€ - xa hQi va thgc hi~n cac chinh sach khac tren dja ban.

- Uy ban nhan dan thgc hi~n chuc nang quan 19 nha nu6c a dia phuang, gop phAn bao dam sg chi d~o, quan 19 th6ng nh~t trong bQ may hanh chinh nha nu6c ill Trung uang t6i cO' sa.

3. Nguyen tiic hO\lt dQng clla HQi dang nhan dan, Uy ban nhan dan cAp xii

3.1. Nguyen tde hot}t dpng ella Hpi dOng nhan dan, Uj ban nhan dan eap xii Tuang tlJ nhu HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan c~p tinh, c~p huy~n, HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan c~p xa duqc t6 chuc va ho~t dQng theo nguyen t~c t~p trung dan chu.

262

HQi dc3ng nhan dan va Uy ban nhan dan th\le hi~n nhi~m Y\l, quy~n h~ eua minh then Hi~n phap, lu~t va cae van ban eua co quan nha nu6e cAp tren; phat huy quy~n lam ehu eua nhan dan, tang eUOng phap eh~ xa hQi ehu nghla, ngan ngira va eh6ng cae bieu hi~n quan lieu, haeh dieh, eira quy~n, tham nhUng, lang phi, vo traeh nhi~m va cae bieu hi~n tieu e\le khae eua can bQ, eong ehue va trong bQ may ehinh quy~n dia phuang.

Trong ho~t dQng eua minh, HQi dc3ng nhan dan, ThuOng tIVe HQi dc3ng nhan dan, Uy ban nhan dan va d~i bieu HQi dc3ng nhan dan ph6i hgp eh~t ehe v6i Ban thuOng trve Uy ban M~t tr~ T6 qu6e Vi~t Nam va cae t6 ehue thanh vien eua M~t tr~, cae t6 ehue xa hQi khae cham 10 va bao v~ 19i ieh eua nhan dan, v~ dQng nhan dan tham gia van vi~e quan ly nha nu6e va th\le hi~n cae nghla Y\l d6i v6i Nhanu6e.

Khi quy~t dinh nhfrng vAn d~ thuQe nhi~m V\l, quy~n h~ eua minh, HQi dc3ng nhan dan ra nghi quy~t va giam sat vi~e th\le hi~n cae nghi quy~t do; nhfrng nghi quy~t v~ cae vAn d~ rna phap lu~t quy diM thuQe quy~n phe ehufuI eua cAp tren thi tru6e khi thi hanh phai duge cAp tren phe ehufuI.

Trong ph~ vi nhi~m Y\l, quy~n h~ do phap lu~t quy diM, Uy ban nhan dan

ra quy~t diM, chi thi va t6 ehue th\le hi~n, kiem tra vi~e thi hanh cae van ban do.

3.2. Nhi?m kY m8i khoa eua Hpi dang nhan dan, nhi?m kY eua Thuirng trlfe

Hpi dang nhan dan, Uy ban nhan dan clip xii

- Nhi~m kY m6i khoa eua HQi dc3ng nhan dan cae cAp la nam nam, ke ill kY h9P thu nh~t eua HQi dc3ng nhan dan khoa do d~n kY h9P thu nh~t eua HQi dc3ng nhan dan khoa sau.

- Nhi~m ky eua ThuOng trve HQi dc3ng nhan dan, Uy ban nhan dan then nhi~m kY eua HQi dc3ng nhan dan eimg e~p. Khi HQi dc3ng nhan dan h~t nhi~m kY, ThuOng trve HQi dc3ng nhan dan, Uy ban nhan dan ti~p 1\le lam vi~e eho d~n khi HQi dc3ng nhan dan khoa m6i bAu ra ThuOng trve HQi dc3ng nhan dan, Uy ban nhan dan khoa m6i.

- Chu tieh HQi dc3ng nhan dan, Chu tieh Uy ban nhan dan a m6i dan vi hanh

ehinh khong gift ehue Y\l do qua hai nhi~m kY lien !\le.

3.3. Giam sat va hUdng dan hot}t dpng eua Hpi dang nhan dan, Uy ban

nhan dan

- HQi dc3ng nhan dan ehiu S\l giam sat va huang dful ho~t dQng eua Uy ban thuOng Y\l Qu6e hQi, ehiu S\l huang dful va kiem tra eua Chinh phu trong vi~e th\le hi~n cae van ban eua co quan nha nu6e e~p tren then quy diM eua Uy ban thuOng V\l Qu6e hQi.

263

- Dy ban nhan dan e~p du6i ehiu sg chi d~o eua Dy ban nhan dan e~p tren. Dy ban nhan dan e~p tinh ehiu sg chi d~o eua Chinh phu. Theo d6, Dy ban nhan dan e~p xfi ehiu sg chi d~o eua Dy ban nhan dan e~p huy~n.

4. Coo cdu tA chtfc clla Hqi clAng nhan dan, kY hQp clla Hqi clAng nhan dan

_ capxa

4.1. Cd cau t6 chuc ciia Hpi dang nhan dan cap xli

a. ThuOng trge HQi d6ng nhan dan

ThuOng trge HQi d6ng nhan dan do HQi d6ng nhan dan eoog e~p bAu ra.

ThUOng trge HQi d6ng nhan dan e~p xfi g6m Chu tieh, Ph6 Chu tieh HQi d6ng

nhan dan.

Thanh vien eua ThuOng tf\le HQi d6ng nhan dan khong thS d6ng thai la thanh

vien eua Dy ban nhan dan eoog e~p.

Ket qua bAu Chu tieh, Ph6 Chu tieh HQi d6ng nhan dan e~p xfi phai duge

ThuOng trge HQi d6ng nhan dan e~p huy~n phe ehuftn.

ThuOng trge HQi d6ng nhan dan e6 nhUng nhi~m V\l va quySn h~ sau day: - Tri~u t~p va ehu tQa cae kY hQp eua HQi d6ng nhan dan; ph6i hgp v6i Dy ban

nhan dan trong vi~e ehuftn bi kY hQp eua HQi d6ng nhan dan;

- Don d6e, kiSm tra Dy ban nhan dan eoog e~p va cae co quan nha nu6e khae

adia phuang thge hi~n cae nghi quyet eua HQi d6ng nhan dan; - Gicim sat vi~e thi hanh phap lu~t t~i dia phuang;

- Gift m6i lien h~ v6i d~i biSu HQi d6ng nhan dan; t6ng hgp eh~t v~ eua d~i

biSu HQi d6ng nhan dan dS bao eao HQi d6ng nhan dan;

- Tiep dan, don d6e, kiSm tra va xem xet tinh hinh giai quyet kien nghi, khieu n~i, t6 eao eua eong dan; t6ng hgp ykien, nguy~n vQng eua nhan dan dS bao eao t~i ky hQp eua HQi d6ng nhan dan;

- Trinh HQi d6ng nhan dan b6 phieu tin nhi~m d6i v6i nguai gift ehue V\l do HQi d6ng nhan dan bAu theo dS nghi eua Dy ban M~t tr~ T6 qu6e Vi~t Nam eoog e~p ho~e eua it nh~t mQt phftn ba t6ng s6 d~i biSu HQi d6ng nhan dan;

- Ph6i hgp v6i Dy ban nhan dan quyet djnh vi~e dua ra HQi d6ng nhan dan ho~e dua ra eli tri bfii nhi~m d~i biSu HQi d6ng nhan dan theo dS nghi eua Ban thuOng trge Dy ban M~t tr~ T6 qu6e Vi~t Nam eoog e~p;

- Bao eao vS ho~t dQng eua HQi d6ng nhan dan e~p xfi len HQi d6ng nhan dan

va Dy ban nhan dan e~p huy~n;

264

- Gift m6i lien h~ va ph6i hQ'P cong hic v6'i Ban thuOng tn.rc Uy ban M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam cdp xa; m6i nam hai lcln thong bao cho Uy ban M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam cdp xa v~ hOl;lt dQng cua HQi d6ng nhan dan cdp xa.

b. Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan cdp xa

Nhi~m kY cua dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan m6i khoa b~t dAu ill kY hQP thu nh~t cua HQi d6ng nhan dan khoa do d€n kY hQp thu nhdt cua HQi d6ng nhan dan khmi sau.

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan cdp xa la nguai dl;li di~n cho y chi, nguy~n vQng cua nhan dan dia phuong, guong mfru chdp hanh chinh sach, phap lu~t cua Nha nu6'c; tuyen truy~n, v~ dQng nhan dan thgc hi~n chinh sach, phap lu~t va tham gia vao vi~c quan ly nha nu6'c.

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan phfli lien h~ ch~t che v6'i ci'r tri (y don vi bAu ra minh, chiu sg giam sat cua ci'r tri, co tnich nhi~m thu th~p va phan anh trung thgc y ki€n, nguy~n vQng, ki€n nghi cua ci'r tri; bao v~ quy~n va 19i ich hQ'P phap cua ci'r tri; thgc hi~n ch€ dQ ti€p xuc va it nhdt m6i nam mQt lcln bao cao v6'i ci'r tri v~ hOl;lt dQng cua minh va cua HQi d6ng nhan dan, tra lai nhUng yeu cAu va ki€n nghi cua ci'r trio

Sau m6i kY hQp HQi d6ng nhan dan, dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan co trach nhi~m bao cao v6'i ci'r tri v~ k€t qua cua kY hQp, ph6 bi€n va giai thich cac nghi ~~~~~~$~ri~~~~~~~~ quy€t do.

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan nh~ dugc yeu cAu, ki€n nghi cua ci'r tri phai co

trach nhi~m tra lai ci'r trio

Khi nh~ dugc khi€u nl;li, t6 cao cua nhan dan, dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan co theo

trach nhi~m nghien cUu, kip thai chuy@n d€n nguai co thAm quy~n giai quy€t, doi, don d6c vi~c giai quy€t; d6ng thai thong bao cho nguai khi€u nl;li, t6 cao bi€t.

Trong thai hl;lll do phap lu~t quy dinh, nguai co thb quy~n phai xem xct, giai

quy€t va thong bao b~g van ban cho dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan bi€t k€t qua.

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan co quy~n chdt van Chu tich HQi d6ng nhan dan, Chu tich va cac thanh vien khac cua Uy ban nhan dan cdp xa. Nguai bi chdt van phai tra lai v~ nhUng van d~ rna dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan chdt van.

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan cdp xa co th@ xin thoi lam nhi~m Y\l dl;li bi@u vi ly do suc khoe ho~c vi ly do khac. Vi~c chdp nh~ dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan xin thoi lam nhi~m V\l dl;li bi@u do HQi d6ng nhan dan c~p xa xct va quy€t dinh.

265

Dl;li bi@u HQi d6ng nhan dan nao khong con xUng dang v6'i sg tin nhi~m cua nhan dan thi tuy muc dQ phl;lill sai lam rna bi HQi d6ng nhan dan ho~c ci'r tri bai

nhi~m. ThuOng tl¥c HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan quy8t dinh vi~c dua ra HQi d6ng nhan dan ho~c cir tri bai nhi~m d~i biSu HQi d6ng nhan dan thea d~ nghi cua Uy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp.

Trong wOng hgp HQi d6ng nhan dan bai nhi~m d~i biSu HQi d6ng nhan dan thi vi~c bai nhi~m phai dugc it nhAt hai phdn ba t6ng s6 d~i biSu HQi d6ng nhan dan biSu quy8t tan thanh.

D~i biSu HQi d6ng nhan dan ph~ tQi, bi Toa an k8t an va ban an da co hi~u

19c phap 1u~t thi duong nhien mAt quy~n d~i biSu HQi d6ng nhan dan.

4.2. Ky hpp cua H9i dang nhan dan cap xii

HQi d6ng nhan dan thao 1u~ va ra nghi quy8t v~ cac vAn d~ thuQc nhi~m V\l, quy~n h~ cua minh t~i cac kY hQp cua HQi d6ng nhan dan. Nghi quy8t cua HQi d6ng nhan dan phai dugc qua nira t6ng s6 d~i biSu HQi d6ng nhan dan biSu quy8t tan thanh (d6i v6'i wOng hgp bai nhi~m d~i biSu HQi d6ng nhan dan thi phai dugc it nhAt hai phdn ba t6ng s6 d~i biSu HQi d6ng nhan dan biSu quy8t tan thanh). HQi d6ng nhan dan quy8t dinh vi~c biSu quy8t bfulg cach gia tay, b6 phi8u kin ho~c bfulg cach khac thea d~ nghi cua Chu tQa phien hQp.

HQi d6ng nhan dan cAp xa hQp thuOng 1~ m6i nam hai kYo Ngoai kY hQp thuOng 1~, HQi d6ng nhan dan t6 chuc cac leY hQP chuyen d~ ho~c leY hQp bAt thuOng thea d~ nghi cua Chu tich HQi d6ng nhan dan, Chu tich Uy ban nhan dan cling cAp (cAp xa) ho~c khi co it nhAt mQt phdn ba t6ng s6 d~i biSu HQi d6ng nhan dan cling cAp yeu cAu. ThuOng tl¥c HQi d6ng nhan dan quy8t dinh tri~u t~p ky hQp thuOng 1~ cua HQi d6ng nhan dan ch~ nhAt 1a hai muai ngay, leY hQp chuyen d~ ho~c bAt thuOng ch~ nhAt 1a muai ngay wac ngay khai m~c leY hQp.

HQi d6ng nhan dan hQP cong khai. Khi cdn thi8t, HQi d6ng nhan dan quy8t ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ dan cling cAp.

Ngay hQp, nai hQp va chuong trinh cua leY hQP HQi d6ng nhan dan phai dugc

thong bao cho nhan dan bi8t, ch~ nhAt 1a nam ngay, wac ngay khai m~c ky hQP.

Ky hQP HQi d6ng nhan dan dugc ti8n hanh khi co it nhAt hai phdn ba t6ng s6

d~i biSu HQi d6ng nhan dan tham gia.

D~i biSu Qu6c hQi, d~i biSu HQi d6ng nhan dan cAp tren da dugc bAu a dia phuong, Chu tich Uy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, nguai dUng dAu cac doan thS nhan dan adia phuong va d~i di~n cir tri dugc mai tham dg leY hQp HQi d6ng nhan dan, dugc phat biSu y ki8n nhung khong biSu quy8t.

Tai 1i~u cdn thi8t cua leY hQp HQi d6ng nhan dan phai dugc giri d8n d~i biSu

HQi d6ng nhan dan ch~ nhAt 1a nam ngay wac ngay khai m~c leY hQp.

--'

266

5. Coo edu tA ehue, ho~t d9ng eua Uy ban nhan dan edp xii

5.1. Cu cau ta chuc cua Uj ban nhan dan cap xii Uy ban nhan dan do HQi dang nhan dan cimg cftp bAu ra gam co Chu tich, Pho Chu tich va Uy vien. Chu tich Uy ban nhan dan la d~i bi~u HQi dang nhan dan. Cac thanh vien khac cua Uy ban nhan dan khong nhftt thi~t phai la d~i bi~u HQi dang nhan dan.

K~t qua bAu cac thanh vien cua Uy ban nhan dan cftp xii phai dugc Chu tich

Uy ban nhan dan cftp huy~n phe chuAn.

Trang nhi~m leY, n~u khuy~t Chu tich Uy ban nhan dan thl Chu tich HQi dang nhan dan cimg cftp giai thi~u nguai Ung cll' Chu tich Uy ban nhan dan d~ HQi dang nhan dan bAu. Nguai dugc bAu giu chuc Y\l Chu tich Uy ban nhan dan trong nhi~m leY khong nhftt thi~t la d~i bi~u HQi dang nhan dan.

5.2. Chu tich Uj ban nhan dan cap xii Chu tich Uy ban nhan dan la ngum lanh d~o va di~u hanh cong vi~c cua Uy ban nhan dan, chiu tnich nhi~m ca nhan v~ vi~c th\Ic hi~n nhi~m Y\l, quy~n h~ cua mlnh va cung v6'i t~p th~ Uy ban nhan dan chiu trach nhi~m v~ ho~t dQng cua Uy ban nhan dan truac HQi dang nhan dan cftp xii va truac cO' quan nhit nuac cftp tren.

Chu tich Uy ban nhan dan co nhUng nhi~m Y\l va quy~n h~ sau day: - Lanh d~o cong tac cua Uy ban nhan dan, cac thanh vien cua Uy ban nhan

dan, cac cO' quan chuyen mon thuQc Uy ban nhan dan:

+ ap d\lllg cac bi~n phap nhfun cai ti~n l~ l6i lam vi~c; qulin If va di~u hanh bQ may hanh chinh ho~t dQng co hi~u qua; ngan ngira va dftu tranh ch6ng cac bi~u hi~n quan lieu, vo trach nhi~m, hach dich, cll'a quy~n, tham nhOOg, lang phi va cac bi~u hi~n tieu C\IC khac cua can bQ, cong chuc va trong bQ may chinh quy~n dia phuang;

+ T6 chuc vi~c ti~p dan, xet va giai quy~t ki~n nghi, khi~u n~i, t6 cao cua nhan

dan thea quy diM cua phap lu~t.

- Tri~u t~p va chu tQa cac phien hQp cua Uy ban nhan dan; - Chi d~o va ap d\lI1g cac bi~n phap d~ giai quy~t cac cong vi~c dQt xuftt, khAn cftp trong phong, ch6ng thien tai, chay, n6, dich b~nh, an ninh, tr~t tv va bao cao Uy ban nhan dan trong phien hQp gAo nhftt;

- Ra quy~t dinh, chi thi d~ th\Ic hi~n nhi~m Y\l, quy~n h~ cua mlnh.

5.3. Pho Chu tich xii va Thanh vien Uj ban nhan dan cap xii a. Uy ban nhan dan xii mi~n nlii, hai dao co dan s6 til 5.000 nguai tra len; xii

dang b~ng, trung du co dan s6 til 8.000 nguai tra len va xii bien giai

267

Dy ban nhan dan xii mi@n nlii, hiii diio co dan sd ill 5.000 ngum tra len; xii dang bfulg, trung du co dan sd ill 8.000 nguai tra len va xii bien gi6'i, co 5 thanh vien gam co 1 Chu tich, 2 Pho Chu tich, 2 uy vien. Thanh vien Dy ban nhan dan duQ'c phan cong ph\! trach cac 11nh V\IC cong vi~c nhu sau:

- Chu tich ph\! trach chung, khdi nQi chinh, quy ho~ch va ke ho~ch phat triSn

kinh te - xii hQi xii.

+ MQt Pho Chu tich ph\! trach khdi kinh te - tai chinh, xay d\IIlg, giao thong,

- Cac Pho Chu tich Dy ban nhan dan:

+ MQt Pho Chu tich ph\! trach khdi van hoa - xii hQi va cac 11nh V\IC xii

nha dAt va tai nguyen - moi truOng.

+ MQt uy vien ph\! trach cong an.

+ MQt uy vien ph\! trach quan S\l. b. Dy ban nhan dan xii khong thuQc di~n neu t~i diSm a Dy ban nhan dan xii khong thuQc di~n neu t~i diSm a co 3 thanh vien gam co 1 Chu tich, 1 Pho Chu tich va 1 uy vien. Can cll vao nhUng IInh V\lC cong vi~c duQ'c phan cong t~i diSm a, Chu tich Dy ban nhan dan xii phan cong cac thanh vien ph\! trach cho phil hQ'P v6'i dia phuong.

hQi khac. - Cac uy vien Dy ban nhan dan:

Trong nhi~m Icy HQi dang nhan dan xii co thS An diM them sd luqng thanh vien Dy ban nhan dan cAp minh nhung t6ng sd khong vUQ't qua 5 thanh vien va phiii duQ'c Chu tich Dy ban nhan dan cAp huy~n phe chufuI.

c. Dy ban nhan dan phuOng, thi trAn Dy ban nhan dan phuOng, thi trAn co 5 thanh vien gam co 1 Chu tich, 2 Pho Chu tich, 2 uy vien. Thanh vien Dy ban nhan dan duQ'c phan cong ph\! trach cac 11nh V\lC cong vi~c nhu sau:

- Chu tich ph\! trach chung, kh6i nQi chinh, qmin ly cong tac quy ho~ch do thi. - Cac Pho Chu tich Dy ban nhan dan: + MQt Pho Chu tich ph\! trach khdi kinh te - tai chinh, xay d\IIlg co So' h~ tAng,

+ MQt Pho Chu tich ph\! trach khdi van hoa - xii hQi va cac 11nh V\lC xii hQi

khoa hQc - cong ngh~, nha dAt va tfli nguyen - moi truOng.

khac.

- Cac uy vien Dy ban nhan dan: + MQt uy vien ph\! trach cong an.

....

268

+ MQt uy vien ph\! trach quan S\I.

5.4. HOf}t dpng ella Uj ban nhan dan - Uy ban OOan dan mc3i thang hQp it OOdt mQt IAn. Cac quy6t dinh cua Uy ban OOan dan phai dugc qua mia t6ng sf> thanh vien Uy

ban OOan dan biSu quy6t tan thanh.

- Uy ban OOan dan thao lu~ t~p thS va quy6t dinh theo da sf> cac vdn dS sau

day:

+ Chuong trinh lam vi~c cua Uy ban OOan dan; + K6 hOC;lCh phat triSn kiOO t6 - xii hQi, d\I toan ngan sach, quy6t toan ngan

sach hang nam va quy d\I trlr cua dja phuong triOO HQi d6ng OOan dan quy6t dinh;

+ K6 hOC;lCh dau tu, xay d\Illg cac cong trinh trQng diSm (] dja phuong trinh

HQi d6ng OOan dan quy6t dinh;

+ K6 hOC;lCh huy dQng OOan l\Ic, tai chiOO dS giai quy6t cac vdn dS cdp bach cua

dja phuong trinh HQi d6ng nhan dan quy6t dinh;

+ Cac bi~n phap th\Ic hi~n nghj quy6t cua HQi d6ng OOan dan vS kinh t6 - xii

hQi; thong qua bao cao cua Uy ban OOan dan tru6'c khi trinh HQi d6ng OOan dan;

+ DS an thanh l~p m6'i, sap OO~p, giai thS cac cO' quan chuyen mon thuQc Uy ban OOan dan va vi~c thanh l~p m6'i, OO~p, chia, diSu chinh dia gi6'i hanh chiOO (] dja phuang.

II. Nm~M VV, QUYEN ~N eVA HQI DONG NHAN DAN cAp xA 1. Nhi~m vy., quy~n h~n cua HQi dAng nhan dan xa, thi tr§n trong linh

V\fC kinh t~

Trong 1100 v\Ic kinh t6, HQi d6ng OOan dan co OOi~m V\l, quySn h(;lll sau day:

- Quy6t diOO bi~n phap th\Ic hi~n k6 hOC;lCh phat triSn kinh t~ - xii hQi hang nam; bi~n phap th\Ic hi~n chuang trinh khuy6n nong, khuy6n lam, khuy6n ngu, khuy6n cong va chuySn d6i cO' cdu kinh t6, cay tr6ng, v~t nuoi tC;li dja phuong theo quy hOC;lCh chung;

- Quy6t dinh d\I toan thu ngan sach OOa nu6'c tren dja ban; d\I toan thu, chi ngan sach dja phuong va phan b6 d\I toan ngan sach cdp minh; phe chuful quy6t toan ngan sach dja phuong; cac chu truong, bi~n phap dS triSn khai th\Ic hi~n ngan sach dja phuang va diSu chinh d\I toan ngan sach dja phuong theo quy dinh cua phap lu~t; giam sat vi~c th\Ic hi~n ngan sach dii dugc HQi d6ng OOan dan quy6t . , diOO· - Quy6t dinh bi~n phap quan ly va sir d\lllg hgp ly, co hi~u qua quy ddt dugc

dS IC;li OO~m ph\lc V\l cac OOu cau cong ich cua dja phuong;

269

- Quy~t dpm bi~n phap xay d\ffig va phat trien hgp tac xa, t6 hgp tac, kinh t~

hQ gia dinh adia phuong;

- Quy~t dpm bi~n phap qui'm ly, su d\1ng va bao v~ ngu6n nu6'c, cac cong trinh thuy 19i then phan cAp cua cAp tren; bi~n phap phong, chBng, kh~c ph\1c h~u qua thien tai, bao l\1t, bao v~ rUng, tu b6 va bao v~ de diSu adia phuong;

- Quy~t dpm bi~n phap thl)'c hi~n xay d\ffig, tu sua dUOng giao thong, cAll,

cBng trong xa va cac cO' sa h~ tAng khac adia phuong;

- Quy~t dpm bi~n phap thl)'c hanh ti~t ki~m, chBng lang phi, chBng tham

nhiing, chBng buon l~u va gian l~ thuong m~i.

2. Nhi~m vy, quy~n h~n clla HQi dAng nhan dan xii, thi trin trong linh V\fC ghio dyc, Yt~, xii hQi va dOi. sAng, van hoa, thong tin, th~ dyc th~ thao, bao v~tainguyen,moitruOng

- Quy~t dpm bi~n phap bao dam cac diSu ki~n cAn thi~t de tre em van hQc tieu hQc dUng dQ tu6i, hoan thanh chuong trinh ph6 c~p giao d\1c tieu hQc; t6 chuc cac truOng mb non; thl)'c hi~n b6 mc van hoa va xoa mil chft cho nhUng nguai trong dQ tu6i;

- Quy~t dinh bi~n phap phat trien ho~t dQng van hoa, van ngh~, the d\1C the thao; huang dful t6 chuc cac Ie hQi c6 truySn, bao v~ va phat huy gia tri cac di tich lich su - van hoa va danh lam th~g canh adia phuong then quy dpm cua phap lu~t; - Quy~t dinh vi~c xay d\ffig, tu sua truOng lOp, cong trinh van hoa thuQc dia

phuong qui'm ly;

- Quy~t dpm bi~n phap bao dam gift gin v~ sinh, xu ly rac thai, phong, chBng dich b~nh, bi~n phap bao v~ moi truOng trong ph~ vi qui'm ly; bi~n phap thl)'c hi~n chuong trinh y t~ cO' sa, chinh sach dan sB va k~ ho~ch hoa gia dinh....

3. Nhi~m vy, quy~n h~n clla HQi dAng nhan dan xii, thi trin trong linh

V\fC quAc phong, an ninh, trit tl}', an toan xii hQi

- Quy~t dpm bi~n phap bao dam thl)'c hi~n ch~ dQ nghia V\l quan Sl)'; xay d\ffig ll)'c lugng dan quan, tv v~ va quBc phong toan dan; thl)'c hi~n nhi~m V\1 h~u cAn t~i ch6; thl)'c hi~n chinh sach h~u phuong quan dQi va chinh sach dBi v6'i cac ll)'c lugng vu trang nhan dan adia phuong;

- Quy~t dpm bi~n phap bao dam gift gin an ninh, tr~t tv cong cQng, an toan xa hQi; phong, chBng chay, n6; dAu tranh phong ngira, chBng tQi ph~ va cac hanh vi vi ph~ phap lu~t khac tren dia ban.

4. Nhi~m vy, quy~n h~n clla HQi dAng nhan dan xii, thi trin trong linh

V\fC thl}'C hi~n chinh sach dan tQc va chinh sach ton giao

270

' - - -

- Quy~t djnh bi~n phap th\lc hi~n chinh sach dan tQc, dii thi~n dai s6ng v~t chat va tinh than, nang cao dan tri cua d6ng bao cac dan tQc thi€u s6; bao dam th\lc hi~n quyen binh dAng gifra cac dan tQc, tang cuang doan k~t toan dan va wong trg, giup dO' Ifill nhau gifra cac dan tQc (y dia phuong;

- Quy~t djnh bi~n phap th\lc hi~n chinh sach ton giao, bao dam quyen t\l do tin

ngu5'ng, ton giao cua nhan dan dia phuong thea quy djnh cua phap lu~t.

5. Nhi~m vI}., quy~n h~n clla HQi dAng nhan dan xii, thi trin trong linh

Vl}'C thi hanh phap luit

- Quy~t djnh bi~n phap bao dam vi~c thi hanh Hi~n phap, lu~t, cac van ban cua

cO' quan nha nuac cap tren va nghi quy~t cua minh (y dja phuong;

- Quy~t djnh bi~n phap bao v~ tai san, 19i ich cua Nha nuac; bao hQ tai san cua

cO' quan, t6 chuc, ca nhan (y dia phuong;

- Quy~t djnh bi~n phap bao dam vi~c giai quy~t khi~u n;;ti, t6 cao cua cong dan

thea quy djnh cua phap lu~t.

6. Nhi~m vI}., quy~n h~n clla HQi dAng nhan dan xii, thi trin trong Iinh

Vl}'C xay dl}'Dg chinh quy~n dia phuong

- Bau, miSn nhi~m, bai nhi~m Chu tjch, Ph6 Chu tjch HQi d6ng nhan dan, Chu tjch, Ph6 Chu tjch va thanh vien khac cua Uy ban nhan dan cimg cap; bai nhi~m d;;ti bi€u HQi d6ng nhan dan va chap nh~ vi~c d;;ti bi€u HQi d6ng nhan dan xin thoi lam nhi~m V\l d;;ti bi€u thea quy djnh cua phap lu~t;

- B6 phi~u tin nhi~m d6i vai nguai gifr chuc V\l do HQi d6ng nhan dan bau; - Bai b6 mQt phan ho~c toan bQ quy~t djnh, chi thi trai phap lu~t cua Uy ban

nhan dan cimg cap;

- Thong qua de an thanh l~p mai, nh~p, chia va dieu chinh dja giffi hanh chinh

(y dia phuong d€ de nghi cap tren xem xet, quy~t djnh.

III. NHIE:M VV, QUYEN ~N eVA uY BAN NIlAN DAN cAp xA 1. Nhi~m VI}., quy~n h~n Clla Uy ban nhan dan xii, thi trin trong Iinh vl}'c

kinh t~

- Xay d\lllg k~ ho;;tch phat tri€n kinh t~ - xa hQi hang nam trinh HQi d6ng nhan trinh Uy ban nhan dan huy~n phe duy~t; t6 chuc th\lc

dan cung cap thong qua d€ hi~n k~ ho;;tch d6;

- L~p d\l toan thu ngan sach nha nuac tren dia ban; d\l toan thu, chi ngan sach dia phuong va phuong an phan b6 d\l toan ngan sach cap minh; dlJ toan dieu chinh ngan sach dja phuong trong truang hgp can thi~t va l~p quy~t toan ngan sach dia

271

phuong trinh HQi d6ng nhan dan cimg cdp quy€t dinh va bao cao Uy ban nhan dan, co quan tai chinh cdp tren trvc ti€p;

- Quan ly va su d\IDg hgp ly, co hi~u qua quy ddt duqc de hili ph\1c V\l cac nhu cAu cong ich a dia phuong; xay d\lllg va quan ly cac cong trinh cong cQng, dUOng giao thong, tf\l so, truOng hQc, tr~ y t€, cong trinh di~n, nuac theo quy diM cua phap lu~t;

- Huy dQng S\l dong gop cua cac t6 chuc, ca nhan de dAu tu xay d\lllg cac cong trinh k€t cdu h~ tAng cua xa, thi trdn tren nguyen t~c dan chu, t¥ nguy~n. Vi~c quan ly cac khoan dong gop miy phai cong khai, co kiem tra, kiem soat va bao dam su d\IDg dUng m\1c dich, dUng ch€ dQ theo quy diM cua phap lu~t.

2. Nhi~m VI}, quy~n h\ln clla Uy ban nhan dan xi, thi trAn trong linh Vl1C

nong nghi~p, lam nghi~p, ngU' nghi~p, thuy lQi va ti~u thll cong nghi~p

- T6 chuc va huang dan vi~c th\lc hi~n cac chuong trinh, k€ ho~ch, dS an khuySn khich phat trien va lIng d\IDg ti€n bQ khoa hQc, cong ngh~ de phat trien san xudt va huang dan nong dan chuyen d6i co cdu kinh t€, cay tr6ng, v~t nuoi trong san xudt theo quy ho~ch, k€ ho~ch chung va phong trir cac b~nh dich d6i v6i cay tr6ng va v~t nuoi;

- T6 chuc vi~c xay d\lllg cac cong trinh thuy lqi nho; th\lc hi~n vi~c tu b6, bao v~ de diSu, bao v~ rirng; phong, ch6ng va kh~c ph\1c h~u qua thien tai, bao l\1t; ngan ch~ kip thai nhfing hanh vi vi ph~ phap lu~t vS bao v~ de diSu, bao v~ rirng t~i dja phuong;

- Quan ly, kiem tra, bao v~ vi~c su d\IDg ngu6n nu6c tren dia ban theo quy

dinh cua phap lu~t ...

3. Nhi~m VI}, quy~n h\ln clla Uy ban nhan dan xi, thi trAn trong linh v'!c

xay d\fDg, giao thong v~n tii

- T6 chuc th\lc hi~n vi~c xay d\lllg, tu sua dUOng giao thong trong xa theo

phan cdp;

- Quan ly vi~c xay d\lllg, cdp gidy phep xay d\lllg nha a rieng Ie a diem dan cu nong thon theo quy dinh cua phap lu~t, kiem tra vi~c th\lc hi~n phap lu~t vS xay d\lllg va xu ly vi ph~ phap lu~t theo thfun quySn do phap lu~t quy diM;

- T6 chuc vi~c bao v~, kiem tra, xu ly cac hanh vi xam ph~ dUOng giao thong va cac cong trinh co so h~ tAng khac a dia phuong theo quy dinh cua phap lu~t;

- Huy dQng S\l dong gop t¥ nguy~n cua nhan dan de xay d\lllg dUOng giao

thong, cAu, c6ng trong xa theo quy dinh cua phap lu~t.

272

4. Nhi~m v\l, quy~n h~n clla Uy ban nhan dan xa, thj trin trong linh VlfC

gbio d\lC, Yt~, xa hQi, van hoa va th~ d\lC th~ thao

- Th\fc hi~n kS ho~ch phat tri~n S\f nghi~p giao d\lC adia phuong; ph6i hgp v6i truemg hQc huy dQng tre em vao lap mQt dUng dQ tu6i; t6 chuc th\fc hi~n cac lap b6 mc van hoa, th\fc hi~n xoa mil chu cho OOUng nguai trong dQ tu6i;

- T6 chuc xay d\fng va quan ly, ki~m tra ho~t dQng cua OOa tre, lap mau giao, truemg mAm non a dia phuong; ph6i hgp v6i Dy ban OOan dan cAp tren quan ly truemg ti~u hQc, truemg trung hQc co sa tren dia ban;

- T6 chuc th\fc hi~n cac chuong trinh y tS co sa, dan s6, kS ho~ch hoa gia dinh

duQ'c giao; v~ dQng OOan dan giu gin v~ sinh; phong, ch6ng cac dich b~OO;

- Quan ly, bila v~, tu b6 nghTa trang li~t sy; quy ho~ch, quan ly nghTa dia adia

phuong...

5. Nhi~m V\l, quy~n h~n clla Uy ban nhan dan xa, thj trin trong linh VlfC

quAc phong, an ninh, tr~t tlf, an toan xa hQi

- T6 chuc tuyen truyen, giao d\lc xay d\fng qu6c phong toan dan, xay d\fng

lang xii chiSn dAu trong khu V\fC phong thu dia phuong;

- Th\fc hi~n cong tac nghia Y\l quan S\f va tuy~n quan thea kS ho~ch; dang kY, quan ly quan OOan d\f bi dQng vien; t6 chuc th\fc hi~n vi~c xay d\fng, huAn luy~n, sir d\lng l\fc luqng dan quan tv v~ adia phuong;

- Th\fc hi~n cac bi~n phap bao dam an ninh, tr~t tv, an toan xii hQi; xay dvng phong trao quful chung bao v~ an niOO T6 qu6c vUng m~OO; th\fc hi~n bi~n phap phong ngira va ch6ng tQi ph~, cac t~ n~ xii hQi va cac hanh vi vi ph~ phap lu~t khac adia phuong;

- Quan ly hQ khfiu; t6 chuc vi~c dang kY t~ trU, quan ly vi~c di l~i cua nguai

nu6c ngoai adia phuong.

6. Nhi~m vy., quy~n h~n clla Uy ban nhan dan xa, thj trin trong vi~c thlfC

hi~n chinh sach dan tQc va chinh sach ton giao

Trong vi~c th\fc hi~n chinh sach dan tQc va chinh sach ton giao, Dy ban ooan dan xii, thi trAn co OOi~m V\l t6 chuc, huang dan va bao dam th\fc hi~n chinh sach dan tQc, chinh sach ton giao; quyen tv do tin nguO'ng, ton giao cua ooan dan a dia phuong thea quy diM cua phap lu~t.

7. Nhi~m vy., quy~n h~n clla Uy ban nhan dan xa, thj trin trong vi~c thi

hanh phap lu~t

- T6 chuc tuyen truyen, giao d\lC phap lu~t; giai quySt cac vi ph~ phap lu~t

va tranh chAp 006 trong OOan dan thea quy diOO cua phap lu~t;

273

- T6 chuc ti€p dan, giai quy€t khi€u n~i, t6 cao va ki€n nghi cua cong dan thea

thfun quyen...

IV. NHIl:M \TV CUA HQI DONG NIlAN DAN, UY BAN NHAN DAN

cAp xA TRONG LiNH VVC PHONG, CHONG TRAM NHUNG

1. Cong khai, minh b,eh vi~e huy dQng va s..... d\lng cae khoan dong gop

eua nhan dan

1.1. Cong khai vi?c huy dpng van, siC d~ng cae khodn dong gop

Vi~c huy dQng cac khoan dong gop cua nhan dan de dau tu xay d\IDg cong trinh, l~p quy trong ph~ vi dia phuang phai Idy y ki€n nhan dan va dugc HQi d6ng nhan dan cimg cdp xem xet, quy€t dinh.

Vi d\l: De nang cAp di~n, duOng, truOng, tr~ t~i dia phuang, HQi d6ng nhan dan cdp xa co the ban hanh Nghj quy€t huy dQng SlJ tham gia cua nguai dan trong t6 chuc, ca nhan dugc giao so~ xa. Trong qua trinh xay d\IDg DlJ thflO Nghi quy€t, thao van ban phai t6 chuc lAy y ki€n cua dan cu t~i cac thon, lang, dp, ban, c\lm dan cu, t6 dan ph6, phum, soc. Chu tich uy ban nhan dan cdp xa chiu trach nhi~m chi d~o vi~c nghien CUll, ti€p thu y ki€n dong gop de chinh ly DlJ thao.

Vi~c huy dQng, sir d\ffig cac khoan dong gop cua nhan dan phai dugc cong khai de nhan dan giam sat va phai chiu SlJ thanh tra, kiem tra, giam sat thea quy dinh cua phap lu~t.

1.2. Npi dung phdi cong khai

NQi dung phai cong khai bao g6m m\lc dich huy dQng, muc dong gop, vi~c sir

d\ffig, k€t qua sir d\ffig va bao cao quy€t toano

Cong trinh co sa h~ tang t~i xa, phuOng, thi trAn sir d\ffig cac khoan dong gop

cua nhan dan phai cong khai cac nQi dung sau day:

- DlJ toan cho nmg cong trinh thea k€ ho~ch dau tu dugc duy~t;

- Ngu6n v6n dau tu cho nmg cong trinh;

- K€t qua da huy dQng cua timg d6i tugng C\l the, thai gian huy dQng;

- K€t qua ll!a chQn nha thau da dugc cdp co thAm quyen phe duy~t;

- Ti€n dQ thi cong va k€t qua nghi~m thu kh6i lugng, chAt lugng cong trinh va

quy€t toan cong trinh.

2. Cong khai, minh b,eh trong quan ly va s..... d\lng dit Trong qua trinh quan ly va sir d\lng ddt, can phai cong khai, minh b~ch cac

ho~t dQng sau day:

274

- Vi~c l~p quy ho~ch, ke ho~ch sir d\lIlg dAt phai bao dam dan chu va cong

khai·,

- Trong qua trinh l~p va di@u chinh quy ho~ch, ke ho~ch sir d\lng dAt chi tiet, cO' quan, t6 chuc th\lc hi~n vi~c l~p quy ho~ch,ke ho~ch do phai thong bao cong khai cho nhan dan dia phuang nO'i duQ'c quy ho~ch, di@u chinh biet;

- Quy ho~ch, ke ho~ch sir d\lIlg dAt chi tiet, vi~c giai phong m~t bfulg, gia d@n bu khi thu h6i dAt sau khi duQ'c cO' quan nha nu6'c co thfun quy@n quyet diM, phe duy~t ho~c di@u chinh phai duQ'c cong khai;

3. Nghia V\l ke khai tai san - MQt s6 can bQ, cong chuc t~i xa, phuOng, thi trAn; nguai lam cong tac quan ly ngan sach, tai san cua Nha nu6'c ho~c tf\lc tiep tiep xuc va giai quyet cong vi~c cua cO' quan, t6 chuc, dan vi, ca nhan co trach nhi~m ke khai tai san.

- Thfun quy@n, trinh tv, thu tl)c va vi~c cAp giAy chUng nh~ quy@n sir d\lIlg dAt; quy ho~ch chi tiet va vi~c phan 10 dAt a, d6i tuqng duQ'c giao dAt lam nha a phai duQ'c cong khai.

cAp xA TRONG VIt:C THVC HIt:N DAN CHV

1. Nhii'ng nQi dung phai duC}"c cong khai d~ dan bi~t

- Nguai Ung cir d~i biSu Qu6c hQi, d~i biSu HQi d6ng nhan dan. v. NHIt:M VV CVA HOI DONG NIlAN DAN, uY BAN NHAN DAN

- Ke ho~ch phat triSn kinh te - xa hQi, phuang an chuySn dich cO' cAu kinh te

- D\l an, cong trinh d~u tu va thu tv uu tien, tien dQ th\lc hi~n, phuang an d@n bu, h6 trQ' giai phong m~t bfulg, tai diM cu lien quan den d\l an, cong trinh tren dia ban cAp xa; quy ho~ch, ke ho~ch su d\lIlg dAt chi tiet va phuang an di@u chinh, quy ho~ch khu dan cu tren dia ban cAp xa.

va d\l toan, quyet toan ngan sach hfulg nam cua cAp xa.

- Nhi~m Vl), quy@n h~ cua can bQ, cong chuc cAp xa tf\lc tiep giai quyet cac

cong vi~c cua nhan dan.

- Vi~c quan ly va sir d\lng cac lo~i quy, khoan d~u tu, tai trQ' thea chuang

trinh, d\l an d6i v6'i cAp xa; cac khoan huy dQng nhan dan dong gop.

- Chu truang, ke ho~ch vay v6n cho nhan dan dS phat triSn san xuAt, xoa doi, giam ngheo; phuang thuc va ket qua binh xet hQ ngheo duQ'c vay v6n phat triSn san xuAt, trQ' cAp xa hQi, xay d\lllg nha tinh thuang, cAp the bao hiSm y teo

- D@ an thanh l~p m6'i, nh~p, chia dan vi hanh chinh, di@u chinh dia gi6'i hanh

275

chinh lien quan tf\lc tiep t6'i cAp xa.

- KSt qua thanh tra, ki~m tra, giai quySt cac V\l vi~c tieu C\lC, tham nhiing cua can bQ, cong chuc cAp xa, cua can bQ thon, ttl dan ph5; kSt qua lAy phiSu tin nhi~m Chu tich va Pho Chu tich HQi d6ng nhan dan, Chu tich va Pho Chu tich Dy ban nhan dan d.p xii.

- NQi dung va kSt qua tiSp thu y kiSn cua nhan dan d5i v6'i nhfrng vAn dS thuQc thfun quySn quySt diM cua cAp xii rna chinh quySn cAp xii dua ra lAy y kiSn nhan dan thea quy diM t~i DiSu 19 cua Phap l~nh Th\lc hi~n dan chu cO" s6 6 xii, phuOng, thi trAn.

- U5i tuQllg, muc thu cac lo~i phi, l~ phi va nghla V\l tai chinh khac do chinh

quySn cAp xii trvc tiSp thu.

- Cac quy diM cua phap lu~t vS thu !\Ic hanh chinh, giai quySt cac cong vi~c

lien quan dSn nhan dan do chinh quySn cAp xii trvc tiSp th\lc hi~n.

- Nhfrng nQi dung khac thea quy dinh cua phap lu~t, thea yeu cAu cua cO" quan

2. mnh tbuc cong khai

nha nu6'c co thfun quySn ho{lc chinh quySn cAp xii khi thAy cAn thiSt.

Nhfrng nQi dung tren dugc cong khai b§ng cac hinh thuc sau day: - Niem ySt cong khai ~i trl;l s6 HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan cAp xii; - Cong khai tren h~ th5ng truySn thanh cua cAp xii;

- Cong khai thong qua Truang thon, Ttl truang ttl dan ph5 d~ thong bao dSn

nhan dan.

3. Nhfi'ng nqi dung nhan dan bim va quy~t djnb tr,!c ti~p

Chinh quySn cAp xii co th~ ap d\lfig d6ng thai nhiSu hinh thuc cong khai va th\lc hi~n vi~c cung cAp thong tin thea quy diM t~i UiSu 32 cua Lu~t Phong, ch5ng tham nhfing.

4. mnb tbuc nhan dan ban va quy~t djnb tr,!c ti~p

Nhan dan ban va quySt diM trvc tiSp vS chu truang va muc dong gop xay dvng cO" s6 h~ tAng, cac cong trinh phuc 19i cong cQng trong ph~ vi cAp xii, thon, ttl dan ph5 do nhan dan dong gop toan bQ ho{lc mQt phAn kinh phi va cac cong vi~c khac trong nQi bQ cQng d6ng dan cu phil hgp vO'i quy diM cua phap lu~t.

Nhan dan ban va quySt dinh trvc tiSp b§ng mQt trong cac hinh thuc sau day:

- Ttl chuc cUQc hQp cli tri ho{lc cli tri d~i di~n hQ gia dinh thea dia ban tirng

thon, ttl dan ph5;

276

- Phat phiSu lAy y kiSn t6'i cli tri ho{lc cli tri d~i di~n hQ gia dinh.

TruOng hgp t6 ehue hQp ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh thi vi~e biSu quy~t dUQ'e th\Ie hi~n bfulg hinh thue gia tay ho~e b6 phi~u kin; hinh thue biSu quy~t do hQi nghi quy~t dinh; n~u s6 nguai tan thanh chua d~t qua 50% t6ng s6 ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh trong than, t6 dan ph6 ho~e trong toan cAp xa thi t6 ehue l~i eUQe hQp.

TruOng hgp khang t6 ehue l~i duge eUQe hQp thi phat phi~u lAy y ki~n t6'i ell

tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh.

5. Nhfi'ng nQi dung nhan dan bim, bi~u quy~t d~ co thAm quy~n quy~t

dinh

5.1. Nhihtg npi dung nhan dan ban, biiu quyit

- Huang u6'e, quy u6'e eua than, t6 dan ph6.

- Bau, mi€n nhi~m, bai nhi~m TruOng than, T6 truOng t6 dan ph6.

- Bau, bai nhi~m thanh vien Ban thanh tra nhan dan, Ban giam sat dau tu eua

eQng d6ng.

5.2. mnh thuc ili nhan dan ban, biiu quyit

Nhan dan ban va biSu quy~t bfulg mQt trong cae hinh thue sau day:

- T6 ehue eUQe hQp ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh theo dia ban timg

than, t6 dan ph6;

- Phat phi~u lAy y ki~n t6'i ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh.

TruOng hgp t6 ehue hQp ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh thi vi~e biSu quy~t duge th\Ie hi~n bfulg hinh thue gia tay ho~e b6 phi~u kin; hinh thue biSu quy~t do hQi nghi quy~t diM; n~u s6 nguai tan thanh chua d~t qua 50% t6ng s6 ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh trong than, t6 dan ph6 thi t6 ehue l~i eUQe hQp.

TruOng hgp khang t6 ehue l~i duge eUQe hQp thi phat phi~u lAy y ki~n t6'i ell tri ho~e ell tri d~i di~n hQ gia dinh, trir vi~e bau, mi€n nhi~m, bai nhi~m TruOng than, T6 truOng t6 dan ph6.

6. Nhfi'ng nQi dung ohao dao tham gia y ki~o trU'O'c khi coo quaD co thAm

quy~o quy~t djnh

6.1. Nhihtg npi dung nhan dan tham gia j kiin

- D\I thao k~ ho~eh phat triSn kinh t~ - xa hQi eua cAp xa; phuang an ehuySn d6i ea eAu kinh t~, ea eAu san xuAt; d€ an dinh eanh, diM eu, vimg kinh t~ m6'i va phuang an phat triSn nganh ngh€ eua cAp xa.

- D\I thao quy ho~eh, k~ ho~eh Sll d\illg dAt chi ti~t va phuang an di€u ehinh;

vi~e quan ly, Sll d\illg quy dAt eua cAp xa.

277

- D\I thiio k~ ho~ch triSn khai cac chuong trinh, d\I an tren dia ban c~p xli; chu truong, phuong an dSn bu, h6 trQ' giiii phong m~t bfulg, xay dvng cO' So' h~ tAng, tai dinh cu; phuong an quy ho~ch khu dan cu.

- D\I thflO dS an thanh l~p m6i, nh~p, chia don vi hanh chinh, diSu chinh dia

gi6i hanh chinh lien quan trvc ti~p d~n c~p xli.

- NhUng nQi dung khac cAn phiii l~y Yki~n nhan dan theo quy dinh cua phap lu~t, theo yeu cAu cua cO' quan nha nu6c co thfun quySn ho~c chinh quySn c~p xli th~y cAn thi~t.

6.2. Innh thue iii nhan dan tham gia j kiln

- HQp cli tri ho~c cli tri d~i di~n hQ gia dinh theo dia ban tUng thon, t6 dan ph6.

- Phat phi~u l~y y ki~n cli tri ho~c cli tri d~i di~n hQ gia dinh. - Thong qua hom thu gop y.

7. Nhihtg oQi dung nhan dan giam sat, ki~m tra

7.1. Nhil'ng nvi dung nhan dan giam sat, kiim tra

Nhan dan giam sat vi~c th\Ic hi~n cac nQi dung dli duQ'c cong khai, nQi dung nhan dan ban va quy~t dinh trvc ti~p, nhan dan ban, biSu quy~t, nhan dan tham gia y ki~n quy dinh t~i cac m\lc tren.

7.2. Innh thue iii nhan dan thl/e hi?n nhimg nvi dung giam sat, kiim tra

- Nhan dan th\Ic hi~n vi~c giam sat thong qua ho~t dQng cua Ban thanh tra

nhan dan, Ban giam sat dAu tu cua cQng d6ng.

Trinh tv, thu 1\lc ho~t dQng cua Ban thanh tra nhan dan, Ban giam sat dAu tu

cua cQng d6ng duQ'c th\Ic hi~n theo quy dinh cua phap lu~t.

- Nhan dan trvc ti~p th\Ic hi~n vi~c giam sat thong qua quySn khi~u n~i, t6 cao, ki~n nghi v6i cO' quan, t6 chuc co thfun quySn ho~c ki~n nghi thong qua Uy ban M~t tr~ T6 qU6c Vi~t Nam, cac t6 chuc thanh vien cua M~t tr~ c~p xli, Ban thanh tra nhan dan, Ban giam sat dAu tu cua cQng d6ng.

Trinh tv, thu 1\lc khi~u n~i, t6 cao, ki~n nghi cua nhan dan duQ'c th\Ic hi~n theo

quy dinh cua phap lu~t.

7.3. Lay philu tin nhi?m eua Chu qeh HVi il6ng nhan dan, Chu tieh Uj ban

nhan dan cap xii

Hai nam mQt IAn trong m6i nhi~m kY cua HQi d6ng nhan dan c~p xli, Ban ThuOng trvc Uy ban M~t tr~ T6 qU6c Vi~t Nam cilng c~p t6 chuc l~y phi~u tin nhi~m d6i v6i Chu tich, Pho Chu tich HQi d6ng nhan dan va Chu tich, Pho Chu tich Uy ban nhan dan c~p xli.

278

Thanh phdn tham gia l~y phi~u tin nhi~m g6m cae thanh vien Uy ban M~t tr~ T6 qu6e Vi~t Nam, thanh vien Ban thuOng V\l ella cae t6 ehue ehinh trt - xii hQi e~p xii, TruOng Ban thanh tra nhan dan, TruOng Ban giam sat dAu ill ella eQng d6ng (n~u co), Bi thu chi bQ, TruOng than, T6 truOng t6 dan ph6, TruOng Ban eong tae m~t tr~n than, t6 dan ph6.

Ban thuOng tf\Ie Uy ban M~t tr~ T6 qu6e Vi~t Nam e~p xii gui k~t qua l~y phi~u tin nhi~m va ki~n nght ella minh t6i HQi d6ng nhan dan eung e~p va cae co quan, t6 ehue co thfun quy~n.

279

QuAN LV NHANUae vE eONG TAe TUpHAp xA, THJ THAN

I. VI TID, VAl TRO eVA eONG TAe TU pHAp xA, THJ TlUN

Xa, thj trdn la nai t6 chuc cUQc s6ng cua cQng d6ng dan cu. Day cfing la cAu n6i tnrc tiSp toan bQ h~ th6ng chinh trj v6i nguai dan, la noi t6 chuc, v~ dQng nhan dan thlJc hi~n dUO'ng 16i chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nuac. Xa, phuO'ng, thj trdn con la nai tri~n khai va tang cUO'ng chinh sach d~i doan kSt dan tQc, tang cUO'ng dan chu co sa, phat huy quyen lam chu t~p th~ cua nhan dan, t~o dieu ki~n khai thac rnQi tiern nang adja phuong d~ phat tri~n kinh tS - xa hQi.

Lu~t T6 chuc HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan quy djnh Uy ban nhan dan xa, phuO'ng, thj trdn (sau day gQi la uy ban nhan dan cdp xa) la co quan hanh chinh nha nuac cdp co sa trong h~ th6ng chinh quyen 4 cdp cua Nha nuac ta: trung uong, tinh, huy~n, xa. Uy ban nhan dan cdp xa co vj tri, vai tro hSt suc quan trQng, la noi tnrc tiSp thlJc hi~n cac nhi~rn V\l qmin ly hanh chinh nha nuac tren cac linh VlJC chinh trj, an ninh qu6c phong, kinh tS, van hoa, xa hQi... a dja phuong, bao dam cho cac dUO'ng 16i, chinh sach cua Dang va phap lu~t di van cUQc s6ng.

D6i vai chinh quyen cdp xa, cong tac tu phap la rnQt bQ ph~n cua cong tac quan ly nha nuac, d6ng thai, la noi tri~n khai tren thlJc tS cac chu truong, chinh sach cua Dang va Nha nuac ve cong tac tu phap, bao dam SlJ th6ng nhdt quan ly nha nuac ve cong tac tu phap tit trung uong dSn co sa.

Vi~c phan cdp quan ly cong tac tu phap d6i vai chinh quyen cdp xa duQ'c giai h~ trong cac lInh V1JC: ban hanh van ban, t1J ki~rn tra van ban quy ph~ phap lu~t; t6 chuc tuyen truyen ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t; xay dlJDg til sach phap lu~t d~ can bQ, nhan dan nghien cUu, tim hi~u phap lu~t; then doi, ki~rn tra vi~c thi hanh phap lu~t tren dja ban; chUng thlJc; quan ly va dang kY hQ tjch; trQ' giup phap ly; huang dful ho~t dQng cua T6 hoa giai... Cac ho~t dQng quan ly nha nuac ve cong tac tu phap cdp xa khong chi rnang tinh hanh chinh - tu phap rna con rnang tinh chdt xa hQi rQng Ian do co SlJ tham gia tnrc tiSp cua nhan dan dja phuong trong qua trinh thlJc hi~n. Vi~c tri~n khai thlJc hi~n cong tac tu phap luon doi hoi chinh quyen cdp xa rna tf1JC tiSp la cong chuc thlJc thi cong tac tu phap phai biSt de cao vai tro cua cac t6 chuc xa hQi quAD chUng nhan dan trong rnQt s6 lInh V1JC nhdt djnh, lien ~~~~~~~~&~~~~~~~~~ co sa, xay dlJDg huong uac, quy uac cua thon, lang ban, dp, khorn...

Vai vj tri la rnQt bQ ph~ cua cong tac quan ly nha nuac, cong tac tu phap cdp xa chu ySu quan ly cac ho~t dQng phat sinh trong ph~ vi a co sa ho~c chi duQ'c tiSn hanh t~i cdp co sa. Tuy nhien, kh6i luQ'llg cong vi~c Ian va khong ngirng gia tang do SlJ gia tang dan s6 va tinh chdt ngay cang phuc t~p cua cac quan h~ xa hQi. Vai vj tri la cdp co sa gAD dan nhdt so vai chinh quyen cdp huy~n va tinh, tu phap

280

"----

trien khai va th\lC hi~n cac chu truong, dUOng l6i, chinh cAp xii khong chi ttvc ti€p sach cua Dang, phap lu~t cua nha nu6c v@ cong tac tu phap rna con la bQ ph~ tuong tac ttvc ti€p v6i quy@n va 19i ich cua nguai dan, the hi~n S\l cong bfulg cua phap lu~t, quy@n lam chu cua nhan dan, danh gia tinh hi~u qua va phil hgp cua cac chinh sach phap lu~t. Chu truong, dUOng l6i, chuong trinh, k€ ho~ch cong tac cua co quan tu phap cAp tren chi dugc th\lc hi~n khi dugc trien khai chAt lugng va hi~u qua t~i cAp xii.

Yeu cAu d6i m6'i va nang cao hi~u qua quan ly nha nu6c bfulg phap lu~t, phat huy quy@n lam chu cua nhan dan, xay d\lllg h~ th6ng phap lu~t d6ng bQ, th6ng nhAt, kha thi va minh b~ch doi hoi cac cAp, cac nganh lien quan phai thuOng xuyen quan tam nang cao chAt lugng, hi~u qua th\lc hi~n cong tac tu phap cAp xii mQt cach toan di~n ill t6 chilc bQ may, co ch€ ho~t dQng d€n dQi ngl1 can bQ va cac di@u ki~n, co sa v~t chAt, trang thi€t bi, kinh phi ho~t dQng...

De ki~n toan, cilng c6, nang cao chAt lugng hi~u qua ho~t dQng cua co quan cAp xii noi chung va cong tac tu phap cAp xii noi rieng, tren co sa Lu~t T6 chilc HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan, Chinh phu dii ban hanh Nghi dinh s6 114/2003/ND-CP ngay 10 thang 10 nam 2003 quy diM can bQ, cong chilc xii, phuOng, thi trAn (sau day gQi la Nghi diM s6 114/2003/ND-CP); Nghi diM s6 92/2009/ND-CP ngay 22 thang 10 nam 2009 quy diM v@ chilc danh, s6lugng, mQt s6 ch€ dQ, chinh sach d6i v6i can bQ, cong chilc axii, phuOng, thi trAn, va nhUng nguai ho~t dQng khong chuyen trach a cAp xii (sau day gQi la Nghi diM s6 92/2009/ND-CP); Quy€t diM s6 04/2004/QD-BNV ngay 16 thang 01 nam 2004 cua BQ truang BQ NQi V\l ban hanh quy dinh tieu chuAn C\l the d6i v6i can bQ, cong chilc xii, phuOng, thi trAn (sau day gQi la Quy€t diM s6 04/2004/QD-BNV).

D~c bi~t, ngay 28 thong 4 nam 2009, BQ Tu phap va BQ NQi Vl} dii ban hanh Thong tu lien tich s6 0l/2009/TTLT-BTP-BNV huang dful chilc nang, nhi~m V\l, quy@n h~ va co cAu t6 chilc cua Sa Tu phap thuQc uy ban nhan dan cAp tinh, Phong Tu phap thuQc uy ban nhan dan cAp huy~n va cong tac tu phap cua uy ban nhan dan cAp xii (sau day gQi la Thong tu lien tich s6 0l/2009/TTLT-BTP-BNV). Thong tu nay dugc xay d\lllg tren co sa k€ thira nhUng quy dinh con phil hgp cua Thong tu lien tich s6 04/2005/TTLT-BTP-BNV ngay 05 thang 5 nam 2005 cua BQ Tu phap va BQ NQi Vl}, b6 sung quy diM nhUng nhi~m V\l, quy@n h~ m6i, nhUng nhi~m Vl} dugc tang cUOng, rna rQng cua Uy ban nhan dan cAp xii trong quan ly cong tac tu phap tren dia ban.

Cac van ban quy ph~ phap lu~t nay khong chi khfulg dinh vi tri, vai tro, chilc nang, nhi~m Vl}, co ch€, phuong thilc ho~t dQng cua dQi ngl1 cong chilc tu phap cAp xii rna con t~o co sa phap ly quan trQng cho vi~c cilng c6, ki~n toan dQi ngl1 can bQ nay, kh~e ph\le nhUng t6n t~i, h~ eh€, nang eao nang l\le va hi~u qua ho~t dQng eua tu phap cAp xii, gop phk thue dAy kinh t€ - xii hQi phat trien, gift vUng 6n dinh

281

chinh tri, tr~t tv, an toan xa hQi; th\lc hi~n thfutg lQ'i nhi~m V\l chinh tri cua dia phuong va cua nganh Tu phap.

NIlAN DAN cAp xA

1. Cong chuc tlf phap - hQ tjch

Cong chilc tu phap - hQ tich la chilc danh chuyen mon thuQc uy ban nhan dan c~p xa co trach nhi~m tham muu, giup uy ban nhan dan c~p xa quan ly nha nuac v~ cong tac tu phap tren dia ban. Tieu chufuI, nhi~m V\l C\l th~ va ch~ dQ chinh sach cua cong chilc tu phap - hQ tich duQ'c quy diM t~i Nghi diM s6 114/2003/ND-CP; Nghi diM s6 92/2009/ND-CP va Quy~t dinh s6 04/2004/QD-BNV.

v ~ d~c diem, cong chilc tu phap - hQ tich phAn Ian la dan ban dia, cu trU va sinh s6ng t~i dia phuong, co m6i quan h~ dong tQc va gfut bo vai nguai dan dia phuong. y~u t6 nay chi ph6i cac hot;\t dQng cua hQ, d~c bi~t trong vi~c gicii quy~t nhUng v~ d~ coHen quan d~n quan h~ gifra cac lQ'i ich ca nhan - cQng d6ng - Nha nuac. Cong chilc tu phap - hQ tich do nhi~u nguyen nhan hQ it duQ'c dao t~o, b6i duang va thuang xuyen bi~n dQng, khong 6n dinh va tinh chuyen nghi~p khong cao.

V~ s6 luqng, bien ch~ cua Dy ban nhan dan c~p xa t6i thi~u 01 cong chilc tu phap - hQ tich. D6i vm nhUng dia ban co kh6i luqng cong vi~c lan, dID cil vao di~u ki~n C\l the cua tirng dia phuong, uy ban nhan dan c~p tinh co trach nhi~m b6 tri du cong chilc tu phap - hQ tich de dam bcio th\lc hi~n t6t cac nhi~m V\l duQ'c giao.

V~ tieu chufuI:

+ Tu6i dai: khong qua 35 tu6i khi tuyen d\lllg Ian dAu;

+ HQc v~: t6t nghi~p trung hQc ph6 thong d6i vai khu V\lC d6ng bfulg, do thi,

t6t nghi~p trung hQc cO' sa d6i vai khu V\lC mi~n nui, vimg sau, vimg xa;

+ Ly Iu~ chinh tri: sau khi duQ'c tuyen d\lng phcii duQ'c b6i duang Iy Iu~

.......

chinh tri tuong duong vai trinh dQ sa c~p tra len;

- -

+ Chuyen mon nghi~p V\l: akhu V\lC d6ng bfulg, do thi co trinh dQ trung c~p Lu~t tra len va phcii qua lap b6i duang nghi~p V\l tu phap c~p xa sau khi tuyen d\lllg; phcii sir d\lllg duQ'c tin hQc van phong. Vai cong chilc tu phap - hQ tich dang cong tac akhu V\lC mi~n nui hi~n nay, t6i thieu duQ'c b6i duang nghi~p V\l tu phap c~p xa; n~u duQ'c tuyen d\lllg Ian dAu phcii co trinh dQ trung c~p Lu~t tra len; phcii qua b6i duang quan Iy hanh chinh nha nuac.

II. QuAN LV NHA NITaC vE CONG TAc TIT PHA.P CVA iN BAN

Ben c~ do, Thong tu lien tich s6 0l/2009/TTLT-BTP-BNV quy dinh s6 Iuqng cong chilc tu phap - hQ tich co the thay d6i d~ phil hQ'P vai kh6i Iuqng cong vi~c va di~u ki~n C\l th~ cua tirng dia phuong. Vi~c b6 tri s6 luqng cong chilc tu

282

'""

phap - hQ tich se do uy ban nhan dan cc1p tinh quyet dinh. Nhu v~y, thea cac quy dinh nay, cong chuc tu phap - hQ tich la chu thS duy nhc1t chiu trach nhi~m thgc hi~n va bao cao v~ vi~c thgc hi~n cac nhi~m V\l tu phap duQ'c giao truac uy ban nhan dan cc1p xa. Tuy nhien, do nhi~m V\l cua cong chuc tu phap - hQ tich tuong d6i rQng, co kh6i luqng cong vi~c 100 nen trong qua trinh thgc hi~n nhi~m V\l, cong chuc tu phap - hQ tich cAn phai co sg ph6i hQ'P ch~t che vai cac t6 chuc chinh tri xa hQi, t6 chuc xa hQi a dia phuong cling nhu cac cong chuc chuyen mon khac, dam bao vi~c giai quyet cong vi~c kip thai, chc1t luqng va hi~u qua.

Nhu v~y, d6i vai chinh quy~n cc1p xa, vi~c thgc hi~n cong tac tu phap thuQc trach nhi~m cua uy ban nhan dan, cong chuc tu phap - hQ tich la nguai tham muu, giup vi~c cho uy ban nhan dan, chiu trach nhi~m truac uy ban nhan dan cc1p xa v~ vi~c thgc hi~n cac nhi~m V\l duQ'c giao.

2. NQi dung quan Iy nba mrac v~ cong tac ttl phap clla Uy ban nhan dan

cap xii

Theo quy dinh t~i Thong tu lien tich s6 Ol/2009/TTLT-BTP-BNV, Uy ban nhan dan cc1p xa la cO' quan nha nuac co nhi~m V\l va quy~n h~ quan ly cong tac tu phap tren dia ban do minh quan lY. uy ban nhan dan cc1p xa la chu thS chiu trach nhi~m truac cO' quan hanh chinh va cO' quan tu phap cc1p tren v~ cac ho~t dQng tu phap t~i dia phuong trong ph~m vi thfun quy~n cua minh.

Theo Thong tu lien tich s6 Ol/2009/TTLT-BTP-BNV, dS quan ly cong tac tu

phap tren dia ban, uy ban nhan dan cc1p xa co cac nhi~m V\l, quy~n h~ sau:

2.1. Xay dtptg, ta chu-c th{l'c hi?n cac chudng trinh va ki hOf}ch cong tac tu

phap cap xii

Cong tac tu phap cc1p xa bao g6m nhi~u ho~t dQng co quan h~ den cac ban, nganh va doan thS a dia phuong, do v~y, dS ph6i hQ'P triSn khai d6ng bQ va toan di~n cAn dg kien truac cac ho~t dQng va cac dam bao cac di~u ki~n thgc hi~n trong ph~ vi cac chuong trinh va ke ho~ch C\l thS.

Cac chuong trinh, ke ho~ch cua uy ban nhan dan cc1p xa v~ cong tac tu phap co mQt vi tri quan trQng trong qua trinh triSn khai cong tac tu phap. Can cu vao tinh hinh cong tac tu phap trong dia ban, cac van ban nay co tinh chc1t chi d~o va dinh huOOg cho cac ho~t dQng tu phap, dam bao phil hQ'P vai thfun quy~n phan cc1p quan ly, di~u ki~n kinh te - xa hQi cua timg dia ban, dam bao tinh t~p trung th6ng nhc1t ti:r trung uong den dia phuong trong qua trinh triSn khai thgc hi~n cong tac tu phap.

Cac cong vi~c C\l thS trong qua trinh xay dgng, thgc hi~n cac chuong trinh va

ke ho~ch cong tac tu phap acc1p xa, bao g6m:

- Can cu vao chuong trinh va ke ho~ch cong tac tu phap cua cc1p tren va di~u ki~n thgc te adia phuong, uy ban nhan dan cc1p xa ban hanh chuong trinh, ke ho~ch

283

cong tac tu phap dai h~ va hang nam. Trong chuong trinh dn xac dinh ro m\lc dich, yeu d.u, nQi dung cong vi~c, cac bi~n phap thvc hi~n, trong do phan cong trach nhi~m C\l thS cho cac t6 chuc va ca nhan thvc hi~n;

ho~ch;

- T6 chuc triSn khai thvc hi~n cac ho~t dQng duQ'C de ra trong chuong trinh, ke

-I -l

- KiSm tra, don d6c cac t6 chuc, ca nhan duQ'c giao nhi~m V\l thvc hi~n cac

.-... i

chuong trinh, ke ho~ch cong tac tu phap trong qua trinh t6 chuc thvc hi~n;

Vi~c triSn khai thvc hi~n nhi~m V\l nay do cong chuc tu phap - hQ tich chu tri giup uy ban nhan dan cAp xa thvc hi~n. Cong chuc tu phap - hQ tich co vai tro la nguai trvc tiep xay d\Illg, thea doi, bao cao tinh hinh thvc hi~n cac chuong trinh ke ho~ch cong tac tu phap. DS dam bao tinh phil hgp, dUng dAn cua chuang trinh, ke ho~ch cong tac tu phap, vi~c xay d\Illg chUng cAn phai co sv tham gia gop y ki8n cua mQt s6 cong chuc chuyen mon cAp xa, cac t6 chuc, doan thS quAn chUng co lien quan tren dia ban. uy ban nhan dan cAp xa, v6i tu cach la chu thS quan ly nha nu6c chiu trach nhi~m ve vi~c ban hanh, t6 chuc thvc hi~n va kiSm tra tinh hinh thvc hi~n cac chuang trinh, k8 ho~ch cong tac tu phap, phai t~o ca ch8 lam vi~c cho cong chuc tu phap - hQ tich trong vi~c ph6i hgp v6i cac cong chuc chuyen mon, ca quan, doan thS lien quan trong qua trinh thvc hi~n nhi~m V\l.

2.2. Quan Ij cong lac ban hanh van ban quy pht}m phap IU~1 i1 cap XQ DS thvc hi~n chuc nang quiln ly cua minh, Uy ban nhan dan cAp xa co thAm quyen ban hanh cac quyet djnh, chi thi thea quy djnh cua phap lu~t. Cac van ban nay chi gi6i h~ thvc hi~n trong ph~ vi cAp xa. Van ban phap lu~t do uy ban nhan dan cAp xa ban hanh phai bao dam dUng ve thS thuc, co nQi dung phil hgp v6i Hien phap, cac van ban phap lu~t cua ca quan nha nu6c cAp tren, Nghi quyet cua HQi dang nhan dan cling cAp va bao dam tinh th6ng nhAt, tinh dang bQ va kha thi.

- Djnh kY t6 chuc giao ban, sa ket, t6ng ket cong tac tu phap acAp xa, chia se kinh nghi~m dS tiep 1\lc nang cao hi~u qua cong tac tu phap trong thai gian tiep thea; de nghi ca quan nha nu6c co thAm quyen khen thuang cac t6 chuc, ca nhan co thanh tich trong cong tac tu phap ca sa;

Quan ly cong tac ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t acAp xa bao gam cac

cong vi~c C\l thS sau:

- Nfun nhu cAu va l~p k8 ho~ch so~ thao, ban hanh cac quyet dinh, chi thi cua

uy ban nhan dan cAp xa va t6 chuc thvc hi~n chuang trinh, ke ho~ch do;

- Don d6c, thea doi, kiSm tra vi~c thvc hi~n cac van ban phap lu~t cua chinh

quyen cap xa.

284

- TV kiSm tra va ra soat, h~ th6ng hoa cac van ban quy ph~ phap lu~t do HQi dang nhan dan va uy ban nhan dan cAp xa ban hanh dS phat hi~n mau thuful, chang

cheo, khong bao dam tinh h@ hiSn, h@ phap, tinh dang bQ, th6ng nhAt cua cac van ban. Tir do, d~ xuAt bi~n phap xu Iy d6i v6i van ban trai phap Iu~t.

Ngoai ra, v6i vi tri Ia cAp co sa gfuI dan nhAt, uy ban nhan dan cAp xa con co nhi~rn V\l t6 chilc lAy y kiSn nhan dan v~ cac dv an Iu~t, phap I~nh va cac van ban phap Iu~t cua co quan cAp tren thea huang db cua uy ban nhan dan cAp huy~n va Phong Tu phap; d~c bi~t Ia nhi~rn Vl) thea dai, bao cao tinh hinh thi hanh van ban quy ph~rn phap Iu~t tren dia ban, phat hi~n d~ xuAt; bi~n phap giiii quySt nhUng kho khan vuang rn~c v6i Phong Tu phap trong qua trinh thi hanh van ban quy ph~ phap Iu~t a cAp xa. Day Ia rnQt nhi~m V\l m6i cua uy ban nhan dan cAp xa, co vai tro quan tr<;mg trong vi~c danh gia tiOO phil h@ cua cac quy ph~m phap Iu~t khi dugc ap d\lng trong thvc tS.

DS thvc hi~n t6t nhi~m V\l nay, cong chilc tu phap - hQ tich phiii co triOO dQ chuyen mon nghi~p Vl) ooAt diOO v~ so~ thao van ban quy ph~ phap Iu~t, kha nang phat hi~n vAn d~ dS dua ra dV thao cac van ban phil h@, thea dUng quy djnh cua phap Iu~t. Ben c~ do, cong chilc tu phap - hQ tich phai nb vUng cac dUOng 16i, chinh sach cua Dang, cac quy diM phap Iu~t hi~n hanh cua Nha nu6c va thfun quy~n cua Uy ban nhan dan cAp xa; dang thai phai hiSu ra tiOO hinh chiOO tri, kinh tS, van hoa, xa hQi a co sa dS tham muu, giup Uy ban nhan dan cAp xa ban hanh ho~c d~ nghi co quan co thftm quy~n ban hanh cac van ban kip thai, co tinh kha thi cao va dap Ung dugc v6i yeu cau quan Iy nha nu6c cua uy ban OOan dan cAp xa.

2.3. Chi i/fJ.O, hu6'ng dan vi~c xay dtplg quy u6'c, huong u6'c cua thon, lang, ban, tip, khom, c(lm dan cu phil h!fP vui phtip lu~t, chu truong, chinh stich cua Dang va Nha nu6'c

Huang u6c, quy u6c Ia nhUng van ban quy ph~ xa hQi trong do quy diM cac quy t~c xu sv chung do cQng dang dan cu cilng th6a thu~ d~t ra dS di~u chiOO cac quan h~ xa hQi mang tinh tlJ quan Clla OOan dan. Cling v6i phap Iu~t, huang u6c, quy u6c dam bao duy tri an ninh tr~t tlJ, v~ sinh moi truOng, phong ch6ng cac t~ n~ xa hQi, phat triSn san xuAt, khuySn khich hQc hanh, giai quySt cac tranh chAp, vi ph~ 006 trong OOan dan, xoa doi, giam ngheo, gop phan duy tri va phat huy thufuI phong my tl)c, d~ cao cac chuftn rnvc d~o dilc truy~n th6ng t6t d~p cua dan tQc, gop phfuI thvc hi~n chinh sach dan s6, bai tri:r cac hu tl)c va t~ n~ xa hQi. Huang u6c, quy u6c co vai tro Ia bQ ph~ h6 trg d~c Ivc phap Iu~t trong vi~c di~u chiOO cac quan h~ xa hQi t~i cQng dang dan cu d6i v6i nhiing vAn d~ va nQi dung rna phap Iu~t khong di~u chinh, dang thai con Ia cong C\l thvc hi~n rna rQng, phat huy dan chu a co sa, giup nhan dan trong tiSn trinh tham gia giam sat ho~t dQng cua co quan nha nu6c.

Theo Phap l~nh Th\Ic hi~n dan chu a xa, phuang, thi trfin va Nghi quySt s6 09/2008INQLT-CP-UBTWMTTQVN ngay 17 thang 4 nam 2008 huang db thi

285

hanh cac dieu 11, Dieu 14, Dieu 16, Dieu 22 va Dieu 26 cua Phap l~nh ThlJc hi~n dan chu (y xii, phuOng, thi trful, Uy ban nhan dan cftp xii co nhi~m V\l chi d~o, hc3 trg cac lang, ban, thon, ftp, khom, c\lm dan cu xay dvng huang u6c, quy u6c v6i nQi dung phong phu, thich thlJc, phil hgp v6i quy diM cua phap lu~t hi~n hanh va chu wang, chinh sach cua Dang va Nha nu6c; kiSm tra vi~c t6 chuc thlJc hi~n huang u6c, quy u6c tren dia ban. DS triSn khai thlJc hi~n nhi~m V\l nay, cong chuc tu phap - hQ tich ph<3i hgp cong chuc van hoa - xii hQi giup Uy ban nhan dan cftp xii th\Ic hi~n cac cong vi~c sau day:

- Xay dvng phuang an, chuang trinh, ke ho~ch va chi d~o, hc3 trg cac lang, ban, thon, ftp, khom, c\lm dan cu xay dvng huang u6c, quy u6c phil hgp v6i nQi dung dii dugc huang dfut;

- Chuful bi hB sa d\I thao huang u6c, quy u6c dS Chu tich Uy ban nhan dan

cftp xii trinh Chu tich uy ban nhan dan cftp huy~n phe duy~t;

- Ph<3i hgp v6i M?t tr~ T6 qU<3c cftp xii kiSm tra, t~o dieu ki~n cho vi~c ph6

bien, tuyen truyen va t6 chuc thlJc hi~n huang u6c, quy u6c;

2.4. T6 chuc th{Cc hi?n chuung trinh, ki hoq,ch ph6 hiin, gitio dl'c phtip

Iu~t; quiin Iy, khai thtic, sir dl'ng Til stich phtip Iu~t if cap xii

- Phat hi~n va chful chinh mQi biSu hi~n sai trai, l~ch l~c, tieu ClJC trong vi~c xay dvng va thlJc hi~n huang u6c, quy u6c; diM kY bao cao Uy ban nhan dan cftp tren va HQi dBng nhan dan cilng cftp ve vi~c xay d\fllg va thlJc hi~n huang u6c, quy u6c (y cap xii.

Phap lu~t cua Nha nu6c la S\I thS che hoa dUOng l<3i, chinh sach cua Dang, thS hi~n nguy~n vQng, y chi cua nhan dan va phai dugc thlJc hi~n thBng nhftt trong ca nu6c. DS nhan dan hiSu biet, tuan thu phap lu~t va giam sat vi~c thlJc hi~n phap lu~t thi phai tuyen truyen, ph6 bien, giao d\lc phap lu~t. Theo quy diM t~i Hien phap va cac van ban phap lu~t khac thi cong tac tuyen truyen, ph6 bien, giao d\lc phap lu~t la nhi~m V\l cua tftt ca cac nganh, cac cftp, cac ca quan, dan vi, doan thS quAn chUng, trong do cac ca quan tu phap gift mQt vai tro quan trQng. Nhi~m V\l ph6 bien, giao d\lc phap lu~t cua cftp xii dugc th\Ic hi~n then Quyet diM sB 37/2008/QD-TTg ngay 12 thang 3 nam 2008 cua Thu tuang Chinh phil phe duy~t Chuang trinh ph6 bien, giao d\lc phap lu~t ill nam 2008 den nam 2012 v6i cac nQi dung C\l the sau:

- Xay dvng chuang trinh, ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t then huang dfut cua cac ca quan tu phap cftp tren, phil hgp v6i d?c diSm kinh te - xii hQi, yeu cAu va dieu ki~n th\Ic te cua dia phuang.

286

Trong ke ho~ch phai xac diM C\l thS m\lc dich, yeu cAu, dBi tugng, nQi dung, hinh thirc, bi~n phap va trach nhi~m cua cac ca quan, t6 chuc, tien dQ, thai gian

~~~~~ri~~~~~~~~~~~ bao cao thea dinh kY va thuOng xuyen ve ti~n dQ th\lc hi~n ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t.

- Theo doi, ki~m tra, don d6c th\lc hi~n ho~c ki~n nghi bi~n phap phil hQ'P d~ t6 chuc th\lc hi~n k~ ho~ch nay nhu dieu chinh k~ ho~ch, nQi dung, t~o dieu ki~n ve kinh phi, l\lc luQ1lg va cac dieu ki~n cAn thi~t bao dam th\lc hi~n.

- SA k~t, t6ng k~t cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t axa, phuOng, thi trAn; - Bao cao diM kY ho~c dQt xuat ve cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t vai Co' quan tu phap d,p tren; de nghi Co' quan nha nuac co thfun quyen khen thuOng cac t6 chuc, ca nhan co thanh tich va tich C\lC tham gia cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t.

Ngoai ra, th\lC hi~n Phap l~nh Th\lc hi~n dan chu a xa, phuOng, thi trAn, uy ban nhan dan cAp xa co nhi~m V\l tham gia vao vi~c thong tin kip thai va cong khai cac chinh sach, phap lu~t cua Nha nuac, cac quy diM cua chinh quyen dia phuang ve thu !\Ic hanh chinh giai quy~t cac cong vi~c co lien quan d~n dan, cac nghi quy~t cua HQi d6ng nhan dan.

D~ th\lc hi~n cac cong vi~c tren, cong chuc tu phap - hQ tich cAn thea doi, c~p nh~t cac van ban phap lu~t, bam sat S\l chi d~o, huang dftn cua Co' quan cAp tren va nhi~m V\l chinh tri cua dia phuang d~ chu dQng xay d\lllg va t6 chuc th\lc hi~n chuang trinh, k~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t tren dia ban. D6ng thai phat huy va thu hut dugc S\l tham gia cua dong dao cac t6 chuc, doan th~ va ca nhan a dia phuang co y nghia quy~t diM trong vi~c tri~n khai th\lc hi~n hi~u qua nhi~m V\l nay.

MQt trong cac bi~n phap ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t hi~u qua la thong qua sach bao, tai li~u tuyen truyen phap lu~t. Day la bi~n phap co nhieu uu th~, giup can bQ, cong chuc va nguai dan chu dQng trong vi~c tim hi~u, nghien CUu va v~ d\lng nhfing ki~n thuc phap lu~t trong ho~t dQng chuyen mon, nghi~p V\l, trong ho~t dQng san xuAt, kinh doanh va giai quy~t cac vuang m~c phap lu~t trong dai s6ng hang ngay. Nhfun t~o dieu ki~n thu~ Igi cho nhan dan trong vi~c tim hi~u, nghien cUu sach bao, Uii li~u, van ban phap lu~t, Dang va Nha nuac chu truang xay d\lllg til sach phap lu~t adia ban cAp xa.

Vi~c tri~n khai Tu sach phap lu~t tren toan qu6c th\lc hi~n thea Quy~t dinh s6 69/1998/QD-TTg ngay 31 thang 3 nam 1998 cua Thu tuang Chinh phu ve vi~c phat hanh Cong bao nuac CHXHCN Vi~t Nam cho cAp xa, phuOng, thi trAn va Chi thi s6 03/1999/CT-BTP ngay 08 thang 3 nam 1999 cua BQ truOng B9 Tu phap ve vi~c tri~n khai th\lc hi~n cac cong tac trQng tam cua nganh Tu phap nam 1999, trong do giao trach nhi~m uy ban nhan dan cAp xa co nhi~m V\l quan ly Tu sach phap lu~t va hang ngay t6 chuc ph\lc V\l cho can b9, nhan dan co nhu cftu nghien CUu dugc tf\lc

287

ti@p tim hi~u cac van ban phap lu~t cila Nha nu6'c. Ti@p den, ngay 25 thong 01 nam 2010 Thil tuang Chinh phil ban hanh Quy@t diOO s6 06/2010/QD-TTg v€ vi~c xay d\IDg, quan ly, khai thac til sach phap lu~t.

D~ th\Ic hi~n OOi~m V\l nay, cong chuc tu phap - hQ tich cAn ti@n hanh cac cong vi~c OOu th6ng ke d6i tuQ11g ph\lc Y\l va OOu cAu b~ dQc, xay d\IDg k@ ho~ch va phuang thuc ho~t dQng clia til sach; xay d\IDg quy ch@ khai thac va duy tri til sach, xay d\IDg d\I toan kinh phi ban dAu va kiOO phi ho~t dQng hang nam clia til sach; SUll tAm, b6 tri trang thi@t bi cAn thi@t cho ho~t dQng cila til sach; s~p x@p, phan lo~i, bao quan, gi6'i thi~u sach; t6 chuc ph\lc Y\l b~ dQc......

Cong chuc tu phap - hQ tich cAp xa v6'i OOi~m V\l giup Uy ban OOan dan cAp xa quan ly OOa nu6'c v€ cong tac tu phap la nguai 1r\lc ti@p quan ly vi~c khai thac, sir d\lllg Til sach phap lu~t 6 xa, phuang, thi trAn.

Ngoai ra, cong chuc tu phap - hQ tich phai thuang xuyen quan h~ v6'i OOa truang, cac ban, nganh, doan th~ 6 co sa d~ tuyen truy€n, v~ dQng can bQ, OOan dan va hQc sinh dQc va tim hi~u cac lo~i tai li~u, sach, bao phap lu~t co trong til sach; luan chuy~n sach, bao, tai li~u phap ly gifta di~m bUll di~n van hoa xa, thu vi~n, til sach phap lu~t cila cac co quan, dan vi, doanh nghi~p, truang hQc va bQ dQi bien phong dong tren dia ban la OOling ho~t dQng cAn thi@t d~ nang cao hi~u qua khai thac va sir d\lllg til sach phap lu~t.

D~ vi~c luan chuy~n, trao d6i sach, bao, tai li~u phap lu~t dugc thu~ 19i va d~t hi~u qua cao, cong chuc tu phap - hQ tich cAn bao cao va xin y ki@n chi d~o clia Chli tich Uy ban OOan dan cUng cAp trong vi~c luan chuy~n sach, bao, tai li~u phap lu~t d~ ph6i hgp th\Ic hi~n.

2.5. T8 chuc thvc hiin cac quy ilinh cua phap luljt vi t8 chuc va hOf}t ilpng hoa giai 0' C(/ sO'; b8i dU'Ung, cung cap tai liiu nghiip V(l cho t8 vien T8 hoa giai tren ilia ban theo sv hU'Ung d8n cua C(/ quan til' phap cap tren

Cong chuc ph\l trach til sach khong chi dan thuAn la nguai gift til sach, bao quan va cho mUQ11 sach rna con la nguai huang dan can bQ, OOan dan sir d\lllg sach, bao, tai li~u phap ly; tuyen truy€n, dQng vien OOan dan tich C\IC tim hi~u phap lu~t. Co th~ noi, til sach phap lu~t co phat huy dugc dAy dli tac d\lllg thi@t th\Ic hay khong, di€u do con ph\l thUQC rAt OOi€u vao vai tro, trinh dQ, tiOO thAn trach OOi~m cila cong chuc ph\l trach til sach phap lu~t. Mu6n v~y, cong chuc ph\l trach til sach phap lu~t luon phai 1\I hQc hoi d~ nang cao triOO dQ chinh tri, phap ly, chuyen mon, nghi~p Y\l OOfun dap t'rng ngay cang t6t han OOi~m Y\l dugc giao.

288

T6 hoa giai la mQt t6 chuc cila OOan dan, do OOan dan bAu ra va dugc thanh l~p 6 thon, xom, ban, Ap, khom, t6 dan ph6 va cac C\lID dan cu, trgc ti@p g~ bo hang ngay v6'i OOan dan d~ kip thai giai quy@t cac vi ph~ phap lu~t va tranh chAp 000 trong OOan dan, OOfun cling c6 kh6i doan k@t toan dan, gift gin tiOO lang, nghla x6m,

lam t6t d~p hon quan h~ gia dinh, hQ hang, lang, khu, xom, ph6 va gop phdn tuyen truy~n, ph6 bien, nang caa y thuc phap lu~t trang nhan dan, chu dQng ngan ngira vi ph~ phap lu~t, h~ che don thu khieu ki~n va cac V\l vi~c phai dua ra Taa an giai quyet. Thea Phap l~nh v~ T6 chuc va ha~t dQng haa giai a cO' sa nam 1998, Nghi dinh s6 160/1999/ND-CP ngay 18 thang 10 nam 1999 cua Chinh phu va Thong tu lien tich s6 0l/2009/TTLT-BTP-BNV, nhi~m V\l T6 chuc th\Ic hi~n cac quy dinh cua phap lu~t v~ t6 chuc va ha~t dQng hoa giai cua uy ban nhan dan d.p xa baa g6m cac cong vi~c C\l the sau:

- Ki~n taan t6 chuc, cling c6 dQi ngii nhiing nguai lam cong tac haa giai:

+ Ra saat, nfun ch~c s6 luqng t6 haa giai va s6 luqng, chat luqng haa giai vien

hi~n co de ra quyet dinh cong nh~;

+ D6i chieu v6i yeu cau nhi~m V\l C\l the Clla dia phuong de th\IC hi~n cac thu

tl,lc thanh l~p t6 haa giai m6i;

+ Ph6i hQ'P ch~t che v6i M~t tr~ T6 qu6c xa, phuO'ng, thi tran huang dful vi~c th\Ic hi~n cac thu tl,lc, trinh tv thanh l~p t6 haa giai, bau, miSn nhi~m T6 truang, t6 vien T6 haa giai thea dUng quy dinh cua phap lu~t va huang dful cua cO' quan tu phap cap tren;

+ Ra quyet dinh cong nh~ t6 haa giai, t6 vien, t6 truang t6 haa giai tren cO' sa

ket qua bau cua nhan dan;

+ Thea doi ha~t dQng haa giai, n~m ch~c nhiing kho khan, wang m~c trang t6

chuc, ha~t dQng cua cac t6 haa giai va haa giai vien.

- Th\Ic hi~n vi~c b6i duang nghi~p V\l haa giai, cung cap tai li~u nghi~p V\l cha

t6 haa giai thea S\I huang d~n cua cO' quan tu phap cap tren:

+ ThUO'ng xuyen thea doi, nfun b~t trinh dQ, nang l\Ic cua dQi ngii t6 vien T6

haa giai acO' sa;

+ Xay d\Illg ke ha~ch b6i duang kien thuc phap lu~t va nghi~p V\l haa giai cha t6 vien T6 haa giai (Ke ha~ch phai phil hQ'P v6i trinh dQ cua cac t6 vien T6 haa giai, phil hQ'P v6i yeu cau giai quyet cac V\l vi~c haa giai thuO'ng g~p tren dia ban);

+ Sau khi cac ke ha~ch b6i duang kien thuc phap lu~t va nghi~p V\l haa giai dugc phe duy~t, v6i S\I chi d~a cua cO' quan tu phap cap tren, ph6i hQ'P v6i cac lu~t gia, chuyen gia co kinh nghi~m t6 chuc th\Ic hi~n cac ke ha~ch do;

+ Suu tarn, t6ng hQ'P tai li~u nghi~p V\l cdn thiet v~ cong tac haa giai de cung

cap cha cac t6 haa giai, neu co di~u ki~n cap den t~ t6 vien T6 haa giai.

- SO' ket, t6ng ket cong tac haa giai cua T6 haa giai adia phuong va baa caa

cong tac haa giai v6i cO' quan tu phap cap tren:

289

+ Theo d5i, t6ng hgp, th6ng ke s6 li~u vS cac lo~i Y\l vi~c tiSp nh~, cac Y\l vi~c dii hoa giai thanh, dang hoa giai, hoa giai khong thanh, s6 Y\l vi~c chuySn len cO' quan co thfun quySn khac giai quySt, dS ill do danh gia nhUng m~t m~, m~t ySu, t6n t~i, kho khan, nguyen nhan, hi~u qua cua cong tac nay;

+ T6 chuc sa kSt, t6ng kSt cong tac hoa giai cua T6 hoa giai;

+ Bao cao cong tac hoa giai v6i cO' quan tu phap cAp tren. - T6 chuc thi dua, khen thuOng d6i vai ho~t dQng hoa giai adia phuong: + Tren cO' sa m\lc tieu, phuong huang ho~t dQng hoa giai a dia phuong, phat

dQng phong trao thi dua trong ho~t dQng hoa giai acO' sa;

+ sa kSt, t6ng kSt phong trao thi dua trong ho~t dQng hoa giai acO' sa; + Th\lc hi~n khen thuOng ho~c dS xuAt cAp tren khen thuOng nhUng t~p thS, ca

nhan diSn hinh trong cong mc hoa giai acO' sa.

- T~o diSu ki~n, h6 trQ' vS kinh phi va cac diSu ki~n v~t chAt ph\lc Y\l cong tac hoa giai acO' sa ill ngu6n ngan sach cua uy ban nhan dan cAp xii ho~c huy dQng ill cac t6 chuc va ca nhan tren dia ban.

Roa giai la vi~c huang dfut, giup dO', thuySt ph\lc cac ben d~t duQ'c thoa thu~, tv giai quySt v6i nhau t~ g6c cac tranh chAp, mau thufut, nhUng vi~c vi ph~ phap lu~t co tinh chAt nQi bQ. Day la ho~t dQng doi hoi nguai th\lc hi~n phai hiSu biSt phap lu~t, kinh nghi~m cUQc s6ng ciing nhu co phfun chAt d~o duc va uy tin vai cQng d6ng. Do do, cong chuc tu phap - hQ tich v6i vai tro la dAu m6i, giup Dy ban nhan dan huang dfut va quan ly cac t6 chuc hoa giai acO' sa co trach nhi~m thu hut duQ'c S\l tham gia cua cac t6 chuc, doan thS, cac ca nhan dS ill do l\la chQn duQ'c nhUng nguai co phfun chM d~o duc, co uy tin, co nang l\lc, hiSu biSt phap lu~t tham gia van cong tac hoa giai a cO' sa nhfun nang cao hi~u qua, chAt luqng ho~t dQng hoa giai acO' sa.

2.6. Ph8i h!JP vUi Cd quan thi hanh tin dan S(l' frong cong ttic thi hanh tin

dan s(l' fren dja ban thea quy djnh clia phtip lU9t

Thi hanh an la ho~t dQng C\l thS cua cac cO' quan, t6 chuc va cong dan thea mQt trinh tv, thu 1\lc do phap lu~t quy djnh, nhfun dua nhUng nQi dung duQ'c quySt djnh (phan quySt) trong cac ban an, quySt djnh cua Toa an ho~c cac quySt djnh khac thea quy djnh cua phap lu~t duQ'c th\lc hi~n trong th\lc tS, bao dam lQ'i ich cua Nha nu6c, quySn va lqi ich hgp phap cua t6 chuc va ca nhan.

Trong cong tac thi hanh an dan S\l, uy ban nhan dan cAp xii tham gia v6i tu cach la cO' quan ph6i hgp v6i cO' quan thi hanh an dan S\l dia phuong t6 chuc thi hanh cac ban an, quySt djnh vS dan S\l cua toa an tren dia ban, rna khong phai la cO'

290

quan co thfun quyen t6 chuc thi harm an. Trach OOi~m t6 chuc thi harm an dan S\I thuQc ve ca quan thi harm an dan S\I.

Theo quy dinh cua Lu~t Thi harm an dan S\I nam 2008, Chu tich Uy ban OOan dan cAp xa trong ph~ vi nhi~m V\l, quyen h~ cua minh ph6i hgp v6i chAp harm vien va ca quan thi harm an dan S\I th\Ic hi~n thi haOO cac ban an, quySt dinh ve dan S\I cua toa an tren dia ban theo quy dinh cua phap lu~t va kS ho~ch C\l thS cua ca quan thi harm an dan S\I dia phuang.

2. 7. Th{fc hifn vifC quiin Ij va dang kj hv tjch

Quan lyva dang ley hQ tich co vai tro quan trQng trong cong tac quan ly, th6ng ke dan s6 va quan ly xa hQi cua chinh quyen cAp xa. Thong qua quan ly va dang ley hQ tich, Uy ban nhan dan cAp xa co thS theo d5i th\Ic tr~ng biSn dQng ve hQ tich OOfun kip thai bilO dam cac quyen va 19i ich hgp phap cua cong dan; th6ng ke, phan tich dan s6; thu th~p cac thong s6 quan trQng ve gia dinh va xa hQi, lam ca sa cho vi~c ho~ch dinh va xay d\Illg cac chinh sach phat triSn kinh tS - xa hQi, an ninh qu6c phong, chinh sach dan s6 va kS ho~ch hoa gia dinh.

Trong IInh V\IC quan ly nha nu6c ve hQ tich, uy ban nhan dan cAp xa co nhi~m

V\l, quyen h~ sau day:

- Th\Ic hi~n dang ky hQ tich theo quy dinh cua phap lu~t;

- Tuyen truyen, ph6 biSn, v~ dQng OOan dan chAp harm cac quy dinh cua phap

lu~t ve quan ly va dang ley hQ tich;

- Qmin ly, su d\lng cac lo~i s6 hQ tich, biSu mau hQ tich theo quy dinh cua BQ

Tuphap;

- LUll trfr s6 hQ tich, giAy to' hQ tich;

- cAp ban sao giAy to' hQ tich tlr s6 hQ tich;

- T6ng hgp tiOO hinh va th6ng ke biSn dQng ve hQ tich dS bao cao uy ban nhan

dan cAp huy~n theo dinh kY 6 thang va hang nam.

- Giili quySt khiSu n~i, t6 cao va xu ly cac vi ph~ ve hQ tich theo thAm quyen.

Cong chuc tu phap - hQ tich co trach nhi~m tham mUll, giup uy ban nhan dan

cAp xa th\Ic hi~n quan ly va dang ley hQ tich v6i cac nQi dung cong vi~c C\l thS sau:

- Th\lly h6 sa, kiSm tra, xac minh va de xuAt v6i Chu tich uy ban nhan dan

cAp xa xem xet, quySt dinh vi~c dang ley hQ tich;

- Thuang xuyen kiSm tra va v~ dQng nhan dan di dang ley kip thai cac S\I ki~n hQ tich. D6i v6i nhfrng khu V\IC ngum dan con bi chi ph6i bai phong 1\lc, t~p quan ho~c dieu ki~n di l~i kho khan, can bQ tu phap - hQ tich phili co lich dinh kY dSn t~ OOa dan dS dang ley nhfrng S\I ki~n hQ tich da phat sinh.

291

- chiu trach nhi~rn tru6c uy ban nhan dan c~p xa ve nhfmg S\l ki~n hQ tich phat sinh tren dia ban xa, phuOng, thi tr~ rna khong duQ'c dang kY ho~c dang kY khong dUng S\l th~t, sai phap lu~t.

- Sir d\illg cac lo~i s6 hQ tich, biSu rn~u hQ tich thea quy diM cua BQ Tu phap;

- T6ng hQ'P tinh hinh va th6ng ke chinh xac s6li~u hQ tich dS uy ban nhan dan

c~p xa bao cao uy ban nhan dan c~p huy~n thea diM kY 6 thang va hang nam;

- Tuyen truyen, ph6 bien, v~ dQng nhan dan ch~p hanh cac quy diM cua phap

lu~t ve quan ly va dang kY hQ tich;

- Gift gin, bao quan, lUll trU s6 hQ tich va gi~y to' hQ tich; khi thoi gift nhi~rn V\l

phai ban giao dAy du cho nguai ke nhi~rn.

2.8. Thvc hi?n mpt sa vi?c vi quae tjch thupc tham quyin theo quy djnh clia

phap luQ.t

Ngay 13 thang 11 nam 2008, Lu~t Qu6c tich Vi~t Nam s6 24/2008/QHI2 (sau day gQi la Lu~t Qu6c tich nam 2008) duQ'c ban hanh tiep t1)c ke thua cac quy diM cua Lu~t Qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 va cac van ban huang dk thi hanh, d6ng thai rna fQng cac nQi dung lien quan quan ly nha nu6c ve qu6c tich d6i v6i nguai Vi~t Nam diM cu anu6c ngoai va dang kY qu6c tich Vi~t Nam, bai bo nguyen t~c mQt qu6c tich, n6i long cac dieu ki~n xin nh~p, tra l~i qu6c tich Vi~t Nam nhfun t~o dieu ki~n cho nguai Vi~t Nam dinh cu anu6c ngoai co qu6c tich Vi~t Nam, tranh tinh tf~g nguai Vi~t Nam dinh cu anu6c ngoai khong co qu6c tich.

Thong qua cong tac quan ly va dang kY hQ tich, Uy ban nhan dan c~p xa la nai quan ly cac lo~i gi~y to' lien quan den nhan than cua nguai co yeu cAu dang kY qu6c tich Vi~t Nam, chUng minh ngu6n g6c va xu~t than cua ca nhan nhu gi~y khai sinh, s6 hQ tich... Do v~y, trong qua trinh th\lc hi~n cong tac quan ly nha nu6c ve qu6c tich, uy ban nhan dan c~p xa co nhi~m V\l ph6i hQ'P v6i cac ca quan co lien quan trong vi~c xac minh tinh chinh xac va trung th\lc cua cac h6 sa dang kY, xin nh~p qu6c tich... thea yeu cAu cua cac ca quan nay.

D6i vai nguai nu6c ngoai lam vi~c va sinh s6ng tren dia ban, uy ban nhan dan cAp xa co trach nhi~m va co cac dieu ki~n thu~ lQ'i dS quan ly, giam sat, thea d5i cac bien dQng ve chB a, vi~c lam va cac khoan thu nh~p hQ'P phap phat sinh trong thai gian cu trU t~i Vi~t Nam. Lu~t Qu6c tjch nam 2008 va Nghi diM s6 78/2009/ND-CP ve vi~c quy diM chi tiet va huang d~ thi hanh Lu~t Qu6c tich nam 2008 cling da de c~p den vai tro kiSm tra, quan ly nguai nu6c ngoai cua uy ban nhan dan c~p xa trong qua trinh xet dan xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam cua nguai nu6c ngoai. Theo do, uy ban nhan dan cAp xa co nhi~m V\l c~p giAy xac nh~ ve vi~c lam, thu nh~p hQ'P phap ho~c tinh tr~g tai san t~i Vi~t Nam cho nguai xin

292

nh~p qu6c tich Vi~t Nam trong truOng hgp hQ khong xu~t trinh dugc cac lo~i gi~y ta chUng minh thu nh~p khac.

Vi~c quan ly nguai nu6c ngoai a dia phuong la mQt nhi~m V\l phuc t~p, doi hoi cong chuc tu phap - hQ tich phai ph6i hgp ch~t che v6i TruOng cong an c~p xii quan ly cac d6i tugng la ngum khong co qu6c tich Vi~t Nam dSn sinh s6ng va lam vi~c tren dia ban, tang cUOng cong tac lUll W va quan ly cac thong tin ve dang kY hQ tich va cac biSn dQng lien quan dSn hQ tich. Kh6i lugng cong vi~c cua nhi~m V\l nay se ngay cang gia tang cimg v6i S\l ma rQng cua Lu~t Qu6c tich nam 2008, khi ma nguyen t~c mQt qu6c tich bi biii bo, Nha nuO'c cho phep Nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai dugc sa hOO nha a, s6 lugng nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai va nguai nu6c ngoai dSn Vi~t Nam lam vi~c, sinh s6ng ngay cang nhieu.

2.9. Th'!'c hifn vifc chUng th'!'c thu~c tham quy~n cua Uj ban nhan dan

Lu~t Cong chUng nam 2006, Nghi dinh s6 79/2007/ND-CP ngay 18 thang 5 nam 2007 va cac van ban huang dful thi hanh dii phan bi~t r5 hai lo~i ho~t dQng cong chUng va chUng th\lc, thea do cong chUng la vi~c cong chUng vien chUng nh~n tinh xac th\lc, tinh hgp phap cua hgp d6ng, giao dich do cac t6 chuc hanh nghe cong chUng th\lc hi~n; con Phong Tu phap c~p huy~n, Uy ban nhan dan c~p xii co thAm quyen chUng th\lc ban sao gi~y ta ill ban chinh, chUng th\lc chu kY.

Theo quy dinh t~i Nghi dinh s6 79/2007/ND-CP ngay 18 thang 5 nam 2007 cua Chinh phu ve c~p ban sao ill s6 g6c, chUng th\lc ban sao ill ban chinh, chUng th\lc chu kY (sau day gQi Ia Nghi dinh s6 79/2007/ND-CP) thAm quyen chUng th\lc cua uy ban nhan dan c~p xii bao g6m:

- Th\lc hi~n c~p ban sao ill s6 g6c, - ChUng th\lc ban sao ill ban chinh cac gi~y ta, van ban bAng tiSng Vi~t; - ChUng th\lc chu kY trong cac gi~y ta, van ban bAng tiSng Vi~t;

- ChUng th\lc cac vi~c khac thea quy dinh cua phap lu~t.

D~ tham mUll giup uy ban nhan dan c~p xii tri~n khai th\lc hi~n nhi~m V\l tren, cong chuc tu phap - hQ tich th\lc hi~n vi~c tiSp nh~, thAm tra h6 sa chUng th\lc thea dUng trinh tl!, thu tl;lc va dieu ki~n thea quy dinh cua phap lu~t, nhfun tUng bu6c chuy~n giao cac hgp d6ng, giao dich cho cac t6 chuc hanh nghe cong chUng, th\lc hi~n thea dUng tinh thful cua Lu~t Cong chUng, gop phful bao dam an toan phap Iy cho cac hgp d6ng, giao dich cua ca nhan, t6 chuc. Ngoai ra, cong chuc tu phap - hQ tich con co trach nhi~m giup Uy ban nhan dan c~p xii th\lc hi~n nghiem mc chS dQ bao cao, th6ng ke s6 li~u ve chUng th\lc dinh kY 6 thang va hang nam giri cho Uy ban nhan dan c~p huy~n thea dUng nQi dung, thai h~ dugc quy dinh t~i Thong tu s6 03/20081TT-BTP ngay 25 thang 8 nam 2008 cua BQ Tu phap huang dful thi hanh mQt s6 dieu cua Nghi dinh s6 79/2007/ND-CP.

293

2.10. Ph8i h(lp vUi cae Trung tlim hoij.c chi nhanh Trung tlim tr(f giup phap

Ij dB ta chuc thvc hi?n trfl giup phap Ij

Trg giup phap ly la vi~c cung c~p dich V\l phap ly mien phi cho nguai dugc trg giup phap ly, giup nguai dugc trg giup phap ly bao v~ quy@n, Igi ich hgp phap cua minh, nang cao hi~u biSt phap lu~t, y thuc ton tr<;mg va ch~p hanh phap lu~t; gop phfuI vao vi~c ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, bao v~ cong ly, bao dam cong bfulg xa hQi, phong ngira, h~ chS tfanh ch~p va vi ph~ phap lu~t.

+ Ph6 biSn, gi6i thi~u v@ t6 chuc va ho~t dQng trg giup phap ly;

+ Giup t6 chuc phap ly th&ng ke d&i tugng, nhu cAu trg giup va gi6i thi~u,

V6i vi tri la co quan hanh chinh nha nu6c gfuI dan nh~t, giai quySt ttvc tiSp quy@n Igi cua nguai dan, uy ban nhan dan c~p xa co mQt vai tro quan trQng trong vi~c h6 tfg cac Trung tam hoi;\c chi nhanh Trung tam trg giup phap ly tri~n khai t&t nhi~m V\l tfg giup phap lY. Thong qua ho~t dQng giai quySt cong vi~c hang ngay cua uy ban nhan dan c~p xa rna ttvc tiSp la cong chuc tu phap - hQ tich, cac d&i tugng trg giup phap Iy, di;\c bi~t cac d&i tugng avimg sau, vimg xa co di@u ki~n tiSp c~ thong tin v@ ho~t dQng trg giup phap lY. Cac ho~t dQng tu phap c~p xa co th~ song song 16ng ghep cac nQi dung cua trg giup phap ly va ngugc l~i, giup cho qua trinh thvc hi~n cac cong tac nay mang l~i hi~u qua va co y nghia thiSt thvc d&i v6i nguai dan. Mi;\t khac, cong tac tu phap c~p xa ciing t~o di@u ki~n nfun b~t tinh hinh C\l th~, nguy~n vQng, vuang m~c phap lu~t cua nguai dan d~ xac diM va d@ xu~t nhu cAu trg giup phap Iy cua nhan dan tren dia ban v6i Trung tam hoi;\c chi nhanh Trung tam trg giup phap lY. NQi dung ph&i hgp giua t6 chuc trg giup phap lyv6i uy ban nhan dan c~p xa t~p trung vao mQt s& ho~t dQng sau day:

+ C~p gi~y chUng nh~ cho nguai dugc trg giup phap ly;

+ Xem xet va giai quySt cac kiSn nghi cua cac t6 chuc thvc hi~n trg giup

huang dan cac thu 1\lc d~ dugc huang trg giup phap ly;

+ Xay dvng, quan ly T6 cQng tac vien va Cau l~c bQ trg giup phap Iy;

+ Ph&i hgp t6 chuc tfg giup phap ly luu dQng t~i co so;

+ Tham gia ttvc tiSp thvc hi~n trg giup phap ly V\l vi~c C\l th~ cho d&i tugng a

phap ly;

+ Ph&i hgp v6i Trung tam hoi;\c chi nhanh Trung tam trg giup phap ly trong

vi~c ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t;

+ Ph&i hgp thvc hi~n tfg giup phap ly thong qua cong tac hQ tich va 16ng ghep

ho~t dQng tfg giup phap ly v6i ho~t dQng hoa giai aco so;

294

co so;

Cong chuc tu phap - hQ tich, v6'i vai tra la nguai dam nh~ thgc hi~n cong tac tu phap t~i dia phuong, cful chu d9ng tham muu, giup uy ban nhan dan c§.p xa ph6i h91' v6'i cac Trung tam ho~c chi nhanh Trung tam trQ' giup phap ly cua tinh, thanh ph6 trgc thu9C trung uong thgc hi~n trQ' giup phap ly ngay t~i cO' sa va thgc hi~n trQ' giup phap ly thea sg huang dan cua Trung tam trQ' giup phap ly ho~c chi nhanh Trung tam trQ' giup phap IY.

III. MOT s6 BI~N pHAp NANG CAO HI~U QuA QuAN LV CONG

TAc TUpHAp CUAUYBANNHANDANcApxA

1. Tang cO"irng slf chi <1'0 clla Dang lly cdp xii

Dang uy va HQi d6ng nhan dan c§.p xa la cO' quan lanh d~o toan di~n cac linh vgc kinh te - xa h9i, qu6c phang, an ninh tren dia ban xa; bao dam quan tri~t va thgc hi~n th6ng nh§.t, dAy du duang 16i, chu truong cua Dang, chinh sach, phap lu~t cua Nha nu6'c phil h91' v6'i diSu ki~n thgc te t~i dia phuong, d6ng thai, phat huy tinh chu d9ng, sang t~o khai thac mQi tiSm nang, ngu6n 19c cua dia phuong de phat trien kinh te - xa hQi tren dia ban.

De gop phful giup c§.p uy va H9i d6ng nhan dan c§.p xa trong lanh d~o, chi d~o thgc hi~n cac nhi~m V\l kinh te - xa hQi, uy ban nhan dan c§.p xa cAn bam sat va n~m vfmg chu truong, duang 16i, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6'c de chu d9ng tham gia xay dgng, t6 chuc thgc hi~n cac chuong trinh, ke ho~ch phat trien kinh te - xa h9i dai h~, 5 nam va hang nam tren dia ban, qua do, co the n~m b~t m9t cach dAy du, t6ng h91' cac m~t cua dai s6ng xa h9i, C\l the hoa chu truong, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6'c thanh nhfmg chuong trinh, ke ho~ch cong tac, cac van ban chi d~o diSu hanh C\l the de thgc hi~n chuc nang quan ly nha nu6'c tren dia ban.

Ben c~ cac ho~t d9ng tren, trong qua trinh thgc hi~n chuc nang, nhi~m V\l cua minh, uy ban nhan dan c§.p xa phai thuang xuyen bao cao, xin y kien chi d~o cua c§.p uy, qua do, giup c§.p uy hieu ro hon vS chuc nang, nhi~m V\l, nhfmg thu~ IQ'i, kho khan cua cong tac tu phap de co nhfmg bi~n phap, giai phap phil h91', t~o diSu ki~n thu~ IQ'i de cong tac tu phap duQ'c trien khai thgc hi~n co hi~u qua, gop phful thgc hi~n th~g IQ'i cac nhi~m V\l kinh te - xa hQi adia phuong va cua nganh Tuphap.

2. Hoan thi~n cac quy <1inh clla phap lu~t lien quan <1~n quan Iy cong tac

to" phap cdp xii

H~ th6ng cac van ban phap lu~t guy dinh vS t6 chuc, chuc nang, nhi~m V\l cac ban, nganh thu9C uy ban nhan dan c§.p xa va cong chuc tu phap - h9 tich tuong d6i dAy du tuy nhien trong qua trinh ap d\lllg da miy sinh m9t s6 h~n che. Hi~n nay chua co van ban quy ph~ phap lu~t huang dan cO' c§.u t6 chuc, b9 may cua uy ban nhan dan c§.p xa. Nhi~m V\l, quySn h~ cua uy ban nhan dan c§.p xa trong mQt s6

295

ho~t dQng tu phap chua duQ'c phan cAp C\l th@ va ra rang nhu ITnh V\IC qu6c tich, thi hanh an dan S\l...; chua co din cu phap ly d@ lam co sa cho vi~c xac diM s6 luqng cong chuc tu phap - hQ tich phil hQ'P v6i kh6i luqng cong vi~c rna tlmg dia phuong phai th\lc hi~n. Vi~c tuy@n d~g, dao t~o, b6i dUOng, khen thucJng d6i v6i cong chuc cAp x~i... dang thi~u nhUng van ban quy ph~ phap lu~t diSu chinh; nhiSu van ban da co nhUng bAt c~p nhu vi~c quy dinh tu6i tham gia IAn dftu cua chuc danh Tu phap - HQ tich khong qua 35 tu6i khi tuy@n d~g IAn dftu la chua phil hQ'P d6i v6i cAp xa vi ngu6n tuy@n d~g co th@ tir nhUng nguOi nghi theo ch~ dQ, ho~c di bQ dQi... VS quy trinh ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua cAp xa, uy ban nhan dan khi giao cho don vi so~ thao van ban phap lu~t chua quy diM b~t bUQc la phai qua cong chuc tu phap - hQ tich kY duy~t thfun diM rna chi co trach nhi~m gui van ban da kY thong qua len Phong Tu phap cAp huy~n d@ thfun dinh. Vi v~y, cong chuc tu phap - hQ tich chua co diSu ki~n vS hanh lang phap ly tu van cho uy ban nhan dan cAp xa trong vi~c so~ thao va ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t a dia phuong.

Th\lc t~ cho thAy cAn thi~t phai co nhUng bi~n phap nhfun cai thi~n h~ th6ng th@ ch~, thi~t ch~ phap lu~t t~o diSu ki~n d@ uy ban nhan dan cAp xa th\lC hi~n co hi~u qua cac nhi~m V\l tu phap cua minh. MQt s6 bi~n phap dS xuAt nhu sau:

- Ti~n hanh ra soat toan bQ cac van ban phap lu~t lien quan d~n quan ly cong tac tu phap cua uy ban nhan dan cAp xa d@ thuc dAy qua trinh sua d6i, b6 sung, ban hanh m6i cac quy diM phap lu~t chua phil hQ'P ho~c con thi~u theo hu60g phan cAp thfun quySn ra rang, co co ch~ lam vi~c C\l th@ va hi~u qua cho cong chuc tu phap hQ tich.

- Ap d\lng cac quy diM vS phan lo~i xa, phuang aNghi dinh s6 159/2005/ND CP ngay 27 thang 12 nam 2005 cua Chinh phu vS phan lo~i don vi hanh chinh xa, phuang, tm trAn, d@ tir do quy diM ch~t che va sat v6i th\lc t~ hon s6 luqng cong chuc tu phap - hQ tich cAn thi~t, giai quy~t tri~t d@ tinh tr~g thi~u bien ch~ t~i cac phuang athanh ph6 160 do kh6i luqng cong vi~c qua tai, trong khi cac xa vUng sau, it dan cu, cong chuc tu phap - hQ tich l~i co it vi~c d@ lam.

- Hoan thi~n cac quy diM vS tieu chudn tuy@n d~g, ch~ dQ tiSn luong, thucJng va ph\l cAp dam bao ngu6n nhan l\lc cho chinh quySn cAp xa va dai s6ng cua cong chuc tu phap - hQ tich.

- Ban hanh Lu~t ChUng th\lc va Lu~t HQ tich nh~m t~o khung phap ly ra rang va C\l th@ lam co sa phap ly cho vi~c th\lc hi~n cac nhi~m V\l quan ly hQ tich va chUng th\lc cua uy ban nhan dan cAp xa.

3. B8 sung bien ch~, nang cao nang l\fc va phim chit d~o duc Clla cong

chuc ttl phap - hQ tjch

296

DQi ngii cong chilc tu phap - hQ tich co vai tro quan trQng trong qua trinh triSn khai th\lc hi~n cong tac tu phap. Th\lc te cho thAy, s6luqng chua dap lIng duQ'c nhu cAu va nang l\lc chuyen mon yeu dii phAn nao h~ che chAt luqng ho~t dQng cua cong chilc tu phap - hQ tich. VS s6 luqng, hi~n nay m6i uy ban nhan dan cAp xii duQ'c bien che 1 cong chilc tu phap - hQ tich. Hi~n tuqng luan chuySn can bQ sau m6i nhi~m 10' dii khien cho cong tac tu phap acAp xii g~p nhiSu kho khan. VS chAt luqng, 15' l~ cong chilc tu phap - hQ tich duQ'c dao t~o lu~t kha cao, tuy nhien do con thieu kinh nghi~m th\lc te, kien thilc xii hQi, kien thilc quan ly nha nu&c va cac ky nang vS chuyen mon nghi~p V\l nen hi~u qua ho~t dQng chua cao. Ngoai ra, cac kien thilc h6 trQ' khac nhu ngo~i ngfr, tieng dan tQc hay tin hQc van phong chua duQ'c cong chilc tu phap - hQ tich quan tam nen phAn nao h~ che kha nang cua hQ. Ben c~ do, mQt bQ ph~ khong nho cac cong chilc tu phap - hQ tich chua co tinh thAn chu dQng sang t~o trong cong vi~c, chua y thilc duQ'c dAy du vS vai tro va nhi~m V\l cua minh. Do v~y, vi~c nang cao nang l\lc cho cong chilc tu phap - hQ tich khong chi la nhu cAu cua ban than cac cong chilc rna con la doi hoi d~t ra cua cac d6i tuqng co lien quan - cac d6i tuqng huang IQ'i tf\lc tiep trong hAu het cac ho~t dQng cua cong chilc tu phap - hQ tich. Cac giai phap giai quyet vAn dS bien che va nang cao trinh dQ, nang l\lc chuyen mon cua cong chilc tu phap - hQ tich g6m:

- VS bien che, can cil van diSu ki~n kinh te - xii hQi, quy mo va ph~ vi quan ly then thb quySn, kh6i luqng cong vi~c cua dia phuang, uy ban nhan dan cAp xii cAn chu dQng dS xuAt b6 sung bien che v&i Chu tich uy ban nhan dan cAp tinh quyet dinh b6 tri du can bQ dam bao th\lc hi~n cac nhi~m V\l duQ'c giao;

- Xay dvng ke ho~ch dao t~o, b6i dUOng, nang cao nghi~p V\l then hinh thilc t~p trung ho~c khong t~p trung vS quan ly hanh chinh, ly lu~ chinh tri, chuyen mon nghi~p V\l va kien thilc phap lu~t. NQi dung dao t~o thiet th\lc phil hQ'P v&i yeu cAu cong vi~c rna cong chilc tu phap - hQ tich dam nhi~m;

- Tich C\lC bien so~ cac tai li~u nghi~p V\l, kien thilc phap lu~t ph6 thong cAp

phat cho dQi ngii cong chilc tu phap - hQ tich;

- Cai thi~n che dQ tiSn luang, thuang d6ng thai giao d\lc y thilc va tinh thAn

trach nhi~m cho dQi ngil cong chilc tu phap - hQ tich.

4. DAi moo ch~ dq chinh sach d8i vOO cong chifc tu phap - hq tjch, kinh phi

tA chifc thl}'c hi~n cac nhi~m V1} tu phap cAp xi

Theo Nghi dinh s6 92/2009/ND-CP thi: "Cong chilc cAp xii t6t nghi~p trinh dQ dao t~o ill sa cAp tra len phil hQ'P v&i chuyen mon cua chilc danh dam nhi~m, th\lc hi~n xep luang nhu cong chilc hanh chinh quy diM t~i bang luang s6 2 (Bang luang chuyen mon, nghi~p V\l d6i v&i can bQ, cong chilc trong ca quan nha nu&c), bang luang s6 4 (Bang luang nhan vien thira hanh, ph\lc V\l trong cac ca quan nha

297

nu6c va cac don vi S\l nghi~p cua Nha nu6c) ban hanh kern thea Nghi dinh s6 204/2004/ND-CP;

NhUng nguai th\lc hi~n dang dam nhi~m chuc danh cong chuc cAp xa quy diM t~i khoan 2 Di~u 3 Nghi diM nay chua t6t nghi~p dao t~o chuyen mon, nghi~p V\l thea quy diM thi dugc huang luong b~g 1,18 so v6i muc luong t6i thiSu chung;..."

Day la mQt bu6c dli cach 100 dap Ung yeu cAu th\lC t~ thu hut nhan tai vao cac ca quan hanh chinh cAp xa. Tuy nhien, th\lc t~ muc luong cua cong chuc tu phap hQ tich so v6i muc s6ng va thu nh~p cua tdng lap tri thuc vdn con khoang cach va day ciing la kho khan chung trong cong cUQc cai cach ti~n luong trong mQi nganh ngh~, linh V\lC.

Kinh phi ho~t dQng ciing la mQt trong nhUng kho khan eua cong chuc tu phap - hQ tich. Th\lc t~ cho thAy kinh phi cong tac h~ h~p da phdn nao h~ ch~ tinh chu dQng cua cong chuc tu phap - hQ tich trong qua trinh triSn khai cac ho~t dQng nhu tham gia h6 trg cong mc hoa giai, phd bi~n, giao d\lc phap lu~t... D~c bi~t cac cUQc di xu6ng dan dS tf\lc ti~p tu van, tim hiSu nguy~n vQng cua dan doi hoi kinh phi h6 trg thi th~c t~ hAu nhu cong chuc tu phap - hQ tich khong dugc h6 trg. Vi v~y, tang cuang kinh phi cong tac la y~u t6 cdn dugc uu tien nhfun nang cao hi~u qua ho~t dQng cua cong chuc tu phap - hQ tich t~i dia phuong.

Tru6c th\lc t~ nhu v~y, cdn thi~t d~ xuAt ben c~ nang muc luang t6i thiSu chung con la xay dgng ca ch~ ph\! cAp hQlJ ly va ch~ dQ khen thuang xUng dang nhfun h6 trg cho ho~t dQng cua cong chuc tu phap - he) tich. Vi~c di~u chinh luong la k~ ho~ch dai h~ trong khi do ca ch~ ph\! cAp va h6 trg hoan toan co thS dugc triSn khai n~u co S\l quan tam va nh~ thuc dUng dAn v~ vai tro cua cong chuc tu phap - he) tich cua chinh quy~n dia phuong.

5. Cai thi~n di~u ki~n CO' sO' v~t chAt, phlfO'Dg ti~n lam vi~c Ca sa h~ tdng bao g6m vi~c cung cAp tai li~u, thong tin van ban phap lu~t ciing nhu ca sa v~t chAt va phuong ti~n lam vi~c chua dap Ung dugc yeu cAu hi~n t~i la me)t trong nhUng nguyen nhan h~ ch~ tinh hi~u qua va chu de)ng cua cong chuc tu phap - hQ tich trong qua trinh ho~t de)ng. Hi~n nay, phdn Ian uy ban nhan dan cAp xa d~u khong co may tinh ho~c chi co 1 - 2 may nhung khong n6i m~g internet ho~c nBi m~g LAN khi~n cho cong chuc kho ti~p c~, h~ thBng hoa dfr li~u v~ he) tich, tra CUu va nghien CUu phap lu~t, nang cao ki~n thuc phap lu~t cho ban than. Tinh tr~g thi~u phong lam vi~c de)c l~p, phuong ti~n thong tin lien l~c, phuang ti~n giao thong tra nen phd bi~n, d~c bi~t t~i cac dia ban mi~n nui, vilng sau, vimg xa. Cong chuc tu phap - he) tich hAu nhu khong thS chu dQng di xu6ng dan hay th\lc hi~n cong tac phd bi~n, giao d\!c phap lu~t d~n ngum dan.

Cai thi~n di~u ki~n ca sa v~t chAt t~p trung vao mQt s6 cac bi~n phap sau day: 298

- C~p nh~t kip thai va thuemg xuyen hon nua van ban phap lu~t, d~c bi~t la cac

bao phap lu~t ph\lc V\l nhu cAu thong tin va nghien CUll;

- DAy m~ vi~c trang bi cac thiSt bi van phong d~c bi~t la may vi tinh gful

liSn v6i vi~c t6 chuc khoa hQc ngful h::m vS tin hQc van phong;

trg cho ho~t dQng tu phap hi~u qua va kip thai.

- Trang bi cac phuong ti~n giao thong va thong tin lien l~c cAn thiSt nh~m h6

6. Tang CtlO'ng sl! ki~m tra, htl6ng ddn v~ chuyen mon nghi~p VI}. cong tac

ttl phap cua Phong Ttl phap c§p huy~n

M6i quan h~ giua Phong Tu phap cap huy~n va Uy ban nhan dan cap xa la m6i quan h~ giua ca quan quan ly chuyen mon cap tren va ca quan quan ly hanh chinh cap du6i. Theo quy dinh t~i DiSu 7 Nghi dinh s6 14/20081ND-CP, Phong Tu phap la ca quan chuyen mon co chuc nang tham muu, giup uy ban nhan dan cap huy~n th\lc hi~n chuc nang quan ly nha nu6c vS cong tac xay d\lllg van ban quy ph~ phap lu~t; ki@m tra, xu ly van ban quy ph~ phap lu~t; ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, thi hanh an dan S\l, chUng th\lc, hQ tich, trg giup phap ly, hoa giai aca sa va cac cong tac tu phap khac tren dia ban huy~n.

V6i vai tro la ca quan chiu trach nhi~m t6 chuc tri@n khai th\lc hi~n cong tac tu phap adia phuong, uy ban nhan dan cap xa phai dinh kY ho~c dQt xuat bao cao cong tac tu phap dugc giao v6i uy ban nhan dan cap huy~n va Phong Tu phap; bao cao tinh hinh thi hanh van ban quy ph~m phap lu~t, phat hi~n; dS xuat bi~n phap giai quySt nhfrng kho khan vuang m~c v6i Phong Tu phap cap huy~n trong qua trinh thi hanh van ban quy ph~ phap lu~t acap xa; bao cao dinh kY ho~c dQt xuat vS cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t; sa kSt, t6ng kSt cong tae hoa giai eua T6 hoa giai a dia phuong va bao cao eong tac hoa giai; t6ng hgp tinh hinh va s6 li~u th6ng ke hQ tieh, bao eao thea dinh kY 6 thang va hang nam.

D@ tang euemg nhi~m V\l ki@m tra, huang dan vS chuyen mon nghi~p V\l cong tae tu phap, Phong Tu phap cap huy~n phai thuemg xuyen ki@m tra van ban quy ph~ phap lu~t do uy ban nhan dan xa ban hanh; chi d~o vi~e t6 chue th\le hi~n eong tae dang kY va quan ly hQ tieh thuQe thAm quySn cua uy ban nhful dan cap xa; huang dan tri@n khai th\lc hi~n cae quy dinh vS cong tae hoa giai adia phuong; t6 ehuc huang dan ehuyen mon nghi~p V\l vS eong tae tu phap eho eong ehue tu phap - hQ tieh; thea d5i, nb b~t kip thai nhfrng kho khan, vuang m~e trong qua trinh tri@n khai cae van ban vS eong tac tu phap cap xa, kip thai chi d~o huang dan, giai dap ho~e tham muu cho uy ban nhan dan cap xa giai quySt cae kho khan, vuang m~e do thea quy dinh eua phap lu~t.

7. Tang CtlO'ng sl! ph8i hf}'P gifra uS' ban nhan dan cdp xii va cac CO' quan,

299

tA chtfc, doan th~ quin chung t~i dja phuO'Dg

Cac nhi~m V\l cong tac tu phap a cAp xa ngoai tinh chAt hanh chinh, chuyen mon con mang tinh xa hQi rQng rai, klh hgp giua qulin ly nha nu6'c v6'i sg tham gia cua nhan dan. Do do, uy ban nhan dan xa rna trgc tiep la cong chilc tu phap - hQ tich phai ph6i hgp ch~t che v6'i d~i di~n cua cac t6 chilc quAn chUng nhan dan t~i dia phuang nhfun dam bao chAt lugng va hi~u qua thgc hi~n nhi~m V\l cong tac tu phap aco sa. De bao dam sg ph6i hgp nay cAn chu y:

- Uy ban nhan dan cAp xa thuOng xuyen quan tam, chi d~o sg ph6i hgp giua cac t6 chilc quAn chung nhan dan, giua cac ban, nganh, t6 chilc adia ban, phat huy silc m~ t6ng hgp cua h~ th6ng chinh tri aco sa de t6 chilc tri8n khai thgc hi~n co hi~u qua cong tac tu phap, gop phAn thuc dAy kinh te, xa hQi phat trien, giu 6n dinh chinh tri, tr~t tg an toan xa hQi tren dia ban.

- Cong chilc tu phap - hQ tich v6'i vai tro la dAu m6i trien khai cong mc tu phap a cAp xa cAn tranh thu sg chi d~o cua Uy ban nhan dan cAp xa trong vi~c thgc hi~n nhi~m V\l thong qua vi~c xay dgng chuang trinh, ke ho~ch cong tac C\l the, xac dinh ra nQi dung cong vi~c, trach nhi~m, thm gian thgc hi~n, bao cao Uy ban nhan dan cAp xa phe duy~t. Can cil vao chuang trinh, ke ho~ch cong tac da duQ'c Uy ban nhan dan phe duy~t de t6 chilc thgC hi~n, huy dQng va thu hut sg tham gia cua cac t6 chilc quAn chUng nhan dan, d~i di~n cac t6 chilc, doan the adia phuang.

8. Tang CllOng S\f ph8i hf}'P cong tac gifra cong chuc tll phap - hQ tjch va

cac cong chuc chuyen mon if cAp xii khac

M6i quan h~ giua cong chilc tu phap - hQ tich va cac cong chilc chuyen mon a cAp xa khac la m6i quan h~ ph6i hgp du6'i sg chi d~o cua Uy ban nhan dan cAp xa. La mQt bQ ph~ cua cong tac quan ly nha nu6'c a dia phuang, cong tac tu phap co m6i quan h~ thuOng xuyen, ch~t che v6'i cac nhi~m V\l khac nhu cong tac qulin ly an ninh tr~t tg, an toan xa hQi, quan ly dAt dai, quan ly tai nguyen moi truOng, qulin ly an sinh xa hQi... a dia phuang, do do, sg ph6i hgp giua cong chilc tu phap - hQ tich va cac cong chilc chuyen mon co lien quan khac acAp xa ciing co y nghTa quan tr<;mg d6i v6'i chAt lugng, hi~u qua thgc hi~n nhi~m V\l cong tac tu phap.

300

CONG TAc THEO nOI TiNH HiND THI HANH PHAP LU~T

I. cAe QUY BJNH Hlt,N HANH vE CONG TAc THEO nOI TINH

HINH THI HANH PHAp LU~T

- Khoan 2 Dieu 112 HiSn phap nam 1992 quy diOO Chinh phu co OOi~m V\l "Bao dam vi~c thi hanh HiSn phap va phap lu~t trong cac cO' quan OOa nu6c, t6 chuc kiOO tS, t6 chuc xa hQi, dan vi vl1 trang va cong dan...";

- Khoan 2 Dieu 18 Lu~t T6 chuc ChiOO phu nam 2001 quy diM ChiOO phu co trach OOi~m "QuySt diM cac bi~n phap chi d~o va kiSm tra vi~c thi hanh HiSn phap, phap lu~t, cac quySt diOO cua ChiOO phu trong cac cO' quan OOa nu6c, t6 chuc kinh tS, t6 chuc xa hQi, dan vi vl1 trang OOan dan va cong dan...";

- Khoan 1 Dieu 94 va khoan 1 Dieu 106 Lu~t T6 chuc HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan nam 2003 quy diM Uy ban OOan dan c~p tiOO co OOi~m V\l "T6 chuc, chi d~o va kiSm tra vi~c thi hanh HiSn phap, lu~t, cac van ban quy ph~m phap lu~t cua cO' quan OOa nu6c c~p tren va Nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cung c~p ..."; Uy ban OOan dan c~p huy~n co OOi~m V\l "Chi d~o, t6 chuc cong tac tuyen truyen, giao d\lc phap lu~t, kiSm tra vi~c ch~p hanh HiSn phap, lu~t, cac van ban quy ph~m phap lu~t cua cO' quan OOa nu6c c~p tren va nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cling c~p";

- Khoan 5 Dieu 63 Nghi diM 86 24/2009/ND-CP ngay 05 thang 3 nam 2009 cua ChiOO phu quy diM chi tiSt va bi~n phap thi hanh Lu~t Ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t, theo do BQ Tu phap co trach OOi~m huang dful, don d6c cac bQ, cO' quan ngang bQ, cO' quan thuQc Chinh phu trong cong tac danh gia vi~c thi hanh van ban quy ph~ phap lu~t; theo d5i, don d6c cac bQ, cO' quan ngang bQ, cO' quan thuQc Chinh phu so~n thao van ban quy diM chi tiSt thi hanh lu~t, phap l~OO, nghi diOO, quySt diM; t6ng hgp, bao cao ChiOO phu ve tiOO hinh thi hanh van ban quy ph~ phap lu~t trong ph~ vi ca nu6c vao thang 12 hang nam;

- Nghi diM s6 178/2007/ND-CP ngay 03 thang 12 nam 2007 cua ChiOO phu ve chuc nang, OOi~m V\l, quyen h~ va cO' c~u t6 chuc cua bQ, cO' quan ngang bQ quy diM bQ, cO' quan ngang bQ co OOi~m V\l chi d~o va t6 chuc th\lc hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t thuQc ph~ vi quan ly OOa nu6c cua bQ, cO' quan ngang bQ; kiSm tra, xu ly van ban quy ph~ phap lu~t theo thfun quyen;

- Nghi diOO 86 93/2008/ND-CP ngay 22 thang 8 nam 2008 cua ChiOO phu quy diOO ve chuc nang, OOi~m V\l, quyen h~ va cO' c~u t6 chuc cua BQ Tu phap. Theo do, BQ Tu phap duQ'c giao OOi~m V\l quan ly OOa nu6c ve theo d5i thi hanh phap lu~t trong ph~m vi ca nu6c; huang dful, don d6c cac bQ, cO' quan ngang bQ, cO' quan thuQc ChiOO phu, HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan tiOO, thanh ph6 trvc thuQc

301

Trung uong trong cong tac thea d5i, danh gia, bao cao v~ tinh hinh thi hanh phap lu~t trong ph~ vi ca nu6'c;

- Nghi dinh s6 16/2009/ND-CP ngay 16 thang 02 nam 2009 cila Chinh phil sua d6i, b6 sung khoan 2 Di~u 8 Nghi dinh s6 13/2008/ND-CP ngay 04 thang 02 nam 2008 cila Chinh phil quy dinh t6 chuc cac cO' quan chuyen mon thuQc Dy ban nhan dan tinh, thanh ph6 tf\Ic thuQc Trung uong. Theo do, So' Tu phap co chuc nang tham muu, giup Dy ban OOan dan d.p tinh thgc hi~n vi~c thea d5i thi hanh van ban quy ph~m phap lu~t tren dia ban cdp tinh;

- Chi thi s6 636/CT-TIg ngay 20 thang 5 nam 2009 cila Thil tuang Chinh phil v~ tri@n khai thgc hi~n Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t nam 2008 va cac bi~n phap thi hanh Lu~t giao BQ Tu phap chil tri, ph6i hgp v6'i BQ truang BQ Tai chinh, Chil nhi~m Van phong Chinh phil huang dfuI diOO muc chi cho ho~t dQng thea d5i chung v~ thi hanh phap lu~t.

- Thong tu s6 03/2010/TT-BTP ngay 03 thang 3 nam 2010 cila BQ truang BQ Tu phap huang dfuI thgc hi~n cong tac thea d5i tiOO hiOO thi hanh phap lu~t (sau day gQi t~t la Thong tu s6 03/2010/TT-BTP).

II. KHAI NI]J:M THEO DOl THI HANH pHAP LU~T vA cAc

NGUYEN TAc THEO DOl TINH HINH THI HANH pHAP LU~T

1. Khai ni~m

Theo d5i tinh hinh thi harm phap lu~t la vi~c cila cO' quan OOa nu6'c co thfun quy~n tien hanh di~u tra, khao sat, ki@m tra, thu th~p, xu ly va t6ng hgp thong tin . v~ tinh hinh thi harm phap lu~t, nhfun danh gia hi~u qua cong tac thi harm phap lu~t, kip thai don d6c, t6 chuc va huang dfuI thi hanh van ban quy ph~ phap lu~t; kien nghi xay d\lllg, hoan thi~n h~ th6ng phap lu~t va cac bi~n phap nang cao hi~u qua thi harm phap lu~t.

2. Cae nguyen tie theo doi tinh hinh thi himh phap lu~t

Di~u 2 Thong tu s6 03/2010/TI-BTP quy dinh v~ thea d5i tinh hinh thi harm

phap lu~t duQ'c thgc hi~n thea cac nguyen t~c sau day:

- ThUO'ng xuyen, lien 1\lc, toan di~n va kip thai;

- Ket hgp vi~c thea d5i tinh hinh thi harm phap lu~t thea nganh, liOO vgc v6'i

vi~c thea d5i tinh hinh thi harm phap lu~t aph~ vi timg dia phuong;

- G~ vi~c thgc hi~n cong tac thea d5i tinh hinh thi harm phap lu~t v6'i vi~c thgc hi~n chuc nang, OOi~m V\l cila cac cO' quan, t6 chuc; d6ng thai bao dam sg ph6i hgp ch~t che gifra cac cO' quan, t6 chuc trong qua trinh thgc hi~n cong tac thea d5i tinh hinh thi harm phap lu~t.

. III. NOI DUNG THEO DOl TINH HINH THI H.ANH pHAp LuAT

302

HO';lt dQng theo d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t th\lc hi~n tren coo sa theo d5i,

danh gia ve cac nQi dung sau day:

- Tinh hinh ban hanh cac van ban quy ph';llIl phap lu~t quy dinh chi ti~t va huang d~n thi hanh; van ban chi d';lo, don d6c, t6 chuc th\lc hi~n van ban quy ph';llIl phap lu~t cua coo quan nha nu6c c~p tren va cua coo quan nha nu6c cung c~p co thfun quyen;

- Muc dQ tuan thu phap lu~t cua cac coo quan, t6 chuc va ca nhan;

- Hi~u qua cua cong tac tuyen truyen ph6 bi~n phap lu~t;

- Tinh h91' ly cua cac quy dinh phap lu~t;

- Cac bi~n phap t6 chuc thi hanh phap lu~t va cac dieu ki~n bao dam cho vi~c

thi hanh phap lu~t.

Tren coo sa danh gia ve cac nQi dung neu tren, phat hi~n nhfmg vuang milc, bM c~p trong cac van ban quy ph';lffi phap lu~t va th\lc tiSn thi hanh phap lu~t, ki~n nght xay d\lfig, hoan thi~n h~ th6ng phap lu~t va cac bi~n phap nang cao hi~u qua thi hanh phap lu~t.

1. Danh gia v~ tinh hinh ban hanh cac van ban quy djnh chi ti~t va hU'Cmg din thi hanh; van ban chi d~o, don dac, tA chuc th\fc hi~n van ban quy ph~m phap lu,t clla coo quan nha nU'O'c cip tren va clla coo quan nha nU'O'c cnng cip co thim quy~n

- S6 lugng, hinh thuc van ban can duQ'c xay d\lfig, ban hanh theo quy dinh t';li van ban quy ph';llIl phap lu~t cua coo quan nha nu6c c~p tren va cua coo quan nha nu6c cung c~p co thfun quyen.

- S61ugng, hinh thuc van ban duQ'c xay d\lfig, ban hanh dUng ti~n dQ.

- S6 lugng, hinh thuc va ten van ban xay d\lfig, ban hanh ch~ ti~n dQ; ly do

ch~ ti~ndQ.

- Tinh hinh ban hanh van ban chi d~o, don d6c, t6 chuc th\lc hi~n van ban quy

ph';lffi phap lu~t.

2. Danh gia v~ muc d{) tuan thll phap lu,t clla cac coo quan, tA chuc va ca

nhan

- Tinh hinh chung ve vi~c tuan thu phap lu~t cua cac coo quan, t6 chuc, ca

nhan.

- Cac quy dinh cua phap lu~t khong duQ'c tuan thu ho~c muc dQ tuan thu

khong cao tren th\lc t~.

- S61ugng, hinh thuc va muc dQ vi ph';lffi cua cac coo quan, t6 chuc, ca nhan.

303

- Tinh hinh xu ly d6i vai timg lo~i vi ph~ phap lu~t do cac cO' quan nha nuac

co thfun quySn thgc hi~n.

- Nguyen nhan cua tinh tr~g khong tuan thu ho~c muc dQ tuan thu khong cao

cac quy dinh cua phap lu~t.

3. Danh gia v~ hi~u qua cua cong tac tuyen truy~n phA bi~n phap lu~t

- Muc dQ nang cao nh~ thuc phap lu~t cua cac cO' quan, t6 chuc va cong dan

sau khi duQ'c tuyen truySn ph6 biSn.

- Tac dQng cua cong mc tuyen truySn ph6 biSn phap lu~t dSn y thuc tuan thu

phap lu~t cua cac cO' quan, t6 chuc va cong dan.

- Cac truemg hgp vi ph~ phap lu~t do khong hi~u biSt phap lu~t.

- KiSn nghi cac bi~n phap nhfun nang cao hi~u qua cong tac tuyen truySn ph6

biSn phap lu~t.

4. Danh gia v~ tlnh hClPly cua cac quy dinh phap lu~t

Danh gia sg phu hgp cua cac quy diM phap lu~t vai cac v§n dS sau day:

- DiSu ki~n kinh tS - xa hQi;

- Trinh dQ dan tri;

- TruySn th6ng van hoa va phong tvc t~p quan;

- Yeu c~u thgc tiSn d~t ra.

5. Danh gia v~ cac bi~n phap tA chuc thi hanh phap lu~t va cac di~u ki~n

bao dam cho vi~c thi hanh phap lu~t

- Cac bi~n phap t6 chuc thi hanh phap lu~t.

- Kinh phi danh cho vi~c t6 chuc tri~n khai thgc hi~n phap lu~t.

- Thgc tr~g vS t6 chuc bQ may va dQi ngil cong chuc lam cong tac thi hanh phap lu~t trong vi~c dap (rng yeu c~u nhi~m V\l. Cac diSu ki~n vS trang thiSt bi va cO' sa v~t chAt bao dam vi~c thi hanh phap lu~t.

- NhUng kho khan, wang m~c trong vi~c t6 chuc thi hanh phap lu~t; quan ly va su d\ffig kinh phi; t6 chuc bQ may va dQi ngil cong chuc thgc hi~n nhi~m V\l thi hanh phap lu~t.

6. Vi~c ra soat, ki~m tra, xii' Iy yin ban quy pb~m phap lu~t - 86luqng van ban duQ'c ra soat; ki~m tra, xu IY.

- 86 luqng van ban dS nghi dinh chi thi hanh, bai bo, huy bo, sua d6i, b6 sung

ho~c ban hanh mai.

304

---'Ill

- S6 IUQ1lg van ban da duQ'c xu ly theo d~ nghj, s6 IUQ1lg van ban chua duQ'c

xu ly theo d~ nghj, ly do cua vi~c chua xu IY.

- Danh gia chung v~ cong tac ra soat; kiem tra, xu ly van ban.

7. Tae dQng eua van ban qoy ph,m phap lo,t dAi vOi dOi sAng xi hQi

- Tac d<)ng v~ m~t y thilc phap lu~t cua cac cO' quan, t6 chilc va cong dan.

- Hi~u qua v~ m~t kiOO tS - xa h<)i.

- Tac d<)ng dSn ho~t d<)ng quan ly cua cO' quan OOa nuac co thfun quy~n.

- Du lu~n cua xa h<)i d6i vai quy diM phap lu~t.

8. Ki~n ngh! hoim thi~n h~ thAng phap lo,t va nang eao hi~o qoa thi hanh

phap lo,t

- Cac van ban quy ph~ phap lu~t cAn sua d6i, b6 sung, bai bo, huy bo ho~c

ban hanh mai.

- Cac bi~n phap OOfun nang cao hi~u qua thi hanh phap lu~t (v~ the chS, t6

chilc b<) may, tai chinh,...).

IV. CO CHI: THVC HI~N CONG TA.C THEO nOI TINH HINH THI

HANHPHAPLU~T

Vi~c theo d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t duQ'c th\fc hi~n theo cac cO' chS OOu

- Theo d5i tiOO hiOO thi haOO phap lu~t trong ph~ vi ca nuac;

- Theo d5i tinh hiOO thi haOO phap lu~t theo nganh, liOO V\fC; - Theo d5i tiOO hiOO thi hanh phap lu~t adja phuong; - Theo d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t tren cO' sa thong tin do cac cO' quan, t6

chilc, doanh nghi~p va ca OOan cung cAp.

t. Theo doi tinh hinh thi hanh phap lo,t trong ph,m vi ea ntrcYe

- B<) Tu phap theo d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t trong ph~ vi ca nuac tren cO' sa theo d5i tinh hiOO thi hanh phap lu~t theo timg ngaOO, IInh V\fC, timg dja phuong va t6ng hqp, phan tich, xu ly cac thong tin v~ tiOO hiOO thi hanh phap lu~t do cac cO' quan, t6 chilc, doanh nghi~p va ca OOan cung cAp.

- Cac B<), nganh, Uy ban OOan dan cAp tinh va cac cO' quan, t6 chilc co lien quan ph6i hqp vai B<) Tu phap theo d5i tiOO hiOO thi hanh phap lu~t trong ph~m vi quan ly cua B<), nganh va dja phuong.

2. Theo doi tinh hinh thi hanh phap lo,t theo nganh, linh v\fe

305

- Cac BQ, nganh thea d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t trong cac rmh vgc thuQc

ph~m vi quan ly cila BQ, nganh.

+ T6 chuc phap chS cac BQ, nganh chil tri, ph6i hgp vai cac cO' quan, dan vi thuQc BQ, ngaOO tham muu, giup BQ truOng, Thil truOng cO' quan ngang BQ, Thil truOng cO' quan thuQc ChiOO phil thgc hi~n cong tac thea d5i tiOO hiOO thi haOO phap lu~t trong cac liOO vgc thuQc ph~ vi quan ly cila BQ, ngaoo.

+ Cac cO' quan, dan vi thuQc BQ, nganh chil tri, ph6i hgp vm t6 chuc phap chS giup BQ truOng, Thu truOng cO' quan ngang BQ, Thu truOng cO' quan thuQc ChiOO phil thea d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t trong cac lInh vgc duQ'c phan cong; thgc hi~n chS dQ bao cao ve tiOO hiOO thi hanh phap lu~t thea quy djnh t~i Chuang IV Thong tu nay, giri t6 chuc phap chS dB t6ng hQ'P, bao cao BQ truOng, Thu truOng cO' quan ngang BQ, Thil truOng cO' quan thuQc ChiOO phil.

- BQ Tu phap thea d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t trong cac liOO V\IC thuQc

ph~ vi quan ly cila BQ Tu phap.

+ V\l Cac Vdn de chung ve xay dgng phap lu~t chu tri, ph6i hgp vai cac cO' quan, dan vi thuQc BQ tham muu, giup BQ truOng BQ Tu phap thgc hi~n cong tac thea d5i tinh hiOO thi hanh phap lu~t trong cac liOO vgc thuQc ph~ vi quan ly cua BQ Tuphap.

+ Cac cO' quan, dan vi thuQc BQ chu tri, ph6i hQ'P vai V\l Cac vdn de chung ve xay dgng phap lu~t giup BQ truOng BQ Tu phap thea d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t trong cac liOO vgc duQ'c phan cong; thgc hi~n chS dQ bao cao ve tiOO hinh thi hanh phap lu~t thea quy djnh t~i Chuang IV Thong tu nay, giri V\l Cac vdn de chung ve xay dgng phap lu~t dB t6ng hgp, bao cao BQ truOng BQ Tu phap.

3. Theo doi tioh hioh thi himh phap luit adia phuong Uy ban nhan dan cap tinh thea d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t trong cac linh

V\IC thuQc ph~m vi quan ly cila miOO adia phuang.

- Sa Tu phap tham muu, giup Uy ban OOan dan cap tinh thgc hi~n cong tac thea d5i tinh hiOO thi hanh phap lu~t trong cac lInh vgc thuQc ph~ vi quan ly cua Uy ban nhan dan cap tinh; giup BQ truOng BQ Tu phap thea d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t trong cac linh vgc thuQc ph~ vi quan ly cua BQ Tu phap adia phuang.

- Cac cO' quan chuyen mon thuQc Uy ban OOan dan cap tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uang ph6i hgp vai Sa Tu phap thea d5i tinh hinh thi hanh phap lu~t trong linh vgc duQ'c phan cong; thgc hi~n chS dQ bao cao ve tinh hinh thi hanh phap lu~t thea quy diOO t~i Chuang IV Thong tu nay, giri Sa Tu phap dB t6ng hQ'P, bao cao Uy ban OOan dan cap tinh.

4. Theo doi Ooh hioh thi himh phap luit treo cO" sa thong tin do cac cO"

quao, tA chtfc, doaoh nghi~p va ca ohin cuog c§p

306

- Cac BQ, nganh va dia phuong theo d5i tiOO hinh thi hanh phap lu~t tren co sa thong tin vS tinh hiOO thi hanh phap lu~t do cac co quan, t6 chuc, doaOO nghi~p va ca OOan cung cAp.

- T6 chuc phap ch@ cac BQ, nganh, Sa Tu phap chu tri, ph6i hqp v6i cac co quan, don vi, t6 chuc co lien quan tham muu, giup BQ truang, Thu truang co quan ngang BQ, Thu truang co quan thuQc Chinh phu, Uy ban OOan dan cAp tinh trong vi~c ti@p oo~, t6ng hqp, danh gia va xu If cac thong tin vS tiOO hiOO thi hanh phap lu~t do cac co quan, t6 chuc, doanh nghi~p va ca OOan cung cAp.

5. Pb&i bQ'P tbeo doi tinb binb tbi banb pbap (nit Cac BQ, nganh va Uy ban OOan dan cac cAp ph6i hqp v6i co quan Toa an, Vi~n ki~m sat, cac t6 chuc, doan th~ cimg cAp theo d5i tiOO hiOO thi hanh phap lu~t trong h~ th6ng cac co quan Toa an, Vi~n ki~m sat va cac t6 chuc, doan th~.

6. Bao cao tinb binb tbi banb pbap (nit - Bao cao djnh kY hang nam:

+ BQ Tu phap bao cao Chinh phu tinh hinh thi hanh phap lu~t trong ph~ vi

+ Cac BQ, nganh va Uy ban OOan dan cAp tiOO xay dgng Bao cao tiOO hiOO thi hanh phap lu~t vS ITnh vgc duQ'c phan cong ph\! trach ho~c trong ph~ vi dia phuong, gui BQ Tu phap t6ng hqp bao cao ChiOO phu.

+ Uy ban OOan dan cAp huy~n xay dgng Bao cao tiOO hinh thi hanh phap lu~t trong ph~ vi dia phuong cAp huy~n, gui Sa Tu phap t6ng hqp bao cao Uy ban OOan dan cAp Hnh.

+ Uy ban OOan dan cAp xa xay dgng Bao cao tiOO hiOO thi hanh phap lu~t trong ph~ vi dia phuong cAp xa, gui Phong Tu phap t6ng hqp bao cao Uy ban OOan dan cAp huy~n.

canu6c.

T6 chuc phap ch@ cac BQ, nganh, Sa Tu phap, Phong Tu phap, can bQ Tu phap - HQ tich co trach OOi~m giup BQ truang, Thu truang co quan ngang BQ, Thu truang co quan thuQc Chinh phu, Chu tich Uy ban OOan dan cac d.p xay dgng bao cao vS tinh hinh thi haOO phap lu~t theo dUng thai h~ yeu c~u cua co quan OOa nu6c co thfun quySn.

307

- Bao cao theo chuyen dS: Can cu vao Chuong trinh cong tac va K@ hO(;lch giarn sat cua Qu6c hQi; Chuong triOO cong tac trQng tam cua ChiOO phu va thgc ti~n thi hanh phap lu~t, BQ Tu phap diOO huang mQt s6 ITnh vgc trQng tam, trQng di~m d~ cac BQ, nganh va dia phuong xay dgng Bao cao vS tinh hiOO thi hanh phap lu~t theo chuyen dS.

- Bao cao dQt xu~t: Cac BQ, nganh, Uy ban OOan dan cac c~p co trach OOi~m

bao cao v~ tinh hinh thi hanh phap lu~t trong cac twOng hgp sau day:

+ Theo yeu c~u cila BQ Tu phap ho~c cO' quan OOa nu6'c co thk quy~n;

+ Khi phat hi~n OOUng vu6'ng m~c, b~t c~p cila cac quy djnh phap lu~t ho~c th~y phai ap d\lng mQt s6 bi~n phap c~ thhh OOfun kip thai ngan ch~ OOUng thi~t h~i co th~ xay ra cho dai s6ng xa hQi.

v. cAcH THUC THVc HI:E:N CONG TAc THEO DOl TINH HINH

THI HANH PHAp LU~T

~~~~~ili~~~~~~~~~~

OOu sau:

- Di~u tra, khao sat tiOO hinh thi hanh phap lu~t;

- Ki~m tra tiOO hinh thi hanh phap l~t;

- Thu th~p, xu ly thong tin v~ tinh hinh thi hanh phap lu~t.

1. Di~u tra, khao sat tlnh hlnh thi hanh phap Iuit - Hfulg nam, cac BQ, nganh, Uy ban nhan dan c~p tinh xay d\Illg kS ho~ch di~u tra, khao sattinh hinh thi hanh phap lu~t, trong do xac djnh nQi dung, llnh V\lC phap lu~t va dia ban di~u tra, khao sat.

- T6 chuc phap chS cac BQ, nganh, So' Tu phap chil tri ph6i hgp v6'i cac cO' quan, dan vi, t6 chuc co lien quan tham mUll, giup BQ twang, Thil twang cO' quan ngang BQ, Thil twang cO' quan thuQc Chinh phil, Uy ban nhan dan c~p tinh t6 chuc di~u tra, khao sat theo kS ho~ch va theo yeu c~u cila cO' quan OOa nu6'c c~p tren v~ timg linh V\lC C\l th~.

2. Ki~m tra tlnh hlnh thi himh phap Iuit - Cac BQ, nganh, Uy ban nhan dan c~p tinh tiSn hanh ki~m tra tinh hinh thi hanh phap lu~t trong linh V\lC thuQc thk quy~n quan ly cila BQ, nganh va dia phuang.

- T6 chuc phap chS cac BQ, nganh, So' Tu phap tham mUll, giup BQ twang, Thil twang cO' quan ngang BQ, Thil twang cO' quan thuQc Chinh phil, ily ban nhan dan c~p tinh chil tri, ph6i hgp v6'i cac cO' quan, dan vi lien quan t6 chuc ki~m tra tinh hinh thi hanh phap lu~t trong linh V\lC thuQc thk quy~n quan ly cila BQ, nganh va dia phuang.

3. Thu thip, xii" If thong tin v~ tlnh hinh thi hanh phap Iuit

- Thong tin v~ tinh hinh thi hanh phap lu~t dugc thu th~p ill cac ngu6n sau

day:

308

+ Bao cao v€ , quyen;

+ KSt qua di€u tra, khao sat tiOO hinh thi hanh phap lu~t;

+ KSt qua ki~m tra tiOO hinh thi hanh phap lu~t;

+ Thong tin do cac co quan, t6 chilc, doaOO nghi~p va ca OOan cung cAp;

+ Cac ngu6n thong tin khac.

tinh hiOO thi hanh phap lu~t cua cac co quan OOa nu6c co thfun

- Thong tin v€

309

thu th~p va bao m~t thong tin. tiOO hiOO thi hanh phap lu~t chi duQ'c su d\lng khi da duQ'c phan tich, danh gia va xu lY. Vi~c thu th~p, xu ly thong tin phai bao dam cac quy dinh cua phap lu~t v€

CONG TAc DANG KV, QuAN LV HO TJCH CVA uY BAN NIlAN DAN xA, THJ TRAN

I. KHAI QuAT CHUNG vE Nm~M \TV, QUYEN ~ CVA uY BAN NIlAN DAN xA, THJ TAAN vA cAN BO TU pHAP - HO TJCH TRONG QuAN LV NHA NUOC vE HO TJCH

1. Nhi~m vI}, quy~n h~n eua Uy ban nhan dan xa, thi trin Trong linh V\lC quim 1y nha nu6c v~ hQ tich, Uy ban nhan dan xa, thi tdn (sau

day gQi 1a Uy ban nhan dan cAp xa) co nhi~m V\l, quy~n h~ sau day:

- Th\lc hi~n dang kY cac vi~c hQ tich thuQc thfun quy~n cua Uy ban nhan dan

cap xa;

- Tuyen truy~n, ph6 bien, v~ dQng nhan dan chAp hanh cac quy diM cua phap

1u~t v~ hQ tich;

- Quan 1y, su d\ll1g cac lo~i s6 hQ tich, bi@u mau hQ tich thea quy dinh cua BQ

Tuphap;

- LUll trii s6 hQ tich, giAy to' hQ tich;

- cAp ban sao giAy to' hQ tich tit s6 hQ tich; - T6ng hQ'P tinh hinh va s6 1i~u th6ng ke hQ tich bao cao Uy ban nhan dan huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thuQc tinh (sau day gQi 1a Uy ban nhan dan cAp huy~n) thea diM leY 6 thang va hang nfun;

- Giai quyet khieu n~i, t6 cao va xu 1y cac vi ph~ v~ he? tich thea thAm quy~n. Can bQ Tu phap - HQ tich co trach nhi~m giup Uy ban nhan dan cAp xa th\lC hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ C\l th@ thea quy diM tren day (trir truang hgp giai quyet t6 cao).

Chil tich Uy ban nhan dan cAp xa chiu trach nhi~m v~ tinh hinh dang kY va quan 1y hQ tich cua dia phuang. Trong truang hQ'P do bufmg long quan 1y rna dan den nhiing sai ph~, tieu C\lC cua can bQ, cong chuc trong cong tac dang kY va quan 1y hQ tich (y dia phuang minh, thi Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa phai chiu trach nhi~m.

2. Can bq Tu phap - Hq tieh Can bQ Tu phap - HQ tich 1a cong chuc cAp xa, giup Uy ban nhan dan cAp xa th\lc hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ trong dang ky va quan 1y hQ tich. D6i v6i nhiing xa, phuang, thi trAn co dong dan cu, s6 1u

310

Can bQ Tu phap - HQ tich phai co du cac tieu chuful cua can bQ, cong chilc cAp xa theo quy diM cua phap lu~t vS can bQ, c6ng chilc va phai co them cac tieu chuful sau day:

- Co bfu1g t6t nghi~p trung cAp lu~t tro len;

- DuQ'c b6i dU5ng nghi~p V\l vS c6ng tac hQ tich;

- Chit viSt ra rang. Vi~c tuy@n d\lng, su d\lllg, qulin ly, khen thuang, kY lu~t d6i vOi can bQ Tu phap - HQ tich duQ'c th\lc hi~n theo quy diM chung cua phap lu~t d6i v6i c6ng chilc cap xa.

Can bQ Tu phap - HQ tich phai th\lc hi~n nhfrng nghia V\l va duQ'c huang nhfrng quySn lQ'i cua can bQ, cong chilc rna phap lu~t quy diM d6i v6i cong chuc cap xa.

2.1. Nhi?m v(l cua can bp Tu phap - Hp tjch trong dang kj va quan Ij hp

tjch

- Th\l ly h6 sa, ki@rn tra, xac minh va dS xuAt v6i Chu tich Uy ban nhan dan

cAp xa xern xet, quySt diM vi~c dang ky hQ tich;

- ThuOng xuyen ki@rn tra va v~ dQng nhan dan di dang ky kip thai cac S\l ki~n hQ tich. D6i v6i nhfrng khu V\lC ngum dan con bi chi ph6i boi phong !\Ic, t~p quan ho~c diSu ki~n di l~i kho khan, can bQ Tu phap - HQ tich phai co lich diM ley dSn t~ nha dan d@ dang ky nhfrng S\l ki~n hQ tich da phat sinh.

Can bQ Tu phap - HQ tich phai chiu trach nhi~rn tru6c Uy ban nhan dan cAp xa vS nhUng S\l ki~n hQ tich phat sinh tren dia ban xa, phuOng, thi tdn rna khong duQ'c dang ky;

- Su d\lllg cac lo~i s6 hQ tich, bi@u m~u hQ tich theo quy diM cua BQ Tu phap; - T6ng hQ'P tinh hinh va th6ng ke chinh xac s6 li~u hQ tich d@ Uy ban nhan dan

cAp xa bao cao Uy ban nhan dan cAp huy~n theo diM ley 6 thang va hang nam;

- Tuyen truySn, ph6 biSn, v~ dQng nhan dan chAp hanh cac quy diM cua phap

lu~t vS hQ tich;

- Giit gin, bao qulin, luu trfr s6 hQ tich va giAy to' hQ tich; khi th6i giit nhi~rn V\l

phai ban giao dAy du cho nguai kS nhi~rn.

2.2. Nhimg vi?c can bp Tu phap - Hp tjch khong du{Yc lam

Can bQ Tu phap - HQ tich khong duQ'c lam nhfrng vi~c sau day:

- Cua quySn, hach dich, sach nhi~u, gay kho khan, phiSn ha cho ca quan, t6

chilc, ca nhan khi dang ky hQ tich;

311

- Nh~ h6i lQ;

- Thu 1~ phi hQ tjch cao hon muc quy djnh ho~c tg y d~t ra cac khoan thu khi

dang kY hQ tjch;

- T\l d~t ra nhOOg thu 1\lc, giAy to' trai v6'i quy djnh cua Nghj djnh s6

158/2005/ND-CP khi dang kY hQ tjch;

- Lam sai l~ch cac nQi dung da: dugc dang kY trong s6 hQ tjch, bieu m~u hQ

tjch;

- C6 y cAp cac giAy to' hQ tjch co nQi dung khong chinh xac. II. NDUNG QUY BIND CDUNG vE DO TICD vA BANG lIT DO

TICD

1. Vi~e eong khai hoa cae thn tl}.e dang kY hQ tjeh CO' quan dang kY hQ tjch phai niem y~t cong khai, chinh xac cac quy djnh v~ giAy to' rna nguai yeu cAu dang kY hQ tjch phai xuAt trinh ho~c nQP khi dang kY hQ tjch, thai h~ giai quy~t va 1~ phi dang kY hQ tjch. 2. V~ gia trj phap If ena cae giiy tit hQ tjeh

- GiAy to' hQ tjch do cO' quan nha nu6'c co thfun quy~n cAp cho ca nhan thea quy djnh cua phap lu~t v~ hQ tjch la can cu phap ly xac nh~ S\l ki~n hQ tjch cua ca nhan do.

- GiAy khai sinh la giAy to' hQ tjch g6c cua m6i ca nhan. MQi h6 sO', giAy to' cua ca nhan co nQi dung ghi v~ hQ, ten, chit d~m; ngay, thang, nam sinh; gi6'i tinh; dan tQc; qu6c tjch; que quan; quan h~ cha, m~, con phai phil hgp v6'i GiAy khai sinh cua nguaido.

3. Xae djnh thim quy~n dang kY hQ tjeh theo noi ell' trn Thfun quy~n dang kY hQ tjch thea nm cu trU dugc xac djnh nhu sau: - D6i v6'i cong dan Vi~t Nama trong nu6'c, thi vi~c dang kY hQ tjch dugc th\lc hi~n t~i nO'i nguai do dang kY hQ khAu thuang trU; n~u khong co nm dang kY hQ khAu thuang trU, thi vi~c dang kY hQ tjch dugc th\lc hi~n t~i nO'i nguai do dang kY t~ trU co thai h~ thea quy djnh cua phap lu~t v~ dang kY hQ khAu;

- D6i v6'i nguai nu6'c ngoai cu trU t~i Vi~t Nam, thi vi~c dang kY hQ tjch dugc th\lc hi~n t~i nO'i nguai do dang kY thuang trU; n~u khong co nm dang kY thuang trU, thi vi~c dang kY hQ tjch dugc th\lc hi~n t~i nO'i nguai do dang kY t~ trU.

4. Cae giiy tit ea nhan xuit trinh khi dang kY hQ tjeh Khi dang kY hQ tjch, n~u can bQ Tu phap - HQ tjch khong bi~t ro v~ nhan than ho~c nO'i cu trU cua duong S\l, thi yeu cAu xuAt trinh cac giAy to' sau day de kiem tra:

312

- Giay chUng minh nhan dan ho~c Hl) chiSu cua nguai di dang kY hl) tich d~

xac diM vS ca nhan nguai do;

- S6 hl) khdu, Giay chUng nh~ nhan khdu t~p th~ ho~c Giay dang kY t~ trU co thai h~ (d6i v6'i cong dan Vi~t Nam atrong nu6'c); The thuang trU, The t~m trU ho~c ChUng nh~ t~ trU (d6i v6'i ngum nu6'c ngoai cu trU t~i Vi~t Nam) d~ lam din cu xac diM thb quySn dang kY hl) tich thea quy diM cua Nghi diM s6 158/2005/ND-CP.

NSu nguai dugc uy quySn la ong, ba, cha, m~, con, vg, ch6ng, anh, chi, em

rul)t Clla nguai uy quySn, thi khong cAn phai co van ban uy quySn.

5. Vi~c uy quy~n Nguai co yeu cAu dang kY hl) tich (trir truang hQ'P dang kY kSt hon, dang kY vi~c nu6i con nuoi, dang kY giam hl), dang kY vi~c nh~ cha, m~, con) ho~c yeu cAu cap cac giay to' vS hl) tich rna kh6ng co diSu ki~n trvc tiSp dSn cO' quan dang kY hl) tich, thi co th~ uy quySn cho nguai khac lam thay. Vi~c uy quySn phai bfuIg van ban va phai dugc cong chUng ho~c chUng th\fc hQ'P l~.

huy~n dao

£>6i v6'i cac huy~n dao, kh6ng co dan vi hanh chinh cap xa, thi ngoai vi~c th\fc hi~n chuc nang dang kY va quan ly hl) tich cua Dy ban nhan dan cap huy~n, Dy ban nhan dan huy~n dao con th\fc hi~n cac nhi~m V\l, quySn h~ vS dang kY va quan ly hl) tich cua Dy ban nhan dan cap xa.

Phong Tu phap huy~n dao co trach nhi~m cu can bl) chuyen trach th\fc hi~n cac nhi~m V\l, quySn h~ vS dang kY va quan ly hl) tich t~i Dy ban nhan dan huy~n dao.

6. Quy djnh v~ nhi~m Vl}. dang kY va quan Iy hQ tjch cua Uy ban nhan dan

- Khi th\lly h6 sa dang kY hl) tich, can bl) tiSp nh~ h6 sa cAn luu y: + Truang hQ'P kh6ng dung thb quySn, thi can bl) tiSp nh~ h6 sa phai huang

dful duang st;C lien h~ v6'i cO' quan co thb quySn d~ giai quySt;

+ Truang hQ'P h6 sa dang kY hl) tich con thiSu ho~c khong hQ'P l~, thi can bl) tiSp nh~ h6 sa phai viSt giay huang dful duang st;C. Nl)i dung huang dful phai ghi dAy du, ra rang tUng lo~i giay to' cAn b6 sung, can bl) tiSp nh~ h6 sa kY, ghi ra hQ ten va giao cho duang st;C. Thai h~ giai quySt dugc tinh ill ngay nh~ du giay to' hQ'P l~.

313

7. Giai quy~t yeu cAn dang kY hQ tjch - £>6i v6'i nhilng vi~c dang kY hl) tich khong giai quySt ngay trong ngay, thi can bl) tiSp nh~ h6 sa phai co phiSu h~n ghi ra ngay gui tra kSt qua cho duang st;C.

- TruOng hQ'P xet th~y khong du di@u ki~n theo quy djnh cua phap 1u~t v@ h9 tich, thi co quan dang kY h9 tich ill ch6i dang kYo Vi~c ill ch6i phiii thong bao bfulg van ban cho duang sg. Van ban ill ch6i phiii neu ro 1y do ill ch6i, c6 chft ky cua nguai dUng dAu co quan dang kY h9 tich va d6ng d~u cua co quan dang kY h9 tich. 8. Vi~c ghi ten dja danh hanh chinh trong cac giiy tir hQ tjch, sA hQ tjch

Khi c6 sg thay d6i v@ dia danh hanh chinh, thi phdn ghi v@ dia danh hanh

chinh trong cac gi~y to' h9 tich, s6 h9 tich duQ'c thgc hi~n nhu sau:

- Khi dang kY sg ki~n h9 tich (dang kY dfulg hc;m, dang kY qua hc;m, dang kY 1~i), phdn ghi v@ dia danh hanh chinh trong cac gi~y to' h9 tich va s6 h9 tich duQ'c ghi theo dia danh hanh chinh m6i;

- Khi c~p 1~i ban chinh Gi~y khai sinh, phdn ghi v@ dia danh hanh chinh trong n9i dung Clla Gi~y khai sinh duQ'c ghi theo dia danh hanh chinh da ghi trong 86 dang kY khai sinh; phdn ghi v@ dia danh hanh chinh t~i g6c trai, phia tren cua Gi~y khai sinh duQ'c ghi theo dia danh hanh chinh mai;

- Khi c~p ban sao gi~y to' h9 tich ill s6 h9 tich, phdn ghi v@ dia danh hanh chinh trong gi~y to' h9 tich (ke cii g6c trai, phia tren va n9i dung cua gidy to' h9 tich) phiii duQ'c ghi theo dia danh hanh chinh da ghi trong s6 h9 tich.

9. Thu hai va huy bo cac giiy tir hQ tjch - D6i v6i nhfrng gi~y to' h9 tich duQ'c c~p truac ngay 01 thang 4 nam 2006 (ngay Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP c6 hi~u 19c thi hanh), nay phat hi~n trai vai quy djnh cua phap 1u~t v@ h9 tich t~i thai diem dang kY, thl vi~c thu h6i va huy b6 ding duQ'C thgc hi~n theo quy djnh cua Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP; trir vi~c dang kY kSt hon vi ph~ di@u ki~n kSt hon theo quy djnh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh (vi~c huy dang kY kSt hon trong truOng hQ'P nay thu9C thfun quy@n cua Toa an nhan dan).

- Co quan ra quySt diM thu h6i, huy b6 cac gi~y to' h9 tich c6 trach nhi~m thong bao cho co quan da dang kY h9 tich de ghi chu trong s6 h9 tich, d6ng thai thong bao cho duang sg biSt.

- Uy ban nhan dan c~p huy~n c6 thfun quy@n quySt diM vi~c thu h6i, huy b6 nhfrng gidy to' h9 tich do Uy ban nhan dan c~p xa c~p trai vai quy dinh t~i Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP (trir vi~c dang kY kSt hon vi ph~ v@ di@u ki~n kSt hon theo quy diM cua phap 1u~t v@ hon nhan va gia dinh).

III. THAM QUYEN, TRiNH TV, THU TVC DANG KY HO TICH 1. Dang kY khai sinh

1.1. Quy2n dU(1c khai sinh

314

- Di~u 29 BQ lu~t Dan S\I nam 2005 quy dinh ca nhan khi sinh ra co quy~n

duQ'c khai sinh.

- Khoan 1 Di~u 11 Lu~t Bao v~, cham soc va giao d\lc tre em quy dinh tre em

co quy~n duQ'c khai sinh va co qu6c tich.

- Di~u 7 Cong u6c cua Lien hQ'P qU6c v~ quy~n tre em quy dinh: Tre em phai duQ'c dang kY ngay l~p nrc sau khi sinh ra va co quy~n co hQ ten, quy~n co qU6c tich va trong chimg m\Ic co thS, quy~n biSt cha my minh va duQ'c cha my minh cham soc sau khi ra doi

1.2. Trach nhi?m cua ngltifi oi khai sinh Nguai di dang kY khai sinh co tnich nhi~m phai khai bao chiOO xac cac thong tin lien quan dSn khai sinh (nhu hQ, ten, chii d~m; ngay, thang, nam sinh; gi6i tiOO; dan tQc; qu6c tich; que quan; quan h~ cha, my, can).

1.3. Trach nhi?m cua can b{j Tlt phap - H{j tich

Can bQ Tu phap - HQ tich co trach nhi~m kiSm tra, d6i chiSu v6i cac quy dinh cua phap lu~t hi~n hanh (nhu vdn d~ xac dinh hQ, dan tQc, qu6c tich...) dS ghi vao Gi~y khai sinh va S6 dang kY khai sinh, tranh tinh tr~ng dang kY sai, sot hoi[lc khong chinh xac.

1.4. Tham quyin dang kj khai sinh - Vi~c dang kY khai sinh duQ'c th\Ic hi~n t~i Uy ban nhan dan c~p xa, nai cu trU cua nguai my; nSu khong xac dinh duQ'c nO'i cu tm cua nguai my, thi Uy ban nhan dan c~p xa, nai cu trU cua nguai cha th\Ic hi~n vi~c dang kY khai sinh.

- Trang truang hQ'P khong xac dinh duQ'c nai cu trU cua nguai my va nguai cha, thi Uy ban nhan dan c~p xa, nai tre em dang th\Ic tS sinh s6ng tren th\Ic tS th\Ic hi~n vi~c dang ky khai sinh.

- Vi~c dang kY khai sinh cho tre em bi b6 rai duQ'c th\Ic hi~n t~i Uy ban nhan dan c~p xa, nai cu trU cua nguai dang t~ thai nuoi duoog hoi[lc nai co tI1I So' cua t6 chuc dang t~ thai nuoi duoog tre em do.

- Vi~c dang kY khai sinh cho tre em phai duQ'c th\Ic hi~n t~i Uy ban nhan dan c~p xa, nai nguai my dang kY thuang tni; truang hQ'P nguai my khong co nai dang ky thuang trU, thi vi~c dang kY khai sinh cho tre em duQ'c th\Ic hi~n t~i Uy ban nhan dan c~p xa, nai nguai my dang kY t~ trU.

Truang hQ'P nguai my co nai dang kY thuang trU, nhung th\Ic tS dang sinh s6ng, him vi~c 6n dinh t~i nai dang kY t~ trU, thi Uy ban nhan dan c~p xa, nai nguai my dang ky t~ trU dmg co thfun quy~n th\Ic hi~n vi~c dang kY khai sinh cho tre em (Vi d\l: chi T dang kY thuang trU t~i xa Dinh Bang, huy~n Tu San, tinh B~c Ninh, nhung lam vi~c 6n dinh va sinh con t~i nai dang kY t~ trU la phuang

315

Tan T~o, qu~ Binh Tan, thanh ph6 H6 Chi Minh, thi Uy ban nhan dan phuOng Tan T~o ciing co thfun quyen th\lc hi~n vi~c dang kY khai sinh cho con cua chi T). Trong truOng hgp nay, Uy ban nhan dan cftp xa, noi da dang kY khai sinh co tnich nhi~m thong bao cho Uy ban nhan dan cftp xa, noi nguffi m~ dang kY thuOng trU d~ bi@t. Ce)t ghi chu cua S6 dang kY khai sinh phai ghi ro "Dang kY khai sinh theo noi t~ trU cua nguai m~".

- Vi~c dang kY khai sinh cho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co cha va m~ la cong dan Vi~t Nam diM cu 6 nuac ngoai, duQ'c th\lc hi~n t~i Uy ban nhan dan cftp xa, noi nguai m~ ho~c nguai eha eu trU trong thffi gian 6 Vi~t Nam.

- Vi~c dang kY khai sinh eho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co eha ho~c m~ la cong dan Vi~t Nam cu trU atrong nuac, con nguffi kia la cong dan Vi~t Nam dinh eu 6 nuae ngoai, duQ'c th\le hi~n t~i Uy ban nhan dan cftp xa, noi cu trU eua nguai la cong dan Vi~t Nam eu trU 6 trong nuae.

- Vi~c dang ky khai sinh cho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co eha va m~ la nguai nuae ngoai ho~c nguai khong qudc tich cu trU 6n diM lau dai t~i Vi~t Nam duQ'c th\le hi~n t~i Uy ban nhan dan eftp xa, noi eu trU cua nguai m~ ho~e nguai chao Thfun quyen dang kY khai sinh thea noi eu trU eua nguai m~ ho~c nguai eha duQ'c xae dinh nhu ddi vai vi~c dang kY khai sinh eho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co cha va m~ la eong dan Vi~t Nam eu trU 6 trong nuae.

- Vi~e dang kY khai sinh eho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co eha ho~c m~ la nguai nuae ngoai, nguai khong qude tieh eu trU 6n diM lau dai t~i Vi~t Nam, con nguai kia la eong dan Vi~t Nam cu trU 6 trong nuae, duQ'c th\lc hi~n t~i Uy ban nhan dan eftp xa, noi eu trU eua nguai la eong dan Vi~t Nam.

- Vi~c dang kY khai sinh cho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co cha ho~c m~ la eong dan Vi~t Nam thuOng trU t~i khu V\lC bien giai, con nguai kia la eong dan eua nuac lang gieng thuOng trU t~i khu v\le bien giai vai Vi~t Nam, duQ'c th\le hi~n t~i Uy ban nhan dan cftp xa, noi cu trU cua nguffi la eong dan Vi~t Nam.

- Xae diM thfun quyen dang kY khai sinh eho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co cha ho~c m~ la eong dan Vi~t Nam cu trU 6 trong nuae, con nguai kia la cong dan Vi~t Nam diM eu anuae ngoai.

Ddi vai truOng hgp dang kY khai sinh eho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co eha ho~e m~ la cong dan Vi~t Nam cu trU atrong nuae, con nguffi kia la cong dan Vi~t Nam diM eu 6 nuac ngoai rna nguai do da co qudc tieh nuac ngoai, thi can ell vao He) chi@u con gia tri sir d\lllg cua nguai la eong dan Vi~t Nam dinh eu 6 nuae ngoai d~ xac dinh thfun quyen dang kY khai sinh. TruOng hgp duong S\l xuftt trinh He) chi@u Vi~t Nam, thi vi~e dang kY khai sinh eho tre em dUQ'e th\le hi~n t~i Uy ban nhan dan cftp xa thea quy dinh t~i di~m b khoan 1 Dieu 96 Nghi diM sd 158/2005/NI)-CP; n@u xuftt trinh He) chi@u nuac ngoai, thi vi~e dang kY khai sinh

316

-----

duQ'c thgc hi~n t~i Sa Tu phap tinh (thanh pha) theo quy dpm t~i Dieu 49 va Dieu 50 Nghi dinh sa 158/2005/Nf)-CP.

Huang dfut nay ciing duQ'c ap d\IDg dai v6i truOng hQ'P dang kY khai sinh cho tre em sinh ra t~i Vi~t Nam, co ca cha va my la cong dan Vi~t Nam dpm cu anu6c ngmli.

- TruOng hQ'P tre em sinh ra anu6c ngoai, co cha va my la cong dan Vi~t Nam rna chua duQ'c dang kY khai sinh anu6c ngoai, sau do ve nu6c cu tn'i cling duQ'c ap d\IDg quy dpm t~i M\lC 1 Chuong II cua Nghi dpm sa 158/2005/Nf)-CP va huang dful t~i M\lc nay d~ dang kY khai sinh. CQt ghi chu cua S6 dang kY khai sinh phai ghi ra "Tre sinh anu6c ngoai, chua duQ'c dang kY khai sinh anu6c ngoai".

+ Tre em chua duQ'c dang kY khai sinh anu6c ngoai; + My cua tre em khong dang kY ket hon.

- TruOng hQ'P tre em sinh ra anu6c ngoai, duQ'c my la cong dan Vi~t Nam dua ve Vi~t Nam sinh sang, cling duQ'c ap d\IDg quy dinh ve dang kY khai sinh cho con ngoai gia thu theo quy dinh t~i M\lc 1 Chuong II cua Nghi dpm sa 158/2005/ND CP va huang dful t~i M\lc nay d~ dang kY khai sinh khi:

nh~n con theo quy dpm cua phap lu~t.

Trong truOng hQ'P nguai my khai ve nguai cha, thi nguai cha phai lam thu tvc

CQt ghi chu cua S6 dang kY khai sinh phai ghi ra "Tre sinh anu6c ngoai, chua

duQ'c dang kY khai sinh anu6c ngoai". - Xac dinh h<;> va que quan Khi dang kY khai sinh, h<;> va que quan cua con duQ'c xac dpm theo h<;> va que quan cua nguai cha ho~c h<;> va que quan cua nguai my theo t~p quan ho~c theo th6a thu~ cua cha, my.

Trong truOng hQ'P dang kY khai sinh cho con ngoai gia thu, neu khong co quyet dpm cong nh~ vi~c nh~ cha cho con, thi h<;> va que quan cua con duQ'c xac dinh theo h<;> va que quan cua nguai my.

- Ghi ve nO'i sinh

TruOng hQ'P tre sinh t~i cO' sa y te, thi ghi ten cua cO' sa y te va dia danh hanh chinh nO'i tre sinh ra (Vi d\l: B~nh vi~n Ph\l san Ha NQi ho~c Tr~ y te xa Dinh Bang, huy~n Tit Son, tinh B~c Ninh).

1.5. ThiJi hfJn dang kj khai sinh

317

TruOng hQ'P tre sinh ngoai cO' sa y te, thi ghi ten cua dia danh hanh chinh (xalphuOng/thi trful, huy~n/qu~thanh pha thuQc tinh, tinhlthanh pha), nO'i tre sinh ra (Vi d\l: xa Dinh Bang, huy~n Tit Son, tinh B~c Ninh).

Trong thoi h~ 60 ngay, k~ ill ngay sinh con, cha, m~ co tnich nhi~m di khai sinh cho con; n~u cha, m~ khong th~ di khai sinh, thi ong, ba ho~c nhftng nguoi than thich khac di khai sinh cho tre em.

Thoi h~ dang kY khai sinh noi tren dugc ap d\IDg chung d6i vai t~t ca cac

vimg, mien trong ca nuac.

N~u h~t thm h~ dang kY khai sinh da neu tren mai th\Ic hi~n vi~c dang kY khai sinh cho tre, thi phai dang kY khai sinh thea thil tvc dang kY khai sinh qua h~ va tuy thea muc dQ vi ph~ se bi ph~t canh cao ho~c ph~t tien ill 50.000 dang d~n 100.000 dang (khoan 1 Dieu 10 Nghi dinh s6 60/2009/ND-CP ngay 23/7/2009 cua Chinh phil quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong linh V\IC tu phap).

1.6. Thu t{le iliing kj khai sinh

Gi~y to phai nQp: Ngum di dang kY khai sinh phai nQP Gi~y chUng sinh do ca sa y t~ (b~nh

vi~n, tr~ y t~, nha hQ sinh...), nai tre em sinh ra c~p.

N~u tre em sinh ra ngoai ca sa y t~, thi Gi~y chUng sinh dugc thay b~g:

- Van ban xac nh~ cua nguoi lam chUng (nguoi lam chUng phai co nang l\Ic hanh vi dan S\I d~y dil va bi~t ro S\I vi~c lam chUng; nguoi lam chUng phai chiu trach nhi~m truac phap lu~t ve tinh xac th\Ic cua S\I vi~c ma minh lam chUng).

- Trong truOng hgp khong co nguoi lam chUng, thi nguoi di khai sinh phai lam

Gi~y cam doan ve vi~c sinh la co th\Ic.

Gi~y to phai xu~t trinh: Ngum di dang kY khai sinh phai xu~t trinh Gi~y chUng nh~ k~t hon cua cha m~ tre em (n~u cha, m~ cua tre em co dang kY k~t hon). N~u can bQ Tu phap - HQ tich bi~t ro ve quan h~ hon nhan cua cha, m~ tre em, thi khong bAt bUQc phai xu~t trinh Gi~y chUng nh~ k~t hon.

Trong truOng hgp can bQ Tu phap - HQ tich khong bi~t ro ve nhan than va nai cu trU cua duang S\I, thi nguoi di dang kY khai sinh phai xu~t trinh them cac gi~y to sau day:

- Gi~y chUng minh nhan dan ho~c HQ chi~u cua ngum di dang ky khai sinh; - S6 hQ khAu, Gi~y chUng nh~ nhan khAu t~p th~ ho~c Gi~y dang kY t~ trU

co thoi h~ d~ lam can cu xac dinh thAm quyen dang kY khai sinh.

1. 7. Trinh t{l iliing kj khai sinh

Buac 1: Ti~p nh~ va ki~m tra ha sa - Ti~p nh~, ki~m tra cac gi~y to ma nguoi di dang kY khai sinh nQp va xuat

trinh·,

318

- Xem vi~c dang kY khai sinh co dung thdm quyen khong? - Xac dinh vi~c dang kY khai sinh duQ'C ap d\ffig thea thu tl,lc nao (dang kY thea thu tl,lc thong thuOng/dang kY cho tre sa sinh bi bo raildang ky khai sinh cho tre bi bo rai khong phai 1a tre sa sinh/dang ky qua h~?).

8au khi ki~m tra, nSu cac giAy ta do nguai di dang kY khai sinh nQp va xuAt trinh chua dAy du ho~c chua hQ'P 1~, thi hu6ng dful duang sg b6 sung; nSu thAy vi~c dang kY khai sinh khong dUng thb quyen thi tra h6 sa va hu6ng dful duang sg dSn Uy ban nhan dan cAp xa nai co thdm quyen dang kY khai sinh thea quy dinh cua Nghi dinh s6 158/20051NI>-CP.

Trang truOng hQ'P cac giAy ta da dAy du, hQ'P 1~ va vi~c dang kY khai sinh 1a

dUng thb quyen, thi tiSn hanh dang ky khai sinh.

Bu6c 2: Xac dinh nQi dung khai sinh Can bQ Tu phap - HQ tich yeu cAu nguai di dang kY khai sinh khai bao ve

nhUng nQi dung se ghi trong 86 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh.

8au khi nguai di dang kY khai sinh da tg khai bao, cong chilc Tu phap - HQ tich ck d6i chiSu v6i quy dinh cua phap 1u~t hi~n hanh lien quan dSn vi~c d~t ten, xac dinh hQ va dan tQc cua tre, d6ng thai kSt hQ'P v6i cac giAy ta do duang sg nQp va xuAt trinh d~ xac dinh cac thong tin con l?i. Vi~c xac dinh hQ, dan tQc cua tre duQ'c xac dinh thea nguyen t~c sau:

Xac dinh hQ: HQ cua tre 1a hQ cua cha de, my de. Trong truOng hQ'P cha de va my de co hQ khac nhau, thi hQ cua nguai con duQ'c xac dinh 1a hQ cua cha de, ho~c hQ cua my de thea t~p quan ho~c thea thoa thu~ cua cha de, my de.

Xac dinh dan tQC: Vi~c xac dinh dan tQC cua tre duQ'c thgc hi~n thea quy dinh t?i Dieu 28 BQ 1u~t Dan sg: Ca nhan khi sinh ra duQ'C xac dinh dan tQc thea dan tQc cua cha de, my de. Trong truOng hQ'P cha de va my de thuQc hai dan tQC khac nhau, thi dan tQc cua nguai con duQ'c xac dinh 1a dan tQc cua cha de, ho~c dan tQC cua my de thea t~p quan ho~c thea thoa thu~ cua cha de, my de.

Luuy:

Bu6c 3: Trinh Chu tich Uy ban nhan dan cAp xli kY GiAy khai sinh (nguai di dang kY khai sinh duQ'c cAp mQt ban chinh GiAy khai sinh, s6 1ugng ban sao GiAy khai sinh duQ'c cAp thea yeu cAu cua nguai di dang kY khai sinh).

319

- D~ bao dam tinh chinh xac va th6ng nhAt d6i v6i cac thong tin duQ'c ghi vao 86 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh, thi can bQ Tu phap - HQ tich phai tg minh ghi vao 86 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh (ca ban chinh va ban sao), tuy~t d6i khong dua bi~u mfiu d~ duang sg tg ghi.

- D~ tninh sai sot, can be) Tu phap - He) tich c§n yeu d.u nguai di dang ky khai sinh dQc va ki~rn tra hili cac thong tin da dugc ghi trong Gi~y khai sinh va 86 dang ky khai sinh tru6c khi Gi~y khai sinh dugc kY va dong d~u.

Trong truang hgp nguai di dang kY khai sinh khong tl! dQc dugc, thi can be) Tu phap - He) tich phai dQc ro rang cac ne)i dung d~ nguai di dang ky khai sinh khikg dinh tinh chinh xac cua cac thong tin nay.

Bu6c 4: Tra l~i cac gi~y to' rna duong sg da xu~t trinh, luu gift Gi~y chUng

sinh ho~c gi~y to' thay th~ Gi~y chUng sinh rna duong sg da ne)p.

1.8. Dang ky khai sinh cho con ngoai gia thu Khi thgc hi~n dang kY khai sinh cho con ngoai gia thu, can be) Tu phap - He)

tich cdn luu y:

- Khong b~t bue)c ngum my phai khai v@ cha dua tre (trong truang hgp nguai

my khai v@ dua tre, thi huang dftn nguai cha lam thu tvc nh~ con);

- HQ va dan te)c cua tre chi dugc xac dinh theo hQ va dan te)c cua nguai my; - Ph§n khai v@ nguai cha cua tre trong Gi~y khai sinh va 86 dang kY khai sinh

phai d~ tr6ng, tuy~t d6i khong dugc g~ch cheo;

- Chi ghi thong tin v@ nguai cha khi nguai cha da co Quy~t dinh cong nh~

vi~c cha nh~ con;

- N~u vao thai di~rn dang kY khai sinh cho con ngoai gia thu rna co ngum nh~ la cha cua dua tre, thi Dy ban nhan dan c~p xa k~t hgp giai quy~t vi~c nh~ con va dang kY khai sinh.

1.9. Dang kj khai sinh cho tre em hi hi) rO'i

Tre em bi bo rO'i bao gdrn tre sa sinh bi bo rO'i va tre em bi bo rO'i khong phai

la tre sa sinh.

Bu6c 1: Nguai phat hi~n tre sa sinh bi bo rai co trach nhi~rn bao v~ tre va bao ngay cho Dy ban nhan dan c~p xa ho~c Cong an xa, phuang, thi tr~, nO'i tre bi bo rO'i d~ l~p bien ban va tim nguai ho~c t6 chuc t~ thai nuoi dU5ng tre em do.

Bien ban phai ghi ro ngay, thang, nam, dia di~rn phat hi~n tre bi bo rO'i; gi6i tinh; d~c di~rn nh~ d~ng; tai san va cac dd v~t khac cua tre (n~u co); hQ ten, dia chi cua nguai phat hi~n. Bien ban dugc l~p thanh 02 ban, luu 01 ban t~i Dy ban nhan dan c~p xa nO'i l~p bien ban va 01 ban giao cho ngum ho~c t6 chuc t~ thai nuoi dU5ng tre.

Bu6c 2: Dy ban nhan dan c~p xa, nO'i l~p bien ban co trach nhi~rn thong bao tren Dai Phat thanh ho~c Dai Truy@n hinh dia phuong d~ tim cha, my de cua tre.

320

Did Phat thanh ho~c Dai Truy~n hinh co trach nhi~m thong bao mi€n phi 3 1dn trong 3 ngay lien ti@p cac thong tin v~ tre sa sinh bi b6 rai.

H@t thai h~ 30 ngay, kS tlr ngay thong bao cu6i cung, n@u khong tim duQ'c cha, m~ de cua tre thi ngum ho~c t6 chuc dang t~ thai nuoi duang tre co trach nhi~m di dang kY khai sinh cho tre.

Bu6c 3: Dang kY khai sinh cho tre bi b6 rai - Khi thlJc hi~n dang kY khai sinh cho tre sa sinh bi b6 rai, can bQ Tu phap

HQ tich cdn lUll y:

+ KiSm tra tinh hQ'P thuc cua Bien ban xac nh~ tinh tr~g tre sa sinh bi b6

rm;

+ HQ, ten cua tre duQ'c ghi thea d~ nghi cua nguai di khai sinh; n@u khong co ca sa dS xac djnh ngay sinh va nai sinh, thi ngay phat hi~n tre bi b6 rai 1a ngay sinh; nai sinh 1a nai l~p bien ban; qu6c tich cua tre 1a qu6c tich Vi~t Nam;

+ Phdn khai v~ cha, m~ va dan tQc cua tre trong Gi~y khai sinh va S6 dang kY khai sinh dS tr6ng (tuy~t d6i khong g~ch cheo ho~c tv y ghi ten cua nguai t~ thai nuoi duang tre vao cac phdn khai nay khi chua co Quy@t dinh cong nh~ nuoi con nuoi). Trong cQt ghi chu cua S6 dang kY khai sinh phili ghi ra "tre bi b6 rai".

Trong truOng hQ'P tre sa sinh bi b6 rai, da duQ'c dang kY khai sinh, sau do duQ'c nh~ lam con nuoi, thi can bQ Tu phap - HQ tich (nai da dang ky khai sinh cho tre) can cu vao Quy@t djnh cong nh~ vi~c nuoi con nuoi dS ghi ten cua cha, m~ nuoi vao phdn ghi v~ cha, m~ trong S6 dang kY khai sinh va Gi~y khai sinh cua con nuoi (n@u cha m~ nuoi co yeu cAu). Trong CQt ghi chu cua S6 dang ky khai sinh phili ghi ra "Cha, m~ nuoi"; nQi dung ghi chu nay lien quan d@n bi m~t dai tu cua ca nhan phili duQ'c gift bi m~t, chi nhfrng nguai co thAm quy~n m6i duQ'c tim hiSu.

Khi cha, m~ nuoi co yeu cAu thay d6i hQ cho con nuoi thea hQ cua cha, m~ nuoi, thi phili lam thu tvc thay d6i hQ thea quy dinh cua Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP.

Trong truOng hQ'P dang kY khai sinh cho tre em bi b6 rai khong phili 1a tre sa

sinh:

- Vi~c l~p bien ban va thong bao tim cha, m~ de cua tre em ding duQ'c thlJc

hi~n nhu d6i v6i tre sa sinh bi b6 rai.

- Khi dang kY khai sinh, nhfrng nQi dung lien quan d@n khai sinh duQ'c ghi thea 1m khai cua tre; n@u tre khong nh6 duQ'c, thi can cu vao thS tr~g cua tre dS xac dinh nam sinh, ngay sinh 1a ngay 01 thang 01 cua nam do; hQ, ten cua tre duQ'c ghi thea d~ nghi cua nguai di dang kY khai sinh; qu6c tich cua tre 1a qu6c tich Vi~t

321

Nam; nhfmg nQi dung khong xae dinh duge, thi d~ tr6ng. Trong eQt ghi ehu eua 86 dang kY khai sinh phai ghi ro "tre bi bo rO'i".

1 _J

Luu y: Trong ea hai truOng hgp (dang ky khai sinh eho tre sa sinh bi bo rO'i va dang kY khai sinh eho tre em bi bo rO'i, khong phai la tre sa sinh), neu co dill eu xae dinh ve hQ ten, ngay, thang, nam sinh, nO'i sinh eua tre, thi ghi thea hQ ten, ngay, thang, nam sinh, nO'i sinh eua tre thea nhfmg can eu dii duge xae diM.

1 1 - j l j

- TruOng hgp tre sa sinh bi bo rO'i, co gifiy ta kem thea ghi ve thong tin eua eha, mt(, nhung sau khi dii th\Ie hi~n vi~e thong bao thea quy dinh tlili khoan 2 Dieu 16 Nghi dinh s6 158/2005/NI}-CP ma khong tim duge eha, mt( de, thi nhfmg thong tin nay chi ghi ehu trong eQt ghi ehu eua 86 dang kY khai sinh; phful ghi ve ngum mt( va nguai eha trong 86 dang kY khai sinh va Gifiy khai sinh eua nguai con duge d~ tr6ng.

1.10. Ap d,!ng dai vO'i mpt sa fruirng h(IP dang kj khai sinh khtic

Theo quy diM tlili khoan 1 Dieu 96 Nghi dinh s6 158/2005/NI}-CP thi cae quy dinh ve dang kY khai sinh dii hu6ng ddn trong phful nay cling duge ap d\lng d~ giai quyet d6i v6i 5 truang hgp dang kY khai sinh sau day:

- Tre em sinh ra tlili Vi~t Nam, co eha va mt( la eong dan Vi~t Nam dinh eu (y

nu6e ngoai;

- Tre em sinh ra tlili Vi~t Nam, co eha ho~e mt( la eong dan Vi~t Nam eu trU (y

trong nu6e, con nguai kia la eong dan Vi~t Nam dinh eu (y nu6e ngoai;

- Tre em sinh ra tlili Vi~t Nam, co eha va mt( la nguai nu6e ngoai ho~e nguai

khong qu6e tieh eu trU 6n diM lau dai tlili Vi~t Nam;

- Tre em sinh ra tlili Vi~t Nam co eha ho~e mt( la ngum nu6e ngoai ho~e nguai khong qu6e tieh eu trU 6n diM lau dai tlili Vi~t Nam, con nguai kia la eong dan Vi~t Nam eu tm (y trong nu6e;

- Tre em sinh ra tlili Vi~t Nam, co eha ho~e mt( la eong dan Vi~t Nam thuang tm tlili khu V\Ie bien gi6i, con nguai kia la eong dan eua nu6e lang gieng thuang trU tlili khu V\Ie bien gi6i v6i Vi~t Nam.

1.11. L? phi dang kj khai sinh: Dang ky khai sinh duge mi~n l~ phi. 1.12. Xu pht}t vi pht}m hanh chinh frong dang kj khai sinh

Theo quy diM tlili Dieu 10 Nghi diM s6 60/2009/NI}-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 eua Chinh phu quy diM xu phlilt vi phlilffi hanh ehinh trong linh v\Ie tu phap thi cae hanh vi vi phlilffi trong dang ky khai sinh se bi xu phlilt gAm:

1. Phlilt eanh eao ho~e phlilt tien ill 50.000 dAng den 100.000 dAng d6i v6i nguai co traeh nhi~m phai di dang kY khai sinh eho tre em khong th\Ie hi~n vi~e dang kY trong thm hlilll do phap lu~t quy diM.

322

" - -

2. Ph~t ti~n tit 100.000 d6ng den 300.000 d6ng d6i v6i mQt trong cac hanh vi

a) C6 tinh lam chUng sai sg th~t trong dang kY khai sinh; nguO'i di khai sinh

cam doan khong dUng sg th~t v~ vi~c sinh;

b) Tg Ysua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac him sai l~ch nQi dung gifiy to'

de lam thu 1\lc dang kY khai sinh.

3. Ph~t ti~n tit 200.000 d6ng den 500.000 d6ng d6i v6i mQt trong cac hanh vi

a) Lam gia ho~c su d\lng gifiy to' gia m~o de lam thu 1\lc dang ky khai sinh; b) Thgc hi~n hanh vi gian d6i khac de dugc dang kY khai sinh nhfun m\lc dich

trl,lc 19i;

c) Lam gia ho~c mugn gifiy khai sinh cua nguO'i khac de thgc hi~n hanh vi vi

ph~ phap lu~t.

4. Rinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tich thu giAy to' da: bi sua chua, tAy xoa, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c gifiy to'

gia m~o d6i v6i hanh vi quy diM t~i diem b khoan 2, khoan 3 Di~u nay.

5. Bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua:

D~ nghi co quan co thAm quy~n huy b6 Gifiy khai sinh da: cfip va bUQc dang ky khai sinh thea dUng quy dinh cua phap lu~t d6i v6i hanh vi quy diM t~i diem a khoan 2 va diem a, b khoan 3 Di~u nay.

2. Dang kY k~t hon

2.1. l)i~u ki?n kit hon

Nam nu ket hon v6i nhau phai tuan thea cac di~u ki~n sau day: - v~ dQ tu6i: nam tit 20 tu6i tra len, nu tit 18 tu6i tra len; - V~ Ychi tg nguy~n ket hon: vi~c ket hon do hai ben nam va nu tg nguy~n quyet diM, khong ben nao dugc ep bUQc, lira d6i ben nao, khong ai dugc cuang ep ho~c can tra;

- Vi~c ket hon khong thuQc mQt trong cac truang hgp cfim ket hon quy dinh t~i

Di~u 10 Lu~t Ron nhan va gia dinh, C\l the la:

+ cb ket hon v6i nguO'i dang co vg ho~c dang co ch6ng;

+ Cfim ket hon v6i nguO'i mAt nang 19c hanh vi dan sg;

+ CAm ket hon giua nhUng nguO'i cung dong mau v~ trgc h~; giua nhUng

nguO'i co hQ trong ph~ vi ba dO'i;

323

+ cam kch han gifra OOfrng nguai co quan h~ cha, m~ nuai v6i con nuai ho~c dli tUng co quan h~ gifra cha, m~ nuai v6i con nuai, b6 ch6ng v6i con dau, m~ vg v6i con r~, b6 dugng v6i con rieng cua vg, m~ k€ v6i con rieng cua ch6ng.

+ cb k€t han gifra OOfrng nguai cung gi6i tinh.

2.2. Dang kj kit hon thea quy djnh tiJi Nghj djnh sa 158/2005/ND-CP a. Thfun quyen dang kY k€t han - Uj ban OOan dan cap xli nO'i cu trU cua ben nam ho~c ben nfr th\lc hi~n vi~c

dang kY k€t han. C\l th~ la:

+ N€u ca hai ben k€t han (ben nam va ben nfr) deu co nrn dang kY hQ khAu thuang trU thi hQ co quyen l\la chQn nO'i dang kY k€t han la Uj ban OOan dan xli nO'i ben nam ho~c ben nfr dang kY hQ khAu thuang trU;

+ N €u chi ben nam ho~c ben nfr co nO'i dang kY hQ khAu thuang tm, con ben kia co dang kY t~ trU co thai h~, thi vi~c dang kY k€t han dugc th\lC hi~n t~i Uj ban OOan dan cap xli nO'i ben nam ho~c ben nfr dang kY hQ khAu thuang trU;

+ N €u ca ben nam nfr deu khang co ho~c chua co nO'i dang kY hQ khAu thuang trU, OOung co dang kY t~ trU co thai h~, thi vi~c dang ky k€t han dugc th\lc hi~n t~i Uj ban OOan dan cap xli, nO'i ben nam ho~c ben nfr dang kY t~ tm co thai h~;

- Trong truang hgp ca ben nam, nfr la cang dan Vi~t Nam dang trong thai h~ cang tac, hQc t~p, lao dQng co thai h~ anu6c ngoai ve nu6c dang ky k€t han, dli c~t hQ khAu thuang trU atrong nu6c, thi vi~c dang ky k€t han dugc th\lc hi~n t~i Uj ban OOan dan cap xli, nO'i cu trU tru6c khi xuat canh cua mQt trong hai ben nam, nfr.

b. Thu 1\lc dang kY k€t han

Giay to' phai nQp: - TO' khai dang kY k€t han cua ca hai ben nam, nfr (theo m~u quy dpm). - Xac oo~ ve tiOO tr~g han OOan: Vi~c xac oo~ ve tiOO tr~g han OOan co th~ th\lc hi~n then 1 trong 2 cach: trl,lc ti€p xac oo~ vao TO' khai dang kY k€t han ho~c cap rieng Giay xac oo~ tiOO tr~g han OOan then quy diOO ill Dieu 65 d€n Dieu 67 Nghi diM s6 158/2005/ND-CP va co gia tri 6 thang, k~ ill ngay xac oo~.

Lien quan d€n vi~c xac oo~ ve tinh tr~g han OOan cua hai ben nam nfr khi

dang kY k€t han, Nghi dpm s6 158/2005/ND-CP quy diOO OOu sau:

+ N€u mQt trong hai ben nam nfr ho~c ca hai ben nam, nfr cung cu trU t~i mQt xli, phuang, thi tran, nO'i dang kY k€t han, thi khang phai co xac oo~ ve tiOO tr~g han OOan trong h6 sa dang kY k€t han (trong truang hgp nay tru6c khi giai quy€t vi~c dang kY k€t han, can bQ Tu phap - HQ tich phai tl,l xac diOO ve tinh tr~g han

324

nhan cua hQ); trir truOng hQ'P nguai co yeu cAu dang leY k~t hon la can bQ, chi~n sy dang cong tac trong h;rc lUQTIg vii trang;

+ Trong truOng hQ'P ben nam ho~c ben mi cu trU t~i xa, phuOng, thi trAn nay, nhung dang ky k~t hon t~i xa, phuOng, thi trAn khac, thi phai co xac nh~ cua Uy ban nhan dan c~p xa nai nguai do cu trU vS tinh tr~g hon nhan cua nguai do;

+ I>6i v6'i nguai dang trong thai h~ cong tac, hQc t~p, lao dQng anu6'c ngoai, vS nu6'c dang leY k~t hon, thi phai co xac nh~ cua CO' quan Ngo~i giao, Lanh S\l Vi~t Nam anu6'c sa t~i vS tinh tr~g hon nhan cua nguai do;

+ I>6i v6'i can bQ, chi~n sy dang cong tac trong l\lc lUQTIg vii trang, thi phai co

xac nh~ tinh tr~g hon nhan cua Thu truang dan vi.

Gi~y to' phai xu~t trinh:

Gi~y ChUng minh nhan dan cua hai ben nam, nu.

Trong truOng hQ'P can bQ Tu phap - HQ tich khong bi~t r5 vS nai cu trU cua hai ben k~t hon, thi phai xu~t trinh them gi~y to' vS hQ khc1u dS lam can Cll xac dinh thc1m quySn dang ky k~t hon.

Luu y: V6'i nhUng truOng hQ'P ben k~t hon la nguai da co vg, co ch6ng, nhung da ly hon ho~c nguai kia da ch~t, thi hQ chi phai xu~t trinh trich l\1c Ban cin/Quy~t dinh da co hi~u l\lc cua Toa an vS vi~c ly hon ho~c ban sao Gi~y chUng ill cua nguai vg (ho~c nguai ch6ng) da ch~t khi co yeu cAu c~p xac nh~ vS tinh tr~g hon nhan (kS ca trong truOng hQ'P c~p Gi~y xac nh~ tinh tr~g hon nhan rieng ho~c xac nh~ tinh tr~g hon nhan trong TO' khai dang leY k~t hon). Do do, khi lam thu Wc dang leY k~t hon, hQ khong phai xu~t trinh nhUng lo~i gi~y to' nay.

c. Trinh 1\1' va thai h~ giai quy~t dang leY k~t hon Bu6'c 1: Ti~p nh~ h6 So' dang ky k~t hon, kiSm tra cac gi~y to' do hai ben k~t

hon nQp va xu~t trinh; xem xet vi~c dang leY k~t hon co dUng thc1m quySn khong.

Sau khi kiSm tra h6 So', n~u cac gi~y to' chua hgp l~ thi huang dful duang S\l hooo thi~n h6 So' (trong truOng hQ'P nay coi nhu chua th\1ly h6 So', va chua tinh thai h~ giai quy~t); n~u phat hi~n vi~c dang leY k~t hon khong thuQc thc1m quySn thi tra h6 So' va huang dful duang S\l d~n dang leY t~i Uy ban nhan dan c~p xa theo dUng thc1m quySn.

Bu6'c 2: KiSm tra diSu ki~n k~t hon

Trong thai h~ 5 ngay, kS ill ngay nh~ du h6 So' hQ'P l~, can bQ Tu phap - HQ tich kiSm tra xem hai ben nam nu co dap Ung dAy du cac diSu ki~n k~t hon theo quy dinh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh hay khong; n~u xet th~y hai ben nam nit co du diSu ki~n k~t hon thi Uy ban nhan dan c~p xii dang leY k~t hon cho hai ben nam nit.

325

Trong truOng h91' cful phai xac minh, thi thai h~ dugc keo dai them khong

qua 5 ngay.

Bu6c 3: T6 chuc dang kY kSt hon Khi dang kY kSt hon, hai ben nam nit phai co m~t. D~i di~n Uy ban nhan dan cfip xa yeu c~u hai ben cho biSt y mu6n tlJ nguy~n kSt hon, nSu hai ben d6ng y kSt hon, thi can bQ Tu phap - HQ tich ghi vao 86 dang kY kSt hon va Gifiy chUng nh~ kSt hon. Hai ben nam, nit ky vao Gifiy chUng nh~ kSt hon va 86 dang kY kSt hon, Chu tich Uy ban nhan dan xa kY va cfip cho m6i ben vg ch6ng mQt ban chinh Gifiy chUng nh~ kSt hon, giai thich cho hai ben vS quySn va nghia Y\l cua vg, ch6ng theo quy dinh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh. Ban sao Gifiy chUng nh~ kSt hon dugc cfip theo yeu c~u cua vg, ch6ng.

Luuy: - NSu Uy ban nhan dan xa da thong bao vS ngay dang kY kSt hon, rna hai ben nam nit khong dSn dang kY kSt hon, cling khong dS nghi cho hoan thai h~ dang kY kSt hon, thi Uy ban nhan dan huy vi~c dang kY kSt hon va thong bao bfutg van ban vi~c huy do v6i ca hai ben nam, nu.

- Tru6c thai diem d~i di~n Uy ban nhan dan cfip xa yeu c~u hai ben nam, nit cho biSt y mu6n tlJ nguy~n kSt hon rna mQt trong hai ben ho~c ca hai ben nam, nit thay d6i y kiSn, chLi dQng rut l~i h6 sa dang kY kSt hon, thi Uy ban nhan dan cfip xa tra l~i h6 sa cho hai ben nam, nit.

- Khi dang kY kSt hon, m6i ben nam nit phai khai vao mQt Ta khai dang ky kSt hon. TruOng h91' ca hai ben nam nit cimg cu trU t~i mQt xa, phuOng, thi trfin ho~c cimg cong tac t~i mQt dan vi trong 19c luqng vii trang nhan dan, thi hai ben kSt hon chi cful khai vao mQt Ta khai dang kY kSt hon.

- Gifiy xac nh~ tinh tr~g hon nhan de lam thu 1\lc dang kY kSt hon va xac nh~ tinh tr~g hon nhan trong Ta khai dang kY kSt hon dSu co gia tri chUng minh vS tinh tr~g hon nhan cua ben kSt hon; khi dang kY kSt hon, hai ben nam nit chi cful nQp mQt trong hai lo~i gifiy ta tren.

- NQi dung xac nh~ tinh tr~g hon nhan phai dugc ghi ro: duang sg hi~n t~i chua dang kY kSt hon v6i ai (Vi d\l: Anh Nguy~n Van A, hi~n dang cu trU t~i. .., hi~n t~i chua dang kY kSt hon v6i ai); d6i v6i nguai da co vg/ch6ng nhung da ly hon ho~c nguai kia da chSt thi cling phai ghi ro diSu do (Vi d\l: Anh Nguy~n Van A, hi~n dang cu trU t~i da dang kY kSt hon, nhung da ly hon theo Ban an ly hon s6 cua Toa an nhan dan..., hi~n t~i chua dang kY kSt hon v6i ... ngay... thang ... nam ai).

- D6i v6i nhitng nguai da qua nhiSu nO'i cu trU khac nhau (ke ca thai gian cu tru 6 nu6c ngoai), rna Uy ban nhan dan cfip xa, nO'i xac nh~ tiOO tr~g hon OOan

326

~....

tinh tqmg hon OOan cua hQ aOOUng nai do, thi yeu cAu duang S\I viSt tinh tr~ng hon OOan cua miOO trong thOi gian tru6'c khi v€ cu tn'i

khong ro v€ ban cam doan v€ t~i dia phuang va chiu trach nhi~m v€ vi~c cam doan.

- Khi xac oo~ tiOO tr~g hon OOan trong Ta khai dang kY kSt hon, Oy ban OOan dan cap xa ciing phai ghi van 86 cap Giay xac oo~ tiOO tr~g hon OOan de quan IY. 86/quyen s6 trong 86 cap Giay xac oo~ tiOO tr~g hon OOan dugc ghi b6 thai h~n co gia tri cua vi~c xac oo~: Xac oo~ nay co gia tri sung sau phAn ghi v€ trong thai h~ 6 thang, ke ill ngay cap. (86 .Iquyen s6

- Giay xac oo~ tinh tr~g hon OOan ho~c Ta khai dang kY kSt hon co xac oo~ tiOO tr~g hon OOan trong h6 sa dang ky kSt hon cua hai ben nam nu phai la ban chinh. Khong sir d\lIlg Giay xac oo~ tinh tr~ng hon OOan da ghi m\lc dich sir d\lIlg khac de lam thu 1\lc dang kY kSt hon va ngugc l~i, khong sir d\lIlg Giay xac OO~n tinh tr~g hon OOan da ghi m\lc dich lam thu 1\lc dang kY kSt hon de sir d\lIlg van m\lc dich khac.

' 00" I' " ~n ~1 .....

- Khi duang S\I yeu cAu xac oo~ l~i tiOO tr~g hon OOan trong Takhai dang kY kSt hon do xac oo~ tw6'c do da hSt thOi h~ su d\lIlg, thi phai n(>p l~i Takhai dang kY kSt hon cli; trong truang hgp duang S\I khai da lam mat Ta khai dang kY kSt hon, thi phai co cam kSt v€ vi~c chua dang kY kSt hon; ban cam kSt phai lUll trong h6 sa cap xac oo~ tiOO tr~g hon ooan. Vi~c xac oo~ l~i tinh tr~g hon OOan ciing phai dugc ghi trong 86 cap Giay xac oo~ tiOO tr~g hon ooan. Trong c(>t Ghi chu cua 86 cap Giay xac oo~ tiOO tr~g hon OOan (ke ca xac oo~ Ian dAu va xac OO~n l~i) phai ghi ro "f)a xac oo~ l~i tiOO tr~g hon OOan ngay... thang... nam...., ly d

o xac

Huang dfuI nay cling dugc ap d\lng khi giai quySt yeu cAu cap l~i Giay xac

oo~ tiOO tr~g hon OOan de sir d\lIlg van m\lc dich kSt hon.

- Khi m(>t ben ho~c ca hai ben nam, nu d€ nghi rut h6 sa dang kY kSt hon, thi Oy ban OOan dan cap xa tra l~i h6 sa, d6ng thai huang dfuI duang S\I n(>p l~i Giay xac oo~ tiOO tr~g hon OOan ho~c Ta khai dang kY kSt hon co xac oo~ tinh tr~g hon OOan cho Oy ban OOan dan cap xa, nai da cap xac oo~ tiOO tr~g hon OOan de ghi chu van 86 cap Giay xac oo~ tiOO tr~g hon OOan v€ vi~c chua dang kY kSt hon; d6i v6'i truang hgp nguai dang kY kSt hon la can b(>, chiSn sy dang cong tac trong l\Ic lugng vfi trang, thi thong bao cho Thu truang dan vi cua nguai do de biSt.

d. Til ch6i dang ky kSt hon

Trong twang hgp m(>t ben (ben nam/ben nu) ho~c ca hai ben nam nu khong du di€u ki~n kSt hon, thi Oy ban OOan dan cap xa ill ch6i dang kY va giai thich ro ly do bfug van ban; nSu nguai bi ill ch6i khong d6ng y, thi co quySn khiSu n~i thea quy diOO cua phap lu~t.

327

2.3. Dang kj kit hon dai vui cac trzrilng h(fJJ xtic l~p quan hi V{1 chang trzruc ngay 03 thang 01 nam 1987, ma chzra dang kj kit hon (theo quy djnh tf}i Nghj djnh sa 7712001/ND-CP ngay 22 thang 10 nam 2001 cua Chinh phu quy djnh chi tiit vJ dang kj kit hon theo Nghj quyit sa 3512000lQH10 cua Quac hpi vJ viic thi hanh Lu~t Hon nhlin va gia tlinh)

Theo quy djnh t~i khoan 1 f)i~u 2 Nghi djnh s6 77/2001IND-CP, thi d6i v6'i nhUng truemg hgp quan h~ vg ch6ng xac l~p tru6'c ngay 03 thang 01 nam 1987, rna chua dang ky k~t hon, thi dugc Nha nu6'c khuy~n khich va t~o di~u ki~n thu~ ti~n cho dang kY k~t hon (bao g6m ca cac truemg hgp xac l~p quan h~ vg ch6ng giua mQt ben la cong dan Vi~t Nam va mQt ben la cong dan cua nu6'c lang gi~ng co chung duemg bien gi6'i v6'i Vi~t Nam da sinh s6ng em djnh, lau dai t~i Vi~t Nam; cac truemg hgp giua mQt ben la cong dan Vi~t Nam va mQt ben la nguai khong qu6c tich thuemg trU lau dai t~i Vi~t Nam ho~c ca hai ben d~u la nguai khong qu6c tich thuemg trU lau dai t~i Vi~t Nam). a. Thfun quy~n dang kY k~t hon Uy ban nhan dan cdp xa, nai dang kY hQ kh&u thuemg trU cua mQt trong hai

ben, th\Ic hi~n vi~c dang kY k~t hon.

Trong truemg hgp ca hai ben khong co hQ kh&u thuemg trU, nhung co dang kY t~ trU co thai h~ theo quy djnh cua phap lu~t v~ dang kY hQ kh&U, thi Uy ban nhan dan dp xa, nai mQt trong hai ben dang kY t~ trU co thai h~, th\Ic hi~n vi~c dang kY k~t hon.

b. Thu U;1c dang kY k~t hon Khi dang kY k~t hon, cac ben chi dn nQp TO' khai dang kY k~t hon va xudt

trinh Gidy chUng minh nhan dan ho~c gidy to' hgp l~ thay th~.

L~p TO' khai dang kY k~t hon: Khi dang kY k~t hon, hai ben l~p TO' khai dang kY k~t hon theo mdu quy djnh, d6ng thai ghi b6 sung vao dong cu6i cirng m~t thir nhdt cua TO' khai dang ky k~t hon nQi dung sau day:

"ChUng toi da xac l~p quan h~ vg ch6ng tir ngay... thang... nam... d~n nay". Trong truemg hgp vq ch6ng khong cirng xac djnh duqc ngay, thang xac l~p quan h~ vq ch6ng, thi cach tinh ngay, thang nhu sau:

- N~u xac dinh duqc thang rna khong xac djnh duqc ngay, thi ldy ngay 01 cua

thang ti~p theo;

- N~u xac djnh dugc nam rna khong xac djnh duqc ngay, thang, thi ldy ngay

01 thang 01 cua nam ti~p theo.

c. Trinh tv giai quy~t vi~c dang kY k~t hon

328

Trong truang hgp hai vg ch6ng cilng thuang trU ho~c t~m trU co thai h~ t~i nai dang leY k€t hon, thi Uy ban nhan dan thgc hi~n vi~c dang leY k€t hon ngay sau khi nh~ Ta khai dang ky k€t hon.

Trong truang hgp mQt trong hai ben khong thuang tru ho~c t~ trU co thai h~ t~i nai dang leY k€t hon, nhung Uy ban nhan dan bi€t ro vS tinh tr~g hon nhan cua h9, thi ding giai quy€t dang leY k€t hon ngay. Khi co tinh ti€t chua ro cac ben co vi ph~ quan h~ hon nhan mQt vg, mQt ch6ng hay khong, thi Uy ban nhan dan yeu cAu h9 him gi~y cam doan va co xac nh~ cua it nh~t hai nguai lam chUng vS nQi dung cam doan do. Nguai lam chUng phai chiu trach nhi~m tru&c phap lu~t vS tinh chinh xac cua lai chUng.

Khi dang leY k€t hon, Uy ban nhan dan c~p xii sir dl;lIlg mftu Gi~y chUng nh~ k€t hon va 86 dang leY k€t hon hi~n hanh, nhung phai b6 sung vao du&i tieu dS cua Gi~y chUng nh~ k€t hon va vao cQt Ghi chu cua 86 dang ky k€t hon dong chu:

Dang leY thea Nghi dinh s6 77/2001INI>-CP, hon nhan co hi~u 19c tit

thea thu

ngay...thang...nam... va dong d~u cua Uy ban nhan dan vao ch6 ghi b6 sung nay. Luu y: Vi~c dang leY k€t hon trong nhUng truang hgp nay giai quy€t

U}c don gian hon va co nhUng uu tien sau day:

- Quan h~ hon nhan cua h9 dugc cong nh~ kS tit ngay cac ben xac l~p quan

h~ vg ch6ng;

- Vi~c dang ky k€t hon co thS dugc thgc hi~n t~i tI1l So' Uy ban nhan dan ho~c

t~i thon, ban, t6 dan ph6 thea k€ ho~ch cua Uy ban nhan dan c~p xii;

- Vi~c dang leY k€t hon d6i v&i cac truang hgp quy diM t~i Nghi diM nay

dugc miSn l~ phi.

2.4. Dling kj kit hon dai vOi dang hew dan t9c thi~u sa (theo quy djnh tiJi Nghj djnh sa 32/2002/ND-CP ngay 27 thang 3 nlim 2002 cila Chinh phil quy djnh vi?c ap d,!ng Luat Hon nhan va gia dinh dai vui cac dan t9c thi~u sa)

a. DiSu ki~n k€t hon

Vi~c k€t hon cua d6ng bao dan tQc thi~u s6 vftn phai bao dam dAy du cac diSu ki~n k€t hon thea quy dinh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh. Tuy nhien, Nghi dinh s6 32/2002/ND-CP quy dinh thu U}c, trinh tg dang leY k€t hon don gian hon nh~m t~o diSu ki~n thu~ 19i va phil hgp v&i dai s6ng cua d6ng bao dan tQc thi~u s6.

b. Ph~ vi ap d\lng Vi~c dang leY k€t hon d6i v&i d6ng bao dan tQc thiSu s6 thea quy diM t~i Nghi dinh s6 32/20021NI>-CP chi dugc ap d\lng giai quy€t khi hai ben k€t hon co du 2 diSu ki~n vS dan tQc va vS nai cu tru nhu sau:

- VS dan tQc: Phai la cong dan thuQc mQt trong cac dan tQc thiSu s6.

329

- v~ nO'i cu 1ril: Phai dang sinh s5ng t~i dia ban vimg sau, vimg xa vao thai

di@m dang ky kSt hon.

C. Thfun quy~n dang ky kSt hon Dy ban nhan dan cAp xii, nO'i cu 1ril cua mQt trong hai ben kSt hon, thvc hi~n

vi~c dang ky kSt hon.

NSu mQt ben ho~c ca hai ben kSt hon chi thoa man mQt trong hai di~u ki~n nay, thi khong duQ'c ap d\lng thu !\Ic dang ky kSt hon thea Nghi dinh s5 32/2002/ND-CP. Vi d\l: Vi~c kSt hon cua nguai dan tQc thi@u s5 nhung hi~n dang sinh s6ng 6 dia ban khong thuQc di~n vimg sau, vimg xa khong duQ'c ap d\lllg thea quy dinh nay.

d. Thu !\Ic dang kY kSt hon Khi dang kY kSt hon, cac ben nam, nft lam Takhai dang kY kSt hon thea mdu

quy dinh va xuAt trinh GiAy chUng minh nhan dan ho~c giAy ta hQ'P l~ thay thS.

d. Trinh tv dang kY kSt hon Sau khi nh~ Ta khai dang ky kSt hon, can bQ Tu phap - RQ tich ki@m tra, nSu cac ben dii co du di~u ki~n kSt hon thea quy dinh cua phap lu~t hay khong. NSu xet thAy hai ben nam nft co du di~u ki~n kSt hon thea quy diM cua Lu~t Ron nhan va gia dinh, d6ng thai dap Ung cac di~u ki~n d@ duQ'c ap d\lllg dang ky kSt hon thea Nghi diM s5 32/2002/ND-CP thi Dy ban nhan dan xii tiSn hanh ngay vi~c dang kY kSt hon.

Khi tiSn hanh dang kY kSt hon, hai ben nam, nft kY ten vao GiAy chUng nh~ kSt hon va sa dang kY kSt hon tru6c, sau do Chu tich Dy ban nhan dan cAp xii ky va trao cho hai VQ' ch6ng ban chinh GiAy chUng nh~ kSt hon t~i tf\l s6 Dy ban nhan dan cAp xii ho~c t~i nm cu tm.

D~ phil hQ'P v6i d~c thil cua khu VVC vimg sau, vilng xa va phong !\Ic, t~p quan trong dai s6ng cua d6ng bao dan tQc thi@u s5, vi~c dang kY kSt hon thea Nghi diM s6 32/2002/ND-CP duQ'c giai quySt thea thu !\Ic dan gian va co nhiing uu tien sau day:

Luuy:

- V~ thu !\Ic: Ta khai dang ky kSt hon khong dn co xac nh~ cua cO' quan nha

nu6c co thfun quy~n v~ tinh tr~g hon nhan cua cac ben kSt hon;

330

- V~ trinh tv giai quySt: Sau khi cac ben nam nft nQp du h6 sa hQ'P l~, Dy ban nhan dan cAp xii co trach nhi~m tiSn hanh ngay vi~c ki@m tra cac di~u ki~n kSt hon, nSu xet thAy cac duang sv dap Ung dAy du cac di~u ki~n kSt hon thi Dy ban nhan dan tiSn hanh ngay vi~c dang kY kSt hon. V6i quy trinh dan gian nhu tren, vi~c

dang kY k@t hon dBi v6i d6ng bao dan tQc thi€u sB avimg sau, vimg xa co the hoan tAt ngay trong ngay;

2.5. Dang kj kit hon co yiu ta nU'O'c ngoai tf}i khu v¥'c cac xii bien giO'i (theo quy iljnh tf}i Nghj iljnh sa 68/2002/ND-CP ngay 10 thang 7 nam 2002 cua Chinh phu quy iljnh chi tiit thi hanh mpt sa ili€u cua Lu~t Hon nhan va gia ilinh v€ quan hi hon nhan va gia ilinh co yiu ta nU'O'c ngoai)

- VS dia diem dang kY k@t hon: d€ phil hQ'P v6i t~p quan sinh ho~t cQng d6ng (ngay k@t hon cua doi nam nu thuOng la ngay hQi cua ca thon, ban) va diSu ki~n di l~i avilng sau, vimg xa, d6ng thai t~o diSu ki~n thu~ lQ'i khuy@n khich d6ng bao thl,Ic hi~n vi~c dang kY k@t hon, chAm dill tinh tr~g chung sBng khong dang kY t6n t~i rAt ph6 bi@n tru6c day nen Nghi dim sB 32/2002/ND-CP quy dinh dia diem ti@n hanh dang kY k@t hon co the t~i tr¥ sa Dy ban nhan dan cAp xa ho~c t~i t6 dan phB, thon, ban, phum, soc nai cu trU cua mQt trong hai ben nam, nu.

La vi~c dang kY k@t hon giua cong dan Vi~t Nam thuOng trU a khu vgc bien gi6i vai cong dan cua nu6c lang giSng thuOng trU a khu V\lC bien gi6i v6i Vi~t Nam. Uay la qllan h~ hon nhan co y@u tB nu6c ngoai (mQt ben la cong dan nu6c ngoai) nhung thuQc thfun quySn dang kY k@t hon cua Dy ban nhan dan cAp xa.

a. Phl;lm vi ap d\lllg Thfun quySn, trinh 1\l', thu 1\lc dang kY k@t hon nay chi duQ'c ap d\lng trong truOng hQ'P phia cong dan Vi~t Nam phai la ngum thuOng trU akhu vgc bien gi6i va phia cong dan nu6c ngoai la nguai dIng thuOng trU a khu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam. N@u mQt trong hai ben khong phai la nguai cimg thuOng trU akhu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam thi khong duQ'c ap d\lllg thu 1\lc nay d€ dang kY k@t hon, vi day la truOng hQ'P "k@t hon co y@u tB nu6c ngoai", n@u khong (mg diSu ki~n tren, thi phai thuQc thfun quySn dang kY cua Dy ban nhan dan cAp tinh.

(Danh sach cac xa, phuOng, thi trfrn thuQc khu vgc bien gi6i dAt liSn nu6c CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam - xem danh m\lc kern thea Thong tu sB 179/200l/TT-BQP ngay 22 thang 01 nam 2001)

b. Thfun qllySn dang kY k@t hon Dy ban nhan dan cAp xa, nai thuOng trU cua cong dan Vi~t Nam a khu vgc bien gi6i thgc hi~n vi~c dang kY vi~c k@t hon giua cong dan Vi~t Nam thuOng trU a khu V\lC bien gi6i v6i cong dan cua nu6c lang giSng thuOng trU akhu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam.

c. Thu 1\lc dang kY k@t hon

331

GiAy to' phai nQp:

- Cong dan Vi~t Narn phai nQp Ta khai dang kY k€t hon (theo rn~u Ta khai

dang kY k€t hon danh cho cong dan Vi~t Nam cu trU atrong nu6'c).

- Cong dan cua nu6'c lang giSng phai nQP Ta khai dang kY k€t hon theo rn~u quy djnh, co xac nh~ chua qua 06 thang, tinh d€n ngay nh~ h6 sa cua ca quan co thfun quySn cua nu6'c lang giSng do vS vi~c hi~n t~i duang S\I la ngum khong co vg ho~c khong co ch6ng.

Gidy ta tren cua rn6i ben duang S\I dugc l~p thanh 02 bQ h6 sa nhu nhau. Gidy ta phai xudt trinh: - Cong dan Vi~t Nam phai xUdt trinh gidy chUng rninh nhan dan bien gi6'i; trong truang hgp khong co gidy chUng rninh nhan dan bien gi6'i thi phai xudt trinh gidy ta chUng rninh vi~c thuang trU akhu Vl,IC bien gi6'i kern theo gidy ta tuy than khac cua duang S\I de kiern tra.

- Cong dan nu6'c lang giSng phai xudt trinh gidy ta tuy than do ca qUan nha nu6'c co thfun quySn cua nu6'c lang giSng cdp cho cong dan nu6'c do thuang trU a khu Vl,IC bien gi6'i v6'i Vi~t Nam; trong truang hgp khong co gidy ta tuy than nay thi phai xudt trinh gidy ta chUng rninh vi~c thuang trU a khu V\IC bien gi6'i v6'i Vi~t Nam kern theo gidy ta tuy than khac cua duang S\I de kiern tra.

--"

- D6i v6'i nguai tru6'c day da co vg ho~c ch6ng, nhung da ly hon ho~c ngum vg ho~c nguai ch6ng do da ch€t ho~c bi tuyen b6 la da ch€t thl tuy twang hgp C\l the, duang S\I con phai xudt trinh ban an, quySt djnh da co hi~u l\Ic phap lu~t vS vi~c cho ly hon ho~c gidy chUng tir cua nguai vg ho~c nguai ch6ng do.

d. Thai h~ va trinh tl,I giai quy€t dang kY k€t hon Trong thai h~ 15 ngay, k€

ti:r ngay nh~ du h6 sa hgp l~ va l~ phi, Uy ban nhan dan cdp xa co trach nhi~rn thfun tra h6 sa, kiern tra cac diSu ki~n k€t hon va ti€n hanh niern y€t vi~c k€t hon trong 07 ngay lien !\Ic t~i trv sa Uy ban nhan dan. Sau khi da thfun tra h6 sa va niern y€t vi~c k€t hon, Uy ban nhan dan cdp xa co cong van, kern theo 01 bQ h6 sa dang kY k€t hon giri Sa Tu phap de xin y ki€n.

Trong thai h~ 15 ngay, ke ti:r ngay nh~ dugc cong van xin y ki€n cua Uy ban tra lai

nhan dan cdp xa, Sa Tu phap xern xet h6 sa dang kY k€t hon va co y ki€n bfulg van ban cho Uy ban nhan dan cdp xa.

Trong thai h~ 07 ngay, ke ti:r ngay nh~ dugc y ki€n cua Sa Tu phap, Uy ban nhan dan cdp xa quy€t dinh vi~c dang kY k€t hon va t6 chilc vi~c dang kY k€t hon nhu d6i v6'i truang hgp dang kY k€t hon giua cong dan Vi~t Nama trong nu6'c v6'i nhau theo quy djnh cua phap lu~t vS dang ky hQ tich.

Luuy:

332

So v6i vi~c dang kY k@t han co y@u t6 nu6c ngoai thuQc thfun quySn cua Dy ban OOan dan cftp tiOO thi vi~c dang kY k@t han giua cang dan Vi~t Nam akhu V\IC bien gi6i v6i cang dan cua nu6c lang giSng akhu V\IC bien gi6i v6i Vi~t Nam co OOUng uu tien sau day:

- Gifty to' do co quan, t6 chuc cua nu6c lang giSng cftp ho~c cang chUng, chUng th\Ic cho cang dan cua hQ dS su d\Ulg t~i Vi~t Nam vao vi~c dang kY k@t han akhu V\IC bien gi6i v6i Vi~t Nam duQ'c mien hQ'P phap hoa HiOO S\I;

- Cac gifty to' noi tren n@u l~p bAng ngan ngli cua nu6c lang giSng chi cAn dich ra ti@ng Vi~t va co cam k@t cua nguai dich vS vi~c dich dung nQi dung, khang cAn cang chUng ban dich.

d. L~ phi dang kY k@t han: Dang kY k@t han giua cang dan Vi~t Nam v6i OOau atrong nu6c, kS ca dang ky k@t han giua cang dan Vi~t Nam akhu V\IC bien gi6i v6i cang dan cua nu6c lang giSng akhu V\IC bien gi6i v6i Vi~t Nam duQ'c mien l~ phi.

e. Xu ph~t trong dang kY k@t han Theo quy diM t~i DiSu 11 Nghi diM s6 60/2009/ND-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy diM xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong liOO V\IC tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang ky k@t han se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t tiSn ill 100.000 d6ng den 300.000 d6ng d6i v6i hanh vi 1\f y sua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch nQi dung gifty to' dS lam thu 1\lc dang kY k@than.

2. Ph~t tiSn ill 200.000 d6ng den 500.000 d6ng d6i v6i mQt trong cac hanh vi

a) Su d\Ulg gifty to' cua nguai khac dS lam thu 1\lc dang kY k@t han; b) Lam gia ho~c su d\Ulg gifty to' gia m~o dS lam thu 1\lc dang kY k@t han; c) Cac hanh vi gian d6i khac khi dang kY k@t han. 3. Ph~t tiSn ill 5.000.000 d6ng den 10.000.000 d6ng d6i v6i hanh vi cam doan khang dUng vS tinh tr~ng han OOan dS lam thu 1\lc dang ky k@t han ho~c dS duQ'c cftp gifty xac oo~ tiOO tr~g han OOan su d\Ulg vao m\lc dich khac.

4. Ph~t tiSn ill 10.000.000 d6ng den 20.000.000 d6ng d6i v6i mQt trong cac

hanh vi sau:

a) Mai gi6i k@t han bftt hQ'P phap;

b) LQ'i d\lng vi~c dang ky k@t han OOfun m\lc dich tT\lc lQ'i, xam ph~ tiOO d\lc,

boc lQt suc lao dQng.

5. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

333

Tich thu gi~y to' da: bi sua chua, tAy xoa, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c gi~y to'

gia m~o d6i v6'i hanh vi quy diM t~i khmm 1, di@m b, c khoan 2 Di€u nay.

6. Bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua:

a) Thu h6i va huy b6 Gi~y chUng nh~ ket hon da: c~p d6i v6'i hanh vi quy

dinh t~i khoan 1, 2, 3 Di€u nay;

b) D€ nghi cO' quan co thAm quy€n

thu h6i, huy b6 Gi~y chUng nh~ ket hon da: c~p va huang dfut duang S\f dang kY l~i vi~c ket hon thea dUng quy dinh cua phap lu~t d6i vO'i hanh vi quy dinh ~i khoan 1, 2 Di€u nay nhung khong thuQc truang hgp vi ph~ cac quy dinh v€ di€u ki~n ket hon.

- Ngoai ra, hi~n nay con co quy diM xu ph~t vi ph~m trong linh V\fC ket hon t~i Di€u 6, Di€u 7, Di€u 8 Nghi diM s6 87/2001/ND-CP ngay 2111112001 cua Chinh phu v€ xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong linh V\fC hon nhan va gia dinh, C\l th@nhusau:

Di€u 6. Hanh vi tao hon, t6 chuc tao hon

Ph~t canh cao ho~c ph~t ti€n

ill 50.000 d6ng den 200.000 d6ng d6i v6'i mQt

trong cac hanh vi sau day:

a) c6 y duy tri quan h~ VCJ ch6ng trai phap lu~t vO'i nguai chua den tu6i ket

hon m~c diI da: co quyet diM cua Toa an bUQc ch~ dUt quan h~ do; b) T6 chuc vi~c ket hon cho nguai chua den tu6i ket hon. Di€u 7. Hanh vi cu5ng ep ket hon, ly hon ho~c can tr6' hon nhan tv nguy~n

tien bQ

Ph~t canh cao ho~c ph~t ti€n

ill 50.000 d6ng den 200.000 d6ng d6i v6'i mQt

trong cac hanh vi sau day:

a) Cu5ng ep nguai khac ket hon, ly hon bfulg cach hanh h~, nguCJc da:i, uy hiep

tinh thAn ho~c bfulg thu do~ khac;

b) Can tr6' ngum khac ket hon, can tr6' hon nhan tv nguy~n, tien bQ bfulg cach

hanh h~ nguCJc da:i, uy hiep tinh thAn, yeu sach cua cai ho~c bfulg thu do~ khac.

Di€u 8. Hanh vi vi ph~ quy dinh v€ c~ ket hon, vi ph~ che dQ hon nhan

mQt VCJ, mQt ch6ng

1. Ph~t ti€n

ill 100.000 d6ng den 500.000 d6ng d6i v6'i mQt trong cac hanh vi

sau day:

a) Dang co VCJ ho~c dang co ch6ng rna ket hon ho~c chung s6ng nhu VCJ ch6ng

v6'i nguai khac nhung chua gay h~u qua nghiem tr<;mg;

334

b) Chua co vq ho~c chua co ch6ng rna klh hon ho~c chung s6ng nhu vq ch6ng v6'i nguai rna minh bi€t ra la dang co ch6ng ho~c dang co vq nhung chua gay h~u qua nghiem trQng;

c) K€t hon giua nhUng nguai co hQ trong ph~ vi ba dai;

d) K€t hon giua cha m~ nuoi v6'i con nuoi;

d) K€t hon giua nguai da timg la cha m~ nuoi vO'i con nuoi, b6 ch6ng vO'i con dau, m~ vq v6'i con r€, b6 duqng v6'i con rieng cua vq, m~ k€ v6'i con rieng cua ch6ng;

e) K€t hon giua nhUng nguai cimg gi6'i tinh.

2. Hinh thuc xu ph~t b6 sung va bi~n phap khac:

BUQc chfun dUt quan h~ hon nhan trai phap lu~t d6i v6'i truang hqp vi ph~

quy dinh t~i khoan 1 I>i~u nay. 3. Dang kY khai til 3.1. Quy~n dUf/c khai til

Khi co nguai ch€t,

thi nguai than thich, chu nha ho~c ca quan, t6 chuc nai co nguai ch€t phai khai tU cho nguai do. Tre sa sinh, n€u ch€t sau khi sinh thi phai tru6'c khi sinh ho~c sinh ra rna ch€t ngay thi duqc khai sinh va khai tU; n€u ch€t khong phai khai sinh va khai tU (I>i~u 30 BQ lu~t Dan s\I).

3.2. Tho'm quy~n dang kj khai til - Uy ban nhan dan cAp xa, nai cu trU cu6i cimg cua nguai ch€t th\Ic hi~n vi~c

dang kY khai tU.

- Trong truang hqp khong xac diM duqc nai cu trU cu6i cimg cua nguai ch€t,

thi Uy ban nhan dan cAp xa, nai nguai do ch€t th\Ic hi~n vi~c dang ky khai tU.

3.3. ThiJ'i ht}n dang kj khai til va tTach nhi?m dang kj khai til Thai h~ dang kY khai tU la 15 ngay, tinh tit ngay ch€t (thai h~ nay duqc ap

d\ll1g chung cho tAt ca cac vimg, mi~n trong ca nu6'c).

Than nhan cua nguai ch€t co trach nhi~m di khai tU; n€u nguai ch€t khong co than nhan, thi chu nha ho~c nguai co trach nhi~m cua ca quan, dan vi, t6 chuc, nai nguai do cu trU ho~c cong tac tru6'c khi ch€t di khai tU.

H€t

thai h~ noi tren rna than nhan nguai ch€t ho~c ngum co trach nhi~m khong th\Ic hi~n vi~c dang kY khai tU, thi phai th\Ic hi~n thea thu t1)c dang kY khai tU qua h~ va tuy thea muc dQ vi ph~ se bi ph~t canh cao ho~c ph~t ti~n tit 50.000 d6ng d€n 100.000 d6ng (khoan 1 I>i~u 13 Nghi dinh s6 60/2009/NI)-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy dinh xu ph~t vi ph~m hanh chinh trong lInh V\IC tu phap).

335

- D6i vai nguai ch~t t~i b~nh vi~n ho~c t~i co sa y t~, thi Gifun d6c b~nh vi~n,

ho~c nguai phV trach co sa y t~ do c~p Gi~y bao tit;

- D6i vai nguai cu tm amQt nO'i, nhung ch~t amQt noi khac, ngoai cO' sa y t~,

thi Uy ban nhan dan c~p xa, noi nguOi do ch~t c~p Gi~y bao tit;

- D6i vai nguai ch~t la quan nhan t~i ngu, cong chuc qu6c phong, quan nhan d\l bi trong thai gian t~p trung hufut luy~n ho~c kiem tra tinh tr~g sfuI sang chi~n d~u, phvc V\l chi~n dAu va nhUng nguai dugc t~p trung lam nhi~m vv quan S\l do cac dan vi quan dQi trvc ti~p quim ly, thi thu twOng dan vi do c~p Gi~y bao tit;

- D6i vai nguai ch~t trong tr~i giam, tr~i t~ giam, nha t~ giam ho~c t~i nai

t~ gift, thi Thu twang co quan noi giam, gift nguOi do c~p Gi~y bao tit;

- D6i vai nguai ch~t t~i twang giao dUOng, co sa giao dvc do nganh Cong an

quim ly, thi Thu twang cac co quan do c~p Gi~y bao tit;

- D6i vm nguai ch~t do thi hanh an tit hinh, thi Chli tich HQi d6ng thi hanh an

tit hinh c~p Gi~y bao tit.

NQi dung Gi~y bao tit phai ghi ro hQ, ten; dia chi cua nguOi ch~t; gia, ngay, thang, nam ch~t; dia diem ch~t va nguyen nhan ch~t (Gi~y bao tit khong c§n phai theo m~u nhu twac day).

b. Gi~y to' thay cho Gi~y bao tit: - D6i vai nguai ch~t t~i nha anoi cu trU, thi van bim xac nh~ vi~c ch~t cua

nguai lam chUng thay cho Gi~y bao tit;

- Truang hgp mQt nguai bi Toa an tuyen b6 la da ch~t, thi Quy~t dinh tuyen

b6 ch~t da co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an thay cho G~y bao tit;

- Truang hgp ch~t co nghi vfuI, thi van bim xac dinh nguyen nhan ch~t cua cua

co quan Cong an ho~c cua cO' quan Y t~ c~p huy~n tra len thay cho G~y bao tit;

- D6i vai nguai ch~t tren phuang ti~n giao thong (0 to, may bay, tau thuy...), thi Bien bim xac nh~ vi~c ch~t do nguai chi huy ho~c nguai di~u khien phuang ti~n giao thong l~p, co chft kY cua it nh~t 2 nguai cimg di tren phuang ti~n giao thong do thay cho G~y bao tit;

Gi~y bao tit ho~c Gi~y to' thay cho gi~y bao tit dugc c~p cho than nhan nguOi ch~t de di khai tit. Trong twang hgp nguOi ch~t khong co than nhan, thi phai giri gi~y to' do d~n Uy ban nhan dan c~p xa, nO'i co thAm quy~n dang ky khai tit de Uy ban nhan dan c~p xa chu dQng th\lc hi~n vi~c dang kY khai tit.

3.4. Gi/;y btio fir va gi/;y til thay cho Gi/;y btio fir a. Gi~y bao tit va thfun quy~n c~p Gi~y bao tit:

336

3.5. Thii tl}c tiling kj khai til'

Nguai di dang kY khai ill phai nQp Gi~y bao ill ho~c gi~y to' thay cho gi~y bao

ill.

Trong truang hgp can bQ Tu phap - HQ tich khong biSt r5 vS nO'i cu tni cua nguai chSt va khong biSt r5 vS nguai di dang kY khai ill, thi yeu d.u nguai di dang ky khai ill xu~t trinh gi~y to' vS hQ khdu co ghi ten ngum chSt de xac dinh thdm quySn dang kY khai ill va Gi~y chUng minh nhan dan cua ngum di dang kY khai ill dS kiem tra.

Luu y: Trong truang hgp dang ky khai ill cho nguai chSt t~i nha, a nO'i cu tru rna can bQ Tu phap - HQ tich biSt r5 vS vi~c chSt, thi khong phai nQp van ban xac nh~ cua nguai lam chUng.

3.6. Trinh tl;! dang kj khai tir Bu6'c 1: Can bQ Tu phap - HQ tich kiSm tra cac gi~y to' do ngum di dang kY khai ill nQp va xu~t trinh. Trach nhi~m cua can bQ Tu phap - HQ tich la cAn kiem tra xem Gi~y bao ill ho~c gi~y to' thay cho Gi~y bao ill rna nguai di dang kY khai ill nQp co phil hgp v6'i S\l ki~n chSt se dang kY hay khong, kiSm tra xem vi~c dang kY khai ill co dUng thdm quySn hay khong, d6ng thai xac dinh r5 nhftng nQi dung se ghi trong 86 dang kY khai ill va Gi~y chUng ill.

Bu6'c 2: 8au khi kiem tra, nSu cac giAy to' da du va hQ'P l~, vi~c dang ky khai ill la dUng thdm quySn, thi can bQ Tu phap - HQ tich ghi van 86 dang kY khai ill va Gi~y chUng ill.

Bu6'c 3: Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa kY va c~p cho nguai di dang kY khai ill mQt ban chinh GiAy chUng ill. Ban sao GiAy chUng ill duQ'c cAp then yeu cftu cua nguai di dang kY khai ill.

3. 7. Bang kj khai tir dai VOl mpt sa truiJ'ng h{l]J dijc bi?t a. Dang ky khai sinh va dang kY khai ill cho tre chSt sa sinh Tre sinh ra s6ng duQ'c 24 gia tra len r6i m6'i chSt cling phai dang ky khai sinh va dang ky khai ill. NSu cha, m(( cua tre khong di khai sinh va khai ill, thi can bQ Tu phap - HQ tich cAn chu dQng nfun b~t thong tin dS tv xac dinh nQi dung ghi van 86 dang kY khai sinh va 86 dang kY khai ill. Trong cQt ghi chu cua 86 dang kY khai sinh va 86 dang kY khai ill phai ghi r5 "Tre chSt sa sinh".

b. Dang kY khai ill cho nguai bi Toa an tuyen b6la da chSt Vi~c dang kY khai ill cho nguai bi Toa an tuyen b6 la da chSt duQ'c th\lc hi~n khi co quySt dinh cua Toa an da co hi~u l\lc phap lu~t. Trong truang hQ'P nay, nguai yeu cftu Toa an tuyen b6 mQt nguai la da chSt co trach nhi~m phai th\lc hi~n vi~c dang ky khai ill.

337

-II

Trong truang hgp mQt nguai bi Toa an tuyen b61a dli ch~t, dli dang kY khai ill, nhung sau do con s6ng tra ve, dugc Toa an huy b6 quy~t dinh tuyen b6 ch~t, thi Uy ban nhan dan d.p xli nai dli dang kY khai ill can ClI vao quy~t dinh dli co hi~u l\fc phap 1u~t cua Toa an ve vi~c huy b6 quy~t dinh tuyen b6 nguai do dli ch~t, xoa ten nguai do trong S6 dang kY khai ill va thu h6i l~i GiAy chUng ill dli cAp. c. Tuyen b6 mQt nguai 1a dli ch~t (Dieu 81 BQ 1u~t Dan sv)

Nguai co quyen, 19i ich lien quan co thS yeu cAu Toa an ra quy~t dinh tuyen

1 - j I

b6 mQt nguai 1a dli ch~t trong cac truang hgp sau day:

- ',

- Sau ba nam, kS ill ngay quych dinh tuyen b6 mAt tich cua Toa an co hi~u l~c

phap 1u~t rna vfut khong co tin mc xac th\fc 1a con s6ng;

- Bi~t tich trong chi~n tranh sau nam nam, kS ill ngay chi~n tranh k~t thuc rna

vfut khong co tin mc xac thvc 1a con s6ng;

- Bi tai n~ ho~c tham hQa, thien tai rna sau mQt nam, kS ill ngay tai n~ ho~c tham hQa, thien tai do chAm dm rna vfut khong co tin mc xac th\fc 1a con s6ng, trir truang hgp phap 1u~t co quy dinh khac;

- Bi~t tich nam nam lien tra len va khong co tin mc xac thvc 1a con s6ng. Thai h~ 5 nam dugc tinh ill ngay bi~t dugc tin mc cu6i cUng ve nguai do; n~u khong xac dinh dugc ngay co tin mc cu6i cUng, thi thai h~ nay dugc tinh ill ngay dAu tien cua thang ti~p theo thang co tin mc cu6i cUng; n~u khong xac dinh dugc ngay, thang co tin mc cu6i cUng, thi thai h~ nay dugc tinh ill ngay dAu tien cua nam ti~p theo nam co tin mc cu6i cUng.

3.8. Ap d{lng dang kj khai tir dai vOi nhimg truilng hf)'p nguiri chit lil nguiri

nUdC ngoili ho(ic nguiri khong quac tjch cu tr" an djnh, lliu dili t(li Vi?t Nam

Cac quy dinh ve dang ky khai ill theo hU6'ng dfut tren day cling dugc ap d\lng dS dang kY khai ill cho nguai ch~t 1a nguai nu6c ngoai ho~c nguai khong qu6c tich cu trU 6n dinh, 1au dai t~i Vi~t Nam

3.9. L?phidang IcY khai w: Dang kY khai ill dugc mien 1~ phi. 3.10. Xir ph(lt trong dang kj khai tir

Theo quy dinh t~i Dieu 13 Nghi dinh s6 60/2009/ND-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong ITnh V\IC tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang ky khai ill se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t canh cao ho~c ph~t tien ill 50.000 d6ng d~n 100.000 d6ng d6i v6i nguai co trach nhi~m phai di dang kY khai ill cho nguai dli ch~t khong thvc hi~n vi~c dang kY trong thai h~ do phap 1u~t quy dinh.

338

2. Ph~t ti~n ill 100.000 d6ng dSn 300.000 d6ng d8i v6'i cac hanh vi tv y sua chua, tAy xmi ho~c co hanh vi khac him sai l~ch nQi dung gifty to' d@ lam thu Wc dang kY khai ill.

3. Ph~t ti~n ill 200.000 d6ng dSn 500.000 d6ng d8i v6'i hanh vi lam gia ho~c su d\Ulg gifty to' gia m~o ho~c th\Ic hi~n cac hanh vi gian d8i khac d@ lam thu Wc dang kY khai ill.

4. Ph~t ti~n ill 500.000 d6ng dSn 1.000.000 d6ng d8i v6'i mQt trong nhUng

hanh vi sau:

a) Dang kY khai ill cho nguai dang s8ng nhfun m\lc dich Y\llQ'i; b) C8 y lam chUng sai S\I th~t vi~c chSt cua nguai khac. 5. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tich thu gifty to' da bi sua chua, tAy xmi, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c gifty to'

gia m~o d8i v6'i hanh vi quy diM t~i khoan 2, khoan 3 Di~u nay.

6. Bi~n phap khAc ph\lc h~u qua:

Huy b6 ho~c d~ nghi cO' quan co thb quy~n huy b6 Gifty chUng ill da cftp va huang dfuI vi~c khai ill l~i theo dUng quy dinh cua phap lu~t d8i v6'i hanh vi quy dinh t~i khoan 2, 3, 4 Di~u nay.

nh~n lam con nuoi nhu sau:

Quy~n duQ'c nuoi con nuoi va quy~n duQ'c nh~ lam con nuoi cua ca nhan

4. Dang kY vi~c nuoi con nuoi Di~u 44 BQ lu~t Dan s\I quy diM v~ quy~n duQ'c nuoi con nuoi va quy~n duQ'c

Vi~c nh~ con nuoi va duQ'c nh~ lam con nuoi duQ'c th\Ic hi~n theo quy diM

duQ'c phap lu~t cong nh~ va bao hQ.

Di~u 67 Lu~t Hon nhan va gia dinh quy diM v~ nuoi con nuoi nhu sau:

cua phap lu~t.

Nuoi con nuoi la vi~c xac l~p quan h~ cha my va con giua ngum nh~ nuoi con nuoi va nguai duQ'c nh~ lam con nuoi, bao dam cho nguai duQ'c nh~ lam con nuoi duQ'c trong nom, nuoi dUOng, cham soc, giao d\lc phil hQ'P v6'i d~o duc xa hQi.

MQt nguai co th@ nh~ mQt ho~c nhi~u nguai lam con nuoi.

Giua nguai nh~ nuoi con nuoi va nguai duQ'c nh~ lam con nuoi co cac quy~n, nghla Y\l cua cha my va con theo quy dinh cua Luat Hon nhan va gia dinh...

Luuy:

339

- Vi~c nuoi con nuoi chi duQ'c phap lu~t cong nh~ khi vi~c nuoi con nuoi do da duQ'c dang kY t~i cO' quan nha nu6'c co thAm quy~n. Chi sau khi vi~c nuoi con

nuoi dff duQ'c dang kY, thi giua cha, m~ nuoi va con nuoi mai phat sinh cac quySn va nghia V\l phap ly cua quan h~ cha m~ nuoi vai con nuoi.

- Vi~c nuoi con nuoi th\Ic te (khong dang kY), thi khong duQ'c phap lu~t cong nh~, do d6 khong lam phat sinh cac quySn va nghia V\l giua cha m~ nuoi va con nuoi theo quy dinh cua phap lu~t.

DiSu ki~n de xac l~p quan h~ nuoi con nuoi duQ'c th\Ic hi~n trong cac truOng

hQ'P sau:

Thu nhAt: D<3i vai nguai duqc nh~ lam con nuoi (DiSu 68 Lu~t Hon nhan va

gia dinh)

- Nguo'i duqc nh~ lam con nuoi phai la nguai ill 15 tu6i tra xu<3ng. Nguai tren 15 tu6i c6 the duQ'C nh~ lam con nuoi neu la thuong binh, nguai tan t~t, nguai mAt nang l\Ic hanh vi dan SlJ ho~c lam con nuoi cua ngum gia yeu co don.

- MQt nguai chi c6 the lam con nuoi cua mQt nguai ho~c cua ca hai nguai la

vqch6ng.

Thu hai: D<3i vai ngum nh~ con nuoi (DiSu 69 Lu~t Hon nhan va gia dinh)

Nguai nh~ con nuoi phai c6 du cac diSu ki~n sau day:

- C6 nang l\Ic hanh vi dan S\I dAy du;

- Hon con nuoi ill 20 tu6i tra len;

- C6 tu cach dl;lO duc t<3t;

- C6 diSu ki~n th\Ic te bao dam vi~c trong nom, cham s6c, nuoi duOng, giao

d\lc con nuoi;

- Khong phai la nguai dang bi h:;tn che mQt s<3 quySn cua cha, m~ d<3i vai con chua thanh nien ho~c bi ket an rna chua duqc x6a an tich vS mQt trong cac tQi c<3 y xiim phl;lm tinh m:;tng, suc kh6e, nhan phfun, danh d\I cua ngum khac; nguqc dffi ho~c hanh hl;l ong, ba, cha, m~, vq, ch6ng, con, chau, nguai c6 cong nuoi dUOng minh; d\l d6, ep bUQc ho~c chua chAp nguai chua thanh nien phl;lID phap; mua ban, danh trao, chiem dOl;lt tre em; cac tQi xam phl;lID tinh d\lc d<3i vai tre em; c6 hanh vi xui gi\lc, ep bUQc con lam nhUng vi~c trai phap lu~t, trai dl;lO duc xff hQi.

LUll y: Trong truOng hQ'P VQ' ch6ng cimg nh~ nuoi con nuoi thi ca nguai vq

va nguai ch6ng dSu phai c6 du cac diSu ki~n neu tren.

4.1. Dling kj nuOi con nuOi theo quy djnh t{li Nghj djnh sa 158/2005/ND-CP a. Thfun quySn dang kY vi~c nuoi con nuoi

340

- Uy ban nhan dan cdp xii, nai cu tm cua nguai nh~ con nuoi thlJc hi~n dang

kY vi~c nuoi con nuoi.

- Trong truang hgp tre dugc nh~ lam con nuoi la tre bi bi) rai rna tre em do chua dugc dua vao ca sa nuoi duOng, thi vi~c dang kY vi~c nuoi con nuoi dugc thlJc hi~n t~i Uy ban nhan dan cdp xii, nai l~p Bien ban xac nh~ tinh tr~g tre bi bi) ren.

- Trong truang hgp tre dugc nh~ lam con nuoi la tre bi bi) rai rna tre em do dii dugc dua vao ca sa nuoi dUOng, thi vi~c dang kY vi~c nuoi con nuoi dugc thlJc hi~n t~i Uy ban nhan dan cdp xii, nai co trv sa cua ca sa nuoi duOng.

b. H6 sa dang kY vi~c nuoi con nuoi H6 sa dang kY vi~c nuoi con nuoi g6m co: - Gidy thoa thu~ v~ vi~c cho va nh~ con nuoi.

Gidy thoa thu~ v~ vi~c cho va nh~ con nuoi phai do chinh cha, m~ de va nguai nh~n con nuoi l~p, kS ca truang hgp cha, m~ de dii ly hon. Trong truang hgp mQt ben cha hoi[lc m~ de cua tre dii chSt, mdt nang llJc hanh vi dan SlJ hoi[lc h~ chS nang llJc hanh vi dan SlJ, thi chi cAn chu kY cua nguai kia; nSu ca cha va m~ de dii chSt, mdt nang llJc hanh vi dan SlJ hoi[lc h~ chS nang llJc hanh vi dan SlJ, thi nguai hoi[lc t6 chilc giam hQ tre em thay cha, m~ de kY Gidy thoa thu~.

D6i v6i tre em dang s6ng t~i ca sa nuoi dUOng rna khong xac diM dugc dia chi cua cha, m~ de, thi nguai d~i di~n cua ca sa nuoi dUOng tre em ky; nSu v§n con cha, m~ de va xac dinh dugc dia chi cua cha, m~ de thi Gidy thoa thu~ v§n phai do cha, m~ de cua tre kY.

NSu nguai dugc nh~ lam con nuoi ill du 9 tu6i tra len, thi trong Gidy thoa thu~ phai co y kiSn cua nguai do vS vi~c d6ng y lam con nuoi (trir truang hgp nguai do bi mdt nang llJc hanh vi dan SlJ hoi[lc h~ chS nang llJc hanh vi dan slJ).

Trong truang hgp nguai nh~ con nuoi khong cu tm t~i xii, phuang, thi trdn, nai dang kY vi~c nuoi con nuoi, thi Gidy thi)a thu~ vS vi~c cho va nh~ con nuoi phai co xac nh~ cua Uy ban nhan dan cdp xii, nai nguai nh~n con nuoi cu trU vS vi~c nguai do co du diSu ki~n nuoi con nuoi theo quy diM cua Lu~t Hon nhan va gia dinh.

- Ban sao Gidy khai sinh cua nguai dugc nh~ lam con nuoi.

- Bien ban xac nh~ tinh tr~g tre bi bi) rai (nSu tre dugc nh~ lam con nuoi la

tre bi hi) rai).

C. Trinh t1J dang kY v~c nuoi con nuoi Bu6c 1: TiSp nh~, kiSm tra h6 sa dang ky nuoi con nuoi

341

Nguai nh~ con nuoi phai ttvc ti@p nQp h6 sa nh~ con nuoi cho Uy ban nhan

dan cftp xii, nai dang ky vi~c nuoi con nuoi.

Can bQ Tu phap - HQ tich cAn kiem tra cac gifty to' co trong h6 sa de xac dinh xem vi~c dang kY nuoi con nuoi co dUng thfun quy@n hay khong, d6ng thai xac dinh gifra nguai nuoi va nguai dugc nh~ lam con nuoi co dap Ung du di@u ki~n theo quy dinh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh hay khong. N@u xet thfty vi~c dang kY vi~c nuoi con nuoi la dUng thdm quy@n, gifra ngum nuoi va ngum dugc nh~ lam con nuoi co du di@u ki~n theo quy diM cua Lu~t Hon nhan va gia dlnh va h6 sa nh~ nuoi con nuoi dii du theo quy diM cua phap lu~t, thl th\lly h6 sa.

Buac 2: Xac minh vi~c nh~ nuoi con nuoi Truac khi dang kY vi~c nuoi con nuoi, can bQ Tu phap - HQ tich phai kiSm tra,

xac minh Icy cac nQi dung sau day:

- Tinh tlJ nguy~n cua vi~c cho va nh~ nuoi con nuoi;

- Tu cach cua nguai nh~ con nuoi;

- '-.

- M\lc dich nh~ con nuoi.

Thm h~ kiSm tra, xac minh cac nQi dung tren khong qua 5 ngay, kS til ngay nh~ du h6 sa hgp l~. Truang hgp cAn phai xac minh them, thl thm h~ dugc keo dai them khong qua 5 ngay.

Sau thm h~ noi tren, n@u xet thfty vi~c cho va nh~ con nuoi co du di@u ki~n theo quy diM cua Lu~t Hon nhan va gia dinh, thl Uy ban nhan dan cftp xii dang kY vi~c nuoi con nuoi.

Buac 3: Dang ky vi~c nuoi con nuoi Khi dang kY vi~c nuoi con nuoi, ben cho, ben nh~ con nuoi phai co m~t; n@u nguai duQ'c nh~ lam con nuoi til du 9 tu6i tra len, thl ciing phai co m~t. Vi~c dang kY th\Ic hi~n nhu sau:

- Can bQ Tu phap - HQ tich ghi vao S6 dang kY vi~c nuoi con nuoi va Quy@t

dinh cong nh~ vi~c nuoi con nuoi;

- Chu tich Uy ban nhan dan cftp xii kY 02 ban chinh Quy@t diM cong nh~ nuoi con nuoi, cftp cho m6i ben (ben cho, ben nh~ con nuoi) mQt ban. Ban sao Quy@t diM cong nh~ vi~c nuoi con nuoi dugc cftp theo yeu c~u cua cac ben cho va nh~n con nuoi;,

- Ben cho con nuoi co trach nhi~m giao cho cha, m~ nuoi ban chinh Gifty khai

sinh cua con nuoi.

Buac 4: B6 sung, sua d6i Gifty khai sinh cua con nuoi (khi cha, m~ nuoi co

yeu c~u)

342

- Trong wang h91' eon nu6i Iii tre bi b6 rO'i rna phful khai vS eha, my trong Gidy khai sinh va 86 dang ky khai sinh ella eon nu6i eon d~ tr6ng, thi Uy ban nhan dan edp xa (nO'i da dang kY khai sinh) ean eu van Quyet diM e6ng nh~ vi~e nu6i eon nu6i ghi b6 sung eae th6ng tin ella eha, my nu6i van phful khai vS eha, my trong Gidy khai sinh va 86 dang kY khai sinh ella eon nu6i. Trong eQt ghi ehu ella 86 dang kY khai sinh phiti ghi r5 "eha, my nu6i".

- Trong wang h91' gifta eha, my de va eha, my nu6i eo S\C thoit thu~ th6ng nhdt vS vi~e thay d6i phful khai ill eha, my de sang eha, my nu6i trong Gidy khai sinh va 86 dang kY khai sinh ella eon nu6i, thi Uy ban nhan dan edp xa, nO'i da dang kY khai sinh eho eon nu6i dang kY khai sinh l~i thea nhUng nQi dung thay d6i do. Trong eQt ghi ehu ella 86 dang kY khai sinh phiti ghi r5 "eha, my nu6i". Vi~e dang kY khai sinh l~i phiti duge ghi r5 trong eQt Ghi ehu eua 86 dang ky khai sinh wae day. 8au khi da dang ky l~i, ban ehinh va ban sao Gidy khai sinh eua eon nu6i duge edp thea nQi dung khai sinh mai. Gidy khai sinh eli eua eon nu6i phiti thu h6i.

LUll y: Vi~e thay d6i phan khai ill eha, my de sang eha, my nu6i trong Gidy khai sinh va 86 dang kY khai sinh eua eon nu6i phiti eo S\C d6ng y ella eon nu6i, neu eon nu6i ill du 9 tu6i tra len.

- TO' khai dang kY vi~e nh~ nu6i eon nu6i (mftu 8TP/HT-2008-TKNCN) duge thay eho Gidy th6a thu~ vS vi~e eho va nh~ eon nu6i trong nhUng wang h91' sau day:

+ Tre duge nh~n lam eon nu6i la tre bi b6 rO'i, kh6ng tim duge eha, my de rna

ehua duge dua van eO' sa nu6i dUOng;

+ Cit eha va my de eua tre da ehet, mdt tieh, mat nang l\Ce hanh vi dan S\C ho~e

h~ ehe nang l\Ce hanh vi dan S\C rna kh6ng eo nguO'i ho~e t6 ehue giam hQ.

- Kh6ng giiti quyet yeu eau thay d6i phful khai vS eha, my de sang khai vS eha, my nu6i trong Gidy khai sinh va 86 dang kY khai sinh eua eon nu6i thea quy diM ta.i khoan 2 DiSu 28 Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP trong nhUng wang h91' sau:

+ Thay d6i phful khai vS mQt ben eha de ho~e my de sang khai vS eha nu6i

ho~e my nu6i rna gift nguyen phful khai vS my de ho~e eha de eon l~i;

+ Thay d6i phful khai vS eha, my de sang khai vS eha, my nu6i trong truang

h91' mQt ben ho~e eit hai ben eha, my de da ehet.

- Trong wang h91' van thai di~m giiti quyet yeu eau dang kY khai sinh l~i eho con nu6i thea quy diM t~i khoan 2 DiSu 28 Nghi dinh s6 158/20051ND-CP, eha, my nu6i co yeu eau thay d6i h<;> eho eon nu6i ill h<;> eua eha, my de sang h<;> ella eha, my nu6i, thi h<;> eua con nu6i se duge ghi ngay thea h<;> eua eha, my nu6i khi dang ky khai sinh l~i rna kh6ng phiti lam thu tl.le thay d6i h<;>.

343

- M~ ke co quy~n nh~ con rieng cua ch6ng, cha duqng co quy~n nh~ con rieng cua vq lam con nuoi khi co du di~u ki~n nh~ nuoi con nuoi theo quy djnh cua Lu~t Ron nhan va gia dinh.

- Vi~c nh~ nuoi con nuoi rna lam thay d6i thu b~c trong gia dinh (nhu truOng

hqp ong, ba nh~ chau ho~c anh, chi nh~ em lam con nuoi), thi khong giai quyet.

d. Til ch6i dang kY vi~c nuoi con nuoi Trong truOng hqp mQt ben ho~c cac ben khong co du cac di~u ki~n nh~ nuoi con nuoi ho~c lam con nuoi, thi Dy ban nhan dan cdp xa til ch6i dang kY va giai thich ro ly do bfulg van ban; neu cha, m~ de, nguai giam hQ va ngum nh~ nuoi con nuoi khong d6ng y, thi co quy~n khieu n~i theo quy djnh cua phap lu~t.

---

4.2.lJiing kj nuoi con nuOi ilai vO'i dang bao dan tpc thi2u sa (theo quy dinh tl}i Nghi ilinh sa 32/2002/NlJ-CP ngay 27 thang 3 niim 2002 cua Chinh phu quy dinh vi?c tip d!,ng Luat Hon nhan va gia dinh ilai vO'i cac dan tpc thi2u sa)

"""""

a. Ph~ vi ap d\lllg Vi~c dang kY nuoi con nuoi d6i v6i d6ng bao dan tQc thi~u s6 theo quy djnh t~i Nghi dinh s6 32/2002/ND-CP chi duqc ap d\lllg giai quyet khi ben nh~n va ben duqc nh~ la con nuoi co du 2 di~u ki~n vS dan tQc va vS nO'i cu trU nhu sau:

Thu nhdt, phai la cong dan thuQc mQt trong cac dan tQc thi~u s6. Thu hai, dang sinh s6ng t~i dia ban vimg sau, vimg xa vao thai di~m dang kY

nh~n nuoi con nuoi.

b. Ap d\lllg cac phong 1\1c, t~p quan v~ nuoi con nuoi:

Nha nu6c khuyen khich phat huy t~p quan cua cac dan tQc nh~ nhfmg nguai than thich trong dong he;> co hoan canh kho khan va tre em m6 coi khong nO'i nuang tlJa lam con nuoi, neu vi~c nuoi con nuoi co du di~u ki~n theo quy djnh cua phap lu~t.

V~ dQng xoa b6 t~p quan nh~ nuoi con nuoi rna nguai nh~n nuoi con nuoi

khong han nguai duqc nh~ lam con nuoi til 20 tu6i tr6 len.

c. Thfun quy~n dang kY vi~c nuoi con nuoi Dy ban nhan dan cdp xa, nO'i cu trU cua nguai nh~ nuoi con nuoi ho~c cua

nguO'i duqc nh~ lam con nuoi, th\lc hi~n vi~c dang kY nuoi con nuoi.

d. Thu 1\1c dang kY vi~c nuoi con nuoi Khi dang kY vi~c nuoi con nuoi, nguO'i nh~ nuoi con nuoi phai nQp TO' khai dang ky nh~ nuoi con nuoi va cac gidy to' hqp l~ khac lam cO' So' d~ Dy ban nhan dan cdp xa ki~m tra, xac minh xem vi~c xac l~p quan h~ nuoi con nuoi co dap (mg dAy du cac di~u ki~n quy djnh t~i Lu~t Ron nhan va gia dinh hay khong.

344

d. Trinh tv' dang kY vi~c nuoi con nuoi 8au khi nh~ du h6 sa hQ'P l~, Uy ban nhan dan cAp xa tien hanh xac minh vi~c xin nh~ nuoi con nuoi, neu da co du di~u ki~n v~ nuoi con nuoi theo quy dinh cua phap lu~t, thi th\Ic hi~n vi~c dang kY nuoi con nuoi.

8au khi ben giao va ben nh~ nuoi con nuoi cimg kY ten vao 86 dang kY vi~c nuoi con nuoi va bien ban giao, nh~ con nuoi, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa kY Quyet dinh cong nh~ vi~c nuoi con nuoi. Ban chinh Quyet dinh cong nh~n vi~c nuoi con nuoi dugc trao cho m6i ben mQt ban t~i ttv sa Uy ban nhan dan cAp xa ho~c t~i nai cu tru cua nguai nh~ nuoi con nuoi ho~c cua nguai dugc nh~ lam con nuoi.

Luuy: Vi~c dang kY nuoi con nuoi theo quy diM t~i Nghi diM s6 32/2002/ND-CP

dugc gild quyet theo thu tl;lc dan gian va co nhfmg uu tien sau day:

- Uy ban nhan dan cAp xa khi dang kY nuoi con nuoi cho d6ng bao dan tQc

thi~u s6 avimg sau, vimg xa co th~ chu dQng rut ngful thai h~ giai quyet;

- Dia di~m t6 chuc dang kY nuoi con nuoi khong b~t bUQc phai th\Ic hi~n t~i ttv sa Uy ban nhan dan xa rna co th~ tien hanh t~i t6 dan ph6, thon, ban, phum, soc nO'i cu trU cua nguai nh~ nuoi con nuoi ho~c con nuoi;

4.3. Dling kj nuOi con nuOi co yiu ta nzruc ngoai ilai vm cac xii thu{jc khu

vy-c bien gim

La vi~c dang kY nuoi con nuoi co yeu t6 nu6'c ngoai thuQc thfun quy~n dang kY cua Uy ban nhan dan cAp xa, th\Ic hi~n theo quy dinh t~i cac Di~u 65,66,67,68 va 71 cua Nghi diM s6 68/2002/ND-CP.

a. Ph~ vi ap d\1llg

Cac quy dinh v~ dang ky nuoi con nuoi nay chi dugc ap d\1llg d6i v6'i vi~c xac l~p quan h~ nuoi con nuoi giua cong dan cua nu6'c lang gi~ng thuang trU akhu V\IC bien gi6'i v6'i Vi~t Nam nh~ tre em Vi~t Nam thuang trU a khu V\IC bien gi6'i lam con nuoi.

(Danh sach cac xa, phuang, thi trAn thuQc khu VlJC bien gi6'i dAt li~n nu6'c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam - xem danh m\lc kern theo Thong tu s6 179/200l/TT-BQP ngay 22 thang 01 nam 2001). b. Thu tl;lc dang kY vi~c nuoi con nuoi H6 SO' dang kY nuoi con nuoi trong truang hQ'P nay g6m cac giAy to' sau:

- GiAy to' phai nQp: + TO' khai dang kY nh~ nuoi con nuoi

345

Cong dan eua nu6'e lang gi~ng thuang tm a khu v\Ie bien gi6'i vai Vi~t Nam mu6n nh~ tre em Vi~t Nam thuang trU. a khu v\Ie bien gi6'i him con nuoi phai him Ta khai dang ky nh~ nuoi con nuoi (theo m~u Ta khai dang kY vi~e nuoi con nuoi dUng eho eong dan Vi~t Nam eu trU. atrong nu6'e nh~ nuoi con nuoi), trong do co xae nh~ eua ea quan co thfun quy~n eua nu6'e lang gi~ng do v~ vi~e duang S\I co du di~u ki~n nuoi con nuoi. Neu vq eh6ng xin nh~ con nuoi thi trong Ta khai phai co ehu kY eua ea vq va eh6ng.

+ GiAy d6ng y eho tre em lam con nuoi

GiAy d6ng y eho tre em lam con nuoi phai do eha m« de eua tre em l~p. Trong truang hqp eha ho~e m« de eua tre em do da ehet ho~e bi tuyen b6 la da ehet ho~e mAt nang ll,l'e hanh vi dan S\I thi chi dn giAy d6ng y eua nguai kia. Trong truang hqp ea eha va m« de eua tre em do da ehet ho~e bi tuyen b6 la da ehet ho~e mAt nang l\Ie hanh vi dan S\I thi phai co S\I d6ng y b§ng van ban eua ngum giam h9 eua tre em d6.

+ Van bim d6ng y ella tre em duqe nh~ lam con nuoi (trong truang hqp tre

em duqe nh~ lam con nuoi tl:r du 9 tu<3i tra len).

Cae giAy ta n6i tren duqe l~p thanh 02 b9 h6 sa va n9P t~i Uy ban OOan dan

cAp xa, nai thuang trU. eua tre em Vi~t Nam duqe xin nh~ lam con nuoi.

- GiAy ta phai xuAt trinh: + Cong dan Vi~t Nam phai xuAt trinh giAy chUng miOO OOan dan bien g6'i; trong truang hqp khong co giAy chUng miOO nhan dan bien gi6'i, thi phai xuAt trinh giAy ta chUng minh vi~e thuang trU. akhu V\Ie bien giai kern theo giAy ta tuy than khae eua duang S\I d~ ki~m tra;

+ Cong dan eua nu6'e lang gi~ng phai xuAt trinh giAy ta tuy than do ea quan OOa nu6'e co thfun quy~n eua nu6'e lang gi~ng cAp; trong truang hqp khong e6 giAy ta my than nay, thi phai xuAt trinh giAy ta chUng minh vi~e thuang trU akhu v\Ie bien giai v6'i Vi~t Nam kern theo giAy ta my than khae eua duang S\I d~ ki~m tra.

e. Thai h~ va trinh tv dang kY vi~e nuoi con nuoi Trong thai h~ 15 ngay, k~ tl:r ngay nh~ du h6 sa hqp l~ va l~ phi, Uy ban nhan dan cAp xa e6 traeh OOi~m thfun tra h6 sa va tien hanh niem yet vi~e xin oo~ con nuoi trong 07 ngay lien tl)e t~i trv sa Uy ban. Sau khi da thfun tra h6 sa va niem yet vi~e xin oo~ con nuoi, Uy ban OOan dan cAp xa e6 eong van giri Sa Tu phap, kern theo 01 b9 h6 sa d~ xin y kien.

N9i dung niem yet vi~e nuoi con nuoi phili bao g6m cae thong tin v~ nguai nh~ nuoi con nuoi va tre em se duqe nh~ lam con nuoi OOu: hQ ten, gi6'i tiOO; ngay, thang, nam sinh (tu<3i); dan tge; qu6e tieh; nai eu trU.; ngh~ nghi~p; thai gian d\I dinh dang kY vi~e nuoi con nuoi.

346

Trong thCri h~ 30 ngay, k~ ill ngay nh~ dugc cong van cua Uy ban nhan dan cdp xa, So' Tu phap xem xet h6 sa xin nh~ con nuoi va co '1 kien tni lai bfulg van ban cho Uy ban nhan dan cdp xa.

Trong thai h~ 07 ngay, k~ ill ngay nh~ dugc '1 kien cua So' Tu phap, Uy ban nhan dan cdp xa quyet dinh vi~c cho nh~ con nuoi va tien hanh giao nh~ con nuoi nhu d6i v6'i truang hgp dang kY nuoi con nuoi giua cong dan Vi~t Nam v6'i nhau a trong nu6'c thea quy dinh cua phap lu~t vS dang kY hQ tich.

Luu '1: So v6'i vi~c dang kY nuoi con nuoi co yeu t6 nu6'c ngoai thuQc thfun quySn cua Uy ban nhan dan cdp tinh thi vi~c dang k'1 nuoi con nuoi giua cong dan Vi~t Nam a khu vgc bien gi6'i v6'i cong dan cua nu6'c lang giSng a khu V1JC bien gi6'i v6'i Vi~t Nam co nhUng uu tien sau day:

- Gidy to' do ca quan, t6 chilc cua nu6'c lang giSng cdp ho~c cong chUng, chUng thgc cho cong dan cua hQ d~ su d\Ulg t~i Vi~t Nam vao vi~c dang kY nuoi con nuoi akhu V1JC bien gi6'i v6'i Vi~t Nam dugc mien hgp phap hoa lanh sg;

- Gidy to' noi tren neu l~p bfulg ngon ngu cua nu6'c lang giSng chi cftn dich ra tieng Vi~t va co cam ket cua nguai dich vS vi~c dich dUng nQi dung, khong cftn cong chUng ban dich.

d. L~ phi dang kY con nuoi: Dang kY con nuoi gifra cong dan Vi~t Nam v6'i nhau atrong nu6'c, k~ ca dang kY con nuoi giua cong dan Vi~t Nam akhu V1JC bien gi6'i v6'i cong dan cua nu6'c lang giSng a khu vgc bien gi6'i v6'i Vi~t Nam l~ phi khong qua 20.000 d6ng.

d. Xu ph~t trong dang kY nuoi con nuoi Theo quy dinh t~i DiSu 40 Nghi dinh s6 60/2009/NI)-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong I1nh vgc tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang kY nuoi con nuoi se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t canh cao ho~c ph~t tiSn ill 50.000 d6ng den 100.000 d6ng d6i v6'i hanh vi cho ho~c nh~ con nuoi rna khong lam thu U}c dang k'1 thea quy dinh cua phap lu~t.

2. Ph~t tiSn ill 200.000 d6ng den 500.000 d6ng d6i v6'i mQt trong cac hanh vi

a) Thgc hi~n vi~c cho, nh~ con nuoi khi ca quan nha nu6'c co thfun quySn da

co van ban khong chdp nh~ vi~c cho ho~c nh~ con nuoi;

b) Tg '1 sua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch nQi dung gidy to'

d~ lam thu U}c dang kY cho, nh~ con nuoi.

3. Ph~t tiSn ill 1.000.000 d6ng den 3.000.000 d6ng d6i v6'i mQt trong cac hanh

VI sau:

347

a) Khai bao gian d6i d~ dang kY vi~c cho, nh~ con nuoi; b) Lam ghi ho~c su d\lng cac gi~y to' gia m~o d~ lam thu 1\lc dang kY cho, nh~

con nuoi.

4. Ph~t tien tl.r 5.000.000 d6ng den 10.000.000 d6ng d6i v6'i mQt trong cac

hanh vi sau:

a) D\l dB, mua chuQc, ep bUQc, de dQa d~ co dugc sg d6ng y cua nguai co

quyen d6ng y cho tn~ em lam con nuoi;

b) Lgi d\lllg vi~c cho, nh~ ho~c gi6'i thi~u tre em lam con nuoi nhfun m\lc

dich V\llgi;

c) Lam dich V\l moi gi6'i cho ho~c nh~n con nuoi trai phap l~t.

5. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

a) Tich thu gi~y to' da: bi sua chua, tAy xoa, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c gi~y

to' gia m~o d6i v6'i hanh vi quy dinh t~i di~m b khoan 2, di~m b khoan 3 Dieu nay;

b) Tich thu s6 19i b~t hgp phap thu dugc d6i v6'i hanh vi quy dinh t~i khoan 4

Dieu nay.

6. Bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua:

a) Huy b6 ho~c de nghi co quan co thb quyen huy b6 quyet djnh nuoi con

nuoi d6i v6'i hanh vi quy djnh t~i di~m a khoan 3, di~m a, b khoan 4 Dieu nay;

b) BUQc thgc hi~n theo dUng quy djnh cua phap lu~t d6i v6'i hanh vi quy djnh

t~i khoan 1, di~m a khoan 2 Dieu nay. 5. Dang kY vi~c giam h() 5.1. M~t sa quy iljnh cua B~ lul)t Dan sIf niim 2005 v~ gitim h~:

Giam hQ la vi~c ca nhan, t6 chuc (sau day gQi chung la nguai giam hQ) dugc phap lu~t quy dinh ho~c dugc cu d~ thgc hi~n vi~c cham soc va bao v~ quyen, 19i ich hgp phap cua nguai chua thanh nien, nguai m~t nang 19c hanh vi dan sg (gQi chung la nguai dugc giam hQ) (Dieu 58 BQ Lu~t Dan sg).

Nguai dugc giam hQ bao g6m:

- Nguai chua thanh nien khong con cha, my, khong xac djnh dugc cha, my ho~c cha, my deu m~t nang 19c hanh vi dan sg, bi h~ che nang 19c hanh vi dan sg, bi Toa an h~ che quyen cua cha, my ho~c cha, my khong co dieu ki~n cham soc, giao d\lc nguai chua thanh nien do va neu cha, my co yeu cAu;

- Nguai m~t nang IlJc hanh vi dan sg.

MQt nguai co th~ giam hQ cho nhieu nguai, nhung mQt nguai chi co th~ dugc

mQt nguai giam hQ, trir truang hgp nguai giam hQ la cha, my ho~c ong, ba.

348

Nhilng nguo'i bAt bue:)c phai co nguai giam he:):

- Nguai chua du 15 tu6i khong con cha, m~, khong xac djnh dugc cha, m~ ho~c cha, m~ d~u mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I, bi h~ ch€ nang l\Ic hanh vi dan S\I, bi Toa an h~n ch€ quy~n cua cha, m~ ho~c cha, m~ khong co di~u ki~n cham soc, giao d\lc nguai chua thanh nien do va n€u cha, m~ co yeu cAu;

- Nguai mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I.

Di~u ki~n cua ca nhan lam ngum giam he:) (Di~u 60 Be:) lu~t Dan s\I):

Ca nhan co du cac di~u ki~n sau day co the lam nguai giam he:):

- Co nang l\Ic hanh vi dan S\I dAy du;

- Co tu cach d~o duc t6t; khong phai la nguai dang bi troy CUll trach nhi~m hinh S\I ho~c nguai bi k€t an nhung chua dugc xoa an tich v~ me:)t trong cac te:)i c6 y xam ph~ tinh m~ng, suc khoe, danh d\I, nhan phfun, tai san cua nguai khac;

- Co di~u ki~n cAn thi€t bao dam th\Ic hi~n vi~c giam he:).

Nguai giam he:) duong nhien cua nguai chua thanh nien (Di~u 61 Be:) lu~t Dan

S\I):

Nguai giam he:) duong nhien cua nguai chua thanh nien rna khong con ca cha va m~, khong xac djnh dugc cha, my ho~c ca cha va my d~u mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I, bi h~ ch€ nang l\Ic hanh vi dan S\I, bi Toa an h~ ch€ quy~n cua cha, my ho~c cha, my khong co di~u ki~n cham soc, giao d\lc ngum chua thanh nien do va n€u cha, my co yeu cAu, dugc xac djnh nhu sau:

- Trong truang hgp anh rue:)t, chi rue:)t khong co thoa thu~ khac thi anh ca ho~c chi ca la nguai giam he:) cua em chua thanh nien; n€u anh ca ho~c chi ca khong co du di~u ki~n lam nguai giam he:) thi anh, chi ti€p theo la nguai giam he:);

- Trong truang hgp khong co anh rue:)t, chi rue:)t ho~c anh rue:)t, chi rue:)t khong co du di~u ki~n lam nguai giam he:) thi ong ne:)i, ba ne:)i, ong ngo~i, ba ngo~i la nguai giam he:); n€u khong co ai trong s6 nhUng nguai than thich nay co du di~u ki~n lam nguai giam he:) thi bac, chu, c~u, co, di rue:)t la nguai giam he:).

Nguai giam he:) duong nhien cua nguai mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I (Di~u 62

Be:) lu~t Dan s\I):

- Trong truang hgp vg mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I thi ch6ng la nguai giam

he:); n€u ch6ng mAt nang h,rc hanh vi dan S\I thi vg la nguai giam he:).

- Trong truang hgp cha va my d~u mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I ho~c me:)t nguai mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I, con nguai kia khong co du di~u ki~n lam nguai giam he:) thi nguai con ca la nguai giam he:); n€u nguai con ca khong co du di8u ki~n lam nguai giam he:) thi nguai con ti€p theo la nguai giam he:).

349

5.2. Dang kj gitim h9 a. Thfun quySn dang kY giam hQ Uy ban nhan dan cdp xa, nO'i cu trU cua nguai giam hi), ho~c nO'i co tf\l sa cua

- Trong truOng hgp nguai thanh nien mdt nang l\lc hfmh vi dan S\l chua co vg, ch6ng, con ho~c co rna vg, ch6ng, con dSu khong co du diSu ki~n lam nguai giam hQ thi cha, m~ la ngum giam hQ.

cO' quan, t6 chilc dam nh~ giam hi) th\lc hi~n dang kY vi~c giam hi).

--.

Quy dinh tren dugc hi~u rAng, trong truOng hgp ben giam hi) la ca nhan, thi thfun quySn dang ky giam hi) la Uy ban nhan dan cdp xa, nO'i nguai giam hi) cu trU; n€u ben giam hQ la cO' quan, t6 chilc thi thi thfun quySn dang kY giam hQ la Uy ban nhan dan cdp xa, nO'i co1f\l sa cua cO' quan, t6 chilc dam nh~ vi~c giam hQ.

b. Thu tvc dang kY giam hQ

Nguai dugc cli lam giam hQ phai ni)p Gidy cli giam hi).

Gidy cli giam hQ do ngum cli giam hi) l~p; n€u co nhiSu nguai cUng cli mQt

nguai lam giam hQ, thi tdt ca phai cimg kY vao Gidy cli giam hi).

c. Trinh tv va thai h~ dang kY giam hQ Trong thai h~n 5 ngay, k~ ill ngay nh~ du gidy to' hgp l~, n€u xet thdy vi~c giam hQ du diSu ki~n theo quy dinh cua phap lu~t, thi Uy ban nhan dan cdp xa dang kY vi~c giam hQ. TruOng hgp cAn phai xac minh, thi thm h~ noi tren dugc keo dai them khong qua 5 ngay.

Khi dang kY vi~c giam hQ, ngum cli giam hQ va nguai dugc cli lam giam hQ phai co m~t. Can bi) Tu phap - Hi) tich ghi vao 86 dang ky giam hi) va Quy€t dinh cong nh~ vi~c giam hQ. Chu tich Uy ban nhan dan cdp xa kY va cdp cho nguai giam hQ va ngum cli giam hQ m6i ben mQt ban chinh Quy€t dinh cong nh~n vi~c giam hQ. Ban sao Quy€t dinh cong nh~ vi~c giam hi) dugc cdp theo yeu cAu cua nguai giam hQ va nguai cli giam hQ.

5.3. Dang kj cham dlit vi?c gitim h9

Trong truOng hgp nguai dugc giam hi) co tai san rieng, thi nguai cli giam hi) phai l~p danh m\lc tai san va ghi ro tinh tr~g cua tai san do, co chu kY cua nguai cli giam hQ va nguai dugc cli lam giam hQ. Danh m\lc tai san dugc l~p thanh 3 ban, mQt ban luu t~i Uy ban nhan dan cdp xa, nO'i dang kY vi~c giam hQ, mi)t ban giao cho nguai giam hi), mQt ban giao cho ngum cli giam hQ.

S\l):

a. Vi~c giam hQ chdm dm trong cac truOng hgp sau day (DiSu 72 BQ lu?t Dan

350

j 1

-I

- Nguai dugc giam hQ da co nang l\lc hanh vi dan S\l dAy du;

- Nguai duQ'c giam hQ ch

- Cha, m~ cua nguai duQ'c giam hQ da co du diSu ki~n dS th\lc hi~n quySn,

nghla V\l cua minh;

- Nguai duQ'c giam hQ duQ'c nh~ him con nuoi. b. Thfun quySn dang kY giam hQ Uy ban nhan dan c§p xa, nai da dang kY vi~c giam hQ th\lc hi~n dang kY chfun

dm vi~c giam hQ.

c. Thu 1\lc dang kY giam hQ Nguai yeu d.u chAm dm vi~c giam hQ phai nQp TO' khai (theo mdu quy dinh), Quy~t dinh cong nh~ vi~c giam hQ da cAp tru6'c day va xuAt trinh cac giAy to' dn thi~t dS chUng minh du diSu ki~n chAm dm vi~c giam hQ theo quy dinh cua BQ lu~t Dan S\l.

Trong truang hQ'P nguai duQ'c giam hQ co Uti san rieng, da duQ'c l~p thanh danh m\lc khi dang kY giam hQ, thi nguai yeu cAu chfun dm vi~c giam hQ phai nQp danh m\lc tai san do va danh m\lc tai san hi~n t~i cua ngum duQ'c giam hQ.

d. Trinh tl;l dang kY giam hQ Trong thai h~ 5 ngay, kS ill ngay nh~ du cac giAy to' hQ'P l~, n~u xet thAy yeu cAu chAm dm vi~c giam hQ la phu hQ'P v6'i phap lu~t va khong co tranh chAp, thi can bQ Tu phap - HQ tich ghi vao Quy~t dinh cong nh~ chfun dm vi~c giam hQ, d6ng thai ghi chu vi~c chAm dm giam hQ vao s6 da dang kY giam hQ tru6'c day. Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa kY va cAp cho nguai yeu cAu chfun dm giam hQ mQt ban chinh Quy~t dinh cong nh~ chfun dm vi~c giam hQ. Ban sao Quy~t dinh cong nh~ chfun dm vi~c giam hQ duQ'c cAp theo yeu cAu cua duang S\l.

5.4. Dang kf thay dBi vi?c gitim h?

a. Nguai giam hQ duQ'c thay d6i trong cac truang hQ'P sau day (Khoan 1 DiSu

70 BQ lu~t Dan S\l):

- Nguai giam hQ khong con du cac diSu ki~n quy dinh t~i DiSu 60 cua BQ lu~t

Dan S\l;

- Nguai giam hQ la ca nhan ch~t ho~c bi Toa an tuyen b6 mAt tich, t6 chuc lam

giam hQ chAm dm ho~t dQng;

- Nguai giam hQ vi ph~ nghiem tr<;mg nghla V\l giam hQ;

- Nguai giam hQ dS nghi duQ'c thay d6i va co nguai khac nh~ lam giam hQ. b. Dang kY thay d6i giam hQ

351

Trong wOng hgp nguai giam hQ dS nghi duQ'c thay d6i giam hQ va co nguai khac co du diSu ki~n nh~ lam giam hQ, thi cac ben lam thu tl)c dang kY chb dm giam hQ cll va dang kY vi~c giam hQ moi

c. L~ phi dang kY giam hQ: Dang kY giam hQ l~ phi khong qua 5.000 d6ng. d. Xu ph~t trong dang kY giam hQ Theo quy diM t~i DiSu 14 Nghi diM s6 60/2009fNI)-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy diM xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong linh VlJC tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang ky giam hQ se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t tiSn ill 100.000 d6ng den 300.000 d6ng d6i v6'i mQt trong cac hanh vi

a) C6 tinh lam chUng sai S\l th~t; b) T\I Ysua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch nQi dung giAy to'

d~ lam thu tl)c thea quy diM.

2. Ph~t tiSn ill 200.000 d6ng den 500.000 d6ng d6i v6'i hanh vi lam giii ho~c su d\lIlg giAy to' giii m~o ho~c th\Ic hi~n hanh vi gian d6i khac d~ lam thu tl)c thea quy dinh nhfun m\lc dich trl,lc 19i.

3. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tich thu giAy to' da: bi sua chua, ciy xoa, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c giAy to'

giii m~o d6i v6'i hanh vi quy diM t~i di~m b khoan 1, khoan 2 DiSu nay.

Ngoai ra, hi~n nay con co quy diM xu ph~t vi ph~m trong linh V\IC giam hQ t~i DiSu 13 Nghi diM s6 87/2001fNI)-CP ngay 21 thang 11 nam 2001 cua Chinh phu vS xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong IInh VlJC hon nhan va gia dinh, C\l th~ nhu sau:

Ph~t canh cao ho~c ph~t tiSn ill 20.000 d6ng den 100.000 d6ng d6i v6'i hanh vi tr6n tranh, khong th\lc hi~n nghia V\l giam hQ sau khi da: lam thu tl)c cong nh~ giam hQ t~i Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trAn thea quy dinh cua phap lu~t.

6. Dang kY vi~c nh~n cha, m~, con 6.1. Quy~n nhljn cha, m{!, con

- Ngum khong duQ'c nh~ la cha, m~ ho~c la con cua nguai khac co quySn yeu cAu co quan nha nu6'c co thAm quySn xac diM minh la cha, m~ ho~c la con cua nguai do.

- Nguai duQ'c nh~ la cha, m~ ho~c la con cua nguai khac co quySn yeu cAu co quan nha nu6'c co thAm quySn xac diM minh khong phiii la cha, m~ ho~c la con cua nguai do.

DiSu 64 Lu~t Hon nhan va gia dinh quy diM xac diM con nhu sau:

352

- NguO'i khong duQ'c nh~ la cha, m~ cua mQt nguai co the yeu cfru Toa an xac

dinh nguO'i do la con minh.

- NguO'i duQ'c nh~ la cha, m~ cua mQt nguO'i co the yeu cfru Toa an xac diM

nguO'i do khong phai la con minh.

Dieu 65 Lu~t Ron nhan va gia dinh quy diM quyen nh~ cha, m~ nhu sau:

- Con co quyen xin nh~n cha, m~ cua minh, ke ca trong truang hQ'P cha, m~ da

chSt.

- Con da thanh nien nh~n cha khong doi hoi phai co sg d6ng y cua m~; xin

nh~ m~ khong doi hoi phai co sg d6ng y cua chao

6.2. Dang kf vifC nh{in cha, mf, con theo quy iljnh tf}i Nghj iljnh sa

158/2005/ND-CP

a. Dieu ki~n de dang kY vi~c nh~ cha, m~, con Vi~c dang kY nh~ cha, m~, con theo thu 1\1c dang kY hQ tich chi duQ'c thgc

hi~n khi dap lIng dfry du cac dieu ki~n sau day:

- Nguai nh~ va ngum duQ'c nh~ la cha, m~, con phai con s6ng vao thai diem

dang kY vi~c nh~ cha, m~, con;

- Quan h~ cha, m~, con duQ'c xac l~p tren co So' y chi t\T nguy~n cua cac ben; - Khong co tranh chAp lien quan dSn vi~c nh~ cha, m~, con.

Truang hQ'P d~c bi~t: khoan 2 Dieu 32 Nghi diM s6 158/2005/NI)-CP da co quy dinh rna ve vi~c giai quySt nh~ cha, m~, con t~i co quan hQ tich: Nguai con da thanh nien ho~c nguO'i giam hQ cua nguai con chua thanh nien ho~c da thanh nien nhung mAt nang 19c hanh vi dan sg cling duQ'c lam thu 1\1c dang kY nh~ nguai cha, nguO'i m~ da chSt, nSu vi~c nh~ cha, m~ la t\T nguy~n va khong co tranh chAp.

LUll y: Trong truang hQ'P co tranh chAp lien quan dSn vi~c nh~ cha, m~, con thi vi~c nh~ cha, m~, con se thuQc thfun quyen giai quySt cua Toa an co thfun quyen theo thu 1\1c t6 tl:mg dan sg.

b. Thfun quyen dang kY vi~c nh~ cha, m~, con Uy ban nhan dan cAp xa, noi cu tm cua nguO'i nh~ ho~c nguai duQ'c nh~ la

cha, m~, con thgc hi~n dang kY vi~c nh~ cha, m~, con. c. Thu 1\1c dang kY vi~c nh~ cha, m~, con

GiAy to' phai nQp:

TO' khai nh~ cha, m~, con theo mfiu quy diM.

353

"---

Trong truOng hgp nguai cha ho~c nguai m~ nh~ con chua thanh nien, thi pha.i co S\I d6ng y cua nguai hi~n la m~ ho~c la cha (trir truOng hgp nguai do da ch~t, mAt tich, mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I ho~c h~ ch~ nang l\Ic hanh vi dan s\I).

GiAy to' pha.i xuAt trinh:

- GiAy khai sinh cua nguai con (ban chinh ho~c ban sao);

- Cac giAy to', d6 v~t ho~c cac chUng Cll khac d~ chUng minh m6i quan h~ cha,

m~, con (n~u co).

d. Thai h~ va trinh tv dang kY vi~c nh~ cha, m~, con Bucrc 1: Ti~p nh~, ki~m tra h6 sa dang kY nh~ cha, m~, con Khi ti~p nh~ h6 sa, can hi) Tu phap - Hi) tich cAn ki~m tra cac giAy to' co trong h6 sa da hgp l~ chua, vi~c nh~n cha, m~, con co dung thfun quySn hay khong?

Trong thai h~ 5 ngay, k~ ill ngay nh~ du giAy to' hgp l~, n~u xet thAy vi~c nh~ cha, m~, con la dUng thfun quySn, d6ng thai vi~c nh~ cha, m~, con la tv nguy~n va khong co tranh chAp, thi Uy ban nhan dan cAp xa dang kY vi~c nh~ cha, m~, con.

Trong truOng hgp cAn pha.i xac minh, thi thai h~ keo dai them khong qua 5

ngay.

Bucrc 2: Dang kY vi~c nh~ cha, m~, con Khi dang kY vi~c nh~ cha, m~, con, cac ben cha, m~, con pha.i co m~t, trir truOng hgp nguai duQ'c nh~ la cha ho~c m~ da ch~t. Vi~c dang kY th\Ic hi~n nhu sau:

- Can bi) Tu phap - Hi) tich ghi vao S6 vi~c dang kY vi~c nh~ cha, m~, con va

Quy~t djnh cong nh~ vi~c nh~ cha, m~, con.

- Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa ky 02 ban chinh Quy~t dinh cong nh~ vi~c nh~ cha, m~, con cAp cho m6i ben (ben nh~, ben duQ'c nh~ la cha, m~, con) mi)t ban. Ban sao Quy~t dinh duQ'c cAp theo yeu cAu cua cac ben cho va nh~ con nuoi. Bucrc 3: B6 sung, ca.i chinh S6 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh cua ngum

con sau khi co Quy~t dinh cong nh~ vi~c nh~ cha, m~, con

Can Cll vao Quy~t djnh cong nh~ vi~c nh~ cha, m~, con, Uy ban nhan dan cAp xa, nai da dang kY khai sinh cho nguai con ghi b6 sung ph§n khai vS cha, m~ trong S6 dang kY khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh cua ngum con, n~u ph§n khai vS cha, m~ trucrc day d~ tr6ng.

Trong truOng hgp S6 dang kY khai sinh da duQ'c chuy~n luu 01 quy~n tl;li Uy ban nhan dan cAp huy~n, thi Uy ban nhan dan cAp xa da th\Ic hi~n vi~c ghi b6 sung

354

co tnich nhi~m thong bao cho Uy ban nhan dan cAp huy~n de ghi tiSp vao s6 lUll do.

Trang truOng hQ"P phdn khai vS cha, m~ trong 86 dang ky khai sinh va ban chinh Giay khai sinh cua nguO'i con da ghi ten nguO'i khac, khong phiii la cha, m~ de, thi duong sg phiii lam thu tl)c ciii chinh hQ tich.

LUllY:

- Trang truOng hQ"P cha, m~ cua tre chung s6ng v6i nhau nhu vq ch6ng, nhung khong dang ky kSt hon, ngum m~ de con lljli cho nguO'i cha va bo di khong xac dinh duqc dia chi, thi khi nguO'i cha lam thu tl)c nh~n con, khong cdn phiii co y kiSn cua nguO'i m~. Khi dang kY khai sinh, phdn ghi vS nguO'i m~ trong GiAy khai sinh va 86 dang kY khai sinh duqc ghi thea GiAy chUng sinh. TruOng hQ"P khong co GiAy chUng sinh, thi ghi thea lO'i khai cua nguO'i cha; nSu nguO'i cha khong khai vS nguO'i m~, thi de tr6ng.

6.3. Dang kj nh~n cha, mf, con co yiu t8 nlluc ngoai tl8i vOi cac xii thu{Jc

khu v¥'c bien giOi

- TruOng hQ"P con sinh ra tru6c ngay cha, m~ dang kY kSt hon va duqc cha m~ thira nh~, thi ten cua nguO'i cha se duqc ghi ngay trong GiAy khai sinh va 86 dang kY khai sinh cua ngum con ma nguO'i cha khong phiii lam thu tl)c nh~ con.

La vi~c dang kY nh~ cha, m~, con co ySu t6 nu6c ngoai, nhung thuQc thfun quySn dang kY cua Uy ban nhan dan cAp xa (thgc hi~n thea quy dinh tljli DiSu 65, DiSu 66, DiSu 67 va DiSu 70 Nghi dinh s6 68/2002/ND-CP).

a. PhljlID vi ap d\lIlg: Thfun quySn, trinh t\f, thu tl)c dang kY nh~ cha, m~, con nay chi duqc ap d\lIlg d6i v6i vi~c dang kY nh~ cha, m~, con giua cong dan Vi~t Nam thuOng tm tljli cac xa, phuOng, thi trftn akhu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam v6i cong dan cua nu6c lang giSng thuOng trU akhu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam.

(Danh sach cac xa, phuOng, thi trftn thuQc khu vgc bien gi6i dAt USn nu6c CQng hoa xa hQi chu ngma Vi~t Nam - xem danh mvc kem thea Thong tu s6 179/200l/TT-BQP ngay 22 thang 01 nam 2001). b. Thu tl)c dang kY nh~ cha, m~, con H6 sa dang kY nh~ cha, m~, con trong truOng hQ"P nay g6m cac giAy to' sau:

GiAy to' phiii nQp: - TO' khai nh~ cha, m~, con (theo mfiu TO' khai dang kY nh~ cha, m~, con

355

giua cong dan Vi~t Nam v6i nhau atrong nu6c);

- Gidy to', tai li~u ho~c chUng cu (nSu co) d@ chUng minh giiia nguai nh~n va

nguai dugc nh~ co quan h~ cha, m~, con.

Cac gidy to' noi tren dugc l~p thanh 02 bQ h6 sa va nQp t~i Uy ban nhan dan cdp xa, nai thuang trU akhu V\lC bien gim cua cong dan Vi~t Nam dugc nh~ la cha, m~, con.

Gidy to' phai xudt trinh:

- Cong dan Vi~t Nam phai xudt trinh gidy chUng minh nhan dan bien gai; trong truang hgp khong co gidy chUng minh nhan dan bien giai, thi phai xudt trinh gidy to' chUng minh vi~c thuang trU akhu V\lC bien giai kem theo gidy to' tuy than khac cua duang S\l d@ ki@m tra;

- Cong dan cua nuac lang gi~ng phai xudt trinh gidy to' tuy than do coo quan nha nuac co thfun quy~n cua nuac lang gi~ng cdp; trong truang hgp khong co giay to' my than mlY, thi phai xudt trinh gidy to' chUng minh vi~c thuang trU akhu V\lC bien giai vai Vi~t Nam lem theo gidy to' my than khac cua duang S\l d@ ki@m tra.

c. Thai h~ va trinh tv dang kY nh~ cha, m~, con Trong thai h~ 15 ngay, k@ ill ngay nh~ du h6 sa hgp l~ va l~ phi, Uy ban nhan dan cdp xa co trach nhi~m thfun tra h6 sa va tiSn hanh niem ySt vi~c nh~ cha, m~, con trong 07 ngay lien tvc t~i tf\l sa Uy ban. Sau khi thfun tra h6 sa va niem ySt vi~c nh~ cha, m~, con, Uy ban nhan dan cdp xa co cong van gui Sa Tu phap, kem theo 01 bQ h6 sa d@ xin '1 kiSn.

Trong thai h~ 15 ngay, k@ ill ngay nh~ dugc cong van xin '1 kiSn cua Uy ban nhan dan cdp xa, Sa Tu phap xem xet h6 sa xin nh~ cha, m~, con va co '1 kiSn tra lai b~ng van bim cho Uy ban nhan dan cdp xa.

Trong thai h~ 07 ngay, k@ ill ngay nh~ dugc '1 kiSn cua Sa Tu phap, Uy ban nhan dan cdp xa quySt djnh vi~c nh~ cha, m~, con va trao QuySt djnh cho cac ben duang S\l nhu d6i vai truang hgp dang k'1 vi~c nh~ cha, m~, con giiia cong dan Vi~t Nam vai nhau atrong nuac theo quy djnh cua phap lu~t v~ dang k'1 hQ tich.

Luu '1: So vai vi~c dang k'1 nh~ cha, m~, con co ySu t6 nuac ngoai thuQc thfun quy~n cua Uy ban nhan dan cdp tinh, thi vi~c dang kY nh~ cha, m~, con giua cong dan Vi~t Nam a khu V\lC bien giai vm cong dan cua nuac lang gi~ng a khu V\lC bien giai vai Vi~t Nam thuQc thfun quy~n cua Uy ban nhan dan cdp xa co nhiing uu tien sau day:

- Gidy to' do coo quan, t6 chuc cua nuac lang gi~ng cdp ho~c cong chUng, chUng th\lc cho cong dan cua hQ d@ su d\ll1g t~i Vi~t Nam vao vi~c dang kY nh~ cha, m~, con akhu V\lC bien giai vai Vi~t Nam dugc miSn hgp phap hoa lanh S\l;

356

- Cac giAy to' noi tren n~u l~p bfutg ng6n ngu cua nu6c lang gieng chi dn dich ra ti~ng Vi~t va co cam k~t cua nguO'i dich ve vi~c dich dUng nQi dung, kh6ng dn c6ng chUng ban dich.

d. L~ phi dang kY oo~ cha, m~, con: Dang kY oo~ cha, m~, con giua c6ng dan Vi~t Nam v6i OOau atrong nu6c, ke cft dang kY oo~ cha, m~, con giua c6ng dan Vi~t Nama khu V\lC bien gi6i v6i c6ng dan cua nu6c lang gieng akhu vgc bien gi6i v6i Vi~t Nam l~ phi kh6ng qua 10.000 d6ng.

d. Xu ph~t trong dang ky oo~ cha, m~, con:

Theo quy diM t~i Dieu 14 Nghi diM s6 60/2009fNI)-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy diOO xu ph~t vi ph~m hanh chinh trong linh vgc tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang kY oo~ cha, m~, con se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t tien ill 100.000 d6ng d~n 300.000 d6ng d6i v6i mQt trong cac hanh vi

a) C6 tiOO lam chUng sai sg th~t; b) Tg Ysua chua, tdy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch nQi dung giAy to'

de lam thu tl}c thea quy diM.

2. Ph~t tien ill 200.000 d6ng d~n 500.000 d6ng d6i v6i hanh vi lam gift ho~c su d\IDg giAy to' gift m~o ho~c thgc hi~n hanh vi gian d6i khac de lam thu tl}c thea quy diM OOfun m\lc dich trvc lqi.

3. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tich thu giAy to' dff bi sua chua, tdy xoa, bi lam sai l~ch nQi dung ho~c giAy to'

gift m~o d6i v6i haOO vi quy diM t~i diem b khoan 1, khoan 2 Dieu nay.

7. Dang kY vi~c thay d8i, cai chinh, b8 sung va di~u chinh he} tich Dieu 27 BQ lu~t Dan sg quy diOO quyen thay d6i h9, ten

Ca OOan co quyen yeu cAu cO' quan OOa nu6c co thdm quyen c6ng oo~ vi~c

thay d6i h9, ten trong cac truang hqp sau day:

- Theo yeu cAu cua nguO'i co h9, ten rna vi~c su d\IDg h9, ten do gay nhAID lful, anh huang d~n tiOO cam gia dinh, d~n danh dg, quyen, lqi ich hqp phap cua nguO'i do',

- Theo yeu cAu cua cha nu6i, m~ nu6i ve vi~c thay d6i h9, ten cho con nu6i ho~c khi nguO'i con nu6i th6i kh6ng lam con nu6i va nguO'i nay ho~c cha de, m~ de yeu cAu lAy l~i h9, ten rna cha de, m~ de dff d~t;

- Theo yeu cAu cua cha de, m~ de ho~c nguO'i con khi xac diM cha, m~ cho

con;

357

- Thay d6i hQ cho con ill hQ cua cha sang hQ cua m~ ho~c nguQ'c l~i;

- Thay d6i hQ, ten cua nguai bi lUll l~c da tim ra ngu6n g6c huy~t th6ng cua

minh·,

- Thay d6i hQ, ten cua nguai duQ'c xac djnh l~i giai tinh;

- Cac truang hQ1J khac do phap lu~t vS hQ tich quy djnh.

a. Ph~ vi thay d6i, cai chinh hQ tich; b6 sung hQ tich; diSu chinh hQ tich

Ph~ vi thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, diSu chinh hQ tich thuQc thfun quySn cua Dy ban nhan dan cAp xa then quy djnh t~i Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP bao g6m:

- Thay d6i hQ, ten, chu d~m da duQ'c dang kY dUng trong 86 dang kY khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh, nhung ca nhan co yeu cAu thay d6i khi co ly do chinh dang then quy djnh cua BQ lu~t Dan S\l;

- Cai chinh nhUng nQi dung da duQ'c dang ky trong 86 dang kY khai sinh va

ban chinh GiAy khai sinh, nhung co sai sot trong khi dang kY;

- B6 sung nhUng n6i dung chua duQ'c dang kY trong 86 dang kY khai sinh va

ban chinh GiAy khai sinh;

- BiSu chinh nhUng nQi dung trong s6 dang ky hQ tich va ban chinh giAy to' hQ

tich khac, kh6ng phai 86 dang kY khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh.

b. Thfun quySn giai quy~t vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich; b6 sung hQ tich Dy ban nhan dan cAp xa, nO'i da dang kY khai sinh truac day co thfun quySn giai quy~t vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich cho nguai duai 14 tu6i va b6 sung hQ tich cho mQi truang hQ1J, kh6ng phan bi~t dQ tu6i.

c. Thu tvc dang ky vi~c thay d6i, cai chinh va b6 sung hQ tich (khoan 1 BiSu

38 Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP)

Nguai yeu cAu thay d6i, cai chinh hQ tich; b6 sung hQ tich phai nQp va xuAt

trinh cac giAy to' sau:

GiAy to' phai nQp:

TO' khai then mau quy djnh.

B6i vai vi~c thay d6i hQ, ten cho nguai ill du 9 tu6i trO' len, thi trong TO' khai

phai co y ki~n d6ng y cua nguai do.

GiAy to' phai xuAt trinh:

- Ban chinh GiAy khai sinh cua nguai can thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung

hQ tich;

358

- Cac giAy to' lien quan d~ lam can cu cho vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich (tuy theo timg twang hqp rna xac dinh la loliti giAy to' C\l th~ nao, vi d\l: trong twang hqp thay d6i hQ, ten cho con nuoi theo yeu cAu cua cha, my nuoi thi cAn xuM trinh Quyet dinh cong nh~ vi~c nuoi con nuoi va giAy to' chUng minh v~ hQ cua cha, my nuoi; thay d6i hQ ill hQ cua nguai cha sang hQ cua nguai my, thi cAn xuAt trinh giAy to' chUng minh v~ hQ cua nguai my...).

Luu y: Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich cho nguai chua thanh nien ho~c nguai mM nang 19c hanh vi dan sg dugc thgc hi~n theo yeu cAu cua cha, my ho~c nguai giam hQ.

d. Thai hl;tll va trinh tg giai quyet vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich; b6 sung hQ

tich

Thai hl;tll giai quyet:

Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich dugc giai quyet trong thai hl;tll 5 ngay, k~ ill ngay nh~n du giAy to' hqp l~. Trong twang hqp cAn phai xac minh, thi thai hl;tll dugc keo dai them khong qua 5 ngay. Rieng vi~c b6 sung hQ tich phai dugc giai quyet ngay sau khi duong sg nQp du giAy to' hqp l~ lam can Cll cho vi~c b6 sung hQ tich.

Trinh tg giai qllyet: * Trinh tg giai qllyet vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich BuO'c 1: Can bQ tiep nh~ h6 sa ki~m tra xem cac nQi dung rna duong sg dfi khai trong TO' khai dfi dung va dAy du chua; ngoai ban chinh GiAy khai sinh, cAn co giAy to' gi lam can Cll giai quyet. Neu thAy dfi du cac giAy to' theo quy djnh thi th\lly h6 sa.

BuO'c 2: Xac djnh xem vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich theo yeu cAu cua duong sg co dap Ung du cac di~u ki~n theo quy dinh phap lu~t hay khong; neu dfi du can Cll thi thgc hi~n vi~c dang kY.

BuO'c 3: Can bQ Tu phap - HQ tich ghi vao 86 dang kY thay d6i, cai chinh hQ tich va Quyet dinh cho phep thay d6i, cai chinh hQ tich va trinh Chu tich Uy ban nhan dan xfi kY Quyet djnh, cAp cho duong sg mQt ban chinh Quyet djnh cho phep thay d6i, cai chinh hQ tich.

BuO'c 4: Ghi chu cac nQi dung va can Cll thay d6i, cai chinh hQ tich vao cQt ghi

chu cua 86 dang kY khai sinh va m~t sau ban chinh GiAy khai sinh.

8au khi vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich dfi dugc ghi chu vao 86 dang kY khai sinh, thi ban sao GiAy khai sinh ill 86 dang ky khai sinh se dugc ghi theo nQi dung dfi dugc thay d6i, cai chinh.

Nhfmg di~m cAn luu y khi th\lly h6 sa yeu cAu thay d6i, cai chinh hQ tich:

359

- Vi~c xac dinh tu6i (tren 14 tu6i hay dum 14 tu6i) phai dill Cll vao ngay,

thang, nam sinh ghi trong GiAy khai sinh hi~n t~i.

- Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich cho ngum chua thanh nien ho~c nguai da thanh nien nhung mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I duQ'c th\Ic hi~n thea yeu cAu cua cha, m~ ho~c nguai giam hQ.

- M~c du, Nghi diM s6 158/2005/ND-CP quy diM thai h~ t6i da de giai quy@t vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich la 10 ngay, nhung n@u xet thAy vi~c thay d6i, cai chinh (d~c bi~t d6i v6i nhUng yeu cAu v~ cai chinh hQ tich) da ra rang, du di~u ki~n thea quy diM cua phap lu~t thi cAn giai quy@t ngay cho ngum dan, tranh vi~c de nguai dan phai di l~i nhi~u IAn.

* Trinh tv giai quy@t vi~c b6 sung hQ tich Vi~c b6 sung hQ tich duQ'c giai quy@t ngay sau khi nh~ du giAy to' hQ'P l~. NQi dung b6 sung duQ'c ghi 1r\Ic ti@p vao nhUng cQt, mvc tuong Ung trong 86 da dang ky khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh. Can bQ Tu phap - HQ tich dong dAu vao phAn ghi b6 sung. CQt ghi chu cua 86 dang ky khai sinh va m~t sau cua ban chinh GiAy khai sinh phai ghi ra nQi dung b6 sung; can Cll ghi b6 sung; hQ, ten, chfr kY cua nguai ghi b6 sung; ngay, thang, nam b6 sung.

Trong truang hQ'P nQi dung 86 dang ky khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh tru6c day khong co cQt mvc cAn ghi b6 sung, thi nQi dung b6 sung duQ'c ghi vao m~t sau cua ban chinh GiAy khai sinh va cQt ghi chu cua 86 dang kY khai sinh.

Trong truang hQ'P vi~c dang kY hQ tich tru6c day do Uy ban nhan dan cAp xa th\Ic hi~n, nhung s6 hQ tich chi con lUll t~i Uy ban nhan dan cAp huy~n, thi thfun quy~n th\Ic hi~n vi~c b6 sung la Uy ban nhan dan cAp huy~n.

8au khi vi~c b6 sung hQ tich da dugc ghi chu vao 86 dang kY khai sinh, thi ban sao GiAy khai sinh ill 86 dang ky khai sinh se dugc ghi thea nQi dung da dugc b6 sung.

Vi~c di~u chinh nQi dung phAn khai v~ cha, m~ trong GiAy khai sinh cua nguai

con

Trong truang hQ'P nQi dung ban chinh GiAy khai sinh cua cha, m~ da thay d6i do vi~c thay d6i, cai chinh, b6 sung hQ tich, thi Uy ban nhan dan cAp xa, nai da dang kY khai sinh cho nguai con, din Cll vao ban chinh GiAy khai sinh cua cha, m~ th\Ic hi~n vi~c di~u chinh nQi dung do trong phAn khai v~ cha, m~ trong 86 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh cua nguai con cho phu hQ'P; n@u 86 dang kY khai sinh da chuyen lUll t~i Uy ban nhan dan cAp huy~n, thi Uy ban nhan dan cAp huy~n th\Ic hi~n vi~c di~u chinh.

Di~u chinh nQi dung trong s6 hQ tich va cac giAy to' hQ tich khac, khong phai

86 dang kY khai sinh va GiAy khai sinh.

360

Nguyen t~c thgc hi~n vi~c di@u chinh hQ tich: Khi ca nhan co yeu cfru di@u chinh nQi dung dli duQ'C dang kY trong s6 hQ tich va cac giAy to' hQ tich khac, khong phai 86 dang ky khai sinh va ban chinh GiAy khai sinh (nhu 86 dang kY ket hon va GiAy chUng nh~ ket hon, 86 dang kY khai ill va GiAy chUng ill...), thi Dy ban nhan dan cAp xli, nai dli dang kY hQ tich can cu vao ban chinh GiAy khai sinh d~ di@u chinh nhUng nQi dung do cho phil hgp vai nQi dung tuang Ung trong ban chinh GiAy khai sinh.

Neu vi~c di@u chinh nQi dung cua s6 hQ tich va giAy to' hQ tich khac khong lien quan den nQi dung khai sinh, thi Dy ban nhan dan cAp xli can cu vao nhUng giAy to' co lien quan do duang S\I xuAt trinh d~ di@u chinh.

Trong truang hgp vi~c dang ky hQ tich truac day do Dy ban nhan dan cAp xli th\Ic hi~n, nhung s6 hQ tich chi con lUll t~i Dy ban nhan dan cAp huy~n, thi vi~c di@u chinh thuQc thArn quy@n cua Dy ban nhan dan cAp huy~n.

* Trinh tv th\Ic hi~n vi~c di@u chinh hQ tich: Vi~c di@u chinh hQ tich duQ'c giai quyet ngay sau khi nh~ du giAy to' hgp l~. CQt ghi chu cua s6 dang kY hQ tich va rn~t sau cua ban chinh giAy to' hQ tich phai ghi r5 nQi dung di@u chinh; can cu di@u chinh; hQ, ten, chit kY cua nguai ghi di@u chinh; ngay, thang, nam di@u chinh. Can bQ Tu phap - HQ tich dong dAu vao phfrn dli di@u chinh.

H~ qua cua vi~c di@u chinh hQ tich:

8au khi vi~c di@u chinh hQ tich dli duQ'c ghi vao s6 hQ tich, thi ban sao giAy to'

hQ tich ill s6 hQ tich se ghi thea nQi dung dli di@u chinh.

NhUng di~rn cfrn lUll y khi giai quyet vi~c b6 sung hQ tich, di@u chinh hQ tich: - Oy ban nhan dan cAp xli co thb quy@n giai quyet vi~c b6 sung hQ tich, di@u

chinh hQ tich trong rnQi truang hgp;

- Dy ban nhan dan cAp huy~n chi giai quyet vi~c b6 sung hQ tich, di@u chinh hQ tich trong truang hgp s6 hQ tich khong con lUll duQ'c t~i Dy ban nhan dan cAp xli rna chi con lUll duQ'c t~i Dy ban nhan dan cAp huy~n.

Thong bao va ghi vao s6 hQ tich cac vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung

hQ tich, di@u chinh hQ tich

- Trong truang hgp Dy ban nhan dan cAp xli th\Ic hi~n vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung, di@u chinh hQ tich rna s6 hQ tich dli chuy~n lUll rnQt quy~n t~i Oy ban nhan dan cAp huy~n, thi Dy ban nhan dan cAp xli co trach nhi~rn giri thong bao cho Dy ban nhan dan cAp huy~n v@ nhUng nQi dung thay d6i d~ ghi tiep vao s6 hQ tich hru t~i Dy ban nhan dan cAp huy~n.

361

- Trong truOng hgp Uy ban nhan dan cAp huy~n th\lc hi~n vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, diSu chinh hQ tich, thi Uy ban nhan dan cAp huy~n co tnich nhi~m giri thong bao cho Uy ban nhan dan cAp xa, nO'i da dang kY hQ tich vS nhiing nQi dung thay d6i d~ ghi ti~p vao s6 hQ tich luu t~i Uy ban nhan dan cAp xa.

MQt s6 chu y khac: - D6i v6i nhiing truOng hgp da dang kY hQ tich t~i Uy ban nhan dan cAp tinh ho~c da dang kY hQ tich ill thai kY Phap thuQc, hay thai kY chinh quySn Ng\lY Sai Gon, hi~n chi co 01 s6 dang kY hQ tich luu t~i So' Tu phap, thi So' Tu phap, nO'i dang luu s6 hQ tich cling co thfun quySn giai quy~t vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, diSu chinh hQ tich.

- D6i v6i nhiing truOng hgp da dang kY khai sinh t~i So' Tu phap thea quy djnh t~i DiSu 49 va DiSu 50 Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP, thi So' Tu phap, nO'i da dang kY khai sinh cling co thfun quySn giai quy~t vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung, diSu chinh hQ tich.

- D6i v6i truOng hgp cai chinh ngay, thing, nam sinh; thi ngay, thing, nam sinh ghi trong GiAy khai sinh hi~n t~i cua nguai co yeu cAu cai chinh la can cu tinh tu6i d~ xac djnh thfun quySn giai quy~t yeu cAu cai chinh.

- Trong truOng hgp duang S\l xuAt trinh GiAy khai sinh dugc cAp ill thai kY Phap thuQc, hay thai kY chinh quySn Ng\lY Sai Gon d~ lam thu tl)c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, thi phai lam thu tl)c cAp l~i ban chinh GiAy khai sinh m6i (n~u S6 dang kY khai sinh tru6c day con luu trfr) ho~c lam thu tl)c dang kY l~i vi~c sinh (n~u S6 dang kY khai sinh khong con luu trfr). Ban chinh GiAy khai sinh m6i dugc dung d~ lam thu tl)c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich. GiAy khai sinh cli phai dugc thu h6i va luu trU.

- Cong dan Vi~t Nama nu6c ngmli vS nu6c thuOng trU, da ghi chu vao s6 hQ tich vi~c khai sinh; k~t hon; nh~ cha, my, con; nuoi con nuoi da dang kY t~i cO' quan co thfun quySn cua nu6c ngoai thea quy djnh t~i M\lc 4 Chuang III Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP rna co yeu cAu thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, diSu chinh hQ tich, thi cling dugc giai quy~t thea trinh t\l, thu tl)c quy dinh t~i M\lc 7 Chuang II cua Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP va huang dful t~i M\lc nay.

Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, diSu chinh hQ tich trong truOng hgp nay dugc th\lc hi~n t~i So' Tu phap, nO'i da ghi chu vao 86 cac vi~c hQ tich.

- Trong truOng hgp cong dan Vi~t Nam da dang kY hQ tich t~i CO' quan d~i di~n Ngo~i giao, CO' quan Lanh S\l cua Vi~t Nam anu6c ngoai, sau do vS nu6c cu trU rna co yeu cAu thay d6i, cai chinh hQ tich, diSu chinh hQ tich, thi cling dugc th\lc

362

----Oll

hi~n thea quy djnh t~i M1,lc 7 Chuong II cua Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP va hu6ng dful t~i M1,lc nay.

Thfun quy~n giai qUylh vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, di~u

chinh hQ tich trong truOng hqp nay duQ'c xac dinh nhu sau:

+ Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich (cho nguO'i dum 14 tu6i), b6 sung hQ tich, di~u chinh hQ tich cho mQi truOng hqp, khong phan bi~t dQ tu6i, duQ'c thgc hi~n t~i Dy ban nhan dan c§.p xii, nO'i duong sg cu w;

+ Vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich (cho nguO'i ill dti 14 tu6i tra len), duQ'c thgc hi~n t~i Dy ban nhan dan huy~n, qu~, thanh ph6 thuQc tinh (sau day gQi la Dy ban nhan dan c§.p huy~n), nO'i duong sg cu w;

+ Sau khi dii thgc hi~n vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, b6 sung hQ tich, di~u chinh hQ tich, Dy ban nhan dan cAp huy~n ho~c Dy ban nhan dan cAp xii phai thong bao cho BQ Ngo~i giao de BQ Ngo~i giao thong bao tiep cho CO' quan d~i di~n Ngo~i giao, CO' quan Lanh sg cua Vi~t Nam a nu6c rna duong sg dii dang kY hQ tich thgc hi~n vi~c ghi chu vao s6 hQ tich. TruOng hqp s6 hQ tich dii chuyen luu 01 quySn t~i BQ Ngo~i giao, thi BQ Ngo~i giao cilng thgc hi~n vi~c ghi chu cac thay d6i nay.

- Vi~c cai chinh nQi dung trong ban chinh GiAy khai sinh, d~c bi~t la cai chinh ngay, thang, nam sinh, chi duQ'c giai quyet d6i v6i nhfrng truOng hqp co du cO' sa de xac djnh dng khi dang kY khai sinh co sg sai sot do ghi ch6p cua can bQ Tu phap - HQ tich ho~c do duong SlJ khai bao nhfun lful. TruOng hqp yeu cAu cai chinh nQi dung trong ban chinh GiAy khai sinh do duong SlJ c6 tinh sua chua sai sg th~t dii dang ky tru6c day dS hqp thuc hoa h6 sO', giAy to' ca nhan hi~n t~i, thi khong giai quyet.

- Trong truOng hqp GiAy khai sinh cua mQt nguO'i chi ghi nam sinh, khong ghi ngay, thang sinh, rna co yeu cAu b6 sung, thi ngay, thang sinh duQ'C ghi thea GiAy chUng sinh; neu khong co GiAy chUng sinh, thi ngay, thang sinh duQ'c xac djnh nhu sau:

+ U6i v6i ngum chua co h6 sO', giAy to' ca nhan ghi v~ ngay, thang sinh, thi ngay, thang sinh duQ'c xac dinh thea van ban cam doan cua cha, my de ho~c nguO'i giam hQ (d6i v6i tre em du6i 6 tu6i); ho~c thea 10'i khai cua nguO'i yeu cAu b6 sung, co xac nh~ cua nguO'i lam chUng (d6i v6i nguO'i ill du 6 tu6i tra len);

+ U6i v6i nhfrng nguO'i dii co h6 sO', giAy to' ca nhan nhu: S6 hQ kh:1u, ChUng minh nhan dan, hQc b~, bfuIg t6t nghi~p, ly lich can bQ, ly lich dang vien rna trong cac h6 sO', giAy to' dii ghi th6ng nhAt v~ ngay, thang sinh, thi xac djnh thea ngay, thang sinh do. TruOng hqp ngay, thang sinh ghi trong cac h6 sO', giAy to' noi tren

363

...........

cua nguO'i do khong thBng nh~t, thi xac dinh thea ngay, thang sinh trong h6 sa, gi~y to' duQ'c l~p dAu tien;

+ Trong truang hgp khong xac dinh duQ'c ngay, thang sinh thea hu6ng dan

tren day, thi ngay, thang sinh la ngay 01 thang 01.

- Trong truang hgp s6 dang kY he) tich con luu duQ'c 6 ca Dy ban nhan dan c~p xii va Dy ban nhan dan c~p huy~n, thi ducmg sg co quy~n 19a chQn thgc hi~n yeu cAu b6 sung he) tich ho~c di~u chinh he) tich t~i Dy ban nhan dan c~p xii, ho~c Dy ban nhan dan c~p huy~n.

Vi~c thong bao va ghi vao s6 he) tich sau khi thgc hi~n vi~c b6 sung he) tich ho~c di~u chinh he) tich duQ'c thgc hi~n thea quy dinh t~i Di~u 40 Nghi dinh sB 158/2005/ND-CP.

- MQi ghi chu v~ thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung he) tich, di~u chinh he) tich d~u phai duQ'c dong d~u cua ca quan thgc hi~n vi~c ghi chu vao phdn ne)i dung ghi chu trong s6 he) tich va m~t sau cua ban chinh gi~y to' he) tich. DBi v6i vi~c thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung he) tich, di~u chinh he) tich thue)c thfun quy~n cua Dy ban nhan dan c~p huy~n, thi do Truang Phong ho~c Pho truang phong Tu phap thgc hi~n vi~c ghi chu va dong d~u cua Phong Tu phap.

d. L~ phi dang kY thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung, di~u chinh he) tich:

Dang kY thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung, di~u chinh he) tich duQ'c mien l~ phi.

e. Xu ph~t trong dang kY thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung, di~u chinh he)

tich

Theo quy dinh t~i Di~u 14 Nghi dinh sB 60/2009/ND-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cua Chinh phu quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong linh vgc tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong dang kY thay d6i, cai chinh he) tich, b6 sung, di~u chinh he) tich se bi xu ph~t g6m:

1. Ph~t ti~n ti:r 100.000 d6ng d€n 300.000 d6ng dBi v6i me)t trong cac hanh vi

a) CB tinh lam chUng sai sg th~t; b) Tg Ysua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch ne)i dung gi~y to'

de lam thti tl)c thea quy dinh.

2. Ph~t ti~n ti:r 200.000 d6ng d€n 500.000 d6ng dBi v6i hanh vi lam gia ho~c su d\illg gi~y to' gia m~o ho~c thgc hi~n hanh vi gian dBi khac de lam thti tl)c thea quy dinh nhfun m\lc dich tf\lc lQ'i.

3. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tich thu gi~y to' dii bi sua chua, tAy xoa, bi lam sai l~ch ne)i dung ho~c gi~y to'

gia m~o dBi v6i hanh vi quy dinh t~i diem b khoan 1, khoan 2 Di~u nay.

364

8. Ghi vao sA cae thay dAi v~ hQ tich khac

a. Nhiing thay d6i hQ tich khac

Ghi vao s6 cac thay d6i hQ tich khac duQ'c th\lC hi~n khi tinh tqmg hQ tich cua

mQt ca nhan co nhiing thay d6i do 5 s\l ki~n sau day:

- Xac dinh cha, mtt, con (ghi chu tren cO' sa ban an, quy~t diM dli co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an nhan dan cAp co thfun quyen ve vi~c xac diM cha, mtt cho con ho~c xac diM con cho cha, mtt);

- Thay d6i quac tich (ghi chu tren cO' sa Quy~t diM cua Chu tich nuac ve vi~c

thoi quac tich, nh~p quac tich hay tra l~i quac tich cua ca nhan);

- Ly hon (ghi chu tren cO' sa ban an ly hon ho~c quy~t diM cong nh~ vi~c thu~ tinh ly hon dli co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an nhan dan cAp co thfun quyen); - Huy vi~c k~t hon trai phap lu~t (ghi chu tren cO' sa Quy~t diM dli co hi~u l\lc

phap lu~t cua Toa an nhan dan cAp co thAm quyen);

- chb dirt nuoi con nuoi (ghi chu tren cO' sa Quy~t diM chb dirt nuoi con

nuoi co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an nhan dan cAp co thfun quyen). b. Y nghla cua vi~c ghi vao s6 cac thay d6i hQ tich khac Vi~c ghi vao s6 cac thay d6i hQ tich khac nhfun giup cO' quan dli dang kY hQ tich co th@ thea doi, quan ly duQ'c S\l thay d6i ve tinh tr~g nhan than cua ca nhan, d6ng thai cling la can Cll d@ sau nay cO' quan dang kY hQ tich tra CUu s6 hQ tich d@ xac nh~ chinh xac ve tinh tr~g nhan than cua ca nhan.

Vi d\l: N~u vi~c ly hon cua mQt ca nhan khong duQ'c ghi chu vao S6 dang kY k~t hon, thi Dy ban nhan dan cAp xli khong co cO' sa d@ xac nh~ ve tinh tr~g dQc than (dli ly hon) cua duang S\l.

c. Trach nhi~m chuy@n giao cac giAy to' lien quan d~n thay d6i hQ tich khac

Cac cO' quan nha nuac co thAm quyen khi ra quy~t dinh lien quan d~n cac thay d6i hQ tich khac (dli neu tren), d6ng thai gui mQt ban sao quy~t diM cho cO' quan nha nuac co thfun quyen, nO'i truac day dli dang ky S\l ki~n hQ tich co lien quan d~n vi~c thay d6i d@ ghi vao s6 hQ tich.

......""

d. Thfun quyen ghi vao s6 cac thay d6i hQ tich khac Dy ban nhan dan cAp xli, nO'i dli th\lc hi~n vi~c dang kY S\l ki~n hQ tich co lien

quan co thfun quyen ghi vao s6 nQi dung cac thay d6i hQ tich khac. C\l th@ la:

- Dy ban nhan dan cAp xli, nO'i dli dang kY khai sinh truac day, th\lc hi~n ghi vao s6 vi~c thay d6i quac tich; xac diM cha, mtt, con (rieng vi~c xac dinh cha, mtt, con, thi duQ'c ghi chu vao s6 dli dang kY khai sinh cho nguai con truac day);

365

- Uy ban nhan dan c~p xa, nO'i da dang ky ket hon tru6c day, th\Ic hi~n ghi vao

s6 vi~c ly hon va huy vi~c ket hon trai phap lu~t;

- Uy ban nhan dan c~p xa, nm da dang ky vi~c nuoi con nuoi tru6c day, th\Ic

hi~n ghi vao s6 vi~c chfun dUt nuoi con nuoi.

d. Cach thuc ghi vao s6 cac thay d6i ve hQ tjch khac

Khi ghi vao s6 hQ tjch cac thay d6i hQ tjch khac, can bQ Tu phap - HQ tjch phai ghi ro nQi dung thay d6i; sa Quyet djnh; ngay, thang, nam Quyet djnh; cO' quan ra Quyet djnh va nguai ky Quyet djnh.

Luuy:

- D6i v6i vi~c xac dinh cha, m~, con thi cimg v6i vi~c ghi vao s6 hQ tjch tren cO' sa Quyet djnh cua Uy ban nhan dan ho~c cua Toa an, can bQ Tu phap - HQ tjch d6ng thai phai ghi b6 sung ten cua nguai duQ'c xac djnh la cha ho~c m~ vao phdn khai con b6 tr6ng trong 86 dang ky khai sinh va Gi~y khai sinh cua nguai con. Trong truang hQ'P 86 dang ky khai sinh va Gi~y khai sinh tru6c day da ghi ten nguai khac vao phdn ghi cua cha m~, thi huang dfu1 duang S\I lam thu 4lc cai chinh hQ tjch.

- Trong truang hQ'P s6 hQ tjch da duQ'c chuySn luu mQt quySn t~i Uy ban nhan dan c~p huy~n, thi sau khi th\Ic hi~n vi~c ghi vao s6 cac thay d6i hQ tjch khac, Uy ban nhan dan c~p xa co trach nhi~m gui thong bao nhiing nQi dung thay d6i cho Uy ban nhan dan c~p huy~n dS ghi tiep vao s6 hQ tjch luu t~i Uy ban nhan dan d.p huy~n.

- Trong truang hQ'P s6 hQ tjch chi con luu t~i Uy ban nhan dan c~p huy~n, thi

Uy ban nhan dan c~p huy~n th\Ic hi~n vi~c ghi vao s6 cac thay d6i hQ tjch khac.

Quy djnh ve trach nhi~m chuySn giao cac Quych djnh lien quan den thay d6i hQ tjch khac: CO' quan nha nu6c co thfun quyen khi ra Quyet djnh lien quan den cac thay d6i hQ tjch khac (da neu atren), d6ng thai gui mQt ban sao Quyet djnh cho Uy ban nhan dan c~p xa, nm tru6c day da dang ky S\I ki~n hQ tjch co lien quan den vi~c thay d6i dS ghi vao s6 hQ tjch (khoan 2 Dieu 41 Nghj djnh s6 158/2005/ND-CP ), duQ'c hiSu rAng: dS co can cu cho vi~c ghi vao s6 cac thay d6i hQ tjch khac, thi phai co S\I chuySn giao gi~y to' gifra hai cO' quan Nha nu6c v6i nhau. Tuy nhien, tren th\Ic te, nguai dan cling co thS tf\Ic tiep dua cac Quyet djnh lien quan den thay d6i hQ tjch khac dS ghi vao s6 hQ tjch t~i Uy ban nhan dan c~p xa.

9. Dang kY qua h,n, dang kY I,i

D6i v6i nhiing S\I ki~n hQ tjch co quy djnh ve thai h~ phai di dang ky, nhung nguai co trach nhi~m di dang ky da khong dang ky dUng theo thai h~ quy djnh, thi

366

9.1. Dang kj qua h~n

phiti dang kY theo thu UJc dang kY qua h~. Co hai sg ki~n hQ tich dang kY qua h~ la: Dang kY khai sinh va dang ky khai til. C\l th~ nhu sau:

- Sg ki~n sinh xay ra nhung chua duQ'c dang kY trong thai h~ 60 ngay, k~ ill

ngay tre em duQ'c sinh ra.

- Sg ki~n til xity ra nhung chua duQ'c dang kY trong thai h~n 15 ngay, k~ ill khi

co nguai chSt.

a. Thfun quyen dang kY qua h~ ThAm quyen dang kY khai sinh qua h~ (khoan 1 Dieu 44 Nghi diM s6

158/2005/ND-CP):

- Uy ban nhan dan d.p xa, nai cu trU cua nguai m((, thgc hi~n vi~c dang kY khai sinh qua h~ cho tre em; nSu khong xac dinh duQ'c nai cu tru cua nguai m((, thi Uy ban nhan dan d.p xa, nai cu trU cua nguai cha thgc hi~n vi~c dang kY khai sinh quah~.

- Trong truang hQ'P khong xac diM duQ'c nai cu trU cua nguai m(( va nguai cha, thi Uy ban nhan dan cAp xa, nai tre em dang sinh s6ng tren thgc tS thgc hi~n vi~c dang kY khai sinh qua h~.

- Vi~c dang kY khai sinh qua h~ cho tre em bi bo rai duQ'c thgc hi~n t~i Uy ban nhan dan cAp xa, nai cu trU cua nguai dang t~ thai nuoi duoog ho~c nai co tf\! sa cua t6 chtrc dang t~ thai nuoi duoog tre em do.

Ngoai ra, vai nhfing truang hQ'P nguai da thanh nien tg di dang kY khai sinh qua h~ cho ban than, thi co th~ 19a chQn nai dang ky khai sinh qua h~n tuang tg nhu thfun quyen da neu atren ho~c t~i Uy ban nhan dan cAp xa, nai hQ dang cu trU. ThAm quyen dang kY khai til qua h~ (khoan 2 Dieu 44 Nghi diM s6

158/2005/ND-CP):

- Uy ban nhan dan cAp xa, nai cu trU cu6i cung cua nguai chSt thgc hi~n vi~c

dang kY khai til qua h~n.

- NSu khong xac diM duQ'c nai cu trU cu6i cung cua nguai chSt thi Uy ban

nhan dan cAp xa, nai nguai do chSt thgc hi~n vi~c dang kY khai til qua h~.

b. Thu UJc dang kY qua h~ D6i v6'i dang kY khai sinh qua h~ Nguai di khai sinh qua h~ phiti nQP GiAy chUng sinh (do ca sa y tS, nai tre em sinh ra cAp) va xuAt trinh GiAy chUng nh~ kSt hon cua cha, m(( tre em (nSu cha, m(( tre em co dang kY kSt hon). NSu tre em sinh ra ngoai ca sa y tS, thi GiAy chUng sinh duQ'c thay bfulg van ban xac nh~ cua nguai lam chUng; trong truang hQ'P

367

.-.

khong co nguO'i lam chUng, thi nguO'i di khai sinh lam gic1y cam doan v~ vi~c sinh la co th\Ic.

Trong truang hgp can bQ Tu phap - HQ tich biet ra v~ quan h~ hon nhan Clla

cha m~ tre em, thi khong b~t bUQc phai xuc1t trinh Gic1y chUng nh~ ket hon.

Thll U;1c dang leY khai sinh qua he:m cho nguO'i da: thanh nien cling ap d\ll1g

tuang tv nhu tren.

D6i v6i dang ky khai tU qua he:m

NguO'i di khai tU qua he:m phai nQp Gic1y bao tU ho~c gic1y to' thay cho Gic1y bao tU (Gic1y bao tU va thfun quy~n cc1p Gic1y bao tU dugc th\Ic hi~n nhu huang dful a M\lc dang leY khai tU dUng he:m). c. Trinh tv dang leY qua hl~m Sau khi nh~ dll gic1y to' hgp l~, can bQ Tu phap - HQ tich ghi vao s6 dang leY theo timg lOlili vi~c va ban chinh Gic1y khai sinh ho~c Gic1y chUng tU. Chll tich Uj ban nhan dan cc1p xa: leY va cc1p cho nguO'i di dang leY mQt ban chinh Gic1y khai sinh ho~c Gic1y chUng tU. Trong CQt ghi chu Clla S6 dang leY khai sinh ho~c S6 dang leY khai tU phai ghi ra "Dang leY qua he:m".

Truang hgp dn phai xac minh, thi thai he:m xac minh la 5 ngay. Luu y: C\lm ill "Dang leY qua hlilll" chi ghi trong CQt ghi chu Clla S6 dang leY khai sinh va S6 dang leY khai tU dS th6ng ke s6 li~u dang leY qua he:m hang nam; khong ghi du6i tieu d~ Clla ban chinh gic1y to' hQ tich.

MQt s6 chu y khac: - Trong truang hgp dang leY khai sinh qua hlilll cho nguO'i da: thanh nien rna mQt ben ho~c ca hai ben cha, m~ de da: chet, thi can cu vao nhUng gic1y to' ca nhan co ghi v~ quan h~ cha, m~, con do duang S\I xuc1t trinh dS ghi; truang hgp khong co gic1y to' ghi v~ quan h~ cha, m~, con, thi ca quan dang leY hQ tich phai xac minh, lam ra tru6c khi dang leY.

Huang dful nay cfing duQ'c ap d\ll1g d6i v6i truang hgp dang leY llili vi~c sinh

cho nguO'i da: thanh nien rna mQt ben ho~c ca hai ben cha, m~ de da: chet.

368

0 . . . . .

- Khi dang leY khai sinh qua he:m cho can bQ, cong chuc, ho~c can bQ, chien sy dang cong tac trong l\Ic luqng vii trang, thi nguO'i do phai nQP ban sao h6 sa, gic1y to' ca nhan nhu: S6 hQ khftu, Gic1y chUng minh nhan dan, hQc blil, bfulg t6t nghi~p, ly lich can bQ, ly lich dang vien. Truang hgp vi ly do bi m~t rna ca quan, dan vi Clla nguO'i do khong cho sao ch\lp ban ly lich can bQ, ly lich dang vien, thi phai co xac nh~ Clla Thll truang ca quan, dan vi v~ nhUng nQi dung khai sinh Clla nguO'i do (nhu: HQ ten; gi6i tinh; ngay, thang, nam sinh; dan tQc; qu6c tich; que quan; quan h~ cha con, m~ con) da: ghi trong h6 sa ca nhan do ca quan, dan vi quan lY.

Huang dan mly ding dugc ap d\illg trong truOng hgp giai quySt dang leY l~i vi~c sinh cho can bQ, cong chuc ho~c can bQ, chiSn sy dang cong tac trong 19c lugng vii trang rna khong co ban sao Gidy khai sinh dugc cdp hgp l~ tru6'c day.

9.2. Dang kj It!i a. Thu 1\1c dang leY l~i dugc ap d\illg d6i v6'i 4 sg ki~n hQ tich: sinh, ill, kSt hon, nh~ nuoi con nuoi. Tuy nhien, cac sg ki~n hQ tich nay chi dugc dang leY l~i khi co du 2 diSu ki~n: Sg ki~n hQ tich do da dugc dang leY, nhung ban chinh va s6 g6c da bi mdt ho~c hu hong rna khong sir d\illg dugc.

- Vi~c dang leY khai sinh qua h~n cho tre em thuQc cac truOng hgp quy dinh t~i khoan 1 DiSu 96 cua Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP ciing dugc th~c hi~n then quy dinh t~i cac diSu 43,44 va DiSu 45 cua Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP.

Rieng d6i v6'i dang leY l~i vi~c kSt hon va nuoi con nuoi cful dap Ung them diSu ki~n: ca hai ben vg va ch6ng (trong vi~c kSt hon); hai ben cha, my nuoi va con nuoi (trong vi~c nuoi con nuoi) dSu con s6ng van thai diSm dang leY l~i va hQ cimg phai co m~t khi dang leY l~i.

b. Thfun quySn dang leY l~i Nguai co yeu cAu dang leY l~i vi~c sinh, ill, kSt hon, nh~ nuoi con nuoi co thS

- Uy ban nhan dan cdp xa, nai dUO'llg sg cu trU.; ho~c - Uy ban nhan dan cdp xa, nai da dang ky khai sinh, khai ill, kSt hon, nh~

19a chQn dS dang leY t~i mQt trong hai nai sau day:

nuoi con nuoi tru6'c day.

c. Thu 1\1c dang leY l~i Nguai co yeu cAu dang leY l~i vi~c sinh, ill, kSt hon, nh~ nuoi con nuoi, phai

nQp TO' khai (theo mfiu quy dinh).

Trong truOng hgp vi~c dang leY l~i dugc thgc hi~n t~i Uy ban nhan dan cdp xa khong phai la nai dUO'llg sg da dang leY hQ tich tru6'c day, thi TO' khai phai co xac nh~n cua Uy ban nhan dan cdp xa, nai da dang leY hQ tich vS vi~c da dang leY sg ki~n hQ tich rna dUO'llg sg dS nghi dang ky l~i, tIir truOng hgp dUO'llg sg xudt trinh dugc ban sao gidy to' hQ tich da cdp tru6'c day.

d. Trinh tv giai quySt dang leY l~i

369

Bu6'c 1: Can bQ Tu phap - HQ tich kiSm tra cac nQi dung dUO'llg sg khai trong TO' khai xem da dung va du chua? nSu la truOng hgp dang leY l~i vi~c sinh rna ~~~~~~~~~~~~ili~~~ them cac gidy to' ca nhan khac nhu: S6 hQ khdu, Gidy chUng minh nhan dan, hQc b~, bfulg t6t nghi~p, ly lich can bQ, ly lich dang vien,... dS lam can cu giai quySt.

Neu thc1y dii du cac gic1y to' thea quy dinh va vi~c dang ky l~i la dUng thfun

quySn, thi th\lly h6 sa.

Bu6'c 2: Ki~m tra h6 sa, xac minh (neu cAn) d~ khfulg diM vS tinh chinh xac

cua SlJ ki~n hQ tich rna duang SlJ dS nghi dang kY l~i.

Bu6'c 3: ThlJc hi~n vi~c dang kY Trong thffi h~ 5 ngay, k~ tlr ngay nh~ du gic1y to' hQ'P l~, can bQ Tu phap HQ tich ghi vao sa hQ tich va ban chinh gic1y to' hQ tich tuang tmg (Gic1y khai sinh, Gic1y chtmg ill, Gic1y chtmg nh~ ket hon, Quyet dinh cong nh~ vi~c nuoi con nuoi). Chu tich Uy ban nhan dan cc1p xii kY va cc1p cho nguffi di dang ky mQt ban chinh gic1y to' hQ tich thea tUng lo~i vi~c.

Truang hQ'P cAn phai xac minh, thi thffi h~ duQ'c keo dai them khong qua 5

ngay.

Bu6'c 4: Can bQ Tu phap - HQ tich thu h6i cac gic1y to' hQ tich cli (neu co) lien

qUan den SlJ ki~n hQ tich dang kY l~i d~ luu h6 sa.

Luu y: C\lm tlr "Dang kY l~i" duQ'c ghi ca trong cQt ghi chu cua sa dang kY hQ tich va du6'i tieu dS cua ban chinh gic1y to' hQ tich. Khi giai quyet dang kY l~i vi~c sinh, ill, ket hon, nh~ nuoi con nuoi, can bQ Tu phap - HQ tich cAn luu y:

- Neu nguO'i di dang kY l~i xuc1t trinh ban sao dii cc1p hQ'P l~ tru6'c day, thi nQi dung khai sinh, khai ill, ket hon, nh~ nuoi con nuoi duQ'c ghi thea nQi dung cua ban sao gic1y to' hQ tich do;

k~ tlr ngay dii dang kY ket hon ho~c dang kY vi~c nuoi con nuoi tru6'c day.

- Quan h~ hon nhan, quan h~ giua cha m~ nuoi v6'i con nuoi duQ'c cong nh~

MQt s6 chu y khac: - Trong truang hQ'P Uy ban nhan dan cc1p xii khong co can cu d~ xac diM duQ'c duang SlJ dii dang kY hQ tich, thi Uy ban nhan dan cc1p xii chi xac nh~ vS vi~c sa dang kY hQ tich cua nam do khong con luu tru; trong truang hQ'P vi~c hQ tich tru6'c day duQ'c dang kY t~i Uy ban nhan dan cc1p huy~n, thi do Uy ban nhan dan cc1p huy~n xac nh~. Xac nh~ vS vi~c sa hQ tich khong con luu trU duQ'c thay cho xac nh~ duang SlJ dii dang kY hQ tich.

Huang dful nay cling duQ'c ap d\lllg d6i v6'i truang hQ'P dang kY l~i vi~c sinh, ill, ket hon, nh~ nuoi con nuoi co yeu t6 nu6'c ngoai thea quy dinh t~i khoan 1 DiSu 59 Nghi diM s6 158/2005/ND-CP, rna vi~c hQ tich tru6'c day dii duQ'c dang kY t~i Uy ban nhan dan cc1p xii ho~c Uy ban nhan dan cc1p huy~n.

370

- Trong truang hQ'P nguO'i dang kY l~i vi~c sinh, ill, ket hon, nh~ nuoi con nuoi xuc1t trinh duQ'c ban sao gic1y to' hQ tich dii cc1p hQ'P l~ tru6'c day, thi khong cAn phai co xac nh~ cua Uy ban nhan dan cc1p xii, nai dii dang kY hQ tich.

- Trong truOng hgp duong SlJ co ban chinh GiAy khai sinh, nhung S6 dang kY khai sinh truac day khong con luu trU ho~c vi~c dang kY khai sinh truac day khong ghi vim S6 dang ky khai sinh, rna duong SlJ co yeu cAu dang kY l~i, thi cling duQ'c giai quyet tuong tv nhu dai vai truOng hgp dang kY l~i, rna duong SlJ co ban sao GiAy khai sinh dff cAp hgp l~ truac day.

NQi dung khai sinh duQ'c ghi thea nQi dung Clla ban chinh GiAy khai sinh rna duong SlJ xuAt trinh. Sau khi dang kY l~i va cAp ban chinh GiAy khai sinh mai, ban chinh GiAy khai sinh cli phai duQ'c thu h6i va luu vao h6 so.

9.3. Xac dinh n~i dung khi dang kj khai sinh qua hf}n ho~c dang kj If}i vifC

sinh

Khi dang kY khai sinh qua h~ (ho~c dang kY l~i vi~c sinh rna ngum dang kY l~i khong co ban sao GiAy khai sinh dff cAp truac day) cho nhfrng nguai dff co h6 so, giAy to' ca nhan nhu: S6 hQ khAu, GiAy chUng minh nhan dan, hQc b~, bfulg tat nghi~p, ly lich can bQ, ly lich dang vien, thi nQi dung khai sinh duQ'c xac dinh nhu sau:

- TruOng hgp cac h6 so, giAy to' do dff co SlJ thang nhAt v8 hQ, ten, chfi' d~m; ngay, thang, nam sinh; dan tQc; quac tich; que quan, thi dang ky dung thea nQi dung do;

- TruOng hgp hQ, ten, chfi' d~m; ngay, thang, nam sinh; dan tQc; quac tich; que quan trong cac h6 so, giAy to' noi tren Clla nguai do khong thang nhAt thi dang kY thea nQi dung ghi trong h6 so, giAy to' duQ'c l~p dAu tien;

- Phfrn khai v8 cha m~ trong GiAy khai sinh va S6 dang kY khai sinh duQ'c ghi

thea thai diem dang kY khai sinh qua h~ ho~c dang kY l~i vi~c sinh;

- Trang truOng hgp dia danh dff co thay d6i, thi phfrn khai v8 que quan duQ'c

ghi thea dia danh hi~n t~i;

- Phfrn ghi v8 quac tich Clla cha, m~ trong truOng hgp cha, m~ dff duQ'c thoi quac tich Vi~t Nam (theo Quyet dinh Clla co quan nha nuac co thftm quy8n Clla Vi~t Nam), dff nh~p quac tich nuac ngoai, thi quac tich Clla cha, m~ v§n phai ghi quac tich Vi~t Nam; quac tich hi~n t~i Clla cha, m~ duQ'c ghi chu vao S6 dang kY khai sinh va m~t sau Clla ban chinh GiAy khai sinh.

9.4. Dang kj If}i vifC kit hon, nh9n nufJi con nufJi giira cong dan Vift Nam thuirng trli tf}i khu v{l'c bien giUi vUi cong dan cua nuO'c lang gi~ng thuirng trli tf}i khu v~c bien giUi vUi Vift Nam

Theo quy dinh t~i khoan 4 Di8u 96 Nghi djnh sa lS8/200SIND-CP, thi vi~c ket hon, nh~ nuoi con nuoi gifi'a cong dan Vi~t Nam thuOng trU t~i khu VlJC bien giai vai cong dan Clla nuac lang gi8ng thuOng tID t~i khu Vl,lC bien giai vai Vi~t Nam cling duQ'c thl,lc hi~n nhu dai vai vi~c dang kY l~i ket hon, nh~ nuoi con nuoi

371

cho cong dan Vi~t Nam &trong nuoc va quan h~ han nhan, quan h~ gifta cha mt; nuoi voi con nuoi ding duQ'c cong nh~ ke ill ngay da dang kY ket hon ho~c dang ky vi~c nuai con nuoi truoc day. Tuy nhien, quy djnh nay chi duQ'c thgc hi~n khi dap tmg du hai di8u ki~n:

- Thu nhAt, vi~c ket han, nh~ nuoi con nuoi truoc day da duQ'c dang kY t~i Uy

ban nhan dan dp xa theo quy djnh t~i Nghi djnh s6 68/2002/NI)-CP;

- Thu hai, ban chinh giAy to h<} tich va s6 dang kY h<} tich da bi mAt ho~c hu

hong khang sir d\l1lg duQ'c.

-I ~I 1 -

Co quan co thfun quy8n dang kY l~i cho nhitng truang hgp nay 1a Uy ban nhan dan cAp xa, noi duong sg cu trU ho~c Uy ban nhan dan cAp xa, noi duong sg da dang kY vi~c ket hon, nh~n nuoi con nuoi truoc day.

L~ phi: - Mi~n 1~ phi dang kY qua h~, dang kY l~i khai sinh, khai tU, ket han (ke ca

dang kY ket hon co yeu t6 nuoc ngoai & khu vgc bien gioi).

- L~ phi dang kY nuoi con nuoi va dang kY l~i nuai con nuai (ke ca nuoi con

nuai co yeu t6 nuoc ngoai &khu vgc bien gim) khang qua 20.000 d6ng

10. cip ban sao giiy to' hQ tjch til sA hQ tjch

Ban sao giAy to h<} tich do co quan dang ky h<} tich cAp theo phuong thuc "sao ill s6 dang kY h<} tich" co gia tri nhu ban sao duQ'c cAp theo phuong thuc "sao y ban chinh" thgc hi~n t~i co quan cang chtmg, chtmg thgc va d8u co gia tri sir d\l1lg nhu ban chinh giAy to h<} tich.

a. Thfun quy8n cAp ban sao giAy to h<} tich ill s6 h<} tich

Co quan nao luu trft s6 h<} tich, thi co quy8n cAp ban sao giAy to h<} tich ill s6 h<} tich. Theo do, Uy ban nhan dan cAp xa, noi 1uu trft s6 h<} tich thgc hi~n cAp ban sao cac gi~y to h<} tich ill s6 h<} tich.

b. Phuong thuc cAp ban sao gi~y to h<} tich ill s6 h<} tich

De co ban sao gi~y to h<} tich ill s6 h<} tich, nguoi dan co the 19a ch9n 1 trong

3 phuong thuc sau:

- Tn.rc tiep den Uy ban nhan dan c~p xa, noi luu trft s6 h<} tich; - Uy quy8n cho ngum khac; - Giri d8 nghi qua duang buu di~n. c. Nguyen tAc ghi ban sao giAy ta h<} tich ill s6 h<} tich - N<}i dung cua ban sao giAy ta h<} tich ill s6 h<} tich phai ghi theo dUng n<}i

dung da duQ'c dang kY trong s6 h<} tich.

372

-----""

- Trong truOng hQ'P s6 hQ tich da ghi chu vi~c thay d6i, cai chinh hQ tich, xac diM l~i dan tQc, xac dinh l~i gi6'i tinh, b6 sung hQ tich ho(lc diSu chinh hQ tich, thi ban sao gic1y to' hQ tich dugc ghi thea nQi dung da dugc ghi chu.

d. L~ phi: Khong qua 5.000 d6ng

11. Gifty xac ohio tloh tr~og hoo ohao

a. Sir d\Ulg Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan - Gic1y xac nh~ tinh tr~ng hon nhan dugc cc1p co th€ sir d\Ulg ca atrong nu6'c

va anu6'c ngoai.

- Ngoai vi~c sir d\Ulg vao m\lc dich k~t hon, Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan con dugc sir d\lng vao m\lc dich khac khi phai chUng minh tinh tr~g hon nhan cua minh trong thai di€m hi~n t~i (nhu: lam h6 sa di hQc, xin vi~c lam...).

b. ThAm quySn cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~ng hon nhan - D6i v6'i cong dan Vi~t Nam dang cu trU a trong nu6'c, thi Uy ban nhan cc1p

xa, nai nguai do cu trU th\lc hi~n vi~c cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan.

- D6i v6'i cong dan Vi~t Nam dang cu tm a nu6'c ngoai co yeu d.u xac nh~ tinh tr~g hon nhan cua hQ trong thai gian atrong nu6'c, thi Uy ban nhan dan cc1p xa, nai nguai do cu tm w6'c khi xuc1t caM th\lc hi~n vi~c cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan.

- D6i v6'i cong dan Vi~t Nam dang cu trU a nu6'c ngoai co yeu cAu xac nh~ tinh tr~g hon nhan cua hQ trong thai gian a nu6'c ngoai, thi Ca quan Ngo~i giao, Lanh S\l Vi~t Nam a nu6'c ma nguai do cu trU th\lc hi~n vi~c cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan.

c. Thu tl)c va trinh tv cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan

Nguai yeu cAu cc1p Gic1y xac nh~n tinh tr~g hon nhan phai nQp TO' khai (theo

mftu quy diM).

Trong wOng hQ'P nguai yeu cAu cc1p Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan da co vg, co ch6ng, nhung da ly hon ho(lc nguai kia da ch~t, thi phai xuc1t trinh trich l\lc Ban anJQuy~t diM da co hi~u l\lc phap lu~t cua Toa an vS vi~c ly hon ho(lc ban sao Gic1y chUng tiro

Sau khi nh~ du gic1y to' hQ'P l~, Chu tich Uy ban nhan dan cc1p xa kY va cc1p cho duang S\l Gic1y xac nh~n tinh tr~g hon nhan (theo mftu quy dinh). TruOng hQ'P can phai xac minh, thi thai h~ xac minh la 5 ngay.

d. Gia tri sir d\Ulg cua Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan

Gic1y xac nh~ tinh tr~g hon nhan dugc cc1p co gia tri sir d\Ulg trong 6 thang,

k€

ill ngay xac nh~.

373

Nhihlg di~m cAn lUll y khi cftp Gifty xac nh~ tinh tqmg hon nhan:

- Vi~c xac nh~ tinh tqmg hon nhan (k~ cft trong tfUOng hgp cftp Gifty xac ~~~~~~~~~~~~~Th~~~ kSt hon) phfti duQ'c ghi van 86 cftp Gifty xac nh~ tinh tr~g hon nhan d~ thea doL

- 86 cftp Gifty xac nh~ tinh tr~g hon nhan duQ'c su d\lllg cho dSn khi hSt s6

(khong thvc hi~n vi~c khoa s6 thea nam).

d. L~ phi cftp gifty xac nh~ tinh tr~g hon nhan: Khong qua 5.000 d6ng

e. Xu ph~t trong cftp gifty xac nh~ tinh tr~g hon nhan

Theo quy dinh t~i Di6u 14 Nghj dinh s6 60/2009/ND-CP ngay 23 thang 7 nam 2009 cila Chinh phil quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong llnh vvc tu phap thi cac hanh vi vi ph~ trong vi~c cftp gifty xac nh~ tinh tr~g hon nhan se bj xu ph~t g6m:

1. Ph~t ti6n ill 100.000 d6ng dSn 300.000 d6ng d6i v6'i m9t trong cac hanh vi

a) C6 tinh lam chUng sai sv th~t; b) TV Ysua chua, tAy xoa ho~c co hanh vi khac lam sai l~ch n9i dung gifty to

d~ lam thil 1\1c thea quy dinh.

2. Ph~t ti6n ill 200.000 d6ng dSn 500.000 d6ng d6i vcYi hanh vi lam gift ho~c su d\lllg gifty to gift m~o ho~c thvc hi~n hanh vi gian d6i khac d~ lam thu 1\1c thea quy djnh nhfun m\lC dich trl)c lqi.

3. Hinh thuc xu ph~t b6 sung:

Tjch thu gifty to da: bj sua chua, tAy xoa, bi lam sai l~ch n9i dung ho~c gifty to

gift m~o d6i v6'i hanh vi quy dinh t~i di~m b khoan 1, khoan 2 Di~u nay.

12. Ghi chep sA hq tjch va bi@u mAu hq tjch

a. Nguyen t~c ghi chep s6 h9 tjch, bi~u m~u h9 tjch

Trong thvc tS, khong it truOng hgp can b9 Tu phap - H9 tjch da: d~ nguoi dan (nguoi di dang ~ h9 tich) tv ghi van bi~u m~u h9 tjch, d~c bi~t la ban sao Gifty khai sinh (vi khi di dang ~ khai sinh ngum dan thuOng yeu cAu cftp nhi6u ban sao). Vi~c d~ nguoi dan tv ghi van bi~u m~u h9 tich da: d~ dSn vi~c viSt t~t, viSt thiSu net, tAy xoa, th~ chi sai l~ch n9i dung so v6'i ban chinh va s6 g6c... M~t khac, co nhUng truOng hgp can b9 Tu phap - H9 tjch d~ tr6ng trang trong s6 h9 tjch, ho~c d~ tr6ng phAn ghi v6 s6, quy~n so trong bi~u m~u h9 tich... D~ kh~c ph\lc tinh tr~g neu tren, Di6u 68 Nghj dinh s6 158/2005/ND-CP da: quy dinh:

374

- Khi dang kY hQ tich, can bQ Tu phap - HQ tich phai t\f minh ghi vao s6 hQ tich va bi€u mfiu hQ tich; nQi dung ghi phai chinh xac; chu vi~t phai ra rang, du net, khong vi~t t~t, khong tAy xoa;

- S6 hQ tich phai vi~t lien ti~p theo thu tg timg trang, khong dugc b6 tr6ng,

phai dong dfiu giap lai ill trang d~u d~n trang cu6i s6;

- S6 dang ky trong s6 hQ tich dugc ghi lien U)c ill s6 01 cho d~n h~t nam. D6i v6'i s6 hQ tich dugc su d\ffig ti~p cho nam sau, thi s6 thu tg cua nam sau se b~t d~u ill s6 01, khong lfiy s6 thu tg ti~p theo cua nam tru6'c. V6'i nhftng truOng hgp su d\ffig s6 thu hai, thu ba... trong cung mQt nam, thi s6 thu tg cua s6 ti~p theo se la s6 thu tg ti~p theo cua s6 tru6'c do;

- S6 ghi trong bi€u mfiu, hQ tich la s6 tuang Ung v6'i s6 thu t\f ghi trong s6 hQ

tich.

Khi dang kY hQ tich, can bQ Tu phap - HQ tich, can bQ Tu phap cua Phong Tu phap ho~c can bQ hQ tich cua SO' Tu phap phai t\f vi~t vao ban chinh gifiy to' hQ tich; khong danh may ho~c in qua may theo ph~ m@m hQ tich dil dugc cai d~t.

D6i v6'i truOng hgp cfip ban sao gifiy to' hQ tich ill s6 hQ tich, thi dugc danh

may ho~c in qua may theo ph~ m@m hQ tich dil dugc cai d~t.

b. Sua chua sai sot do ghi chep

Nghi dinh s6 83/1998/ND-CP khong quy dinh v@ cach thuc sua chua sai sot khi dang kY (vfin d@ nay chi dugc huang dfin trong cach su d\ffig s6 dang kY hQ tich); do do, trong thgc t~, con khong it truOng hgp can bQ Tu phap - HQ tich dUng but phu d€ sua chua sai sot ho~c chua de len chu cli, kh6ng thgc hi~n vi~c dong dfiu vao ch6 dil sua chua. Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP quy dinh vfin d@ nay nhu sau: - Trong khi dang kY, n~u co sai s6t do ghi chep trong s6 hQ tich, thi can bQ Tu phap - HQ tich phai trgc ti~p g~ch b6 ph~ sai sot, vi~t l~i xu6ng dong phia du6'i, kh6ng dugc chua de len chu cli, kh6ng dugc tAy xoa d€ vi~t l~i. CQt ghi chu cua s6 hQ tich phai ghi ra nQi dung sua; hQ, ten, chu kY cua nguai dil sua va ngay, thang, nam sua chua. Can bQ Tu phap - HQ tich dong dfiu vao ph~ dil sua. N~u co sai sot trong cac gifiy to' hQ tich, thi huy gifiy to' hQ tich do va vi~t l~i gifiy to' hQ tich khac;

- Nghiem cb vi~c tg y tAy xoa, sua chua, b6 sung lam sai l~ch nQi dung ghi

trong s6 hQ tich, gifiy to' hQ tich;

- S6 hQ tich la tai li~u g6c, vi v~y cac thong tin ghi trong s6 hQ tich phai bao dam tuy~t d6i chinh xac. Trong truOng hgp nQi dung cua ban chinh gifiy to' hQ tich dUng, nhung nQi dung trong s6 hQ tich sai, thi phai sua chua nQi dung sai sot do trong s6 hQ tich cho phu hgp v6'i ban chinh gifiy to' hQ tich.

13. LUll trfr sA h() tjch, giiy tit h() tjch va bao cao sA Ii~ll thAng ke h() tjch

375

a. Luu trU s6 hQ tich

S6 hQ tich phai duQ'c luu trU, bao qU3n d@ Slr d\lng lau dai; ph\lc V\l cho ho~t

dQng qU3n ly cua Nha nu6c.

Tuy thea rn6i lo~i vi~c hQ tich, cach thuc dang leY vao s6 hQ tich va luu s6 hQ

tich duQ'c quy dinh nhu sau:

- M6i lo~i vi~c hQ tich phai duQ'C dang leY vao 2 quy@n s6 (dang leY kep), 1 quy@n luu t~i Uy ban nhan dan cdp xii, nai dang ky hQ tich; 1 quy@n chuy@n luu t~i Uy ban nhan dan cdp huy~n;

- D6i v6i S6 cdp Gidy xac nh~ tinh tr~g hon nhan, thi chi cfut l~p 1 quy@n va

luu t~i Uy ban nhan dan cdp xii.

b. Khoa s6 hQ tich va luu s6 hQ tich

Theo huang dan t~i Thong tu s6 12/1999/TT-BTP, thi h~t nam phai ttll;rC hi~n vi~c khoa s6 hQ tich, v6i nhilng s6 chua Slr d\lllg h~t 1/2 quy@n, thi duQ'c Slr d\lllg ti~p sang nam sau, nhung vi~c Slr d\lllg ti~p cling khong qua 1 nam. Quy dinh nay dii dan t6i lang phi trong vi~c Slr d\lllg s6, va th1;£c t~ co dia phuong dii khong th1;£c hi~n thea huang d~n nay, vi s6 S1;£ ki~n hQ tich dang leY trong nam qua it. D@ ti~t ki~rn, tranh lang phi, d6ng thai bao dam cho vi~c th1;£c hi~n th6ng nhdt trong ca nu6c v@ cach thuc khoa s6 hQ tich, Nghi dinh s6 158/2005/ND-CP quy dinh: Khi Slr d\lllg h~t s6 hQ tich, thi th1;£c hi~n vi~c khoa s6. Nhu v~y, my thea s6 S1;£ ki~n hQ tich dii dang leY atimg dia phuong rna thai gian Slr d\lllg s6 hQ tich se khac nhau.

Khi khoa s6 hQ tich, can bQ Tu phap - HQ tich phai ghi fa vao trang cu6i t6ng s6 trang va t6ng s6 S1;£ ki~n hQ tich dii dang leY; Chu tich Uy ban nhan dan cdp xii leY xac nh~ va dong ddu.

Luu y: Khi k~t thuc 01 nam dang leY hQ tich, thi Uy ban nhan dan cdp xii phai th1;£c hi~n vi~c th6ng ke s6 li~u hQ tich dii dang leY trong nam. Vi~c xac nh~ va dong ddu vao phfut th6ng ke s6 li~u ciing th1;£c hi~n nhu huang dan tren day (k@ ca truang hgp Slr d\lllg h~t hay chua h~t s6 hQ tich).

Sau khi xac nh~ va dong ddu, Uy ban nhan dan cdp xii co trach nhi~rn chuySn

Uy ban nhan dan cdp xii co trach nhi~rn luu trU, bao qU3n s6 hQ tich; phai th1;£c hi~n cac bi~n phap an toan: phong ch6ng biio l\lt, chay, fun uO't, rn6i rnQt. Trong nhilng truang hgp thay d6i can bQ Tu phap - HQ tich, thi phai l~p bien ban ban giao s6 hQ tich hi~n t~i (dang dang leY) va s6 hQ tich dang luu gift cho can bQ Tu phap HQ tich rn6i thay.

quy@n s6 thu hai cho Uy ban nhan dan cdp huy~n d@ th1;£c hi~n vi~c luu trU.

376

c. Luu trU gidy to hQ tich

Cac giAy to' duong sg dli n<)p khi dang kY h<) tich phili dugc lUll trU, bilo quan t~i Uy ban nhan dan cAp xli trong thai h~ 5 nam. Vi~c lUll trU tiep theo sau thai h~ 5 nam dugc thgc hi~n theo quy dinh cua phap lu~t v~ lUll trU.

d. S6 li~u th6ng ke h<) tich

S6 li~u th6ng ke h<) tich phili dugc l~p (theo mau quy dinh) theo dinh ky 6 thang va 1 nam. S6 li~u th6ng ke h<) tich phili bilo dam chinh xac va phili giri bao cao theo dUng thai h~ quy dinh.

S6 li~u th6ng ke h<) tich 6 thang dAu nam dugc tinh ill ngay 01 thang 01 hang nam den het ngay 30 thang 6 cua nam do; s6 li~u th6ng ke h<) tich 1 nam dugc tinh ill ngay 01 thang 01 hang nam den het ngay 31 thang 12 cua nam do.

d. Thai h~ giri bao cao s6 li~u th6ng ke h<) tich dugc thgc hi~n nhu sau: Bao cao s6 li~u th6ng ke h<) tich 6 thang dAu nam cua Uy ban nhan dan cAp xli phili giri cho Phong Tu phap truac ngay 10 thang 7 hang nam; bao cao 1 nam phili giri truac ngay 15 thang 01 cua nam sau.

377

CONG TAc CHUNG THV'C CUA uY BAN NHAN DAN xA, THJ TAAN

I. THAM QUYEN CHUNG THV'C vA NGUm THV'c Hq:N CHUNG

THV'C CUA uY BAN NIlAN DAN xA, THJ TAAN

1. Thdm quy~n chUng th\fc

a) ChUng thgc ban sao ill ban chinh cac giAy to', van ban bfutg tiSng Vi~t, C\l

....~

thS Ia:

- ChUng thgc cac giAy to', van ban chi bfutg tiSng Vi~t ho~c do ca quan, t6 chuc co thfun quySn cua Vi~t Nam cAp bfutg tiSng Vi~t, co xen rnQt s6 ill bfutg tiSng nuac ngoai (vi d\l: GiAy chUng nh~ kSt hon cua nguO'i Vi~t Nam va nguO'i nuac ngoai, trong do co ghi ten, dia chi cua nguO'i nuac ngoai bfutg tiSng nuac ngoai...).

- ChUng thgc cac giAy to', van ban co tinh chAt song ngfr (vi d\l: HQ chiSu cua cong dan Vi~t Nam, chUng chi t6t nghi~p cua cac truang d~i hQc Vi~t Nam lien kSt vai twang d~i hQc cua nuac ngoai... trong do co ghi dAy du bfutg cii tiSng Vi~t va tiSng nu6c ngoai).

b) ChUng thgc chfr kY trong cac giAy to', van ban bfutg tiSng Vi~t.

c) ChUng thgc hgp d6ng, giao dich, C\l thS nhu sau:

+ Hgp d6ng chuySn d6i quySn sir d\lng dAt cua hQ gia dinh, ca nhan phiii co chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, thi trAn nai co dAt ho~c chUng nh~ cua cong chUng nha nuac.

-'"'

+ Hgp d6ng chuySn nhUQ11g quySn sir d\lng dAt phiii co chUng nh~ cua cong chUng nha nuac; truang hgp hgp d6ng chuySn nhUQ11g quySn sir d\lllg dAt cua hQ gia dinh, ca nhan thi dugc Iga chQn hinh thuc chUng nh~ cua cong chUng nha nuac ho~c chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, thi trAn nai co dAt.

+ Hgp d6ng thue quySn sir d\lllg dM phiii co chUng nh~ cua cong chUng nha nuac; truang hgp hgp d6ng thue quySn sir d\lllg dAt cua hQ gia dinh, ca nhan thi dugc Iga chQn hinh thuc chUng nh~ cua cong chUng nhll nuac ho~c chUng thgc cua Uy ban nhan dan xa, thi trAn nai co dM.

+ Hgp d6ng t~g cho quySn sir d\lllg dAt Clla hQ gia dinh, ca nhan, nguO'i Vi~t Nam diM cu anuac ngoai phiii co chUng thgc cua Dy ban nhan dan xa, thj trAn nai co dAt ho~c chUng nh~ cua cong chUng nhll nuac.

+ Hgp d6ng thS chAp quySn sir d\lng dAt phiii co chUng nh~ cua cong chUng nha nuac; truang hgp hgp d6ng thS chAp quySn sir d\lng dAt cua hQ gia dinh, ca

378

- Theo Lu~t BAt dai nam 2003 thi:

OOan thi duQ'c Iga chQn hinh thilc chUng oo~ cua cong chUng OOil nu6'c ho~c chUng thgc cua Uy ban OOan dan xa, thi tdn nO'i co ddt.

+ HQ'P d6ng gop v6n bfug quySn sir d\lng ddt phai co chUng OO~n cua cong chUng OOil nu6'c; truOng hQ'P hQ'P d6ng gop v6n bfug quySn sir d\lllg ddt cua hQ gia diOO, ca OOan thi duQ'c Iga chQn hiOO thilc chUng oo~ cua cong chUng OOil nu6'c ho~c chUng thgc cua Uy ban OOan dan xa, thi trdn nO'i co ddt.

- Theo Lu~t Nhil anam 2005 thi: Cac ben trgc tiep ho~c thong qua nguai d~i di~n thoa thu~ v6 rnua ban, thue, thue rnua, t~g cho, d6i, the chdp, cho rnuQ'll, cho aOOa, uy quy6n quim Iy OOil a (sau day gQi chung Iil hQ'P d6ng v6 OOil a). HQ'P d6ng v6 OOil a phai co chUng oo~ cua cong chUng ho~c chUng thgc cua Uy ban OOan dan cdp huy~n d6i v6'i OOa at~i do thi, chUng thgc cua Uy ban OOan dan xa d6i v6i OOil a t~i nong thon, tm cac truOng hQ'P sau day:

+ Ca OOan cho thue OOil adum sau thang; + Ben ban, ben cho thue OOil a Iil t6 chilc co chilc nang kiOO doanh OOil a; + Thue rnua OOil axa hQi; + Ben t~g cho OOil aIil t6 chilc. Ngily 19 thang 10 nam 2009, Chinh phu ban hanh Nghi diM s6 88/2009/ND CP vS cdp gidy chUng oo~ quySn sir d\lllg ddt, quy6n sa hfiu OOa ava tai san khac gfu1IiSn v6'i ddt. T~i di~rn b khoan 4 Di6u 26 Nghi diOO s6 88/2009/ND-CP quy diOO: "4. Uy ban OOan dan cdp tinh co trach OOi~rn... b) Thgc hi~n cac bi~n phap phat tri~n t6 chilc hanh nghS cong chUng a dia phuO'llg d~ dap Ung yeu cAu cong chUng hQ'P d6ng, giao dich v6 quySn sir d\lllg ddt, quy6n sa hfiu OOil avil cac tili san khac gfu1IiSn v6'i ddt; xern xet, quyet diOO chuy~n giao vi~c chUng thgc cac hQ'P d6ng, giao dich mil Uy ban OOan dan cdp huy~n, cdp xa dang thgc hi~n sang t6 chilc hanh nghS cong chUng adia ban cdp huy~n rna t6 chilc hanh ngh6 cong chUng dap Ung duQ'c yeu cAu cong chUng...". Nhu v~y, aOOfing dia ban cdp huy~n mil t6 chilc hanh nghS cong chUng dap Ung duQ'c yeu cAu cong chUng vil co quyet dinh cua Uy ban OOan dan cdp tiOO vS vi~c chuySn giao vi~c chUng thgc cac hQ'P d6ng, giao dich rna Uy ban OOan dan cdp huy~n, cdp xa dang thgc hi~n sang t6 chilc hilOO ngh6 cong chUng thi Uy ban OOan dan cdp huy~n, cdp xa nO'i do khong thgc hi~n chUng thgc cac hQ'P d6ng, giao dich.

- Theo BQ Iu~t Dan sg nam 2005 thi nguai I~p di chuc co th~ yeu cAu cong

chUng ho~c chUng thgc ban di chuc.

2. Nguai thgc hi~n chUng thgc cua Uy ban OOan dan xa, thi trdn

379

Chu tich hol[tc Pho Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi trfut thlJc hi~n chUng thlJc

cac vi~c neu tren va dong ddu cua Uy ban nhan dan cdp xa.

II. THU TVC CHUNG THT/C

1. Tho ty.c chUng th\fc ban sao tir ban chinh

Cong chuc Tu phap - HQ tich xa, thi trfut giup Chu tich hol[tc Pho Chu tich Uy ban nhan dan xa, phuOng, thi trfut thlJc hi~n vi~c chUng thlJc. Cong chuc Tu phap HQ tich dugc bBi dU5ng ve nghi~p V\l chUng thlJc.

Ban chinh la ban do cO' quan, ta chuc co thfun quyen cdp IAn dAu tien co gia tri phap ly d~ sir d\ll1g, la cO' sa d~ d<3i chieu va chUng thlJc ban sao. Tuy nhien, trong thlJc te co mQt s<3 truOng hgp nguai dan dugc cdp l~i ban chinh do ban chinh dugc cdp IAn dAu bi mdt, bi hu hong... vi d\l: Gidy khai sinh dugc cdp l~i, dang kY l~i ... Nhtlng ban chinh cdp l~i nay dugc thay cho ban chinh cdp IAn dAu. Do v~y, ban chinh dugc dung d~ d<3i chieu va ch(mg thlJc ban sao bao gBm:

......

- Ban chinh cdp IAn dAu;

- Ban chinh cdp l~i; - Ban chinh dang kY l~i.

Ban sao la ban ch\lp, ban in, ban danh may, ban danh may vi tinh hol[tc ban

viet tay co nQi dung dAy du, chinh xac nhu sa g<3c hol[tc ban chinh.

1.1. Quy2n, nghia VII cua nguiJi yeu cOu chUng th{fc ban sao tic ban chinh - Co quyen yeu cAu bdt kY cO' quan co thfun quyen chUng thlJc nao: Phong Tu phap cdp huy~n, Uy ban nhan dan cdp xa hol[tc cO' quan d~i di~n Vi~t Nam a nu6'c ngoai th\lc hi~n vi~c chUng thlJc, khong ph\l thuQc nO'i cu trU cua ngum yeu cAu chUng th\lc.

ChUng thlJc ban sao ill ban chinh la vi~c cO' quan nha nu6'c co thfun quyen then quy dinh t~i Dieu 5 cua Nghi diM s<3 79/2007/NI)-CP ngay 18 thang 5 nam 2007 cua Chinh phu ve cdp ban sao ill sa g<3c, chUng thlJc ban sao ill ban chinh, chUng th\lc chu kY (sau day gQi t~t la Nghi diM s<3 79/20071NI>-CP) can cu van ban chinh d~ chUng thlJc ban sao la dUng v6'i ban chinh.

- Trong truOng hgp bi ill ch<3i chUng thlJc ngum yeu cAu chUng thlJc co quyen yeu cAu cO' quan co thfun quyen chUng thlJc giai thich ra ly do, neu khong dBng y v6'i ly do do thi co quyen khieu n~i then quy dinh cua phap lu~t.

- chiu trach nhi~m ve tinh chinh xac va tinh hgp phap cua cac gidy to' rna hQ

1.2. Nghia vII va quy2n cua Chu tjch hoijc Ph6 Chu tjch Uj ban nhan dan

cap xii

380

xudt trinh khi yeu cAu chUng thlJC.

- Th\Ic hi~n vi~c chUng th\Ic mQt cach trung th\Ic, khach quan, chinh xac; dap

Ung du s6 luqng ban sao theo yeu cAu cua nguai yeu cAu chUng th\IC.

- Chiu trach nhi~m tru6'c phap lu~t ve vi~c chUng th\Ic.

- Yeu cAu cO' quan, t6 chilc, ca nhan co lien quan cung d.p thong tin cAn thi~t cho vi~c xac minh Hnh hgp phap cua cac giAy to', van ban dugc yeu cAu chUng th\IC.

m~o.

- L~p bien ban t~ giii' giAy to', van ban co dAu hi~u gia m~o; ph6i hgp v6'i cO' quan nha nu6'c co thfun quyen trong vi~c xir ly cac truang hgp sir d\ll1g giAy to' gia

1.3. Thu t!'c chUng th(rc ban sao tll' ban chinh

- Trong truang hgp tl:r ch6i chUng th\Ic, Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan cAp xii phai giai thich ro ly do cho nguai yeu cAu chUng th\Ic; n~u vi~c chUng th\Ic khong thuQc thdm quyen cua cO' quan minh thi huang dftn hQ d~n cO' quan khac co thfun quyen.

Nguai yeu cAu chUng th\IC phai xuAt trinh cac giAy to' sau day:

- Ban chinh;

- Ban sao cAn chUng th\Ic. Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan cAp xii phfli ki€m

tra tinh hgp phap cua ban chinh, n~u phat hi~n ban chinh co dAu hi~u gia m~o thi de nghi nguai yeu cAu chUng th\IC chUng minh; n~u khong chUng minh dugc thi tl:r ch6i chUng th\Ic.

Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan cAp xii d6i chi~u ban sao v6'i ban chinh, n~u ban sao dUng v6'i ban chinh thi chUng th\Ic. Khi chUng th\Ic ban sao tl:r ban chinh Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan cAp xii phai ghi ro "chUng th\Ic ban sao dUng v6'i ban chinh", ngay, thang, nam chUng th\Ic, kY, ghi ro hQ ten va dong dAu cua Uy ban nhan dan cAp xii.

Chli y: truang hgp ban chinh co mQt s6 chii' bi rna rna to l~i nhung khong lam

thay d6i nQi dung thi cling dugc chUng th\Ic

Trang dAu tien cua ban sao phai dugc ghi ro chii' "BAN SAO" vao ch6 tr6ng

1.4. Dia tliim chUng th(rc ban sao fir ban chinh Vi~c chUng th\Ic dugc th\Ic hi~n t~i trv So' cua Uy ban nhan dan cAp xii. Uy ban nhan dan cAp xii phai b6 tri can bQ d€ ti~p nh~ yeu cAu chUng th\IC hang ngay. Can bQ ti~p dan phai deo the cong chilc.

T~i tf\! So' cua Uy ban nhan dan cAp xii phai niem y~t cong khai Hch lam vi~c,

phia tren ben phai, n~u ban sao co tl:r hai to' tra len thi phai dong dAu giap laL

381

thfun quyen, thu tvc, thai gian chUng th\Ic va l~ phi chUng th\Ic.

1.5. Truirng hfJ1J khong du{J'c chlmg th'!c ban sao fir ban chinh

- Ban chinh duQ'c cAp sai thAm quyen ho~c gia m~o;

- Ban chinh da bi tAy xmi, sua chua, them, b61 ho~c da bi hu hong, cli nat

khong th@ xac dinh ro nQi dung;

- Ban chinh khong duQ'c phep ph6 bi8n tren cac phuong ti~n thong tin d~i

chUng theo quy diM cua phap lu~t;

- Don, thu va cac giAy to do ca nhan tv' l~p khong co chUng nh~, chUng th\lc

ho~c xac nh~ cua cO' quan, t6 chuc co tham quyen;

- Cac giAy to, van ban khac rna phap lu~t quy diM khong duQ'c sao.

1.6. Thin hf}n chlmg th'!c ban sao tir ban chinh

Vi~c ti8p nh~ yeu cau chUng th\lc ban sao ill ban chinh trong thai gian lam vi~c bu6i sang ho~c bu6i chieu thi phai duQ'c th\lc hi~n chUng th\lc ngay trong bu6i lam vi~c do; truang hQ'P yeu cau chUng th\lc vai s6 hrQ'llg 100 thi vi~c chUng th\lc co th@ duQ'c hyn l~i d@ chUng th\lc sau nhung khong qua 02 ngay lam vi~c.

2. Tho t1}C chUng thl}'c chii' kY ChUng th\lc chu ky la vi~c cO' quan nha nuac co tham quyen theo quy diM t~i Dieu 5 Nghi diM s6 79/2007/ND-CP neu tren chUng th\lc chu kY trong giAy to, van ban la chu ky cua nguoi da yeu cau chUng th\lC.

2.1. Thu t(4c chlmg th'!c chir kj Ca nhan yeu cau chUng th\lc chu kY cua minh phai xuAt trinh cac giAy to sau

day:

- ChUng minh nhan dan ho~c hQ chi8u ho~c giAy to tuy than khac; - GiAy to, van ban rna minh se kY vao do. Nguoi yeu cau chUng th\lc phai kY truac m~t Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy

ban nhan dan cAp xa.

Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa phai ghi ro ngay, thang, nam chUng th\lc; dia di@m chUng th\lc; s6 giAy to tuy than cua nguoi yeu cau chUng th\lc, ngay cAp, nO'i cAp; chu kY trong giAy to, van ban dUng la chu kY cua nguoi yeu cau chUng th\lc; sau do kY va ghi ro hQ, ten va dong dAu cua Uy ban nhan dan cap xa.

2.2. Thin hf}n chlmg th'!c chir kj Vi~c ti8p nh~ yeu cau chUng th\lc chu kY trong thai gian lam vi~c bu6i sang ho~c bu6i chieu thi phai duQ'c th\lc hi~n chUng th\lc ngay trong bu6i lam vi~c do;

382

truOng hQ'P c§n phai xac minh hun ro nhan than cua nguai yeu c§u chUng thvc thi thai h~ tren duQ'c keo dfti them nhung khong duQ'c qua 03 ngfty lam vi~c.

3. Thu t\lC chUng th1!c hQ1l dang, van ban th1!c hi~n quy~n cua nguOi Stf

d\lng dat

Trach nhi~m cua cac ben giao k€t hQ'P d6ng ho~c xac l~p van ban:

Cac ben giao k€t hQ'P d6ng ho~c xac l~p van ban phai chiu trach nhi~m v~:

- Tinh hQ'P phap cua cac giay to' do minh xuat trinh;

- Bao dam cac nguyen tilc giao k€t hQ'P d6ng ho~c xac l~p van ban then quy

diM cua phap lu~t v~ dan sv.

Trach nhi~m cua Chu tich ho~c Ph6 Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi tran: Khi thvc hi~n chUng thvc thi Chu tich ho~c Ph6 Chu tich Uy ban nhan dan xa,

thi tran phai chiu trach nhi~m v~:

- Thai di~m, dia di~m chUng th\lc;

- Nang l\lC hanh vi dan S\l cua cac ben giao k€t hQ'P d6ng ho~c xac l~p van ban

t~i thai di~m chUng th\lc;

- NQi dung thoa thu~ cua cac ben giao k€t hQ'P d6ng ho~c nQi dung van ban

khong vi ph~ di~u cam cua phap lu~t, khong trai d~o duc xa hQi; - Chfr kY cua cac ben giao k€t hQ'P d6ng ho~c xac l~p van ban. Vi~c chUng th\lc hQ'P d6ng, van ban duQ'c th\lc hi~n trong hai truang hQ'P:

- ChUng th\lc hQ'P d6ng da duQ'c so~ thao sful;

- ChUng th\lc hQ'P d6ng, van ban do nguai th\lc hi~n chUng th\lc so~ thao

giup.

3.1. ChUng th'!c h!JP dfmg, win ban dii dlt(fc so~n thao sdn

a) Thu tl,lc chUng thvc

H6 sa hQ'P l~ yeu cAu chUng thvc bao g6m:

- Phi€u yeu cAu chUng thvc hQ'P d6ng, van ban (Mau s6 31IPYC);

- Ban sao Giay chUng minh nhan dan ho~c HQ chi€u; ban sao giay to' chUng

minh thfun quy~n cua nguai d~i di~n (n€u 1ft nguai d~i di~n);

- Ban sao Giay chUng nh~ quy~n sir d\lng dat duQ'c cap then quy diM cua Lu~t Bat dai nam 1987, Lu~t Bat dai nfun 1993, Lu~t Bat dai nam 2003; ban sao Giay chUng nh~ quy~n sa hfru nhft a vft quy~n sir d\lllg dat a duQ'c cap then quy dinh cua Nghi diM s6 60/CP ngfty 05 thang 7 nam 1994 cua Chinh phu; ban sao

383

Gidy chUng nh~ quySn sa hfru nha ava quySn sir d\lIlg ddt a duQ'c cdp then quy dinh cua phap 1u~t vS nha a(sau day gQi 1a Gidy chUng nh~ quySn sir d\lIlg ddt);

- HQ'P d6ng, van ban vS bdt dQng san. Ngoai cac gidy to' neu tren, tuy van tirng truemg hQ'P C\l the rna h6 sa yeu cAu

chUng th\lc con co them mQt ho~c cac gidy to' sau day:

- Ban sao 86 hQ khau d6i vai truemg hQ'P nh~ chuyen d6i quySn sir d\lIlg ddt nang nghi~p ho~c nh~ chuyen nhuqng, nh~ t~g cho quySn sir d\lIlg ddt a, ddt nang nghi~p trong phan khu bao v~ nghiem ng~t, phan khu ph\lc h6i sinh thai thuQc rimg d~c d\lIlg, trong khu V\lC rirng phong hQ;

- Dan xin tach thira, hQ'P thira trong truemg hQ'P thlJc hi~n quySn cua nguai sir

d\lIlg ddt d6i vai mQt phAn thira ddt;

- Ban sao Gidy chUng til cua nguai de l~i di san, gidy to' chUng minh quan h~ giua ngum de l~i di san va nguai duQ'c huang di san, n@u 1a nguai duQ'c huang di san then phap 1u~t;

- Ban sao Di chuc, Gidy chUng til cua ngum de l~i di san, n@u 1a nguai duQ'c huang di san then di chuc rna trong di chuc do khang xac dinh ro phAn di san duQ'c huang cua tirng nguai;

- Ban sao Gidy chUng til cua nguai de l~i di san, gidy to' chUng minh quan h~ giua nguai de l~i di san va nguai duQ'c huang di san rna nguai nh~ thua k@ 1a nguai duy nhdt;

- Ban sao Gidy chUng nh~ quySn sO' hfru nha a duQ'C cdp then quy djnh cua phap 1u~t vS nha 6, Gidy chUng nh~ quySn sO' hfru nha 6 va Gidy chUng nh~ quySn sa hfru cang trinh xay dlJllg duQ'c cdp then quy djnh cua Nghi dinh s6 95/2005/NB-CP ngay 15 thang 7 nam 2005 cua Chinh phu (gQi chung 1a Gidy chUng nh~ quySn sO' hfru tai san gfulliSn vai ddt) d6i vai truemg hQ'P co tai san gful liSn vai ddt rna ngum sO' hfru tai san do ban, cho thue, thua k@, t~g cho, th@ chdp, gop van;

- Van ban xac nh~ tiSn sir d\lIlg ddt, tiSn nh~ chuyen nhuqng quySn sir d\lIlg ddt dfi tra khang co ngu6n g6c ill ngan sach nha nuac d6i vO'i truemg hQ'P ben co quySn sil d\lIlg ddt 1a t6 chuc kinh t@ duQ'c Nha nuac giao ddt co thu tiSn sir d\lng ddt; t6 chuc kinh t@ duQ'c Nha nuac cho thue ddt tra tiSn thuS ddt hang nam rna dfi tra truac tiSn thue ddt hang nam cho nhiSu nam; t6 chuc kinh t@ duQ'c Nha nuac cho thue ddt truac ngely 01 thang 7 nam 2004 mel dfi tra tiSn thue ddt cho ca thai gian thue ho~c dfi tra truac tiSn thue ddt cho nhiSu nam mel thai h~ thue ddt dfi duQ'c tra tiSn con l~i it nhdt 1el 5 nam;

- Ban sao gidy phep xay dlJllg ho~c d\l an dAu tu dfi duQ'c ca quan nhel nuac co thk quySn phS duy~t d6i vai truemg hQ'P th@ chdp teli san hinh thanh trong tuang

384

lai rna theo quy djnh cua phap lu~t thi tai san do phai dugc cap phep xay dvng ho~c phai l~p dg an dftu tu.

Uy ban nhan dan xii, thi trfrn khong dugc doi hoi nguoi yeu cftu chUng thgc

nQp them giay to' ngoai cac giay to' trong h6 sa yeu cftu chUng thgc neu tren.

b) Trinh tv chUng thgc

- Nguai yeu cftu chUng thgc nQp mQt (01) bQ h6 sa yeu cftu chUng thgc va xuat trinh ban chinh cua giay to' da nQp ban sao dS d6i chieu; can bQ tu phap - hQ tich xa, thi trfrn tiep nh~ va kiSm tra h6 sa yeu cftu chUng thgc.

Truang hgp nguai co bat dQng san khong co Giay chUng nh~ quySn sir d\lng dat nhung co mQt trong cac lo~i giay to' vS quySn sir d\lllg dat quy dinh t~i cac khoan 1, 2 va 5 BiSu 50 cua Lu~t Bat dai ho~c co Giay chUng nh~ quySn sir d\lllg dat rna hi~n tr~g sir d\lng dat bien dQng so v&i nQi dung ghi trong Giay chUng nh~ quySn sir d\lllg d~t thi can bQ dia chinh xa, phuang, thi trfrn phai xac nh~ cac thong tin vS thira dat. Twang hgp Giay chUng nh~ quySn sir d\lng dat co dau hi~u da bi sira chua ho~c gia m~o, neu cftn thiet phai xac minh thi Uy ban nhan dan xa, phuang, thi tran gm Phieu yeu cftu (M~u s6 33/PYCCC) den Van phong dang ky quySn sir d\lng dat dS yeu cftu cung cap thong tin vS thira dat. Thai gian cung cap thong tin vS thira dat cua Van phong dang ky quySn sir d\lllg dat khong tinh vao thai h~ chUng thgc.

- Twang hgp h6 sa yeu cftu chUng thgc hgp l~ thi can bQ Tu phap - HQ tich xa, thi trfrn ghi vao sa chUng thgc hgp d6ng, giao dich (m~u s6 61/SCT) va trinh Chu tich ho~c Pho Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi trfrn thl;lc hi~n ky chUng thgc hgp d6ng, van ban vS bat dQng san. Twang hgp khong chUng thgc dugc trong ngay nh~ h6 sa thi can bQ tu phap - hQ tich xa, thi trfrn ghi vao sa chUng thgc hgp d6ng, giao dich va viet Phieu httn (M~u s6 32/PH) trao cho nguai yeu cftu chUng thgc.

Neu h6 sa khong hgp l~ ho~c khi giai quyet yeu cftu chUng thgc rna phat hi~n nguai co bat dQng san khong du diSu ki~n thgc hi~n quySn cua nguai co bat dQng san theo quy djnh cua phap lu~t thi can bQ tu phap - hQ tich xii, thi tran tra l~i h6 sa va thong bao r5 ly do bAng van ban cho nguai yeu cftu chUng thgc.

- Twang hgp chUng thgc van ban phan chia tai san thira ke, van ban nh~ tai san thira ke thi thai h~ niem yet 30 ngay d6i v&i vi~c phan chia tai san thira ke, nh~ tai san thira ke khong tinh vao thai h~ chUng thgc.

- Vi~c chUng thgc hgp d6ng, van ban vS bat dQng san dugc thgc hi~n trong ngay nh~ h6 sa; neu nQP h6 sa yeu cftu chUng thgc sau ba (03) gia chiSu thi vi~c chUng thgc dugc thgc hi~n ch~ nhat trong ngay lam vi~c tiep theo; twang hgp hgp d6ng, van ban co tinh tiet phuc t~p thi thai h~ chUng thgc khong qua ba (03) ngay lam vi~c kS tir ngay nh~ du h6 sa hgp l~.

385

- Vi~c thu, n9P, quan ly va su d\lllg phi, l~ phi chUng th\Ic cua Uy ban nhan

dan xa, thi trful th\Ic hi~n theo quy djnh cua phap lu~t ve phi, l~ phi.

c) Ky chUng th\Ic Trong truOng hgp hgp d6ng dugc sua d6i, b6 sung, thi truac khi kY, ngu(Yi yeu c~u chUng th\IC phai tl;I dQc l~i hgp d6ng ho~c ngu(Yi th\Ic hi~n chUng th\IC dQc cho hQ nghe. N@u hQ d6ng y toan b9 n9i dung ghi trong hgp d6ng thi kY tAt vao tUng trang cua hgp d6ng, trir trang cu6i phai kY d~y du; sau do ngu(Yi th\Ic hi~n chUng th\Ic chUng th\Ic va kY tAt vao tUng trang cua hgp d6ng, trir trang cu6i phai kY d~y du va dong dAu vao hgp d6ng.

Van ban chUng th\Ic co ill hai trang tra len thi tUng trang phai dugc danh s6 thu tl;I, co chii' kY tAt cua nhUng ngu(Yi yeu c~u chUng th\Ic va ngum th\Ic hi~n chUng th\Ic, rieng trang cu6i phai co chii' kY d~y du; s6 lugng trang phai dugc ghi vao cu6i van ban; van ban chUng th\Ic co ill hai to' tra len phai dugc dong dAu giap lai.

Dieu 11 cua Nghi djnh s6 75/2000JNI)-CP ngay 08 thang 12 nfun 2000 cua Chinh phu ve cong chUng, chUng th\Ic quy dinh vi~c kY cua ngu(Yi yeu c~u chUng th\IC phai dugc th\Ic hi~n truac m~t ngu(Yi th\Ic hi~n chUng th\Ic. Trong truOng hgp ngu(Yi co thfun quyen giao k@t hgp d6ng cua t6 chuc tin dVng, doanh nghi~p da: dang kY chii' kY mdu t~i cO' quan chUng th\Ic thi co the cho phep ngu(Yi do kY truac vao hgp d6ng; ngu(Yi th\Ic hi~n chUng th\Ic phai d6i chi@u chii' kY cua hQ trong hgp d6ng vai chii' kY mdu, truac khi th\Ic hi~n vi~c chUng th\Ic.

Vi~c diem chi dugc thay th@ cho vi~c kY trong cac giAy to' yeu c~u chUng th\IC,

n@u ngu(Yi yeu c~u chUng th\IC khong kY dugc do khuy@t t~t ho~c khong bi@t kY.

Vi~c diem chi cilng co the dugc th\Ic hi~n d6ng th(Yi vai vi~c kY trong cac

truOng hgp sau day:

+ Theo de nghi cua ngu(Yi yeu c~u chUng thl!c;

+ Theo yeu c~u cua ngu(Yi th\Ic hi~n chUng th\Ic, khi xem xet cac giAy to' xuAt trinh, n@u xet thAy chua ro rang ve nh~ d~g ngu(Yi yeu c~u chUng th\Ic; ngu(Yi yeu c~u chUng th\IC it khi ky ho~c xet thAy c~ thi@t de bao v~ quyen 19i cho ngu(Yi yeu c~u chUng th\Ic.

Khi diem chi, ngu(Yi yeu c~u chUng th\Ic su d\lng ngon tro phai; n@u khong the diem chi b~ng ngon tro phai, thi diem chi b~g ngon tro trai; truOng hgp khong the diem chi b~g hai ngon tro do, thi diem chi b~g ngon khac; sau khi diem chi phai ghi ro vi~c diem chi do b~g ngon nao, cua ban tay mlo.

Huang ddn neu tren cilng dugc ap d\lllg d6i vai vi~c diem chi cua ngu(Yi lam

chUng.

386

H6 sa chUng th\Ic bao g6rn: Phieu yeu du chUng th\Ic hQ'P d6ng, van ban, ban chinh van ban chUng th\Ic, kern thea ban chVP cac gicly to' rna nguai yeu cAu chUng th\Ic dii xUclt trinh, cac gicly to' xac rninh va gicly to' lien quan khac, neu co. M6i h6 sa phai dugc danh s6 thea thu tv thai gian phil hQ'P v6i vi~c ghi trong 86 chUng th\Ic hQ'P d6ng, giao dich, bao dam d~ tra cUu.

d) ChUng th\Ic ngoai trv sa va ngoai gia lam vi~c: Vi~c chUng th\fc phai dugc th\Ic hi~n t~i trv So' cO' quan chUng th\Ic, trir cac truang hQ'P sau day co th@ dugc th\Ic hi~n ngoai trv sa: vi~c chUng th\IC hQ'P d6ng, giao dich va chu kY cua nguai dang bi t~ giarn ho~c thi hanh an ph~t til, nguai bi b~i li~t, nguai gia yeu khong th@ di l~i dugc ho~c co ly do chinh dang khac khong th@ den tf\l So' cO' quan chUng th\Ic.

D6i v6i rnQi truang hQ'P dSu phai ghi dia di@rn chUng th\Ic; rieng vi~c chUng th\Ic dugc th\Ic hi~n ngoai gia lam vi~c thi phai ghi them gia, phut rna nguai th\Ic hi~n chUng th\IC kY van van ban chUng th\Ic.

d) Vi~c sua l6i ky thu~t

Theo yeu cAu cua cac ben giao ket hQ'P d6ng, nguai th\Ic hi~n chUng th\IC dugc sua cac l6i kY thu~t trong hQ'P d6ng dii dugc chUng th\IC rna chua dugc th\Ic hi~n, v6i diSu ki~n vi~c sua do khong anh huang den quySn va nghla V\l cua cac ben giao ket.

L6i ky thu~t la l6i do sai sot trong khi ghi chep, danh may, in fin trong van ban chUng th\Ic. D@ xac diM l6i kY thu~t, nguai th\Ic hi~n chUng th\Ic co trach nhi~rn d6i chieu nmg l6i cAn sua v6i cac gicly to' trong h6 sa chUng th\Ic.

Khi sua l6i kY thu~t, nguai th\Ic hi~n chUng th\Ic g~ch chan ch6 cAn sua, sau do ghi chu, dclu ho~c con s6 dii dugc sua van ben IS kern thea chu kY cua rninh va dong dclu cua cO' quan.

Nguai th\Ic hi~n vi~c sua l6i kY thu~t trong van ban chUng th\Ic phai la nguai dii th\Ic hi~n vi~c chUng th\Ic do. Trong truang hQ'P nguai dii th\Ic hi~n vi~c chUng th\Ic khong con lam cong tac do nua thi nguai dUng dAu cO' quan co trach nhi~rn th\Ic hi~n vi~c sua l6i ky thu~t do.

3.2. ChUng th¥'c h(J]J dang, van ban do nguO'i th¥'c hi?n chUng th¥'c sO{ln

thao giup

Nguai yeu cAu chUng th\Ic co th@ dS nghi nguai th\Ic hi~n chUng th\Ic so~

thao hQ'P d6ng.

Nguai yeu cAu chUng th\Ic neu nQi dung cua hQ'P d6ng tru6c nguai th\Ic hi~n chUng th\Ic. Nguai th\Ic hi~n chUng th\Ic phai ghi chep l~i dAy du nQi dung rna nguai yeu cAu chUng th\Ic dii neu; vi~c ghi chep co th@ la viet tay, danh may ho~c

387

danh bfug vi tinh, nhung phai bao dam nQi dung nguai yeu cAu chUng th\lc da neu; nSu nQi dung tuyen b6 khong tnii phap lu~t, d~o duc xa hQi thi nguai th\lc hi~n chUng th\lc so~ thao hgp d6ng.

a) ChUng th\lc vi~c sua d6i, b6 sung, huy b6 hgp d6ng

-\ -1 -l I

D6i v6'i hgp d6ng da dugc chUng th\lc thi vi~c sua d6i, b6 sung mQt phdn ho~c toan bQ hgp d6ng do cilng phai dugc chUng th\lc va vi~c chUng th\lc do co thS dugc th\lc hi~n t~i bAt kY cO' quan nha nu6'c co thfun quy~n chUng th\lc nao, trir truang hgp vi~c cong chUng hgp d6ng lien quan dSn bAt dQng san thuQc thfun quy~n dia h~t cua Phong Cong chUng.

Vfut d~ tren cilng dugc ap d\lng d6i v6'i vi~c huy b6 hgp d6ng, nSu cac ben

giao kSt yeu cAu chUng th\lc vi~c huy b6 hgp d8ng do.

b) ChS dQ luu trii

H6 sa chUng th\lc phai dugc bao quan ch~t che, luu trii lau dai t~i Uy ban nhan

dan xa, thi trfut nO'i da th\lc hi~n chUng th\lc.

Uy ban nhan dan xa, thi trfut phai th\lc hi~n cac bi~n phap an toan, phong

ch6ng chay, Am um, m6i, mQt.

Nguai th\lc hi~n chUng th\lc phai gift bi m~t v~ nQi dung chUng th\lc va nhUng thong tin co lien quan dSn vi~c chUng th\lc, trir truang hgp cO' quan nha nu6'c co thAm quy~n yeu cAu bfug van ban v~ vi~c cung cAp h6 sa chUng th\lc ph\lc V\l cho vi~c kiSm tra, thanh tra, di~u tra, truy t6, xet xu lien quan dSn vi~c da chUng th\lc, thi cO' quan nha nu6'c co thAm quy~n chUng th\lc co trach nhi~m cung cAp ban sao van ban chUng th\lc va cac giAy to' khac co lien quan. Vi~c d6i chiSu ban sao van ban chUng th\lc v6'i ban chinh chi dugc th\lc hi~n t~i cO' quan nha nu6'c co thfun quy~n chUng th\lc nO'i dang luu trii h6 sa.

c) ChS dQ bao cao

Uy ban nhan dan xa, thi trAn phai th\lc hi~n nghiem mc chS dQ bao cao, th6ng

ke s6 li~u v~ chUng th\lc dinh ky 6 thang va hang nam.

NQi dung bao cao phai thS hi~n dAy dil tinh hinh t6 chuc, cO' sa v~t chAt, phuoog ti~n lam vi~c va kSt qua ho~t dQng chUng th\lc t~i dia phuoog minh, d6ng thai neu ro nhUng kho khan, vu6'ng milc phat sinh va nhUng kiSn nghi (nSu co).

Kern theo bao cao co biSu th6ng ke s6 li~u v~ chUng th\lc. 86 li~u th6ng ke kern theo bao cao 6 thang dugc tinh ill ngay 01 thang 10 nam tru6'c dSn hSt ngay 31 thang 3 cua nam bao cao; s6 li~u th6ng ke kern theo bao cao hang nam dugc tinh ill ngay 01 thang 10 nam tru6'c dSn hSt ngay 30 thang 9 cua nam bao cao.

Thai h~ gui bao cao dugc th\lc hi~n nhu sau: bao cao 6 thang dAu nam dugc gui cho Uy ban nhan dan huy~n, qu~, thi xa, thimh ph6 thuQc tinh (qua Phong Tu

388

phap) wac ngay 10 thang 4 hang nam; bao cao hang nam dugc gui wac ngay 10 thang 10 cua nam.

d) Giai quy~t khi~u n~i

Nguai yeu cAu chUng thgc co quySn khi~u n~i vi~c ill ch6i chUng thgc khong

dUng vai quy diOO cua phap lu~t.

Thfun quySn va thcJi h~ giai quy~t khi~u n~i d6i vai Dy ban OOan dan xa, thi

trdn OOu sau:

- Chu tich Dy ban OOan dan xa, thi trdn giai quy~t khi~u n~i IAn dAu d6i vai vi~c ill ch6i chUng thgc thuQc th~m quySn cua Dy ban OOan dan xa, thi trdn trong thai h~ khong qua 5 ngay lam vi~c, kS ill ngay th\lly dS giai quy~t khi~u n~i.

- NgucJi yeu cAu chUng thgc khong dAng y vai vi~c giai quy~t khi~u n~i cua Chu tich Dy ban OOan dan xa, thi trdn, thi co quySn khi~u n~i ti~p len Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thuQc tiOO. Trong wang hgp khi~u n~i ti~p, nguai yeu cAu chUng thgc phai gui don kern theo ban sao quy~t diM giai quy~t khi~u n~i cua Chu tich Dy ban OOan dan xa, thi trdn va cac tai li~u lien quan (n~u co) d~n Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~, thi xa, thaOO ph6 thuQc tiOO.

Trong thai h~ khong qua 10 ngay lam vi~c, kS ill ngay th\l ly dS giai quy~t ti~p don khi~u n~i, Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thuQc tiOO phai giai quy~t va thong bao b~g van ban cho nguai khi~u n~i va Chu tich Dy ban OOan dan xa, thi trftn da giai quy~t khi~u n~i wac do bi~t.

- Nguai yeu cAu chUng thgc khong dAng y vai giai quy~t khi~u n~i cua Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thuQc tiOO thi co quySn khi~u n~i ti~p len Chu tich Dy ban OOan dan tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uong. Trong truang hgp nay, nguai khi~u n~i phai gui don kern theo ban sao quy~t diM giai quy~t khi~u n~i cua Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~n, thi xa, thaOO ph6 thuQc tinh, xa, phuang, thi trdn va cac tai li~u lien quan (n~u co) d~n Chu tich Dy ban OOan dan tiOO, thanh ph6 trgc thuQc trung uong.

Trong thai h~ khong qua 20 ngay lam vi~c, kS ill ngay th\l ly dS giai quy~t ti~p don khi~u n~i, Chu tich Dy ban OOan dan tiOO, thanh ph6 trgc thuQc trung uong phai giai quy~t va thong bao b~g van ban cho nguai khi~u n~i va Chu tich Dy ban OOan dan huy~n, qu~n, thi xa, thaOO ph6 thuQc tinh, xa, thi trftn da giai quy~t khi~u n~i truac do bi~t. Quy~t diOO giai quy~t khi~u n~i cua Chu tich Dy ban OOan dan tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uong la quy~t diOO cu6i cling.

389

eONG TAe xAY Dl/NG VAN BAN QUY p~ PHAp LU~T eVA HOI DONG NHAN DAN, UY BAN NIlAN DAN xA, TlQ TRAN

Van ban quy ph~ phap lu~t la cong C\l quan trQng de quan ly nha nu6'c. Trong nhUng nam gAn day, Dang va Nha nu6'c ta luon xac dinh xay d\ffig va ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t hi mQt trong nhUng uu tien hang ddu va co nhUng n6 19c nhfun d6i m6'i, nang cao chAt lUQ11g so~ thao, ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t. Trong b6i canh do, ho~t dQng xay d\ffig va ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua chinh quy€n dia phuong cac cAp, trong do co cAp xa dlng dugc chu trQng, d€ cao.

I. KHAI NI~M VAN BAN QUY p~ pHAp LU~T eVA HOI DONG

NHAN DAN vA. uY BAN NHAN DAN

Vi~c nfun ra khai ni~m van ban quy ph~ phap lu~t co y nghra quan trQng d6i v6'i nhUng ngu(ri tham gia vao quy trinh xay d\lllg, ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t. Trong truemg hgp do, cAn phai tra lai dugc mQt s6 cau hoi sau: Co cAn thiet phai ban hanh van ban dum hinh thuc van ban quy ph~m phap lu~t khong? T~i sao phai ban hanh du6'i hinh thuc van ban quy ph~ phap lu~t? Li~u chu the dg kien ban hanh ho~c hinh thuc van ban dg kien ban hanh co phil hgp v6'i quy djnh phap lu~t khong?

NhUng cau hoi tren se dugc tra lai d~ dang neu nhu ngu(ri so~ thao (cling nhu co quan co thfun quy€n ban hanh) hieu ra khai ni~m van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi dang nhan dan, Dy ban nhan dan va phan bi~t ra dugc khai ni~m van ban quy ph~ phap lu~t vm cac lo~i van ban phap lu~t khac.

1. Khai ni~m van ban quy ph,m phap luit ella HQi dang nhan dan, Uy

ban nhan dan

Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi dang nhan dan, Dy ban nhan dan (Lu~t s6 3112004/QH11) dugc Qu6c hQi thong qua ngay 03 thang 12 nam 2004 dinh nghia v€ van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi dang nhan dan, Dy ban nhan dan t~i khoan 1 Di€u 1 nhu sau:

"Van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi dang nhan dan, Dy ban nhan dan la van ban do HQi dang nhan dan, Dy ban nhan dan ban hanh thea thfun quy€n, trinh tv, thu tvc do Lu~t nay quy dinh, trong do co quy tAc xu sg chung, co hi~u 19c trong ph~ vi dia phuong, dugc Nha nu6'c bao dam thgc hi~n nhfun di€u chinh cac quan h~ xa hQi adia phuong thea dinh huang xa hQi chu nghia".

Co the noi, trong mQt van ban quy ph~m phap lu~t, dAu hi~u d~c trung de phan bi~t v6'i cac van ban khac la van ban d~t ra cac quy ph~m phap lu~t. Cac quy ph~

390

phap lu~t nely co hai dau hi~u d~c trung (OO~m phan bi~t v6i cac quy ph~ xa hQi, quy ph~ d~o duc, quy ph~m ton giao...):

D~c trung thu oodt lel chUng co tinh ap d\mg chung, tinh trim tm;mg, khong d~t ra cho nguai nely, nguai kia mQt cach xac dinh mel oo~ t6i ph~ vi d6i tuQ11g rQng hon (vi d\l: tat ca cac cong dan, tat ca OOUng nguai tren 18 tu6i, cac thuong gia, cac Chu tich tinh ho~c Chu tich huy~n...). Cac quy ph~ phap lu~t duQ'c ap d\lllg d6i v6i OOUng nguai thuQc d6i tuQ11g duQ'c cac quy ph~m phap lu~t do di@u chiOO. Nhu v~y, mQt quy~t dinh b6 OOi~m mQt nguai velo chuc V\l Chu tich huy~n khong phai lel van ban quy ph~ phap lu~t OOung van ban quy diM mQt s6 quy@n h~ cho cac Chu tich huy~n se lel van ban quy ph~ phap lu~t.

D~c trung thu hai cua quy ph~ phap lu~t lel chUng duQ'c tuan thu vel th\Ic hi~n bai S\I cu5ng ch~ OOel nu6c. Nhel nu6c co th~ dung l\Ic IUQ11g cong quy@n d~ bao dam cho vi~c ap d\lllg quy ph~m phap lu~t b~g vi~c ap d\lllg cac ch~ teli. Cac ch~ teli co th~ rat da d~g: ch~ teli hiOO S\I OOu hinh ph~t ill ho~c ph~t ti@n, ch~ teli dan S\I OOu huy bo hgp d6ng dan S\I, b6i thuang thi~t h~i dan S\I ngoeli hgp d6ng... Nhu v~y, bat lu~ lel van ban quy ph~ phap lu~t do cO' quan nelo co thfun quy@n ban hanh hay bat lu~ lel hiOO thuc van ban nelo (lu~t, phap I~OO, nghi dinh, nghi quy~t, quy~t diM... do cO' quan OOel nu6c trung uong hay cac cap chinh quy@n dia phuong ban hanh) thi chUng d@u phai duQ'c tuan thu vel th\Ic hi~n.

Nhu v~y, khi danh gia mQt van ban co phai lel van ban quy ph~m phap lu~t hay khong cling OOu xem xet mQt van ban co chua "quy ph~ phap lu~t" hay khong c§n d~c bi~t chu y d~n cac d~c tiOO cua quy ph~ phap lu~t, g6m: tiOO ap d\lng chung (quy tAc rang bUQc chung vel duQ'c ton tr<;mg chung), tiOO phi ca OOan (khong ook velo mQt d6i tuQ11g, mQt con nguai nelo C\l th~ hay mQt OOom d6i tuQ11g C\l th~), tiOO bAt bUQc - tiOO cu5ng ch~ OOel nu6c (d6i tuQ11g bAt bUQc phai th\Ic hi~n, khong th~ thoai thac) vel phai duQ'c cO' quan co thfun quy@n ban hanh (chu th~ duQ'c phap lu~t trao thfun quy@n ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t).

Nhu v~y, d6i v6i van ban quy ph~ phap lu~t noi chung vel van ban quy ph~m phap lu~t do cac cap chinh quy@n dia phuong ban hanh noi rieng d@u phai co dAy du cac dau hi~u neu tren. Cac dau hi~u d~c trung c§n vel du cua van ban quy ph~m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan cling chinh lel cac y~u t6 t~o thelOO diM nghia van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan, do lel: van ban co chua d\Illg quy ph~ phap lu~t; do cO' quan OOel nu6c co thfun quy@n (a dia phuong) ban hanh; duQ'c ban hanh thea trinh tv, thu 1\lc do phap lu~t quy dinh vel duQ'c Nhel nu6c bao dam thi hanh b~g bi~n phap cu5ng ch~. Cling co th~ dinh nghia van ban quy ph~m phap lu~t mQt cach trvc ti~p ill cac dau hi~u cua no OOu sau: van ban quy ph~ phap lu~t lel van ban co tiOO ap d\lng chung, tiOO cu5ng ch~, do cO' quan OOel nu6c co thAm quy@n ban hanh thea triOO tv, thu 1\lc do phap lu~t quy diM.

391

2. Phan bi~t van ban quy ph~m phap lu~t ella HQi dAng nhan dan, Dy ban

nhan dan vOi cae lo~i van ban phap lu~t khae

Cac van ban quan ly OOii nu6c OOfun ph\lc Vl,l cho vi~c dieu hanh bQ may quan ly OOii nu6c co th~ ho~t dQng dUng huang, dUng chuc nang vii co hi~u qua. Van ban quan ly OOii nu6c co th~ Iii van ban quy ph~ phap lu~t, van ban ca bi~t, van ban hanh chinh thong thuOng, van ban chuyen mon vii van ban kY thu~t. c§n phan bi~t van ban quy ph~ phap lu~t vm cac lo~i van ban khac dlng thuQc van ban quan ly OOii nu6c. Nhu tren da: neu, d6i vm van ban quy ph~ phap lu~t, c§n chu y d~c tinh cua van ban Iii co chua d\IIlg quy tAc xu S\l chung, co tiOO bAt bUQc chung vii d6i tuQ1lg ap d\lllg khong phai Iii mQt d6i tuQ1lg hay OOom d6i tuQ1lg C\l th~, chi mQt s6 cO' quan OOii nu6c co thfun quyen ban hanh lo~i van ban niiy. Trong th\lc tien phap ly, ben c~ van ban quy ph~ phap lu~t v6i tinh chAt Iii cong C\l quan ly OOii nu6c, con co cac lo~i van ban quan ly OOii nu6c chu y€u sau:

- Van ban ca bi~t Iii van ban ap d\lllg van ban quy ph~ phap lu~t d~ giai quy€t OOiing vk de C\l th~, co d6i tuQ1lg tac dQng Iii ca OOan (ho~c mQt OOom d6i tuQ1lg OOung da: xac dinh con nguO'i C\l th~). Vi d\l: quy€t dinh b6 OOi~m ho~c nang luang d6i v6i cong chuc Nguyen Van A.

- Van ban hanh chinh thong thuOng Iii OOiing van ban mang tiOO thong tin dieu hanh OOfun triSn khai th\lc hi~n cac van ban quy ph~ phap lu~t ho~c dUng d~ giai quy€t cac tac nghi~p C\l th~, phan am tinh hiOO, giao dich, trao d6i, ghi chep cong vi~c ... cua cac cO' quan hanh chiOO OOii nu6c. Van ban hanh chinh thong thuOng co cac hiOO thuc dIng OOu nQi dung phong phu, da d~g, co th~ li~t ke mQt s6 lo~i chu y€u oou: cong van hanh chinh (Iii cong C\l giao djch chinh thuc giua cac cO' quan: mO'i hQP, de xuftt ho~c tra lO'i cac yeu c§u, cau hoi, chAt vk, ho~c ki€n nghj ... ho~c dung d~ don d6c, OOAc 00& c~p dum tri~n khai thi hanh cong vi~c theo k€ ho~ch hay theo thfun quyen phap lu~t quy dinh...); thong cao, thong bao, di~n bao, bien ban, gi~y di duOng, gi~y gi6i thi~u...

- Van ban chuyen mon: Iii cac lo~i gi~y to' mang tinh d~c thu cua nghi~p Vl,l chuyen mon thuQc cac linh V\lC OO~t dinh. Vi d\l: Linh V\lC k€ ho~ch, th6ng ke, tiii chiOO, ngan hang, y t€, ...

- Van ban ky thu~t: Iii cac lo~i gi~y to' duQ'c su d\lllg trong cac nganh, linh V\lC trUc, xay d\IIlg, cong ngh~... Vi d\l: Ban ve thi€t k€, lu~

co tiOO kY thu~t OOu ki€n chUng kiOO t€ - kY thu~t...

lu~t mii tren th\lc t€ thuOng kho khan khi oo~ d~g:

Co thS li~t ke sau day mQt s6 van ban khong phai Iii van ban quy ph~ phap

392

-----

- Cac van ban do HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan ban hanh, OOung t6 cua van ban quy ph~ phap lu~t oou: nghj quy€t ve khong co dAy du cac y€u mien nhi~m, ba:i OOi~m d~i bi~u HQi d6ng OOan dan vii cac chuc V\l khac; nghj

quySt phe chuful kSt qua bAu cu d~i bi€u HQi d6ng OOan dan va bAu cac chuc V\l khac; nghi quySt vS vi~c giai tan HQi d6ng OOan dan; nghi quySt hoi[lc quySt diM thanh l~p cac ban, ban chi d~o, hQi d6ng, uy ban lam thai d€ th\lc hi~n OOi~m V\l trong mQt thai gian xac diM; nghi quySt huy bo, biii bo van ban quy ph~m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan; quySt diM phe duy~t kS ho~ch, quy ho~ch phat tri€n d6i v6i mQt nganh, mQt dan vi haOO chinh dia phuang; quySt diM giao chi tieu cho timg cO' quan, dan vi; quySt diM phe duy~t quy ho~ch phat tri€n kiOO tS xii hQi cua dan vi hanh chinh dia phuang, quy ho~ch nganh; quySt diM vS chi tieu bien chS cO' quan, dan vi va OOfing van ban tuang t\f khac d€ giai quySt nhfing V\l vi~c C\l th€ d6i v6i nhfing d6i tugng C\l th€.

- Cac van ban ca bi~t OOu quySt diM len luang, khen thuO'ng, kY lu~t, diSu dQng cong tac; quySt diOO b6 OOi~m, mi6n OOi~m, cach chuc, cho ill chuc, t~ dinh chi cong tac can bQ, cong chuc; quySt diM xu If vi ph~m hanh chinh...

- Cac van ban co tiOO chAt chi d~o, diSu hanh hanh chinh; van ban huang dan vi~c t6 chuc th\lc hi~n cac tieu chuful chuyen mon, nghi~p V\l; van ban phat dQng phong trao thi dua, bi€u duang nguai t6t, vi~c t6t va nhfing van ban tuang t\f khac d€ giai quySt OOfing V\l vi~c C\l th€ d6i v6i nhfing d6i tugng C\l th€; cac van ban co chua quy ph~ phap lu~t nhu cong van, thong bao, di~n bao, huang dan va cac giAy to' hanh chinh khac.

eVA HOI DONG NHAN DAN, uY BAN NHAN DAN eAp xA

1. Binh thu-c van ban quy ph,m phap lu~t clla Hqi dAng nhan dan, Uy

II. HINH THue vA NOI DUNG VAN BAN QUY p~ pHAp LU~T

ban nhan dan cAp xii

Thea quy diOO cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t (BiSu 1) cling OOu Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan (BiSu 1, khoan 2), hinh thuc van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan la nghi quySt, cua Uy ban OOan dan la quySt diM, chi thi. Nhu v~y, hinh thuc van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan cAp xii la "nghi quySt", cua Uy ban OOan dan cAp xii la "quySt diM", "chi thi".

2. Nqi dung (hay thim quy~n ban hanh) van ban quy ph,m phap lu~t clla

Hqi dAng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp xii

393

Thfun quySn ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t xuAt phat ill thAm quySn quan If OOa nu6c. Hi~n nay, thfun quySn quan If chung cua HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan duQ'c quy diOO trong Lu~t T6 chuc HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan nam 2003. Ben c~ do, OOi~m V\l, quySn h~ C\l th€ cua m6i cAp chinh quySn dia phuang con duQ'c quy diOO trong cac lu~t, phap I~OO chuyen nganh khac OOu Lu~t Giao d\lC, Lu~t Giao thong duang bQ, Lu~t BAt dai, Lu~t Bi~n l\lc, Lu~t Xay d\fng,...

Vi~c xac dpm thfun quySn ban harm van ban quy ph~ phap Iu~t tru6'c het phai can cu vao thfun quySn quan Iy nha nu6'c cua cac cO' quan va can cu vao ph~ vi diSu chinh, S\l c§n thiet diSu chinh van dS xa hQi du6'i hinh thuc van ban quy ph~rn phap Iu~t.

Lu~t Ban harm van ban quy ph~rn phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan da xac dpm ph§n nao thfun quySn ban harm van ban quy ph~ phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp tinh, cAp huy~n, cAp xa. Tuy v~y, cac Iu~t, phap I~nh chuyen ngarm cling co nhUng quy djnh C\l thS trao thfun quySn quan Iy ho~c C\l thS han Ia quy dpm ra thfun quySn ban harm van ban cho chinh quySn dia phuang. Vi d\l: khoan 1 DiSu 56 Lu~t Giao thong dUOng bQ quy dpm vS diSu ki~n tham gia giao thong cua xe tho sO':"Khi tham gia giao thong, xe tho sa phai bao dam diSu ki~n an toan giao thong dUOng bQ".

Can cu vao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cAp tinh vS yeu cau bao dam tr~t tv, an toan giao thong cua dia phuang, Uy ban nhan dan cAp tinh quy diM C\l thS diSu ki~n an toan, ph~ vi ho~t dQng, dang kY va cAp biSn s6 cac Io~i xe tho sa cua dia phuang rninh.

Ho~c khoan 2 DiSu 27 Lu~t Xay d\lllg quy dpm: "Uy ban nhan dan cAp tiM ban hanh cac quy dpm vS quan Iy kien truc dS quan Iy vi~c xay d\lllg theo thiet ke do thi duQ'c duy~t".

Tuy nhien, khong phai Iuc nao Iu~t hay phap I~nh cling chi ra dia phuang "quy dinh" C\l thS vS van dS gi, rna co thS Iu~t/phap I~nh chi quy diM thfun quySn quan Iy chung cua dia phuang, do do, c§n nghien CUu thfun quySn do co doi hoi phai ban harm van ban du6'i hinh thuc van ban quy ph~ phap Iu~t hay khong, vi d\l: khoan 4 DiSu 71 Lu~t Xay d\lllg quy dpm: "Chinh phu quy dinh nguyen t~c, phuang phap va khung gia dSn btl tai san khi giai phong rn~t bfulg xay d\lllg hUn cO' sa cho Uy ban nhan dan cAp tinh xac dinh gia dSn btl cua dia phuang rninh". Trong truOng hQ'P nay, Uy ban nhan dan cAp tiM se ban harm van ban quy dpm C\l thS gia dSn btl cua dia phuang tren cO' sa va trong ph~ vi "khung" xac dpm cua Chinh phu.

can lUll y rfulg, cimg v6'i vi~c th\lc hi~n chinh sach phan quySn, dia phuang cling duQ'c trao nhiSu quySn tv quyet han, trong do thfun quySn ban harm van ban, tuy tUng Ilnh V\lC khac nhau, cung duQ'c rna rQng han. Do do, c§n lUll y den S\l sua d6i, b6 sung, ban harm rn6'i cac van ban cua cO' quan nha nu6'c cAp tren vS vi~c phan dinh thfun quySn quan Iy cho dia phuang dS kip thm diSu chinh, ban harm van ban adia phuang.

Du6'i day, chUng toi chi Ii~t ke nhUng thfun quySn ban harm van ban quy ph~ phap Iu~t cua chinh quySn dia phuang cAp xa co tinh 6n dpm va phan theo rnang llnh V\lC da duQ'c Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dpm:

394

2.1. Npi dung wIn ban quy ph{lm phtip lu~t cua Hpi dang nhan dan cap xii NQi dung nghi quych cua HQi d6ng OOan dan dp xa dugc xac diM trong DiSu 18 cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004. Theo do, nghi quyet cua HQi d6ng OOan dan xa, thi trAn dugc ban hanh d€ quyet diOO chu truong, bi~n phap trong cac 1100 V\fC kiOO te, giao d\1c, y te, xa hQi, dai s6ng, van hoa, thong tin, th€ d\1c th€ thao, bao v~ tai nguyen va moi truang, qu6c phong, an ninh, tr~t tl.I, an toan xa hQi; thgc hi~n chiOO sach dan tQC va chinh sach ton giao; thi hanh phap lu~t; xay d\Illg chinh quySn dia phuong tren dia ban xa, thi trAn quy diM ill DiSu 29 den DiSu 34 cua Lu~t t6 chuc HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan va cac van ban quy ph~ phap lu~t khac co lien quan cua co quan OOa nuac cAp tren.

Ngoai cac vAn dS tren, nghi quyet cua HQi d6ng OOan dan phuang dugc ban hanh d€ quyet diM chu truong, bi~n phap khac vS xay d\Illg, phat tri€n do thi tren dia ban phuang quy diOO t~i DiSu 35 cua Lu~t t6 chuc HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan va cac van ban quy ph~ phap lu~t khac co lien quan cua co quan OOa nuac cAp tren.

Trong liOO vgc kinh te, HQi d6ng OOan dan xa, thi trAn ban hanh van ban quy

ph~m phap lu~t d€ thgc hi~n OOi~m V\1:

- Quyet diM bi~n phap thgc hi~n ke ho~ch phat triSn kiOO te - xa hQi hang nam; bi~n phap thgc hi~n chuong trinh khuyen nong, khuyen lam, khuyen ngu, khuyen cong va chuy€n d6i co cAu kinh te, cay tr6ng, v~t nuoi theo quy ho~ch chung;

- Quyet djnh bi~n phap quan ly va su d\lllg hgp ly, co hi~u qua quy dAt dugc

d€ l~i OO~m ph\1c V\l cac OOu cAu cong feh cua dia phuong;

- Quyet diM bi~n phap xay d\Illg va phat tri€n hgp tac xa, t6 hgp tac, kiOO te

hQ gia diOO adia phuong;

- Quyet diM bi~n phap quan ly, su d\lllg va bao v~ ngu6n nuac, cac cong trinh thuy 19i theo phan cAp; bi~n phap phong, ch6ng, kh~c ph\1c h~u qua thien tai, bao l\1t, bao v~ rimg, tu b6 va bao v~ de diSu adia phuong;

- Quyet diOO bi~n phap thgc hi~n xay d\Illg, tu sua duang giao thong, cAu c6ng

trong xa va cac co sa h~ tAng khac adia phuong.

Trong llnh V\fC giao d\1c, y te, xa hQi va dai s6ng, van hoa, thong tin, th€ d\1c thao, bilo v~ tai nguyen va moi truang, HQi d6ng OOan dan xa, thi trAn ban hanh

thgc hi~n OOi~m vw

th€ van ban quy ph~ phap lu~t d€

- Quyet diM bi~n phap bao dam cac diSu ki~n cAn thiet d€

tre em vao hQc ti€u hQc dUng dQ tu6i, hoan thanh chuong trinh ph6 c~p giao d\1c ti€u hQc, t6 chuc cac

395

truOng mfun non, th\lc hi~n b6 mc van hoa va xoa mil chft cho nhUng nguai trong dQ tu6i;

- Quy~t dinh vi~c xay d\IDg, tu sua truOng lap, cong trinh van hoa thuQc dia

phuong quan ly;

- Quy~t diM bi~n phap bao dam gift gin v~ sinh, xu ly rac thai, phong ch6ng dich b~nh, bi~n phap bao v~ moi truOng trong ph~ vi quan ly; bi~n phap th\lc hi~n chuong trinh y t~ cO' sa, chinh sach dan s6 va k~ ho~ch hoa gia dinh;

- Quy~t diM bi~n phap th\lc hi~n xoa doi, giam ngheo.

Trong lInh V\lC qu6c phong, an ninh, tr~t tl;l, an toan xa hQi, HQi d6ng nhan dan

xa, thi trfut ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t d€ th\lc hi~n nhi~m V\l:

- Quy~t diM bi~n phap bao dam th\lc hi~n ch~ dQ nghia V\l quan S\l...;

- Quy~t diM bi~n phap bao dam gift gin an ninh, tr~t tl;l cong cQng, an toan xa hQi; phong, ch6ng chay n6; dAu tranh phong ngira, ch6ng tQi ph~ va cac hanh vi vi ph~ phap lu~t khac tren dia ban.

Ngoai cac nQi dung tren, HQi d6ng nhan dan phuOng con ban hanh van ban

quy ph~m phap lu~t d€ th\lc hi~n nhi~m V\l sau day:

- Quy~t diM bi~n phap xay d\IDg n~p s6ng van minh do thi; bi~n phap phong, ch6ng chay, n6, gift gin v~ sinh; bao v~ moi truOng, tr~t tl;l cong cQng va canh quan do thi trong ph~ vi quan ly;

- Quy~t diM bi~n phap quan ly dan cu va t6 chuc dai s6ng nhan dan tren dia

ban phuOng.

2.2. Npi dung van ban quy phfJ-m phap lu~t cua Uj ban nhan dan cap xii

a) NQi dung quy~t diM cua Dy ban nhan dan d.p xa

NQi dung quy~t diM cua Dy ban nhan dan cAp xa dugc xac diM t~i DiSu 19 cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004. Theo do, quy~t diM cua Dy ban nhan dan xa, thi trfut dugc th\lc hi~n chu truong, bi~n phap trong cac linh V\lC kinh t~, nong ban hanh d€ thu cong nghi~p, xay d\IDg, giao nghi~p, lam nghi~p, ngu nghi~p, thuy 19i, ti€u thong v~ tai, giao d\lc, y t~, xa hQi, van hoa, th€ d\lc th€ thao, qu6c phong, an ninh, tr~t tl;l, an toan xa hQi; th\lc hi~n chinh sach dan tQc va chinh sach ton giao; thi hanh phap lu~t tren dia ban xa, thi trfut quy dinh til DiSu 111 d~n DiSu 117 cua Lu~t t6 chuc HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan va cac van ban quy ph~ phap lu~t khac co lien quan cua cO' quan nha nu6c cAp tren.

Ngoai ra, quy~t dinh cua Dy ban nhan dan phuOng con dugc ban hanh d€ th\lc hi~n chu truong, bi~n phap khac vS xay d\IDg, phat tri€n do thi tren dia ban phuOng

396

quy dinh t~i £)i~u 118 cua Lu~t t6 chuc HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan va cac van ban quy ph~m phap lu~t khac co lien quan cua co quan nha nu6c c~p tren.

Trong lInh V\lC kinh te, nong nghi~p, lam nghi~p, ngu nghi~p, thuy 19i va ti@u thu cong nghi~p, Dy ban nhan dan xa, thi trk ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t d@ thgc hi~n nhi~m V\l, quy~n h~ sau day:

- Quan ly va su d\lllg hgp ly, co hi~u qua quy d~t dugc d@ l~i ph~lC V\l cac nhu cAu cong ich a dia phuong; xay d\lllg va quan ly cac cong trinh cong cQng, dUOng giao thong, ttv sa, truOng hQC, tr~m y te, cong trinh di~n, nu6c theo quy dinh cua phap lu~t.

- T6 chuc vi~c xay d\lllg cac cong trinh thuy 19i nho; th\lc hi~n vi~c tu b6, bao

v~ de diSu, bao v~ rimg;

- Quan ly, ki@m tra, bao v~ vi~c su d\lllg ngu6n nu6c tren dia ban theo quy

dinh cua phap lu~t.

Trong 11nh V\lC xay d\lllg, giao thong v~n tai, Dy ban nhan dan xa, thi trk ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t d@ th\lC hi~n nhi~m V\l t6 chuc th\lc hi~n vi~c xay d\lllg, tu sua dUOng giao thong trong xa theo phan c~p ...

Trong lInh V\lC giao d\lc, y te, xa hQi, van hoa va th@ d\lC th@ thao, Dy ban nhan dan xa, thi trk ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t d@ th\lc hi~n nhi~m V\l, quySnh~:

- T6 chuc xay d\lllg va quan ly, ki@m tra ho~t dQng cua nha tre, lap m~u giao, truOng mAm non a dia phuong; ph6i hgp v6i Dy ban nhan dan c~p tren quan ly truOng ti@u hQc, truOng trung hQc co sa tren dia ban;

- Quan ly, bao v~, tu b6 nghla trang li~t sy; quy ho~ch, quan ly nghla dia a dia

phuong.

b) NQi dung chi thi cua Dy ban nhan dan c~p xa

Chi thi cua Dy ban nhan dan c~p xa dugc ban hanh d@ quy diM bi~n phap chi d~o, ki@m tra ho~t dQng cua co quan, t6 chuc, ca nhan thuQc ph~ vi quan ly trong vi~c th\lc hi~n van ban cua co quan nha nu6c c~p tren, cua HQi d6ng nhan dan cimg c~p va quyet diM cua minh.

III. QUY TRINH SO~ THAO, BAN HANH VAN BAN QUY PIL).M pHAp LU~T eVA HOI DONG NHAN DAN, uY BAN NHAN DAN cAp xA

1. Quy trinh so~n thao, ban hanh van ban quy ph~m phap luit ella HQi

dAng nhan dan edp X3

Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 khong quy dinh C\l th@ vS quy trinh so~ thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan rna chi quy dinh d\l thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan c~p

397

-j I

xii do Uy ban nhan dan cimg cdp so~ thflO va trinh HQi d6ng nhan dan (khoan 1 Di8u 33). Tuy nhien, c6 thS nhdn m~ rfutg vi~c so~ thao dv thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii va trinh dv thao d6 ra HQi d6ng nhan dan cimg cdp la tnich nhi~m cua Uy ban nhan dan chtr khong phai cua ca nhan Chu tich Uy ban nhan dan (dli Chu tich phai la ngum chiu trach nhi~m chinh trong vi~c nay). Do v~y, c§n phai hinh dung trinh tv, thu tgc so~ thao, ban hanh nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii thea cac bu6c sau day:

j - I j I, I

- So~ thao nghi quyet (1); - Ldy Ykien v8 d\I thao nghi quyet (2); - Uy ban nhan dan xem xet dv thao nghi quyet (3);

- HQi d6ng nhan dan xem xet, thong qua dV thao nghi quyet (4).

Khac v6i quy trinh so~ thao, ban hanh nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp tinh, cdp huy~n, trong quy trinh so~ thao, ban hanh nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii khong quy diM trach nhi~m thfun diM cua cO' quan tu phap (Ban Tu phap) hay thfun tra d6i v6i dV thao nghi quyet. Lu~t Ban hanh van ban quy ph,:!m phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 cfing khong quy diM v8 vi~c phai l~p chuang trinh xay d\lllg nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii (hay chuang trinh xay d\lllg quyet diM, chi thi cua Uy ban nhan dan cdp xii). Tuy nhien, neu Uy ban nhan dan cdp xii c6 ke ho,:!ch so~ thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cling cdp (cilng nhu ke ho,:!ch so~ thao quyet diM, chi thi cua Uy ban nhan dan) thi se tranh dugc sv bi dQng trong vi~c so~ thao, ban hanh van ban. Cilng c§n luu y la Uy ban nhan dan cdp xii la cO' quan duy nhdt c6 trach nhi~m so~ thao va trinh HQi d6ng nhan dan cdp xii dv thao nghi quyet.

1.1. So'!n thiio nghj quyit

a) Phan cong va chi d,:!o vi~c so~ thao So v6i trinh tv, thu tgc so~ thao, ban hanh nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan c§.p huy~n thi a c§.p xii dan gian han do khong c6 giai do~ thfun tra. Di8u 33 cua Lu~t Ban hanh van ban quy phC:lffi phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dinh: "DV thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan xii do Uy ban nhan dan cimg cdp so~ thao va trinh HQi d6ng nhan dan". Nhu v~y, chu thS so~ thao dv thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii la Uy ban nhan dan cimg cdp. Lu~t Ban hanh van ban quy phC:lffi phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 khong quy dinh Chu tich Uy ban nhan dan hay cO' quan, t6 chtrc nao c6 nhi~m V\l so~ thao d\I thao nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan rna chi quy dinh nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan cdp xii do Uy ban nhan dan cling cdp so~ thao va trinh HQi d6ng nhan dan. Di8u nay mu6n n6i den trach nhi~m cua ca t~p thS Uy ban nhan dan trong vi~c so~ thao. Tuy nhien, nguai chiu trach nhi~m

398

chinh trong t~p th~ Dy ban nhan dan chinh la Chu tjch Dy ban nhan dan d.p xa. Nhu v~y, khi phan cong so~ thao, co th~ co cac khii nang sau: ho~c Chu tjch phan cong mQt Pho Chu tjch so~ thao, ho~c Chu tjch giao cho mQt ho~c mQt s6 can bQ cAp xa (co th~ la cong chuc tu phap cAp xa) so~n thao. Di~m cAn luu y la Chu tjch Dy ban nhan dan co trach nhi~m trvc ti~p chi d~o vi~c so~n thao.

b) Trach nhi~m cua chu th~ so~ thao

D~ so~ thao d\I thao nghj quy~t cua HQi d6ng nhan dan cAp xa, chu th~ so~

thao phai th\Ic hi~n cac nhi~m V\l sau:

- Xay d\Illg d\I thao nghj quy~t va xay d\Illg to' trinh d\I thao nghj quy~t;

- T6 chuc lAy y ki~n ve d\I thao nghj quy~t; t6ng hgp y ki~n, ti~p thu va chinh

ly hooo thi~n d\I thao nghj quy~t;

- Chuful bj h6 sa trinh.

c) ve xay d\Illg d\I thao nghj quy~t, xay d\Illg to' trinh Nhin chung, nQi dung d\I thao nghj quy~t acAp xa thuang dan gian, ng~n g<;m, C\l th~. Tuy nhien, d~ dieu chinh nhUng vAn de thuQc thfun quyen dQc l~p cua cAp xa (khong trimg v6'i cAp tinh, cAp huy~n), ho~c dieu chinh nhUng vAn de rieng cua dja phuang, nhUng vAn de phuc t~p thi vi~c tuan thu mQt quy trinh so~ thao coog ch~t che thi cang bao dam chAt lUQTIg cua van ban. Trong nhUng truang hgp nhu v~y, chu th~ so~ thao (ca nhan ho~c mQt nhom nguai theo S\I phan cong cua Chu tjch Dy ban nhan dan cAp xa) co th~ ti~n hanh cac bu6'c sau day:

- Xay d\Illg de cuang sa bQ cua d\I thao;

- Bao cao xin y ki~n Chu tjch Dy ban nhan dan;

- Xay d\Illg de cuang chi ti~t tren ca sa de cuang sa bQ;

- Trinh Chu tjch Dy ban nhan dan thong qua de cuang chi ti~t;

- Vi~t d\I thao nghj quy~t, d\I thao to' trinh.

- T~p hgp nghien cUll, ti~p thu y ki~n va ehinh ly d\I thao.

ve nhi~m V\l C\l th~ eua nguai so~ thao: Tuy Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 khong quy djnh e\l th~ nhi~m V\l eua nguai so~ thao nhu vi~c so~ thao nghj quy~t eua HQi d6ng nhan dan cAp tinh, song, ve nguyen t~e, nguai so~ thiio d\I thao nghj quy~t phai tim hi~u va nb ch~c th\Ie tr~g cae quan h~ xa hQi a dja phuang lien quan d~n d\I thao; nghien cUll, t~p hgp cae van ban lien quan nhu nghj quy~t eua Dang uy cAp tren, van ban cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan cAp tren trvc ti~p, cua cAp uy Dang eimg cAp, cac van ban khac cua nha nu6'e, bQ, nganh... lam ca sa cho vi~c so~ thao nQi dung d\I thao.

399

MQt v§n d€ niia cling dn quan tam la phai so sanh, d6i chiSu nQi dung d\I thao v6i cac quy dinh phap lu~t hi~n hanh co lien quan sao cho phil hgp, dung thfun quy€n; nghien Clm, danh gia v€ tinh hgp ly, tinh kha thi cua van ban (nhAt la nhfmg v§n d€ lien quan dSn cUQc s6ng cua nhan dan nhu: nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan cAp xa v€ vi~c huy dQng nhan dan dong gop xay d\Illg duOng, truOng hQc, tr~ YtS, tr~i chan nuoi...). M~c dil Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 khong quy dinh v€ vi~c tham gia y kiSn cua cong chuc Tu phap - HQ tich d6i v6i d\I thao nhu trong quy trinh so~ thao van ban cua cAp tinh, cAp huy~n nhung khi chi d~o vi~c so~ thao, Chu tich Dy ban nhan dan cAp xa nen giao trach nhi~rn cho cong chuc Tu phap - HQ tich co y kiSn v€ S\I cAn thiSt ban hanh van ban; d6i tugng, ph~ vi di€u chinh cua van ban; tinh hgp hiSn, hgp phap va tinh th6ng nhAt cua van ban v6i h~ th6ng phap lu~t (trong truOng hgp vi~c sO<;U1 thao van ban khong phai do chinh cong chuc tu phap sO<;U1 thao), d~ bao dam chAt lugng cua d\I thao van ban.

d) T6 chuc lAy y kiSn v€ d\I thao nghi quySt; t6ng hgp y kiSn, tiSp thu va chinh ly hoan thi~n d\I thao nghi quySt (xern rn\lc lAy y kiSn v€ d\I thao nghi quySt du6i day).

d) V€ vi~c chudn bi h6 sa trinh Dy ban nhan dan co nhi~rn V\l sO<;U1 thao va trinh d\I thao nghi quySt ra HQi d6ng nhan dan cling cAp, do do chinh Chu tich Dy ban nhan dan phai chi d~o vi~c chudn bi h6 sa d~ trinh d\I thao nghi quySt ra HQi d6ng nhan dan. T~i khoan 1 Di€u 34 cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 quy dinh nhu sau: "Ch~ nhAt la 03 ngay tru6c ngay khai rn~c kY hQp HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan gui to' trinh d\I thao nghi quySt va cac tai li~u co lien quan dSn cac d~i bi~u HQi d6ng nhan dan".

H6 sa d\I thao nghi quySt trinh ra HQi d6ng nhan dan cAp xa g6rn co: to' trinh HQi d6ng nhan dan; d\I thao nghi quySt va cac tai li~u lien quan (vi d\l: ban t~p hgp YkiSn gop y vao d\I thao, cac van ban phap lu~t co lien quan dSn nQi dung d\I thao).

1.2. Lay j kiin vi d,! thao ngh; quyit Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 khong quy dinh C\l th~ thai gian lAy y kiSn vao d\I thao nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan cAp xa, rna can cu vao tinh chAt va nQi dung cua d\I thao nghi quySt, Chu tich Dy ban nhan dan t6 chuc vi~c lAy y kiSn vao d\I thao nght quySt. Toan bQ qua trinh t6 chuc lAy y kiSn cua cac d6i tugng vao d\I thao nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan cAp xa dugc quy dinh C\l th~ nhu sau:

a) CO' quan t6 chuc lAy y kiSn Chu tich Dy ban nhan dan t6 chuc lAy y kiSn.

400

b) D6i tuqng duQ'c l~y y kiSn

Tuy theo tinh ch~t va nQi dung cua van ban, co th8 la cac co quan, t6 chuc hfiu quan, nhan dan cac thon, lang, ~p, ban, phum, soc, t6 dan ph6 va co th8 theo quySt dinh, S\I l\Ia ch<.m cua Chu tich Dy ban nhan dan tren co sa can nh~c vS S\I dn thiSt phai co dong gop y kiSn cua nhom d6i tuqng nh~t dinh. Vi d\l: van ban quy dinh vS dong gop xay d\Illg wOng thi can phai l~y y kiSn cua ph\l huynh hQc sinh.

c) NQi dung can ldy y kiSn Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 khong quy dinh C\l th8 nQi dung can l~y y kiSn d6i v6'i tUng d\I thao nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan cdp xa, rna giao cho Chu tich Dy ban nhan dan cdp xa dS xudt, tiSn hanh. Vi d\l: D6i v6'i cac van ban co nQi dung quy djnh vS huy dQng S\I dong gop cua nhan dan dia phuong d8 xay d\Illg wOng hQc, dUOng giao thong, tr~ di~n axa thi nQi dung can l~y y kiSn nen t~p trung vao: muc dong gop C\l th8, cac phuong thuc dong gop (tiSn, ngay cong lao dQng, v~t li~u xay d\Illg co gia tri tuong duong muc tiSn C\l th8, thai gian dong gop, co chS quan ly tai chinh, co chS giam sat, ki8m tra, trach nhi~m Clla co quan, t6 chuc, ca nhan Clla chinh quySn dia phuong...). Trong th\Ic tS, ngoai nhUng van ban co nQi dung vila neu, v6'i nhUng van ban co nQi dung anh huang quan trQng t6'i phat tri8n kinh tS xa hQi adia phuong (chuy8n d6i co c~u v~t nuoi, cay tr6ng...); anh huang dSn dai s6ng sinh ho~t cua dan cu (xay d\Illg chQ', ton t~o dinh chua, xay d\Illg khu vui choi giai trL ..); cac van ban lien quan dSn quan ly d~t dai, quy ho~ch, xay d\Illg cac cong trinh cong cQng quan trQng tren dia ban xa... dSu can l~y y kiSn cua cac d6i tuqng co lien quan.

d) Hinh thuc l~y y kiSn

Tuy vi~c l~y y kiSn cua cac d6i tuqng vao d\I thao nghi quySt Clla HQi d6ng nhan dan cdp xa la can thiSt, song khong co quy dinh chung vS cac hinh thuc l~y y kiSn vao tUng lo~i d\I thao van ban, m~t khac vi~c l~y y kiSn l~i ph\l thuQc vao diSu ki~n cua tUng dia phuong, vi thS Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 chi quy djnh chung la vi~c t6 chuc l~y y kiSn vS d\I thao nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan c~p xa duQ'c tiSn hanh bfulg "cac hinh thuc thich hQ'P".

Th\Ic ti@n cua vi~c t6 chuc l~y y kiSn Clla cac d6i tuqng vao cac d\I thao van ban quy ph~ phap lu~t (k8 ca a trung uong va dia phuong) cho th~y co th8 ap d\lllg cac hinh thuc sau d8 t6 chuc l~y y kiSn vao d\I thao nghi quySt Clla HQi d6ng nhan dan a c~p xa: l~y y kiSn thong qua cac cUQc hQp t6 dan ph6, thanh nien, ph\l nft, c\IU chiSn binh, nguai cao tu6i; khao sat bfulg phiSu ho~c phong v~n; gill d\I thao t6'i hQ gia dinh ho~c t6 dan ph6 d8 l~y YkiSn (sua 1r\fc tiSp vao d\I thao).

401

.....

Y kien gop y d<3i v&i dg thao van ban phili dugc Chu tich Uy ban OOan dan d.p xa chi d~o nghien Clm, tiep thu d~ hoan chinh dg thilo; wOng hgp khong tiep thu phai dugc ly giili ra trong TO'trinh HQi d6ng OOan dan.

1.3. Uj ban nhan dan xem xit, quyit djnh trinh H9i dang nhan dan dv thao

nghj quyit

a) Chu th~ so~ thao triOO bay dg thao

Khi trinh bay dg thilo quyet diOO, chi thi, ngum dugc phan cong so~ thao cAn

- -,

~~~~~~~~~~~~~~~~~ chinh cua dg thao, qua trinh tien hanh ldy Y kien cac co quan hfiu quan, cac d<3i tugng chiu sg tac dQng tf\lC tiep cua van ban, vS cac y kien d6ng y v&i quan di~m trong dg thao va cac y kien phan d<3i. NguO'i so~ thilo cling cAn triOO bay OOUng vdn dS dugc tiep thu, khong tiep thu.

b) Uy ban OOan dan thilo lu~ va bi~u quyet vS vi~c trinh (hay khong trinh) dg

thao nghi quyet

Qua trinh thao lu~, bi~u quyet d~ quyet djnh co triOO hay khong trinh HQi

d6ng OOan dan co th~ dugc tien hanh theo cach thuc sau:

- Trong qua trinh thilo lu~ t~i phien hQp, Chu tQa (Chu tich Uy ban OOan dan ho~c nguO'i dugc uy quySn, vi d\l: Pho Chu tich) neu nhUng vdn dS co ban, OOUng vdn dS con co y kien khac OOau d~ cac thanh vien Uy ban nhan dan xem xet, quyet dinh. TruOng hgp xet thdy cAn thiet, Chu tQa yeu cAu co quan hfiu quan bao cao giili trinh vS nhUng vdn dS rna cac thanh vien Uy ban OOan dan quan tam.

- Chu tQa chi d~o ca nhan dugc phan cong so~ thilo dg thilo tiep thu, chinh ly

.....

dg thao theo y kien cua thanh vien Uy ban OOan dan.

- Ca OOan dugc phan cong so~ thilo bao cao vS vi~c tiep thu, chinh ly dg thao

tru&c cac thanh vien Uy ban nhan dan.

- Sau khi nghe bao cao vS vi~c tiep thu, chinh ly dg thao, thanh vien Uy ban

-'"

OOan dan thilo lu~ vS dg thilo da dugc chiOO IY.

- Chu tQa ket thuc vi~c thilo lu~ va dS nghi bi~u quyet vS vi~c trinh hay khong

trinh dg thilo (can cu vao chdt lugng cua dg thao).

Uy ban OOan dan bi~u quyet thong qua dg thao theo phuang thuc sau: - Bi~u quyet tUng vdn dS (neu dg thao co OOUng vdn dS chua dugc th<3ng nhdt

cao trong cac thanh vien Uy ban nhan dan), sau do bi~u quyet toan bQ;

- Nghe dQc toan van r6i bi~u quyet toan bQ mQt IAn;

- Bi~u quyet nhUng vdn dS con co y kien khac nhau r6i bi~u quyet toan bQ dg

thilo.

402

Khi co qua mia t6ng s6 d~i bieu thaOO vien Uy ban OOan dan bieu quySt tan

thanh, dlJ thao nghi quySt duQ'c quySt diM triOO HQi d6ng OOan dan.

Co the sau do Chu tich Uy ban OOan dan chi d~o nguO'i duQ'c phan cong so~

1.4. Hpi dang nhan dan xem xit, thong qua dV thiio nghj quyit cua Hpi

dang nhan dan clip xii

thao chinh ly dlJ thao van ban truac khi triOO HQi d6ng OOan dan.

a) H6 sa dlJ thao nghi quySt trinh HQi d6ng OOan dan cAp xa Nhu da phan tich a tren, yeu cAu ve chAt luqng cua timg ky hQp HQi d6ng OOan dan cac cAp bao giO' cling la vAn de dang quan tam. De vi~c xem xet, thong qua dlJ thao nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cAp xa thea dUng quy triOO va co chAt luqng, Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 quy diOO t~i Dieu 34 OOu sau: "Ch~ ooAt la ba ngay truac ngay khai m~c kY hQp HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan gui to' trinh, dlJ thao nghi quySt va cac tai li~u co lien quan dSn cac d~i bieu HQi d6ng OOan dan".

xii

Vi~c xem xet, thong qua dlJ thao nghi quySt t~i kY hQP HQi d6ng OOan dan cAp xa duQ'c Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 quy diM t~i Dieu 34 OOu sau:

b) Trinh tv xem xet, thong qua dlJ thao nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cAp

D~i di~n Uy ban OOan dan 6 day co the la Chu tich Uy ban OOan dan ho~c la Pho Chu tich Uy ban OOan dan duQ'c Chu tich uy quyen thay m~t Uy ban OOan dan trinh bay dlJ thao. Nhu v~y co the thAy vi~c so~ thao dlJ thao nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cAp xa duQ'c giao cho chinh Uy ban OOan dan cimg cAp, b~t dAu til khau so~ thao dlJ thao va to' trinh dlJ thao nghi quySt dSn vi~c trinh dlJ thao ra HQi d6ng OOan dan cimg cAp; t6 chilc lAy y kiSn cua cac d6i tuqng tiSp thu y kiSn de chinh ly hoan thi~n dlJ thao; gui h6 sa dlJ thllO cho d~i bieu HQi d6ng OOan dan truac 3 ngay khai m~c kY hQp HQi d6ng OOan dan va triOO bay dlJ thao nghi quySt t~i kY hQp HQi d6ng OOan dan.

- D~i di~n Uy ban OOan dan trinh bay dlJ thao nghi quySt:

403

Co mQt cong do~ rAt quan trQng tuy Lu~t Ban hanh van ban quy ph?m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 khong quy dinh OOung thlJc tS ck dua vao quy trinh xem xet, thong qua (truac khi HQi d6ng OOan dan thao lu~ va biSu quySt thong qua dlJ thao nghi quySt), do la trach OOi~m cua cong chilc tu phap - hQ tich cAp xa trong vi~c phat biSu y kiSn ve dlJ thao nghi quySt thea cac vAn de OOu: SlJ ck thiSt ban hanh van ban; d6i tuqng, ph~ vi dieu chinh cua van ban; tiOO hQ'P hiSn, hQ'P phap, tinh th6ng ooAt cua dlJ thao vai h~ th6ng phap

lu~t; ngon ngu, ky thu~t SO<;Ul thao; sv phil hqp clia dV thao van ban d6i vai tinh hiOO kinh t€ - xii hQi 6 dja phuong.

- HQi d6ng OOan dan thao lu~, thong qua dV thao nghj quy€t:

Trong qua trinh thao lu~, Chli tQa neu OOUng van dS CO' ban, OOUng van dS con co y ki€n khac OOau d~ d~i bi~u HQi d6ng OOan dan xem xet, quy€t djnh. Khi cAn thi€t, chli tQa yeu cAu d~i di~n Uy ban OOan dan bao cao giai triOO vS OOUng van dS ma d~i bi~u HQi d6ng OOan dan quan tam.

Chli tjch HQi d6ng OOan dan (ho~c Pho Chli tjch) chi d~o ngum dugc phan cong so<;ul thao (ngum dugc Chli tjch Uy ban OOan dan phan cong so<;ul thao) dv thu, chiOO ly dv thao thea y ki€n clia d~i bi~u HQi d6ng OOan thao nghj quy€t ti€p dan, d6ng thai, bao cao vS vi~c ti€p thu, chiOO IY.

Sau khi nghe bao cao vS vi~c ti€p

thu, chiOO ly dv thao nghj quy€t, d~i bi~u thuc vi~c

......

HQi d6ng OOan dan thao lu~ vS dv thao dii dugc chiOO IY. Chli tQa k€t thao lu~ va dS nghj bi~u quy€t.

HQi d6ng OOan dan bi~u quy€t

thong qua dV thao nghj quy€t bAng cach bi~u quy€t timg van dS, sau do bi~u quy€t toan bQ ho~c nghe dQc toan van r6i bi~u quy€t toan bQ mQt IAn ho~c bi~u quy€t OOUng van dS con co y ki€n khac OOau r6i bi~u quy€t toan bQ.

DV thao nghj quy€t dugc thong qua khi co qua mia tfmg s6 d~i bi~u HQi d6ng

OOan dan bi~u quy€t tan thanh.

c) Chinh ly vS m~t ky thu~t dV thao nghj quy€t

Chli tjch HQi d6ng OOan dan chi d~o nguai so<;ul thao dV thao nghj quy€t chiOO truac khi trinh Chli tjch HQi d6ng OOan dan

ly vS m~t ky thu~t dV thao nghj quy€t kY chUng thVc.

1.5. Cong b8 van ban Vi~c cong b6 van ban quy ph~ phap lu~t clia HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan cac d.p la quy djnh b~t bUQc dugc quy djnh t~i DiSu 8 clia Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t clia HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004, DiSu nay dap Ung dugc yeu cAu vS vi~c dam bao tiOO cong khai, minh b~ch clia h~ th6ng van ban quy ph~ phap lu~t clia dja phuong.

404

Theo quy djnh t~i khoan 1 DiSu 51 Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t clia HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan thi nghj quy€t clia HQi d6ng OOan dan cftp xii phai dugc dang niem y€t ch~ OOftt la hai ngay, k~ tir ngay HQi d6ng OOan dan thong qua, do v~y, ngay sau khi HQi d6ng OOan dan thong qua, cAn chinh ly ngay dV thao nghj quy€t d~ trinh Chli tjch HQi d6ng nhan dan kY chUng thvc.

Khmin 2 Di€u 8 Lu~t Ban hfmh van bfm quy ph(;lm phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dpm: Van ban quy ph<;lill phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan d.p xa phiii dugc niem ySt t(;li trg So' cua cO' quan ban hanh va nhiing dia di@m khac do Chu tich Uy ban nhan dan cimg c~p quySt dinh.

Khoan 1 Di€u 51 cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph<;lill phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dinh ro: "Van ban quy ph<;lill phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan c~p xa co hi~u Igc sau 5 ngay va phiii dugc niem ySt ch~ nh~t la hai ngay k@ ill ngay HQi d6ng nhan dan thong qua ho~c Chu tich Uy ban nhan dan kY ban hanh, trir truang hgp van ban quy dinh ngay co hi~u Igc mUQn han".

D@ tranh vi~c niem ySt chi la hinh thuc, nguai dan kho tiSp c~ ho~c chi niem

ySt trong mQt thai gian ngiin... cdn phiii thgc hi~n vi~c niem ySt nhu sau:

- Thai gian niem ySt van ban phiii biio dam cho nguai dan co thai gian tim hi@u, nghien CUll van ban, it nh~t la 20 ngay lien 1\lc k@ ill ngay niem ySt (theo quy dpm t(;li Di€u 9 Nghi dinh s<3 91/2006/ND-CP);

- Vi~c niem ySt nen giao cho can bQ Van phong HQi d6ng nhan dan va Uy ban

nhan dan thgc hi~n;

- Phiii niem ySt ban chinh; - Ngoai vi~c niem ySt a trv So' cO' quan ban hanh (HQi d6ng nhan dan) nen niem ySt cii a trv So' Uy ban nhan dan, cac di@m t~p trung dong dan cu, nha van hoa, buu di~n xa...

2. Quy trinh so,n thao, ban himh van ban quy ph,m phap lu~t eua Dj'

ban nhan dan eip xii

2.1. SO{ln thiio

Tuang tg nhu vi~c sO(;lll thiio nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan, vi~c sO(;lll thiio quySt dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan c~p xa la bu6c quan tr<.mg d~u tien trong quy trinh sO(;lll thao, ban hanh quySt dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan c~p xa va dugc quy dpm t(;li Di€u 45 clla Lu~t Ban hanh van ban quy ph<;lill phap lu~t Clla HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 (trir ban hanh van ban trong truang hgp khAn c~p, dQt xu~t quy dpm t(;li Di€u 47).

a) Phan cong so(;lll thiio, chi d(;lo vi~c sO(;lll thiio

Theo quy dinh Clla Lu~t Ban hanh van ban quy ph(;lm phap lu~t Clla HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 t(;li Di€u 45 thi "Dg thiio quySt dpm, chi thi Clla Uy ban nhan dan c~p xa do Chll tich Uy ban nhan dan phan cong va chi d(;lo vi~c sO(;ln thiio".

405

Nhu v~y, khac vai vi~c so~ thao dv thao nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan d.p xa (do Dy ban nhan dan so~ thao va trinh HQi d6ng nhan dan), aday Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 quy diM ro trach nhi~m cua Chli tich Dy ban nhan dan la "phan cong va chi d~o vi~c so~ thao", do do, se co nhfing khil nang thvc hi~n nhi~m Y\l nay nhu sau:

- Phan cong cho ca nhan, t6 chuc so~ thao: Ca nhan duQ'c phan cong aday co thS la cong chuc tu phap chuyen trach, ho~c Pho Chli tich Dy ban nhan dan ph\! trach linh Y\lC rna van ban se diSu chinh; con t6 chuc duQ'c phan cong so~ thao co thS la Doan Thanh nien, HQi Ph\! nu, HQi Nong dan... Cfulg co kha nang la Chu tich Dy ban nhan dan c~p xa se phan cong cho mQt nhom chuyen vien g6m: chuyen vien tu phap, tai chinh, can bQ doan thS axa tham gla.

- Chi d~o vi~c so~ thao: Day la nhi~m V\! clia Chli tich Dy ban nhan dan, nhung ding co kha nang Chu tich Dy ban nhan dan giao cho mQt Pho Chu ttch Dy ban nhan dan ph\! trach, Chu tich Dy ban nhan dan c~p xa chi chiu trach nhi~m chung vS vi~c so~ thao dv thao. Cach nay co nhuQ'c diSm la Chu ttch Dy ban nhan dan co thS it quan tam dSn vi~c so~ thao, do do, Chli tich Dy ban nhan dan d.p xa nen chiu trach nhi~m trvc tiSp chi d~o vi~c so~ thao.

b) Trach nhi~m clia nguO'i so~ thao

Cfulg nhu d6i vai vi~c so~ thao nghi quySt clia HQi d6ng nhan dan c~p xa, dS so~ thao dv thao chi thi, quySt diM clia Dy ban nhan dan, ca nhan (ho~c t6 chuc) duQ'c phan cong so~ thao co cac nhi~m V\! sau:

- Xay dvng dv thao quySt diM, chi thi va dv thao to' trinh;

- Tham gia vi~c t6 chuc l~y y kiSn cua cac d6i tuqng van dv thao van ban thea

chi d~o clia Chli tich Dy ban nhan dan c~p xa (trong truang hQ'P can thiSt);

- T6ng hQ'P y kiSn, tiSp thu va chinh ly dv thao van ban (theo chi d~o cua Chli

tich Dy ban nhan dan);

- Gill h6 sa dV thao van ban dSn cac thanh vien Dy ban nhan dan ch~ nh~t la

3 ngay truac ngay Dy ban nhan dan hQp.

H6 sa trinh phai g6m cac tai li~u sau:

- DlJ thao quySt dinh, chi thi va to' trinh;

- Ban t6ng hQ'P y kiSn (d6i vai quySt diM, chi thi can l~y y kiSn);

406

- Ban giai trinh tiSp thu y kiSn tham gia van dv thao (nSu co);

- Tai li~u lien quan khac den nQi dung dg thao (van ban cua ca quan nha nuac

c~p tren, cua HQi d6ng nhan dan cimg c~p, tai li~u tham khao khac...).

2.2. Lay y kiin vao d", thtio quyit djnh, chi thi cua Uj ban nhan dan cap xii Theo quy dinh t~i khoan 2 DiSu 45 cua Lu~t, khong phai t~t ca cac quyet dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan c~p xa truac khi ban hanh dSu phai t6 chuc l~y y kien gop y van dg thao van ban, ma "can cu van tinh ch~t va nQi dung cua quyet dinh, chi thi, Chu tich Uy ban nhan dan t6 chuc vi~c l~y kien va tiep thu y kien...".

Nhu v~y, vi~c l~y y kien van dg thao van ban la do Chu tich Uy ban nhan dan

c~p xa quyet dinh.

a) D6i tuQ1lg cfull~y y kien

- Nhan dan t~i cac thon, lang, ~p, ban, phum, s6c, t6 dan ph6...;

- Ca quan, t6 chuc hfiu quan.

b) Lo~i van ban cua c~p xa cful dugc l~y y kien Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa cful phai t6 chuc vi~c l~y y kien khi so~

thao cac quyet dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan c~p xa co nQi dung:

- Quy dinh vS muc d6ng gop, huy dQng v6n cua nhan dan dia phuang dS xay

d\Cllg wOng hQc, tr~ xa, dUOng giao thong trong xa, lien xa...;

- Co anh hu6ng quan trQng tai phat triSn kinh te - xa hQi adia phuang (vi dV quyet dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan thgc hi~n nghi quyet cua HQi d6ng nhan dan vS vi~c chuySn dich ca c~u kinh te axa);

- C6 anh hu6ng den dai s6ng sinh ho~t van hoa, xa hQi dia phuang, den moi

truOng sinh thai dia phuang;

- Lien quan den v~ dS quy ho~ch, quan ly d~t dai, xay d\Cllg cac cong trinh

cong cQng quan trQng tren dia ban xa...

c) Hinh thuc l~y y kien Nh~m t~o diSu ki~n thu~ 19i va dS Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa my thea diSu ki~n C\l thS cua dia phuang ma t6 chuc l~y y kien cua cac d6i tuQ1lg van dg thao van ban sao cho phil hgp, co hi~u qua.

Trang thgc te, cae hinh thuc l~y y kien cua cac d6i tuQ1lg van dg thao quyet dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan c~p xa dugc t6 ehuc b~g nhiSu hinh thuc khae nhau, nhung thuOng la eac hinh thuc nhu: l~y y kien trvc tiep cua ca quan, t6 chuc, ca nhan lien quan qua cae cUQe hQP, to~ dam; l~y y kien qua khao sat, tham do du lu~ b~g phieu (c6 thS ggi y v~ dS cAn xin y kien); ph6ng v~ trvc tiep d6i tuQ1lg.

407

Vi~c chi d~o ti@p thu y ki@n gop y thuQc tnich nhi~m cua Chu tich Uy ban nhan dan. Cac y ki@n khong dugc ti@p thu phai dugc gUli trinh ro trong to' trinh Uy ban nhan dan.

2.3. Uj ban nhan dan xem xit, thong qua d,! thao quyit ilinh, chi thi De cac thanh vien Uy ban nhan dan co thai gian nghien Clm dv thao truac khi xem xet, thong qua, Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dinh C\l the t~i khoan 1 Dieu 46 nhu sau: "T6 chuc, ca nhan dugc phan cong so~ thao giri to' trinh, dV thao quy@t djnh, chi thi, ban t6ng hgp y ki@n va cac Uli Ii~u co lien quan den cac thanh vien Uy ban nhan dan ch~ nhdt Ia ba ngay truac ngay Uy ban nhan dan hQp".

Theo quy djnh cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~m phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004, vi~c xem xet thong qua dV thao quy@t djnh, chi thi t~i phien hQp Uy ban nhan dan dugc ti@n hanh theo trinh tv sau:

- D~i di~n t6 chuc, ca nhan dugc phan cong so~ thao trinh bay dv thao quy@t

djnh, chi thi;

- Uy ban nhan dan thao Iu~ va bieu quy@t thong qua dV thao quy@t dinh, chi

thi'.,

- DV thao quy@t dinh, chi thi dugc thong qua khi co qua mia t6ng s6 thanh vien

Uy ban nhan dan bieu quy@t, tan thanh;

- Chu tich Uy ban nhan dan thay m~t Uy ban nhan dan kY ban hanh quy@t

dinh, chi thi.

Co rnQt vdn de cAn chu y Ia trong cong do~ nay, Lu~t Ban hanh van ban quy ph~rn phap Iu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 khong quy djnh cong chuc Tu phap - HQ tich phat bieu y ki@n t~i phien hQp cua Uy ban nhan dan de xem xet, thong qua dV thao quy@t dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan. Tuy nhien, de bao dam tinh hgp hi@n, hgp phap cua dv thao van ban thi cong chuc Tu phap - H9 tich cAn tham gia vao quy trinh thao Iu~, thong qua van ban cua Uy ban nhan dan.

Sau khi dv thao quy@t dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan dugc thong qua, Chu

tich Uy ban nhan dan thay rn~t Uy ban nhan dan kY ban hanh quy@t djnh, chi thi.

2.4. Cong b8 van ban

Vi~c cong b6 van ban de cO' quan, t6 chuc, nhan dan dia ban cdp xii bi@t va chdp hanh Ia yeu cAu b~t bUQc dugc quy djnh t~i Dieu 8 va Dieu 51 cua Lu~t, C\l the Ia:

a) Niem y@tvan ban

408

Khoan 2 Di€u 8 Lu~t Ban haOO van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 quy diOO: Van ban quy ph~m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan c~p xa phai duQ'c niem y€t t~i ttv sa cua co ~~~~~~~~~~~~~~~~~ quy€t diOO.

Nhu v~y, vi~c niem y€t quy€t diOO, chi thi cua Uy ban OOan dan sau khi da ban hanh la b~t bUQc t~i ttv sa Uy ban OOan dan (co quan ban hanh) va cac dia diem khac do Chu tich Uy ban OOan dan quy€t diM, do la a OOUng noi t~p trung dong dan cu, ttv sa co quan, t6 chuc tren dia ban xa, aCau l~c bQ, ill sach phap lu~t. ..

Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 ciing quy diM r5 t~i Di€u 51 la "Van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan c~p xa co hi~u l\lc sau 5 ngay va phai duQ'C niem y€t ch~ OO~t la hai ngay, ke ill ngay HQi d6ng OOan dan thong qua ho~c Chu tich Uy ban OOan dan kY ban hanh, trir truOng hQ'P van ban quy diOO ngay co hi~u l\lc mUQn han".

De nguai dan va cac d6i tuQ'llg khac co thai gian nghien cUu, tim hieu van ban, cfrn danh mQt khoang thai gian ooM diM de niem y€t van ban, it OO~t la 20 ngay lien tl)c ke ill khi b~t dfru niem y€t. M~t khac, vi~c niem y€t van ban nen giao cho can bQ Van phong Uy ban OOan dan th\lc hi~n la co hi~u qua OO~t va di€u cAn luu y la van ban niem y€t phai la ban chiOO.

b) Cac hiOO thuc cong b6 khac Lu~t khong quy diM cac hinh thuc khac v€ cong b6, niem y€t van ban cua Uy ban OOan dan vi trong th\lc tien, m6i dia phuang co cach lam va s\lliOO ho~t khac OOau. NhUng hinh thuc co hi~u qua de nguai dan co di€u ki~n ti€p c~ van ban la: t6 dan ph6; phat tren loa truy€n thanh, dai truy€n thanh xa (diM phat van ban d€n kY cac bu6i); in thanh t~p.

3. Trinh tl!, tho t\lC so~n thao, ban hanh quy~t dinh, chi thi coa Uy ban

nhan dan cip xii trong trU'Ong hQ"P dQt xuit, khin cip

3.1. SO{ln thao, ban hanh van ban quy ph{lm phap luljt cua Uj ban nhan

dan clip xli trong trlfirng h!JP apt xulit

Theo quy diM t~i khoan 1 Di€u 48 Lu~t Ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan nam 2004 thi trong truOng hQ'P phai giai quy€t cac v~ d€ dQt xuM, trinh tv, thu t\Jc so~ thao quy€t diOO, chi thi cua Uy ban OOan dan c~p xa (cling OOu c~p tinh, c~p huy~n) duQ'c th\lc hi~n OOu sau:

- Phan cong so~ thao: Chu tich Uy ban OOan dan c~p xa phan cong so~ thao va tT\lc ti€p chi d~o

vi~c so~n thao van ban.

409

- Trach nhi~m cua ca quan, ca nhan so~ thao:

Khi dugc Chu tich Uj ban nhan dan cAp xa giao so~ thao van ban, t6 chuc,

ca nhan so~ thao co trach nhi~m:

+ Xay d\ffig d\I thao theo S\I chi dl;lO tf\Ic ti6p cua Chu tich Uj ban nhan dan

cap xa;

+ Xay d\ffig to' trinh, trong do neu ra S\I cAn thi6t ban hanh van ban, d6i tugng,

phl;lill vi di€u chinh cua van ban, nhfrng nQi dung chinh cua d\I thao van ban;

+ LAy Yki6n cua ca quan, t6 chuc hfru quan bfutg cach t6 chuc hQp dS lAy Y kien. Vi~c t6 chuc lAy y ki6n cAn dugc ti6n hanh nhanh, gQn nhfun gop phAn cho ca quan, ca nhan dugc giao tien hanh SO~ thao, chinh ly d\I thao van ban t6t han. Cac y kien gop y phai dugc t6ng hgp ho~c t~p hgp ll;li dS gi:ri cac thanh vien Uj ban nhan dan.

- H6 sa gi:ri thanh vien Uj ban nhan dan:

T6 chuc, ca nhan dugc giao SO~ thao co trach nhi~m chuftn bi h6 sa d\I thao quyet dinh, chi thi va gi:ri d6n Chu tich Uj ban nhan dan. H6 sa d\I thao quy6t dinh, chi thi bao g6m:

+ TO' trinh Uj ban nhan dan cAp xa;

+ D\I thao quy6t dinh, chi thi; + Ban t6ng hgp ho~c t~p hgp Yki6n cua ca quan, t6 chuc hfru quan vao d\I

thao quyet dinh, chi tbi;

+ Tai li~u co lien quan den d\I thao quy6t dinh, chi thi, vi d\l nhu van ban cua ca quan nha nuac cAp tren, chi thi, nghi quy6t cua Dang v€ vAn d€ phong, ch6ng dich cum gia cfun.

Chu tich Uj ban nhan dan chi dl;lO vi~c gi:ri h6 sa d\I thao quyet dinh, chi thi den cac thanh vien Uj ban nhan dan ch~ nhAt la mQt ngay truac ngay Uj ban nhan dan hQp.

- Uj ban nhan dan thao lu~ va biSu quy6t thong qua d\I thao quy6t dinh, chi

thi:

Vi~c thao lu~, thong qua d\I thao quyet dinh, chi thi trong truang hgp dQt

xuAt dugc tien hanh theo trinh tv sau:

+ Ca quan, ca nhan dugc giao SO~ thao bao cao v€ S\I cAn thi6t ban hanh

quyet dinh, chi thi va nhfrng nQi dung ca ban cua d\I thao quy6t dinh, chi thi;

+ Cac thanh vien Uj ban nhan dan thao lu~;

+ Ca quan, ca nhan dugc giao SO~ thao chinh ly d\I thao theo y ki6n cac thanh

vien Uj ban nhan dan va trinh bay vi~c chinh ly d\I thao;

410

+ Sau khi nghe co quan trinh dl,f thao bao cao vS vi~c ti~p thu, chinh ly dl,f thao, thanh vien Dy ban nhan dan thao lu~ vS dl,f thao da dugc chinh lY. Chu tQa k~t thuc vi~c thilO lu~ va dS nghi bieu quy~t.

Dy ban nhan dan bieu quy~t thong qua dl,f thao bfuIg cach bieu quy~t tUng v~n dS, sau do bieu quy~t toan bQ ho~c nghe dQc toan van r6i bieu quy~t toan bQ IDQt IAn.

Dl,f thao quy~t dinh, chi thi dugc thong qua khi co qua mra t&ng s6 thanh vien

Dy ban nhan dan bieu quy~t tan thanh.

- Chu tich Dy ban nhan dan thay m~t Dy ban nhan dan kY ban hanh quy~t

dinh, chi thi ciia Dy ban nhan dan c~p xa.

Quy~t dinh, chi thi cua Dy ban nhan dan c~p xa dugc ban hanh de giai quySt cac truemg hgp dQt xu~t ciIng phai dugc Chu tich Dy ban nhan dan thay m~t Dy ban nhan dan kY ban hanh. Trong truemg hgp viing m~t, Chii tich Dy ban nhan dan co the iiy quySn cho Pho Chu tich kYo

3.2. SOfJn thao, ban hanh van ban quy phfJm phap lu~t cua Uy ban nhan

dan cap xii trong trU'irng h!JP khan cap

Theo quy dinh t(;li khoan 2 DiSu 48 Lu~t Ban hanh van ban quy ph(;lm phap lu~t ciia HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan nam 2004 thi trong truemg hgp phai giai quy~t cac v~ dS khAn c~p trong phong, ch6ng thien tai, chay n&, dich b~nh, an ninh, tr~t tv (vi d\1: ch6ng l\1t bao, ch6ng dich cUm gia cAm, ch6ng chay rimg...) thi trinh tv, thii 1\lc so<;tn thao, ban hanh van ban dugc ti~n hanh nhu sau:

- Phan cong so<;tn thao: Chu tich Dy ban nhan dan c~p xa phan cong t6 chuc, ca nhan so<;tn thao van

ban.

- Trach nhi~m cua co quan, ca nhan dugc giao so<;tn thao:

Co quan, ca nhan dugc giao so<;tn thao co trach nhi~m:

+ Xay d\fllg dl,f thao quy~t dinh, chi thi thea Sl,f chi d(;lo trl,fc ti~p ciia Chii tich

Dy ban nhan dan c~p xa;

+ Xin y ki~n cua co quan, t6 chuc hilu quan gop y vS dl,f thao quy~t dinh, chi

thi'.,

+ ChuAn bi h6 so dl,f thao quy~t dinh, chi thi g6m: to' trinh, dl,f thao quy~t dinh,

chi thi, y ki~n ciia co quan, t6 chuc hilu quan va tai li~u co lien quan;

+ Gui h6 so dl,f thao quy~t dinh, chi thi d~n Chii tich Dy ban nhan dan. - Dy ban nhan dan thao lu~ va bieu quy~t thong qua dl,f thao quy~t dinh, chi

thi:

411

Chu tich Uy ban OOan dan d.p xli tri~u t~p ngay phien hQp Uy ban OOan dan dS

Vi~c thao lu~, thong qua dV thao quyet diM, chi thi trong wOng hQ'P khAn

thong qua dV thao quyet diOO, chi thi.

+ Ca OOan dugc giao so~ thao bao cao OOUng nQi dung co ban cua dV thao

cAp dugc tien hanh theo triOO tv sau:

+ Cac thanh vien Uy ban OOan dan cAp xli thao lu~; + Ca OOan dugc giao so~ thao chinh ly dv thao theo y kien cac thanh vien Uy

quyet dinh, chi thi;

+ Cac thanh vien Uy ban OOan dan biSu quyet thong qua dV thao bAng cach biSu quyet timg vAn dS, sau do biSu quyet toan bQ ho~c nghe dQc toan van r6i biSu quyet toan bQ mQt Ian.

ban OOan dan;

Dv thao quyet diM, chi thi dugc thong qua khi co qua mia t6ng sd d~i biSu

thaOO vien Uy ban OOan dan biSu quyet tan thanh.

- Chu tich Uy ban OOan dan thay m~t Uy ban OOan dan kY ban hanh quyet

diOO, chi thi cua Uy ban OOan dan cAp xli:

IV. KY THU~T SO~N THAO VAN BAN QUY p~ pllAP LU~T

CUA HQI DONG NIlAN DAN vA uY BAN NIlAN DAN

1. MQt sa nguyen tic so,n thao van ban quy ph,m phap lu~t c~n hru y

1.1. Bao dam quy djnh xuOtphdt til' nhu cliu quan If nha nlrUC

Quyet diOO, chi thi cua Uy ban OOan dan cAp xli dugc ban hanh dS giai quyet cac wOng hQ'P khAn cAp cilng phai dugc Chu tich Uy ban OOan dan thay m~t Uy ban OOan dan kY ban hanh. Trong wOng hQ'P viing m~t, Chu tich Uy ban OOan dan co thS uy quySn cho Pho Chu tich kY.

Co hai cung b~c rna phap lu~t can d~t t6'i trong qua trinh tac dQng: quan ly xli hQi va t~o dQng Ivc cho xli hQi phat triSn. Van ban quy ph~ phap lu~t cua chinh quySn dia phuong chi co thS co tac dQng tich cvc va co y nghia khi chUng dugc quy diM phil hQ'P v6'i thvc tien quan ly va t~o dQng Ivc cho xli hQi phat triSn.

412

DS co thS co dugc cac van ban diSu chinh sat hQ'P v6'i thvc tien OOu cau quan ly, co quan so~ thao can tien hanh cac ho~t dQng: Ra soat cac van ban phap lu~t co lien quan; diSu tra khao sat thvc tien dS danh gia dung thvc tr~g cac quan h~ xii hQi, thvc tr~g thi hanh cac van ban quy ph~ phap lu~t dli duQ'c ban hanh; can oo~c muc dQ, bi~n phap tac dQng thich hQ'P rna cac van ban quy ph~m phap lu~t se dua ra; danh gia OOUng vu6'ng m~c can phai dugc giai quyet, dl! kien cac ddi tugng can dugc van ban diSu chinh, dl! kien OOUng nQi dung can quy diM trong van ban; xem xet, daOO gia cac nghi quyet cua Dang, van ban cua co quan OOa nu6'c, cac BQ,

ngaOO, cac t6 chuc doan the, du lu~ xii hQi vS vAn dS can giai quyet; dlinh gia anh huang kinh te - xii hQi chung cua dia phuang khi ban hanh van ban.

Khac vai nghi quyet cua Dang, van ban quy ph~ phap lu~t phai co OOUng bi~n phap giai quyet C\l the dBi vai van dS d~t ra. Vi d\l: trong nghi quyet cua Dang co dua ra diOO huang mQt sB chiOO sach dBi vai cac giai cAp, tang lap trong xii hQi (Van ki~n HQi nghi Ian thu bay Ban chAp hanh Trung uang Khoa IX) OOu dBi vai nong dan, cong OOan, tri thuc, thaOO nien, ph\l nu, nguai cao tu6i, C\IU chien binh... Tuy v~y, chinh quySn dia phuang cfin phai co cac bi~n phap C\l the, ro rang rna khong phai la ban hanh nghi quyet hay quyet diOO chi d€ khfulg dinh l~i OOUng chu truang, chiOO sach do. Vi d\l: dBi vai nong dan, cac cAp chiOO quySn can phai co quy dinh vS cac bi~n phap C\l the OO~m diSu tiet, h6 trg, t6 chuc tBt vi~c tieu th\l nong san cho nong dan; dua cong ngh~ san xuAt tien tien vao nong nghi~p, nong thon; co quy dinh C\l the vS diSu chinh hgp ly vi~c sir d\lng quy dAt; co quy diOO C\l the oo~ thuc dAy S\l phat tri€n cua cac lang nghS, rna rQng cac lo~i hiOO dao t~o nghS, chuy€n giao khoa hQc va cong ngh~ thong qua cac ho~t dQng khuyen nong, khuyen lam, khuyen ngu...

1.2. Bao dam tinh kha thi, tinh h!JP [yva tinh tzeung thich cua cae quy djnh

D€ co dugc mQt van ban co chAt lugng tBt, phat huy trong th\lc ti~n thi cac quy dinh cua van ban do phai co tinh kha thi, phil hgp vai th\lc ti~n quan lY. Van ban co tiOO kha thi cao khi vi~c th\lc hi~n cac quy diOO cua van ban khong chi d\la vao tinh cuang che cua no rna ban than nguai dan phai thAy r~g quy dinh, bi~n phap dugc dua ra la hgp ly hay con gQi la "hgp long dan" Thong thuang, cac quy dinh "hgp long dan" la cac quy dinh vi 19i ich chung, khong phai la chi ph\lc V\l cho mQt OOom lQ'i ich ooAt dinh va trong truang hgp nhu v~y, se chiem duQ'c S\l d6ng thu~ cua da sB nguai dan.

MuBn co cac quy dinh co tinh kha thi cao thi nguai so~ thao can tien hanh dlinh gia, nghien CUu vS th\lc te cUQc sBng va can phai co uac tinh cac diSu ki~n d€ bao dam tinh kha thi cua timg quy dinh. Truac khi tien hanh cong vi~c so~ thao, ngum so~ thao can khao sat, diSu tra, tham do du lu~ quAn chung vS bi~n phap quan ly d\l kien, cac bi~n phap va cong C\l h6 trQ' khac d€ bao dam dua ra cac quy ph~ hgp lY. Khao sat th\lc tr~g kinh te - xii hQi giup nguai so~ thao van ban dua ra duQ'c cac quy ph~ co tinh kha thi cao, van ban quy ph~ phap lu~t duQ'c ban hanh phat huy hi~u l\lc trong cUQc sBng. Ben c~ do, nguai so~ thao cfin dlinh gia truang hgp th\lc ti~n co can phap lu~t can thi~p hay khong va muc dQ can thi~p cua cac quy ph~m phap lu~t nen duQ'c xac dinh nhu the nao (t~ gQi la tinh tuang thich cua cac bi~n phap quan ly nha nuac hay cua cac quy dinh trong van ban).

Ben c~nh cac yeu cfiu neu tren, co quan ban hanh van ban con phai xac dinh the nao la dBi tugng chiu S\l tac dQng tr\fc tiep cua van ban? Doi khi, can phan tich

413

trong nmg quy ph~ de co the thAy dugc ro rang, chinh xac ai Ia ngmJi dugc coi Ia d6i tugng ttv'c tiep chiu sg tac dQng cua van ban. Khi so~n thflO, cAn tiOO toan cac chi phi va Igi ich kinh te - xa hQi co the phat sinh do quy diM cua van ban, ooAt Ia d6i v6i cac van ban quy diM OOfrng bi~n phap co tinh chAt d~c thil phil hgp v6i di~u ki~n phat trien kiOO te - xa hQi cua dia phuong OO~m phat huy ti~m nang cua dia phuong.

1.3. Bao dam quy dinh cy thi, chi ti2t

M6i van ban quy ph~ phap Iu~t cAn dugc quy diOO chi tiet va di~u do co the dugc ghi trong chinh d~o Iu~t ho~c trong cac quy diOO do cO' quan thi hanh ban hanh. Phap Iu~t noi chung cAn mo hi cac hanh vi cua cac d6i tugng di~u chinh a muc dQ du chi tiet de bao dam r~g hQ co the hieu mQt cach chinh xac phap Iu~t doi hoi OOUng gi, cam ho~c cho phep lam gi.

The nao la mQt van ban dugc coi la quy diM chi tiet? Hi~n nay, co xu huang so~ thao van ban quy diM chi tiet mang tinh chAt huang ddn thi haoo. Th~ chi, van ban quy diM chi tiet sao chep l~i quy diM cua lu~t va b6 sung them mQt s6 tieu chi, tuang OOu la de cho ro hon OOung co khi l~i trai tiOO thAn cua lu~t. Chinh vi v~y, m~c dil la van ban quy diOO chi tiet lu~t OOung co khi vira trai v6i quy diM v6i ngon ill cua lu~t ho~c trai v6i tinh thAn cua lu~t. Neu OOu cac van ban lu~t, phap I~OO, nghi diM hay cac van ban quy ph~ phap lu~t cua cac cO' quan OOa nu6c trung uong da quy diM ro, Cl,l the thi chiOO quy~n dia phuong khong cAn quy diM l~i va khong nen sao chep l~i rna chi cAn thi hanh, trir truOng hgp van ban cua cO' quan OOa nu6c trung uong uy quy~n cho dia phuong quy diM v~ mQt van d~ Cl,l the.

2. Ky tbn,t 80,n tbao van ban qny pb,m pbap Init (k}' tbn,t binb tb.rc)

2.1. B8 cyc, cflu truc d", thao van ban

M6i van ban quy ph~ phap lu~t co the co cAu trUc khac OOau, phl,l thuQc vao ph~ vi di~u chinh cua van ban do. Nguyen t~c cua vi~c s~p xep b6 Cl,lC cua dg thao van ban la cAn phai bao dam tiOO ch~t che, logic, d~ theo doi. D6i v6i dg thao quyet diM, nghi quyet, nQi dung nen co quy diM v~ hanh vi xu sg cua d6i tugng di~u chinh (d6i tugng di~u chinh chiOO - d6i tugng chiu sg tac dQng ttv'c tiep cua van ban va cac d6i tugng khac); quy diM v~ che tai (che tai nen dugc hieu theo nghia rQng v6i tiOO chAt la cac bi~n phap ttv'c tiep khuyen khich tuan thu van ban); quy diM v~ cac ngufm 19c thgc hi~n van ban, quy diOO di~u khoan thi hanh, di~u khoan xac diM thm diem b~t dAu co hi~u 19c cua van ban.

2.2. Cflu truc cua m~t quy phf}m phap luQ-t, quy dinh, diiu, khoan

- Trong m6i quy ph~ cua van ban cAn xac diM ro ai, lam gi va neu cAn, thi

quy diOO ro lam adau, lam khi nao.

414

- Quy dinh thanh cac di~u, khoan, di@m d@ d~ vi~n dan, d~ theo doi va th\fc hi~n: Van ban neu duQ'c ket cAu, b6 C\lC thanh cac di~u, khoan, di@m thi khong chi thu~ ti~n cho vi~c vi~n dan ngay trong chinh van ban, vi~n dan cua can bQ th\fc thi phap lu~t rna con d~ dang theo doi va th\fc hi~n. C6 nhi~u van ban duQ'c ban hanh du6'i d~m.g phAn, m\lc rna khong c6 cac di~u, khoan C\l th@ nen rAt kh6 cho vi~c theo doi va th\fc hi~n.

2.3. each il~t eliu

Vi~c d~t cau trong van ban c6 y nghia quan trQng trong vi~c lam cho nguai dQc cam thAy d~ hay khong d~ tiep thu. Neu cau van lam cho nguai dQc d~ hi@u thi hQ m6'i mu6n dQc tiep cac cau van tiep theo. Gi6ng nhu mQt bai bao, c6 th@ mQt bai bao c6 nQi dung rAt hay duQ'c viet bfuIg thu "ngon ngu bac hQc", phuc t(;lp, nhung se c6 s6 luqng dQc gia giam so v6'i nhUng bai bao c6 nQi dung hay nhung duQ'c viet mQt cach d~ hi@u. Van ban chua nhUng di~u, khoan d~ dQc, d~ hi@u thi nguai c6 trach nhi~m phai th\fc hi~n cilng d~ nh6', d~ th\fc hi~n (tuan thU). Do v~y, khi d~t cau, cAn luu y la khong nen dung cau dai, c6 qua nhi~u Ur trong cau, nhAt la nhUng Ur rna neu khong c6 chUng thi cau van cling khong thay d6i y nghia. Sau khi so~ thao xong, nguai so~ thao c6 th@ soat, xet l(;li va 10(;li b6't nhUng Ur thira trong cau d@ t(;lO cho cau van duQ'c thanh nha.

- Quy dinh vi~n dan: Khi vi~n dan van ban, nhAt la vi~n dan di~u, khoan, nen neu ro di~u, khoan d6 n6i v~ vAn d~ gi (t6m t~t) d@ tranh truOng hqp hi@u sai y mu6n khi vi~n dan cua ngum so~ thao, m~t khac d@ nguai dQc thAy duQ'c logic cua vAn d~ (tuy nhien, tren th\fc te, rAt it van ban c6 S\f vi~n dan ro rang va d6 cilng chi la th6i quen cua nguai so~ thao).

- D~t cau ath@ chu dQng, tranh dUng th@ bi dQng: Vi~c dUng th@ bi dQng c6 th@ khong lam ro trach nhi~m cua cac co quan th\fc thi phap lu~t, khong ro duQ'c co che bao dam th\fc hi~n va thuOng lam cho quy ph(;lm thieu tinh kha thi. Vi d\l: thay vi quy dinh: "Cac phuang ti~n co gi6'i tham gia giao thong dUOng bQ va dUOng do thi phai th\fc hi~n dUng che dQ bao duoog ky thu~t dinh 10', sua chua thuOng xuyen va dinh 10' ki@m tra ky thu~t theo quy dinh cua BQ Giao thong v~ tai" thi nen quy dinh trach nhi~m cua ngum chu phuang ti~n phai th\fc hi~n che dQ bao duoog ky thu~t dinh kY...

- D~t cau athm hi~n t(;li: D6i v6'i van ban quy ph(;lffi phap lu~t, cAn chu y d~t cau a thai hi~n t(;li vi van ban quy ph(;lffi phap lu~t nhfun di~u chinh cac quan h~ xa hQi hi~n t(;li, nhfun lam thay d6i cac hanh vi xu S\f dang di~n ra

415

- D~t cau dan gian, ng~ gQn, d~ hi@u: Ngum sO(;ln thao c6 th@ do th6i quen rna su dvng cac cau phuc t(;lP, dai dong. cAn di~n d(;lt cho ng~ gQn nhung bao dam d~ hi@u, cAn tranh nhUng Ur, ngu hay cau t6i nghia. Cau van trong van ban cAn trau

chu6t, trong sang va d~ hieu (d6i v6i mQi d6i tuQ1lg ap d\ffig, nhAt 1a v6i nhfrng chu the co trach nhi~m thi hanh van ban),

-I

2.4. Quy djnh vi mile dieh eua van han D6i v6i van ban cua chinh quyBn dia phuong, nguai ta it chu y t6i quy diM vB m\lc dich cua van ban, song do l~i 1a mQt quy diM cAn thiet, hiiu ich, gi6ng nhu sgi chi do xuyen su6t toan bQ van ban va lam cho cac ben co quyBn, nghia V\llien quan hieu hon cac quyBn, nghia V\l C\l the cua hQ. Ban than nguai so~ thao cilng cAn phai chu y den m\lc dich cua van ban va cAn xem do nhu 1a mQt trong nhfrng nguyen tAc chi d~o cua vi~c so~ thao.

2.5. Quy djnh vi hi?u lVe eua van han

De tranh S\l thieu ch~t che trong van ban phap 1u~t, mQi nguai phai duQ'c biet chinh xac ngay rna van ban bAt dAu co hi~u l\lc ap d\ffig. Neu van ban co hi~u l\lc "ngay l~p nrc" thi ro rang 1a van ban phat sinh hi~u l\lc t~i mQt thai diem khi hanh vi cu6i cimg cAn thiet de ban hanh van ban xay ra 1a co chu kY cua nguai co thfun quyBn (d6i v6i van ban cua dia phuong 1a Chu tich Uy ban nhan dan, Chu tich HQi d6ng nhan dan). T~i DiBu 51 cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap 1u~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan nam 2004 quy dinh vB thai diem co hi~u l\lc cua van ban, theo do, van ban quy ph~ phap 1u~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp xii co hi~u l\lc sau nam ngay va phai duQ'c niem yet ch~ nhAt 1a hai ngay, ke ill ngay HQi d6ng nhan dan thong qua ho~c Chu tich Uy ban nhan dan kY ban hanh, trir truang hQ'P van ban quy diM ngay co hi~u l\lc mUQn han (d6i v6i van ban quy ph~ phap 1u~t cua Uy ban nhan dan quy diM cac bi~n phap nhfun giai quyet cac vAn dB phat sinh dQt xuAt, khan cAp quy diM t~i DiBu 47 cua Lu~t nay thi co the quy diM ngay co hi~u l\lc s6m hon).

Quy diM diBu khoan chAm dm hi~u l\lc: a mQt s6 dia phuong thuang ban hanh quy diM t~ thai, nhung thai h~ co hi~u l\lc thuang cfing khong duQ'c xac diM roo D6i v6i nhfrng van ban nhu v~y, nen co diBu khoan quy diM hi~u l\lc, vi d\l: "Van ban llCly (ho~c quyet dinh llC1Y) chAm dm hi~u l\lc sau nam nam ke ill ngay co hi~u l\lc" .

2.6. lJiiu khoan hOi hii, thay thi

Day 1a diBu, khoan quy dinh vi~c biii bo, thay the mQt ho~c mQt vai van ban, diBu, khoan, diem dii co khi van ban m6i duQ'c ban hanh. Do v~y, neu van ban mm dugc ban hanh ro rang 1a nhfun thay the mQt van ban khac thi phai tuyen b6 ra 1a biii bo van ban bi thay the do, neu khong se anh huang t6i cac nguyen tAc phap che. Truang hQ'P mQt van ban mm dugc ban hanh se lam vo hi~u cac quy dinh cua cac van ban khac thi cfing phai neu ro trong van ban cac diBu, khoan cAn bi biii bo do, tranh sir d\ffig c\lm ill "nhfrng quy dinh tru6c day trai v6i van ban nay thi biii b6".

416

Nguai so~ thao c§n thi~t k~ diSu khoim d@ li~t ke C\l th@ nhUng van bim, diSu, khoim mio c§n bi bili bo, thay th~ ngay trong van bim dang dugc so~n thao.

2.7. Ngon ngii van ban quy ph~m phap lU9t

Vi~c sir d\lllg ngon ngu co anh huang quan tr<;mg t6'i nQi dung van bim. Nguai so~ thao c§n luon luon chu y la phai bao dam ngon ngu cua van bim trong sang, de hi@u, khong m~p rna, nu6'c doi. Ngon ngu cua van bim phap lu~t phai r5 rang, trong sang d@ nguai d<;>c khong hi@u thea nhiSu cach khac nhau. N~u dien d~t khong ch~t che thi se de dan t6'i sg my ti~n khi ap d\lllg van bim. N~u ngon ngfr khong r5 rang, trong sang thi nguai ap d\lllg co th@ hi@u khac di va h<;> thi hanh phap lu~t khong thea y mu6n cua nguai so~ thao cling nhu cO' quan ban hanh van bim. Ngon ngfr de hi@u m6'i chuy@n tai dugc nQi dung, tinh th§n cua cac quy ph~ t6'i nguai d<;>c. Khi ngon ngfr cua van ban de hi@u thi cac can bQ cua cO' quan thi hanh phap lu~t, d6i tugng chiu sg diSu chinh co th@ hi@u dS dang va thgc hi~n dUng cac yeu cAu doi hoi cua van ban. Nguai so~ thao c§n chu y rfuIg ngon ngu dugc so~ thao khong phai chi d@ danh cho nhUng can bQ, cong chuc nha nu6'c rna phai lam cho m<;>i nguai dan 6 cac trinh dQ van hoa khac nhau dSu co th@ hi@u dugc.

- Ngon ngfr cua van ban phai co dQ chinh xac cao. Van ban quy ph~ phap lu~t phai dugc so~ thao sao cho d~t dugc sg chinh xac va r5 rang cao nh~t. Thong thuang, c§n tranh sir d\lng nhUng ill co nhiSu nghla. Khi sir d\lng ngon ngu, nen 19a ch<;>n cac ill co chua it nghla d@ tranh bi hi@u nhb sang cac nghla rna nguai so~ thao khong mong mu6n. NhUng ill da nghla thuang lam d6i tugng d<;>c van ban ban khoan 19a ch<;>n dung nghla nao thi phu hgp va dUng v6'i tinh th§n cua van ban, dUng v6'i y d6 cua nguai dil so~ thao van ban do.

- Khong nen dUng cac ill "nen" hay "khong nen", "c§n... " rna cAn dung ill "phai" khi mu6n dua ra cac quy ph~ mang tinh b~t buQc. Vi d\l quy diM: "Nguai mio gay thi~t h~i cho nguai khac thi phai b6i thuang..."

- Khong dUng ill thua: nen lo~i bo nhUng ill rna khong lam thay d6i nghla cua

cau.

- Khong nen dung nhiSu ill khac nhau d@ chi mQt khai ni~m, co nghla la dUng cUng mQt ill, cUng mQt nghla. Trong ti~ng Vi~t, co r~t nhiSu ill co chung mQt nghla, n~u dil 19a ch<;>n mQt ill co nghla g§n nh~t, truySn tai nQi dung chinh xac nh~t thi khong nen sir d\lllg ca nhUng ill d6ng nghla khac nfra d@ chi mQt khai ni~m.

- Khi sir d\lng ngon ngu cua van bim, c§n chu y xem ai se la nguai quan tam d~n van ban do, d6i tugng diSu chinh cua van ban la ai. N~u sir d\lllg ngon ngu xa l~ v6'i nhUng nguai do thi h<;> se khong hi@u yeu cAu cua van ban la gi. Van ban nen sir d\lllg ill vgng rna nguai d<;>c co th@ de dang ti~p c~.

2.8. mnh thuc trinh bay

417

Van ban quy ph<;Ull phap 1u~t doi hoi kha nghiem ng~t vS hinh thuc trinh bay. Khi so~ thao, ban hanh van ban, cAn nghien CUll cac van ban phap 1u~t hi~n hanh co nhUng doi hoi gi vS hinh thuc cua van ban (k~ ca s6, kY hi~u, trich y~u nQi dung van ban cho d~n thAm quySn kY van ban va cach thuc trinh bay). Nguyen tAc danh s6 va kY hi~u van ban quy ph<;Ull phap 1u~t noi chung 1a danh s6 thu t\l cimg v6i nam ban hanh va kY hi~u cho timg lo~i van ban. Vi~c danh s6 thu t\l phai b~t dAu ill s6 01 theo timg lo~i van ban cimg v6i nam ban hanh lo~i van ban do. Ky hi~u cua van ban quy ph<;Ull phap 1u~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan dugc s~p x~p nhu sau: s6 thu t\l cua van banJnam ban hanhlten vi~t t~t cua lo~i van ban - ten vi~t t~t cua co quan ban hanh van ban. Ten vi~t t~t cua lo~i van ban va co quan ban hanh van ban dugc th6ng nh~t nhu sau: nghi quy~t vi~t t~t la NQ, quy~t diM vi~t t~t 1a QD, chi thi vi~t t~t 1a CT; HQi d6ng nhan dan vi~t t~t 1a HDND, Uy ban nhan dan vi~t t~t 1a UBND. Vi d\l: nghi quy~t cua HQi d6ng nhan dan dugc thong qua ngay 01 thang 01 nam 2006 thi co s6, kY hi~u nhu sau: s6 0l/2006/NQ-HDND. DiSu cAn d~c bi~t lUll Y1a khong danh s6 kY hi~u cac lo~i van ban khac nhu cach danh s6, kY hi~u d6i v6i van ban quy ph<;Ull phap 1u~t.

418

CONG TAc TVKIEM TRA, RA SOAT, H:E: THONG HOA VAN BAN QUY p~ pHAp LU~T axA, THI THAN

I. CONG TAc TV KIEM TRA vA xu LY VAN BAN QUY p~

pHAp LU~T CVA CHINH QUYEN cAP xA 1. Khai ni~m tv ki~m tra van ban

Tg ki~m tra la mQt trong hai phuong thuc ki~m tra van ban quy ph~ phap lu~t (g6m tg ki~m tra va ki~m tra theo thfun quySn) duQ'c quy dinh t~i Nghi dinh s6 40/20101ND-CP ngay 12 thang 4 nam 2010 cua Chinh phu vS ki~m tra va xu ly van ban quy ph~m phap lu~t va hu6ng dan t~i Thong tu s6 20/2010/TT-BTP ngay 30 thang 11 nam 2010 cua BQ Tu phap Quy dinh chi tiSt thi hanh mQt s6 diSu cua Nghi dinh s6 40/20101ND-CP ngay 12 thong 4 nam 2010 cua Chinh phu vS ki~m tra va xu ly van ban quy ph~m phap lu~t (Sau day gQi t~t la Nghi dinh 40/201OIND CP va Thong tu 20/2010/TT-BTP).

Tg ki~m tra van ban quy ph~m phap lu~t cua chinh quySn d.p xii la ho~t dQng ki~m tra do HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan cAp xii thgc hi~n d6i vai van ban quy ph~ phap lu~t do chinh mlnh ban hanh nhfun phat hi~n nhfrng nQi dung trai phap lu~t cua van ban d~ kip thai dinh chi vi~c thi hanh, sua d6i, huy bo ho~c biii bo van ban, bao dam tinh hgp hiSn, hgp phap va tinh th6ng nhAt cua h~ th6ng phap lu~t, d6ng thai xac dinh ro trach nhi~m cua t~p th~, ca nhan co thftm quySn trong vi~c ban hanh van ban trai phap lu~t.

2. Van ban duf}'c thvc hi~n tv ki~m tra

D6i vai chinh quySn cAp xii, nhfrng van ban duQ'c thgc hi~n tg ki~m tra g6m:

- Nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan xii, quySt dinh, chi thi quy ph~ phap

lu~t cua Dy ban nhan dan xii;

- Van ban co chua quy ph~m phap lu~t nhung khong duQ'c ban hanh bfulg hinh thuc nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan xii ho~c hinh thuc quySt dinh, chi thi cua Dy ban nhan dan xii (nhu cac cong van, thong bao,... cua Dy ban nhan dan cAp xii) co chua quy ph~ phap lu~t;

- Van ban co chua quy ph~ phap lu~t nhung khong do HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan xii ban hanh: nhu cac quySt dinh cua ThuO'ng trgc HDND xii, Chu tich UBND xii; cac cong van, thong bao, kS ho~ch, dS an,.... cua ThuO'ng trgc HDND, Dy ban nhan, Chu tich UBND cAp xii; ho~c van ban co th~ thllc va nQi dung nhu van ban quy ph~ phap lu~t do nguai khong co thfun quySn t~i cAp xii banhanh

3. Thftm quyin tv ki~m tra

419

Cong chuc Tu phap - HQ tich giup HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan cAp xa t6 chuc th\Ic hi~n tv kiSm tra nghi quy@t cua HQi d6ng OOan dan cAp xa va quy@t diM, chi thi cua Uy ban OOan dan cAp xa ban hanh.

Tuy theo tiOO chAt, ph~ vi, yeu cAu quan If va s6 1m;mg van ban duQ'c ban hanh cua timg co quan, vi~c tv kiSm tra van ban co thS duQ'c giao cong chuc Tu phap - HQ tich tI1fc ti@p th\Ic hi~n ho~c phan cong cho cac dan vi thuQc Uy ban ~~~~~~~~~~~~~~~~~ ph6i hgp ch~t che va phat huy vai tro lam dAu m6i cua cong chuc Tu phap - HQ tich trong vi~c xay d\Illg k@ ho~ch, don d6c theo d5i cong tac tv kiSm tra, t6ng hgp va bao cao k@t qua tv kiSm tra vai cac co quan co thfun quySn (HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan cilng cAp, Phong Tu phap).

4. Can err ti~n himh ho~lt dqng tt}' ki~m tra Theo Khoan 1 DiSu 11 Nghi diM 40/20101ND-CP, trach OOi~m tv kiSm tra van ban duQ'c quy diM: HQi d6ng OOan dan va Uy ban OOan dan cac cAp phai tv kiSm tra van ban do minh ban hanh ngay sau khi van ban duQ'c ban hanh, khi oo~ duQ'c thong bao cua co quan, nguai co thfun quySn kiSm tra van ban ho~c yeu cAu, ki@n nghi cua co quan, t6 chuc, ca OOan va cac phuang ti~n thong tin d~i chUng.

Ho~t dQng tv kiSm tra duQ'c th\Ic hi~n khi: - Ban himh van bim mai: trong thai h~ ch~ ooAt 1a 3 ngay, kS tir ngay ban hanh van ban, van phong HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan xa chuySn van ban do d@n cong chuc Tu phap - HQ tich dS t6 chuc tv kiSm tra;

- Nhq,n iJuf)'c yeu cdu, ki&n nght cua co quan, t6 chuc, ca OOan va cac phuang ti~n thong tin d~i chUng vS van ban do HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan mlOO ban hanh co nQi dung trai phap 1u~t: ngay khi oo~ duQ'c yeu cAu ho~c ki@n nghi cua co quan, t6 chuc, ca OOan, ho~c thong tin cua cac phuang ti~n thong tin d~i chung vS van ban co nQi dung trai phap 1u~t do minh ban hanh, cong chuc Tu phap - HQ tich t6 chuc kiSm tra van ban nay;

- Co thong bao cua co quan, nguai co thfun quySn kiSm tra van ban vS van ban do HQi d6ng OOan dan, Uy ban nhan dan minh ban hanh co nQi dung trai phap 1u~t: vS co ban, day cling 1a mQt trong OOUng truang hgp tv kiSm tra theo yeu cAu cua co quan (truang hgp tren), tuy OOien truang hgp nay chi xay ra khi Phong Tu phap do th\Ic hi~n kiSm tra theo thfun quySn va phat hi~n van ban do chinh quySn cAp xa ban hanh co nQi dung trai phap 1u~t va gui thong bao dS cong chuc Tu phap - HQ tich th\Ic hi~n tv kiSm tra va xu If theo thfun quySn;

- Tinh hinh kinh ti - xii h9i thay iJ6i lam cho van ban do HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan xa do ban hanh truac do khong con phu hgp ho~c khi co quan OOa

420

nu6'e eAp tren ban hanh van ban m6'i lam eho nQi dung van ban do HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan eAp xa do ban hanh khong eon phil hgp.

5. N{)i dung tv ki~m tra van ban

Tg kiSm tra van ban g6m 5 nQi dung, e\l thS la: Thu nhdt, can cu philp If; lam ca sa ban hanh van bim quy phqm philp luq,t: la van ban quy ph~m phap lu~t eua eo quan nha nu6'e eAp tren dang eo hi~u 1ge t~i thai diSm ban hanh van ban do, bao g6m: van ban quy ph~m phap lu~t eua eo quan nha nu6'e eAp tren eo thAm quy~n quy dinh v~ ehue nang, nhi~m V\l eua eo quan ban hanh van ban va van ban quy ph~ phap lu~t eua eo quan nha nu6'e eAp tren eo thAm quy~n quy dinh v~ vAn d~ thuQe d6i tuqng, ph~m vi di~u ehinh eua van ban (eo thS eo mQt ho~e nhi~u van ban quy diM v~ nQi dung nay).

D6i v6'i van ban quy ph~m phap lu~t eua eAp xa, din eu phap ly ban hanh eo thS g6m: Lu~t T6 ehue HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan, Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t eua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan va eae van ban lu~t, nghi diM, quy~t diM, thong tu eua eae eo quan nha nu6'e a eAp tren, quy~t diM, ehi thi eua Dy ban nhan dan eAp tren, nghi quy~t eua HQi d6ng nhan dan eAp tren va eua HQi d6ng nhan dan xa (d6i v6'i van ban do Dy ban nhan dan xa ban hanh) quy dinh nQi dung vAn d~ rna van ban di~u ehinh. Tuy nhien, trong nhi~u truang hgp, eo quan ban hanh van ban khong su d\lng ean eu phap ly la Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t eua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan vi ean eu v~ thAm quy~n ban hanh van ban do duge quy dinh trong Lu~t T6 ehue HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan.

Vi d\l: UBND xa B ban hanh Quy~t dinh s6 0l/2006/QD-UBND v~ Chuang trinh phat triSn kinh t~ - xa hQi eua xa B d~n nam 2010. Trang phftn ean eu ban hanh van ban, Quy~t diM s6 01 vi~t nhu sau:

uY BAN NIlAN DAN xA B

- Can cu Luq,t T6 chuc H(ji d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan;

- Can cu Luq,t Ban hanh van bim quy phqm philp luq,t cua H(ji d6ng nhan dan

va Uy ban nhan dan;

- Can cu f; kiin chi dqo cua UBND huy?n A tqi C6ng van s6 011CV ngay 14 thilng 02 nam 2006 vJ vi?c xay dvng Chuang trinh philt triJn kinh Ii - xii h(ji din nam 2010;

- Can cu vao Ngh; quyit EJqi h(ji EJimg b(jldn thu XV xii H".

QUYETDJNH:

421

"""'J, 1 -I l i, - j

Thir hai, van bim quy phgm phap lu(it dU(1c ban himh dung tham quyJn vJ

hinh thuc va tham quyJn vJ nQi dung.

Khi tien hanh t\I kiSrn tra van ban nay, cong ChllC Tu phap - HQ tich luu y rAng, vi~c UBND xa da bam sat tinh thful chi d~o cua UBND huy~n va Nghi quyet D~i hQi Dang bQ dS C\l thS hoa thanh Chuong trinh phat triSn kinh te - xa hQi cua dia phuong la vi~c lam dang hoan nghenh. Tuy nhien, theo quy dinh cua phap lu~t thi can Cll phap ly dS ban hanh van ban QPPL ph::ii la van ban QPPL cua CO' quan nha nU'tlc cip tren dang co hi~u l\fc. T~i Quyet dinh sf, 01, thi can Cll thu ba (Cong van cua UBND huy~n) va can cu thu tu (Nghi quyet D~i hQi Dang bQ) khong ph::ii la van ban QPPL, do do khong thS su d\lng dS lam can cu phap ly ban hanh van ban QPPL.

Thfun quy~n v~ hinh thuc dugc quy diM t~i Lu~t Ban hanh van ban quy ph~rn phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan va Lu~t T6 chuc HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan. Theo do, HQi d6ng nhan dan co thfun quy~n ban hanh Nghi quyet, Uy ban nhan dan dugc ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t v6'i hinh thuc Quyet dinh va Chi thi.

Thfun quy~n v~ nQi dung la thfun quy~n quan ly nha nu6'c cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp xa. Thfun quy~n nay dugc xac diM ro trong Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan (ill Di~u 18 den Di~u 20) va cac van ban quy ph~ phap lu~t chuyen nganh.

Vi d\l: Trong nhfmg nam qua, dS luu thong anong thon duqc thu~ 19i, nhi~u dia phuong co chuong trinh "be tong hoa" cac tuyen dUOng lien thon, trong do, kinh phi thuOng do nhan dan dong gop va rnQt phful dugc nha nu6c h6 trg. Xa x ding huang lIng chu truong nay va nhi~u tuyen dUOng lien thon do dugc xay d\lIlg.

Hi~n nay vi~c l~p d~t cac Barie dS thu ti~n cac xe tr<;mg t::ii 100 khi di qua cac con dUOng anong thon con kha ph6 bien, tuy nhien, vi~c UBND xa X d~t ra quy dinh nhu tren co dUng v6i phap lu~t khong?

T~i Di~u 5 Nghi diM sf, 57/2002/ND-CP ngay 03 thong 6 nam 2002 cua Chinh phu quy diM chi tiet thi hanh Phap l~nh Phi va L~ phi va Nghi dinh sf, 24/2006/ND-CP ngay 06 thang 3 nam 2006 cua Chinh phu v~ vi~c sua d6i, b6 sung

422

Do xa X nk gful trung tam huy~n, la cAu nf,i giua huy~n v6'i rnQt sf, xa trong vimg, luu lugng phuong ti~n giao thong v~ t::ii di qua xa X la rAt 16'0. DS co kinh phi sua chua duOng, UBND xa X do cho l~p arn6i dUOng lien thon rnQt ch~ Barie va dua ra quy diM "Thu 5.000 d6ng/lu(1t d6i w5'i xe con; thu 10.000 d6ng/lu(1t d6i wyi cac logi 6t6 khac".

mQt s6 di~u cua Nghi dinh s6 57/2002/ND-CP neu tren thi thfun quy~n quy dinh d6i v6i phi nhu sau:

"Chinh phu quy dinh d6i wyi m(jt s6 phi quan trQng, co s6 thu lOn, lien quan din nhiJu chinh sach kinh ti - xii h(ji cua Nha nuac. Trong timg Ioqi phi do Chinh phu quy dinh, Chinh phu co thi Uy quyJn cho B(j, ca quan ngang B(j quy dinh muc thu d6i vai timg truirng h9P C7:l thi cho phil h9P vai tinh hinh th1!c ti

H(ji d6ng nhan dan tinh, thanh ph6 trlfC thu(jc Trung uang (sau day gQi chung Ia cdp tinh) quy dinh d6i vai m(jt s6 khoan phi vJ quan Ij ddt dai, tai nguyen thien nhien; m(jt s6 khoan phi giin vai chuc nang quan Ij hanh chinh nha nuac cua chinh quyJn dia phuang.

B(j Tai chinh quy dinh d6i vai cac khoan phi con Iqi di ap d7:lng th6ng nhdt

trong ca nuac".

Nhu v~y, v6i quy dinh tren thi thfun quy~n quy dinh d6i v6i phi (quy dinh milc thu, chS dQ thu, nQp, quan ly va sir d\lIlg d6i v6i timg phi) thuQc v~ Chinh phu, BQ Tai chinh ho~c HQi d6ng nhan dan cAp tinh d6i v6i timg truOng hqp C\l th~.

Do do, vi~c UBDN xa X ban hanh QuySt dinh quy dinh v~ muc phi d6i v6i oto qua lC;li cac dUOng lien thon la trai thfun quy~n v~ nQi dung. Do do, khi tiSn hanh tv' ki~m tra va phat hi~n van ban nay, cong chilc Tu phap - HQ tich co trach nhi~m bao cao UBND d~ tiSn hanh huy b6 QuySt dinh thea quy dinh cua phap lu~t.

Thu ba, n(ji dung van ban dU(1c kiim tra phai phil h9P vai quy dinh cua phap

Iwjt hi¢n hanh.

Nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan cAp xa phai phil hqp v6i van ban cua cac co quan nha nu6c a trung uang, g6m: HiSn phap, nghi quySt cua Qu6c hQi; phap l~nh, nghi quySt cua Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi; l~nh, quySt dinh cua Chu tich nu6c; nghi quySt, nghi dinh cua Chinh phu; quySt dinh, chi thi cua Thu tu6ng Chinh phu; quySt dinh, chi thi, thong tu cua BQ truang, Thu truang co quan ngang bQ va phil hqp v6i van ban cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp tren.

QuySt dinh, chi thi cua Uy ban nhan dan cAp xa ngoai vi~c phai phil hqp v6i van ban cua co quan nha nu6c atrung uang va van ban cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp tren con phai phil hqp v6i Nghi quySt cua HQi d6ng nhan dan ciIng cap.

Ngoai ra, van ban duQ'c ki~m tra con phai phil hqp v6i cac di~u u6c qu6c tS

rna CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam kY kSt ho~c gia nh~p.

Vi d\l: Tru6c nC;lll ch~t pha rimg dien ra ngay cang nhi~u va philc tC;lP trong khi b,rc lugng Ki~m lam dong tren dia ban lC;li it nen khong th~ ki~m soat nBi. Tru6c tinh hinh nay, nam 2006 xa D do tiSn hanh chia nhUng khu dAt tr6ng cho cac hQ dan tiSn hanh tr6ng m6i va bao v~ rimg, d6ng thai, ban hanh Chi thi v~ tang cUOng

423

cong tac bim v~ rimg tren dia ban xa D, Chi thi neu r5: " Niu chil rimg new bat tluf;1C nguai khai thac g6 trai phep w5'i kh6i IU(rng duai 1m3 thfJ tluf;1c phqi tlin 300.000 tl6ng, niu bat tlUf;1C nguai khai thac g6 trai phep vai kh6i IU(rng tren 1m3 thfJ dan giai vJ tr¥ sa Uy ban nhan dan xii tlJ giai quyit".

Thfun quySn quy diM hanh vi vi ph~ hanh chiOO va che dQ ap d\ll1g cac bi~n phap xiI ly hanh chiOO khac duQ'c quy diM t~i DiSu 2 Phap l~OO xiI ly vi ph~ hanh chinh OOu sau: Chinh phil quy tlinh himh vi vi phc;zm himh chinh, hinh thuc xu phc;zt, bi?n phap khac ph1J,c hiju qua tl6i vai timg hemh vi vi phc;zm hemh chinh trong cac l'lnh V1j,'C quan Ii' nha nuac; quy tlinh chi tl(J ap d1J,ng bi?n phap giao d1J,c tc;zi xii, phuOng, thi trein, tlua VaG truOng giao duOng, tlua VaG ca sa giao d1J,c, tlua VaG ca sa chua b?nh, quan chi hanh chinh". Nhu v~y, theo quy diM tren thi thfun quySn quy diM vS hanh vi vi ph~ hanh chinh va hinh thuc xiI ly thuQc vS Chinh phu, UBND cAp xa khong co thfun quySn quy diM, do do, Chi thi tren cua UBND xa D la trai thfun quySn.

M~t khac, theo quy diM ~i Chuong III, Nghi diM sB 159/2007/ND-CP ngay 30 thang 10 nam 2007 vS xiI ph~t vi ph~ hanh chiOO trong liOO V\IC quan ly rimg, bim v~ rimg va quan ly lam san thi chi co Ki€m lam vien, Tr~ wang Tr~ Ki€m lam, H~t wang H~t Ki€m lam, Chi C\lC wang Chi C\lC Ki€m lam, C\lC wang C\lC lam va Chu tich UBND cac cAp m6'i co thfun quySn xiI ph~t vi ph~ hanh Ki€m chinh trong liOO vgc quan ly, bim v~ rimg theo cac muc ph~t tuong Ung khac OOau. Nghi diOO sB 159/2007/ND-CP khong giao cho chu rimg thfun quySn xiI ph~t khi phat hi~n OOiing vi ph~ dBi v6'i khu rimg do miOO quan lY. Do do, xet vS nQi dung, Chi thi cua UBND xa D vS tang cUOng cong tac bim v~ rimg tren dia ban xa cho phep chu rimg duQ'c ph~t den 300.000 d6ng la trai v6'i quy diM cua phap lu~t.

Tir OOiing phan tich neu tren thi r5 rang Chi thi cua UBND xa D la vira trai thfun quySn vS nQi dung, vira co nQi dung trai v6'i quy diM cua phap lu~t. Vi v~y, khi tg ki€m tra va phat hi~n van ban nay thi cong chuc Tu phap - HQ tich phai bao cao v6'i UBND d€ tiSn hanh huy b6 theo quy diM cua phap lu~t.

Thu tu, van ban tluf;1c kiJm tra phili tluf;1c trinh bily tlung thJ thuc va kY thuijt, bao g6m cac nQi dung: tieu dS (tieu ngu, quBc hi~u); ten co quan, t6 chuc ban hanh; sB va kY hi~u cua van ban (ghi nam ban hanh agiua sB va kY hi~u); dia danh, ngay, thang, nam ban hanh; ten lo~i van ban va trich yeu nQi dung cua van ban; nQi dung van ban; viet dUng chinh ta, ngu phap tieng Vi~t va van phong phap lu~t; noi oo~; chuc V1;1, h9 ten va chu kY cua nguai co thfun quySn; dong dAu cua co quan, t6 chuc (k€ ca cac dAu chi muc dQ m~t, dAu chi muc dQ khAn, dAu chi "tai li~u h9P", "h9P thuc va ley thu~t xong phai thu h6i"...) va dUng cach trinh bay. Cac yeu cdu vS th€ triOO bay cho tUng lo~i van ban duQ'c quy diM t~i Thong tu sB 0l/2011/TT-BNV thuc va ky thu~t triOO ngay 19 thang 01 nam 2011 cua BQ NQi V1;1 huang dful vS th€ bay van ban hanh chinh.

424

Thu nam, van bim au9'c kiim tra phai twin thu aay au cac quy ainh cua phap lugt vJ thu t1j,c XGY dvng, ban himh va cong b6 van ban: duQ'c quy djnh Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan

6. ThiI tt}c, trinh tt}' tht}'c hi~n tt}' ki~m tra van ban

Sau khi nh~n duQ'c van ban de kiem tra (ho~c thong bao cua cO' quan co thfun quyen, thong tin cua cac cO' quan, ca nhan) cong chuc Tu phap - HQ tich xa co trach nhi~m t6 chuc n.r ki@m tra:

- Cong chuc Tu phap - HQ tich vao s6 thea d5i van ban ki@m tra; - Cong chuc Tu phap - HQ tich tf\lc tiep th\lc hi~n n.r kiem tra van ban co trach nhi~m d6i chieu ti mi, th~ tr<;mg nQi dung cua van ban duQ'c ki@m tra v&i nQi dung cua van bi'm lam can cu phap ly de xem xet, ket lu~ ve tinh hQ'P phap cua van ban duQ'c kiem tra thea sau nQi dung cua n.r kiem tra.

Neu van ban th6a man tAt ca cac yeu cAu tren (nghia la toan bQ nQi dung va hinh thuc van ban deu dap Ung duQ'C yeu cAu hQ'P phap, hQ'P ly, dap Ung duQ'c yeu cAu quan ly nha nu&c t'ili dia phuang) thi ket lu~ van ban nay khong trai phap lu~t, nguai ki@m tra se kY vao goc tren ben phai cua van ban rna minh do ki@m tra d@ xac nh~ vi~c ki@m tra, d6ng thai l~p danh m\lc cac van ban do duQ'c ki@m tra (truang hQ'P kiem tra nhieu van ban).

Truang hQ'P ket thuc qua trinh n.r kiem tra phat hi~n van ban kiem tra co dAu hi~u trai phap lu~t, cong chuc Tu phap - HQ tich phai l~p Phieu n.r kiem tra van ban. Phieu n.r kiem tra van ban co cac nQi dung chu yeu sau day: Ten nguai ki@m tra van ban; ten van ban duQ'c kiem tra va ten van ban lam cO' sa phap ly de ki@m tra; nQi dung trai phap lu~t (ho~c khong con phil hQ'P v&i tinh hinh kinh te - xa hQi) va yeu cAu quan ly nha nu&c cua van ban duQ'c kiem tra; y kien cua nguai kiem tra ve nQi dung trai phap lu~t (ho~c khong phil hQ'P) cua van ban duQ'c kiem tra; huang xu ly nQi dung trai phap lu~t (ho~c khong phil hQ'P) do cua van ban.

NQi dung quan tr<;mg nhAt cua Phieu n.r kiem tra la y kien cua nguai kiem tra ve nQi dung trai phap lu~t cua van ban. a m\lc nay, nguai ki@m tra khong the chi dimg avi~c neu y kien chung chung rna phai thong qua vi~c phan tich nQi dung sai (ho~c khong phil hQ'P) so v&i van ban lam can cu d6i chieu de thAy duQ'c nguyen nhan sai trai, xac l~p duQ'c dinh huang ban ddu cho vi~c xay d\lllg mQt van ban thay the ho~c huang khAc ph\lc nQi dung sai trai ... V&i phdn binh lu~ nay, cO' quan ban hanh van ban se co mQt cO' sa quan trQng ho~c mQt kinh nghi~m trong vi~c xay d\lllg van ban.

425

Tren cO' sa van ban do kiem tra, phieu kiem tra cong chuc Tu phap - HQ tich tham muu lanh d'ilo UBND xa t6 chuc thao lu~ giua d'ili di~n cac phong, ban lien quan cua Uy ban nhan dan cAp xa de khfulg djnh nQi dung trai phap lu~t cua van

ban va d\I kiSn huang xu Iy nQi dung sai tnii nay, d6ng thai, xc1y dvng bao cao Chu tich Dy ban nhan dan cfrp xa vS nQi dung trai phap Iu~t va huang xu Iy nQi dung do. Cac bi~n phap xu Iy co th~ Ia: dinh chi vi~c thi haM, sua d6i, boi bo, huy bo mQt phful ho~c toan bQ van ban.

Chu tich Dy ban nhan dan cfrp xa co trach nhi~m bao cao Dy ban nhan dan vS

nQi dung trai phap Iu~t cua van ban d~ Dy ban nhan dan xu Iy theo dUng quy dinh.

Truang hgp van ban trai phap Iu~t Ia nghi quySt HQi d6ng nhan dan cfrP xa, Chu tich Dy ban nhan dan cfrp xa co trach nhi~m bao cao bAng van ban v&i HQi d6ng nhan dan d~ HQi d6ng nhan dan kip thai xu Iy trong ky hQP gful nhfrt.

7. K~t qua ella ho,t dQng tv ki~m tra KSt qua cua ho~t dQng tv ki~m tra Ia kSt Iu~ vS tinh hgp hiSn, hgp phap, tinh kha thi cua mQt van ban quy ph~ phap Iu~t. Truang hgp van ban hgp hiSn, hgp phap, dap Ung tinh hinh th\Ic tS dia phuong thi kSt Iu~ do Ia van ban t6t, tiSp 1\1c th\Ic hi~n, nguQ'c I~i, khi phat hi~n nhiing nQi dung trai phap Iu~t trong van ban ho~c khong co tinh kha thi thi cong chuc Tu phap - HQ tich cful dS nghi cO' quan co thfun quySn (Dy ban nhan dan ho~c HQi d6ng nhan dan cfrp xa) th\Ic hi~n xu Iy bAng mQt trong cac hinh thuc: huy bo, bai bo, sua d6i, dinh chi vi~c thi hanh mQt phful ho~c toan bQ van ban nhfun t~o ra mQt h~ th6ng phap Iu~t th6ng nhfrt, hoan thi~n.

.-,

Truang hgp ho~t dQng tv ki~m tra do nh~ duQ'c thong bao cua cO' quan co thfun quySn ho~c theo thong tin cua cac cO' quan, ca nhan, t6 chuc thi kSt thuc qua trinh ki~m tra, cong chuc Tu phap - HQ tich cAn co Bao cao kSt Iu~ tinh hgp hiSn, hgp phap, tinh kha thi cua van ban va kSt qua xu Iy gui t&i cac cO' quan, t6 chuc, ca nhannay.

D6ng thai, tren cO' sa kSt qua tv ki~m tra van ban theo tUng Iinh V\IC, cong chuc Tu phap - HQ tich co th~ kSt Iu~ vS tinh hinh so~ thao, ban hanh van ban quy ph~ phap Iu~t cua dia phuong theo tUng linh V\IC do va dua ra kS ho~ch d~ xc1y dvng, ban hanh van ban quy ph~ phap Iu~t cua dia phuong trong thai gian tiSp theo.

8. ThAm quy~n xii' If van ban trai phap lu,t ella ehinh quy~n eip xi

- HQi d6ng nhan dan d.p xa xu Iy cac van ban cua HQi d6ng nhan dan tren cO'

So' kSt qua tv ki~m tra va dS nghi cua Chu tich Dy ban nhan dan cfrP xa.

- Dy ban nhan dan cfrp xa xu Iy cac van ban cua Dy ban nhan dan tren cO' So'

kSt qua tv ki~m tra va dS nghi cua Chu tich Dy ban nhan dan cfrp xa.

- Cac cO' quan co thfun quySn giam sat, ki~m tra cfrp huy~n cling co thfun

quySn xu Iy van ban cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan cfrp xa.

426

LUll y: Trang thai gian giua hai kY hQP nSu Nghi quySt cua HQi d6ng OOan dan cAp xii trai phap lu~t OOfun kip thai diOO chi vi~c thi hanh tranh h~u qua xay ra thi Chu tich HDND, Chu tich UBND cAp xii co the dS nghi Chu tich UBND cAp huy~n quySt dinh dinh chi thi hanh va bao cao HDND cAp xii t~i kY hQp gAn ooAt de xu ly thea thfun quySn.

9. Xu Iy van ban trai phap lu~t eua ehinh quy~n eip xa - DiOO chi vi~c thi hanh mQt phdn ho~c toan bQ van ban trong truang hgp nQi dung sai trai do nSu chua dugc sua d6i, biii b6, huy b6 kip thai va nSu tiSp Wc th\Ic hi~n thi co the gay h~u qua nghiem trQng, lam aOO huang dSn 19i fch cua Nha nu6'c, quySn va 19i ich hgp phap cua cong dan;

- Sica i/8i trong truilng h!JP van ban i/u(fc ban hanh i/ung thOm quy~n nhzmg co mpt phan npi dung khong phil h!JP vOi npi dung van ban clla cO' quan nha nunc cap tren mOi i/u(fc ban hanh ho~c khong con phil h!JP vOi tinh hinh kinh ti - xli hpi va can phai co quy i/inh khtic thay thi npi dung i/o;

- Biii b6 mQt phdn ho~c toan bQ nQi dung cua van ban trong truang hgp nQi dung do trai v6'i nQi dung cua van ban m6'i dugc ban hanh la co So' phap ly cua van ban dugc kiem tra rna khong thuQc truang hgp cdn dS xuAt sua d6i;

- Huy b6 mQt phAn ho~c toan bQ nQi dung cua van ban trong truang hgp toan bQ ho~c mQt phdn van ban do dugc ban hanh trai thfun quySn vS hiOO thuc, thAm quySn vS nQi dung ho~c khong phil hgp v6'i quy dinh cua phap lu~t ngay ill thai diem ban hanh van ban do. Vi~c dS xuAt hinh thuc huy b6 cilng dugc ap d\lng df>i v6'i cac van ban dugc quy diOO t~i DiSu 24 cua Nghi dinh sf> 40/201 O/NI)-CP.

1. Khai ni~m ra soat, h~ th8ng hoa van ban quy ph~m phap lu~t eua ehinh

quyen dip xii

- Khi dS xuAt huang xu ly trach OOi~m cua co quan, nguai co thAm quySn dii ban hanh van ban trai phap lu~t, nguai kiem tra van ban co the dS xufit hiOO thuc, muc dQ xu ly thea quy dinh cua phap lu~t vS trach OOi~m kY lu~t, trach OOi~m dan S\I, trach OOi~m hinh S\I. Can cu vao nQi dung trai phap lu~t va muc dQ thi~t h~i tren th\Ic tS do van ban trai phap lu~t gay ra thea quy diOO t~i DiSu 7, DiSu 33, DiSu 34 va cac quy diOO khac cua Nghi dinh sf> 40/2010/NI)-CP. II. RA SOAT, H~ THONG HOA VAN BAN

427

- Ra soat van ban quy ph~ phap lu~t la vi~c soat, xet l~i cac van ban quy ph~ phap lu~t dii dugc co quan OOa nu6'c co thfun quySn ban hanh OOfun phat hi~n OOUng van ban, OOUng quy ph~m trai phap lu~t, ch6ng cheo, mau thufuI ho~c khong con phil hgp v6'i tinh hiOO phat trien cua dAt nu6'c de xu ly bfulg cac hinh thuc thich hgp OOu sua d6i, b6 sung, huy b6, biii b6 ho~c diOO chi vi~c thi hanh, d6ng thai

ki~n nghi cac co quan, nguai co thAm quy€n ban harm van ban m6i d€ kip thai di€u chiOO cac quan h~ xii hQi.

- H~ th6ng hoa van ban la vi~c ra soat, xu ly cac khi~m khuy~t cua van ban va t~p hQ'P sftp x~p OOiing van ban quy ph~ phap lu~t do tharm h~ th6ng phap lu~t th6ng ooat then OOiing tieu chi ooat diM OOu co quan ban harm, thai gian ban harm, liOO V\IC di€u chiOO phil hQ'P v€ nQi dung va hinh thuc then yeu cAu diM sAn

ebu y: cAn phan bi~t ra giua t~p hQ'P hoa va h~ th6ng hoa. T~p hQ'P hoa m6i chi dimg l~i a vi~c t~p hQ'P van ban then mQt chuyen d€, mQt liOO V\IC, mQt thai gian, mQt khong gian ooM diM rna chua xem xet chinh sua v€ m~t nQi dung. H~ th6ng hoa la t~p hQ'P van ban duQ'c sftp x~p then mQt tieu chi ooat diM trong do do lo~i b6 OOiing y~u t6 mau thufu!, ch6ng cheo, trai phap lu~t kh6i van ban.

2. D~e di~m eua ra smit, b~ thang boa van ban quy pb,m pbap lu,t

Ho~t dQng ra soat van ban quy ph~ phap lu~t co OOiing d~c di@m co ban sau

day:

- Ra soat van ban quy ph~ phap lu~t la ho~t dQng thuang xuyen Clla chinh quy€n cap xii, tIvc ti~p ph\lc V\l cho vi~c hoan thi~n h~ th6ng van ban quy ph~ phap l~t Clla minh bfuIg cach xem xet d@ lo~i b6 OOiing van ban, OOiing quy diM l6i thai, khong phil hQ'P; sua d6i, b6 sung OOiing quy diM hi~n hanh OOung co khi~m khuy~t va giu l~ cae quy diM con phil hQ'P v6i tinh hinh kinh t~ - xii hQi Clla ~t nu6c va dia phuong.

- H~ th6ng hoa van ban quy ph~ phap lu~t la ho~t dQng diM kY ho~c dQt xuat cua chinh quy€n cap xii OOfun t~p hQ'P va khftc ph\lc OOiing khi~m khuy~t cua van ban va t~p hQ'P chUng tharm mQt h~ th6ng th6ng ooat then OOiing tieu chi ooat diM (OOu linh V\IC, co quan ban harm, thai gian ban harm,....).

* Phan hi?t hO{lt dpng tv kiim fra va hO{lt dpng Ta solit: - Gi6ng OOau: Ho~t dQng ki@m tra van ban va ho~t dQng ra soat van ban gi6ng OOau a ch6 cilng la ho~t dQng duQ'c ti~n harm sau khi van ban dii duQ'c ban harm (ho~t dQng "h~u ki@m") va d€u OOfun m\lc dich phat hi~n OOiing quy diM mau thufu!, trai phap lu~t d@ kip thai diOO chi vi~c thi harm, sua d6i, huy b6 ho~c biii b6 van ban bao dam tinh hQ'P hi~n, hQ'P phap va tinh th6ng ooat cua h~ th6ng phap lu~t.

- Khac OOau: + Thai di@m ti~n harm: N~u OOu tv ki@m tra duQ'c ti~n harm sau 3 ngay k@ ill ngay thong qua Van ban QPPL thi ra soat duQ'c ti~n harm khi co cac SlJ ki~n phap ly: tiOO hiOO kiOO t~ - xii hQi a dia phuong dii thay d6i ho~c khi co quan OOa nu6c cap tren ban harm van ban m6i lam cho nQi dung van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, Uy ban OOan dan khong con phil hQ'P;

428

Nh~ duQ'c thong tin, yeu cdu, ki~n nghi cua cO' quan, t6 chuc, ca nhan ve van ban quy ph~ phap 1u~t do HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan ban hanh chua nQi dung co dAu hi~u trai phap 1u~t, mau thudn, ch6ng cheo ho~c khong con phil hgp" .

Vi dV: Khi Uy ban nhan dan cAp xii ban hanh mQt van ban, khi do cong chuc Tu phap - hQ tich nh~ duQ'c van ban de lam nhi~m vv tg kiem tra, khi tg kiem tra khong phat hi~n duQ'c nhiing vi ph~m cua van ban do nhung sau do mQt thai gian khi van ban cua cAp tren thay d6i ddn d~n van ban do sai thi hic mly phat sinh ho~t dQng ra soat

+ Ph~m vi : N~u nhu tg kiem tra kiem tra van ban cua chinh quyen cAp xii chi duQ'C ti~n hanh d6i v&i nhiing van ban do HDND, UBND cAp xii ban hanh thi ra soat duQ'c ti~n hanh atAt ca cac van ban co lien quan d~n van ban dang ti~n hanh nl soat

Vi dv: khi ti~n hanh ra soat van ban QPPL trong 1Inh vgc van hoa, xii hQi cua xii thi Ban tu phap khong OOiing xem xet van ban cua xii minh co trai phap 1u~t khong, co mau thudn ch6ng cheo khong, co hgp 1y khong con phai xem xet van ban cua cO' quan nha nu&c cAp tren ve linh vgc nay n~u phat hi~n co vAn de thi ki~n nghi cO' quan nha nu&c co thfun quyen xem xet xu 1Y.

+ NQi dung ti~n hanh: khi ti~n hanh ho~t dQng ra soat, Cong chuc Tu phap hQ tich co the xem xet tinh hgp 1y cua cac quy dinh trong van ban hay tinh hgp 1y cua toan bQ van ban quy ph~m phap 1u~t cua HDND,UBND cAp xii. Day 1a mvc dich quan tr<;mg cua ho~t dQng ra soat.

3. Cac nguyen tic ra soat, b~ tbBng boa van ban quy pb,m pbap lu,t Cac nguyen t~c trong ho~t dQng ra soat, h~ th6ng hoa van ban quy ph~m phap 1u~t 1a OOiing nguyen 1y, OOiing tu tuang chi d~o xuyen su6t nhfun t~o cho cong tac nay co cO' sa khoa hQc, co tiOO dinh huang va d~t duQ'c cac mvc dich de ra. Vi v~y, vi~c dam bao cac nguyen t~c trong qua trinh thgc hi~n ra soat, h~ th6ng hoa van ban quy ph~ phap 1u~t co mQt y nghia va vai tro h~t suc quan trQng ca ve 1y 1u~ 1dn thgc ti~n. XuAt phat ill ban chAt cua h~ th6ng phap 1u~t va cac dieu ki~n cv the ve kinh t~ - xii hQi cua nu&c ta hi~n nay, vi~c ra soat, h~ th6ng hoa van ban quy ph~ phap 1u~t phai tuan thu cac nguyen t~c cO' ban sau day:

- Bao dam tinh th6ng ooAt cua cac van ban quy ph~ phap 1u~t;

- Khong bo 1Qt van ban quy ph~ phap l~t trong qua trinh ra soat, h~ th6ng hoa;

- BaD aam S1! ph6i h(1JJ giua cac cO' quan Nha nuac trong qua trinh ra soat,

van ban quy phe;tm phap lu(it.

4. Cac binb tbfrc ra soat

429

- Ril sotit thU'irng xuyen:

Ra smit thuOng xuyen la tnich nhi~m cua -oy ban nhan dan cAp xli:

Dieu 12 Nghi diM sf> 91/2006/ND-CP ngay 06 thang 9 nam 2006 cua Chinh Phu quy diM chi ti@t thi hanh mQt sf> dieu cua Lu~t Ban hanh van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, -oy ban nhan dan dli quy diM: "Van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, -oy ban nhan dan phai dugc thuOng xuyen ni soat d€ kip thai xem xet, ki@n nghi cac co quan nha nu6c co thfun quyen dinh chi vi~c thi hanh, sua d6i, b6 sung, thay th@, huy b6 ho~c bili b6 khi:

+ Tinh hinh kinh t@ - xli hQi a dia phuang dli thay d6i ho~c khi co quan nha nu6c cAp tren ban hanh van ban m6i lam cho nQi dung van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, -oy ban nhan dan khong con phil hgp;

+ Nh~ dugc thong tin, yeu cAu, ki@n nghi cua co quan, t6 chuc, ca nhan ve van ban quy ph~ phap lu~t do HQi d6ng nhan dan, -oy ban nhan dan ban hanh chua nQi dung co dAu hi~u trai phap lu~t, mau thu§n, ch6ng cheo ho~c khong con phil hgp".

- Ril sotit theo chuyen il~, linh V{l"C ho(ic theo yeu cnu:

Ph\l thuQc vao m\lc dich va yeu cAu dugc d~t ra nhfun hoan thi~n h~ thf>ng phap lu~t trong mQt llnh V\IC, mQt chuyen de, mQt khong gian, mQt thai gian nhM dinh d€ phil hgp v6i tfnh dQ phat tri€n kinh t@ - xa hQi, thgc hi~n nhi~m V\l chinh tri trong tlmg thai kY, tlmg giai do~ phat tri€n dAt nu6c. Tily nhi~m V\l phai thgc hi~n ho~c theo sg chi d~o cua cac co quan nha nu6c cAp tren, co quan nha nu6c co thfun quyen se quy@t diM ti@n hanh ra soat, h~ thf>ng hoa theo chuyen de, llnh vgc, thai gian, khong gian.

- Ril sotit ph(lc V(I h? thang hoa:

Di~u 12 Nghj ajnh s6 91/2006/ND-CP ngay 06 thimg 9 nam 2006 cua Chinh phu quy ajnh chi titt thi hanh m(Jt s6 ai~u cua LUtj.! Ban hanh van bim quy phq,m philp lugt cua H9i a6ng nhan dan, Uy ban nhan dan ali quy ajnh: "Van blm quy phq,m philp lugt cua H9i a6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cap xli au9'c ajnh IcY h? th6ng hoa phil h9'P veri yeu cdu quan ly nha nuac iJ aja phuong",

5. Trtich nhi?m cua Uy ban nhan dan ctic clip trong vi?c ril sotit, h? thang

hoa van ban

- Trilch nhi?m cua Chu tjch Uy ban nhan dan cap xli trong vi?c ra soilt: Chu tjch Uy ban nhan dan cap xli co trilch nhi?m t6 chuc ra soilt cilc van bim quy phq,m philp lugt do H9i a6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cap xli ban hanh.

- Trach nhi~m cua c6ng chuc tu phap - hQ tich cAp xli:

430

+ Cong chuc tu phap - hQ tich cftp xa giup Dy ban nhan dan cftp xa ra soat van

ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan cimg cftp.

+ Cong chuc tu phap - hQ tich cftp xa khi t6 chuc thgc hi~n vi~c ra soat van ban quy ph~ phap lu~t, nSu phat hi~n van ban chua nQi dung co dftu hi~u trai phap lu~t, mau thufuI, ch6ng cheo, khong con phil hgp ho~c van ban co nhiing quy diM ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ cftp dS kiSn nghi cac co quan nha nu6c co thAm quyen dinh chi vi~c thi hanh, sua d6i, b6 sung, thay thS, huy b6 ho~c bai b6 van ban do; dinh kY 6 (sau) thang mQt lfu1l~p danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan da hSt hi~u 19c thi hanh dS trinh Chu tich Dy ban nhan dan cimg cftp.

- Trach nhi~m cua Chu tich Dy ban nhan dan cftp xa trong vi~c xu ly kSt qua

rei soat:

Chu tich Dy ban nhan dan cftp xa co trach nhi~m:

- Kip thai xem xet, co y kiSn chi d~o xu ly kSt qua ra soat van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan dan, Dy ban nhan dan khi nh~n duQ'c bao cao cua co quan tu phap cimg cftp;

- T6 chuc niem ySt danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t cua HQi d6ng nhan

dan, Dy ban nhan dan cftp xa da hSt hi~u 19c thi hanh.

6. Khai quat quy trinh ra smit, h~ th8ng hoa van ban ella ehinh quy~n edp

6.1. Ra solit thuimg xuyen van ban quy phfJm phlip lu~t clia chinh quyJn

cap xii

6.1.1. Thu thgp, tgp hr;p van bim quy phqm philp lugt

- Ngu6n thu th~p va t~p hgp van ban quy ph~ phap lu~t: + Van ban chinh (van ban g6c mc la van ban co dftu va chu kY cua nguai co

thAm quyen):

+ Van ban abQ ph~ van thu-luu trU cua chinh quyen cftp xa + Ban g6c (ban chinh) abQ ph~ luu trU cua cac co quan, t6 chuc co lien quan

dSn vi~c thgc hi~n cac van ban do;

+ Van ban dimg dS d6i chiSu ill: Cong bao, Ph\ll\lc Cong bao cua Chinh phu, Cong bao, Ph\l l\lc Cong bao cua Dy ban nhan dan cftp tinh da dang van ban quy ph~ phap lu~t; Cac van ban luu giu aCo sa du li~u Qu6c gia ve phap lu~t, cac ilia CD do Van phong Qu6c hQi phat hanh va danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t ill nam 1945 dSn thai diSm tiSn hanh rei soat. Cac ngu6n khac: Van ban trong cac fin phAm nhu T~p h~ th6ng hoa lu~t l~ cua BQ, nganh a TW; van ban du6i d~g fin

431

phAm do cac nha xuat ban fin hanh; van ban dang tren cac bao chi cua Trung uang va dia phuang...

-I -I

Ch II Y: Khi thu th~p van ban cAn t~p hgp ca cac van ban rna xet v~ hinh thuc, khong phai la van ban quy ph~ phap lu~t, nhung l~i chua d\Illg cac quy ph~ phap lu~t do cac cO' quan co thAm quy~n ban hanh va th\lc ti~n dugc ap d\lng nhu la cac van ban quy ph~m phap lu~t nhu Cong van, Thong bao...

I I _1

6.1.2. 'Tfn!c hi?n eae than tae nghi?p V¥ C¥ thi trong ra socit, M tMng h6a - DQc, nghien cUu van ban:

1 i --I

can dQC ky tUng van ban trong s6 cac van ban cAn ra soat, h~ th6ng hoa thea thu 1\f til van ban co gia tri phap ly cao t6i van ban co gia tri phap ly thdp; ghi van phi~u xu ly tUng van ban v~ cac s6 li~u, nQi dung cO' ban cua van ban, y ki~n nh~ xet sa bQ d~ chuAn bi cho vi~c d6i chi~u, so sanh. Trong qua trinh dQc, nghien cUu van ban cAn tham khao y ki~n cua cac chuyen gia, cac ban nganh cilng cdp va d~c bi~t la y ki~n cua cO' quan chuyen mon cdp tren.

- D6i chi~u, so sanh van ban:

v~ hinh thire win him, cAn so sanh, d6i chi~u van ban dang xem xet vm cac di~u cua Lu~t ban hanh van ban quy ph~m phap l~t, cac lu~t v~ t6 chuc bQ may Nha nu6c... d~ xem van ban do co phil hgp v~ ten gQi phap ly, phil hgp v6i thAm quy~n ban hanh hay khong.

V~ nQi dung van him, day la di~m quan trQng nhdt va cling la kho nhdt trong ca qua trinh ra soat, h~ th6ng hoa van ban. B6'i vi yeu cau d~t ra la cAn phat hi~n dugc nhUng khi~m khuy~t nhu: van ban co trai phap lu~t, ch6ng cheo, mau thu§n, sa h6' khong. Mu6n v~y phai ti~n hanh phan tich mQt cach ti mi, so sanh, d6i chi~u tUng quy ph~, timg van ban vm nhUng quy djnh mm nhdt, chuAn m\lc nhat d~ xem xet hi~u l\lc cua chUng. C\l th~:

+ Xem xet tinh hgp hi~n, hgp phap: NQi dung xem xet thea Di~u 3 Nghi diM s6 40/201 OIND-CP cua Chinh phu v~ ki~m tra va xu ly van ban quy ph~ phap lu~t g6m: can cu phap ly ban hanh; thAm quy~n ban hanh; S\l phil hgp cua nQi dung van ban v6i quy diM cua phap lu~t; th~ thuc va ky thu~t ttnh bay; ttnh 1\f, thu 1\lc xay d\Illg, ban hanh, niem y~t, dua tin van ban.

+ Xem xet tinh th6ng n!ldt, d6ng bQ cua van ban: cAn xem xet toan di~n van ban do thea m6i quan h~ dQc va quan h~ ngang trong h~ th6ng van ban di~u chinh llnh V\fC do; xem xet hi~u l\lc cua van ban d~ phat hi~n nhUng ch6 khong th6ng nhdt.

+ Xem xet tinh phil hgp v6i th\Ic ti~n: Do la xem xet S\I phil hgp cua cac quy dinh trong van ban v6i trinh dQ phat trien kinh t~ - xli hQi 6' dia phuang. N~u quy diM cao han so v6i th\Ic ti~n thi rdt kho th\Ic hi~n. Ngugc l~i, n~u quy dinh thdp han thi se la mQt l\Ic can cho S\I phat tri~n linh V\lC do.

432

Ngoai ra, qua qua trinh ra soat, h~ th6ng hoa phai phat hi~n duQ'c nhUng m6i quan h~ xli hQi cAn duQ'c diSu chinh bfulg phap 1u~t, nhung chua co van ban nao quy dinh, mc 1a phat hi~n nhUng "ke ha", "16 h6ng" trong h~ th6ng phap 1u~t dS dS nghi cO' quan co thfun quySn sOm ban hanh van ban diSu chinh.

- Nh~ bi€t cac d~g khi€m khuy€t cua van ban:

+ Van him trai phap luijt 1a cac van ban vi ph~m mQt trong nhftng nQi dung quy diM t~i Nghi dinh s6 40/20101ND-CP ngay 12 thang 4 nam 2010 cua Chinh phu vS kiSm tra va xu 1y van ban quy ph~ phap 1u~t.

+ Van him mau thudn, eh6ng eheo mc 1a cac van ban cua cling chinh quySn cap xli ban hanh quy dinh khac nhau vS cling mQt van dS ho~c mQt nhom van dS, ho~c mQt quy diM duQ'c nh~c di nh~c l~i anhiSu van ban.

+ Van him co quy djnh sa hi! 1a cac van ban ban hanh dung phap 1u~t nhung giai quy€t van dS khong tri~t dS, mia vai, co thS hiSu thea nhiSu cach khac nhau ho~c l~c h~u d~ d€n hiSu va ap d\ffig khong th6ng nhat, d~ bi 1Q'i d\ffig dS lam trai phap 1u~t.

+ Cae quy phc;zm phap luijt rid rae trong cac van ban duQ'c ban hanh du6'i hinh

thuc khong phai 1a van ban quy ph~ phap 1u~t.

+ Cae vdn dJ thlfe tiln ddi hoi phai co phap luijt luijt diJu ehinh nhung chua

co van ban mio diSu chinh.

+ Van han quy phc;zm phap luijt do han himh tuy khong dung thu t?te nhung

n(ji dung lC;Zi h(1JJ hi~n, h(1JJ phap.

6.1.3. Thdm quyJn xu ly van han ra soat - HQi d6ng nhan dan cap xli xu 1y cac van ban cua HQi d6ng nhan dan tren cO'

sa k€t qua ra soat va dS nghi cua Chu tich Uy ban nhan dan cap xli.

- Uy ban nhan dan cap xli xu 1y cac van ban cua Uy ban nhan dan tren cO' sa

k€t qua ra soat va dS nghi cua Chu tich Uy ban nhan dan cap xli.

- Cac cO' quan co thfun quySn giam sat, kiSm tra cap huy~n cling co thfun

quySn xu 1y van ban cua HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cap xli.

LU'U y: Trong thai gian giua hai kY hQp n€u Nghi quy€t cua HQi d6ng nhan dan cap xli trai phap 1u~t nhfun kip thai dinh chi vi~c thi hanh tranh h~u qua xay ra thi Chu tich HDND, Chu tich UBND cap xli co thS dS nghi Chu tich UBND cap huy~n quy€t dinh dinh chi thi hanh va baa cao HDND xli t~i kY hQp gAn nhM dS xu 1y thea thfun quySn.

6.1.4. Xu If kit qua ra soot van han quyphc;zm poop luijt

433

- van ban tnti phap lu~t: DuQ'c xu ly tuang tg oou trong phful tg kiSm tra van ban, bao g6m: Dinh chi thi harm; sua d6i, bai bo mQt phful ho~c tom bQ; huy bo mQt phful ho~c tom bQ.

- Van ban mau thu§n, ch6ng cheo: Gild phap xu ly la sua d6i, b6 sung.

- Van ban quy djnh sa h6: GiiU phap xu ly la bai bo; sua d6i, b6 sung.

- Cac quy ph~ phap lu~t nii rac trong cac van ban duQ'c ban harm du6i hinh thuc khong phai la van ban quy ph~m: Giai phap xu ly la hQ'P ooAt cac quy ph~ do thea liOO V\lC dieu chiOO van mQt van ban.

- Cac vdn de th\lc ti@n doi hoi phai co phap lu~t dieu chinh OOung chua co van ban nao dieu chinh: Giai phap xu ly la ban harm van ban quy ph~ phap lu~t m6i dS kip thai dieu chinh.

- Van ban quy ph~ phap lu~t do ban harm tuy khong dUng thu tvc OOung nQi dung l~i hQ'P hien, hQ'P phap, neu co ly do dS giu l~i thO- bai bo va nQi dung duQ'c dua van van ban quy ph~ phap lu~t m6i, sau do hoan tAt thu tvc.

Lim §: Neu phfull6n cac quy diM trong van ban quy ph~ phap l~t cO S\l khiem khuyet thi huy bo, thay the bfulg van ban quy ph~ phap l~t khac. Neu mQt bQ ph~ 000 trong van ban quy ph~ poop l~t bi khiem khuyet thi sua d6i, b6 sung.

6.2. Ra solit theo chuyen il2, linh v{l'c, thm gian ho~c Fa solit ph{lc V{l h?

thang hoa

6.2.1. Lgp ki hoq,ch ra soilt, h¢ thbng h6a van him quy phq,m philp lugt Vi~c l~p ke ho~ch ra soat, h~ th6ng hoa van ban quy ph~ phap lu~t my thuQc van tinh chAt cong vi~c: ra soat van ban quy ph~ phap lu~t thea chuyen de, liOO V\lC, thai gian ooAt djnh hay ra soat ph\lc V\l h~ th6ng hoa djnh leY. Rieng ra soat thuang xuyen hom toan khong phai l~p ke ho~ch.

Trach OOi~m l~p ke ho~ch: Cong chuc tu phap - hQ tich cAp xa chu trl ph6i hQ'P v6i cong chuc van phong - th6ng ke va mQt s6 can bQ lien quan giup Chu tich -oy ban OOan dan cAp xa l~p ke ho~ch ra soat.

Thong thuang ke ho~ch ra soat thea linh V\fC ho~c ra soat ph\lc V\l h~ th6ng

hoa g6m cac nQi dung sau:

- M7j,c dich va yeu cdu C7j, thd cua ra soilt + Danh gia mQt cach tom di~n h~ th6ng van ban quy ph~ phap lu~t.

+ L~p va cong b6 danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t.

+ Phat hi~n, phan tich OOirng vdn de con t6n t~i trong vi~c so~ thao, ban

harm, cong b6, niem yet, luu trfr... van ban thuQc timg linh V\lC

- Neu phq,m vi va dbi tU(J7lg ra soilt, h¢ thbng h6a

434

- Neu cac bi¢n phap biw tlam th1!c hi¢n

+ Ph6 bi~n Chll truong, nhi~rn V\l ra soat van ban quy ph~ phap lu~t d~n cac ca nhan co lien quan, trach nhi~rn ph6i hqp Clla cac ca nhful do trong qua trinh ra soa van ban quy ph~ phap lu~t.

+ Cac bi~n phap t6 chuc th\Ic hi~n khac n~u thfry can thi~t.

- D1! kiin Itch bidu va d1! tru kinh phi th'1!C hi¢n Sau khi xac dinh duQ'c rn\lc dich, yeu cAu, ph~ vi, d6i tuQ1lg ra soat va cac bi~n phap t6 chuc th\Ic hi~n, thi can len lich bi@u ho~t dQng va d\I tru kinh phi sao cho phil hqp, tranh lang phi nhung phai dam bao dll thai gian va kinh phi can thi~t d@ d~t duQ'C yeu cAu, rn\lc dich d~t ra.

6.2.2. Thu thgp, tgp h(1JJ va phcin loq,i van ban quy phq,m phap lugt

cAn xac dinh d6i tuQ1lg ra soat, h~ th6ng hoa la tAt ca cac van ban quy ph~rn phap lu~t do HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan cAp xii ban hanh hay v~ linh VVC, nao (kinh tl~, van hoa, giao d\lc, an ninh, qu6c phong...); duQ'c ban hanh trong thai gian nao (quy, nam, 5 nam, 10 narn...).

+ Thu th~p dUng nhUng van ban quy ph~ phap lu~t can ra soM, h~ th6ng hoa;

+ Khong d@ sot van ban ho~c d@ sot quy ph~ phap lu~t trong timg van ban;

+ T~p hqp cac van ban, cac quy ph~ phap lu~t thea timg tieu chi dii xac diM;

+ Co S\I ph6i hqp, k~t hqp ch~t che giiia nguai thu th~p v6'i ngum hm trii van

- Yeu cAu Clla vi~c thu th~p va t~p hqp van ban quy ph~ phap lu~t:

ban du6'i S\I chi d~o th6ng nhAt clla chinh quy~n cAp xii.

- Ngu6n thu th~p: Cong tac nay tuong tv nhu vi~c t~p hQ'P van ban trong ra

soat thuang xuyen.

- Phful lo~i van ban: Vi~c phful lo~i van ban trong ra soat, h~ th6ng hoa phai

+ Theo linh V\IC (nganh) van ban rna phap lu~t di~u chinh (con g9i la phcin

loq,i theo chuyen tl~);

+ Theo thu b~c hi~u l\Ic Clla van ban ; + Theo trinh tv thai gian ban hanh; + Theo thu tv ALFABET (a, b, c,...) trong bang chii cai ti~ng Vi~t. 6.2.3. Th¥c hi¢n cac thao tac nghi¢p V¥ ql tM trong ra soat, h? thbng hOa Cong tac nay tuong tv nhu cac thao tac trong ra soat thuang xuyen van ban. 6.2.4. Xu ly kit quiz ra soat, h? th6ng h6a viin ban quyphfJ,m poop lucjt

435

d\Ia vao cac tieu chi sau:

- Lgp danh ml:lc van bim:

Khi l~p danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t cAn s~p x€p

thea 4 tieu chi do neu tren, trong do cAn chu y d~c bi~t d€n vi~c phan lo~i van ban quy ph~ phap lu~t thea linh Vl)'C (chuyen d~).

-1

+ L~p danh m\lc chung: Danh m\lc filly bao g6m tofu! bQ cac van ban quy thea 4 tieu chi do neu tren, trong do

- j

ph~ phap lu~t dugc ra soat va cAn s~p x€p tieu chi phan lo~i thea chuyen d~ la ca ban nhAt.

1 J - I

+ L~p danh m\lc van ban h€t hi~u l~c: Khi l~p danh m\lc nay cAn ki~m tra kI

I !

k€t qua danh gia, x€p lo~i van ban (y cac buac tren day.

+ L~p danh m\lc van ban con hi~u ll)'c: Trong sf> cac van ban con hi~u ll)'c cAn dugc s~p x€p, phan lo~i van ban thea chuyen d~, lInh Vl)'C va thea thai gian. cAn phan bi~t nhUng van ban con hi~u ll)'c tofu! bQ va nhUng van ban con hi~u ll)'c tUng phAn.

+ Van ban con hi~u ll)'c tofu! bQ: can t~p hgp van ban thea timg nhom linh Vl)'C, khong chia nho qua va co nhUng van ban quy djnh v~ nhi~u vAn d~ lien quan d€nnhau.

+ Van ban con hi~u ll)'c timg ph§n: La nhUng van ban cAn dugc sua d6i, b6

sung. Nhiing van ban nay cfing cAn dugc s~p x€p thea chuyen d~.

+ L~p danh m\lc cac van ban can huy bo, ba:i bo: Cac van ban quy ph~m phap

lu~t cAn huy bo va can ba:i bo dugc l~p thanh hai danh m\lc rieng.

+ L~p danh m\lc cac van ban quy ph~ phap lu~t cAn ban hanh trong thai gian

tai d~ ki€n nghi cac co quan nha nuac co thfun quy~n xem xet.

6.2.5. Cong bb kit qua ra soat, h? thbng hoa van ban quy phgm phap lugt

Vi~c cong bf> k€t qua ra soat, h~ thf>ng hoa van ban quy ph~ phap lu~t dugc

thl)'c hi~n nhu sau:

- HQi d6ng nhan dan cAp xa cong bf> danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t do HQi d6ng nhan dan ban hanh do h€t hi~u l\Ic, con hi~u ll)'c thi hanh; Chli tich Uy ban nhan dan cAp xa cong bf> danh m\lc van ban quy ph~ phap lu~t do Uy ban nhan dan ban hanh do h€t hi~u ll)'c, con hi~u l\Ic thi hanh.

- Lam van ban d~ nghi co quan nha nuac cAp tren xem xet, cong bf> huy bo,

sua d6i, b6 sung van ban do ca quan minh ban hanh.

- HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cAp xa t6 chilc thl)'c hi~n vi~c huy bo,

sua d6i, b6 sung van ban thea thfun quy~n.

6.2.6. Xudt ban cac tgp h? thbng hoa van ban quy phc;zm phap lugt cua H(Ji d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan cdp xii con hi?u 11!c dd ap dl:lng thbng nhdt trong

436

dPl1d wVl1d Anb upq UP(\ 3Wll1J ?11 01((\ rtmz dPl1d n?!l -!lP .f)s IJ;) JPl1u dp:J '3uonl1d vip 'px dp;) u?Anb l1uJlP vl};) Jtmz

Ltv

MOT s6 vAN DE vE xu LV VI PIL;M HANH CHINH a xA, THI TRAN

I. VAl TRO, VI TRI CUA CHINH QUYEN vA TU pHAp xA, THI

TRAN TRONG HO~T DONG XU LV VI P~M IIANH CHINH

1. Vi tri, vai tro ella chinh quy~n cAp xii trong xu Iy vi ph~m hanh chinh

Chinh quySn xa, phuOng, thi trAn (sau day gQi chung 1a cAp xa) co vai tro rAt quan trQng trong ho~t dQng xu If vi ph~ hanh chinh (bao g6m xu ph~t hanh chinh va ap d\lng cac bi~n phap xu 1y hanh chinh khac), vi day 1a cAp ca sa, 1a nai chu y~u di€n ra cac hanh vi vi ph~ hanh chinh. Do do, cAp xa chinh 1a nai phat hi~n, l~p bien ban vi ph~m hanh chinh, xu 1y vi ph~ hanh chinh thea thfun quySn ho~c l~p h6 sa, bien ban va chuySn d~n cap co thfun quySn xu 1Y...

2. Vai tro ella tu phap cAp xii trong ho~t dQng xu Iy vi ph~m hanh chinh Theo quy diM cua phap 1u~t hi~n hanh thi chuc danh tu phap cap xa khong co thdm quySn xu ph~t vi ph~ hanh chinh, khong tham gia trvc ti~p trong vi~c ap d\lllg cac bi~n phap xu 1y hanh chinh khac. Tuy nhien, tu phap xa cAn thi~t nb vfing nhfing nguyen t~c va nQi dung ca ban cua ho~t dQng xu 1y vi ph~ hanh chinh dS tu vAn cho chinh quySn cap xa trong ho~t dQng nay, bao dam vi~c xu ph~t hanh chinh cling nhu ap d\lllg cac bi~n phap xu 1y hanh chinh khac t~i cap xa duQ'c th\Ic hi~n hi~u qua va dUng phap 1u~t.

II. MOT s6 vAN DE co BAN vE XU P~T VI PH~ HANH CHINH

T~ICApxA

1. Khai ni~m hanh vi vi ph~m hanh chinh

Khi dS c~p d~n vAn dS xu ph~t vi ph~ hanh chinh thi truac tien cAn hiSu th~

nao 1a vi ph~ hanh chinh.

Vi ph~ hanh chinh 1a hanh vi vi ph~ phap 1u~t do ca nhan, t6 chuc th\Ic hi~n mQt cach c6 y ho~c vo Y, vi ph~ cac quy diM cua phap 1u~t vS quan 1y nha nuac rna khong phai 1a tQi ph~ va thea quy diM cua phap 1u~t phai bi xu ph~t vi ph~ hanh chinh (DiSu 1 Phap l~nh Xu 1y vi ph~ hanh chinh - sau day gQi t~t 1a Phap l~nh XLVPHC).

Nhu v~y, thea diM nghia tren, chUng ta thay co 5 dau hi~u ca ban dS nh~ bi~t

vi ph~ hanh chinh:

Thu nhat, chu thS th\Ic hi~n hanh vi vi ph~ 1a ca nhan ho~c t6 chuc.

Thu hai, do 1a hanh vi co 16i, c6 y ho~c vo y.

438

Thu ba, harm vi do la tnii phap lu~t, ruc la dfi vi ph~ cac quy dinh cua phap lu~t v~ quan ly nha nu6c trong cac linh vvc (vi d\l vi ph~m cac quy dinh cua phap lu~t trong li'nh vvc an toan giao thong, bao v~ rimg v.v).

Thu tu, harm vi vi ph~ do khong phai la tQi ph~, ruc la muc dQ xam h~i cua

harm vi chua nguy hiSm d~n muc phai bi troy CUu trach nhi~m hinh sv.

Thu nam, harm vi do phai duQ'c quy diM trong cac van ban phap lu~t v~ xu ph~t vi ph~ harm chinh (van ban phap lu~t a day duQ'c hiSu la tir muc dQ nghi dinh tra len d~n lu~t, phap l~nh. Bai vi, thea quy diM cua Phap l~nh Xu ly vi ph~ harm chinh thi chi Chinh phu m6i co thfun quy~n quy dinh mQt harm vi la vi ph~ harm chinh; a c~p dQ cao han, mQt s6 Lu~t, Phap l~nh cilng quy diM hanh vi vi ph~ harm chinh).

Khi d~ c~p d~n harm vi vi ph~ harm chinh thi cAn phan bi~t harm vi vi ph~

harm chinh v6'i tQi ph~ hinh sv.

Nhin chung, vi ph~ harm chinh hay tQi ph~ hinh sv d~u la harm vi vi ph~ phap lu~t, vi ph~m harm chinh bi xu ly bfulg cac ch~ tai (bi~n phap) harm chinh, con tQi ph~ hinh sv bi xu ly b~ng cac ch~ tai (bi~n phap) hinh sv. Di~u phan bi~t r5 r~t giua vi ph~m harm chinh va tQi ph~ hinh sv la muc dQ nguy hiSm cua harm vi do gay ra cho xfi hQi. Vi d\l: d~u la harm vi vi ph~ tr~t tv an tom giao thong nhu phong xe qua t6c dQ gi6i h~n cho phep, n~u khong gay h~u qua cho nguai ho~c tai san thi la vi ph~ hanh chinh, nhung cilng harm vi do ma gay ch~t nguai ho~c huy ho~i tai san cua t6 chuc, ca nhan khac thi la tQi "vi ph~ quy diM v~ di~u khiSn giao thong duang bQ" (Di~u 202 BQ lu~t Hinh sv).

MQt vi d\l khac: MQt nguai co harm vi pha rimg, d6t rimg, vi ph~ cac quy dinh v~ bao v~ rimg... gay thi~t h~i a muc dQ nh~ thi chi bi xu ph~t harm chinh, nhung n~u gay thi~t h~i muc dQ 100 thi khong con la vi ph~m harm chinh nua ma la tQi ph~ hinh sv (vi d\l: thea quy diM t~i Di~u 7 cua Nghi diM s6 139/2004/ND CP thi harm vi pha rUng, xam h~i rimg, phat rimg trai phep, gay chay rimg tir tren 10.000 m2 rimg san xu~t ho~c 7.500 m2 rimg phong hQ ho~c 5.000 m2 rimg d~c d\lllg thi khong thuQc ph~ vi xu ph~t vi ph~ harm chinh ma chuySn sang troy CUu trach nhi~m hinh sv).

MQt diSm phan bi~t mia giua vi ph~ harm chinh va tQi ph~ hinh sv la vi ph~ harm chinh duQ'c quy diM trong cac van ban phap lu~t v~ xu ph~t harm chinh, con tQi ph~ hinh sv chi duQ'c quy diM trong BQ lu~t Hinh sv.

Nhu v~y, khi phat hi~n harm vi vi ph~m phap lu~t, nguai co thfun quy~n phai xem xet, d6i chi~u v6i cac van ban phap lu~t, aday la cac nghi dinh cua Chinh phu v~ xu ph~t harm chinh trong tUng li'nh vvc C\l thS va cac quy dinh co lien quan cua BQ lu~t Hinh sv, dS tir do nh~ dinh do la harm vi vi ph~ harm chinh hay la harm

439

vi co d~u hi~u cua tQi hinh sg d€ quySt dinh xu ph~t harm chinh ho~c chuy€n sang co quan di€u tra xu lY.

2. Khai ni~m xu ph,t vi ph,m himh chinh, cac ch~ tili xu ph,t hilnh chinh Truac khi di van khai ni~m "xu ph~t vi ph~ harm chinh", chung ta can tim

hi€u khai ni~m "xu ly vi ph~ harm chinh".

Xu ly vi ph~ harm chiOO la vi~c ap d\lllg cac bi~n phap cUO'ng chS cua Nha nuac (cac chS tai harm chinh) dBi vai ca OOan, t6 chuc co harm vi vi ph~m harm chiOO. Theo Phap l~OO XLVPHC hi~n harm thi xu ly vi ph~ harm chinh bao g6m xu ph~t vi ph~ harm chinh va ap d\lllg cac bi~n phap xu ly harm chiOO khac.

Xu ph~t vi ph~ harm chinh bao g6m cac chS Uti chu ySu danh van 19i ich kiOO tS, tinh thAn cua nguai vi ph~. Cac chS tai xu ph~t harm chiOO bao g6m hinh thuc xu ph~t chinh, hinh thuc ph~t b6 sung, bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua.

2.1. mnh thue ph9t ehinh

HiOO thuc ph~t chinh bao g6m canh cao va ph~t ti€n

(dBi vai nguai nuac

ngoai vi ph~ harm chinh con co th€ bi ap d\lllg hinh ph~t tf\lc xu~t).

2.2. mnh thue ph9t b6 sung

- Tuac quy€n su d\lllg gi~y phep, chUng chi harm ngh€ co thai h~ ho~c khong thai h~, tuy thuQc van tinh ch~t, muc dQ vi ph~ (vi d\l tuac gi~y phep lai xe, tuac chUng chi harm ngh€ y dugc tu OOan, tuac gi~y phep su d\lng sUng san, tuac gi~y phep kiOO doaOO...).

- Tich thu tang v~t, phuong ti~n dugc su d\lllg d€ vi ph~ harm chinh. Vi d\l: mQt nguai su d\lllg cuBc, xeng, cua may... d€ ch~t pha rimg thi ngoai vi~c bi ph~t ti€n con bi tich thu cac phuong ti~n, v~t d\lllg (cuBc, xeng, cua...) da dimg d€ thgc hi~n harm vi vi ph~.

- Trvc xu~t (dBi v6i nguai nuac ngoai) khi khong ap d\lllg la hiOO ph~t chiOO.

2.3. Cae bi?n phap khde ph{le h9U qua

- BUQc khoi ph\lc l~i tiOO tr~g ban dAu da bi thay d6i do vi ph~ harm chinh gay ra ho~c bUQc thao dO' cong trinh xay dgng trai phep (vi d\l: bUQc tr6ng l~i khoang rimg da bi dBt, bi ch~t pha; bUQc thao dO' OOa xay l~ chiSm d~t cong).

- BUQc dua ra kh6i lanh th6 Vi~t Nam ho~c bUQc tai xu~t cac hang hoa, v~t phfun, phuong ti~n. Bi~n phap nay dugc ap d\lllg chu ySu trong qua triOO xu ph~t cac vi ph~ harm chiOO trong linh vgc hai quan ho~c cac linh vgc co lien quan dSn vi~c xu~t OO~p kh~u ho~c co hang hoa, v~t phfun, phuong ti~n dugc dua ill nuac ngoai van lanh th6 Vi~t Nam OOu ki€m dich thgc v~t, thuy san... Vi d\l OOu hang hoa, v~t phfun, phuong ti~n dugc OO~p kh~u trai vai quy dinh cua phap lu~t ho~c

440

hang te;un nh~p tai xuat nhung khong tai xuat theo dUng quy dinh cua phap lu~t se bi bUQc dua ra kh6i lanh th6 Vi~t Nam ho~c bUQc tai xuat.

- BUQc th\Ic hi~n cac bi~n phap kh~c ph\lc tinh tr~g 0 nhiem moi truOng s6ng, lay Ian dich b~nh do vi phe;un hanh chinh gay ra (vi d\l: bUQc th\Ic hi~n bi~n phap kh~c ph\lc tinh tr~g 0 nhiem ngu6n nu6'c d6i v6'i nha may san xuat phan bon khong th\Ic hi~n cac bi~n phap xu ly chat thai gay ra tinh tr~g 0 nhiem).

- BUQc tieu huy van hoa phfun dQc h~i, v~t phfun gay h~i cho suc khoe con

nguai va v~t nuoi, cay tr6ng.

- Ngoai nhUng bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua neu tren, cac nghi diM cua Chinh phu vS xu ph~t hanh chinh trong timg linh Vl,lC quan ly nha nu6'c con quy dinh them cac bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua khac ma nguai co thfun quySn dugc ap d\lllg khi xu ph~t vi ph~m hanh chinh.

2.4. Nguyen tdc tip d{lng hinh th,rc, bi?n phtip xuphf}t vi phf}m hanh chinh - D6i v6'i m6i hanh vi vi phe;un chi dugc ap d\lllg mQt hinh thuc xu ph~t chinh.

- Hinh thuc ph~t b6 sung va bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua chi ap d\lllg kem theo hinh ph~t chinh, khong ap d\lng dQc l~p (ngo~i trir mQt s6 truOng hgp d~c bi~t phap lu~t quy dinh khong xu ph~t do hlh thai hi~u xu ph~t) nhung van ap d\lng cac bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua d@ bao dam tr~t tv cong cQng, vi 19i ich chung cua cQng d6ng.

- D6i v6'i m6i hanh vi vi phe;un phai can cu vao cac nghi dinh vS xu ph~t vi ph~m hanh chinh trong timg linh V\IC C\l th@ d@ xac dinh xem hanh vi do dugc quy diM a diSu nao, khoan nao, bi ap d\lng nhUng hinh thuc, bi~n phap gi, muc ph~t bao nhieu v.v.

3. Cae nguyen tie xu ph~t vi ph~m hanh ehinh Vi~c xu ph~t hanh chinh d6i v6'i t6 chuc, ca nhan phai tuan theo nhUng nguyen

t~c phap lu~t quy dinh, C\l th@ la:

- MQi vi ph~m hanh chinh phai dugc phat hi~n kip thai va phai bi dinh chi

ngay;

- Vi~c xu ph~t vi phe;un hanh chinh phai do nguai co thfun quySn tien hanh

theo dUng quy dinh cua phap lu~t;

- Vi~c xu ph~t vi phe;un hanh chinh phai dugc tien hanh nhanh chong, cong minh, mQi h~u qua do vi ph~m hanh chinh gay ra phai dugc kh~c ph\lc. Vi d\l: hanh vi dao dUOng bi xu ph~t va bUQc phai lam l~i do~n dUOng do; hanh vi xay nha Ian chiem dat cong bi xu ph~t va bUQc thao dO' cong trinh vi ph~m, khong dugc "ph~t cho t6n t~i".

441

- Ca OOan, t6 chuc chi bi xu ph~t hanh chiOO khi co hanh vi vi ph~m hanh

chiOO do phap lu~t quy diM (xem them Khai ni~m vi ph~ haOO chiOO).

- MQt hanh vi vi ph~ hanh chinh chi bi xu ph~t mQt IAn (Vi d\l: Hanh vi ch~t pha mQt s6 cay rirng da bi Chu tich xa l~p bien ban, xu ph~t 100.000 d6ng thi sau do khong duqc xu ph~t nfra, trir wOng hqp nguai vi ph~ l~i tiSp tl}c ch~t pha cay rirng thi day dugc coi la hanh vi m6i, se bi xu ph~t n~g han (co tinh tiSt tang n~g la tai ph~).

- Nhi~u nguai cimg thgc hi~n hanh vi vi ph~ hanh chinh thi m6i nguai vi ph~ d~u bi xu ph~t (Vi d\l: MQt OOom nguai cimg co hanh vi d~p phil, gay r6i tr~t t1J cong cQng thi m6i ngum vi ph~ d~u bi xu ph~t).

- MQt nguai thgc hi~n OOi~u hanh vi vi ph~ thi bi xu ph~t v~ timg hanh vi vi ph~. Vi d\l: MQt nguai gay r6i tr~t t1J cong cQng, khi Cong an too can thi~p l~i co hanh vi ch6ng d6i se bi xu ph~t v~ 2 hanh vi gay r6i tr~t t1J cong cQng va ch6ng nguai thi hanh cong V\l.

- Vi~c xu ph~t phili can cu vao tinh chelt, muc dQ vi ph~, OOan than va OOfrng

tiOO tiSt tang n~g, gifun oo~ d@ quySt diM hiOO thuc, muc xu ph~t thich hqp.

- Khong xu ly vi ph~ trong wOng hqp thuQc tiOO thS celp thiSt, phong v~ chiOO dang, sg ki~n belt nga ho~c vi ph~ trong khi dang m~c b~OO tam thAn, cac b~OO khac lam melt khli nang oo~ thuc ho~c khli nang di~u khi@n haml vi cua miOO.

Nguai co thfun quy~n khi tiSn hanh xu ph~t phlii tuy~t d6i tuan thil cac nguyen t~c xu ph~t hanh chinh da dugc phap lu~t quy diOO. Vi~c tuan thu cac quy diM nay la b~t bUQc d@ blio dfun tinh phap ly cua quySt diM xu ph~t va blio v~ quy~n va 19i ich chinh dang cua Nha nuac va mQi t6 chuc, ca ooan. 4. DAi tU'Q'Ilg bi xu ph~lt vi ph,m himh chinh D6i tuqng bi xu ph~t vi ph~ hanh chinh bao g6m:

- Ca OOan nguai Vi~t Nam:

+ Nguai tl:r dil 16 tu6i tra len bi xu ph~t v~ mQi haOO vi vi ph~ hanh chinh do miOO gay ra, k@ cli l6i c6 y ho~c vo y. Khi ap d\lllg ph~t ti~n d6i vOO nguai tl:r du 16 tu6i dSn du6i 18 tu6i thi muc ph~t ti~n ap d\lllg khong qua 1/2 muc ph~t d6i v6i nguai thanh nien co cung hanh vi vi ph~;

+ Nguai tl:r du 14 tu6i dSn du6i 16 tu6i chi bi xu ph~t v~ vi ph~ hanh chinh do c6 y (hinh ph~t ap d\lllg d6i v6i hQ chi la canh cao, khong ap d\lng hinh thuc ph~t ti~n trong mQi wOng hqp);

+ Nguai du6i 14 tu6i khong bi xu ph~t vi ph~ hanh chinh. - T6 chuc Vi~t Nam: T6 chuc a day bao g6m coo quan OOa nu6c, t6 chuc xa hQi, t6 chuc kinh tS, t6 chuc chinh tri va cac t6 chuc khac co hanh vi vi ph~ hanh

442

chinh, vi d\l mQt co quan nha nu6c, t6 chuc kinh t€, t6 chuc xa hQi... khong chap hanh ch€ dQ bao cao th6ng ke ho~c co hanh vi vi ph~ quy t~c xay d\ffig, khong chap hanh quy t~c phong chay, chua chay... d~u bi xu ph~t hanh chinh.

- Ca nhan, t6 chuc nu6c ngoai: Ca nhan, t6 chuc nu6c ngoai vi ph~ hanh chinh tren 1anh th6 Vi~t Nam thi bi xu ph~t thea quy dinh cua phap 1u~t Vi~t Nam, trir truOng hgp di~u u6c qu6c t€ rna Vi~t Nam kY k€t ho~c tham gia co quy diM khac. Thong thuOng, nhfrng truOng hgp rna nguai nu6c ngoai dugc mi€n trir trach nhi~m hanh chinh dugc quy diM trong cac di~u u6c qu6c t€, d~c bi~t 1a Cong u6c Vien v~ mi€n tm ngo~i giao nam 1961.

5. Thiri hi~u xu ph~d vi ph,m hanh chinh

Thai hi~u xu ph~t hanh chinh 1a khoang thai gian rna phap 1u~t quy diM nguai co thftm quy~n dugc ap d\lng xu ph~t vi ph~ hanh chinh d6i v6i hanh vi vi ph~m, qua thai hi~u mly thi khong dugc xu ph~t nua. Thai hi~u thong thuOng 1a 1 nam, kS tl:r ngay vi ph~m hanh chinh xay ra. D6i v6i mQt s6 lInh V\IC nhu tai chinh, chUng khoan, So' hfru tri tu~, xay d\ffig, moi truOng, an toan va kiSm soat buc x~, nha a, dat dai, de di~u, xuat ban, xuat khftu, nh~p khftu, xuat canh, nh~p canh, san xuat, buon ban hang gia... thi thai hi~u 1a 2 nam kS tl:r ngay vi ph~ hanh chinh xay ra (Di~u 10 Phap l~nh XLVPHC).

thi€u

cAn 1uu y rfulg, m~c du phap 1u~t quy dinh thai hi~u xu ph~t kha dai, nhung di~u do khong co nghla 1a khi nguai co thftm quy~n phat hi~n thay hanh vi vi ph~m co thS "treo" V\l vi~c do, khong xu 1Y. Theo quy diM cua phap 1u~t thi khi phat hi~n thay vi ph~, nguai co thftm quy~n phai dinh chi ngay hanh vi vi ph~m va l~p bien trach nhi~m dS qua thai hi~u rna khong xu ph~t thi my ban dS xu ph~t, n€u thea muc dQ vi ph~m se bi xu 1y trach nhi~m kY 1u~t ho~c truy CUu trach nhi~m hinh S\l'.

6. ThAm quy~n xu ph~t vi ph,m hanh chinh clla cac chtfc danh {y xa, thj

trin

6.1. Th8m quyJn xuphf}t MQt trong nhi1ng nguyen t~c co ban trong xu ph~t hanh chinh 1a chi co nhfrng chuc danh dugc phap 1u~t quy dinh co thftm quy~n xu ph~t mm dugc ti€n hanh vi~c xu ph~t hanh chinh.

T~i cap xa, nhfrng chuc danh sau day co thftm quy~n xu ph~t: Chu tich UBND cap xa, Truang Cong an cap xa, Chi€n sy Cong an nhan dan thuQc cong an cap xa, DQi truang, Tr~m truang cua Chi€n sy Cong an dong t~i xa, phuOng, thi tran.

a. Chu tich Uy ban nhan dan cap xa Chu tich Uy ban nhan dan cap xa co thftm quy~n xu ph~t d6i v6i hanh vi vi ph~m trong cac lInh V\IC thuQc ph~ vi quan 1y nha nu6c cua Uy ban nhan dan cap

443

xa, d~c bi~t la trong cac liOO vgc OOu bao v~ tr~t !\f, tri an, gift gin v~ sinh moi truOng, quan ly va bao v~ rirng, lam san, quan ly delt dai v.v.

Theo quy dinh t~i khoan 4 Di~u 1 Phap I~OO sua d6i, b6 sung mQt s6 di~u cua Phap I~OO Xu ly vi ph~ hanh chinh (nam 2008), Chu tich Dy ban OOan dan celp xa co thfun quy~n:

- Ph~t caOO cao;

- Ph~t ti~n d~n 2.000.000 d6ng: thfun quy~n ph~t ti~n nay la thfun quy~n ap dl)Ilg d6i v6'i mQt hanh vi vi ph~, vi d\l n~u mQt ngum thgc hi~n 2 hanh vi vi ph~ khac OOau, muc ph~t d6i v6i m6i hanh vi vi ph~ la 2.000.000 d6ng thi v§n thuQc thfun quy~n xu ph~t cua Chu tich Dy ban OOan dan celp xa.

- Tich thu tang v~t, phuong ti~n dugc su dl)Ilg dS vi ph~ hanh chinh co gia tri

d~n 2.000.000 d6ng;

---

- BUQc khoi ph\lc l~i tiOO tr~g ban d~u da bi thay d6i do vi ph~ hanh chinh gay ra (Vi d\l: BUQC tr6ng l~i cay rirng da bi ch~t pha, bUQc lam l~i do~ dUOng da bi dao b6i. ..).

.....

o day, c~ phan bi~t bi~n phap "BuQc khoi ph\lc l~i tiOO tr~g ban d~u" v6i bi~n phap "BuQc thao dO' cong trinh xfiy dgng trai phep". Theo quy dinh, thi Chu tich Dy ban OOan dan celp xa khong co thfun quy~n ap d\lng bi~n phap "BuQc thao dO' cong triOO xay dgng trai phep". Tuy nhien, khi xu ph~t haOO chiOO trong 11nh vgc xay dgng, 1c1n chi~m delt dai thi 2 bi~n phap nay v~ co ban co OOi~u net gi6ng OOau, nen khi ap dl)Ilg cling khong thS may moc rna phai xac dinh tUng truOng hgp C\l thS. Vi d\l: mQt nguai 1c1n chi~m delt cong, dgng hang rao, l~u, quan tren delt do ho~c nguai xfiy dgng trai phep chi m6i d6 mong, xay tuOng (chua d6 mai, chua lam kien c6 thanh mQt "cong trinh") thi Chu tich Dy ban OOan dan celp xa co thS ap d\lng bi~n phap "buQc khoi ph\lc l~i tinh tr~g ban d~u". Con "buQc thao dO' cong trinh xay dgng trai phep" dugc hiSu la bi~n phap ap d\lng d6i v6'i mQt cong triOO da dugc xay dgng tuong d6i kien c6 (trong truOng hgp nay co thS hiSu la cong trinh da dugc xay tuOng, d6 mai xong).

- BUQc thgc hi~n bi~n phap kh~c ph\lc tinh tr~g 0 OOiSm moi truOng, lay Ian dich b~OO do vi ph~ hanh chinh gay ra (vi d\l: bUQc thgc hi~n cac bi~n phap lam trong s~ch nu6c bi gay oOOiSm);

- BUQc tieu huy v~t phfun gay h~i cho suc khoe con nguai, v~t nuoi va cay tr6ng, van hoa phfun dQc h~i (vi d\l: bUQC tieu huy tai li~u boi toan, me tin di doan; bUQc tieu huy cac thgc phfun oi thiu, gay h~i cho suc khoe...);

- Quy~t dinh ap dl)Ilg bi~n phap giao d\lc t~i xa, phuOng, thi trc1n.

b. TruOng Cong an celp xa

444

TruOng Cong an cAp xa dugc ap d\ll1g cac hinh thuc xu ph~t harm chinh OOu Chu tich Uy ban ooful dful cAp xa da neu t~i di€m a tren day, trir quyet dinh ap d\ll1g bi~n phap giao d\lc t~i xa, phuang, thi tr&n.

c. Chien sy Cong an OOful dful dang thi harm cong Y\l co quySn:

- Phl;lt canh cao;

- Ph~t tiSn den 200.000 d6ng.

d. Tr~m truOng, DQi truOng cua Chien sy Cong an OOful dful co quySn:

- Ph~t canh cao;

- Ph~t tiSn den 500.000 d6ng. Cc1n lUll Yrfulg, axa, phuang, thi tr&n, chi co OOfrng chuc danh noi tren dugc phap lu~t trao thfun quySn xu ph~t haOO chiOO, con gia lang, truOng ban, truOng thon, truOng xom, t6 truOng dful ph8 v.v. khong co thfun quySn xu ph~t harm chinh.

6.2. Xtic iljnh WI phlin iljnh thOm quyin xii'phfJt hanh chinh

ThAm quySn xu ph~t vi ph~ harm chinh dugc xac diOO, phful dinh d\la tren

OOfrng nguyen t~c co ban sau day:

a. Vi~c xac dinh thAm quySn xu ph~t phai din cu vao quy diOO cua nghi diOO vS xu ph~t haOO chinh trong timg llnh V\lc C\l th€ d€ xem muc ph~t d8i v6'i mQt harm vi ooAt diOO thuQc thfun quySn xu ph~t cua chuc danh nao (hi~n nay co khoang gc1n 60 nghi dinh cua Chinh phu quy dinh vS xu ph~t vi ph~ haOO chinh). VS nguyen t~c, thfun quySn ph~t tiSn d8i v6'i harm vi vi ph~m dugc can cu vao muc t8i da cua khung tiSn ph~t quy diOO d8i vO'i harm vi do. Vi d\l: theo quy dinh t~i khoan 2 DiSu 7 Nghi dinh s8 60/2009/ND-CP vS xu ph~t vi ph~ haOO chinh trong 1100 V\lC tu phap thi harm vi "Co diSu ki~n thi harm an OOung c8 tinh tri hoan vi~c th\lc hi~n nghia Y\l thi harm an" se bi ph~t tiSn ill 200.000 d6ng den 500.000 d6ng. Nhu v~y, muc ph~t tiSn t8i da d8i v6'i harm vi nay la 500.000 d6ng.

b. Thfun quySn xu ph~t cua mQt chuc danh d8i v6'i mQt harm vi vi ph~ khong chi din cu vao thAm quySn ph~t tiSn rna con phai can cu vao thfun quySn ap d\ll1g cac hinh thuc xu ph~t b6 sung va bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua theo nguyen t~c: neu ca hinh ph~t chinh, hinh ph~t b6 sung va bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua dugc quy diOO d8i v6'i harm vi vi ph~ dSu thuQc thfun quySn cua chuc danh do thi hQ m6'i co thfun quySn xu ph~t d8i v6'i harm vi do.

c. Chu tich Uy ban OOful dful cac cAp (bao g6m ca cAp xa) co thfun quySn xu ph~t vi ph~m harm chinh trong cac llnh V\lC quan ly OOa nu6'c adia phuong (theo dia ban lanh th6). Nhu v~y, Chu tich xa co thfun quySn xu ph~t d8i v6'i cac harm vi xay ra tren dia ban xa miOO quan IY.

445

d. Cac chuc danh thuQc cac co quan quan 1y chuyen nganh (vi d\l: thanh tra chuyen nganh, ki~m lam, thue V\l, quan 1y thi truOng, cong an nhan dan...) chi co thfun quy~n xiI ph~t vi ph~ hanh chinh trong cac linh V\IC thuQc nganh minh quan 1Y·

d. Trong truOng hgp vi ph~ hanh chinh thuQc thfun quyen xu ph~t cua nhi~u nguai thi vi~c xiI ph~t do nguai dAu tien th\lly tht;rc hi~n. Vi d\l: hanh vi san bim dQng V?t rimg trai phep thuQc thfun quyen xiI ph~t cua Chu tich Dy ban nhan dan cAp xii va Tr~ truang Tr~ Ki~m lam; neu Chu tich xii 1a nguai phat hi~n ra hanh vi nay va dii l?p bien ban thi vi~c xu ph~t se do Chu tich Dy ban nhan dan cAp xii th\Ic hi~n.

6.3. Uj quy~n xii' phfJ,t vi phfJ,m hanh ehinh

--- -

.-,

- Nguyen tAc uy quyen: V~ nguyen tAc, cAp truang co th~ uy quyen cho cAp pho cua minh th\Ic hi~n quy~n xu ph~t hanh chinh. T~i cAp xii, Chu tich Dy ban nhan dan cAp xii co th~ uy quy~n cho Pho Chu tich Dy ban nhan dan cAp xii; Truang Cong an cAp xii co th~ uy quy~n cho Pho Truang Cong an cAp xii th\Ic hi~n quyen xiI ph~t hanh chinh cua minh. Vi~c uy quyen chi dugc th\Ic hi~n trong truOng hgp Chu tich cAp xii ho~c Truang Cong an cAp xii vimg m~t (di cong tac, 6rn, nfun vi~n ...). Nguai duQ'c uy quy~n co thfun quy~n xu ph~t va ph~li chiu trach nhi~m ve quyet dinh cua minh. Nguai duQ'c uy quy~n khong duQ'c uy quy~n tiep thea cho bAt kY chuc danh nao khac.

- Hinh thuc uy quy~n: Vi~c uy quyen phai bfulg van ban (co th~ bfulg mQt van

---

ban dQc l?p ho~c uy quyen du6i d~g van ban phan cong cong vi~c).

6.4. Cae nguyen tde xii' Ij trong trU'img h{IJJ vII vi phfJ,m khong thupe th8m ~

quyen

Tren th\Ic te, nhi~u khi, ngum thi hanh cong V\l phat hi~n ra cac hanh vi vi ph~ phap 1u?t nhung khong thuQc thfun quyen xu ly cua minh, do 1a cac truOng hgp:

- V\l vi ph~rn hanh chinh vuQ't qua thfun quyen xu ph~t cua ngum phat hi~n vi

ph~ hanh chinh;

- V\l vi ph~ khong con 1a vi ph~ hanh chinh rna co dAu hi~u tQi ph~.

Trong cac truOng hgp nay, nguai thi hanh cong V\l phai tien hanh l?p bien ban v6i dAy du cac tinh tiet, nQi dung, S\I ki~n, nguai chUng kien... Neu cAn thiet thi bao cao cAp tren d~ co bi~n phap h6 trQ'.

Neu V\l vi ph~ hanh chinh vuQ't qua thfun quyen xu ph~t cua nguai do (v~ muc tien ph~t, ve thfun quyen ap d\lfig hinh ph~t b6 sung, bi~n phap khAc ph\lc h?u qua, v~ thfun quyen thea dia ban, thea linh V\IC quan 1Y...), thi nguai dang th\lly phai chuy~n V\l vi ph~ den cAp co thfun quyen d~ xiI ph~t. T~i xii, phuOng, thi

446

tdn, thong thuOng, nSu V\l vi~c khong thuQc thfun quySn cua Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa, TruOng Cong an cAp xa thi phai chuyen he, sa V\l vi ph~ len cAp tren mc la chuyen t6i Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n, TruOng Cong an cAp huy~n ho~c tuy theo d~c diem, tinh chAt timg V\l vi~c rna chuyen sang cac cO' quan quan ly chuyen nganh dong tren dia ban (hai quan, kiem lam, thuS V\l, quan ly thi truOng...).

Khi xem xet thAy V\l vi~c vi ph~ co tinh nghiem tr<;mg, co dAu hi~u tQi ph~ thi cO' quan (nguai) dang th\lly phai bao cao cAp co thdm quySn de chuyen sang cO' quan xu ly hinh S\I theo quy dinh cua phap lu~t, khong duQ'c gift l~i cac V\l vi ph~ co dAu hi~u tQi ph~m de xu ph~t hanh chinh.

6.5. Thlim quy~n cua cap xii trong vi?c ap d1J.ng cae bi?n phap ngiin chijn va

bao dam vi?c xu pht!t hanh chinh

Phap l~nh Xu ly vi ph~m hanh chinh nam 2002 quy dinh mQt s6 bi~n phap nh~m ngan ch~ kip thai vi ph~m hanh chinh tiSp t\lc di@n ra ho~c de bao dam vi~c xu ly vi ph~ hanh chinh co hi~u qua. Theo quy dinh cua phap lu?t thi mQt s6 chuc danh thuQc cAp xa ciing co thdm quySn ap d\lllg mQt s6 bi~n phap nhAt diM.

a. Thfun quySn cua Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi trAn, TruOng Cong an phuOng: cac chuc danh nay duQ'c ap d\lllg cac bi~n phap t~ gift nguai; t~m gift tang V?t, phuang ti~n vi ph~m hanh chinh; kham nguai va kham phuang ti~n v~ tai, de, v~t theo thu 1\lc hanh chinh. cAp pho duQ'c uy quySn cua cac chuc danh noi tren co thfun quySn ap d\lllg cac bi~n phap nay trong truOng hgp cAp truOng vfu1g m~t. cAn luu y la chi ap d\lllg cac bi~n phap nay khi cAn thiSt va theo dUng quy dinh cua phap lu~t (vS bi~n phap, thdm quySn, thai h~, trinh t\I, ...).

- T~m gift nguai vi phe;tm hanh chinh:

Can cu: T~m gift nguai chi duQ'c ap d\lng trong truOng hgp cAn ngan ch~, dinh chi ngay hanh vi gay r6i tr~t t\I cong cQng, gay thUO'llg tich cho nguai khac ho~c cAn xac minh, thu th~p nhUng tinh tiSt quan trQng lam can cu de quySt diM xu ph~t.

Thai h~ t~m gift: khong qua 12 gia, ke ill thai diem b~t dAu gift ngum vi ph~m; trong truOng hgp cAn thiSt co the t~ gift t6i 24 gia. D6i v6i vi ph~m quy chS bien gi6i (nhu xuAt nh?P canh trai phep...) ho~c vi ph~m a vimg nlii, vimg xa xoi heo lanh, thai h~ t~m gift co the dai han nhung ciing khong duQ'c qua 48 gia.

Thu 1\lc t~ gift: phai co quySt diM t~ gift nguai b~ng van ban va giao cho nguai bi t~ gift mQt ban. Phai thong bao cho gia dinh nguai bi t~ gift biSt nSu hQ yeu cAu ho~c nSu t~ gift nguai chua thanh nien tren 6 gia.

NO'i t~ gift: t~i cAp xa, nO'i khong co nha t~ gift co the t~ gift nguai vi ph~m a nO'i lam vi~c ho~c tf\l sa Uy ban nhan dan. TruOng hgp t~m gift qua dem thi phai b6 tri giuOng ho~c san nb va phai co chiSu, chan man cho nguai bi t~m

447

gift. Phap lu~t nghiem cfun vi~c gift nguai vi ph~ harm chiOO aOOUng nai khong bcio dam an toan, v~ sinh; nghiem cfun vi~c xam ph~ suc khoe, than the, tai san, danh d\l, OOan phfun cua nguai bi t~ gift. Cac quy diOO C\l the vS t~m gift nguai theo thu 1\lc harm chinh th\lc hi~n theo quy diM t~i Nghi diM s6 162/2004/NB-CP cua Chinh phu ban harm Quy chS t~ gift nguai theo thu 1\lc harm chinh va Nghi diOO s6 19/2009/NB-CP ngay 19 thang 02 nam 2009 cua Chinh phu sua d6i, b6 sung mQt s6 diSu cua Quy chS t~m gift ngum theo thu 1\lc harm chinh ban harm kern theo Nghi diM s6 162/2004/NB-CP cua Chinh phu.

- T~ gift tang v~t, phuong ti~n vi ph~ harm chinh:

---

Can cu: ap d\lllg trong truang hgp cAn gift tang v~t, phuong ti~n vi ph~m harm chiOO de xac miOO tiOO tiSt lam can Cll de quySt diOO xu ph~t ho~c cAn ngan ch~ ngay vi ph~ harm chinh. Vi d\l: cAn t~ gift xe 0 to v~ chuyen hang l~u de xac minh chu hang, chu xe, t~ gift xe may vi ph~ giao thong rna nguai diSu khien phuong ti~n khong co gidy to', t~ gift g~y gQc, cu6c xeng nguai vi ph~ dimg de danh OOau, gay r6i tr~t tv....

Thu 1\lc: phcii l~p bien ban vS vi~c t~ gift, trong bien ban phcii ghi ro tinh

tr~ng, s6 luqng, chUng lo~i. .. tang v~t va phcii co chft ky cua nguai vi ph~.

Thai h~ t~ gift tang v~t, phuong ti~n vi ph~m: trong thai h~ 10 ngay ke ill ngay t~ gift, nguai co thfun quySn phcii ra xu ly tang v~t theo cac bi~n phap ghi trong quySt diM xu ph~t (vi d\l: tich thu tang v~t, phuong ti~n ho~c bUQc tieu huy d6i v6'i v~t phfun gay h~i cho suc khoe con ngmJi, van hoa phfun d6i tf\ly...); nSu khong co can Cll de ap d\lng cac bi~n phap do thi phcii trci l~i phuong ti~n ho~c OOUng v~t da: t~m gift. Trong truang hgp d~c bi~t, thai h~ t~ gift tang v~t co the dugc keo dai theo thai h~ ra quySt diM xu ph~t da: dugc gia h~ OOung t6i da khong qua 60 ngay (Xem them Thai h~ ra quySt diM xu ph~t).

- Kham ngum theo thu 1\lc harm chinh:

Can cli: Chi dugc khcim ngum khi co can Cll cho rfulg nguai do cdt gidu trong

nguai tang v~t, phuong ti~n vi ph~ harm chiOO.

Thu 1\lc: co quySt diOO khcim bfulg van ban va phcii l~p bien ban vS vi~c khcim nguai; khi khcim thi nam khcim nam, nft khcim nft va co ngum cimg gi6'i chUng kiSn.

- Khcim nai cdt gidu tang v~t, phuong ti~n vi ph~ harm chinh:

Can Cll: chi dugc khcim khi co can Cll de cho rfulg nai do co cdt gidu tang v~t, phuong ti~n vi ph~ harm chinh (co tin bao, t6 giac ho~c qua cong tac, nb dia ban co can Cll cho dng nai do cdt gidu hang l~u, g6 l~u ...).

Thu 1\lc: phcii co quySt diM khcim bfulg van ban; nSu nai cdt gidu tang v~t, phuong ti~n vi ph~ harm chiOO la nai athi quySt diM khcim phcii dugc S\l d6ng y

448

bfutg van bim eua Chu tieh Dy ban nhan dan edp huy~n twae khi tiSn hanh. Nai a la dia di~m dimg d~ eu tru thuOng xuyen eho ea nhan, hQ gia dinh co hQ khAu thuOng trU ho~e dang ky t~m trU, ho~e tau, thuyen la nai eu trU thuOng xuyen eua ea nhan, hQ gia dinh co dang kY phuO'llg ti~n (Dieu 17 Nghi dinh sf> 128/2008/ND CP).

Phai l~p bien ban ve vi~e khcim va phai co m~t ehu nai bi khcim ho~e thanh vien trong gia dinh hQ va nguai chUng kiSn. NSu khong co ehu nO'i bi khcim ho~e thanh vien trong gia dinh hQ rna vi~e kham khong thS tri hoan thi phai co d~i di~n ehinh quyen va hai nguai chUng kiSn.

Khong duge khcim nO'i edt gidu tang v~t, phuO'llg ti~n vi ph~ hanh ehinh van

ban dem, tm twOng hgp khAn edp, nhung phai ghi ro ly do van bien bim.

- Khcim phuO'llg ti~n v~ tai, d6 v~t:

Can ell: Vi~e khcim phuO'llg ti~n v~ tai, d6 v~t chi duge tiSn hanh khi co can ell eho r~ng trong phuO'llg ti~n v~ tai, d6 v~t do co edt gidu tang v~t vi ph~ hanh ehinh.

Thu 1\1e: Khi kham phai co ehu phuO'llg ti~n v~ tai, d6 v~t do va mQt nguai chUng kiSn; nSu khong co m~t ehu phuO'llg ti~n v~n tai, d6 v~t do thi phai co hai nguai chUng kiSn. MQi twOng hgp khcim deu phai l~p bien bim.

b. Thk quyen eua Thu twang trge tiSp eua ChiSn sy Cong an nhan dan

Thu truang trge tiSp eua ChiSn sy Cong an nhan dan (duge hi~u la DQi twang, Tr~ twang eua hQ) co thk quyen ra quySt dinh t~m gift tang v~t, phuO'llg ti~n vi ph~m hanh ehinh trong twOng hgp khAn edp, me la truOng hgp khi thge hi~n eong V\l eua minh, hQ co din ell dS eho r~ng nSu khong ra quySt dinh t~ gift ngay thi tang v~t, phuO'llg ti~n vi ph~ co thS bi tAu tan, tieu huy. Tuy nhien, trong thai h~ 24 gia k~ ill khi ra quySt dinh khcim phai bao eao Thu twang eua minh la nhUng nguai co thk quyen t~ gift tang v~t, phuO'llg ti~n vi ph~ hanh ehinh va phai duge sg d6ng y bfutg van bim eua nguai do. NSu khong duge sg d6ng y eua hQ thi phai huy ngay quySt dinh t~ gift.

e. Thk quyen eua ChiSn sy Cong an nhan dan

- Khcim nguai trong twOng hgp khAn edp:

ChiSn sy Cong an dang thi hanh eong V\l co quyen khcim nguai trong twOng hgp khAn edp, me la khi co can ell d~ eho rfutg nSu khong tiSn hanh khcim ngay thi d6 v~t, tai li~u, phuO'llg ti~n vi ph~ hanh ehinh co th~ bi tAu tan, tieu huy va phai bao eao kip thai bfutg van bim eho Thu twang eua minh la nhUng nguai co thk quyen khcim nguai va phai duge sg d6ng y bfutg van bim eua nguai do.

- Kham phuO'llg ti~n v~n tai, d6 v~t:

449

" " , '

ChiSn sy C6ng an dang thi harm c6ng Vl) co quySn kham phuang ti~n, v~ Uli d6 v~t trong ph~ vi thfun quySn cua rninh. Ph~ vi thArn quySn aday duQ'c hieu la ph~ vi chuc trach, nhi~rn V\l duQ'c giao. Vi~c kham phuang ti~n v~ tai, d6 v~t chi duQ'c tiSn harm khi co can cu cho rfuIg trong phuang ti~n v~ tai, d6 v~t do co dt gifiu tang v~t vi ph~ harm chinh. Vi d\l: khi co can cu (nh~ duQ'c tin bao dang tin c~y ho~c qua ho~t dQng thea d5i, diSu tra) cho rfuIg trong xe 6 t6 ho~c trong mi xach cua dBi tugng cfit gifiu hang cfim thi chiSn si c6ng an dang thi harm c6ng Vl) co quySn kham phuang ti~n v~ tai, d6 v~t do. Khi kham phai co chu phuang ti~n v~ tai, d6 v~t do va rnQt nguai chUng kiSn; nSu kh6ng co rn~t chu phuang ti~n v~ tai, d6 v~t do thi phai co hai ngum chUng kiSn. MQi truang hgp kham dSu phai l~p bien ban.

- -

Cac quy djnh vS thu 1\lc xu ph~t vi ph~ hanh chinh la trinh tv' rna phap lu~t quy dinh rna nguai co thfun quySn xir ph~t, bao g6rn ca nguai co thArn quySn xu ph~t a cfip xa phai niun vitng va tuan thu tri~t de khi tiSn harm xu ph~t vi ph~ harm chinh. Co 2 lo~i thu 1\lc xu ph~t harm chinh cO' ban la thu 1\lc dan gian va thu 1\lc xu ph~t co l~p bien ban.

7.1. Dinh chi hanh vi vi ph",m hanh chinh

---

Harm vi vi ph~ harm chinh phai bi dinh chi ngay khi no duQ'c phat hi~n. Day la bu6'c d~u tien va b~t bUQc trong quy trinh xu ph~t vi ph~ harm chinh, du la truang hgp ap d\mg thu 1\lc xu ph~t dan gian hay thu 1\lc l~p bien ban. Ngum co thfun quySn khi phat hi~n ra vi ph~ harm chinh phai ra l~nh dinh chi ngay harm vi vi ph~. Tuy thea tUng lo~i vi ph~ rna l~nh dinh chi co the la l~nh rni~ng ho~c l~nh viSt. L~nh viSt thuang duQ'c ban harm trong truang hgp phap lu~t co quy djnh C\l the ho~c ban than nguai co thfun quySn xet thfiy l~nh bfuIg van ban la c~ thiSt, vi d\l: yeu c~u rnQt doanh nghi~p dinh chi san xufit thgc phfun kh6ng bao dam v~ sinh, an toan ho~c dinh chi ho~t dQng cua day chuySn san xufit gay 6 nhiern rn6i truang... thi kh6ng the dUng l~nh rni~ng.

7.2. Thu tllc QO'n gitin

Thu 1\lc dan gian la thu 1\lc xu ph~t harm chinh kh6ng phai l~p bien ban rna ra quySt djnh xu ph~t ngay, trir truang hgp vi ph~ harm chinh duQ'c phat hi~n nha sir d\lllg phuang ti~n, thiSt bi kY thu~t nghi~p Vl). Thu 1\lc dan gian duQ'c ap d\lng trong cac truang hgp sau:

- Ap d\lllg dBi v6'i vi~c xu ph~t rnQt harm vi vi ph~ rna rnuc xu ph~t la canh

cao ho~c ph~t tiSn ill 10.000 d6ng dSn 200.000 d6ng.

- Ap d\lllg dBi v6'i vi~c xu ph~t nhiSu harm vi vi ph~ rna rnuc xu ph~t dBi v6'i

rn6i harm vi la canh cao ho~c ph~t tiSn ill 10.000 d6ng dSn 200.000 d6ng.

450

7. Tho tt}c xu ph~lt vi ph,m hanh chinh

Thu tl)c don giiin ap d\lng d6i v6'i cac vi ph~ hanh chinh 000, ro rang, khong c§n l~p bien ban, khong co tiOO ti~t phuc t~p dn xac miOO them va duQ'c ap d\lllg OOi@u trong 1100 V\IC an toan giao thong. Vi d\l: vuQ't den do, di van dUOng nguQ'c chi@u... d6 OO~m giiii quy~t OOanh chong cac truOng hQ'P vi ph~. Dil khong l~p bien ban, OOung mQi truOng hQ'P xu ph~t hanh chinh d@u phiii ra quy~t djnh xu ph~t. Quy~t djnh xu ph~t thea thu tl)c don giiin thuOng duQ'c in sful thea mau chung do co quan co thfrm quy@n ban hanh.

Ca OOan, t6 chuc bi xu ph~t co th6 nQp ti@n ph~t cho nguai co thfrm quy@n xu ph~t va oo~ bien lai thu ti@n ph~t (nQp ph~t t~i ch6) d6 nguai co thfrm quy@n nQp van Kho b~c OOa nu6'c thea quy djnh. N~u ca OOan khong co ti@n ngay t~i ch6 thi cling co th6 nQp t~i Kho b~c OOa nu6'c.

7.3. Thu t(lc xii'phf!t co l~p bien biin

a. L~p bien ban vi ph~ haOO chinh: la bu6'c b~t bUQc khi ti~n haOO xu ph~t d6i v6'i cac truOng hQ'P khong ap d\lng thu tl)c don gian. Khi phat hi~n vi ph~m hanh chinh, nguoi co thfrm quy@n phiii kip thai l~p bien ban. Theo quy diOO t~i Nghi djnh s6 128/2008/ND-CP thi nguai co thfrm quy@n l~p bien ban la OOiing nguai co thfrm quy@n xu ph~t va OOiing nguai co thfrm quy@n dang thi hanh cong V\l. Vi d\l: chi~n sy canh sat trong khi di tu§n tra ho~c can bQ, cong chuc duQ'c giao th\Ic thi cong V\l thanh tra, ki6m tra... Bien ban phili duQ'c nguai l~p bien ban, nguai vi ph~m kY, n~u co nguai chUng ki~n, nguai bi thi~t h~i thi OOiing nguai nay cung kY van bien ban, trong truOng hQ'P nguai vi ph~ ho~c OOiing nguai co lien quan til ch6i kY thi nguai l~p bien ban ghi ro ly do va kY vao bien ban. Bien ban trong truOng hQ'P nay v§n hQ'P phap va ngum l~p bien ban phiii chiu trach OOi~m v@ nQi dung trung th\Ic cua bien ban.

b. Ra quy~t dinh xu ph~t hanh chinh

- Thai h~ ra quy~t djnh xu ph~t:

Sau khi ti~n hanh l~p bien ban v@ vi ph~ hanh chinh, nguai co thfrm quy@n xu ph~t phiii xem xet V\l vi~c va ra quy~t dinh xu ph~t trong thai h~ 10 ngay, k6 til ngay l~p bien ban; d6i v6'i V\l vi ph?m hanh chiOO co OOi@u tinh ti~t phuc t?P thi thai h?n ra quy~t diOO xu ph?t la 30 ngay. Day la thai h~ rna phap lu~t quy djnh cho nguai co thfrm quy@n xu ph~t phiii tuan thu, khong duQ'c c6 tiOO tri hoan ho~c t~c trach lam vi~c xu ph?t bi day dua, keo dai. Trong truOng hQ'P d~c bi~t, ruc la khi thfty V\l vi~c co qua OOi@u tiOO ti~t phuc t~p c§n co them thm gian xem xet, xac miOO rna thai h~ 30 ngay khong du d6 xem xet, ra quy~t diOO xu ph~t thi nguai co thfrm quy@n phiii bao cao thu truOng tf\Ic ti~p cua miOO d6 xin gia h~. Vi~c gia h~ phiii b~g van ban va thai h~ gia h?ll khong duQ'c qua 30 ngay. Qua thai h?ll tren thi khong duQ'c ra quy~t djnh xu ph?t nua OOung v§n co th6 ap d\lllg cac bi~n phap

451

kh~c ph\lc h~u qua va tich thu tang v~t vi ph~ hanh chinh thuQc lo~i cfun lUll hanh.

- NQi dung quy~t diM xiI ph~t:

Quy~t dinh xiI ph~t phai b~g van ban, bao g6m dAy du cac nQi dung quy dinh t~i khoan 3 Di8u 56 Phap l~nh xiI ly vi ph~ hanh chinh. Thong thuang, quy~t dinh xiI ph~t duQ'c in s~ theo mdu chung va nguai ti~n hanh xiI ph~t chi phai di8n vao cac m\lc co san.

- Hi~u l\Ic cua quy~t dinh, giIi quy~t diM xiI ph~t:

Quy~t dinh xiI ph~t co hi~u l\Ic k~ ill ngay ra quy~t diM, Urc la ill ngay nguai co thfun quy8n kY quy~t diM xiI ph~t. Quy~t diM xiI ph~t ding co th~ co hi~u l\Ic mUQn han, vao thai di~m nhAt diM ghi trong quy~t diM xiI ph~t va phiii duQ'c giIi (trao) cho nguai (t6 chuc) bi xiI ph~t trong thai h~ 3 ngay k~ ill ngay ra quy~t dinh. N~u la quy~t diM ph~t ti8n thi quy~t dinh con phai duQ'c giIi cho co quan thu ti8n ph~t.

- chAp hanh quy~t dinh xiI ph~t, thu nQp ti8n ph~t:

Nguai bi xiI ph~t phiii d~n nQp ph~t ~i Kho b~c nha nu&c trir truang hgp dfi nQp ti8n ph~t t~i chB theo thu tl)c dan gian va ~i nhUng vimg xa xoi, heo lanh, tren song, tren bi~n thi nguai co thAm quy8n co th~ thu nQp ti8n ph~t t~i chB va nQp l~i vao Kho b~c nha nu&c theo huang ddn cua BQ Tai chinh.

8. CUOng eh~ thi himh quy~t djnh xU- ph~lt vi ph,m himh ehinb va thdm

quyen eua eap xa

8.1. Cac bi?n phap cU'Ung chi

Cuang ch~ thi hanh quy~t dinh xiI ph~t vi ph~ hanh chinh la vi~c co quan co thfun quy8n ap d\lllg cac bi~n phap cAn thi~t rna phap lu~t quy diM d~ b~t bUQc ca nhan, t6 chuc bi xiI ph~t hanh chinh phiii th\Ic hi~n quy~t diM xiI ph~t, trong twang hgp hQ khong 1\1' nguy~n chAp hanh quy~t dinh xiI ph~t.

Cac bi~n phap cuang ch~ thi hanh quy~t dinh xiI ph~t vi ph~ hanh chinh bao

~ gom:

-7

- KhAu trir rnQt phAn luang ho~c rnQt phAn thu nh~p, khdu trir ti8n ill tai khoan

t~i ngan hang;

- Ke bien tai san co gia tri tuang Ung v&i sf:> ti8n ph~t d~ ban dAu gia;

- Cac bi~n phap cuang ch~ khac d~ th\Ic hi~n tich thu tang v~t, phuang ti~n vi ph~m (vi d\l: b~t bUQc nguai vi ph~ phai giao nQp tang v~t, phuang ti~n vi ph~ hanh chinh); cac bi~n phap b~t bUQc ca nhan, t6 chuc vi ph~rn th\Ic hi~n cac bi~n phap kh~c ph\lc h~u qua vi ph~m hanh chinh (vi d\l: n~u nguai vi ph~ khong 1\1'

452

nguy~n thao dO' cong trinh xay dlJ11g trai phep thi t6 chuc thao dO' va bUQc nguai vi phe:un phai tra chi phL.).

8.2. Thlim quy~n cfta cap xii tTong vi?c cU'Ung chi thi hanh quyit djnh xii'

ph~t hanh chinh

T~i c~p xa, chi Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi tr~ 1a nguai co thfun quy@n ra quySt dinh cu5'ng chS thi hanh quySt diM xu ph~t. Cac quySt diM xu ph~t do cac chuc danh khac ac~p xa ban hanh nhu TruOng Cong an xa, ChiSn si caM sat nhan dan thuQc Cong an xa... nSu can cu5'ng chS phai bao cao Chu tich Uy ban nhan dan c§p xa d€ Chu tich xa ra quySt diM cu5'ng chS. Thu 1\1c cu5'ng chS th\Ic hi~n then quy dinh cua Nghi diM s6 37/2005/NI)-CP.

8.3. Ta chitc thi hanh quyit djnh cU'Ung chi - D6i v6i quySt diM cu5'ng chS cua Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa: + Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa khi ra quySt diM cU5'ng chS co nhi~m Y\l t6 chuc cU5'ng chS nhu l~p kS ho~ch, huy dQng va phan cong nhi~m V\l C\l th€ cho cac co quan, dan vi co lien quan, chi d~o, don d6c, ki€m tra vi~c th\Ic hi~n cu5'ng chS.

+ Cac co quan chuc nang cua Uy ban nhan dan c~p xa co trach nhi~m thi hanh quySt diM cu5'ng chS cua Chu tich Uy ban nhan dan cimg c~p then S\I phan cong cua Chu tich Uy ban nhan dan.

+ Co quan Cong an c~p xa co nhi~m Y\l bao dam tr~t t\I, an toan trong qua

trinh thi hanh quySt diM cU5'ng chS cua Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa.

- D6i v6i quySt diM cU5'ng chS cua cac co quan nha nu6c khac:

Trong vi~c thi hanh quySt diM cu5'ng chS cua cac co quan nha nu6c khac d6i v6i ca nhan, t6 chuc dong tren dia ban xa, Chu tich Uy ban nhan dan xa co trach nhi~m ph6i hgp v6i cac co quan do. L\Ic lu<;mg caM sat nhan dan co trach nhi~m bao dam tr~t t\I, an toan trong qua trinh thi hanh quySt diM cU5'ng chS cua cac co quan nha nu6c khi duQ'c cac co quan do yeu cfiu.

Vi d\l: Chi C\lC truOng Chi C\lC ki€m

lam trong vi~c cU5'ng chS.

lam ra quySt dinh cU5'ng chS tich thu s6 g6 l~u d6i v6i ca nhan vi phe:un axa A thi khi nh~ duQ'c van ban d@ nghi cua Chi C\lC ki€m lam, Chu tich xa A va TruOng Cong an xa A co trach nhi~m ph6i hgp v6i Chi C\lC ki€m

III. MOT s6 vAN DE co BAN vE Ap DVNG cAe BI~N pHAp xu

LY HANH CHiNH KHAc T~I cAp xA

1. GiOi thi~u chung v~ cae bi~n phap xu Iy hanh chinh khac va thAm

quyen cua dip xi

453

Theo quy dinh cua Phap l~nh Xu ly vi ph~m hanh chinh nam 2002 thi trong h~ th6ng cac che tai hanh chinh co 5 bi~n phap xu ly hanh chinh khac la Giao d\lc t~i xa, phuOng, thi trdn (sau day gQi la giao d\lc t~i cftp xa), Dua vao truOng giao duOng, Dua vao ca sa giao d\lc, Dua vao ca sa chua b~nh va Quan che hanh chinh. Day la cac bi~n phap xu ly hanh chinh khac dugc phan bi~t r5 r~t v6'i cac hinh thuc xu ph~t hanh chinh thong thuOng nhu ph~t cimh cao, ph~t ti~n, tich thu tang v~t, phuong ti~n vi ph~ hanh chinh v.v... vi cac bi~n phap nay chi dugc ap d\lng d6i v6'i nhling d6i tugng nhftt dinh, khi ap d\lng khong chi can eu vao mQt hanh vi vi ph~ C\l th~ rna eon can cu vao ca qua trinh vi ph~ phap lu~t co tinh h~ th6ng cua d6i tugng.

Vi~c ap d\lng cac bi~n phap nay co lien quan ch~t chS den chuc nang, nhi~m V\l, thfun quy~n cua Uy ban nhan dan cftp xa, vi ca sa chinh la nai chu yeu phat hi~n d6i tugng, l~p bien ban, l~p h6 sa, trinh ca quan co thAm quy~n quyet dinh. D6i v6'i bi~n phap Giao d\lc t~i cftp xa thi Chu tich Uy ban nhan dan cftp xa con chinh la nguai ra quyet dinh va t6 chuc th\lc hi~n bi~n phap nay.

2. Bi~n phap Giao dye t\li xi, phuOng, thi trin (Giao dye t\li eip xi)

2.1. Khai quat chung vi bi?n phap Giao d,!c tiJi clip xii

Giao d\lC t~i cftp xa la bi~n phap quan ly, giao d\lC t~i nai cu trU d6i v6'i nguai co hanh vi vi ph~ hanh chinh quy dinh t~i Di~u 23 Phap l~nh Xu ly vi ph~ hanh chinh nam 2002. Day la bi~n phap xu ly hanh chinh khong thien v~ cUOng che rna mang tinh giao d\lc cQng d6ng, ket hgp S\l giao d\lc cua chinh quy~n ca sa v6'i S\l giao d\lc cua cac doan th~ xa hQi, cQng d6ng dan cu adia phuong va cua gia dinh d6i v6'i nguai co hanh vi vi ph~ phap lu~t. Nguai bi ap d\lng bi~n phap nay phai chiu S\l giao d\lc cua chinh quy~n, doan th~, nhan dan dia phuong t~i nai cu trU, khong bi cach ly kh6i cQng d6ng xa hQi. Cac van ban phap lu~t lien quan trl!c tiep den bi~n phap nay la Phap l~nh XLVPHC nam 2002 (dugc sua d6i, b6 sung nam 2007, 2008), Nghi dinh s6 163/2003/ND-CP quy dinh chi tiet thi hanh bi~n phap giao d\lc t~i xa, phuOng, thi trdn, Thong tu s6 22/2004/TT-BCA va mQt s6 van ban huang dfuI khac cua BQ Cong an.

....

2.2. lJai tlf{lflg ap d,!ng bi?n phap Giao d,!c tiJi cap xii

D6i tugng ap d\lng bi~n phap Giao d\lc t~i cftp xa dugc quy dinh t~i khoan 2 Di~u 23 Phap l~nh XLVPHC va dugc C\l th~ hoa t~i Di~u 3 Nghi dinh s6 163/2003/ND-CP. Theo do, d6i tugng bi ap d\lllg bi~n phap nay bao g6m:

a. Nguai ill du 12 tu6i den du6'i 16 tu6i, th\lc hi~n hanh vi co dftu hi~u cua rnQt

tQi ph~ nghiern trQng do 16i cd y dugc quy dinh t~i BQ Lu~t Hinh S\l

Di~u dn luu y la khai ni~rn tQi ph~rn nghiern trQng a day phai dugc xac dinh thee tieu chi cua BQ lu~t Hinh S\l 1999. Day la lo~i tQi ph~ rna rnuc cao nhftt cua

454

khung hinh ph~t d6i v6'i tQi do la d~n 7 nfun til. Vi d\l: mQt nguoi 14 tu6i, ph~ tQi lira dao chi~m do~t tai san co gia tri 50 tri~u d6ng (khung hinh ph~t ill 2 nfun d~n 7 nfun til), OOung kh6ng bi xu ly hinh S\l vi chua du tu6i chiu trach OOi~m hinh S\l v@ hanh vi nay, thuQc d6i tuQ1lg ap d\lfig bi~n phap giao d\lc t~i xa, phuOng, thi tr§n.

b. Nguoi ill du 12 tu6i tra len OOi@u IAn co hanh vi trQm c~p v~t, lira dao 000,

danh b~c 000, gay r6i tr~t n.r c6ng cQng.

Trong truOng hgp nay, cAn chu y y~u t6 "nhi@u IAn" mc la nguoi do phai co it OO~t ill 2 hanh vi vi ph~m tra len trong mQt nfun; tuy OOien, cling kh6ng nen ap d\lng may moc rna cAn xem xet d~n y~u t6 vi ph~ co tinh h~ th6ng cua d6i tuQ1lg. Cac hanh vi "trQm c~p v~t, lira dao 000, danh b~c 000, gay r6i tr~t n.r c6ng cQng" a day duQ'c hieu la cac vi ph~ hanh chiOO, mc la cac vi ph~m nay chua d~n muc bi troy cUu trach OOi~m hiOO S\l.

c. Nguoi nghi~n rna tuy ill du 18 tu6i tra len; nguoi ban dam co tinh ch~t thuOng xuyen ill du 14 tu6i tra len co nO'i cu trU OO~t dinh. D6i v6'i nguoi ban dam, y~u t6 "co tinh chftt thuOng xuyen" duQ'c hieu la truOng hgp nguoi ban dam co tinh chuyen nghi~p, vi ph~ da bi phat hi~n OOi@u IAn.

d. Nguoi tren 55 tu6i (d6i v6'i nfr) va tren 60 tu6i (d6i v6'i nam) th\lc hi~n hanh vi vi ph~ thuQc di~n phai dua vao cO' So' giao d\lc OOung qua tu6i dua vao cO' So' giao d\lc (Xem them D6i tuQ1lg dua vao cO' So' giao d\lc).

d. Nguoi co mQt trong cac hanh vi vi ph~ phap lu~t sau day ill 2 IAn tra len

trong mQt nfun OOung chua d~n muc troy cUu trach OOi~m hinh S\l:

- Xam ph~m suc khoe, danh dl!, OOan phfun cua c6ng dan, cua nguoi nu6'c

ngoai;

- Xam ph~ tai san cua t6 chuc, ca OOan trong nu6'c ho~c nu6'c ngoai;

- Ch6ng ngum thi hanh c6ng V\l; - Lqi d\lfig quy@n n.r do dan chu, n.r do tin nguang de 16i keo, kich dQng nguoi khac xam ph~m lqi ich cua Nha nu6'c, quy@n va IQ'i ich hgp phap cua t6 chuc, ca ooan·,

- T6 chuc cuang ep, 16i keo, d\l d6 nguoi khac tr6n di nu6'c ngoai ho~c a l~i

nu6'c ngoai trai phep.

2.3. Tho'm quy~n va thili hIJn tip d{lng biin phtip Gitio d{lc tlJi cap xii

455

Cling lUll Ythem rfulg, bi~n phap Giao d\lc t~i c~p xa kh6ng ap d\lfig d6i v6'i nguoi du6'i 12 tu6i. D6i v6'i d6i tuQ1lg nay, cAn l~y sl! bao ban, oo~c 000', quan ly cua gia dinh, cua OOa truOng d6i v6'i cac em lam n@n tang, k~t hgp v6'i S\l quan tam cua chinh quy@n va t6 chuc xa hQi, tranh cho cac em cam giac bi ghet bo vi cac em con alua tu6i qua 000, tam h6n non nm, d€ bi thuang t6n.

- Thfun quySn ap d\IDg: Thfun quySn quy~t dinh ap d\IDg bi~n phap Giao d\lc t~i cAp xa la Chu tich Uy ban nhan dan xa, thi trAn. Trong truOng hgp Chu tich vfuIg m~t thi co th~ uy quySn cho Pho Chu tich. Vi~c uy quySn phili bfulg van ban theo dUng quy dinh t~i DiSu 41 Phap l~nh Xu ly vi ph~ hanh chinh da dugc sua d6i, b6 sung nam 2008.

- Thai h~ ap d\IDg:

Thai h~ ap d\lllg bi~n phap nay tir 3 thang d~n 6 thang. Vi~c quy~t dinh thai gian ap d\lllg dai hay ngfuI cAn can cu vao muc dQ, tinh chAt, nhan than va hoan canh, diSu ki~n, moi truOng giao d\lc nguai vi ph~.

2.4. Thu tflc tip dflng bi?n phtip Gitio dflC t{li xii, thi tran

a. DS nghi Giao d\lc ~i xa, phuOng, thi trAn

Nhfmg nguai sau day co th~ dS nghi ap d\lllg bi~n phap Giao d\lc t~i xa, thi trAn: Truang Cong an cAp xa; Chu tich Uy ban M~t tr~ T6 qu6c cAp xa; D~i di~n cO' quan, t6 chuc, dan vi dan cu a cO' sa (vi d\l: Nha truOng, Doan thanh nien, HQi Ph\l nu, T6 dan ph6...).

Ben c~ nhfmg chu th~ noi tren, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa cUng co

th~ chu dQng trong vi~c quy~t dinh ap d\lng bi~n phap nay ho~c quy~t dinh tren cO' sa h6 sO', bien ban vi ph~ phap lu~t vS d6i tugng do Cong an cAp huy~n, cAp tinh cung cAp. DS nghi ap d\lllg bi~n phap giao d\lC t~i cAp xa phili b~ng van ban theo m~u chung do BQ Cong an ban hanh.

b. T6 chuc cUQc hQp d~ xem xet dS nghi Giao d\lc t~i xa, thi trAn va Quy~t

dinh Giao d\lc t~i cAp xa

Trong thai h~n 10 ngay k~ tir ngay nh~ dugc dS nghi, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa phili tri~u t~p va chu tri cUQC hQP d~ lAy Yki~n cac cO' quan, t6 chuc hfru quan. Thanh phAn tham gia g6m Truang Cong an cAp xa, d~i di~n Tu phap xa, d~i di~n Uy ban M~t tr~ T6 qu6c cAp xa, d~i di~n dan vi dan cu nO'i d6i tugng sinh s6ng. Tuy theo tUng d6i tugng rna co th~ mai them d~i di~n cac cO' quan, t6 chuc khac va d~i di~n gia dinh.

Trong thai h~ 3 ngay k~ tir ngay k~t thuc cUQc hQp noi tren, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa xem xet, quy~t dinh vi~c ap d\lllg bi~n phap giao d\lC t~i cAp xa d6i v6'i d6i tugng. Khi ra quy~t dinh, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa phili giao trach nhi~m th\Ic hi~n giao d\lc d6i tugng cho cO' quan, t6 chuc phil hgp (vi d\l d6i tugng co hanh vi m~i dam thi co th~ giao cho HQi Ph\l nu, d6i tugng nguai chua thanh nien thi giao cho gia dinh, nha truOng, t6 chuc xa hQi giup dO', giao d\lc...).

Quy~t dinh Giao d\lc t~i cAp xa th\IC hi~n theo m~u chung do BQ Cong an ban

hanh t~i Quy~t dinh s6 lS22/200S/QD-BCA (V19).

456

c. Thi hanh Quy€t dinh Gicio d\lc t~i xa, phuOng, thi trful

- T6 chuc cUQc hQp triSn khai: Trong thai h~ 7 ngay kS ill ngay quy€t dinh co hi~u 19c, co quan, t6 chuc duQ'c giao trach nhi~m quan ly, giao d\lc d6i tuQ'Ilg phai t6 chuc cUQc hQp t~i dan vi dan cu noi nguai bi giao d\lc cu trU dS triSn khai vi~c thi hanh quy€t dinh. T~i cUQc hQp, nguai bi giao d\lc phai tg minh dQc ban kiSm diSm va cam k€t sua chua sai ph~m cua minh. Cac d~i biSu tham dg cUQc hQp phan tich nhfmg sai ph~m cua nguai duQ'c giao d\lc va gop y xay dgng dS giup nguai do sua chua, ti€n bQ. D6i v6'i nguai m~i dam thi cUQc hQp nen gi6'i h~ trong ph~ vi nguai duqc giao trgc ti€p giup dO', d~i di~n HQi Ph\l nu va gia dinh nguai do.

- Trach nhi~m cua co quan, t6 chuc duQ'c giao trach nhi~m giao d\lc:

+ Phan cong nguai trgc ti€p giup dO' ngum duqc giao d\lc trong cUQc s6ng, trgc ti€p g~p gO', thong qua b~ be, gia dinh tim hiSu nguyen nhan d~ nguai do d€n vi ph~ phap lu~t, tam tu, nguy~n vQng cua nguai do, t~o di@u ki~n dS hQ yuan len, sua chua sai lfun; giup nguai bi giao d\lc lam ban cam k€t sua chua sai ph~ va thea doi vi~c thgc hi~n quy€t dinh giao d\lc t~i cap xa d6i vO'i nguai do.

+ Nguai dUng dAu t6 chuc duqc giao trach nhi~m giao d\lc phai thuOng xuyen nfun tinh hinh v@ sg ti€n bQ cua nguai duQ'c giao d\lc, ki€n nghi v6'i chinh quy@n cac hinh thuc giup dO' nguai do trong cUQc s6ng nhu v@ cong an, vi~c lam, trq giup cong C\l, phuang ti~n sinh s6ng... D6i v6'i nguai chua thanh nien thi phai ph6i hQ'P v6'i gia dinh, nha truOng, Ban Dan s6, gia dinh va tre em aco sa dS dQng vien, giao d\lc, cham soc cac em, t~o di@u ki~n cho cac em ti€p tl)c hQc t~p ho~c hQc ngh@, lao dQng phil hQ'P.

+ M6i thang mQt lAn, co quan, t6 chuc duQ'c giao trach nhi~m quan ly, giao d\lc d6i tuQ'Ilg phai lam bao cao gui Chu tich Uy ban nhan dan cap xa v@ vi~c thi hanh quy€t dinh, danh gia qua trinh thgc hi~n va d@ xuat bi~n phap giao d\lc ti€p theo. N€u ngum duqc giao d\lc co ti€n bQ ro r~t thi lam van ban d@ nghi Chu tich Uy ban nhan dan d.p xa xem xet, mi~n chap hanh phAn thai gian con l~i cua quy€t dinh·

- Trach nhi~m cua Truang Cong an xa: Giup Chu tich Uy ban nhan dan cling cap trong vi~c l~p, quan ly h6 so thea doi sg ti€n bQ cua nguai duQ'c giao d\lc; phan cong can bQ, chi€n Sl cong an ph6i hQ'P v6'i t6 chuc duqc Chu tich cap xa giao quan ly, giao d\lc d6i tuQ'Ilg; giup Chu tich Uy ban nhan dan cap xa thea doi thai h~ chap hanh quy€t dinh, vi~c vfu1g m~t cua ngum duqc giao d\lc va thgc hi~n vi~c quan ly h6 so v@ ngum duqc giao d\lc thea quy dinh cua BQ Cong an.

- Trach nhi~m va quy@n cua nguai bi ap d\lng bi~n phap giao d\lc t~i cap xa:

Nguai bi ap d\lng bi~n phap giao d\lc t~i cap xa co trach nhi~m:

457

+ Chdp hanh nghiem chinh phap lu~t cua Nha nu6'c, dch C\lC tham gia lao

dQng, hQc t~p, th\lc hi~n dfty du nghia V\l cong dan t~i nai cu trU.

+ Lam ban kiSm diSm va cam kch dS bao cao v6'i Chu tich Dy ban nhan dan

cdp xii va nghiem chinh th\lc hi~n cam ket do.

+ Phai co m~t khi Dy ban nhan dan cdp xii yeu cftu; neu yAng m~t ma kh6ng co 1y do chinh dang thi Dy ban nhan dan cdp xii tri~u t~p hQ den tf\l sa dS yeu cftu lam ban kiSm diSm v~ hanh vi vi ph~m do.

+ Hang thang phai bao cao bfulg van ban v6'i nguai dugc phan cong giup dO'

v~ tinh hinh ren luy~n, tu duang, ket qua sua chua sai ph~.

+ Neu ngum bi giao d\lc la ngum nghi~n ma my dan den S\l phat tan tai san gia dinh thi co thS bi d~ nghi Toa an xem xet, h~ che nang l\lc hanh vi dan S\l Clla nguai do.

Nguai bi ap d\lllg bi~n phap giao d\lc t~i cdp xii co quy~n:

+ Dugc lao dQng, hQc t~p, sinh ho~t t~i nai cu trU; dugc yAng m~t t~i nai cu trU neu co ly do chinh dang nhung m6i lftn yAng m~t khong qua 30 ngay va t6ng s6 thai gian yAng m~t khong vugt qua 1/3 thm h~ ap d\lllg bi~n phap giao d\lc t~i cdp xii; neu yAng m~t den 10 ngay thi phai bao cao ngum giup dO' ho~c Dy ban nhan dan cdp xii biet; yAng m~t ill tren 10 ngay den 30 ngay phai lam dan xin phep ghi ro ly do va dugc S\l d6ng y cua Truang Cong an xii ho~c Chu tich Dy ban nhan dan cdp xii. Neu vi cac ly do chinh dang nhu thay d6i nm dang ky hQ khAu, di hQc ho~c di lam vi~c 6n dinh adia phuang khac thi phai co dan d~ nghj dS Chu tjch Dy ban nhan dan cdp xii xem xet, giai quyet.

+ Co quy~n d~ d~t nguy~n vQng, kien nghj v6'i t6 chilc dugc giao trach nhi~m quan ly, giao d\lc ho~c chinh quy~n dia phuang va quy~n khieu n~i t6 cao v~ nhfrng vi~c lam trai phap lu~t cua ngum co lien quan den vi~c thi hanh bi~n phap Giao d\lc t~i cdp xii thea trinh tv, thu 1\lc cua phap lu~t khieu n~i, t6 cao

d. Ket thuc vi~c ap d\lllg bi~n phap giao d\lc t~i cdp xii: Khi het thai h~ ghi trong Quyet djnh ap d\lllg, Chu tjch Dy ban nhan dan cdp xii phai cdp gidy chUng nh~ dii chdp hanh xong cho nguai dugc giao d\lc, luu 1 ban t<;li h6 sa va thong bao cho t6 chilc dii dugc giao quan ly, giao d\lc va gia dinh nguai vi ph~ biet.

3. Bifn phap dtra vao trlfOng giao dlfO'ng 3.1. M~t sa van Q~ chung v~ hifn phtip Qua Vllo truimg gitio dU'iJ'ng a. Khai quat chung v~ bi~n phap dua vao truang giao duang:

Dua vao truang giao duang lei mQt bi~n phap xu ly hanh chinh khac do Chu tjch Dy ban nhan dan cdp huy~n ap d\lng d6i v6'i ngum chua thanh nien co hanh vi

458

--"II

vi ph~m phap lu~t. Nhirng nguai nay se dUQ'e dua vao cae truang giao dUOng do B<) Cong an thanh l~p d~ hQe van hoa, hQe ngh@, giao d\le hu6ng nghi~p, lao d<)ng, sinh ho~t t~p trung du6'i S\C qmin ly eua Ban quim ly nha truang, nh~m giup cae em ill b6 nhirng hanh vi vi ph~ phap lu~t, tra thanh nhirng eong dan luang thi~n, co ieh eho xa h<)i. Cii nu6e hi~n co 4 truang giao dUOng dUQ'e B<) Cong an thanh l~p theo khu v\Ce. ami@n B~e co Truang giao dUOng sa 2 aNinh Binh; mi@n Trung co Truang giao dUOng sa 3 aDa Nfutg; mi@n Nam co 2 truang la Truang giao dUOng sa 4 t~i D6ng Nai va Truang giao dUOng sa 5 t~i Long An.

Cae van bim lien quan dSn bi~n phap nay, ngoai Phap l~nh XLVPHC con co Nghi diM sa 142/2003/ND-CP ngay 24 thang 11 nam 2003 eua Chinh phu quy dinh vi~e ap d\lllg bi~n phap xu ly hanh ehinh dua vao truang giao dUOng, Nghi dinh sa 118/201 O/ND-CP ngay 29 thang 12 nam 2010 eua Chinh phu sua d6i, b6 sung m<)t sa di@u eua cae Nghi dinh quy diM v@ vi~e ap d\lllg bi~n phap dua vao ea So' giao d\le, truang giao dUOng va m<)t sa van bim hu6ng dful eua B<) Cong an.

b. Dai tuqng ap d\lllg bi~n phap dua vao truang giao dUOng

Vi~e xae diM dai tuqng ap d\lllg bi~n phap dua vao truang giao dUOng co y nghla rAt quan trQng d~ biio dam ap d\lllg dUng nguai, dUng ehS tai xu IY. Uy ban nhan dan cAp xa la nai l~p h6 sa ban dfiu v@ dai tuqng d@ nghi ap d\lllg bi~n phap nay, do do, vi~e n~m virng cae quy diM eua phap lu~t v@ dai tuqng ap d\lllg bi~n phap dua vao truang giao dUOng la hSt sue efin thiSt.

Theo quy diM t~i khoim 2 Di@u 24 Phap l~nh Xu ly vi ph~ hanh ehinh va khoim 2 Di@u 2 Nghi dinh 142/2003/ND-CP, thi dai tuqng ap d\lng bi~n phap dua vao truang giao dUOng bao g6m:

- Nguai ill du 12 tu6i dSn du6'i 14 tu6i, th\Ce hi~n hanh vi co cae dAu hi~u eua m<)t t<)i ph~ rAt nghiem trQng ho~e d~e bi~t nghiem trQng quy dinh t~i B<) Lu~t Hinh S\C nam 1999.

Day la dai tuqng co hanh vi ph~ t<)i rAt nghiem trQng ho~e d~e bi~t nghiem trQng, nhung do chua du tu6i ehiu traeh nhi~m hinh S\C nen khong xu ly hinh S\C rna ap d\lllg bi~n phap dua vao truang giao dUOng. Dai v6i lo~i dai tuqng nay chi efin lfin dfiu tien th\Ce hi~n hanh vi co dAu hi~u eua m<)t t<)i ph~ rAt nghiem trQng (mue eao nhAt eua khung hinh ph~t dai v6i t<)i dola dSn 15 nam tU) ho~e d~e bi~t nghiem trQng (mue eao nhAt eua khung hinh ph~t dai v6i t<)i dola tren 15 nam tU, tU chung than ho~e til hinh) la du di@u ki~n d~ l~p h6 sa dua vao truang giao dUOng.

- Nguai ill du 12 tu6i dSn du6'i 16 tu6i th\Ce hi~n hanh vi co cae dAu hi~u eua m<)t t<)i ph~ it nghiem trQng ho~e t<)i ph~m nghiem trQng quy diM t~i B<) lu~t Hinh S\C rna tru6'e do da bi ap d\lllg bi~n phap Giao d\le t~i cAp xa ho~e chua bi ap d\lng bi~n phap nay nhung khong co nai eu tru nhAt dinh;

459

Vi d\l: MQt nguai 14 tu6i, truac day da bi ap dvng bi~n phap Giao d\lc t~i c~p xa do OOieu Ian co hanh vi trQm dp v~t, gay r6i tr~t tv cong cQng, nay l~i co hanh vi trQm c~p 1 chi~c xe d~p tri gia 500.000 d6ng (thuQc tQi it nghiem trQng nen trong truOng hQ'P nay hQ chua du tu6i chiu trach OOi~m hinh s\I) la thuQc d6i tuQ1lg dua vao truOng giao dUOng.

- Nguai til du 14 tu6i d~n duai 18 tu6i, OOieu IAn co hanh vi trQm c~p v~t, lira dao 000, danh b~c 000, gay r6i tr~t tv cong cQng rna truac do da bi ap dvng bi~n phap Giao d\lc t~i c~p xa ho~c chua bi ap d\lng bi~n phap nay OOung khong co nai cu trU ooAt diM.

cAn hru y xem xet ley dS xac diM dUng d6i tuQ1lg can dua vao truOng giao dUOng, khong ap dvng tran Ian bi~n phap nay, vi day la bi~n phap co tinh ch~t cach ly khoi cQng d6ng, do v~y, chi ap dvng khi can thi~t va trong OOfrng truOng hQ'P phap lu~t quy diM.

c. Thdm quyen va thai h~n ap dvng bi~n phap dua vao truOng giao dUOng

Thdm quyen quy~t diM ap dvng bi~n phap dua vao truOng giao dUOng la Chu tich Uy ban OOan dan huy~n, qu~, -thi xa, thanh ph6 thuQc tinh (sau day gQi chung la Chu tich Uy ban OOan dan c~p huy~n). Trong truOng hQ'P Chu tich v~g m~t thi Pho Chu tich Uy ban OOan dan c~p huy~n dugc uy quyen co thdm quyen ap dvng bi~n phap nay. Thai h~ ap dvng bi~n phap nay la til 6 thang d~n 2 nam.

d. Cac buac ca ban trong thu tvc ap dvng bi~n phap dua vao truOng giao

dUOng

- Khi phat hi~n nguai thuQc d6i tuQ1lg dua vao truOng giao dUOng, Chli tich Uy ban OOan dan c~p xa nai nguai do cu trU l~p h6 sa gui Chli tich Uy ban OOan dan c~p huy~n; truang hQ'P d6i tuQ1lg khong co nai cu trU OO~t diOO thi Chli tich Uy ban OOan dan c~p xa nai d6i tuQ1lg co hanh vi vi ph~ phap lu~t co trach OOi~m l~p bien ban, bao cao Chu tich Uy ban OOan dan c~p huy~n.

- Trong thai h~ 3 ngay, kS til ngay oo~ dugc h6 sa, Chu tich Uy ban OOan

dan c~p huy~n giao cho Truang Cong an cimg c~p.

Trong thai h~ 15 ngay kS til ngay oo~ dugc h6 sa, truang Cong an c~p

huy~n co trach OOi~m thdm tra h6 sa va gui h6 sa d~n thanh vien HQi d6ng tu v§n.

- HQi d6ng tu v§n ve bi~n phap dua vao truang giao dUOng do Chu tich Uy ban OOan dan c~p huy~n thanh l~p, g6m Truang Cong an, Truang phong Tu phap, Chli OOi~m Uy ban dan s6, gia dinh va tre em c~p huy~n; Truang Cong an la thuOng tf\Ic HQi d6ng. HQi d6ng tu v§n co trach OOi~m t6 chuc cUQc hQp dS xet duy~t h6 sa trong thai h~ 7 ngay kS til ngay oo~ dugc h6 sa va lam van ban trinh Chu tich Uy ban OOan dan c~p huy~n.

460

- Chu tich Uy ban OOan dan cap huy~n xem xet, quy~t diM vi~c ap d\lng bi~n phap nay trong thai h~ 5 ngay, k@ ill ngay oo~ duQ'C bao cao cua HQi d6ng tu , van.

- Trong thai h,;m 5 ngay, k@ ill ngay ra quy~t diOO, cO' quan Cong an cap huy~n

co trach OOi~m dua nguai co quy~t diM vao chap hanh t~i truang giao dUOng.

Trong quy trinh tren, trach OOi~m cua chinh quySn cap xa ~p trung chu y~u vao khau dAu tien, mc la khau l~p h6 So', bien ban v~ hanh vi vi ph~m phap lu~t cua d6i tuqng.

3.2. Trach nhi?m cua Uj han nhan dan clip xii va cac Cd quan, ta chuc hiru

quan 0' Clf SO' trong qua trinh ap d1}ng hi?n phap aua vao truilng giao duiJng

a. Trach OOi~m cua Uy ban OOan dan cap xa Trong vi~c ap d\lfig bi~n phap dua vao truang giao dUOng, Chu tich Uy ban

nhan dan cap xa co quySn va trach OOi~m sau:

- L~p h6 So' dS nghi dua vao truang giao dUOng: d6i v6'i nguai chua thanh nien thuQc d6i tuqng dua vao truang giao dUOng thi Chu tich Uy ban OOan dan cap xa nO'i nguai do cu trU co trach OOi~m l~p h6 So' vS d6i tuqng, gui Chu tich Uy ban OOan dan cap huy~n.

Trong h6 So' g6m co ban tom t~t ly Hch, tai li~u, bien ban vS vi ph~m phap lu~t cua d6i tuqng, tai li~u vS cac bi~n phap giao d\lc da ap d\lng, nh~ xet cua Co' quan Cong an, y ki~n cua OOa truang, Uy ban M~t tr~ T6 qu6c, Dolin thanh nien, HQi Ph\l nft, Ban Dan s6, gia dinh va tre em cap xa, y ki~n cua cha mt; ho~c nguai giam hQ.

- L~p bien ban vS hanh vi vi ph~ phap lu~t d6i v6'i nguai thuQc d6i tuqng dua vao truang giao dUOng khong co nO'i cu tru. nhat diM (khong xac diM duQ'c cu trU hay t~ tru. adau, s6ng lang thang, v~ v~t, nay day mai do ...); trong truang hQ'P nay, Chu tich Uy ban OOan dan cap xa nO'i phat hi~n hanh vi vi ph~ phap lu~t cua nguai do l~p bien ban, bao cao Chu tich Uy ban OOan dan cap huy~n d@ thu th~p tai li~u va l~p h6 sa.

- Giam sat, quan ly ch~t che nguai da co quy~t diM OOung chua duQ'c dua di truang giao dUOng t~i dia phuong, ph6i hQ'P v6'i Cong an cap huy~n trong vi~c t6 chilc thi hanh quy~t diOO dua vao truang giao dUOng.

- Xem xet, xac oo~ cac truang hQ'P thuQc di~n hoan ho~c miSn thi hanh quy~t diM dua vao truang giao dUOng d@ trinh Chu tich Uy ban OOan dan cap huy~n xem xet, quy~t diOO theo quy diM t~i DiSu 80 Phap I~OO XLVPHC OOu cac truang hQ'P nguai da co quy~t diM dua vao truang giao duang OOung chua di truang giao dUOng thi gia dinh xliy ra kho khan d~c bi~t (vi d\l: bi thien tai, hoa ho~ n~ng, co vi~c tang...); ph\l nft dang nuoi con 000 du6'i 36 thang tu6i; ngum duQ'c hoan chap

461

harm quy~t dinh rna co ti~n bQ ra r~t ho~c l~p cong (Clm nguai, Clm tai san, giup chinh quyen truy b~t tQi ph~ ...).

b. Tnich nhi~rn cua cO' quan Cong an c~p xa CO' quan Cong an c~p xa co nhi~rn V\l giup Chu tich Uy ban nhan dan cimg

c~p:

- Thu th~p tai li~u, l~p h6 sa cac d<3i tuQTIg cdn dua vao truang giao dUOng co nO'i cu trU (d<3i tuQTIg co dang kY hQ khAu, dang kY t~ trli ho~c dang sinh s<3ng 6n dinh t~i dia phuong);

- D<3i v6i nguai khong co nO'i cu trU nhAt dinh thi Cong an c~p xa nO'i nguai do co harm vi vi ph~ phap lu~t giup Chu tich Uy ban nhan dan cimg c~p l~p bien ban, th<3ng ke harm vi vi ph~ phap lu~t cua d<3i tuQTIg d~ bao cao Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n.

c. Trach nhi~rn cua cac t6 chuc xa hQi acO' sa Cac t6 chuc xa hQi nhu M~t tr~ T6 qu<3c, HQi Ph\l nu, Doan thanh nien... acO' sa co trach nhi~rn lam ban nh~ xet ve d<3i tuQTIg de nghi dua vao truang giao dUOng theo yeu cAu cua Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa d~ b6 sung, hoan chinh h6 sa ve d<3i tuQTIg.

4. Bi~n phap dtra vito CO' sO' chfta b~nh

4.1. Mpt sa van tI~ chung v~ bi?n phap tllfa van cO' sO' chua b?nh a. Khai quat chung ve bi~n phap dua vao cO' sa chua b~nh Dua vao cO' sa chua b~nh la rnQt bi~n phap xu ly harm chinh ap d\lng d<3i v6i nguai nghi~n rna tuy, nguai rn~i dam co tinh ch~t thuang xuyen. CO' sa chua b~nh la nO'i chua tri, hQc t~p, lao dQng, d~y nghe va huang nghi~p d<3i v6i cac d<3i tuQTIg nay. CO' sa chua b~nh con duQ'c gQi la Trung tam Chua b~nh - Giao d\lc - Lao dQng xa hQi, do Uy ban nhan dan c~p tinh tharm l~p. Cac van ban quy dinh ve v~ de nay ngoai Phap l~nh Xu lyvi ph~ harm chinh con co Lu~t Phong, ch<3ng rna my, Nghi dinh s<3 135/2004/ND-CP va Nghi dinh s<3 43/2005/ND-CP quy djnh vi~c dua nguai nghi~n rna tuy, nguai rn~i dam khong co nO'i cu trU nh~t dinh vao luu trU t~ thai t~i cO' sa chua b~nh va cac van ban huang d~ cua BQ Lao dQng, Thuong binh va Xa hQi, BQ Cong an, ...

b. D<3i tuQTIg ap dvng bi~n phap dua vao cO' sa chua b~nh Theo quy dinh t~i khoan 2 Dieu 26 Phap l~nh xu ly vi ph~ harm chinh va khoan 1 Dieu 28 Lu~t Phong, ch<3ng rna tuy, duQ'c C\l th~ hoa t~i Dieu 2 Nghi dinh s<3 135/20041ND-CP, thi d<3i tuQTIg ap dvng bi~n phap nay bao g6rn:

- Nguai nghi~n rna tuy ill du 18 tu6i tra len, da bi xu ph~t vi ph~ harm chinh ve vi~c su dvng trai phep ch~t rna my rna vful con nghi~n, da duQ'c cai nghi~n t~i

462

gia diOO, cQng d6ng ho~c da bi ap d\lllg bi~n phap Giao d\lc tl;li cAp xa rna v§n con nghi~n;

- Nguai nghi~n rna my khong co nO'i cu trU ooAt diOO;

- Nguai ban dam co tinh chAt thuang xuyen ill du 16 tu6i d@n 55 tu6i, da bi ap d\lllg bi~n phap Giao d\lc tl;li cAp xa ho~c da bi dua vao cO' sa chua b~OO OOung tai phl;lill;

- Ngum ban dam co tiOO chAt thuang xuyen ill du 16 tu6i d@n 55 tu6i chua bi

ap d\lng bi~n phap Giao d\lc tl;li cAp xa OOung khong co nO'i cu trU ooAt diM;

cAn luu y: Bi~n phap xiT ly hanh chiOO dua vao cO' sa chua b~OO chi ap d\lng d6i v6'i nguai nghi~n rna tuy ill du 18 tu6i tra len (dQ tu6i t6i da khong xac diOO). Con nguai chua thanh nien ill du 12 tu6i d@n du6'i 18 tu6i nghi~n rna tuy da duQ'c cai nghi~n tl;li gia dinh, cQng d6ng ho~c da duQ'c giao d\lc OOi~u IAn tl;li xa, phuang, thi trAn rna v§n con nghi~n ho~c khong co nO'i cu trU ooAt diOO thi bi cai nghi~n b~t bUQc tl;li cO' sa rieng. Thu tl;lc l~p h6 sa va ra quy@t diM cai nghi~n b~t bUQc d6i v6'i OOUng nguai nay ap d\lng tuang tv OOu d6i v6'i truang hgp ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~OO (Di~u 25 Nghi diOO s6 135/2004IND-CP), tuy OOien, vi~c cai nghi~n b~t bUQc d6i v6'i hQ khong coi la ap d\lllg bi~n phap xiT ly vi phl;lill hanh chinh.

D6i v6'i nguai nghi~n rna tuy ill dli 18 tu6i tra len rna tai nghi~n trong thai h(;lll 2 narn k~ ill ngay chAp hanh xong quy@t diM dua vao cO' sa chua b~OO (nrc la tai nghi~n khi chua duQ'c xoa quy@t diM xiT ly hanh chiOO) thi cAn l~p h6 sa chuy~n cO' quan di~u tra truy t6 theo Di~u 199 BQ lu~t Hinh s1,l v~ tQi sit d\lllg trai phep chAt rna my.

c. Tharn quy~n va thai hl;ln ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~OO Thk quy~n quy@t diM ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~OO la Chli tich Uy ban OOan dan cAp huy~n. Trong truang hgp Chu tich v~g rn~t thi Pho Chu tich Uy ban OOan dan cAp huy~n duQ'c uy quy~n co quy~n quy@t diM dua vao cO' sa chua b~OO. Thai h(;lll ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~OO d6i v6'i nguai nghi~n rna tuy la ill 1 nam d@n 2 nam, d6i v6'i nguai ban dam la ill 3 thang d@n 18 thang.

d. Cac bu6'c cO' ban trong thu tl;lc ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~OO - Chu tich Uy ban OOan dan cAp xa nO'i nguai thuQc d6i tugng dua vao cO' sa chua b~OO cu trU l~p h6 sa giTi Chu tich Uy ban OOan dan cAp huy~n; truang hgp d6i tugng khong co nO'i cu tm ooAt diM thi Chli tich Uy ban OOan dan cAp xa nO'i d6i tugng co hanh vi vi phl;lill phap lu~t co trach OOi~rn l~p bien ban, bao cao Chu tich Uy ban OOan dan cAp huy~n.

463

- Trong thai h~ 3 ngay, k~ tir ngay nh~ dugc hd sa ho~c bien ban, Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n giao cho Twang phong Lao dQng, ThuO'llg binh va Xa hQi.

Trong thai h~ 15 ngay k~ tir ngay nh~ dugc hd sa ho~c bien ban, Twang phong Lao dQng, ThUO'llg binh va Xa hQi ph6i hgp v6i Twang Cong an c~p huy~n th~rn tra hd sO', thu th~p tai li~u, hoan chinh hd sa va girl hd sa d~n thanh vien HQi d6ngtuv~.

- HQi ddng tu v~ v@ bi~n phap dua vao cO' sa chua b~nh do Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n thanh l~p gdrn Twang phong Lao dQng, ThuO'llg binh va Xa hQi, Twang phong Tu phap, Tw6ng Cong an, Chu tich HQi Ph\! nu c~p huy~n; Twang phong Lao dQng, ThUO'llg binh va Xa hQi la thuang tIvc HQi ddng. Trong thai h~ 7 ngay k~ tir ngay nh~ dugc hd sO', HQi ddng tu v~ co trach nhi~rn t6 chfrc cUQc hQp d~ xet duy~t hd sa va lam van ban trinh Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n.

- Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n xern xet, quy~t dinh vi~c ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa chua b~nh trong thai h~ 5 ngay, k~ tir ngay nh~ dugc bao cao cua HQi ddng tu v~.

- Trong thai h~ 5 ngay, k~ tir ngay ra quy~t diM, cO' quan Cong an c~p huy~n

co trach nhi~rn dua nguai co quy~t diM vao ch~p hanh tl;li cO' sa chua b~nh.

Can luu y: Nguai nghi~n rna my tir du 12 tu6i tra len bi bAt qua tang sir d\lllg trai phep ch~t rna my rna khong co nO'i cu trU nh~t diM; nguai ban dam tir du 16 tu6i d~n du6'i 55 tu6i bi bAt qua tang th\Ic hi~n hanh vi ban dam ho~c nguai ban dam co tinh ch~t thuang xuyen rna khong co nO'i cu trU nh~t diM se bi dua vao luu tru tl;lrn thai tl;li cO' sa chua b~nh t6i da la 15 ngay. Day la bi~n phap ngan ch~ rn6'i khong dugc quy dinh trong Phap l~nh XLVPHC nam 2002, nhung dugc quy diM tl;li Nghi diM s6 43/2005/ND-CP cua Chinh phu sau khi co S\I ddng y cua Uy ban Thuang Y\l Qu6c hQi. Bi~n phap dua vao luu trU tl;lffi thai tl;li cO' sa chua b~nh nhfun ngan ch~, phong ngira cac d6i tugng nay b6 tr6n (vi khong co nO'i cu trU 6n diM) trong thai gian cO' quan co thb quy@n l~p hd sa va ti~n hanh cac thu !\Ic ra quy~t diM dua vao cO' sa chua b~nh.

4.2. Trach nhi?m cua Uj ban nhan dan clip XQ va cae Cd quan, ta chuc hiiu

quan i1 Cd su trong vi?c ap d{lng bi?n phap aua VtlO cd su chiia b?nh

a. Trach nhi~rn cua Uy ban nhan dan c~p xa - L~p hd sa d@ nghi dua vao cO' sa chua b~nh: d6i v6'i nguai thuQc d6i tugng dua vao cO' sa chua b~nh thi Chu tich Uy ban nhan dan c~p xa nO'i nguai do cu trU co trach nhi~rn l~p hd sa v@ d6i tugng, giri Chu tich Uy ban nhan dan c~p huy~n.

464

H6 sa g6rn co tom t~t ly lich, b~nh an (neu co), Uli li~u, bien ban vS vi ph~rn phap lu~t cua d6i tm;mg, cac bi~n phap dli ap d\lIlg, nh~ xet cua cO' quan cong an, y kien cua Uy ban Mi[lt tr~ T6 qu6c va cac cac t6 chuc xli hQi cung cAp co lien quan (Doan thanh nien, HQi Ph\l nil cAp xli...)

- L~p bien ban vS hanh vi vi ph~ phap lu~t d6i v6'i cac d6i tugng khong co nO'i cu trU nhAt dinh (khong xac dinh dugc cu tm hay t~rn trU adau, lang thang cac ben tau xe v.v) rna co hanh vi su d\lIlg rna my tren dia ban thi Chu tich Uy ban nhan dan cAp xli, nO'i phat hi~n hanh vi vi ph~rn phap lu~t Clla nguai do l~p bien bim vS hanh vi vi ph~rn, xu ph~t hanh chinh thea Nghi dinh s6 150/2005/ND-CP quy dinh xu ph~t vi ph~ hanh chinh trong linh Vl,l'C an ninh tr~t t\!, an toan xli hQi (DiSu 23 vS xu ph~t hanh chinh d6i v6'i hanh vi vi ph~ cac quy dinh vS phong, ch6ng va ki~m soat rna tuy), sau do, gill bien ban, bao cao Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n d~ cAp huy~n t6ng hgp tai li~u, l~p h6 SO'.

- Gicim sat nguai dli co quyet dinh dua VaG CO' sa chua b~nh t~i dia phuang trong thai gian chua dua nguai do di chAp hanh t~i CO' sa, ph6i hgp v6'i Cong an cAp huy~n trong vi~c thi hanh quyet dinh.

- Xem xet, xac nh~ cac truang hgp thuQc di~n dugc hoan hoi[lc mien thi hanh quyet dinh dua VaG CO' sa chua b~nh thea quy dinh t~i DiSu 98 Phap l~nh XLVPHC.

b. Trach nhi~m cua CO' quan Cong an cAp xli CO' quan Cong an cAp xli co nhi~m V\l giup Chu tich Uy ban nhan dan c-ung

, cap:

- Thu th~p tai li~u, l~p h6 SO' cac d6i tugng cAn dua VaG CO' sa chua b~nh co nO'i cu tm nhAt dinh (co dang kY hQ khau, dang kY t~ trU hoi[lc dang sinh s6ng 6n dinh t~i dia phuang).

- D6i v6'i nguai kh6ng co nO'i cu tm nhAt dinh thi Cong an cAp xli nO'i nguai do co hanh vi vi ph~ phap lu~t giup Chu tich Uy ban nhan dan c-ung cAp l~p bien ban, th6ng ke hanh vi vi ph~ phap lu~t cua d6i tugng d~ bao cao Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n.

c. Trach nhi~rn cua cac t6 chuc xli hQi acAp xli Cac t6 chuc xli hQi nhu Mi[lt tr~ T6 qu6c, HQi Ph\l nil, Doan thanh nien... aCO' sa co trach nhi~m phcit hi~n d6i tugng, thong bao cho Cong an cAp xli hoi[lc bao cao Chu tich xli, ph6i hgp v6'i cac CO' quan nay trong c6ng tac quan ly dia ban va phong ch6ng t~ n~ rn~i dam, rna my noi chung. Ngoai ra, co trach nhi~m lam ban nh~ xet vS d6i tugng dS nghi dua VaG CO' sa chua b~nh thea yeu d.u cua Chu tich Uy ban nhan dan cAp xli d~ b6 sung, hoan chinh h6 SO' vS d6i tugng.

5. Bi~n pluip dlfa vao CO' SO' ghio dy.c

465

5.1. Mvt sa van d~ chung v~ bi?n phap dua VtlO cO' sii giao d,!c

a. K.h

Dua vao cO' sa giao d\lc la me)t trong OOUng bi~n phap xu ly hanh chinh khac dugc quy dinh trong Phap l~OO XLVPHC. D6i tugng bi ap d\lllg bi~n phap nay se dugc dua vao cac cO' sa giao d\lc do Be) Cong an thanh l~p va quan ly d~ ren luy~n, tu dUOng, hQc van hoa, hQc nghS, lao de)ng duOi sg quan ly ella cO' sa d~ tra thanh OOUng cong dan co ich eho xa he)i. Hi~n nay, co 10 cO' sa giao d\lc tren ph~ vi toan qu6c.

.....

'"'

......

Cac van ban phap lu~t lien quan den bi~n phap nay bao g6m: Phap l~nh XLVPHC, Nghi dinh s6 76/2003/ND-CP ngay 27 thang 6 nam 2003 quy dinh va huang dfuI C\l th~ vi~c ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa giao d\lc, Nghi dinh s6 125/2008/ND-CP ngay 11 thang 12 nam 2008 sua d6i, s6 sung me)t s6 diSu clla Nghi dinh s6 76/2003/ND-CP, Nghi diOO s6 118/2010/ND-CP, Thong tu s6 02/2004/TT-BCA huang dfuI thi hanh me)t s6 quy diOO Clla Nghi dinh s6 76/2003/ND-CP va me)t s6 van ban khac Clla Be) Cong an.

b. D6i tuQ1lg bi ap d\lllg bi~n phap dua vao cO' sa giao d\lc

. -.

Theo quy diOO t~i khoan 2 DiSu 25 ella Phap l~OO Xu ly vi ph~ hanh chinh 2002, dugc C\l th~ hoa bfulg DiSu 3 Nghi diOO s6 76/2003/ND-CP, thi d6i tugng dua vao cO' sa giao d\lc bao g6m OOUng nguai co me)t trong cac hanh vi vi ph~ phap lu~t sau day co tiOO chAt thuOng xuyen (co tit hai IAn vi ph~ tra len trong me)t nam), OOung chua den muc truy CUu trach OOi~m hiOO sg va da bi ap d\lng bi~n phap Giao d\lc t~i cAp xa ho~c chua bi ap d\lng bi~n phap Giao d\lc t~i cAp xa OOung khong co nO'i cu trU ooAt dinh:

- Xam ph~ suc khoe, danh dg, OOan phfun Clla cong dan, Clla nguai nu6'c

ngoai;

"'"

- Xam ph~ tai san Clla t6 chuc, ca OOan trong nu6'c ho~c nu6'c ngoai;

- Gay r6i tr~t tg cong ce)ng, ch6ng nguai thi hanh cong V\l;

"'"

- Lgi d\lllg quySn tg do dan Chll, tg do tin nguOng d~ loi keo, kich de)ng nguai khac xam ph~ 19i ich Clla Nha nu6'c, quySn va 19i ich hgp phap Clla t6 chuc, ca ooan·,

- T6 chuc cUOng ep, loi keo, d\l d6 nguai khac tr6n di nu6'c ngoai ho~c a l~i

nu6'c ngoai trai phep.

Bi~n phap dua vao cO' sa giao d\lc khong ap d\lng d6i vOi ngum chua dll 18

tu6i, tren 55 tu6i d6i v6'i nil', tren 60 tu6i d6i vOi nam.

c. Thfun quySn quyet diOO va thai h~ ap d\lng bi~n phap dua vao cO' sa giao

d\lc

466

Vi~c quy~t dinh ap d\lng bi~n phap dua van cO' sa giao d\lc do Chil tich Uy ban nhan dan cAp tinh quy~t djnh. Thai h~ ap d\lng bi~n phap dua van cO' sa giao d\lc la ti:r 6 thang d~n 2 nam.

d. Cac bu6c cO' ban trong thil t\lc ap d\lllg bi~n phap dua van cO' sa giao d\lc - Chil tich Uy ban nhan dan cAp xa nO'i nguai thuQc d<3i tu<;mg dua van cO' sa giao d\lC cu trU l~p h6 sa gui Chil tich Uy ban nhan dan cAp huy~n; truang hgp d<3i tugng kh6ng co nO'i cu tru nhAt dinh thi Chil tich Uy ban nhan dan cAp xa nO'i d<3i tugng co hanh vi vi ph~ phap lu~t co trach nhi~m l~p bien ban, bao cao Chil tich Uy ban nhan dan cAp huy~n.

- Trong thai h~n 20 ngay kS ti:r ngay nh~ dugc h6 sO', Chil tich Uy ban nhan dan cAp huy~n thfrm tra h6 sa va gui h6 sa d~n Chil tich Uy ban nhan dan cAp tinh. - Trong thai h~ 3 ngay kS ti:r ngay nh~ dugc h6 sO', Chil tich Uy ban nhan

dan d.p tinh gui h6 sa d~n cac thanh vien HQi d6ng tu van.

- HQi d6ng tu van ve bi~n phap dua van cO' sa giao d\lc do Chil tich Uy ban nhan dan cAp tinh thanh l~p, co trach nhi~m t6 chuc cUQc hQp dS xet duy~t h6 sa trong thai h~ 15 ngay, kS ti:r ngay nh~n dugc h6 sa va lam van ban trinh Chu tich Uy ban nhan dan cAp tinh.

- Chil tich Uy ban nhan dan cAp tinh xem xet, quy~t djnh vi~c ap d\lllg bi~n phap nay trong thai h~ 7 ngay, kS ti:r ngay nh~ dugc bao cao cila HQi d6ng tu , van.

- Trong thai h~ 5 ngay, kS ti:r ngay ra quy~t dinh, cO' quan C6ng an cAp tinh

co trach nhi~m dua nguai co quy~t djnh van chAp hanh t~i cO' sa giao d\lC.

5.2. Trtich nhi?m cua Uj ban nhan dan cap xii va ctic cO' quan, ta chuc hiru

quan if C(J sif trong vi?c tip dflng bi?n phtip dua vao cO' sif gitio dflC

a. Trach nhi~m cila Uy ban nhan dan cAp xa Trong vi~c ap d\lllg bi~n phap dua van cO' sa giao d\lC, Chil tich Uy ban nhan

dan cAp xa co trach nhi~m sau:

- L~p h6 sa de nghi dua van cO' sa giao d\lc: D<3i v6i nguai thuQc d<3i tugng dua vao cO' sa giao d\lc thi Chil tich Uy ban nhan dan cAp xa nO'i nguai do cu tru co trach nhi~m l~p h6 sa ve d<3i tugng, gui Chil tich Uy ban nhan dan cAp huy~n.

H6 sa g6m co tom t~t ly ljch, tai li~u bien ban ve vi ph~ phap lu~t cila d<3i tugng, cac bi~n phap giao d\lc da ap d\lng, nh~ xet cila cO' quan C6ng an, y ki~n cila Uy ban M~t tr~ T6 qu<3c va cac t6 chuc xa hQi hliu quan acO' sa. Khi ti~n hanh l~p h6 sO', dn luu y xac dinh dung d<3i tugng can dua van cO' sa giao d\lc, kh6ng ti~n hanh l~p h6 sa dua van cO' sa giao d\lc nhUng truang hgp chua dil cac y~u t<3 can thi~t, d<3i tugng du6i 18 tu6i, nit tren 55 tu6i, nam tren 60 tu6i.

467

.....

- L~p bien bim ve harm vi vi ph;;un phap lu~t d6i v6i cac d6i tugng khong co nO'i cu trU nhAt djnh (khong xac djnh dugc cu tro hay t~m trU adau, lang thang cac b~n tau xe...); trong truOng hQ'P nay, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa nO'i phat hi~n harm vi vi ph;;un phap lu~t l~p bien bim, bao cao Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n.

- Gifun sat ch~t che nguai da co quy~t djnh nhung chua dugc dua di cO' sa giao d\lc t~i dia phuang, ph6i hQ'P v6i Cong an cAp tinh trong vi~c t6 chuc thi harm quy~t dinh dua vao cO' sa giao d\lc.

- ChUng nh~, xac nh~ cac truOng hQ'P thuQc di~n hoan ho~c mien thi harm quy~t djnh dua vao cO' sa giao d\lc gui cO' quan co thfun quyen xem xet thea quy djnh t~i Dieu 89 Phap l~nh XLVPHC.

b. Trach nhi~m cua cO' quan Cong an cAp xa CO' quan Cong an cAp xa co nhi~m V\l giup Chu tich Uy ban nhan dan cling cAp trong viec thu th~p tai li~u, l~p h6 sa cac d6i tugng dn dua vao cO' sa giao d\lc co nO'i cu trU nhAt djnh (co dang kY hQ khAu, dang kY t;;un trU ho~c dang sinh s6ng 6n djnh t~i dia phuang). D6i v6i nguai khong co nO'i cu trU nhAt dinh thi Cong an cAp xa nO'i nguai do co harm vi vi ph;;un phap lu~t giup Chu tich Uy ban nhan dan cling cAp l~p bien bim harm vi vi ph~m phap lu~t cua d6i tugng d~ bao cao Chli tich Uy ban nhan dan cAp huy~n.

c. Trach nhi~m cua cac t6 chuc xa hQi acO' sa Cac t6 chuc xa hQi nhu M~t tr~n T6 qu6c, HQi Ph\l nil, Doan thanh nien... acO' sa co tnich nhi~m lam bim nh~ xet ve d6i tugng de nghi dua vao cO' sa giao d\lc thea yeu d.u cua Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa, ph6i hQ'P v6i Cong an cAp xa giup chu tich Uy ban nhan dan cAp xa trong vi~c l~p va hoan chinh h6 sa de nghi dua vao cO' sa giao d\lc.

-.:

6. Quan ch~ hanh chinh: Theo quy djnh t,i Phap I~nh sua dBi, bB sung m{}t sA di~u Clla Phap I~nh Xu Iy vi ph,m hanh chinh (nam 2007) thi bi~n phap quan ch~ hanh chinh bj chAm dU1: ap d\lng k~ tir ngay Phap I~nh nay co hi~u l\I'c

468

PHO BIEN, GIAo Dl}C pHAp LU~T a xA, THI TRAN

I. MOT s6 vAN DE CHUNG vi: CONG TAc PHO BIEN, GIAo Dl}C

pHAPLU~T

1. Vi tri, vai tro clla cong tac phA bi~n, giao d\lc phap lu~t Ph6 bien, giao d\lc phap lu~t la cAu n6i de chuyen Uli phap lu~t vao cUQc s6ng. ~~~~~~~~~~~~~~~~~ ph6 bien, giao d\lc phap lu~t. Th\lc hi~n phap lu~t du bfulg hinh thuc nao - tuan thu, thi hanh (chAp haOO) phap lu~t, sir d\lllg (v~n d\lllg) phap lu~t hay ap d\lllg phap lu~t, tru6'c het dSu phai co hieu biet phap lu~t. Neu khong oo~ thuc dAy du vi tri quan tr<;mg va khong th\lc hi~n t6t cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t thi du cong tac xay d\lng phap lu~t (cong tac l~p phap) co hUn t6t den mAy cling khong d~t duQ'c hi~u qua th\lC thi phap lu~t.

1.1. Ph6 biin, gitio dflC phtip lu~t gop phOn nang cao hi?u Ivc va hi?u qua

quan Ij nha nlCuc, quan Ij xii hpi

Vai tro quan trQng nay cua cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t bAt ngu6n ill chiOO vai tro va gia tri xa hQi cua phap lu~t la phuong ti~n hang dAu de quan ly OOa nu6'c, quan ly xa hQi. Ph6 bien, giao d\lc phap lu~t giup cho mQi nguai co tri thuc phap ly, tiOO cam phap lu~t dUng dAn va hanh vi hQ'P phap, t~o tiSn dS cho vi~c sir d\lllg quySn l\lc OOa nu6'c, tang cuang phap che, phat huy dan chu va quySn tv do cua m6i nguai.

Ph6 bien, giao d\lc phap lu~t d6ng thai t~o ra kha nang d6i m6'i cac quan h~ xa hQi trong moi truang quan ly OOa nu6'c bfulg phap lu~t, hinh thanh cac diSu ki~n va OOan t6 thu~ lQ'i cho qua trinh quan ly OOa nu6'c, quan ly xa hQi; t~o ra kha nang phat hi~n va lo~i trir OOUng hi~n tugng tieu qlC, ch6ng d6i phap lu~t di@n ra trong qua trinh quan lY.

1.2. Ph6 biin, gitio dflC phtip lu~t gop phOn nang cao j thuc phtip lu~t va

van hoti phtip Ij cua cong dan

Vi~c th\lc thi va chAp hanh phap lu~t ph\l thuQc vao rAt OOiSu yeu t6 khac

OOau, trong do co yeu t6 y thuc phap lu~t va van hoa phap ly cua cong dan.

D~c trung r5 net cua y thuc phap lu~t, the hi~n thai dQ cua cac thanh vien trong xa hQi d6i v6'i kY cuong, phap lu~t la S\l danh gia va ghi oo~ tinh cong bfulg cua phap lu~t. Phap lu~t chi co the tra thanh cong C\l co tac d\lllg diSu chinh OOUng hanh vi dUng dAn khi S\l cAn thiet cua no d6i v6'i xa hQi duQ'c ghi OO~n, chAp oo~, khi rna nghia V\l chAp haOO cac quy diM cua phap lu~t th\lc S\l tra thanh OOu cAu chAp hanh tv nguy~n va co y thuc cua ban than m6i nguai.

469

Tuy nhien, trong th\Ic tS khong phai luc mio vi~c chftp hanh phap lu~t cling tra thanh y thuc t\f nguy~n. Bai v~y, trong di~u ki~n hi~n nay, vai tro cua giao d\lc phap lu~t la hinh thanh Ythuc phap lu~t, gop ph§n giup m6i nguai nh~ ra tinh cong bfulg cua phap lu~t, chftp hanh phap lu~t tren cO' sa t\f nguy~n, xuftt phat tit nhu cAu cua ban than rna khong phai do sg hai tru6'c S\I trimg ph~I.t.

Trinh dQ van hoa phap ly khong chi phan anh S\I hieu biSt cac quy dinh cua phap lu~t mQt cach t6ng the, cAn thiSt cho m6i con nguai, gfuI li~n v6'i cac nghia V\l cua hQ rna con la S\I hieu biSt mQt cach sau s~c y nghia cua phap lu~t trong dai s6ng xa hQi, S\I ton trQng phap lu~t va biSt v~ d\lllg phap lu~t mQt cach dung dfuI.

Trong di~u ki~n xay d\Illg mQt xa hQi cong bfulg, dan chu va van minh thi mQt trong nhUng di~u ki~n quan trQng la lam sao de nguai dan dugc tham gia tich C\IC vao cac ho~t dQng quan ly xa hQi bfulg phap lu~t. Tang cuang dan chu cling co nghia la rna rQng S\I tham gia cua nguai dan vao cac ho~t dQng l~p phap, hanh phap va tu phap, th\Ic hi~n giam sat ho~t dQng cua cac cO' quan nha nu6'c nhfun nang cao trach nhi~m cua m6i nguai trong xa hQi. Ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t gop ph§n quan trQng trong vi~c thuc dAy S\I 100 m~ cua tinh tich C\IC, dam bao hanh trang kiSn thuc phap ly cAn thiSt cho S\I tham gia vao ho~t dQng xay d\Illg phap lu~t va th\Ie thi phap lu~t.

Nhu v~y, ph6 biSn, giao d\le phap lu~t la mQt doi hoi khach quan, b~t ngu6n tit

19i ieh eua Nha nu6'e, eua xa hQi va mQi cong dan.

2.l.DJ cao tinh Dang trong ph8 bi€n, gitio d!lc phtip luQ,t

2. Yeu cAu chung aai vOi vi~c phB bi~n, giao dy.c phap lu~t

Phap lu~t va duang l6i, chinh sach eua Dang co m6i quan h~ ch~t ehe v6'i nhau. Phap lu~t la S\I the chS hoa duang l6i, ehinh sach cua Dang. Do do, eong tac ph6 biSn, giao d\le phap lu~t bao gia cling phai d~ cao tinh Dang.

2.2. Bao dam tinh khoa h{Jc, tinh chuan xtic, truyJn d~t trung thanh van

ban

Mu6n d~ eao tinh Dang trong eong tae ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t thi phai hieu biSt, quan tri~t dAy du duang l6i, chinh saeh eua Dang d6i v6'i tUng thai kY, tUng van d~. Duang l6i, ehinh sach eua Dang cling nhu phap l~t la nhUng hi~n tugng thuQc kiSn trUc thugng tAng xa hQi, phan anh cO' sa kinh tS, do do cling thuang xuyen dugc sua d6i, b6 sung va co qua trinh v~ dQng nhu cac hi~n tugng khae. Chinh vi thS, ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t va tuyen truy~n duang l6i, ehinh saeh cua Dang phai luon b~t nhip dugc v6'i nhUng thay d6i trong dai s6ng chinh tri - phap lu~t eua dfit nu6'e.

Ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t khae v6'i cae lo~i hinh ph6 biSn, giao d\le khae a ch6 nQi dung duge ph6 biSn, giao d\le la phap lu~t, la nhUng quy t~e xu S\I duge

470

2.3. Bao dam tinh dfJi chung: phil h!JP VOl d8i tU!J'flg, di hiiu, di nhtJ, di ap

d':lng

Nha nu6'c ban harm, co cAu truc ch~t che ill cau chu t6'i nQi dung va yeu cAu cua cac quy dinh do. Do do, ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t phai tuan thu cac nguyen t~c ooAt diOO, bao dam tiOO khoa hQc, tinh chuful xac, truyen d~t trung tharm van ban.

2.4. Ch!Jn du!J'c hinh thuc phil h!JP

Ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t khong OOUng phai xuM phat ill OOu cAu cua d6i tuQllg duQ'c ph6 biSn (hQ dang thiSu va can cai gi) rna con phai phil hgp v6'i trinh dQ van hoa, nghe nghi~p, gi6'i tiOO, lua tu6i, dan tQc... cua d6i tuQllg duQ'c ph6 biSn; d6ng thai khi th\Tc hi~n ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t can sir d\lng ngon ngu d~i chung, haOO van (ho~c truyen d~t) gian di, ngfut gQn, d~ hi~u.

Co OOieu hinh thuc ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t khac OOau, rn6i hinh thuc co S\T phil hgp v6'i rnQt ho~c rnQt s6 d6i tuQllg ooAt diOO. Do do, khi ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t phai xuAt phat ill d6i tuQllg duQ'c ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t d~ chQn hiOO thuc t6i Uti. Ngoai ra, hinh thuc ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t con phai phil hgp v6'i dia ban,

dieu ki~n kinh tS xa hQi, triOO dQ dan tri (y nO'i tiSn harm ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t.

3. Bi~n phap th\fC hi~n cong tac phB bi~n, giao dl}c phap lu~t

3.1. Co chuung trinh, ki hOfJch cong tac ph6 biin, giao d':lc phap lu~t trong do xac diOO C\l th~ d6i tuQllg, nQi dung, hinh thuc, bi~n phap ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t phil hgp v6'i cac OOi~rn V\l kiOO tS, chinh tri, xa hQi cua OOa nu6'c noi chung va dia phuang noi rieng; xac dinh ro cO' quan, t6 chuc chiu trach OOi~rn th\Tc hi~n, tiSn dQ thai gian va dieu ki~n kiOO phi d~ dam bao th\Tc hi~n.

3.2. LVa ch!Jn n~i dung, hinh thuc ph6 biin, giao d':lc phap lu~t phil hgp v6'i d6i tuQllg, dia ban ho~c thea yeu cAu ph6 biSn, giao d\lC phap lu~t trong timg thai kYo

d xa, phuOng, thi trAn, nQi dung ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t cho OOan dan cAn t~p trung vao cac van ban phap lu~t lien quan tr\fc tiSp dSn dai s6ng kiOO tS, chiOO tri, xa hQi (y dia phuang; quyen, nghTa Y\l, trach OOi~rn phap ly cua cong dan, cua cO' quan nha nu6'c, t6 chuc kinh tS, doan th~ quAn chling, t6 chuc xa hQi; cac van ban phap lu~t lien quan dSn OOi~rn V\l chiOO tri cua dia phuang, ho~t dQng va sinh ho~t hang ngay cua OOan dan; d6ng thai, tuyen truyen ve cac ho~t dQng th\Tc hi~n va bao v~ phap lu~t (y dia phuang; neu guang nguai t6t, vi~c t6t trong th\Tc

471

Nhin chung, khi ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t cAn chQn rnQt hinh thuc phil hgp cho d6i tuQllg duQ'c ph6 biSn ho~c kSt hgp dan xen giua hinh thuc nay v6'i hinh thuc khac d~ d~t hi~u qua t6t ooAt.

hi~n va chAp hanh phap lu~t, qua do v~ dQng nhan dan sfmg va lam vi~c theo HiSn phap va phap lu~t.

Cac hinh thuc ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t nhu tuyen truy€n mi~ng; ill sach/ngan sach phap lu~t; ph6 biSn qua h~ thBng truy€n thanh co So', qua ho~t dQng cua cac cau l~c bQ; l6ng ghep v6'i cac sinh ho~t van hoa, van ngh~, v6'i cac phong trao thi dua, cac cUQc v~ dQng a khu dan cu... la nhUng hinh thuc phil hqp a xa, phuOng, thi trAn.

3.3. Chu tr(Jng nang cao nghi?p V(I cho dQi ngfi can bQ lam cong mc ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t ke ca chuyen trach va khong chuyen trach, trong va ngoai nganh Tu phap. d xa, phuOng, thi trAn cAn diM ky t~p huAn kiSn thuc phap lu~t, nghi~p V\l ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t cho tuyen truy€n vien phap lu~t, hoa giai vien, can bQ cua cac t6 chuc doan the... de 19c lugng nay tham gia ph6 biSn phap lu~t cho nhan dan dia phuang.

3.4. Tang cuiYng ph8i hflp trong hOf}t ilpng ph6 hiin, giao d(lc phap lu~t. Day la yeu cAu khach quan va la trach nhi~m cua cac cAp, cac nganh, cac doan the trong t6 chuc thgc hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t. Hi~n nay, phuang thuc phBi hqp kha da d~g nhu phBi hqp hai ben, phBi hqp nhi€u ben, trong do mo hinh HQi d6ng phBi hqp cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t dang la mo hinh co hi~u qua, vila tang cUOng vai tro dAu mBi t6 chuc cac ho~t dQng phBi hqp cua co quan Tu phap, vila phat huy tinh cQng d6ng trach nhi~m, tinh chu dQng cua mQi co quan, t6 chuc.

Trong quan h~ phBi hqp, can bQ Tu phap cAn chu dQng ban, chu dQng neu ra nQi dung cong vi~c can phBi hqp v6'i dBi tac phBi hqp cua minh nhfun t~o ra sg thBng nhAt v€ nh~ thuc va t6 chuc thgc hi~n d~t hi~u qua. De "nBi" va "giu" dugc mBi quan h~ phBi hqp cAn phai kien tri, chu dQng tiSn hanh phBi hqp ill nhUng vi~c "nh6", C\l the tru6'c m~t dSn nhUng cong vi~c Ian va co tinh lau dai. Ngoai ra con phai biSt chQn thai diem thich hqp de trien khai cong vi~c phBi hqp sao cho dap Ung yeu cAu, dem l~i tac d\lllg thiSt thgc cho tUng ben tham gia phBi hqp va vi nhi~m V\l chung cua dja phuang.

3.5. Cong tac ph6 hiin, giao d(lc phap lu~t phiii ilu(J'c thvc hi?n thuiYng xuyen, lien t(lc; co trQng tam, trQng diem, g~ v6'i vi~c t6 chuc thgc hi~n phap lu~t. Cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t la ho~t dQng tac dQng len y thuc con nguai, vi 19i ich lau dai nen phai dugc thgc hi~n thuOng xuyen, lien 1\lc v6'i phuang cham: "mua db, thAm lau", tranh tinh tr~g hinh thuc, lam theo phong trao. Cong vi~c nay cling khong nen lam tran Ian rna phai co trQng tam, trQng diem trong tUng giai do~ nhfun d~t kSt qua C\l the tren dBi tugng, linh V\fC da xac dinh.

Cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t phai g~ v6'i vi~c t6 chuc thgc hi~n phap lu~t va cac phong trao cua quAn chUng adja phuang. Vi~c ph6 biSn, giao d\lC

472

phap lu~t kSt hgp, lAng ghep v6'i thong tin ve vi~c xu ly kip thai, nghiem minh cac vi phl;lm phap lu~t; bieu duong guong ngum t6t vi~c t6t trong thi hanh, chAp hanh phap lu~t c6 tac dQng tich qrc dSn y thuc, tinh cam, hanh vi phap lu~t cua d6i tuQ1lg duQ'c tuyen truyen, ph6 biSn.

3.6. Chu tr(Jng ho~t d~ng chi d~o, hutJng dan vi~c th\Ic hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t vi day la ySu t6 vira dam bao tinh djnh huang chung, vira tl;lo dieu ki~n de don vi cAp du6'i phat huy tinh chu dQng, sang tl;lo trong xay d\Illg kS hOl;lCh C\l the va t6 chuc th\Ic hi~n. HOl;lt dQng kiem tra dn duQ'c th\Ic hi~n thuang xuyen nhAIn nfun tinh hinh, kip thai giai quySt nhUng kh6 khan, vuang m~c; phat hi~n va chAn chinh nhUng sai s6t, bAt c~p trong th\Ic tien hOl;lt dQng; dut rut kinh nghi~m til d6 giup cho S\I chi dl;lo, huang d§n th\Ic hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t duQ'c sat hgp.

3. 7. Binh kY ta chuc SO' kit, tang kit, danh gia vi~c th\Ic hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, til d6 c6 bi~n phap nang cao hi~u qua hOl;lt dQng; chu trc;mg khen thu6ng de dQng vien, khich l~ nhUng dien hinh lam t6t, phat huy kSt qua dii dl;lt duQ'c, khO'i d~y phong trao thi dua th\Ic hi~n t6t cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t.

3.8. Bam bao kinh phi, Cd SO' v/)t chat, phuong ti~n cho cong tac ph6 biSn,

giao d\lc phap lu~t.

II. xAY Dl/NG vA TO eHUe THve HI:E:N KE HO~eH PHO BIEN,

GIAO Dve PHAp LU~T axA, TH! TRA.N

Theo Thong tu Lien tich s6 0l/2009/TTLT-BTP-BNV ngay 28 thang 4 nam 2009 cua BQ Tu phap va BQ NQi V\l huang d§n chuc nang, nhi~m V\l, quyen hl;lll va cO' cAu t6 chuc cua 80' Tu phap thuQc Dy ban nhan dan cAp tinh, Phong Tu phap thuQc Dy ban nhan dan cAp huy~n va cong mc tu phap cua Dy ban nhan dan cAp xii, trong cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, cong chuc tu phap - hQ tich cAp xii c6 trach nhi~m tham muu giup Dy ban nhan dan cAp xii "t6 chuc th\Ic hi~n chuong trinh, kS hOl;lCh ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t".

1. S\f cin thi~t xay dtplg k~ ho~ch ph8 bi~n, giao d\lc phap lu~t

Xay d\Illg kS hOl;lch la vi~c de ra mQt cach c6 h~ th6ng nhUng cong vi~c d\I dinh lam trong mQt thai gian nhAt dinh, v6'i cach thuc, trinh tg, thai hl;lll tiSn hanh C\l the.

~~~~~~~~~~~~~~~~ ySu t6 khac nhau, trong d6 c6 mQt phdn khong nh6 la vi~c l~p kS hOl;lCh trien khai cac m~t cong tac va hOl;lt dQng d6. Xay d\Illg kS hOl;lCh ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t la hSt suc cfin thiSt, C\l the la:

473

- V6'i vi~c xac diOO ro d6i tugng, nQi dung, hiOO thuc, bi~n phap, ti~n dQ va phan cong thgc hi~n C\l th~, k~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t gop phan tri~n khai cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t duQ'c thuOng xuyen, lien tl,lc, khAc ph\lc tiOO tr~g tuy ti~n, luc lam, hic boo

- Trong khi phai thgc hi~n cimg hic cac nhi~m Y\l giup Dy ban OOan dan cAp xa quan ly OOa nu6'c v8 cong tac tu phap trong ph~ vi dia phuang, k~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t t~o di8u ki~n cho cong chuc Tu phap - HQ tich chu dQng han trong t6 chuc cong vi~c.

- K~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t cling la co So' d~ Dy ban OOan dan cAp

xa b6 tri kinh phi cho cong tac nay.

--.

- K~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t la can cu d~ ki~m tra, danh gia, khen thuang vi~c thgc hi~n nhi~m Y\l ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t a dia phuang trong timg giai do~.

2. Yeu cAu va din crr xiy d..,ng k~ ho~ch phB bi~n, ghio d\lc phap luit

2.1. Yeu cOu d6i vdi k2 hOl}ch ph6 bi2n, gitio dlolC phtip lu~t K~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t acAp xa trong timg giai do~ can phai

bao dam cac yeu cAu sau:

Thu nhdt, k~ ho~ch ph6 bi~n, ghio d\lc phap lu~t phai co m\lc tieu, giai phap,

ti~n dQ C\l th~, sat hQ'P, co tinh kha thi va co hi~u qua.

Dia ban cAp xa la noi trgc ti~p tri~n khai cac ho~t dQng ph6 bi~n, giao d\lC phap lu~t d~n can bQ va OOan dan co So', vi v~y k~ ho~ch cang C\l th~, chi ti~t, cang t~o di8u ki~n thu~ lqi khi tri~n khai tren thgc t~. D6ng thOi, trong timg giai do~ k~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lcphap lu~t phai bam sat tinh hinh cua dia phuang, cac di8u ki~n phat tri~n kinh t~ - xa hQi, d~c bi~t la phai phil hQ'P v6'i ngu6n OOan 19c va kiOO phi cho cong tac nay d~ "li~u cam gAp mb". Co OOu v~y cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t mm thgc sg co hi~u qua.

Thu hai, cac OOi~m Y\l d~t ra trong k~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t can OOfun k~t hQ'P giai quy~t toan di~n cac yeu cAu cua cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t v6'i cac van d8 trQng tam adia phuang.

M\lc tieu chung cua cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t la nang cao hi~u bi~t phap lu~t cho d6i tugng, hinh thanh a hQ long tin vao phap lu~t, t~o l~p thoi quen, y thuc tg giac chAp hanh phap lu~t va bi~t ap d\lllg, thgc thi phap lu~t trong cong vi~c hang ngay cling OOu sir d\lllg phap lu~t d~ bao v~ quy8n va lQ'i ich chinh dang cua ban than. K~ ho~ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t can phai huang t6'i vi~c thgc hi~n cac m\lc tieu chung do, d6ng thai cling OO~m giai quy~t OOiing van d8 rAt C\l th~ cua dia phuang trong giai do~ tri~n khai. Vi d\l, cac van d8 d8n bil dAt dai,

474

di dan giai phong m~t bAng, cac chinh sach xa hQi, chinh sach d6i v6'i nguai co cong...

2.2. Can Cll- xay dlplg ki hOi!ch ph8 biin, gitio d,!c phtip lu~t Ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t a cAp xa dugc xay d\fIlg dga tren mQt

s6 din cu sau day:

- Chuang trinh, ke ho~ch va sg chi d~o, huang dfuI cua Uy ban OOan dan, cO'

guan Tu phap cAp tren.

- Yeu cAu, OOi~m V\l chinh tri cua dia phuang trong timg giai do~, d~c bi~t la tiOO hinh thgc te adia phuang. Day la din cu guan trQng dS xay d\fIlg ke ho~ch vi huang dan cua Uy ban OOan dan, cO' guan Tu phap cAp tren mang tinh huang dfuI chung, trong khi a m6i xa, phuang, thi trAn l~i co OOUng d~c thiI rieng trong phat triSn kinh te - xa hQi, m~t bAng dan tri, OOUng vAn dS trQng tam, trQng diSm rieng, ngu6n thu ngan sach cilng rAt khac OOau.

- Nhu cAu tim hiSu phap lu~t cua can bQ, OOan dan dia phuang trong timg giai do~. Khi thong tin phap lu~t dugc ph6 bien, gi6'i thi~u dap lIng dugc OOu cAu cua d6i tugng can tim hiSu thi cong tac nay se mang l~i hi~u qua cao han OOiSu vi~c ap d~t kien thuc mQt chiSu "dQi mtren xu6ng".

3. Quy trinh xiy d\fllg k~ ho~ch ph8 bi~n, ghlo d\lc phap lu~t 3.1. Giai dOi!n chuan hi Tru6'c khi xay d\fIlg dg thao ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t, can bQ Tu

phap - HQ tich can thgc hi~n mQt s6 cong vi~c chuAn bi sau day:

Thu nhdt, 19a chQn lo~i ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t cAn xay d\fIlg.

Co OOiSu lo~i ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t OOu: ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t thea thai gian, g6m: ke ho~ch dai h~ (m ba den nam nam), ke ho~ch ngful h~ (hang nam ho~c hang guy, hang thang); ke ho~ch tuyen truySn mQt nQi dung phap lu~t (vi d\l: tuyen truySn vS bAu cir, vS phong ch6ng rna tuy, vS thue sir d\lng dAt nong nghi~p, vS bao v~ moi truang ...) ho~c mQt van ban phap lu~t C\l thS (vi d\l: tuyen truySn vS Lu~t Hon OOan va gia dinh, Lu~t Giao d\lc, Lu~t Hgp tac xa...); ke ho~ch t6 chuc ho~t dQng ph6 bien, giao d\lc phap lu~t C\l thS (vi d\l: ke ho~ch t6 chuc thi tim hiSu phap lu~t, ke ho~ch t6 chuc t~p huAn kien thuc phap lu~t cho hoa giai vien...). Can cu vao yeu cAu, OOi~m V\l, cong chuc Tu phap - HQ tich xac diOO lo~i ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t can xay d\fIlg. a cAp xa, can xay d\fIlg ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t hang nam lam cO' sa cho vi~c t6 chuc thgc hi~n cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t. Ngoai ra, tuy thea yeu cAu cua dgt tuyen truySn van ban phap lu~t quan trQng ho~c thea yeu cAu OOi~m V\l chiOO tri cua dia phuang co thS xl1y d\fIlg cac ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t C\l thS khac.

475

Thu hai, xac djnh can cu xay d\lllg kS ho~ch.

Tu)' thuQc vao 10~i kS ho~ch, cong chuc Tu phap - HQ tich xac djnh cac can cu de xay d\lllg. C\l the 1a cac chuong trinh, kS ho~ch, huang dful clla Dy ban nhan dan, cO' quan Tu phap cAp tren trong cong tac ph6 biSn, giao d\lC phap 1u~t, cac yeu c~u, nhi~m V\l chinh tri va phat trien kinh tS, van hoa, xii hQi adia ban.

Thu ba, xac djnh muc dQ hieu biSt va nhu c~u tim hieu phap 1u~t Clla can bQ,

nhan dan dia phuong.

De xac djnh dugc muc dQ hieu biSt va nhu c~u tim hieu phap 1u~t clla can bQ, nhan dan dia phuong, cong chuc Tu phap - HQ tich co the tiSn hanh khao sat bfuIg vi~c hoi trl!c tiSp ho~c phat phiSu diSu tra, thong qua dS xuAt Clla can bQ cac t6 chuc, doan the a cO' so, cac t6 truang dan ph6, truang thon, gia lang, truang ban ~~~~~~~~~~~~~~~~~ cong vi~c lien quan dSn hQ tich ho~c qua ho~t dQng tu vAn, hoa giai acO' so... M\lc dich chinh 1a de danh gia xem can bQ va nhan dan dia phuong hieu biSt phap 1u~t a muc dQ nao va hQ c~ tim hieu nhimg nQi dung gi de khi xay d\lllg kS ho~ch se xac djnh dugc nhimg nQi dung thich hgp v6'i tUng nhom d6i tugng.

3.2. Xay dlplg ki hO{lch ph8 biin, giao d,!c phap luQ,t va lQ,p dv toan kinh

phi thvc hi?n

a. NQi dung chinh Clla kS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t

M6i 10~i kS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t co nhimg nQi dung C\l the khac

nhau, tuy nhien c~ dam bao nhimg nQi dung chinh sau:

- M\lc dich, yeu c~u Clla kS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t: c~ neu ro m\lc dich, kSt qua C\l the c~ d~t dugc cfing nhu cac yeu c~u d~t ra khi trien khai kS ho~ch.

- D6i tugng tac dQng Clla kS ho~ch: co the 1a toan the can bQ, nhan dan tren dia

ban ho~c nhom d6i tugng (nhu ph\l nil', thanh nien...).

- NQi dung phap 1u~t c~n dugc ph6 biSn dSn d6i tugng: vi~c xac djnh nQi dung phap 1u~t c~ dugc ph6 biSn dSn d6i tugng can cu vao yeu c~u chung Clla kS ho~ch, huang dful clla Dy ban nhan dan, cO' quan Tu phap cAp tren va nhu c~u tim hieu phap 1u~t clla can bQ va ngum dan s6ng t~i dia ban. NQi dung phap 1u~t khong chi dimg l~i a cac 1u~t, phap l~nh hay van ban Clla trung uong rna con 1a van ban Clla chinh quySn cAp tinh, cAp huy~n va cAp xii, nhAt 1a cac nQi dung lien quan tI¥c tiSp dSn cac quySn, nghla V\l C\l the clla nguai dan.

- Hinh thuc thgc hi~n ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t: tren thgc tS, cong tac ph6 ~~~~~~~~~~~~~~~~ truySn mi~ng vS phap 1u~t; ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t qua cac phuong ti~n thong tin d~i chUng, qua m~g 1u6'i truySn thanh acO' so; bien so~, phat hanh tai li~u ph6

476

bi€n, giao d\lc phap lu~t; d~y va hQc phap lu~t trong nha truOng; t6 chuc cac hinh thuc thi tim hiSu phap lu~t; xay d\IIlg, quan ly va khai thac ill sach phap lu~t; ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t thong qua sinh ho~t cau l~c bQ phap lu~t, thong qua ho~t dQng tu v§n phap lu~t va trQ' giup phap ly, ho~t dQng hoa giai a ca sa, qua cac phien toa xet xir luu dQng, qua cac lo~i hinh van hoa van ngh~, d~c bi~t la cac lo~i hinh sinh ho~t van hoa truy€n th6ng.

Tuy nhien tren dia ban cap xa, khong phai cit ca cac hinh thuc d€u co thS phat huy hi~u qua. Chinh vi v~y, khi xay d\IIlg k€ ho~ch ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t cho dia phuang minh, can bQ Tu phap - HQ tich cAn luu y llJa chQn cac hinh thuc ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t phil hQ'P v6i d6i tugng cAn ph6 bi€n.

- Ti€n dQ (thai gian) thlJc hi~n: k€ ho~ch ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t cAn xac dinh thai gian thlJc hi~n cac cong vi~c d€ ra. Ti€n dQ C\l thS vila dam bao cong tac ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t duQ'c kip thai, phil hQ'P v6i nhi~m V\l chinh tri, kinh t€, xa hQi cua dia phuang tUng giai do~ va cfing la can cu thea doi, kiSm tra vi~c thlJc hi~n k€ ho~ch.

- Cac bi~n phap thlJc hi~n:

+ Xac diM bi~n phap thlJc hi~n ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t phil hQ'P v6i d6i tugng, v6i dia ban thlJc hi~n: co thS t6 chuc cac hinh thuc ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t dQc l~p, cling co thS t6 chuc ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t l6ng ghep trong cac chuang trinh, k€ ho~ch khac adia phuang nhu phong trao xay d\IIlg dai s6ng van hoa a khu dan cu, cac chuang trinh v€ xoa doi, giam ngheo, bao v~ va phat triSn rUng, chuang trinh nu6c s~ch, v~ sinh moi truOng...

+ Phan cong trach nhi~m hQ'P ly, ro rang cho cac chu thS tham gia ph6 bi€n,

giao d\lc phap lu~t: trach nhi~m cua cong chuc Tu phap - HQ tich, trach nhi~m cua cac cong chuc chuyen mon cua Uy ban nhan dan cap xa; SlJ ph6i hQ'P gifra cac can bQ Uy ban nhan dan v6i cac can bQ M~t tr~ T6 qu6c, can bQ cac t6 chuc, doan thS aca sa.

+ Ho~t dQng kiSm tra, giam sat vi~c thlJc hi~n k€ ho~ch; ch€ dQ thong tin, bao

cao; sa k€t,

t6ng k€t,

thi dua, khen thuang.

+ Kinh phi: neu ro ngu6n kinh phi thlJc hi~n k€ ho~ch. Kinh phi chi ti€t thlJc hi~n k€ ho~ch ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t co thS duQ'c ghi ngay trong k€ ho~ch ho~c duQ'c l~p thanh ban dlJ toan rieng (kern thea k€ ho~ch). Cac nQi dung chi va muc chi v€ ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t thlJc hi~n thea quy diM cua BQ Tai chinh v€ vi~c huang dful quan ly va sir dvng kinh phi bao dam cho cong tac ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t va thea huang dful, quy diM cua Uy ban nhan dan cap tren v€ muc chi C\l thS tren dia ban.

b. ThS thuc trinh bay k€ ho~ch ph6 bi€n, giao d\lc phap lu~t

477

KS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t cua Uy ban nhan dan cdp xli la mQt d~g van ban hanh chinh. Theo quy dinh t~i Thong tu s6 01/2011/TT-BNV ngay 19 thang 01 nam 2011 cua BQ NQi Y\l hu6ng ddn vS thS thuc va kY thu~t trinh bay van ban hanh chinh thi kS ho~ch co thS ban hanh kern thea quySt dinh ho~c ban hanh dQc l~p. Khi xay d\IDg kS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, cong chuc Tu phap HQ tich phai can cu van cac hu6ng ddn vS thS thuc va kY thu~t trinh bay van ban t~i Thong tu s6 01/2011/TT-BNV.

c. T6 chuc ldy y kiSn dong gop cho dg thao kS ho~ch va hoan chinh nQi dung

kS ho~ch

- Dg thao kS ho~ch dugc dua ra ldy y kiSn dong gop cua cac can bQ, cong chuc Uy ban nhan dan cdp xli, can bQ M~t tr~n T6 qu6c, cac t6 chuc, doan thS, nhfrng nguOi se trgc tiSp tham gia triSn khai kS ho~ch sau khi dugc phe duy~t.

- Sau khi t6ng hgp y kiSn dong gop, cong chuc Tu phap - HQ tich hoan chinh

nQi dung ban kS ho~ch dS trinh phe duy~t.

d. Trinh lanh d~o Uy ban nhan dan cdp xli phe duy~t kS ho~ch (bao g6m kS

ho~ch nQi dung va dg toan kinh phi thgc hi~n).

4. T6 chuc thl}'c hi~n k~ ho,ch ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t Ngay sau khi kS ho~ch ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t dugc Uy ban nhan dan cdp xli phe duy~t, cong chuc Tu phap - HQ tich ph6i hgp v6'i cac can bQ, bQ ph~, don vi dugc phan cong trong kS ho~ch t6 chuc thgc hi~n kS ho~ch thea dUng d6i tugng, nQi dung, hinh thuc, bi~n phap va thOi gian dli xac dinh.

Trong qua trinh thgc hi~n kS ho~ch, cong chuc Tu phap - HQ tich co nhi~m Y\l:

- -

- Chu tri t6 chuc cac ho~t dQng ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t cho can bQ, nhan

dan tren dia ban.

- Thgc hi~n vai tro la dAu m6i ph6i hgp can bQ, cong chuc cua Uy ban nhan dan cdp xli, can bQ M~t tr~, can bQ t6 chuc, doan thS a cO' sa triSn khai cac ho~t dQng ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t dSn nhan dan.

- Tham muu cho Uy ban nhan dan cdp xli xay d\IDg dQi ngl1 tuyen truySn vien phap lu~t a cO' sa rna nong c6t la cac can bQ M~t tr~, doan thS, cac t6 truang dan ph6, truang thon, truang ban, gia lang; t~p hudn kiSn thuc phap lu~t cling nhu kY nang tuyen truySn cho cac tuyen truySn vien.

- d nhfrng xli, phuOng, thi trdn co HQi d6ng ph6i hgp cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, cong chuc Tu phap - HQ tich co trach nhi~m tham muu giup HQi d6ng t6 chuc cac ky hQP, chuful bi cac bao cao va kS ho~ch ho~t dQng cua HQi d6ng, t6 chuc cac ho~t dQng thea kS ho~ch cua HQi d6ng dS ra.

478

- Thong tin, bao cao vi~c thgc hi~n cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t adia ban v6i Uy ban OOan dan cling cAp va v6i ca quan Tu phap cAp tren. Vi~c duy tri va thgc hi~n nghiem mc, thuOng xuyen che dQ thong tin, bao cao la mQt yeu cdu trong quy trinh t6 chilc thgc hi~n cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t, OOfun dam bao thong tin hai chiSu, vita giup cho Uy ban OOan dan cling d.p, ca quan Tu phap cAp tren n~m dugc tiOO hinh thgc hi~n cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t a dia phuong, ill do co sg chi d~o, huang dfut sat hgp, thiet thgc; vila duy tri dugc m6i lien h~ thuOng xuyen giua cong chilc Tu phap - HQ tich v6i cac ca quan do, t~o thu~n 19i cho cong chilc Tu phap - HQ tich tri~n khai cac ho~t dQng ph6 bien, giao d\lc phap lu~t.

Bao cao nen dugc thgc hi~n hang quy, 6 thang va ca nam ho~c trong qua trinh

thgc hi~n hay khi ket thuc mQt ho~t dQng ph6 bien, giao d\lc phap lu~t C\l th~.

- Theo doi, ki~m tra, don d6c thgc hi~n ke ho~ch: cdn ki~m tra xem cac nQi dung cua ke ho~ch da dugc thgc hi~n den dau? NhUng gi con t6n ~i? Nguyen OOan, cach kh~c ph\lc. Trong truOng hgp cdn thiet co th~ kien nghi Uy ban OOan dan xa, thi trftn co bi~n phap phli hgp cho vi~c t6 chilc thgc hi~n ke ho~ch tren thgc te oou: diSu chinh ke ho~ch, nQi dung, t~o diSu ki~n vS ca sa v~t chAt, kiOO phi, 19c lugng...

- Sa ket, t6ng ket, danh gia ket qua thgc hi~n ke ho~ch ph6 bien, giao d\lc phap lu~t OO~m rut ra OOUng kinh nghi~m cdn thiet d~ t6 chilc thgc hi~n cong tac nay ngay cang tc3t hon. Trong qua trinh danh gia cling cdn chu tr<;mg cong tac khen thuang d~ dQng vien, khich l~ OOUng di~n hiOO lam t6t, phat huy ket qua da d~t dugc, khai d~y phong trao thi dua thgc hi~n t6t cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t adja phuong.

III. HUONG nAN THVC HI~N MQT s6 NGHI~P \TV PHO BIEN,

GIA.O nvc pHA.p LU~T axA, TIIJ TRAN 1. Tuyen truy~n mi~ng v~ phap luit

Tuyen truySn mi~ng vS phap lu~t la mQt hiOO thilc tuyen truySn rna bao cao vien, tuyen truySn vien tf\lC tiep ph6 bien den nguai nghe vS linh V\lC, van ban, quy diOO phap lu~t OOfun nang cao oo~ thilc phap lu~t cho nguai nghe, huang cho nguai nghe hanh dQng thea cac chuAn mgc phap lu~t.

Tuyen truySn mi~ng phap lu~t co m6i quan h~ g~ bo ch~t che v6i OOiSu hinh thilc tuyen truySn khac; 16ng ghep v6i cac hiOO thilc tuyen truySn khac va la mQt bQ ph~ quan trQng trong t6ng th~ cac hiOO thilc tuyen truySn phap lu~t. DiSu do dugc th~ hi~n OOu sau:

- Tuyen truySn mi~ng la mQt cong do~ khong th~ thieu trong phdn Ian cac hiOO thilc tuyen truySn phap lu~t. Vi d\l: Tuyen truySn phap lu~t thong qua cong tac

479

hoa gild aco sa thi hoa giai vien vfuI phai trgc tiSp noi cho nguai duQ'c hoa giai vS cac nQi dung phap lu~t co lien quan.

- Tuyen truySn mi~ng phap lu~t lel hinh thuc chu ySu duQ'c th\Ic hi~n thong qua hQi nghi, hQi thao, t~p hUdn, sinh ho~t cau l~c bQ phap lu~t; lel bi~n phap chu ySu cua ph6 biSn, giao d\!c phap lu~t thong qua cac phuong ti~n thong tin d~i chung nhu bao noi, bao hinh, qua m~g lu6i truySn thanh co sa.

- Trong vi~c th\Ic hi~n tuyen truySn mi~ng phap lu~t, bao cao vien phai sir d\lllg l6ng ghep v6i cac hinh thuc tuyen truySn phap lu~t khac, vi d\! nhu: tru6c khi tuyen truySn, bao cao vien cAn phai bien so~ dS cuong mel gia tri cua no duQ'c coi nhu lel teli li~u tuyen truySn, ph6 biSn phap lu~t; trong khi tuyen truySn mi~ng, nSu bao cao vien sir d\lllg cac hinh anh minh h<;>a thi cac hinh anh do co gia tri nhu lel tuyen truySn thong qua tranh anh trgc quan.

.....

- Tuyen truySn mi~ng lel hinh thuc tuyen truySn linh ho~t, co nhiSu Uti thS, co the tiSn hanh ab~t cu noi nelo, trong b~t kY diSu ki~n, hoan canh nelo v6i s6 lUQ'llg nguai nghe khong bi h~ chS. Khi th\Ic hi~n vi~c tuyen truySn mi~ng, nguai noi co du diSu ki~n thu~ lQ'i de giai thich, phan dch, lam sang t6 nQi dung cAn tuyen truySn.

- -

Hinh thuc cua tuyen truySn mi~ng phap lu~t a c~p xa r~t da d~g. Co the t6 chuc du6i d~g hQi nghi, lap t~p hUdn, cac bu6i noi chuy~n chuyen dS thu hut nhiSu nguai nghe, l6ng ghep vi~c ph6 biSn phap lu~t velo mQt bu6i hQP, thong qua h~ th6ng truySn thanh co sa ho~c co the t6 chuc du6i hinh thuc tuyen truySn mi~ng ca bi~t chi co mQt ho~c veli ba nguai nghe.

......

D6i tuQ'llg cua tuyen truySn mi~ng r~t phong phu cho du mQi thanh phAn: can bQ, tri thuc, cong nhan, nong dan, doanh nhan, ph\! mi, nguai cao tu6i, thanh thiSu nien... ho~c lel b~t cu ngum nelo trong xa hQi dang cAn duQ'c tuyen truySn, ph6 biSn phap lu~t.

1.1. Cae buue tiin hanh m~t bu8i tuyen truyin mi?ng vi phap luQ,t (ap d!lng

dai viii tuyen truyin mi?ng vi phap luQ,t eho sa dong nguifi nghe)

a. Bu6c chuful bi

.....

- Nfun viing d6i tuQ'llg truyen truySn: nguai noi cAn nfun viing d6i tuQ'llg tuyen truySn (nguai nghe) qua cac ySu t6 vS s6 lUQ'llg; thanh phAn (tri thuc, cong nhan, nong dan, hQc sinh, thanh nien, ph\! mi, thiSu nhi, ph\! lao...); trinh dQ van hoa; nhu cftu tim hieu phap lu~t cua d6i tuQ'llg.

Nguai noi co the thu th~p thong tin vS d6i tuQ'llg bfutg phuong phap trgc tiSp (t\f diSu tra, tim hieu, g~p go, quan sat...) ho~c bfutg phuong phap gian tiSp (qua teli li~u, sach bao, bao cao t6ng kSt, trao d6i v6i nguai t6 chuc bu6i tuyen truySn...).

480

cAn co thong tin ddy du ill phia co quan t6 chilc bu6i tuyen truy~n v~ thanh phAn nguai nghe.

- N~m vUng nQi dung phap lu~t cAn tuyen truy~n. DS hiSu ro nQi dung phap lu~t rna miOO mu6n chuySn Uti t6i nguai nghe, nguai noi cAn nghien CUll mQt cach toan di~n khong OOUng nQi dung van bim rna con OOUng vAn d~ co lien quan dSn vi~c ra dffi va triSn khai van bim do, tu tuemg, quan diSm chi d~o cua vi~c ban hanh cac van bim thong qua cac nghi quySt cua Dang, kS ho~ch phat triSn kinh tS, xa hQi ho~c trgc tiSp han la qua to' triOO v~ vi~c ban hanh van bim, qua d~ cuang gi6i thi~u van bim do co quan Tu phap bien so~, qua bao, dai...

- Chuful bi d~ cuang bai noi: tuy thea kha nang va thai gian cho phep, nguai noi co thS xay d\ffig d~ cuang khai quat ho~c chi tiSt, tuy OOien, cAn ddy du v~ nQi dung, thich hgp v6i d6i tuqng, ch~t che v~ b6 C\lC, l~p lu~. Khi chuful bi d~ cuang cAn chu yOOUng vAn d~ sau:

- D~ cuang khong phai la mQt bai viSt hoan chinh, C\l thS rna la tai li~u neu len cac tr9ng tam cAn t~p trung tuyen truy~n, ph6 biSn dS nguffi noi dlJa vao do rna phan tich C\l thS, mo rQng OOUng vAn d~ neu trong d~ cuang.

- LlJa ch9n vAn d~ c6t loi cua van bim, ch9n OOUng nQi dung rna nguai nghe

quan tam.

- DS thu hut nguai nghe va t~o di~u ki~n cho nguai nghe hiSu van bim co tiOO

h~ th6ng, toan bQ cac phAn trong d~ cuang phai co m6i quan h~ htlu co v6i OOau.

Tren day la bu6c chuful bi dS tiSn hanh mQt bu6i tuyen truy~n mi~ng v~ phap lu~t noi chung. Can bQ tu phap - hQ tich, tuyen truy~n vien phap lu~t, hoa giai vien... khi tiSn haOO tuyen truy~n mi~ng v~ phap lu~t co thS v~ d~g linh ho~t bu6c chuful bi nay tuy thea di~u ki~n thlJc tS v~ tai li~u rna miOO co dugc, triOO dQ cua d6i tuqng cAn ph6 biSn phap lu~t va nQi dung phap lu~t dugc ph6 biSn (0 c~p xa co thS khong OO~t thiSt phai ph6 biSn toan bQ nQi dung van bim lu~t rna IlJa ch9n OOUng quy diM phu hgp v6i OOan dan 0 co so).

b. TiSn hanh bu6i tuyen truy~n mi~ng v~ phap lu~t

MQt bu6i tuyen truy~n mi~ng v~ phap lu~t thuO'ng co cac phAn sau:

- Vao d~: La phAn gi6i thi~u vAn d~, diM huang tu duy, khoi ggi OOu cdu cua d6i tuqng, thiSt l~p quan h~ giiia nguai noi v6i nguai nghe. V6i tuyen truy~n mi~ng v~ phap lu~t, cach vao d~ co hi~u qua thuO'ng la ggi ra OOu cdu tim hi€u y nghia, SlJ cdn thiSt phai ban hanh van bim, phai co phap lu~t dS di~u chiOO vAn d~ dang truyen truy~n, ho~c co thS b~t ddu til mQt cau chuy~n phap lu~t dugc cac phuang ti~n thong tin d~i chung noi dSn OOi~u thai gian qua; co thS bfulg cac tiOO hu6ng xay ra gAn dia ban nai t6 chilc tuyen truy~n.

481

......

- NQi dung: La phful chu yeu cua bu6i n6i, lam cho d<3i tuqng hi~u, nb duQ'c nQi dung, chuy~n bien oo~ thuc, nang cao y thuc phap Iu~t cho d<3i tuqng. Cfulluu y Ia phili neu duQ'c OOUng di~m mai, thai S\I d~ ngum nghe chu y; khi tuyen truy~n khong duQ'c sao chep, dQc nguyen van van ban d~ tranh sv OOam chan. Khi giang cful phan tich, giili thich va neu y nghia cua van ban phap Iu~t d6. Vi~c dQc mQt do~ nao d6 trong van ban chi c6 tiOO chAt dful chUng, minh hQa OOUng gi rna nguai n6i da phan tich, dful chUng atruac.

Trong tuyen truy~n van ban phili chu y tai hai di~u, d6 Ia: Iva chQn cach triOO bay phil hQ'P vai d<3i tuqng, ooAt Ia t6 chuc tuyen truy~n mi~ng a cAp xa vai d<3i tuqng tuyen truy~n c6 triOO dQ hi~u biet khong cao. Cfuliva chQn cach triOO bay dS hi~u, gful vai cac vi d\l, tiOO hu<3ng C\l th~. H~ che dua ra cac Iy Iu~, hQc thuyet cao sieu, kh6 hi~u d<3i vai ngum nghe. T~p trung neu OOUng vAn d~ cO' ban, c<3t Ioi, trQng tam d~ ngum nghe thau t6m duQ'c tinh thful van ban. Sir dvng hQ'P Iy keOO ngon ngu (n6i) va keOO phi ngon ngu (cir chi, dQng tac).

D<3i tuqng tuyen truy~n mi~ng acAp xa rAt phong phu. Tuy timg d<3i tuqng rna nguai n6i xac dinh m\lc dich, yeu cdu, nQi dung trQng tam, phuang phap trinh bay cho phil hQ'P vai timg d<3i tuqng.

- Phful ket Iu~: di~m I~i va t6m t~t OOUng vAn d~ cO' ban da tuyen truy~n; tuy

- - - -

.-.

timg d<3i tuqng rna neu OOUng vAn d~ cfulluu y d<3i vai hQ.

- Tril Iai cau hoi cua nguai nghe: cful danh thai gian cful thiet tril Iai cac cau hoi rna nguai nghe quan tam, chua hi~u roo Day Ia phdn nguai n6i c6 th~ danh gia duQ'c muc dQ tiep thu thong tin cua nguai nghe; Ia dip d~ nguai n6i trao d6i OOUng kiOO nghi~m, hi~u biet cua miOO cho ngum nghe. D~ c6 th~ tril Iai t<3t OOUng cau hoi cua nguai nghe, ngoai vi~c nb vling tinh thful, nQi dung van ban, nguai n6i cful chuful bi sAn mQt s<3 cau hoi, tiOO hu<3ng rna ngum nghe c6 th~ hoi va phuang an tril Iai. Di~u nay giup nguai n6i tv tin trong phful tril Iai cau hoi cua nguai nghe. Tuy OOien, neu nguai n6i thvc hi~n d<3i tho~i trong khi tuyen truy~n thi vi~c tril Iai cau hoi cua ngum nghe da duQ'c thvc hi~n trong qua triOO d<3i tho~i, trao d6i giua ngum n6i va ngum nghe.

- -

+ Th~ hi~n sv am hi~u sau s~c, OOuful OOuySn v~ nQi dung phap Iu~t; + DiSn d~t ro rang, phong phu, hAp dful vai phong cach tv tin, biOO tiOO. + Tien hanh bai n6i chuy~n ngful gQn, ket thuc dUng gia.

+ Tang cuang d<3i tho~i trong qua trinh truy~n d~t. Sir dvng d<3i tho~i se lam cho bu6i tuyen truy~n mi~ng tra nen sinh dQng, hAp dful, cu<3n hut nguai nghe; kh~c ph\lc tinh tr~g nguai nghe bi dQng, thong tin mang tinh ap d~t mQt chi~u, kh6 tiep thu; t~o cO' hQi, di~u ki~n, gQ'i rna, kich thich nguai nghe trao d6i, phat bi~u. Thong

482

Nhin chung bu6i tuyen truy~n mi~ng v~ phap Iu~t se thanh cong khi nguai n6i:

qua d6i tho~i, bao cao vien, tuyen truyen vien phap lu~t, mQt m~t th\Ic hi~n tuyen truyen co hi~u qua chu truong, dUOng l6i cua Dang, chinh sach, phap lu~t cua Nha nu6'c, m~t khac, chu dQng n~m b~t yeu cau m6'i, tam tu, nguy~n vQng cua quan chUng nhan dan dS phan aM v6'i Dang va Nha nu6'c.

Tuyen truyen mi~ng ca bi~t la hinh thuc tuyen truyen mi~ng ve phap lu~t rna d6i tuQ1lg (ngum nghe) chi co mQt ho~c vai ba nguoi Neu nhu tuyen truyen trong hQi nghi, cUQc hQp cung c~p cho nguai nghe hiSu biet chung ve phap lu~t thi tuyen truyen ca bi~t thuOng cung c~p cho nguai nghe nhUng nQi dung phap lu~t C\l thS; v~ d\lfig phap lu~t trong nhUng truOng h91', hoan canh C\l thS rna nguai nghe dang quan tam. Cach thuc tuyen truyen nay ac~p xa thuOng dugc sir d\lng trong truOng h91' nguai thira hanh phap lu~t lam vi~c v6'i d6i tuQ1lg cua minh; nguai tu v~ phap lu~t huang dftn, giai thich cho ngum dugc tu v~n; can bQ trg giup phap ly huang dftn, trg giup phap lu~t cho nguai dugc trg giup; hoa giai vien giai thich, huang dftn cho cac ben tranh ch~p ...

Trong tuyen truyen ca bi~t, nguai noi thUOng a vi tri "co 19i" d6i v6'i nguai nghe. Nhung khong vi the rna trong khi th\Ic hi~n nhi~m Y\l, nguai noi co thai dQ ap d~t, lai noi m~nh l~nh d6i v6'i nguai nghe rna phai lam cho hQ th\Ic S\I hiSu, tin, ton trQng phap lu~t, til' do tv giac tuan thu phap lu~t. Mu6n v~y nguai noi phai din cu tUng d6i tuQ1lg rna co bi~n phap tuyen truyen thich h91'; phai tim hiSu ve d6i tuQ1lg d6ng thai v~ d\lng d~o ly, phong t\lC, t~p quan, m\lc dich, y nghia cua cac quy ph~ phap lu~t dS giai thich, thuyet ph\lc nguai nghe.

DS chu§n bi cho bu6i tuyen truyen ca bi~t d~t ket qua, can chu§n bi cac nQi

dung sau:

- Cac quy dinh phap lu~t lien quan den S\I vi~c cua duong S\I;

- D\I kien tinh hu6ng, cau hoi rna duong S\I co thS hoi, ch~t v~; - Phong t\lc, t~p quan a dia phuong, d~o ly va nhUng kien thuc xa hQi co thS

phai v~ d\lfig;

- Nhan than duong S\I: hiSu biet, y thuc ch~p hanh phap lu~t cua duong S\I tru6'c day; dieu ki~n, hoan canh, truyen th6ng gia dinh, nguy~n vQng... cua duong S\I.

Khi tuyen truyen ca bi~t doi hoi phai v~ d\lfig kY nang tuyen truyen mi~ng het suc tinh teo Dieu quan trQng nh~t la nguai noi phai t~o dugc long tin, S\I ton trQng cua nguai nghe; lam sao dS nguai nghe tin dng v~ d\lfig phap lu~t vao dieu ki~n, hoan canh nay la hoan toan chinh xac. Nhu v~y, neu mQt bu6i tuyen truyen phap lu~t ahQi nghi nhfun d~t yeu cau chung la nang cao niem tin, hiSu biet, y thuc ch~p hanh phap lu~t cho nguai nghe bfuIg cach cung c~p cac hiSu bi€t, nh~ thuc chung

483

1.2. Tuyen truy~n mi?ng cti bi?t

2. Bien sO\ln titi Ii~u ph8 bi~n giao d\lc phap luit

vS phap 1u~t cho hQ thi tuyen truySn ca bi~t co m\lc dich cao han 1a thong qua vi~c v~ d\lng phap 1u~t van mQt hoan dmh, sg vi~c C\l th@ d@ nang cao niSm tin, y thuc chfip hanh phap 1u~t cua nguO'i nghe. D@ d~t duQ'c m\lc dich, yeu cau nay nguO'i noi khong OOUng phai am hi@u phap 1u~t, hi@u biSt dO'i s6ng xa hQi rna phai co sg cam thong sau s~c v6i d6i tugng. Doi khi, trong qua trinh tuyen truySn ca bi~t nguO'i noi can phai tam sg chan tiOO, chia se v6i ngum nghe vS hoan canh cua hQ; co OOUng 1O'i khuyen, dQng vien mQt cach chan thanh, tiOO cam d@ t~o sg tin tuOng, yeu mSn cua nguO'i nghe v6i miOO. Do 1a OOUng ySu t8 co ban d@ thuySt ph\lc d6i tugng.

Tai 1i~u ph6 biSn phap 1u~t dong vai tro quan trQng trong ho~t dQng ph6 biSn giao d\lc phap 1u~t. Tai li~u ph6 biSn phap 1u~t vila 1a cAm nang, vila 1a phuang ti~n, cong C\l ho~t dQng cua OOUng ngum lam cong tac ph6 biSn giao d\lc phap 1u~t, III cau n6i dua phap 1u~t dSn v6i nguO'i dan.

Tai 1i~u ph6 biSn phap 1u~t g6m OOiSu lo~i:

- DS cuang tuyen truySn van ban phap 1u~t;

- Sach phap 1u~t gam: sach nghien cUu, binh 1u~, huang dful, giai thich phap 1u~t; sach giao khoa, sach tham khao; sach phap 1u~t ph6 thong (sach phap 1u~t bo mi, sach hoi dap phap 1u~t, sach huang dful tim hi@u phap 1u~t); sach h~ th6ng hoa van ban quy ph~ phap 1u~t...;

- TO' gfip vS phap 1u~t;

- Ban tin phap 1u~t;

- Pa no, ap phich tuyen truySn phap 1u~t;

- Bang tiSng, bang hinh tuyen truySn phap 1u~t;

2.1. Xj nang bien sO{ln d~ Clltrng tuyen truy~n van ban phtip luQt

- Tai 1i~u phap 1u~t khac. Trong ph~ vi ho~t dQng ph6 biSn, giao d\lc phap 1u~t acfip xa, phdn nay chi dS c~p dSn ky nang bien so~ DS cuang tuyen truySn van ban phap 1u~t va tai 1i~u hoi dap phap 1u~t (khong phai 1a sach in).

484

DS cuang tuyen truySn van ban phap 1u~t 1a tai 1i~u dung d@ tuyen truySn, giai thich, huang dful, ph6 biSn mQt van ban phap 1u~t, mQt nQi dung phap 1u~t ho~c mQt vfin dS phap 1Y. NguO'i sir d\lllg co th@ dga vao dS cuang tuyen truySn d@ nghien cUu nQi dung van ban, cac trQng tam cdn t~p trung tuyen truySn, ph6 biSn ho~c d@ bien so~ cac tai 1i~u ph6 biSn phap 1u~t khac mQt cach C\l th@, sat hgp, phu hgp v6i b6i canh, d6i tugng OOung vful bao dam cho d6i tugng hi@u chinh xac nQi dung van ban va thgc hi~n th6ng oofit. M~t khac, dS cuang tuyen truySn con co OOi~m V\l huang

dful, chi d~o vi~c t6 chuc tri6n khai tuyen truySn van ban phap lu~t phil hqp v6i tUng lo~i d6i tuQ11g, tren tUng dia ban.

Vi~c xay d\ffig dS cuang cAn phai bao dam duQ'c cac yeu cfiu vS hinh thuc, nQi dung. VS hinh thuc: b6 C\lC dS cuang phai r5 rang, ch~t che, hqp IY. Ngon ngu duQ'c sir d\lng trong dS cuang phai la ngon ngu d~i chUng, cach hanh van gian di, trong sang, dS hi6u. DiSn d~t m~ch l~c, suc tich, ngful gQn. DQ dai cua dS cuang tuy thuQc vao nQi dung van d~ cAn tuyen truySn, ph6 biSn. VS nQi dung: dS cuang phai t~o diSu ki~n cho nguai sir d\lllg hi6u dUng m\lc dich, y nghia cua van ban phap lu~t, cua cac quy ph~m phap lu~t, hi6u chinh xac quy djnh cua phap l~t, nfun duQ'c cac y chinh, trQng tam cua vfin dS, cach v~ d\lng cac quy dinh phap lu~t trong cac quan h~ xahQi.

a. B6 C\lC dS cuang tuyen truySn phap lu~t

DS cuang tuyen truySn van ban phap lu~t thuang bao g6m 3 ph§n:

Ph§n 1. NhUng van dS chung

- Neu y nghia, S\I cAn thiSt ban hanh van ban phap lu~t. Coo sa phap ly cua van ban phap lu~t (xufit phat tit HiSn phap - Lu~t ho~c cac van ban quy ph~ khac). y nghia, vi tri, vai tro cua van ban trong vi~c diSu chinh cac quan h~ xa hQi; m6i quan h~ cua van ban v6i cac van ban phap lu~t hi~n hanh co lien quan.

- Quan di6m va nguyen t~c chi d~o vi~c xay d\Illg van ban, tu tuang chu d~o va yeu cfiu cua cong tac quan ly nha nu6c, quan ly xa hQi trong dai s6ng hang ngay.

Ngoai ra co th6 thong tin them vS qua trinh sOcp1 thao van ban (ngful gQn).

Ph§n II. NQi dung chu ySu cua van ban

- B6 C\lC van ban: 86 chuang, diSu trong van ban. Ten cac chuang, s6 diSu

trong chuang d6 ngum sir d\lllg co th6 hinh dung khai quat nQi dung van ban.

- NQi dung chu ySu cua van ban:

+ D6i tuQ11g diSu chinh, ph~ vi diSu chinh cua van ban;

+ NhUng nguyen t~c chung quy dinh trong van ban;

+ NhUng van dS duQ'c dS c~p trong nQi dung van ban (nQi dung chu ySu cua

van ban);

+ NhUng di6m m6i trong van ban so v6i phap lu~t hi~n hanh, nhUng di6m sira d6i, b6 sung, ly do sira d6i, b6 sung, y nghia cua vi~c sira d6i, b6 sung. Khi cAn thiSt co th~ neu mQt s6 y kiSn con tranh lu~, nhUng van dS dang t6n t~i;

+ QuySn, nghia Y\l cua cac chu th6 va nhUng nguai co lien quan;

+ Cac quy djnh va thu tl}c phai th\Ic hi~n;

485

+ vi tri cua van ban trong h~ th6ng phap lu~t hi~n hanh, cac van ban se ban

hanh kern thea (neu co).

- Trong di€u ki~n co thS, d€ cuong tuyen truy€n nen co cac tai li~u tham khao kern thea bao gBrn cac s6 li~u, cac trich dful dS khfulg diM, chUng minh, so sanh, rna rQng nhUng vAn d€ dii neu trong d€ cuong.

Ph§n III. Hu6ng dful thgc hi~n

DS hu6ng dful ngum dan hiSu va thgc hi~n cac quy diM phap lu~t neu trong van ban, aph§n nay cAn nh~c l~i va nhAn rn~ rnQt s6 nQi dung lien quan trgc tiep den nguai dan. C\l thS:

- Cac quy diM v€ quy€n, nghia V\l cua cong dan thea van ban phap lu~t.

- Cac quy diM v€ trinh tg, thu t\lc thgc hi~n cac quy€n, nghia V\l do.

- Cac nQi dung cAn cong khai v6i nhan dan.

- Cac quy dinh v€ nghia V\l, trach nhi~rn cua can, bQ, cong chuc nha nu6c

trong vi~c thgc hi~n quy€n, nghia V\l cua cong dan thea van ban.

Trong di€u ki~n co thS, ph§n nay nen co cac tinh hu6ng ho~c vi d\l C\l thS.

b. Cac bu6c cAn thiet dS viet d€ cuong

- Bu6c 1: Nghien cUu van ban cAn tuyen truy€n nhfun:

+ Nb b~t duQ'C tinh thAn, nQi dung chu yeu va y nghia cua van ban.

+ Nb duQ'c tu tuang chu d~o va cac nguyen t~c chi ph6i qua trinh so~ thao

van ban.

+ Nb vUng d6i tuqng di€u chinh, ph~rn vi di€u chinh cua van ban, nhdt la cac d6i tuqng d~c bi~t co cac quy ph~ diSu chinh rieng trong van ban nhu tre vi thanh nien, ph\l nll...

+ Xac diM cac tieu chi trQng tam cAn t~p trung tuyen truySn giup cho d6i

tuqng dS khai thac sir d\lllg.

Bu6c 2. Suu tfun, t~p hQ'P cac van ban coHen quan

Can cu vao nQi dung phap lu~t dii chQn, nguai bien so~ suu tfun, t~p hQ'P cac van ban co lien quan nhu van ban lu~t, cac van ban hu6ng dful thgc hi~n. Vi d\l: khi bien so~ cac cau hoi dap v€ kSt hon cAn co Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000, Nghi djnh s6 158/2005/ND-CP ngay 27 thang 12 narn 2005 cua Chinh phu vS dang k)r va quan ly hQ tich, ...

~~tfun~~~~y~~~~~~~~~~~

cac van ban dii hSt hi~u 19c. Vi~c huy bo rnQt van ban quy ph~rn phap lu~t ho~c rnQt s6 di€u khoan cua van ban thuO'ng duQ'c quy djnh trong van ban ban hanh sau no

486

ho~c trong mQt quyet dinh dQc l~p cua cO' quan nha nuac co thfun quySn. Co th@ sir d\lIlg ngu6n Cong bao a c~p xa ho~c truy c~p vao cac trang thong tin phap lu~t, cO' sa dtr li~u phap lu~t ho~c tham v~ chuyen gia phap lu~t d@ tim hi@u vS hi~u 19c cua van ban.

Buac 3. Bien so~ tai li~u

Ky nang bien so~ tai li~u hoi - dap phap lu~t chu yeu dga tren phuang phap

d~t cau hoi va cach tra lai cau hoi. Co cac d~g cau hoi sau:

- Cau hoi trgc tiep: hoi trgc tiep vao nQi dung v~ dS. D&i vai cau hoi trgc tiep, cau tra lai thuOng g6m 2 phful: tra lai trgc tiep v~n dS hoi sau do dua vi d\l minhho~.

- Cau hoi gian tiep: dugc xay dgng thong qua mQt tinh hu&ng gia diM ho~c dga tren mQt sg vi~c xay ra tren thgc te d@ d~t cau hoi. D&i vai lo~i cau hoi nay, co th@ tra lai trgc tiep vao tinh hu&ng cau hoi d~t ra, sau do vi~n dan cac quy diM phap lu~t lien quan ho~c dao l~i la dua ra cac quy diM phap lu~t lien quan den tinh hu&ng r6i dga tren cac quy diM do tra lai cho tinh hu&ng dugc hoi.

Buac 4. Bien t~p, chinh ly tai li~u

Khi bien t~p, chinh ly phai dQc ky l~i toan bQ phful da viet d@ ki@m tra tinh

chinh xac vS nQi dung cac quy dinh, ki@m tra cac 16i cau, 16i chinh tao

3. Xay dtplg va tA chuc ho~t dqng cho dqi ngo tuyen truy~n vien phap lu~t

Cong tac tuyen truySn mi~ng va ho~t dQng cua dQi ngfi bao cao vien, tuyen truySn vien dugc Dang ta xac diM la mQt trong nhUng kenh thong tin quan tr<;mg, trgc tiep truySn ba sau rQng chu nghTa Mac - Lenin, tu tuang H6 Chi Minh, ph6 bien, giao d\lc, quan tri~t cac quan di@m, dUOng l&i cua Dang, chinh sach, phap lu~t cua Nha nuac; diM huang tu tuang cho can bQ, dang vien va nhan dan. DiSu nay da dugc khfulg diM ro trong Chi thi s& 17-CT/TWngay 15 thang 10 nam 2007 cua Ban Bi thu Trung uang Dang vS tiep tgc d6i mai va nang cao ch~t lugng, hi~u qua cong tac tuyen truySn mi~ng trong tinh hinh maio Chi thi cfing yeu cau phai phat huy vai tro cua dQi ngfi bao cao vien, tuyen truySn vien, Uti the cua cong tac tuyen truySn mi~ng tren m~t tr~ tu tuang - van hoa. Trong cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t, dQi ngfi bao cao vien, tuyen truySn vien phap lu~t cac c~p dang gop phful quan tr<;mg trong vi~c dua phap lu~t tai nhan dan, nang cao nh~ thuc cfing nhu hanh dQng ch~p hanh phap lu~t cua can bQ va nhan dan.

3.1. Xay dlplg d{ji ngu tuyen truy~n vien phtip lul)t

a. Ngu6n 19a chQn tuyen truySn vien phap lu~t a xa, phuOng, thi tr~, co th@ 19a chQn nguai lam tuyen truySn vien phap lu~t ill can bQ cong chuc c~p xa; can bQ cac t6 chuc, doan th@ a dia phuang nhu M~t

487

tr~n T6 qu6c, HQi Ph\! ml, Doan thanh nien, HQi C\fU chien binh, HQi Nong dan; can bQ cong chuc cac cO' quan nha nu6'c d~c bi~t la cO' quan tu phap da nghi huu dang sinh s6ng adia phuong; T6 vien T6 hoa giai; T6 truOng T6 dan ph6, TruOng thon, TruOng ban; nhUng nguai co uy tin trong dong hQ; cac chuc s~c ton giao; tuyen truyen vien cua cac linh vvc khac a dia phuong nhu tuyen truyen vien dan :... so...

b. Tieu chuful tuyen truyen vien phap lu~t

i _l I ! -1, j

-, ,!

- La nguai co phfun ch~t chinh tri vUng vang, co tu cach d~o duc t6t, guong m~u ch~p hanh cac Nghi quyet cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6'c va cac quy diM cua dia phuong;

- Co kien thuc phap lu~t, kien thuc xa hQi, co du kha nang truyen d~t phap lu~t

tru6'c cong chUng;

- Co uy tin v6'i can bQ, nhan dan dia phuong;

- Co tinh thAn tlJ nguy~n, co thai dQ nhi~t tinh v6'i ho~t dQng tuyen truyen, co

suc khOt\ co thai gian d~ hoan thanh nhi~m V\l tuyen truyen phap lu~t.

c. Thu tl;lc cong nh~ tuyen truyen vien phap lu~t

Theo quy diM t~i Quy che tuyen truyen vien phap lu~t cua mQt s6 tinh, thanh ph6 thi thu tl;lc cong nh~ tuyen truyen vien phap lu~t hi~n nay dang duQ'c thgc hi~n thea hai quy trinh nhu sau:

- Quy trinh thu nh~t: cong chuc Tu phap - HQ tich phf>i hgp v6'i cO' quan chuc nang c~p xa l~a chQn va l~p danh sach nguai co du tieu chuful lam tuyen truyen vien phap lu~t trinh Chu tich Dy ban nhan dan c~p xa ra quyet diM cong nh~.

- Quy trinh thu hai: cong chuc Tu phap - HQ tich ph6i hgp v6'i cO' quan chuc nang c~p xa 19a chQn va l~p danh sach nguai co du tieu chuful lam tuyen truyen vien phap lu~t de nghi Chu tich Dy ban nhan dan c~p xa trinh Chu tich Dy ban nhan dan c~p huy~n ra quyet diM cong nh~ (TruOng phong Tu phap c~p huy~n tham muu cho Chu tich Dy ban nhan dan c~p huy~n thgc hi~n thu tl;lc cong nh~ tuyen truyen vien phap lu~t).

MQt s6 dia phuong thgc hi~n c~p The tuyen truyen vien phap lu~t cho nhUng nguai da duQ'c cong nh~ la tuyen truyen vien phap lu~t (M~u the tuyen truyen vien phap lu~t do So Tu phap phat hanh).

d. Quyen va nghla V\l cua tuyen truyen vien phap lu~t

- Quyen:

+ DuQ'c cung c~p thong tin, van ban phap l~t va cac tai li~u cAn thiet khac cho

cong tac ph6 bien phap lu~t;

488

+ DuQ'c b6i dUOng, t~p huful nang cao kiSn thuc phap lu~t va kY nang ph6

biSn, tuyen truySn phap lu~t;

+ DuQ'c hUOng thil lao ph6 biSn phap lu~t theo quy dinh, tuong xUng v6i thm

gian va ch~t luqng ph6 biSn phap lu~t.

- Nghla V\l:

+ TruySn d~t dUng tinh th§n van ban phap lu~t;

+ Luon nghien cUu, hQc t~p, trau d6i nghi~p V\l tuyen truySn; tim hi@u th\Ic

ti@n, thu th~p thong tin d@ nang cao nang l~c tuyen truySn phap lu~t;

+ Dam bao kS ho~ch tuyen truySn phap lu~t da dS ra; th\IC hi~n co ch~t luqng

cac ho~t dQng tuyen truySn phap lu~t;

+ Tru6c khi tuyen truySn phap lu~t, phai chuful bi dS cuong tuyen truySn C\l

th@, chi tiSt d@ dam bao nQi dung va ch~t luqng bu6i tuyen truySn phap lu~t;

+ Co trach nhi~m bao cao v6i co quan tr\Ic tiSp quan ly va cong chuc Tu phap - HQ tich vS ho~t dQng cua minh, vS y kiSn phan am cua cac d6i tuqng duQ'c tuyen truySn phap lu~t.

Trong qua trinh xay d\Illg dQi ngil tuyen truySn vien phap lu~t, c§n luu y: - MQt trong nhiIng tieu chuful b~t bUQc cua tuyen truySn vien phap lu~t la phai co kiSn thuc phap lu~t nh~t dinh, tuy nhien, trong s6 nhfrng d6i tuqng co th@ l\Ia chQn trO' thanh tuyen truySn vien phap lu~t, co th@ co nguai chua dap Ung duQ'c tieu chuftn tren, nhung hQ l~i co du nhfrng ySu t6 khac d@ co th@ trO' thanh tuyen truySn vien phap lu~t (nhu co kha nang di@n thuySt, truySn d~t; co uy tin trong cong vi~c, trong nhan dan; co hi@u biSt xa hQi...). D6i v6i nhfrng wang hQ'P nay, cong chuc Tu phap - HQ tich c§n bao cao Phong Tu phap c~p huy~n co kS ho~ch b6i dUOng kiSn thuc phap lu~t d@ hQ co du diSu ki~n, tieu chuful trO' thanh tuyen truySn vien phap lu~t.

- Tuy theo d~c di@m tUng vilng miSn, phong tl,lc t~p quan a m6i dia phuong rna co S\I chQn ll!a cac d6i tuqng tuyen truySn vien phap lu~t khac nhau. Vi d\l: a miSn nlii, xu~t phat ill vai tro va uy tin cua gia lang, wOng ban trong cQng d6ng nen c§n v~ dQng va b6i dUOng kiSn thuc phap lu~t d@ gia lang, wOng ban trO' thanh nhfrng tuyen truySn vien tich C\IC. avilng d6ng bao theo d~o thi nen huy dQng cac chuc s~c ton giao tham gia lam tuyen truySn vien phap lu~t.

- Thuang xuyen xay d\Illg, b6i dUOng va kSt hQ'P hai hoa giua dQi ngil tuyen

truySn vien lau nam, co kinh nghi~m v6i dQi ngil tuyen truySn vien m6i, kS c~.

3.2. Ta chuc hO{lt ilpng cho ilpi ngii tuyen truy~n vien phtip lu~t

a. B6i dUOng chuyen mon, nghi~p V\l cho tuyen truySn vien phap lu~t

489

D€ nang cao chAt lUQllg ho~t dQng Clla tuyen truy~n vien phap lu~t, dQi ngii nay cdn phai duQ'c thuemg xuyen b6i du5ng nghi~p V\l ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t va kiSn thilc phap lu~t.

- V~ nghi~p V\l ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t, cac tuyen truy~n vien phap lu~t cAn duQ'c huang dfut C\l th€ v~ ky nang tuyen truy~n mi~ng, ky nang bien so~ tai li~u tuyen truy~n phap lu~t (vi tren co sa cac kiSn thilc phap lu~t duQ'c t~p hUdn, cac tai li~u, d~ cuang tuyen truy~n phap lu~t duQ'c cung cAp, timg tuyen truy~n vien phap lu~t phai tg minh bien so~ tai li~u tuyen truy~n phap lu~t phil hgp vai d6i tuQllg).

- v~ kiSn thilc phap lu~t: cac tuyen truy~n vien phap lu~t cdn duQ'c trang bi nhUng quy diM phap lu~t lien quan tf\lc tiSp dSn quy~n va nghla V\l Clla cong dan, nhUng quy dinh gful vai dai s6ng Clla nhan dan axa, phuemg, thi trdn.

Ngoai ra, cac tuyen truy~n vien phap lu~t con phai duQ'c quan tri~t cac Chll truang, duang l6i clla Dang va Nha nuac, huang uac, quy uac d€ dam bao cong tac tuyen truy~n phap lu~t dUng diM huang, la mQt bQ ph~ clla cong tac giao d\lc chinh tri tu tuang.

Vi~c b6i dU5ng nghi~p V\l ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t va kiSn thilc phap lu~t cho tuyen truy~n vien phap lu~t thuemg duQ'c thgc hi~n duai cac hinh thilc nhu: t6 chilc lap t~p hudn; cung cAp tai li~u cdn thiSt ph\lc V\l ho~t dQng Clla tuyen truy~n thong qua t6 chilc thi tuyen truy~n vien phap lu~t gioi; vien; ngoai ra con co th€ giao luu, trao d6i kinh nghi~m giua cac tuyen truy~n vien phap lu~t...

Thgc tS hi~n nay amQt s6 dia phuang thi vi~c t~p hudn nghi~p V\l cho tuyen truy~n vien phap lu~t do Phong Tu phap thgc hi~n. Trong truemg hgp nay, can bQ tu phap - hQ tich co bi~n phap phil hgp d€ dQi ngii tuyen truy~n vien phap lu~t Clla dia phuang tham dg dAy dll cac lap t~p hUdn, b6i dU5ng nghi~p V\l tuyen truy~n va kiSn thilc phap lu~t.

Trong di~u ki~n kinh phi cho phep, cong chilc Tu phap - HQ tich tham muu vai Uy ban nhan dan cAp xa diM leY t6 chilc t~p hudn cho tuyen truy~n vien phap lu~t, it nhAt OlldnJOl nam (khong k€ nhUng dQ't t~p hudn dQt xuAt theo yeu cAu). D€ co co sa phap ly va kinh phi ho~t dQng, vi~c t~p hudn cdn duQ'c d~ ra trong kS ho~ch thgc hi~n cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t hang nam Clla cAp xa.

Nhin chung, d€ vi~c b6i dU5ng chuyen mon, nghi~p V\l cho tuyen truy~n vien phap lu~t duQ'c thgc hi~n co chAt lUQllg doi hoi can bQ tu phap phai Chll dQng, sang t~o, linh ho~t trong khau t6 chilc; nQi dung b6i dU5ng, t~p hudn phai ngful gQn, thiSt thgc; hinh thilc hAp dfuI, hi~u qua, kSt hgp "hQc di doi vai hanh".

b. Huang dfut ho~t dQng cho dQi ngii tuyen truy~n vien phap lu~t

490

Tuyen truy~n vien phap lu~t hoe;tt dQng thea k@ hoe;tch ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t cua Dy ban nhan dan cAp xii (dinh kY ho~c thea dQt tuy thea yeu cAu th\lc t@ va nhu cAu ph6 bi@n phap lu~t cua dia phuang).

- Hoe;tt dQng diM kY Can cu van k@ hoe;tch ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t hang nam cua Dy ban nhan dan cAp xii, cong chuc Tu phap - HQ tich hu6ng dan cho cac tuyen truy~n vien phap lu~t xay dvng k@ hoe;tch ph6 bi@n, tuyen truy~n phap lu~t cua minh. Trong k@ hoe;tch cua m6i tuyen truy~n vien phap lu~t, cAn xac diM nQi dung phap lu~t se ph6 bi@n, d6i tuQ1lg duQ'c ph6 bi@n, thai gian th\lc hi~n (nen duQ'c th\lc hi~n diM kY thea thang ho~c quY). Phe;tm vi hoe;tt dQng cua cac tuyen truy~n vien phap lu~t la tf\lc ti@p ph6 bi@n phap lu~t cho can bQ, nhan dan axii, phuOng, thi trAn ho~c cho hQi vien, t6 vien cua t6 chuc, doan thS rna minh la hQi vien, t6 vien. Vi~c ph6 bi@n phap lu~t cua cac tuyen truy~n vien co thS duQ'c th\lc hi~n bfuIg cach t6 chuc bu6i ph6 bi@n, gi6i thi~u quy diM phap lu~t ho~c 16ng ghep van cUQc h9P dan cua thon, lang, Ap, ban, t6 dan ph6, c\lm dan cu; te;ti cac bu6i sinh hoe;tt cua cac chi hQi acO' sa; thong qua sinh hoe;tt cua cac cau le;tc bQ axii, phuOng, thi trAn ho~c tuyen truy~n tren h~ th6ng truy~n thanh cAp xii...

- Hoe;tt dQng thea dQt tuyen truy~n, ph6 bi@n phap lu~t

Trong qua trinh triSn khai cong tac ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t, ngoai cac hoe;tt dQng th\lc hi~n theo k@ hoe;tch thuOng xuyen thi cfing co khi phat sinh yeu cAu ph6 bi@n van ban phap lu~t m6i ho~c ph6 bi@n quy diM phap lu~t thea chi de;to cua cO' quan nha nu6c cAp tren ho~c ph\lc V\l nhi~m V\l dQt xuAt cua dia phuang... Trong truOng hgp nay, cong chuc Tu phap - HQ tich cAn hu6ng dan C\l thS cho cac tuyen truy~n vien phap lu~t v~ yeu cAu cua dQt ph6 bi@n phap lu~t, nQi dung phap lu~t phai ph6 bi@n, d6i tuQ1lg, thai gian, phuang thuc th\lc hi~n (trong truOng hgp cAn thi@t, co thS t6 chuc t~p huAn cho tuyen truy~n vien).

Khi hu6ng dan hoe;tt dQng cho dQi ngfi tuyen truy~n vien phap lu~t, cong chuc Tu phap - HQ tich cAn lUll y: co thS adia ban ho~c at6 chuc, doan thS chua co ho~c khong du tuyen truy~n vien phap lu~t dS th\lc hi~n k@ hoe;tch ph6 bi@n phap lu~t thea yeu cAu thi cong chuc Tu phap - HQ tich cAn chu dQng ph6i hgp v6i cO' quan, t6 chuc quan ly tuyen truy~n vien phap lu~t, bao cao Dy ban nhan dan cAp xii co S\l di~u chinh, phan cong nhi~m V\l cho tuyen truy~n vien, dam bao vi~c ph6 bi@n phap lu~t duQ'c th\lc hi~n d~u kh~p tren dia ban.

c. Theo doi, kiSm tra hoe;tt dQng cua tuyen truy~n vien phap lu~t

Cong chuc Tu phap - HQ tich ph6i hgp v6i cac cO' quan, doan thS cAp xii co cac hinh thuc, bi~n phap thich hgp thea doi, kiSm tra hoe;tt dQng cua tuyen truy~n vien phap lu~t, n~m b~t cac thong tin phan h6i cua can bQ, nhan dan a dia ban v~ hoe;tt dQng va chAt IUQ1lg ph6 bi@n phap lu~t cua tuyen truy~n vien lam cO' sa cho

491

vi~e ra soat, danh ghi ho~t dQng, dS xuAt thay d6i ho~e b6 sung tuyen truySn vien cAp xa cling oou lam co sa eho vi~e khen thuang, t6ng kSt ho~t dQng eua tuyen truySn vien phap lu~t.

4. Pha biSn, giao d\lc phap luit thong qua Cau I,c bi} phap luit

d. T6ng kSt, danh gia ho~t dQng eua tuyen truySn vien phap lu~t Hang nam, eong ehue Tu phap - HQ tieh cAn tham muu v6i Uy ban OOan dan cAp xa t6 ehue t6ng kSt, danh gia ho~t dQng eua dQi ngfi tuyen truySn vien phap lu~t eua dia phuong, d6ng thai dS nghi khen thuang dBi v6i tuyen truySn vien phap lu~t co thanh tieh theo quy diM.

Cau l~e bQ phap lu~t Ia t& ehue dUQ'e thanh I~p va ho~t dQng tren tinh thAn tg nguy~n tham gia eua OOUng nguai co OOu d.u tim hiSu phap Iu~t, OOi~t tinh tuyen truySn, ph6 biSn giao d\le phap Iu~t. Thong qua cae ho~t dQng sinh ho~t eua Cau I~e bQ OOfun gop phAn nang eao hiSu biSt phap Iu~t, gay d\lI1g long tin d6i v6i phap Iu~t, nang eao y thue ton trQng va chAp hanh phap Iu~t, hinh thanh thoi quen s6ng va lam vi~e theo phap Iu~t eua cae hQi vien cling OOu eua OOan dan t~i dia ban.

Cau I~e bQ phap Iu~t dUQ'e xae diOO Ia mQt hinh thue tuyen truySn, ph6 biSn phap lu~t co hi~u qua, phil hQ'P v6i mQi d6i tugng va dia ban dan eu khae OOau. ThVe tiSn OOUng nam qua eho thAy, m~e du s6 lugng Cau I~e bQ phap Iu~t dUQ'e thanh I~p chua OOiSu, OOung tae d\lllg, hi~u qua, sue Ian toa tieh eve eua mo hinh nay Ia khong 000 trong dffi sBng eua eQng d6ng dan cu. DiSu nay dUQ'e khAng diOO tru6e hSt vi Cau I~e bQ Ia noi quy 1\1, t~p hQ'P dong dao thanh vien tham gia OOfun giao luu, hQe hoi, t~o mQt diSn dan, san ehai b6 ieh va Ianh m~ dS cling trao d6i, niun b~t kiSn thue phap Iu~t va v~ d\lllg phap Iu~t.

4.1. Thanh l~p Cfiu l~c b9 phtip lu~t a. Khao sat, Iva eh<;>n dia diSm thanh I~p Cau I~e bQ

Vi~e khao sat, Iva ehQn dia diSm thanh I~p Cau I~e bQ do co quan tu phap trve tiSp ho~e phBi hQ'P v6i cae co quan, ban, nganh, doan thS thve hi~n, ho~e do bAt ky mQt co quan, dan vi, doan thS nao tiSn hanh nSu co OOu eAu xay d\lI1g Cau I~e bQ. Vi~e khao sat dUQ'e tiSn hanh thong qua kSt qua di thve tS diSu tra, khao sat ho~e xay d\lI1g cae phiSu diSu tra t6ng hQ'P.

492

Thong qua ho~t dQng eua Cau I~e bQ phap Iu~t, duang IBi, ehinh saeh eua Dang va phap Iu~t eua Nha nu6e dUQ'e tuyen truySn, ph6 biSn rQng rai va kip thai. Til do, giup hQi vien va OOan dan tren dia ban nang eao hiSu biSt phap Iu~t, y thue ton trQng va tg giae chAp hanh phap Iu~t, dua phap Iu~t dAn tra thanh thoi quen trong ttng xiI hang ngay eua OOan dan. Cau I~e bQ con t~o diSu ki~n dS m6i hQi vien tra thanh mQt tuyen truySn vien phap Iu~t tieh eve v~ dQng nguai than trong gia dinh, dia ban minh eu trU chAp hanh phap Iu~t.

Ho~t dQng khao sat duQ'c thlJc hi~n tren cO' sa vi~c phan tich, danh gia tinh hinh kinh tS, chinh tri, tr~t tt;r an toan xii hQi, diSu ki~n dan tri, muc dQ hi~u biSt phap lu~t cua tUng ca nhan trong mQt t~p th~ hay dia ban C\l th~, vi tri dia ly, SlJ phan b6 dan cu, lao dQng, nganh nghS, danh gia hi~u qua cac mo hinh, cac phong trim t~i dia phuang... v6i m\lc dich SlJ ra dOi cua Cau l~c bQ phai phil hqp va thlJC SlJ dap Ung nhu cfru cua mQt bQ ph~ dan cu dang cfrn duQ'c quy 1\ll~i d~ sinh ho~t va hQc t~p vS cac chu truang, dUOng l6i, chinh sach cua Dang va phap lu~t cua Nha nu6'c.

DlJa tren nhl1ng tieu chi C\l th~, kSt qua khao sat phai duQ'c t6ng hqp, co so sanh, d6i chiSu giua cac dan vi cO' sa, dia ban d~ phat hi~n, ch<;m lQc, va llJa chQn dia di~m tieu bi~u, co tinh chAt cfrn thiSt, d~c trung, d~c thu cho cac dia di~m con l~i d~ xay dt;rng Cau l~c bQ.

b. Xay dt;rng kS ho~ch thanh l~p Cau l~c bQ

KS ho~ch thanh l~p Cau l~c bQ bao g6m cac nQi dung cO' ban sau:

- SlJ cfrn thiSt, m\lc dich, y nghla cua vi~c thanh l~p Cau l~c bQ;

- Dia di~m thanh l~p Cau l~c bQ (theo cac tieu chi C\l th~: diSu ki~n kinh tS - xii

hQi; tinh hinh an ninh tr~t tt;r; y thuc chAp hanh phap lu~t cua nguOi dan...);

- D6i tuqng tham gia Cau l~c bQ (thanh nien, ph\l nu, nong dan, hQc sinh, sinh

vien... trong do xac diM d6i tuqng nong c6t cua Cau l~c bQ);

- CO' cAu t6 chuc cua Cau l~c bQ (dlJ kiSn Ban chu nhi~m va s6 luqng hQi vien

sang l~p, nguyen t~c ho~t dQng cua Cau l~c bQ);

- Dia di~m t6 chuc sinh ho~t cua Cau l~c bQ;

- NQi dung va hinh thuc sinh ho~t cua Cau l~c bQ;

- Kinh phi t6 chuc ho~t dQng;

- Trach nhi~m cua cac cO' quan, ban, nganh trong vi~c ph6i hqp chi d~o, huang

.......

dful, t6 chuc ho~t dQng, ki~m tra ho~t dQng Cau l~c bQ.

KS ho~ch xay dt;rng, thanh l~p Cau l~c bQ cfrn duQ'c dua ra lAy y kiSn cac cO'

quan, ban, nganh, dan vi cO' sa, sau do trinh cO' quan, dan vi chu quan phe duy~t.

c. v~ dQng tham gia thanh l~p, xay dt;rng dlJ thao DiSu l~, Quy chS t6 chuc va

ho~t dQng cua Cau l~c bQ va ra quySt diM thanh l~p Cau l~c bQ

- V~ dQng tham gia thanh l~p Cau l~c bQ

Vi~c v~ dQng tham gia thanh l~p Cau l~c bQ do cac sang l~p vien, chu ySu la

Ban chu nhi~m Cau l~c bQ (gQi la Ban chu nhi~m lam thai) tiSn hanh, bao g6m:

+ T6 chuc tuyen truySn vS y nghla, m\lc dich, vi tri, vai tro, nQi dung ho~t dQng cua Cau l~c bQ trong cO' quan, dan vi, dia phuang nO'i thanh l~p Cau l~c bQ d~

493

thu hut sf> lugng hQi vien dang kY tham gia; L~p danh sach hQi vien Cau l~c bQ trinh cO' quan co thdm quy~n ra quy~t djnh thanh l~p Cau l~c bQ phe duy~t;

+ In §n the hQi vien Cau l~c bQ;

+ Chudn bi cO' sa v~t chAt, di~u ki~n tai chinh ph\lc V\l ho~t dQng cua Cau l~c

bQ; chudn bi t6 chuc Le ra m~t Cau l~c bQ.

- Xay d\IIlg d\I thao Di~u l~ ho~c Quy ch~ t6 chuc va ho~t dQng cua Cau l~c bQ

phap lu~t.

Di~u l~ ho~c Quy ch~ t6 chuc va ho~t dQng cua Cau l~c bQ phap lu~t cAn dugc tuan thu quy djnh cua phap lu~t va khong trai thuAn phong xay d\IIlg chi ti~t, C\l th€, my 1\lc cua nhan dan, bao g6m cac quy dinh v~ ten gQi cua Cau l~c bQ phap lu~t; m\lc dich ho~t dQng, df>i tugng tham gia Cau l~c bQ; t6 chuc va ho~t dQng cua Cau l~c bQ; quy~n va nghia V\l cua cac thanh vien; kinh phi ho~t dQng cua Cau l~c bQ...

Di~u l~ ho~c Quy ch~ t6 chuc va ho~t dQng cua Cau l~c bQ se dugc cac thanh vien Cau l~c bQ bi€u quy~t thong qua va trinh cO' quan ra quy~t djnh thanh l~p Cau l~c bQ phe duy~t.

- Ra quy~t dinh thanh l~p Cau l~c bQ.

D€ co cO' sa phap ly chinh thuc cong nh~ va dua Cau l~c bQ di vao ho~t dQng, tuy thea m\lc dich, dia di€m thanh l~p Cau l~c bQ, Dy ban nhan dan cAp huy~n ho~c Uy ban nhan dan cAp xli ban hanh Quy~t djnh thanh l~p Cau l~c bQ va phe duy~t danh sach thanh vien ban dAu cua Cau l~c bQ.

d. T6 chuc Le ra m~t Cau l~c bQ

Le ra m~t Cau l~c bQ khong chi la thu 1\lc mang tinh nghi Ie rna con la hinh thuc cong khai t6 chuc, ho~t dQng cua Cau l~c bQ, chinh thuc dua Cau l~c bQ di vao ho~t dQng. Trong bu6i Ie ra m~t, Cau l~c bQ phai th\Ic hi~n mQt sf> cong vi~c sau:

---

- Cong bf> Quy~t djnh thanh l~p Cau l~c bQ t~i cO' quan, dan vi, dia phuang;

- ' ,

- Cong bf> Ban chu nhi~m lam thai eua Cau l~e bQ ho~c ti~n hanh bAu Ban ehu

nhi~m (bao g6m Chu nhi~m va 01 - 02 Pho ehu nhi~m Cau l~e bQ);

- Cong bf> danh saeh hQi vien; - Thao 1$ chuang trinh ho~t dQng, djnh kY sinh ho~t eua Cau l~e bQ; - Thao lu~, thong qua Di~u l~ ho~e Quy eh~ t6 chue va ho~t dQng eua Cau l~c

boo.,

- Thao lu~ v~ mue hQi phi.

t6 ehue mQt sf> ho~t dQng sinh ho~t phap

T~i bu6i Le ra m~t, Cau l~c bQ co th€ lu~t ban dAu v6'i S\I tham gia eua cae hQi vien.

494

4.2. T8 chuc va hOf}t t/png clla eliu If}c bp phap luQi a. T6 chuc cua Cau l~c bt) d dia phuang, d~c bi~t la t~i d.p xii, Cau l~c bt) phap lu~t co cO' cAu t6 chuc

v6'i quy rno nho, bao g6rn Ban chu nhi~rn va cac ht)i vien.

Ban chu nhi~rn Cau l~c bt) thUOng co ill 3 den 5 nguai, bao g6rn Chu nhi~rn, cac Pho chu nhi~rn va cac uy vien la cac ca nhan tieu biSu, co tam huyet, nhi~t tinh tharn gia cong tac ph6 bien, giao d\lc phap lu~t t~i dan vi, dia phuang, co trinh dt) biSu biet phap lu~t nhAt dinh, co kha nang lanh d~o, quan ly ho~t dt)ng Cau l~c bt).

Ht)i vien tham gia Cau l~c bt) co thS la can bt), cong chuc, d~i di~n cac nganh, doan thS nhu ht)i ph\l nit, nong dan, thanh nien, qru chien binh, hQc sinh, sinh vien, qufin chung nhan dan... va khong gi6'i h~ ve s6 IUQ1lg. DS tra thanh ht)i vien Cau l~c bt), cac ca nhan t1J nguy~n tharn gia cfin nt)p dan xin gia nh~p Cau l~c bt). Trong qua trinh ho~t dt)ng, Cau l~c bt) cfin quang ba ho~t dt)ng, thu hut, khuyen khich cac ca nhan co nhu cfiu dugc giao lUll, tim hiSu, hQc hoi ve phap lu~t, tham gia va tra thanh ht)i vien Cau l~c bt).

b. Ho~t dt)ng cua Cau l~c bt)

- ve nt)i dung ho~t dt)ng

Nt)i dung ho~t dt)ng cua Cau l~c bt) cfin phil hgp, sat th\lc v6'i d6i tuQ1lg tham gia Cau l~c bt) va d~c diSrn kinh te, chinh tri, xii ht)i adia phuang. Chu de phap lu~t la nt)i dung chu yeu trong cac kY sinh ho~t, hQc t~p, t6 chuc giao lUll cua Cau l~c bt). Ngoai nhUng llnh V\lC phap lu~t rna rnQi d6i tuQ1lg deu cfin biet nhu dan S\l, hinh S\l, dAt dai... thi v6'i cac d6i tuQ1lg C\l thS se t~p trung tuyen truyen cac llnh V\lC phap lu~t C\l thS. Vi d\l: d6i tuQ1lg la ph\l nit thi t~p trung tim hiSu, tuyen truyen phap lu~t ve dan s6, hon nhan va gia dinh, suc khoe sinh san...; d6i tuQ1lg la nong dan thi t~p trung ph6 bien ve chinh sach xoa doi giam ngheo, phat triSn kinh te nong thon; d6i tuQ1lg la nguai lao dt)ng thi tuyen truyen ve phap lu~t lao dt)ng, cong doan... Ben c~ do, cac chinh sach, quy diM cua chinh quyen dia phuang dlng la nt)i dung cfin dugc Cau l~c bt) quan tam, khai thac dS kip thai tuyen truyen cho ht)i vien va nhan dan.

Cac nt)i dung ho~t dt)ng cua Cau l~c bt) khong nen bo http trong ph~rn vi d6i tuQ1lg, khong gian va thai gian nhAt diM rna cfin dugc rna rt)ng, b6 sung kip thai dam bao tinh c~p nh~t, tranh nham chan. Ngoai ra, cling cfin ph6 bien cac kien thuc kinh te, xii ht)i cfin thiet khac phil hgp v6'i rung d6i tuQ1lg.

- ve phuang thuc t6 chuc sinh ho~t

DS thu hut s6 IUQ1lg ht)i vien tham gia Cau l~c bt), giup cho ho~t dt)ng tuyen truyen, ph6 bien phap lu~t trong Cau l~c bt) co hi~u qua thi phuang thuc 16 chuc

495

" - - - -

sinh hO'ilt cua Cau l'ilC bQ cdn da d~g, phong phu va hAp dful. Cau l'ilc bQ thuOng t~p trung t6 chilc sinh hO'ilt theo cac phuong thilc sau:

""'"

+ T6 chilc cac bu6i noi chuy~n, to'il dam, hQi thao chuyen dS vS nQi dung phap

lu~t, gi6'i thi~u van ban phap lu~t m6'i;

+ T6 chilc hO'ilt dQng thi tim hieu phap lu~t, hai hoa dan chu, giai dap phap

lu~t, thi sang tac cae mc phfun van hoa, van ngh~ co nQi dung phap lu~t;

+ Xay d\Illg cac tieu phfun van hoa, van ngh~ (tho, ca, ho, ve...) co nQi dung

phap lu~t de bieu dien;

+ Cung cAp thong tin, tu li~u phap lu~t (sach, bao, van ban phap lu~t) phil hQ'P

v6'i d~c diem tinh hinh cua dia phuong;

+ T6 chilc cac bu6i giao luu phap lu~t voo cac lO'ili hinh Cau l'ilC bQ khac, cac

co quan, ban, nganh, doan the t'ili don vi, dia phuong.

4.3. Bi?n phap duy tri hi?u qua ho~t dpng cua ellu l~c bp phap lu~t

- -

- Xay d\Illg k@ hO'ilch hO'ilt dQng hang nam: Vi~c xay d\Illg k@ hO'ilch hO'ilt dQng hang nam cua Cau l'ilc bQ dam bao tinh lien 1\1c vS ti@n dQ hO'ilt dQng cling nhu nhiing nQi dung, phuong thilc t6 chilc hO'ilt dQng cua Cau l'ilc bQ;

- Cit can bQ chuyen trach: Cdn chQn nguO'i nhi~t tinh, nang dQng, tam huy@t, co nang h;rc t6 chilc, d~c bi~t la nguO'i am hieu phap lu~t de dua vao Ban chu nhi~m ho~c lam tu vdn cho Ban chu nhi~m Cau l'ilC bQ;

- Xay d\Illg h;rc lugng cQng tac vien: Lgc lugng nay chu y@u g6m cac bao cao vien va tuyen truySn vien phap lu~t tinh nguy~n t'ili dia ban tham gia sinh hO'ilt Cau l'ilc bQ de ph6 bi@n, tuyen truySn, va giai dap th~c mAc vS cac nQi dung, lTnh V\lC lien quan d@n phap lu~t;

- Xay d\Illg til sach phap lu~t cho Cau l'ilc bQ: nhfun dap lIng yeu cau ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t cua Cau l'ilc bQ, phil hQ'P v6'i dt3i tugng cua Cau l'ilc bQ. Tu sach nen duQ'c rna thuOng xuyen trong cac bu6i sinh hO'ilt de t'ilO diSu ki~n cho cac hQi vien va nhan dan duQ'c ti@p xuc, tim hieu. NQi dung til sach cdn duQ'c c~p nh~t, phong phu vS lO'ili hinh (sach tra cilu, bao, to' gAp, sach b6 mi...). Nen co sg trao d6i, luan chuyen v6'i til sach phap lu~t cua co quan, don vi, truOng hQc va xa, phuOng, thi trdn t'ili dia ban;

- ThuOng xuyen thay d6i ho~c k@t hQ'P cac phuong thilc sinh hO'ilt phap lu~t

trong Cau l'ilc bQ;

- Bt3 tri dia diem sinh hO'ilt cua Cau l'ilc bQ 6n dinh: tuy nhien dia diem sinh hO'ilt Cau l'ilc bQ co the duQ'C thay d6i de phil hQ'P, thich nghi v6'i diSu ki~n cua hQi vien ho~c de thu hut them nhiSu thanh phdn tham dg bu6i sinh hO'ilt Cau l'ilc bQ

496

-"'"

(nhu trv sa Uy ban nhan dan xa, nha van hoci xa, san dinh, r~p chi@u bong cong cQng...);

- T~o ngu6n kinh phi ho~t dQng 6n dinh cho Cau l~c bQ. Kinh phi ho~t dQng

duQ'c huy dQng til cac ngu6n sau:

+ Sv dong gop cua cac hQi vien Cau l~c bQ (hQi phi);

+ Kinh phi til cac dv an, cac chuong trinh qu6c gia;

+ Kinh phi h6 trQ' cua cac cO' quan, don vi d.p tren (cO' quan d~ xu~t thanh l~p

Cau l~c bQ);

+ Kinh phi til cO' quan chuyen mon co nhu cau dua nQi dung phap lu~t C\! thS

vao tuyen truy~n, ph6 bi@n t~i Cau l~c bQ;

+ DQng vien sv dong gop cua cac cO' sa san xu~t, kinh doanh, cac nha hao tam,

cua cac ca nhan t~i cO' quan, don vi va nhan dan dia phuong;

+ Trich til cac lo~i quy ho~t dQng Clla cO' sa (quy an ninh, quy khuy@n hQc...). Do tinh ch~t cua cau l~c bQ la t6 chilc ho~t dQng tv nguy~n cua cac hQi vien, kinh phi ho~t dQng thuOng xuyen cua cau l~c bQ khong nen chi trong cha vao sv h6 trQ' cua cO' quan nha nu6c c~p tren rna nen co k@ ho~ch huy dQng, t~o ngu6n kinh phi til cac nha hao tam, cac doanh nghi~p va cac ngu6n h6 trQ' ngoai nha nu6c.

- Thvc hi~n ch@ dQ khen thuang, kY lu~t kip thai: Trong qua trinh t6 chilc ho~t dQng cua Cau l~c bQ, Ban chu nhi~m Cau l~c bQ cilng nhu cO' quan chu quan c~p tren can theo d5i, phat hi~n va co ch@ dQ khen thuang kip thai d6i v6i cac ca nhan tham gia tich cvc, co nhi~u thanh tich, sang t~o trong t6 chilc va ho~t dQng cua Cau l~c bQ cilng nhu nghiem mc kiSm diSm, phe binh cac ca nhan vi ph~m di~u l~, quy ch@ sinh ho~t cua Cau l~c bQ.

- Thvc hi~n sa k@t, t6ng k@t ho~t dQng dinh kY cua Cau l~c bQ: Vi~c sa k@t, t6ng k@t ho~t dQng cua Cau l~c bQ giup cho Ban chu nhi~m, cO' quan c~p tren ph\! trach trvc ti@p co k@ ho~ch, dinh huang ho~t dQng cho Cau l~c bQ trong nhUng thai gian ti@p theo.

* L6ng ghep nQi dung phap lu~t vao sinh ho~t cua cac Cau l~c bQ khac Ben c~ cac Cau l~c bQ phap lu~t co nhi~u Cau l~c bQ khac nhu: Cau l~c bQ ti~n hon nhan, Cau l~c bQ gia dinh tre, Cau l~c bQ khuy@n nong, khuy@n lam, Cau l~c bQ tu6i tre sang t~o ... Vi~c dua phap lu~t vao ho~t dQng cua cac lo~i hinh Cau l~c bQ la can thi@t va co nhi~u thu~ IQ'i, do la: khong can thanh l~p Cau l~c bQ phap lu~t m6i rna van d~t k@t qua ph6 bi@n, tuyen truy~n phap lu~t; s6 hQi vien cua cac Cau l~c bQ thuang xuyen duQ'c cling c6, b6 sung; dia diSm sinh ho~t da 6n diM...

497

De vi~c dua phap lu~t vao sinh ho~t cua cac lo~i hinh Cau l~c bQ co hi~u qua, cong chilc Tu phap - HQ tich cfip xa dn xin y kien chi d~o cua Uy ban nhan dan cling cfip va tien hanh mQt s6 cong vi~c C\l the sau:

- Xay d\IIlg cO' che ph6i hgp C\l the giua cO' quan tu phap, cO' quan chilc nang

v6'i Ban Chu nhi~m Cau l~c bQ.

._\

De tri€n khai dugc ho~t dQng nay, tru6'c tien nganh tu phap, cac cO' quan chfrc nang phai chi d~o, huang dfuI, thoa thu~ v6'i Ban Chu nhi~m Cau l~c bQ de hai ben di den th6ng nhfit xay d\IIlg van ban lien tich (co the la ke ho~ch ph6i hgp ho~t dQng; bien ban thoa thu~...) t~o cO' s6 phap ly cho vi~c t6 chilc dua nQi dung phap lu~t vao ho~t dQng cua Cau l~c bQ 6n djnh, lau dai va hi~u qua.

Van ban lien tich cAn d~ c~p den nhUng nQi dung sau:

+ Tnich nhi~m cua cac ben trong vi~c t6 chilc 16ng ghep nQi dung phap lu~t

vao ho~t dQng cua Cau l~c bQ;

+ Xac dinh d~u m6i ph6i hgp cua m6i ben dam bao m6i quan h~ thuOng xuyen, trao d6i thong tin va d~ xufit cac bi~n phap de nang hi~u qua cong tac ph6i hgp;

....

+ Trach nhi~m don d6c, kiem tra, huang dfuI vi~c th\lc hi~n van ban lien tich;

+ Che dQ sa ket, t6ng ket, kiem tra, danh gia rut kinh nghi~m va khen thu6ng

cho cong tac chi d~o va duy tri quan h~ ph6i hgp;

+ NhUng dam bao de th\lc hi~n.

- L\la chQn nQi dung phap lu~t.

Day la khau rfit quan trQng, quyet djnh vi~c thanh cong hay thM b~i cua vi~c dua nQi dung phap lu~t vao sinh ho~t cua Cau l~c bQ. Vi~c l\la chQn nQi dung phap lu~t phai phil hgp v6'i d6i tugng, m\lC dich va tieu chi ho~t dQng cua tlmg lo~i hinh Cau l~c bQ, dam bao S\l cAn thiet cling nhu nhu c~u dugc tim hieu, nang cao hi€u biet phap lu~t cua cac hQi vien tham gia Cau l~c bQ.

Vi d\l: tham gia Cau l~c bQ "ti~n hon nhan" la thanh nien chua l~p gia dinh. Vi v~y, vi~c gi6'i thi~u Lu~t Hon nhan va gia dinh; Phap l~nh Dan s6; Lu~t Thanh nien... la rfit cAn thiet, phil hgp va co hi~u qua. Tnii l~i, v6'i d6i tugng nay rna chUng ta dua nQi dung Lu~t Hang khong dan d\lllg se khong co hi~u qua.

- Hinh thilc, bi~n phap th\lc hi~n.

Dua nQi dung phap lu~t vao ho~t dQng cua Cau l~c bQ co the dugc th\lc hi~n

du6'i cac hinh thilc, bi~n phap sau:

+ Cung cfip tai li~u phap lu~t. + Cli nguai gi6'i thi~u phap lu~t t~i cac bu6i sinh ho~t djnh kYo

498

+ Sinh ho~t chuyen d€ v€ mQt ho~c mQt vai chu d€ phap lu~t.

+ T6 chuc thi tim hiSu phap lu~t trong hQi vien, ho~c giua cac Cau l~c bQ.

+ T6 chuc giao lUll lang ghep nQi dung tim hiSu, chftp hanh phap lu~t giua cac

Cau l~c bQ.

5. Pha bi~n, giao dyc phap lu~t thong qua m~lDg hrOi truy~n thanh cO" sO'

So vcri hinh thuc ph6 bien, giao d\lc phap lu~t qua bao chi, hinh thuc ph6 bien, giao d\lc phap lu~t qua m~g lucri truy€n thanh cO' sa co d6i tugng va ph~ vi tac dQng h~p hon, duQ'c xac dinh C\l thS trong ph~ vi mQt xa, phuOng, thi trftn hay mQt t6 dan ph6, mQt thon.

So v6'i cac hinh thuc ph6 bien, giao d\lc khac, hinh thuc ph6 bien, giao d\lc

phap lu~t qua m~g lucri truy€n thanh cO' sa co nhUng IQ'i the nhu:

- Co khfl nang truy€n tin nhanh, kip thai; - Gful gfii, than thiet v6'i nguai dan a cO' sa: bai nhUng nQi dung phap lu~t duQ'c phat thanh tren m~g lucri truy€n thanh cO' sa la nhUng quy dinh phap lu~t lien quan thiet thvc den dai s6ng hang ngay cua nguai dan cO' sa, nhUng sv vi~c, nhUng con nguai duQ'c phan anh trong thvc ti~n thi hanh phap lu~t la nhUng sv vi~c, nhUng con nguai co th~t t~i dia phuong, nhUng ban khoan, thilc milc cua nguai dan cO' sa v€ chinh sach, phap lu~t duQ'c gifli dap kip thai ...

- Roan toan chu dQng v€

thai gian: Co thS Iva chQn thai gian phat thanh mQt cach phil hQ'P v6i thvc te t~p quan sinh ho~t, lao dQng san xuftt cua nguai dan adia phuong dS bu6i phat thanh co tac d\lfig cao.

- Chu dQng trong vi~c Iva chQn nQi dung: Co thS chu dQng Iva chQn nQi dung cho cac bu6i phat thanh phil hQ'P v6i yeu cAu nhi~m V\l chinh tri cua dia phuong va mong mu6n tim hiSu phap lu~t cua nguai dan.

- Co khfl nang tac dQng tcri nhi€u d6i tugng trong cilng mQt thai gian, ph~m vi tac dQng rQng: Tuyen truy€n qua h~ th6ng truy€n thanh co s6 lugng nguai nghe dong dflo, vi~c chQn thai gian phat thanh phil hQ'P cfing lam tang dang kS s6 lugng nguai nghe, ph~m vi co thS la mQt thon, mQt t6 dan ph6 ho~c mQt xa, mQt phuOng;

- Co thS thvc hi~n phat thanh duQ'c nhi€u lful;

- Tiet ki~m duQ'c thai gian, cong suc va ti€n cua vi khong phfli t~p trung dan

t~i mQt diSm dS ph6 bien phap lu~t.

5.1. Kinh nghi?m ph8i h(lp giiia can bp tU' phap va can bp van hoa - thong tin xii, phU'irng, thj tran trong vi?c nang cao hi?u qua ph6 biin, giao d(lc phap lu~t qua h? th8ng truyin thanh cO'siY

499

- Xay d"rng k@ ho~ch ph6i hqp (quy ch@ ph6i hqp) gifra can bQ tu phap va can bQ van hoa - thong tin xa, phuOng, thi trdn trong ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t tren h~ th6ng loa truyen thanh co sa, trong do xac diM ro trach nhi~m cua cac ben.

Trong do, cong chuc Tu phap - HQ tich co trach nhi~m: + Lam dAu m6i ph6i hqp v6'i cac ban, nganh, doan the adia phuang trong vi~c

t6 chuc ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t qua h~ th6ng truyen thanh co sa;

+ Chiu trach nhi~m ve nQi dung tuyen truyen phap lu~t cua chuang trinh phat

thanh',

+ Giup can bQ van hoa - thong tin xay dgng dQi ngii cQng tac vien a cac nganh, cac t6 chuc doan the tham gia vi@t bai cho chuang trinh phat thanh ve phap lu~t.

Can bQ van hoa - thong tin co trach nhi~m:

+ T6 chuc m~g lu6'i truyen thanh trong ph~ vi dia phuang;

+ Xay dgng dQi ngii cQng tac vien;

+ Xay dgng k@ ho~ch phat thanh chuang trinh ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t

qua m~g truyen thanh co sa;

+ T6 chuc th\Ic hi~n chuang trinh phat thanh;

+ Bao dam kinh phi th\Ic hi~n chuang trinh phat thanh (kinh phi vi@t tin, bai,

bien t~p, phat thanh...).

- T6 chuc giao ban diM k)r, cac cUQc hQp cQng tac vien de trao d6i, rut kinh nghi~m trong cong tac ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t qua m~ng lu6'i truyen thanh co sa',

- T6 chuc so k@t, t6ng k@t, khen thucJng, bieu duang cac ca nhan co thanh tich xudt s~c trong cong tac ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t qua m~g lum truyen thanh co sa.

5.2. Cac cling vi?c can tiin hanh di th{fc hi?n chuung trinh phat thanh

phap lu~t tren m9ng [ubi truyJn thanh cO'sii

a. Xay dgng k@ ho~ch phat thanh

Xay dgng k@ ho~ch phat thanh la vi~c lam khong the thi@u dugc de dam bao cho vi~c ph6 bi@n, giao d\lc phap lu~t qua m~g lum truyen thanh cu sa dugc th\Ic hi~n mQt cach thuOng xuyen, 6n diM.

Cong chuc Tu phap - HQ tich va can bQ van hoa - thong tin xa ph6i hqp v6'i nhau trong vi~c xay dgng k@ ho~ch phat thanh tuyen truyen phap lu~t a co sa cho tlmg nam, quy, thang, tuAn.

500

K~ ho~ch phat thanh co nhUng nQi dung chu y~u sau:

- Xac dinh nQi dung phat thanh:

NQi dung phat thanh tuyen truy@n phap lu~t qua m~g lu6i truy@n thanh cO' sa

thuOng bao gam nhUng nQi dung nhu:

+ Gi6i thi~u dUOng 16i, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6c, cac quy dinh cua dia phuang, trong do chu trQng nhUng van ban phap lu~t lien quan trgc ti~p d~n dai s6ng cua nguai dan adia phuang nhu Lu~t Ddt dai, Lu~t Hon nhan va gia dinh, BQ lu~t Dan s\f, Quy ch~ dan chu acO' sa..., nhlmg van ban m6i duQ'c ban hanh, nhUng quy dinh cua chinh quy@n dia phuang lien quan thi~t th\fc t6i nguai dan',

+ Phan anh th\fc ti~n thi hanh, chdp hanh phap lu~t a dia phuang, neu guang nguai t6t, vi~c t6t trong th\fc hi~n, chdp hanh phap lu~t, dang thai phe phan nhUng ca nhan, hQ gia dinh co hanh vi vi ph~ quy u6c, n~p s6ng van hoa, vi ph~m phap lu~t tren dia ban cO' sa;

+ Giai dap phap lu~t: giai dap nhUng th~c m~c, ban khoan, nhUng ki~n nghi cua nguai dan dia phuang lien quan d~n nhUng quy dinh phap lu~t, d~n tinh hinh th\fc thi va chdp hanh phap lu~t acO' sa...

- Xac djnh hinh thuc thS hi~n: US truy@n tai nQi dung cua chuang trinh phat thanh c§n xac djnh hinh thuc thS hi~n phil hgp, sinh dQng, co thS l\fa chQn trong cac hinh thuc nhu: tom t~t nQi dung van ban quy ph~ phap lu~t, trich dQc mQt s6 quy dinh phap lu~t lien quan thi~t th\fc d~n nguai dan cO' sa, tin, bai, hoi - dap phap lu~t, tiSu phAro, thO' ca, ho ve, hat, cau chuy~n truy@n thanh...

- Xac djnh thai lugng phat thanh: Thai lugng phat thanh tuyen truy@n v@ phap lu~t c§n phai duQ'c xac dinh phil hgp v6i d~c diSm v@ di@u ki~n kinh t~ - xii hQi, trinh dQ dan tri a tLmg dia ban dam bao vira phai v6i nhu cAu ti~p nh~ cua nhan dan dia phuang, dang thai bao dam hai hoa v6i cac chuang trinh phat thanh v@ van hoa, xii hQi, y t~, dan s6, suc khoe - sinh san... Qua th\fc ti~n cho thdy, lo~i hinh nay co hi~u qua cao d6i v6i dia ban nong thon, mi@n nui, vilng sau, vilng xa - nO'i rna di@u ki~n thong tin con nhi@u h~ ch~. Vi v~y, d6i vm nhUng dia ban nay, c§n tang thai lugng phat thanh tren m~g lum truy@n thanh CO' sa trong do co phat thanh tuyen truy@n phap lu~t.

- Thai gian phat thanh: Thai gian phat thanh duQ'c b6 tri phil hgp v6i t~p quan sinh ho~t, lao dQng san xudt cua nguai dan dia phuang, nhfun thu hut dong dao nguai nghe, phat huy cao nhdt hi~u qua tac dQng cua chuang trinh. Vi d\l: d~c diSm cua dang bao mQt s6 tinh Tay Nguyen la lam nuang rfiy thuOng di ca ngay, nen thai gian phat thanh c§n phai b6 tri vao bu6i sang sam (khoang tit 5h30 d~n 6h30) ho~c bu6i chi@u t6i (tit 17h30 d~n 18h30).

501

"""--

- Cach thilc phat thanh: Tuy thuQc van dieu ki~n, hoan canh cua dia phuong rna xac dinh cach thilc phat thanh phu hgp, ho~c phat thanh qua h~ th6ng loa c6 diM ho~c t6 chilc phat thanh luu dQng.

a cac xa mien nlii, vilng sau, vilng xa do g~p kho khan ve dia hinh, ve kinh phi. .. chua xay d\lllg dugc rn~g luai truyen thanh c6 diM thi nen trang hi nhUng phuong ti~n co dQng, it t6n kern d~ t6 chilc phat thanh luu dQng.

- Phan cong t6 chilc th\lc hi~n ke ho~ch phat thanh:

+ Can hQ van hoa - thong tin chiu trach nhi~rn th\lc hi~n chuang trinh, dam

trach ve ky thu~t phat thanh.

+ Cong chilc Tu phap - HQ tich chiu trach nhi~rn ve nQi dung phap ly cua chuong trinh phat thanh, cung cap tai li~u, van han d~ chuful hi nQi dung chuang trinh.

h. Chuful hi chuong trinh phat thanh

Ho~t dQng chuful hi chuong trinh phat thanh hao g6rn cac cong vi~c sau:

- Bien so~ nQi dung chuong trinh (viet tin, hai, kich han truyen thanh...) cho

chuong trinh;

- Bien t~p nQi dung chuang trinh;

- Chuful hi cac dieu ki~n ky thu~t phat thanh;

- Duy~t chuang trinh truac khi phat thanh chinh thilc.

Luu y: Trong qua trinh chuful hi nQi dung cho chuong trinh phat thanh tuyen truyen phap lu~t qua rn~ng luai truyen thanh co sa, co th~ khai thac tai li~u phap lu~t ill cac ngu6n: ill sach phap lu~t xa, phuOng, thi trAn; nhUng tai li~u phap lu~t (nhu de cuong tuyen truyen, sach hoi - dap phap lu~t, hang cat set... ) do cac co quan tu phap cap tren cung cap.

502

"----

BOA GL\I aco sa

I. QuAN LY NHA NUOC vi CONG TA.C BoA GL\I aco sa 1. NQi dung quan ly nba nU'O'c v~ cong bic boa giai it CO' sit Hoa giai acO' sa la mQt ho~t dQng mang tinh xa hQi tg nguy~n, tg quan da tra thanh d~o ly truySn th6ng t6t d~p cua dan tQc tao Hoa giai a cO' sa khong chi dan thudn gop phfuI h~n ch~ cac tranh chap dan sg va phong ngira tQi ph~, v~ dQng nhan dan s6ng va lam vi~c theo phap lu~t, cung c6 tinh lang, nghia xom, tang cuemg doan k~t trong cQng d6ng dan cu rna con gop phfuI quan trQng trong vi~c gift vfrng an ninh chinh tri, tr~t tg, an toan xa hQi, thuc dAy phat tri@n kinh t~ - xa hQi. Hoa giai til ch6 la mQt ho~t dQng mang tinh chat tg phat trong nQi bQ nhan dan da tra thanh ho~t dQng cua mQt t6 chuc qufuI chung dugc Nha nuac thira nh~. D@ phat huy t6t nhat hi~u qua cua ho~t dQng hoa giai d6i vai dai s6ng xa hQi, Nha nuac thgc hi~n sg quan ly, t~o diSu ki~n cho t6 chuc va ho~t dQng hoa giai acO' sa dugc ki~n toan va phat tri@n.

Quiin ly nha nuac vS cong tac hoa giai acO' sa dugc hiSu la ho~t dQng cua cac cO' quan nha nuac co thb quySn nhfun t~o ra cac diSu ki~n d@ cong nh~, xac l~p, duy tri, 6n dinh va phat tri@n t6 chuc va ho~t dQng hoa giai acO' sa.

Theo DiSu 6 Phap l~nh vS T6 chuc va ho~t dQng hoa giai a cO' sa nam 1998, DiSu 5 va DiSu 6 Nghi diM s6 160/1999/ND-CP ngay 18 thang 10 nam 1999 cua Chinh phu quy dinh chi ti~t mQt s6 diSu cua Phap l~nh vS T6 chuc va ho~t dQng hoa giai a cO' sa nam 1998 (Nghi dinh s6 160/1999/ND-CP) thi nQi dung quan ly nha nuac vS cong tac hoa giai acO' sa bao g6m:

- Ban hanh van ban phap lu~t vS t6 chuc va ho~t dQng hoa giai acO' sa; - Huang dftn vS t6 chuc va ho~t dQng hoa giai acO' sa; - Xay dgng, phat tri@n h~ th6ng m~g luai t6 hoa giai va dQi ngfi nhfrng nguai

lam cong tac hoa giai;

- T6 chuc b6i duang duemg 16i, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nuac,

nang cao nghi~p V\l hoa giai cho nguai lam cong tac hoa giai;

- Bien so~, in do, phat hanh, cung cap tai li~u huang dftn nghi~p V\l hoa giai a

cO'sa;

- Quan ly, sir d\illg kinh phi bao dam cho cong tac hoa giai acO' sa; - Ki@m tra, don d6c vi~c thgc hi~n cong tac hoa giai acO' sa; - SO' k~t, t6ng k~t, danh gia, thgc hi~n ch~ dQ bao cao, th6ng ke vS t6 chilc va

ho~t dQng hoa giai acO' sa;

503

I -I -,i,

- T6 ehue thi dua, khen thuOng eong teie hoa giiH aecy sa. 2. Coo quao quaD If oba mr6'c v~ coog tac boa giai fJ Co' SfJ Theo quy dinh t~i Phap I~OO v@ T6 ehue va ho~t dQng hoa giai a co sa, Nghi diOO s6 160/1999/ND-CP, Nghi diM s6 93/2008/ND-CP ngay 22 thang 8 nam 2008 eua Chinh phu quy dinh v@ ehue nang, OOi~m V\l, quy@n h~ va co e~u t6 ehue eua BQ Tu phap, Thong tu lien tieh s6 01l2009/TTLT-BTP-BNV ngay 28 thang 4 nam 2009 huang dfuI ehue nang, OOi~m V\l, quy@n h~ va ecy e~u t6 ehue eua Sa Tu phap thuQe Dy ban OOan dan e~p tiOO, Phong Tu phap thuQe Dy ban OOan dan e~p huy~n va eong tae tu phap eua Dy ban OOan dan e~p xa thi cae eCY quan quan ly OOa nuae v@ eong tae hoa giai aco sa bao g6m:

2.1. Chinh phu

Chinh phu co OOi~m V\l th6ng OO~t quan ly OOa nuae v@ eong tae hoa giai

trong ph~ vi ea nuae.

2.2. B{j Tll phtip

BQ Tu phap ehiu traeh OOi~m truae Chinh phu thge hi~n quan ly OOa nuae v@ eong tae hoa giai aecy sa va chi d~o, huang dfuI Dy ban OOan dan cae e~p thge hi~n quan ly OOa nuae v@ eong tae hoa giai adia phuong, e\l thS:

- Xay dgng van ban quy ph~ phap lu~t v@ t6 ehue va ho~t dQng hoa giai trinh

Chinh phu ban hanh ho~e ban haOO thea thfun quy@n;

- Huang dfuI v@ t6 ehue va ho~t dQng hoa giai trong ph~m vi ea nuae;

- T6 ehue b6i dUOng va huang dfuI cae Sa Tu phap t6 ehue b6i dUOng v@ dUOng 16i, ehinh saeh cua Dang, phap lu~t cua Nha nuac, nang eao nghi~p V\l hoa giai eho nguai lam eong me hoa giai;

- KiSm tra, don d6e vi~e thge hi~n cong tac hoa giai aca sa trong ph~ vi ea

nuac;

- Sa kSt, t6ng kSt cong tae hoa giai eua t6 hoa giai trong ph~ vi ea nuae.

2.3. Uj ban nhan dan cac cap Dy ban OOan dan cac e~p thgc hi~n quan ly OOa nuae v@ cong tae hoa giai thea

sg chi d~o va huang dfuI eua BQ Tu phap.

Can eu tiOO hiOO C\l thS va kha nang ngan sach eua dia phuong, Dy ban OOan dan eac e~p t~o di@u ki~n, h6 trq v@ kinh phi cho vi~e ki~n toan t6 ehuc, b6i dUOng nghi~p V\l, sa kSt, t6ng kSt, thi dua, khen thuOng OOfun nang cao hi~u qua ho~t dQng hoa giai adia phuong. 2.4. SO' Tllphtip

504

So' Tu phap co trach nhi~m giup Uy ban nhan dan cimg cfip thlJc hi~n qmin ly

nha nu6'c vS cong tac hoa giai adia phuong, C\l thS:

- Xay dlJIlg van ban quy ph~ phap lu~t vS cong tac hoa giai trinh Uy ban

nhan dan cfip tinh ban hanh;

- Theo SlJ chi d~o cua BQ Tu phap va Uy ban nhan dan cfip tinh, huang dful, kiSm tra vi~c thlJc hi~n quy diM cua cfip tren vS t6 chuc va ho~t dQng hoa giai trong ph~ vi dia phuong;

- T6 chuc b6i dUOng va huang dful Phong Tu phap t6 chuc b6i dUOng vS dUOng l6i, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6'c, nang cao nghi~p V\l hoa giai cho nguai lam cong tac hoa giai;

2.5. Phong Tu phtip

- SO' kSt, t6ng kSt va bao cao Uy ban nhan dan cfip tinh va BQ Tu phap vS cong tac hoa giai cua t6 hoa giai a dia phuong; t6 chuc thi dua, khen thu6'ng cong tac hoa giai adia phuong.

Phong Tu phap co trach nhi~m: - Theo SlJ chi d~o cua cO' quan tu phap cfip tren va Uy ban nhan dan cfip huy~n, huang dftn can bQ tu phap cfip xa triSn khai thlJc hi~n cac quy diM vS cong tac hoa giai a dia phuong; dS xufit v6'i Uy ban nhan dan cfip huy~n bi~n phap ki~n toan t6 chuc va nang cao hi~u qua ho~t dQng hoa giai adia phuong;

- T6 chuc b6i dUOngnghi~p V\l hoa giai adia phuong theo huang dful cua cO'

quan tu phap cfip tren;

2.6. Cong chu-c tuphtip - h{j tich cap xii

- SO' kSt, t6ng kSt cong tac hoa giai cua t6 hoa giai a dia phuong va bao cao vS cong tac hoa giai v6'i Uy ban nhan dan cfip huy~n va cO' quan tu phap cfip tren; t6 chuc thi dua, khen thu6'ng cong tac hoa giai cua t6 hoa giai adia phuong.

Cong chuc tu phap - hQ tich cfip xa co trach nhi~m:

- T6 chuc thlJc hi~n cac quy diM cua phap lu~t vS t6 chuc va ho~t dQng hoa

giai acO' sa;

- ThlJc hi~n b6i dUOng, cung cfip tai li~u nghi~p V\l cho t6 vien t6 hoa giai a

dia phuong theo SlJ huang dful cua cO' quan tu phap cfip tren;

- SO' kSt, t6ng kSt cong tac hoa giai cua t6 hoa giai adia phuong, bao cao cong tac hoa giai v6'i Uy ban nhan dan cfip xa va cO' quan tu phap cfip tren; trinh Chu tich Uy ban nhan dan cfip xa xem xet, quySt dinh vi~c mi@n nhi~m t6 vien t6 hoa giai; t6 chuc thi dua, khen thu6'ng cong tac hoa giai adia phuong.

505

3. HUOng din quan Iy nha nmyc v~ cong bic hoa giai if cO" sif

----

3.1. Xay dtptg, cung c8, kiin toan ta chfrc va hOf}t dpng hoa giai ii' cdsii' 3.1.1. Cimg cli, ki¢n toan t6 chuc cac t6 hoa giai a cO' So' hi¢n co - Ra smit t6 chilc t6 hoa giili 6 co s6: De ki~n toan cac t6 hoa giili hi~n co, can bQ tu phap cdp xii ph6i hQ'P v6i Ban cong tac M~t tr~, truang thon, t6 truang t6 dan ph6 dinh ky hang nam tien hanh ra soat s6 lUQ1lg t6 hoa giili hi~n co trong ph~ vi xii, phuOng, thi trdn; ra soat l~i t6 vien t6 hoa giili vS s6 lUQ1lg, trinh dQ chuyen mon, nghi~p V\l va khil nang dap lIng yeu cAu cong tac, s6 nguai cAn dugc b6 sung, cac truOng hQ'P thoi khong lam t6 vien t6 hoa giili (neu co); tren co s6 do, kien nghi, dS xudt Chu tich Uy ban nhan dan cdp xii cac bi~n phap cung c6, ki~n toan t6 chilc va ho~t dQng cua cac t6 hoa giili.

- BAu b6 sung t6 vien t6 hoa giili: Vi~c bAu b6 sung t6 vien t6 hoa giili dugc tien hanh trong truOng hQ'P s6 lUQ1lg t6 vien t6 hoa giili thieu thea quy dinh cua phap lu~t ho~c thea yeu cAu thgc te cua cong vi~c, cAn b6 sung.

- - -

Trong truOng hQ'P nay, can bQ tu phap cdp xii chu dQng bao cao v6i Chu tich Uy ban nhan dan xii thong bao cho Uy ban M~t tr~ T6 qu6c xii chuful bi cong tac 19a chQn, gi6i thi~u nguai de nhan dan thon, t6 dan ph6 bAu t6 vien t6 hoa giili. Truang thon, t6 truang t6 dan ph6 t6 chilc va chu tri cac cUQc hQp nhan dan, hQp chu hQ ho~c t6 chilc vi~c phat phieu ldy y kien chu hQ de bAu t6 vien t6 hoa giili. Bien ban bAu b6 sung t6 vien t6 hoa giili dugc giri den Chu tich Uy ban nhan dan cdp xii xem xet dS cong nh~. Tren co s6 ket quil bAu t6 vien t6 hoa giili, can bQ tu phap cdp xii tham mUll cho Uy ban nhan dan cdp xii ra quyet djnh cong nh~ t6 vien t6 hoa giili.

- Mien nhi~m d6i v6i t6 vien t6 hoa giili: Vi~c mien nhi~m t6 vien t6 hoa giili dugc thgc hi~n trong cac truOng hQ'P: co hanh vi vi ph~ phap lu~t; co hanh vi trai d~o dilc xii hQi; thieu nhi~t tinh trong ho~t dQng hoa giili; thea nguy~n vQng ca nhan xin rut kh6i t6 hoa giili.

Can cil bien ban hQp nhan dan, h9P chu hQ ho~c ket quil phieu ldy y kien chu hQ vS vi~c mien nhi~m t6 vien t6 hoa giili do truang thon, t6 truang t6 dan ph6 chu trl, can bQ tu phap cdp xii dS nghi bfulg van ban de Chu tich Uy ban nhan dan cimg cdp xem xet, quyet dinh cong nh~ vi~c mien nhi~m. Sau khi co quyet dinh mien nhi~m, cong chilc tu phap - hQ tich cAn nhanh chong dS nghi ngum duQ'c mien nhi~m ban giao cac cong vi~c cua t6 hoa giili cho T6 truang t6 hoa giili.

3.1.2. Thanh lijp t6 hoa giai mai

Theo quy djnh hi~n hanh, can cil d~c diem, tinh hinh C\l the cua c\lm dan cu, ket qUil cUQc hQp thon, xom, ban, dp, t6 dan ph6, ket qUil cUQc hQp cac chu hQ ho~c ket quil phieu ldy y kien cac chu hQ, can bQ tu phap cdp xii cAn tham mUll, giup Chu tich Uy ban nhan dan cling cdp quyet dinh vi~c thanh l~p t6 hoa giili 6 dia phuong.

506

De thgc hi~n t8t OOi~m V\l nay, can bQ tu phap d.p xa phai thuOng xuyen ph8i hQ'P v6'i Ban Cong tac M~t tr~, truOng thon, t6 truOng t6 dan ph8, khu dan cu... ra soat, danh gia OOu cAu thanh l~p mm t6 hoa giai t~i dja bim dan cu. Trong truOng hQ'P cAn thanh l~p them t6 hoa giai aco sa thi d@ nghj TruOng thon, x6m, ban, Ap, t6 dan ph8, khu dan cu lAy y ki~n OOan dan qua cUQc hQp thon, t6 dan ph8, cUQc hQp chu hQ ho~c qua phi~u lAy y ki~n chu hQ. Can ctr vao k~t qua n6i tren, can bQ tu phap cAp xa t6ng hQ'P, d@ nghj Chu tjch Dy ban OOan dan cAp xa quy~t djnh.

Tren co sa quy~t djnh cua Chu tjch Dy ban OOan dan cAp xa v@ vi~c thanh l~p m6'i t6 hoa giai adja phuang, Dy ban M~t tr~ T6 qu8c cAp xa ph8i hQ'P v6'i cac t6 chtrc thanh vien cua M~t tr~n 19a chQn, gi6'i thi~u nguoi de OOan dan bAu t6 vien t6 hoa giai.

Cong chtrc tu phap - hQ tjch hu6ng ddn cac truOng thon, t6 truOng t6 dan ph8 ph8i hQ'P v6'i Ban Cong tac M~t tr~ t6 chtrc thanh l~p t6 hoa giai, bAu t6 truOng, t6 vien t6 hoa giai theo dUng quy djOO cua phap lu~t.

Tren co sa k~t qua bAu t6 truOng, t6 vien t6 hoa giai, cong chtrc tu phap - hQ tjch tham muu cho Dy ban OOan dan cAp xa ra quy~t djnh cong OO~n vi~c thanh l~p t6 hoa giai va thanh phAn t6 hoa giai.

3.2. Ta chu-c thlfc hi?n ho~t ilpng hila giiii 0' CO' SO'

Theo sg chi d~o cua co quan tu phap cAp tren, cong chtrc tu phap - hQ tjch cAn thuOng xuyen theo d5i, trgc ti~p chi d~o, hu6ng ddn ho~t dQng cua t6 hoa giai theo cac quy djOO cua phap lu~t. Vi~c hu6ng ddn trgc ti~p duQ'c thgc hi~n thong qua cac hinh thtrc oou: hQp trao d6i, rut kinh nghi~m; hu6ng ddn bfulg van ban.

3.3. B8i duiJng iluilng I8i, chinh stich cua Biing, phtip lu~t cua Nha nuuc, nang cao nghi?p vII hila giiii cho ta vien ta hila giiii; cung cap tai Ii?u nghi?p V!l cho ta hila giiii jj ilia phudng theo Slf hu6'ng dan cua CO' quan tlr phtip cap tTen

- Djnh 10', cong chtrc tu phap - hQ tjch theo d5i, nb trinh dQ, nang 19c thgc

ti~n, OOu cAu b6i dUOng, t~p huAn cua dQi ngii t6 vien t6 hoa giai.

- Xay d\lllg triOO Chu tjch Dy ban OOan dan cAp xa phe duy~t k~ ho~ch, chuang trinh b6i dUOng nghi~p V\l C\l the phil hQ'P v6'i di@u ki~n, d~c diem cua dja phuang.

- Cung cAp tai li~u nghi~p V\l, tai li~u phap lu~t (OOu s6 tay nghi~p V\l hoa giai aco sa, d@ cuang tuyen truy@n van ban phap lu~t, sach hoi - dap v@ phap lu~t, to gAp v@ phap lu~t. ..) cAn thi~t cho OOiing nguoi lam cong tac hoa giai aco sa (OOu t6 vien t6 hoa giai, truOng thon, t6 truOng t6 dan ph8, can bQ M~t tr~, doan the trgc ti~p tham gia hoa giai...).

- Djnh 10' t6 chtrc b6i dUOng, hu6ng ddn ki~n thtrc phap lu~t, nghi~p V\l hoa

giai cho OOiing nguoi lam cong tac hoa giai aco sa. C\l the OOu sau:

507

- I

+ DuOng 16i, chiOO sach cua Dang;

+ Phap lu~t cua Nha nu6'c, OO~t la OOUng kien thuc phap lu~t lien quan thiet th\lc den dai s6ng cua ngum dan 6 co s6, thuOng dugc v~ d\lIlg trong hoa giai cac mau thuful, tranh ch~p 006 trong nQi bQ OOan dan;

+ Ky nang, nghi~p V\l hoa giai 6 co s6; ky nang ph6 bien, giao d\lc phap lu~t

(i) V@ nQi dung b6i dUOng, t~p huful

- - -

thong qua ho~t dQng hoa giai 6 co s6.

Ben c~ vi~c b6i dUOng OOUng nQi dung tren, cAn chu y den vi~c dQng vien, khuyen khich cac t6 vien t6 hoa giai t1,l ren luy~n, nang cao phfun ch~t d~o duc, 16i s6ng, uy tin, long OOi~t tinh, Ythuc trach OOi~m dS th\lc S\l tr6 thanh OOUng tb guang trong vi~c th\lc hi~n phap lu~t gop phAn xay d\lllg va phat triSn ho~t dQng hoa giai 6 co s6.

Ngoai ra, cAn chu y hu6ng dful, b6i dUOng kien thuc, ky nang ph6i hgp, di@u hanh cong vi~c danh cho cac T6 twang t6 hoa giai OOfun giup hQ th\lc hi~n t6t vi~c ph6i hgp, di@u hanh cac thanh vien cua t6 hoa giai co hi~u qua han.

- -. -

Vi~c b6i dUOng cho cac t6 vien t6 hoa giai dugc th\lc hi~n thong qua cac hinh thuc oou: m6 cac lap b6i dUOng ngAn ngay, t6 chuc thi hoa giai vien gi6i, tQa dam trao d6i kinh nghi~m, qua do gop phAn nang cao nghi~p V\l va giai quyet kho khan, vu6ng mAc trong t6 chuc va ho~t dQng hoa giai 6 co s6.

Vi~c chuful bi mQt lap b6i dUOng kien thuc phap lu~t, nghi~p V\l cho nguai

(ii) V@ hinh thuc b6i dUOng, t~p hu~n

lam cong tac hoa giai bao g6m cac bu6'c sau:

Vi~c xac diOO ro d6i tugng hQc vien t~o di@u ki~n cho nguai th\lc hi~n vi~c t~p huful (gQi tAt la t~p huful vien) chuful bi cac tai li~u, phuang phap lam vi~c thich hgp.

Bu6'c 1: Xac diM C\l thS d6i tugng cua cac lap b6i dUOng, t~p huful OOfun tim hiSu cac thong tin v@ d6i tugng dugc b6i dUOng, t~p huful (gQi tAt la hQc vien) OOu: s6 lugng; d~c diSm v@ gi6'i tiOO, dan tQc, dQ tu6i, trinh dQ van hoa, ngh@ nghi~p, thai gian tham gia cong tac hoa giai; muc dQ hiSu biet v@ phap lu~t, ky nang, nghi~p V\l hoa giai OOu the nao...

Bu6'c 2: Danh gia OOu du cua hQc vien

508

DS t6 chuc b6i dUOng, t~p huful hi~u qua, cAn tim hiSu xem hQc vien cAn gi ill khoa b6i dUOng, t~p huful. Vi~c danh gia OOu cAu b6i dUOng, ~p huful cua cac hQc vien cho phep xac diM dugc m\lc tieu cua khoa b6i dUOng, t~p huful OOa vao vi~c xac diM khoang cach gifra kien thuc, kiOO nghi~m cac hQc vien dang co v6'i OOUng gi hQc vien cAn co.

Bu6c 3: Xac dinh m\lc tieu, yeu cAu cua tlmg lOp b6i dUOng

M\lc tieu chung cua cac lOp b6i duOng, t~p huful cho nhUng nguai lam cong tac hoa giai la quan tri~t chu truong, duang l6i, chinh sach cua Dang, nang cao ki€n thuc phap lu~t, kY nang, nghi~p Y\l hoa giai aco sa.

Tuy nhien, m6i mQt lOp b6i dUOng, t~p huful l~i co nhUng m\lc tieu C\l th€ khac nhau. Cac m\lc tieu cua lOp b6i dUOng, t~p huful duQ'c xac dinh tren co sa d~c di€m cua d6i tuqng duQ'c b6i dUOng, t~p hUful, k€t qua khao sat nhu cAu b6i dUOng, t~p huful cua cac hQc vien.

Vi~c xac dinh ro m\lC tieu cua lOp b6i duOng, t~p huful se t~o co sa d€:

+ Huang t~p huful vien va hQc vien hom thanh cac k€t qua d\l ki€n cua lOp b6i

dUOng, t~p huful;

+ L\la chQn tai li~u va phuong phap b6i dUOng, t~p huful hQ'P ly;

+ Danh gia muc dQ thanh cong cua lOp b6i dUOng, t~p huful.

Yeu cAu d~t ra d6i v6i tlmg lOp b6i dUOng, t~p huful la: nQi dung ngful gQn, th\lc, don gian, d~ hi€u, thai luqng hQ'P ly, sat v6i d6i tuqng nguai nghe, thi€t phuong phap truy~n d~t hdp dan, sinh dQng, co S\l thu hut, loi cu6n, phat huy sang t~o cua nguai nghe. Tranh tinh tr~g ly thuy€t hoa cac vful d~ lam cho nguai nghe kho ti€p nh~ ho~c ti€p nh~ khong dAy duo

Bu6c 4: Xac dinh nQi dung, chuong trinh b6i dUOng tren co sa nhu cAu cua

hQc vien va huang d~n cua co quan tu phap cdp tren, chuful bi tai li~u b6i dUOng

Vi~c xac dinh nQi dung, chuong trinh tlmg lOp b6i dUOng cAn bam sat m\lc tieu, nhu cAu cua d6i tuqng duQ'c b6i dUOng, t~p huful. Tren co sa chuong trinh khung ho~c S\l huang dan cua co quan tu phap cdp tren, cAn C\l th€ hoa tlmg nQi dung cho phil hQ'P d6i tuqng C\l th€ va di~u ki~n th\lc t€ cua dia phuong minh. D6i v6i bai t~p tinh hu6ng, cAn l\la chQn nhUng bai t~p lien quan nhi~u d€n cong vi~c hoa giai aco sa.

ChuAn bi tai li~u cho lOp b6i dUOng la mQt trong nhUng nQi dung co ban, quy€t dinh d€n chdt luqng cua lOp b6i dUOng. Can bQ tu phap cdp xii chiu trach nhi~m chuful bi dAy du tai li~u d€ cung cdp cho nhUng nguai duQ'c b6i dUOng, t~p huful; d€ hQ co th€ k€t hQ'P vira nghe gi6i thi~u trvc ti€p v6i nghien cUu tai li~u, chu dQng tham gia thao lu~, chia se S\l hi€u bi€t, kinh nghi~m cua minh.

Bu6c 5: L\la chQn t~p huful vien

Cac lOp b6i dUOng, t~p hudn nen duQ'c th\lc hi~n bai mQt nhom t~p hudn vien thuc, kinh nghi~m th\lc t€ v~ cong tac hoa giai a dia la cac chuyen gia co ki€n phuong, co kha nang su ph~, di~n d~t truy~n cam, suc tich, d~ hi€u. S\l co m~t cua tir hai chuyen gia tra len se lam cho lOp b6i dUOng sinh dQng, hi~u qua hon.

509

Bu6c 6: Xay d\IDg chuang trinh lam vi~c cua khoa b6i dUOng, t~p huAn

Chuang trinh b6i dUOng, t~p hufin bao g6m chuang trinh lam vi~c cua t~p hufin vien va chuang trinh lam vi~c cua hQc vien va cac hOlilt dQng C\l thS nhfun dlilt duQ'c m\lc tieu cua lap b6i dUOng, t~p hufin. Cac chuang trinh lam vi~c nay phiti rAt C\l thS.

Chuang trinh lam vi~c cua hQc vien cAn xac di-nh ro thai gian, nQi dung t~p hufin, nguai th\Ic hi~n. Vi d\l: Chuang trinh b6i dUOng, t~p hufin cho t6 vien t6 hoa giiti xa B, huy~n X, tinh H

Chuang trinh lam vi~c cua t~p hufin vien cAn xac dinh ro thai gian, nQi dung,

phuang phap, m\lc dich. Vi d\l: Chuang trinh lam vi~c cua t~p hufin vien

Bu6c 7: Quan ly lap b6i dUOng

- Vi~c thea doi, quan ly lap b6i dUOng duQ'c tien hanh kS ill khi co quyet di-nh rna lap. Cong vi~c dau tien cua vi~c quan ly lap do la vi~c mai cac d6i tuqng tham gia. Vi~c gui giAy mai cAn neu ro d6i tuqng, nQi dung, thai gian t6 chuc va cac nQi dung C\l thS khac dS cac t6 hoa giiti cu nguai tham d\I cho phil hQ'P. GiAy mai cAn duQ'c gui tru6c mQt thai gian nhAt di-nh dS cac hQc vien s~p xep cong vi~c va chuful bi tham gia, tranh cac truang hQ'P gui giAy qua gAp v~ thai gian, khong C\l thS v~ nQi dung, chuang trinh.

- ChufuI bi cac di~u ki~n cAn thiet nhu: hQi truang (bao g6m maket, thiet bi am thanh, anh sang, nu6c u6ng...), tai li~u, che dQ an, nghi, di llili cua cac hQc vien tham d\I lap b6i dUOng...

- - - -

- Theo doi, n~m tinh hinh dien bien cua lap b6i dUOng, bito dam dS lap b6i dUOng th\Ic hi~n dUng cac m\lc tieu, nQi dung, chuang trinh d~t ra, xu ly cac truang hQ'P phat sinh trong qua trinh t6 chuc lap...

- LAy Ykien cac t~p hufin vien, hQc vien danh gia ket quit b6i dUOng, t~p hufin va t6ng ket, rut kinh nghi~m cho vi~c t6 chuc cac lap b6i dUOng sau duQ'c hi~u quit han.

Cu6i khoa b6i dUOng, t~p hufin, Ban t6 chuc co thS trao cho cac hQc vien GiAy

chUng nh~ da tham d\I khoa b6i dUOng, t~p hufin.

4. Ki~m tra, don dac vi~c tb\fc bi~n cong tac boa giai acO" sa Cong chuc tu phap - hQ tich cAn tham muu giup Chu tich Uy ban nhan dan cAp xa ph6i hQ'P v6i Uy ban M~t tr~ T6 qu6c cAp xa thuang xuyen thea doi, kiSm tra hOlilt dQng cua t6 hoa giiti, t6 vien va t6 tru6'ng t6 hoa giiti dS nb tinh hinh, phat hi~n nhfrng kho khan, vu6ng m~c trong t6 chuc, hOlilt dQng cua cac t6 hoa giiti va hoa giiti vien; d~ xuAt v6i cO" quan tu phap cAp tren cac bi~n phap giiti quyet.

510

"'---

- NQi dung ki6m tra: Ki6m tra t6 chuc va ho~t dQng cua cac t6 hoa giai acO' sa. Vi~c ki6m tra thuOng xuyen giup cho can bQ tu phap cAp xa nAm dugc tiOO hinh, ket qua t6 chuc, ho~t dQng cua cac t6 hoa giai va t6 vien t6 hoa giai, kip thai dQng vien, khuyen khich t6 chuc, ca OOan co cach lam hay, hi~u qua d6 OOan rQng tren dia ban; kip thai giai quyet OOirng kho khan, vu6ng m~c, t6n t~i, h~ che; phat hi~n va chAn chinh OOirng sai sot, bAt c~p trong th\lc tien ho~t dQng hoa giai acO' sa. Trong qua trinh ki6m tra, cong chuc tu phap - hQ tich can khO'i ggi, l~g nghe OOirng y kien dong gop ill cac t6 vien t6 hoa giai va OOan dan adia phuong v~ cong tac hoa giai a cO' sa, ill do rut kinh nghi~m, bao dam cho S\l chi d~o, hu6ng dan cong tac dugc sat hgp.

- Hinh thuc ki6m tra: Vi~c ki6m tra co th6 tien haOO du6'i OOi~u hinh thuc khac OOau, oou: ki6m tra theo ke ho~ch diM kY, ki6m tra dQt xuAt, ki6m tra thong qua che dQ bao cao, th6ng ke cua cac T6 hoa giai.

5. Tb8ng ke v~ tA ebue va bo~t dQog eua tA boa ghli fy CO' Sfy Vi~c th6ng ke v~ t6 chuc va ho~t dQng cua T6 hoa giai aco sa dugc th\lc hi~n theo Bi6u m~u th6ng ooAt ban hanh kern theo Quyet diM s6 06/2008/QD-BTP ngay 26 thang 5 nam 2008 cua BQ truang BQ Tu phap. Cac Bi6u m~u th6ng ke cong tac hoa giai g6m: Bi6u m~u Th6ng ke v~ t6 chuc cua t6 hoa giai acO' sa, Bi6u m~u Th6ng ke v~ ket qua hoa giai cua T6 hoa giai acO' sa, M~u S6 theo doi ket qua hoa giai cua t6 hoa giai acO' sa.

Sa Tu phap cac tinh, thanh ph6 tf\lc thuQc trung uong co trach OOi~m t6 chuc in va phat hanh cac lo~i bi6u m~u th6ng ke cong tac hoa giai theo dUng nQi dung va hiOO thuc quy diM t~i cac Bi6u m~u ban hanh kern theo Quyet diOO s6 06 neu tren.

Cong chuc tu phap - hQ tich co trach OOi~m tr\lc tiep th6ng ke v~ t6 chuc va ho~t dQng hoa giai a dia phuong theo hu6ng dan cua cO' quan tu phap cAp tren, hu6ng dan cac t6 hoa giai th6ng ke cong tac hoa giai theo bi6u m~u se giup cho vi~c theo doi, thu th~p, t6ng hgp, th6ng ke s6 1i~u dugc th6ng ooAt, thu~n 19i trong ph~ vi ca nuac, gop ph§n nang cao hi~u qua qUID 1y OOa nuac v~ cong tac hoa giai acO' sa.

6. SO' k~t, tAng k~t eong tae boa giai Vi~c sa ket, t6ng ket cong tac hoa giai a cO' sa giup cho cac cO' quan qUID 1y OOa nu6'c diM kY nAm dugc tinh hinh, ket qua cua cong tac hoa giai a cO' sa tren dia ban, thAy ro dugc uu di6m, OOugc di6m trong cong tac hoa giai, nguyen nhan cua OOirng t6n t~i, h~ che, d6 ill do co bi~n phap kh~c ph\lc thich hgp. D~c bi~t, sa ket, t6ng ket con 1a dip d6 trao d6i kiOO nghi~m, nghi~p V\l giua cac t6 vien t6 hoa giai. Vi~c sa ket, t6ng ket can di vao th\lc chAt, traOO hiOO thuc, dam bao chAt 1ugng, hi~u qua, tiet ki~m.

511

Vi~c t6 chuc sa k~t, t6ng k~t dugc ti~n hanh dinh k)r, tuy thea tinh hiOO C\l thS cua dia phuong va co thS ti~n hanh thea hinh thuc hQi nghi, giao ban chuyen d€ ho~c t6 chuc 16ng ghep trong sa k~t, t6ng k~t cong tac tu phap adia phuong.

DS vi~c sa k~t, t6ng k~t d~t dugc k~t quii thi~t thgc, cong chuc tu phap - hQ tich cAn tham mUll giup Chu tich Dy ban OOan dan cdp xa ph3i hgp v6i Dy ban M~t tr~ T6 qu3c cdp xa va cac t6 chuc thanh vien cua M~t tr~ chuful bi ky nQi dung va kinh phi ph\lc Vl) cho ho~t dQng sa k~t, t6ng k~t.

- - - - -

7. T& chuc thi dua, khen thmmg trong cong tac hoa giai 0' CO' sO' Thgc hi~n khen thuang trong cong tac hoa giiii acO' sa la hinh thuc dQng vien, khuy~n khich cac t6 hoa giiii va t6 vien t6 hoa giiii tham gia tich cgc vao cong tac hoa giiii. Vi d3i tugng tham gia hoa giiii a cO' sa la OOUng nguai tg nguy~n, khong vi l¢ ich kinh t~, hQ thuO'ng la OOUng nguai dang cong tac a cO' sa ho~c OOUng nguai da cao tu6i, v€ nghi hUll; gia tri tiOO thAn d3i v&i hQ co y nghia d~c bi~t quan trQng, do do, cong tac thi dua, khen thuang cAn lUll y d~c bi~t d~n diSm nay. Vi~c phat dQng phong trao thi dua co thS gful v&i tUng chu d€ ho~c gful v&i hQi thi hoa giiii vien gi6i. Vi~c khen thuang cAn phiii cong bfulg, kip thai, dUng d3i tugng. K~t tinh thAn dS khuy~n khich ngum hgp hai hoa gifra vi~c thuang v€ v~t chdt, khen v€ dugc khen thuang va nguai chua dugc khen thuang. cAn tranh vi~c khen thuang hiOO thuc qua loa, hinh thuc, khong cong bfulg, khong dUng d3i tugng, ... lam mdt di y nghia cua cong tac thi dua, khen thuang.

DS thgc hi~n t3t cong tac thi dua, khen thuang, cong chuc tu phap - hQ tich phiii bam sat thgc t~, thea doi, nb ro tinh hinh t6 chuc va ho~t dQng cua cac t6 hoa giiii va cac t6 vien t6 hoa giiii dS co hinh thuc khen thuang thich hgp (khen thuang dinh k)r, khen thuang dQt xudt); d6ng thai, tren cO' sa huang dful, chi d~o cua cO' quan tu phap cdp tren, cAn C\l thS hoa OOUng di€u ki~n, tieu chuful C\l thS dS khen thuang cac t~p thS, ca OOan co thanh tich xudt sitc trong cong tac hoa giiii a dia phuong.

Cong chuc tu phap - hQ tich co trach nhi~m ph3i hgp v6i Ban cong tac M~t tr~ l~p danh sach nguai dugc khen thuang tren cO' sa binh xet trong cac t6 hoa giiii, gi6i thi~u cac t~p thS, ca OOan co thanh tich xudt sitc trong cong tac hoa giiii a cO' sa dS d€ nghi Chu tich Dy ban OOan dan cdp xa khen thuang ho~c trinh Chu tich Dy ban OOan dan cdp tren khen thuang.

8. Lip dl}' toan va quy~t toan kinh phi bao dam cho cong tac hoa giai 0' coo

sO'

512

KiOO phi chi cho cac ho~t dQng hoa giiii acO' sa hi~n dugc quy dinh t~i Thong tu lien tich s3 73/2010/TTLT-BTC-BTP ngay 14 thang 5 nam 2010 cua BQ Tai chiOO va BQ Tu phap huang dful vi~c l~p, quiin ly, sir d\lllg va quy~t toan kinh phi biio diim cho cong tac ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t.

Hang nam, vao thai diSm l~p dv toan ngan sach adia phuang, can bQ ttl phap cap xli co trach OOi~m l~p dV toan kiOO phi danh cho cong tac hoa gieli a co sa, cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t coog v6'i dv toan chi thuO'ng xuyen cua dan vi giri co quan tai chiOO ciIng cap dS t6ng hQP trinh cap co thfun quySn phe duy~t, giao dv toan ngan sach hang nam cho dan vi.

Cac nQi dung chi cho cong tac hoa gieli a co sa dugc quy diM t~i Thong ttl

lien tich sf> 73/2010/TTLT-BTC-BTP bao gAm:

- Chi thiI lao hoa gieli vien;

- Chi so kSt, t6ng kSt cac ho~t dQng hoa gieli;

- Chi thi dua, khen thuang;

- Chi mua tai li~u, van phong phfun ph\lc Y\l cho hoa gieli vien, chi in §.n cac

Vi~c l~p dv toan, quan ly, cap phat, thanh toan va quySt toan kinh phi thl,IC hi~n thea dUng cac quy diM t~i Thong ttl sf> 59/2003/TT-BTC ngay 23 thang 6 nam 2003 cua BQ Tai chiOO huang d~ thl,Ic hi~n Nghi diM sf> 60/2003/ND-CP ngay 06 thang 6 nam 2003 cua Chinh phu quy diM chi tiSt va huang d~ thi hanh Lu~t Ngan sach OOa nu6'c qua Kho b~c OOa nu6'c.

biSu m~u, s6 sach, bao cao.

II. NGBI~P \TV BOA GW aco so

1. Khai ni~m boa giai 0' coo sO'

Thvc tS cho thay, do ngan sach con h~ chS ho~c do chua OO~n thfrc dugc y nghla, vai tro cua cong tac hoa gieli a co sa, nen m~c diI Thong ttl lien tich sf> 73/2010/TTLT-BTC-BTP dugc ban han11, huang d~ vi~c l~p, quan ly, sir dvng va quySt toan kiOO phi belo dam cho cong tac ph6 biSn, giao d\lc phap lu~t (trong do co kiOO phi chi cho cong tac hoa gieli aco sa) OOung OOiSu dia phuang v~ chua bf> tri dugc kinh phi ph\lc V\l cong tac hoa gieli. DS co kinh phi danh cho cong tac hoa gieli aco sa doi hoi cong chfrc ttl phap - hQ tich pheli chu dQng trong vi~c l~p dV toan va traOO thu sv ung hQ, t~o diSu ki~n cua co quan co thfun quySn.

513

Trong cUQC sf>ng, sinh ho~t hang ngay, do Sl,I khac bi~t vS 19i ich kinh tS, oo~ thfrc, If>i sf>ng, tiOO cach... nen kho tranh khoi OOUng va ch~, xich mich, mau thu~, tranh chap giua cac thanh vien trong gia dinh, trong h<;> tQc ho~c giua ca OOan v6'i OOau trong cQng dAng dan cu. NhUng mau thu~, tranh chap nay nSu khong gieli quySt kip thai thi ill mau thu~ 000 se thanh mau thu~ lan, ill tranh chap thuful tuy dan sv co thS tra thanh V\l an hiOO Sl,I, gay mat doan kSt trong nQi bQ OOan dan. NhUng mau thu~, tranh chap nay co thS gieli quySt bfulg OOiSu cach (cac ben tv thoa thu~, gieli quySt t~i Toa an OOan dan, thong qua hoa gieli aco sa...).

Thvc te cho th~y, hoa giai aco sa 1a mQt trong OOUng hinh thuc quan trQng co hi~u qua d~ giai quyet vi ph~ phap 1u~t va tranh ch~p 006 trong cQng d6ng dan cu. Di~u 127 Rien phap nam 1992 ghi oo~: "0 co sa, thanh l~p cac t6 chuc thich hqp cua OOan dan d~ giai quyet OOUng vi ph~ phap 1u~t va OOUng tranh ch~p 006 trong OOan dan theo quy djnh cua phap 1u~t".

-"""\

C\l th~ hoa Rien phap, Di~u 1 Phap l~OO v~ T6 chuc va ho~t dQng hoa giai nam 1998 va Di~u 2 Nghi djnh s6 160/1999/ND-CP quy djnh: Roa giai aco sa 1a vi~c huang dful, giup dO', thuyet ph\lc cac ben tranh ch~p d~t dugc th6a thu~, tv nguy~n giai quyet vo; OOau OOUng vi ph~ phap 1u~t va tranh ch~p 006 OOfun gift gin doan ket trong nQi bQ OOan dan, cling c6, phat huy OOUng tinh cam va d~o 1y truy~n th6ng t6t dyp trong gia dinh va cQng d6ng dan cu, phong ngira, h~ che vi ph~ phap 1u~t, bao dam tr~t tv, an toan xa hQi trong cQng d6ng dan cu. Roa giai a co sa dugc thvc hi~n thong qua ho~t dQng cua t6 hoa giai ho~c cac t6 chuc thich hqp khac cua OOan dan a thon, xom, ban, ~p, t6 dan ph6 va cac c\lm dan cu (OOu hoa giai trong hQ tQc, hoa giai cua cac t6 chuc doan th~ xa hQi. ..) phil hqp vo; phap 1u~t, d~o duc xa hQi va phong f\lc, t~p quan t6t dyp cua OOan dan.

2. Y nghia, vai tro clla cong tac hoa giiii fJ CO' SfJ V6i hi~u qua thiet thvc cua minh, cong tac hoa giai aco sa thvc sv co vai tro

quan trQng trong dai s6ng cQng d6ng aco sa.

- - -

Thu OO~t, vi~c hoa giai OOUng vi~c vi ph~ phap 1u~t va tranh ch~p 006 aco sa da gop ph§n gift gin doan ket trong nQi bQ OOan dan, cling c6, phat huy OOUng tiOO cam va d~o 1y truy~n th6ng t6t dyp trong gia dinh va cQng d6ng, phong ngua, h~ che vi ph~ phap 1u~t, bao dam tr~t tv, an toan xa hQi.

Thu hai, ho~t dQng hoa giai a co sa gop ph§n tich cvc trong vi~c h~ che dan thu khieu n~i, t6 cao tran lan, vugt c~p, keo dai. M6i Y\l vi~c xay ra a co sa, neu dugc hoa giai, giai quyet kip thai se tiet ki~m dugc thai gian, cong suc, ti~n b~c cua chinh cac ben tranh ch~p, ding OOu cua cac co quan OOa nu6c OOu chiOO quy~n dia phuang, toa an.

Thu ba, ho~t dQng hoa giai aco sa co y nghia quan trQng d6i v6i cong tac ph6 bien, giao d\lc phap 1u~t cho OOan dan. Bfulg vi~c v~ d\lllg OOUng quy djnh cua phap 1u~t d~ giai thich, phan tich, thuyet ph\lc cac ben tranh ch~p, t6 vien t6 hoa giai gop ph§n nang cao hi~u biet phap 1u~t va quan trQng han 1a cam hoa, giao d\lc y thuc nghiem chinh ch~p hanh phap 1u~t cho cac ben.

3. T8 chuc hoa giiii fJ CO' SfJ 3.1. r8 hoa giai ii Cd sii Di~u 7 Phap l~OO v~ T6 chuc va ho~t dQng hoa giai aco sa quy diOO: "T6 hoa giai aco sa 1a t6 chuc tv quan cua OOan dan dugc thanh l~p athon, xom, ban, ~p, t6

514

dan ph6 va cac c\lm dan cu khac de th\lC hi~n ho~c t6 chuc th\lc hi~n vi~c hoa giai OOUng vi~c vi ph~m phap lu~t va tranh chap 006 trong OOan dan theo quy dinh Clla phap lu~t".

Nhu v~y, v@ ban chat t6 hoa giai la mQt t6 chuc tv quan Clla OOan dan. Tinh chat tv quan Clla t6 hoa giai the hi~n a ch6 cac t6 vien t6 hoa giai la OOUng nguai dugc OOan dan bAu va hQ tv di@u hanh, quan ly cong vi~c Clla minh.

T6 hoa giai co t6 truang va cac t6 vien do Dy ban M~t tr~ T6 qu6c xa, phuang, thi trfin ph6i hgp v6i cac t6 chuc thanh vien Clla M~t tr~ l\la chQn, gi6i thi~u de OOan dan bAu va do Dy ban OOan dan cimg cap cong OO~.

s6 lugng t6 vien t6 hoa giai khong fin dinh C\l the. Tuy OOien, m6i t6 hoa giai

phai co it ooat 3 t6 vien tra len.

3.2. T8 vien t8 hila giai T6 vien t6 hoa giai do Dy ban M~t tr~ T6 qu6c cap xa ph6i hgp v6i cac t6 chuc thanh vien Clla M~t tr~ d@ cli ho~c tv miOO Ung cli vao danh sach bAu t6 vien t6 hoa giai de OOan dan bAu va dugc Dy ban OOan dan cap xa ra quy@t dinh cong OO~. T6 vien t6 hoa giai la cong dan ill 18 tu6i tra len, co nang l\lc hanh vi dan S\l, nghla la co kha nang bfulg chiOO haOO vi Clla miOO xac l~p, th\lc hi~n quy@n, nghla V\l dan S\l va co cac tieu chufut sau:

T6 hoa giai co the dugc thanh l~p a timg thon, xom, ban, ap, t6 dan ph6 va cling co the dugc thanh l~p aOOUng C\lID dan cu khac OOu cac chg c6 dinh, tl,l diem du lich, vui chO'i giai trL

- Co phAm chat d~o duc t6t, nghiem chiOO chap hanh chll truang, chinh sach

clla Dang, phap lu~t clla Nha nu6c va co uy tin trong OOan dan;

lu~t;

- T\l nguy~n tham gia t6 chuc hoa giai, co tinh thAn trach OOi~m, OOi~t tiOO

- Co kha nang thuy@t ph\lc, v~ dQng OOan dan th\lc hi~n chiOO sach, phap

trong cong tac hoa giai.

T6 vien t6 hoa giai co OOi~m Vl,l, quy@n h~ sau day:

- Roa giai cac Vl,l vi~c theo quy diM Clla phap lu~t. Khong phai bat kY mQt tranh chap, Vl,l vi~c vi ph~ phap lu~t nao xay ra t~i dia ban la hoa giai vien cling co quy@n hoa giai. Phap lu~t quy diM C\l the OOom Vl,l vi~c dugc hoa giai va OOUng vi~c khong dugc hoa giai a cO' sa (dugc triOO bay trong phAn "Ph~ vi hoa giai"). T6 vien T6 hoa giai phai tuan thll nghiem chinh quy dinh nay.

515

- M\lc tieu huang t6i Clla hoa giai la giup nguai dan nghiem chinh chap hanh phap lu~t, h~ ch@ d@n muc thap ooat cac tranh chap, mau thufuI, vi ph~m phap lu~t

D~ lam dugc di€u nay, doi hoi hoa giai vien phai co kien thuc phap lu~t khong chi lien quan den V\l vi~c minh hoa giai ma con c§n co hi~u biet phap lu~t trong lIOO V\IC khac OOau, OOdt la nhihlg lIOO V\IC gful v6'i cUQc s6ng a dia phuang nhi€u va luon co y thuc ket hgp vi~c ph6 bien, tuyen truy€n phap lu~t cho OOan dan trong qua trinh hoa giai.

xay ra. D6i v6'i hoa giai vien, mQt nhi~m V\l khong kem ph§n quan tr9ng so v6'i tf\rc tiep th\Ic hi~n hoa giai la thong qua hoe;tt dQng hoa giai, tuyen truy€n, v~ dQng nhan dan nghiem chinh chdp harm phap lu~t.

3.3. ra tTUiing ta hoa giai

- D6i vO'i OOihlg tranh chdp khong thuQc phe;tm vi hoa giai co th~ anh huang den tr~t tv, an niOO adia phuang, thi t6 vien T6 hoa giai phai bao cao Uy ban OOan dan cdp xa d~ xem xet va co bi~n phap giai quyet.

T6 truang t6 hoa giai do cac t6 vien t6 hoa giai bdu. T6 wOng t6 hoa giai ph\l trach T6 hoa giai, d6ng thai, tham gia hoe;tt dQng hoa giai v6'i tu cach t6 vien t6 hoa giai.

,..

T6 wang t6 hoa giai co OOi~m V\l, quy€n he;tn sau day:

- Phan cong, di€u hoa, ph6i hgp hoe;tt dQng cua t6 vien T6 hoa giai;

- Ph6i hgp v6'i cac t6 hoa giai trong vi~c nang cao nghi~p V\l va trong hoe;tt

- - -

dQng hoa giai tranh chdp lien quan den dia ban hoe;tt dQng cua cac t6 hoa giai do;

- T6 chuc cac cUQc h9P diM kY va dQt xudt d~ rut kinh nghi~m v€ cong tac hoa giai va d€ xudt vO'i Uy ban OOan dan cdp xa cac bi~n phap nang cao hi~u qua cua cong tac hoa giai, cung cdp tai li~u va cac thong tin nang cao nghi~p V\l hoa giai;

- Bao cao diOO kY va dQt xudt v€ cong tac hoa giai cho Uy ban OOan dan cdp

xa va Uy ban M~t tr~ T6 qu<3c cung cdp;

4. Pb~m vi boa giai

- De;ti di~n cho T6 hoa giai trong quan h~ v6'i Truang thon, xom, ban, dp, T6 wang t6 dan ph<3, C\lID dan cu va v6'i cac co quan OOa nu6'c, t6 chuc chinh tri - xa hQi aco sa.

Phe;tm vi hoa giai dugc quy dinh te;ti Di€u 3 Phap I~OO v€ T6 chuc va hOe;tt dQng

4.1. Nhimg viic ilu(J'c hoa giai Hoa giai a co sa la vi~c huang dful, giup dO', thuyet ph\lc cac ben de;tt dugc thoa thu~, tv nguy~n giai quyet v6'i OOau nhihlg vi~c vi phe;tm phap lu~t va tranh chdp 000.

516

hoa giai 6 co sa va Di€u 4 Nghi diOO s<3 16011999/ND-CP.

Nhu v~y, khong phai tfit ca mQi V\l vi~c xay ra adia ban thon, xom, ban, fip, t6 dan ph6, c\lm dan cu d@u co thS duQ'c tiSn hanh hoa giai. Theo quy dinh cua phap lu~t chi nhUng vi ph~ phap lu~t va tranh chfip nh6 m6i duQ'c hoa giai a cO' sa. Ph~m vi "nh6" cua tranh chfip khong phai la v@ gia tri v~t chfit cua tranh chfip. Cac tranh chfip va vi ph~ phap lu~t duQ'c hoa giai a cO' sa khong yeu cAu phai duQ'c giai quySt thea cac trinh tlJ, thu tl;1c t6 tl;1ng bAt bUQc cua cO' quan nha nu6c co thfun quy@n, cO' quan tiSn hanh t6 tl;1ng. M~c du cac vi ph~, tranh chfip khong gay h~u quit nghiem trQng ngay nrc thi nhung n~u khong duQ'c giai quySt dm diSm se dftn d~n mfit 6n diM tr~t tlJ trong nQi bQ nhan dan. v6i S\I giup dO- cua hoa giai vien, cac ben tranh chfip co thS thmi thu~, giai quySt mau thuftn d\Ia tren cO' sa tinh cam (gia dinh, lang xom), cac quy tAc d~o duc, luan ly, t~p quan, phong tl;1c t6t dyp a dia phuong, nh&m giu gin doan kSt trong nQi bQ nhan dan, phong ngira, h~ chS vi ph~ phap lu~t, bao dam tr~t tlJ, an toan xii hQi trong cQng d6ng dan cu.

Hoa giai duQ'c tiSn hanh d6i v6i vi~c vi ph~ phap lu~t va tranh chfip nh6 trong cQng d6ng dan cu giua cac thanh vien trong mQt hQ gia dinh, cac hQ gia dinh v6i nhau ho~c cac ca nhan v6i nhau. C\l thS:

- Mau thuftn, xich mich giua cac ca nhan v6i nhau: Trong cUQc s6ng hang ngay, co thS nay sinh mau thuftn, xich mich giua cac thanh vien trong gia dinh nhu cha my va con cai, ong ba v6i cac chau, giua anh, chi, em do khac nhau v@ quan ni~m s6ng, l6i s6ng, tinh tinh khong hQ'P ho~c mau thuftn, xich mich giua cac ca nhan trong quan h~ xom gi@ng nhu sir d\lng l6i di qua nha, sir d\lllg di~n, nu6c sinh ho~t, cong trinh ph\l, gia gific sinh ho~t, gay mfit v~ sinh chung...;

- Tranh chfip v@ quy@n, lQ'i ich phat sinh ti:r quan h~ dan S\I nhu tranh chfip phat sinh ti:r cac quan h~ v@ tai san, quan h~ hQ'P d6ng dan S\I, nghia V\l dan S\I, thira k~, quy@n sir d\lng dfit (th\Ic hi~n nghia V\l khi Yay, muqn tai san, tranh chfip d6i v6i gia suc, gia ck bi thfit l~c, tranh chfip giua nhUng nguai duQ'c huang thira kS ...).

- Tranh chfip v@ quy@n, lQ'i ich phat sinh ti:r quan h~ hon nhan va gia dinh nhu th\Ic hi~n cac quy@n va nghia V\l cua VQ', ch6ng; quy@n va nghia V\l cua cha my va con; nh~ nuoi con nuoi; ly hon; yeu cAu cfip duang.

517

Hoa giai vien chi co quy@n thuySt ph\lc, giai thich dS cac ben co tranh chfip tlJ nguy~n th\Ic hi~n cac quy@n va nghia V\l cua minh nhu VQ' ch6ng tOn trQng lftn nhau, giup dO-, t~o di@u ki~n cho nhau phat triSn v@ mQi m~t. .. ; nghia V\l va quy@n cham soc, nuoi duang, nghia V\l va quy@n giao d\lc giua cha my va con cai, nghia V\l va quy@n cua ong ba nQi, ong ba ngo~i va chau, nghia V\l va quy@n cua anh, chi, em, nghia V\l va quy@n cua b6 duqng, my k~ va con rieng, quy@n va nghia V\l giua cha my nuoi va con nuoi... D6i v6i vi~c ly hon, hoa giai vien th\Ic hi~n vi~c hoa giai, giup doi VQ', ch6ng tlJ han gAn tinh cam, giu gin h~ phuc gia dinh. Hoa giai

vien khong dugc phep giiii quy8t, phan xu vi~c ly hon: cho vg, ch6ng ly hon hay ep bUQc hQ khong dugc ly hon.

-1 -I i ,

j - j

- Tranh chftp phat sinh ill nhfing vi~c vi ph~ phap lu~t rna thea quy dpm cua phap lu~t, nhfing vi~c vi ph~ do chua d8n muc bi xu ly bimg bi~n phap hinh sg ho~c bi~n phap hanh chinh. Hoa giiii vien thgc hi~n hoa giiii nhfing vi~c nhu trQm c~p v~t (rau, quii trong YUan, mQt s6 d6 dimg sinh hOl;lt co gia tri khong 100), danh, chui nhau gay mftt tr~t tg cong cQng, danh nhau gay thuang tich nh~, va qu~t xe cQ gay thuang tich nh~. Tuy nhien, n8u cac ben tranh chAp thuang xuyen d~ xiiy ra xo xat, danh, chui nhau gay mAt tr~t tg trong cQng d6ng dan cu thi t6 hoa giiii phiii bao v61 chinh quy8n d~ co bi~n phap xu ly kip thm.

4.2. Nhiing vi?c khong t/U'{Yc tiin hanh hoa giiii

Co nhfing V\l vi~c t6 hoa giiii khong dugc phep ti8n hanh hoa giiii. Nhfing truang hgp nay d8u phiii do CC1 quan nha nuac co thAm quy8n xu ly ho~c phiii dugc xu ly thea cac trinh tg, thu tl,lc thea quy dpm cua phap lu~t, C\l th~:

a) Cac tQi ph~ hinh sg

TQi ph~ la hanh vi nguy hi~m cho xii hQi dugc quy dinh trong BQ lu~t Hinh sg, do nguai co nang 19c trach nhi~m hinh sg thgc hi~n mQt cach c6 y ho~c vo y, xam phl;lm dQc l~p, chu quy8n, th6ng nhAt, toan v~n lanh th6 T6 qu6c, xam ph~ ch8 dQ chfnh tri, ch8 dQ kinh t8, n8n van hoa, qu6c phong, an ninh, tr~t tg, an toan xii hQi, quySn, 19i fch hgp phap cua t6 chuc, xam ph~ tinh ml;lllg, suc khoe, danh dg, nhan phAm, tg do, tai san, cac quySn, 19i fch hgp phap khac cua cong dan, xam ph~ nhfing lrnh vgc khac cua tr~t tg phap lu~t xii hQi chu nghia. Cac tQi ph~ dugc quy dpm C\l th~ trang BQ lu~t Hinh sg nam 1999 ill Chuang XI d8n Chuang XXIV (PhfuI cac tQi ph~).

Rieng d6i vai cac hanh vi vi ph~ phap lu~t hinh sg rna nguai bi hl;li dii khong yeu d.u ho~c rut yeu cAu kh&i t6 V\l an hinh sg thea quy dinh cua BQ lu~t T6 tl,lng hinh sg, Vi~n ki~m sat ho~c Toa an khong ti8p tl,lc ti8n hanh vi~c t6 tl,lng va khong bi CC1 quan nha nuac co thAm quy8n xu ly vi ph~ hanh chinh thea quy dpm cua phap lu~t d6i vai cac hanh vi nhu: c6 y gay thuang tfch ho~c gay t6n hl;li cho suc khoe cua nguai khac thi co th~ hoa giiii;

b) Hanh vi vi ph~ phap lu~t bi xu ly vi ph~ hanh chinh - Hanh vi c6 y ho~c vo Yvi ph~ cac quy t~c quan ly nha nuac rna chua d8n muc truy CUll trach nhi~m hinh sg va thea quy dinh cua phap lu~t phiii bi xu ly vi phl;lm hanh chinh;

- Hanh vi vi ph~ phap lu~t vS an ninh, tr~t tg, an toan xii hQi nhung chua d8n muc truy CUll trach nhi~m hinh sg va thea quy dinh cua phap lu~t phiii bi ap d\lng cac bi~n phap xu ly vi phl;lm hanh chinh nhu: giao d\lc tl;li xii, phuang, thi trAn; dua

518

vao wOng giao dUO'ng; dua vao co sa giao d\lc; dua vao co sa chfra b~nh; quan ch~ hanh chinh.

c) Cac vi ph~ phap lu~t va tranh chAp rna thea quy dinh cua phap lu~t khong

dugc hoa giai, bao g6m:

- K~t hon trai phap lu~t: thea quy dinh cua Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 thi k~t hon trai phap lu~t la vi~c xac l~p quan h~ vg ch6ng co dang kY k~t hon nhung vi ph~m cac dieu ki~n k~t hon, C\l thS: nam, nfr chua du tu6i dang kY k~t hon (nam dum 20 tu6i, nfr du6i 18 tu6i); vi~c k~t hon do mQt ho~c ca hai ben bi ep bUQc, lira d6i, cUO'ng ep ho~c bi can tra; vi~c k~t hon thuQc mQt trong nhUng wOng hQ'P cb k~t hon khi nam, nfr la nguai dang co vg ho~c co ch6ng, ngum mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I, gifra nhUng nguai co dong mau tf\Ic h~, co hQ trong ph~ vi ba dai, gifra cha, m~ nuoi v6i con nuoi; gifra nguai da tUng la cha, m~ nuoi v6i con nuoi, b6 ch6ng v6i con dau, m~ vg v6i con rS, b6 duqng vm con rieng cua vg, m~ k~ v6i con rieng cua ch6ng, gifra nhUng ngum cling gi6i tinh.

- Cac vi ph~ gay thi~t h~i d~n tai san nha nu6c: nguai nao co nhi~m V\l tf\Ic ti~p trong cong tac quan ly tai san Nha nu6c, vi thi~u trach nhi~m rna dS mAt mat, hu hong, lang phi gay thi~t h~i cho tai san cua Nha nu6c co gia tri tir 50 tri~u d6ng tra len thi bi xu ly hinh S\I thea quy diM cua BQ lu~t Hinh S\I nam 1999 (tQi thi~u trach nhi~m gay thi~t h~i nghiem trQng d~n tai san cua nha nu6c).

- Tranh chAp phat sinh tir giao dich trai phap lu~t: giao dich dan S\I trai phap lu~t la giao dich khong du cac dieu ki~n co hi~u ll!c cua giao dich thea quy dinh cua phap lu~t, C\l thS:

+ Nguai tham gia giao dich khong co nang l\Ic hanh vi dan S\I (nguai chua thanh nien, nguai mAt nang l\Ic hanh vi dan S\I, nguai bi h~n ch~ nang l\Ic hanh vi dan s\I);

+ M\lc dich va nQi dung cua giao dich vi ph~ dieu cb cua phap lu~t, trai

d~o duc xa hQi;

+ Nguai tham gia giao dich bi lira d6i, ep bUQc;

+ Khong dam bao hinh thuc giao dich khi phap lu~t co quy diM ve hinh thuc

d6i v6i lo~i giao dich do.

- Tranh chAp ve lao dQng: tranh chAp ve lao dQng bao g6m tranh chAp gifra ca nhan nguai lao dQng ho~c t~p thS nguai lao dQng v6i nguai su d\lllg lao dQng ve quyen va 19i ich lien quan d~n vi~c lam, tien luang, thu nh~p va cac dieu ki~n lao dQng khac, ve th\Ic hi~n hQ'P d6ng lao dQng, thoa u6c t~p thS va trong qua trinh hQc nghe. Cac co quan, t6 chuc co thAm quyen giai quy~t tranh chAp lao dQng g6m:

519

+ D6i v6i tranh chAp lao dQng ca nhan: HQi d6ng hoa giili lao dQng cO' sa ho~c hoa giili vien lao dQng cua cO' quan lao dQng cAp huy~n nO'i khong co HQi d6ng hoa giili lao dQng cO' sa, Toa an nhan dan;

+ D6i v6i tranh chAp lao dQng t~p thS: HQi d6ng hoa giili lao dQng cO' sa ho~c hoa giili vien lao dQng cua cO' quan lao dQng cAp huy~n d6i v6i nhfmg nO'i khfmg co HQi d6ng hoa giili lao dQng cO' sa, HQi d6ng trQng tai lao dQng cAp tinh, Toa an nhan dan.

5. Nguyen tic boa giai

5.1. Phil h{J'JJ vO'i duimg lai, chinh stich cua Dang, phtip lu~t cua Nha nuuc,

d~o duc xii hpi va phong t!lc, t~p qutin tat dfP cua nhan dan

- - -

Nguyen t~c hoa giili la nhfmg quan diSm, tu tuang chi d~o rna khi th\lc hi~n ho~t dQng hoa giili, nguai tien hanh hoa giili phili tuan thu mQt cach d~y du, toan di~n va nghiem ruc. Cac nguyen t~c nay dugc quy dinh t~i Dieu 4 Phap l~nh ve T6 chuc va ho~t dQng hoa giili acO' sa.

Vi~c hoa giili phili bilo dam dUng quy dinh cua phap lu~t ve ph~ vi hoa giili (khong "vugt qua ph~ vi hoa giili"). MQt th\lc te da: xily ra amQt s6 nO'i (nhAt la a nong thon), nguai tien hanh hoa giili a cO' sa da: v~ dvng hoa giili mQt cach tuy ~~~~~~~~V\l~~~~~~~~ khong dugc hoa giili nhu hanh vi vi ph~ phap lu~t phili bi xir ly ve m~t hanh chinh ho~c truy CUu trach nhi~m hinh S\l.

Khi th\lc hi~n nhi~m V\l cua minh, hoa giili vien phili luon d\la vao duang 16i, chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nu6c dS giili quyet tranh chAp giua cac ben, coi do la cO' sa su6t qua trinh hoa giili, khong dugc giili thich tuy ti~n, theo y chu quan. DS co thS v~ dvng mQt cach linh ho~t cac quy dinh cua phap lu~t trong tUng truang hgp C\l thS doi hoi ngum hoa giili phili n~ vfmg cac quy dinh ve quyen va nghia V\l Clla cong dan trong mQt s6 linh V\lC nhu: hon nhan va gia dinh (chu truang ve xay d\lllg gia dinh van hoa, nhfmg nguyen t~c cO' ban cua che dQ hon nhan va gia dinh, cac quy dinh ve dieu ki~n ket hon, quan h~ giua vg va ch6ng, nghia V\l va quyen cua cha mt( va con, quan h~ giua anh, chi, em va cac thanh vien trong gia dinh...), dan S\l (nang l\lc hanh vi dan S\l cua ca nhan, cac quyen nhan than, giao dich dan S\l, quyen sa hUu, nghia V\l dan S\l, b6i thuOng thi~t h~i ngoai hgp d6ng...), dAt dai, bilo v~ moi truOng, hinh S\l ...

520

Tuy nhien, hoa giili khong phili la vi~c phan xir, phan xet nen neu chi dua ra nhfmg quy dinh cua phap l~t thi chua thS "gO'r6i" S\l vi~c. Ngum Vi~t Nam v6n s6ng trQng tinh, n~g nghia. Vi v~Y, cho du cac mau thudn co gay g~t den dau thi giua cac ben tranh chAp vdn con mQt sgi day g~ bo, do la cai nghia giua cac thanh vien trong gia dinh, la cai tinh xom gieng "t6i lira, t~t den". MQt trong nhfmg yeu t6 quan trQng lam nen thanh cong cua hoa giili la vi~c hoa giili vien d\la vao cac chuful

m\lc d~o duc, cac phong tl,lc, t~p quan t6t d~p cua dia phuang dS dQng vien, khuyen nhu cac ben dan x@p mau thu§n, tranh chAp. Vi~c v~ d\IDg cac cau ca dao, tl,lc ngu, phong tl,lc, t~p quan phai co S\l chQn lQc cho phu hQ'P, phai la phong tl,lc t~p quan t6t d~p, phu hQ'P vai chinh sach cua Dang, phap lu~t cua Nha nuac va nguy~n vQng cua nhan dan, tranh cac giao ly, hu tl,lc l~c h~u.

5.2. Ton tr{Jng sv tv nguy?n cua cac ben; khong bdt bu{Jc, tip dijt cac ben

tTanh chap phili tiin hanh hoa giili

Nhi~m V\l cua hoa giai vien la thuy@t ph\lc, giup cac ben tranh chAp tim duQ'c ti@ng noi chung dS tv dan x@p mau thu§n mQt cach 6n thoa. Vi Ie do, truac h@t hoa giai vien phai ton trQng S\l tv nguy~n cua cac ben, ton trQng y chi cua hQ. Hoa giai vien chi dong vai tro la nguai trung gian huang d§n, giup dO', thuy@t ph\lc cac ben giai quy@t tranh chAp bfulg con duang hoa giai chu khong ap d~t, b~t bUQc cac ben phai ti@n hanh hoa giai. N@u cac ben khong chAp nh~ vi~c hoa giai thi hoa giai vien khong thS dung y chi chu quan cua minh rna b~t bUQC hQ phai ti@n hanh hoa giai. Luc nay t6 hoa giai co trach nhi~m bao vai co quan nha nuac co thfun quy~n dS xiI ly kip thai. KS ca truang hQ'P hoa giai thanh, n@u vi~c th\lc hi~n thoa thu~n giua cac ben co kho khan thi hoa giai vien dQng vien, thuy@t ph\lc cac ben th\lc hi~n thoa thu~ va co thS d~ nghi TruOng thon, xom, ban, Ap, t6 dan ph6 ho~c ki@n nght vai Dy ban nhan dan cAp xii t~o di~u ki~n dS cac ben tv nguy~n th\lc hi~n thoa thu~ dii d~t duQ'c rna khong ap d\IDg bi~n phap cuang ch@ thi hanh nhUng thoa thu~ cua hQ, bai hQ v§n co quy~n yeu cAu cac co quan co thfun quy~n giai quy@t tranh chAp cua hQ. Vi v~y, mQi tac dQng d@n S\l tv do Ychi cua cac ben nhu cuang ep, lam cho mQt trong hai ben bi lira d6i hay nhb lftn d~u khong thS hi~n dAy du tinh tv nguy~n cua cac ben.

5.3. Khtich quan, cong minh, co Ij, co tinh; giit bi m9t thong tin dili til' cua cac ben tranh chap; ton tT{Jng quy~n, 1(Ii ich h(lp phap cua ngll'iIi khac; khong xlim ph~m 1(Ii ich cua Nha nll'O'c, 1(Ii ich cong c{Jng

Khi th\lc hi~n hoa giai, hoa giai vien phai dam bao nguyen t~c khach quan, cong minh nhfun bao dam giai quy@t tranh chAp mQt cach cong bfulg, binh d~ng, quan tam d@n lQ'i ich cua cac ben tranh chAp. La nguai trung gian, hoa giai vien khong duQ'c thien vi, khong diM ki@n hay nS nang ben nao, khong "di hoa vi quY" cho xong vi~c.

Ho~t dQng hoa giai a co sa doi hoi phai tuan thu nguyen t~c co ly, co tinh, nghla la hoa giai phai d\la tren co sa phap lu~t va d~o duc xii hQi. Truac h@t cAn d~ cao y@u t6 tinh cam, d\la vao d~o duc xii hQi dS phan tich, khuyen nhu cac ben Ung

521

S\l khach quan, cong minh, vo tu cua nguai hoa giai mai t~o duQ'c long tin cua cac ben dS hQ l~g nghe, ti@p thu y ki@n khuyen giai cua hoa giai vien, tren co SO' do tv thoa thu~, giai quy@t vai nhau nhUng mau thu§n, tranh chAp.

xu phu hgp vai chuful mlJc d~o dtrc: nhu con cai phai co hi~u vai cha m~; anh chi em phai bi~t thuong yeu, dum bQc ldn nhau "nhu the tay chan", "chi nga, em nang", "mau chay ruQt m€m", "moi h6' rang l~"; vq ch6ng s6ng vai nhau phai co tinh, co nghla, "d~o vq, nghla ch6ng", "gai co cong, ch6ng chfulg phl,l", tdt ca vi thi "t6i lua t~t den co nhau", ''v~g anh em xa co lang gi€ng con cai; xom gi€ng g§n" va "thuong ngu01 nhu the thuong than"... Cling vO'i vi~c giai thich, thuy~t ~~~~~~~~~~~~~d~~~~~ dlJa vao phap lu~t de phan tich, tu vdn phap lu~t, dua ra nhiing 101 khuyen va huang ddn cac ben thlJc hi~n cac quy€n va nghla Vl,l cua minh theo quy dinh cua phap lu~t nhfun giii gin doan k~t trong nQi bQ nhan dan, cling c6, phat huy nhiing tinh cam va d~o ly truy€n th6ng t6t d~p trong gia dinh va cQng d6ng, phong ngila, h~ ch~ vi ph~ phap lu~t, bao dam tr~t tv, an toan xa hQi trong cQng d6ng dan cu.

De thlJC hi~n hoa giai thanh, hoa giai vien phai tim hieu r5 ngQn nganh cua Vl,l vi~c: nguyen nhan phat sinh, di~n bi~n cua Vl,l vi~c, thai dQ cua cac ben.... Trong s6 cac thong tin cAn thi~t do, doi khi co nhiing thong tin lien quan d~n bi m~t d01 tu cua cac ben tranh chdp. Khi duqc cac ben tranh chdp tin tu6'ng va th6 lQ thong tin thfun kin v€ dai tu cua minh cho hoa giai vien, thi hoa giai vien cAn ton trQng va khong duqc phep ti~t lQ nhiing thong tin nay. 6' day, cling dn phan bi~t gifra bi m~t thong tin dai tu ca nhan va nhiing thong tin rna cac ben tranh chdp che gidu v€ hanh vi vi ph~ phap lu~t cua minh.

- - -

Vi dl,l: Thai gian g§n day, chi B nh~ thdy nhiing bieu hi~n khac thuang 6' anh A, ch6ng chi. 6' nha, anh tr6' nen l~ nh~t, it noi hon va anh hay cau g~t vO'i vq con hon truac. Chi B sinh nghi ch6ng minh co quan h~ vai nguai phl,l nii khac, hai vq ch6ng thuang to ti~ng vai nhau. Chi B om con v€ nha m~ de.

.-;

Gia thi~t xay ra hai truang hgp sau:

Truang hgp thtr nhdt: Sau khi g~p gO' anh A, hoa giai vien bi~t duqc nguyen nhan slJ thay d6i tinh tinh, thai dQ vai vq con cua anh A. Do mQt l§n tl,l t~p vO'i b~ be, khong lam chu duqc ban than anh da co quan h~ vai mQt ti~p vien 6' nha hang. Khi bi~t tin co gai nay bi HIV, anh A vo cling 10 l~g la minh cling da bi lay nhi~m. Anh vila 10 sq cho ban than, vila thdy an h~ vO'i vq con nhung khong bi~t phai lam th~ nao. Trong truang hgp nay hoa giai vien nen khuyen anh A di xet nghi~m va khong duqc phep ti~t lQ thong tin anh A co the bi lay nhi~m mv vi thong tin nay co the lam anh hu6'ng xdu to'i cUQc s6ng cua ban than anh A ding nhu gia dinh anh.

Truang hgp thtr hai: Sau khi tim hieu SlJ vi~c, hoa giai vien bi~t duqc vi~c anh A dang co quan h~ tinh cam vo'i mQt nguai phl,l nfr khac, thuong xuyen qua l~i nha nguai phl,l nii do. Day chinh la nguyen nhan rna anh co thai dQ l~nh nh~t vai vq con. Trong truang hgp nay hanh vi cua anh A la vi ph~ quy dinh cua phap lu~t hon nhan va gia dinh.

522

Ben c;;mh do, vi~c hoa giai phai tuan thu nguyen t~c ton trQng quyen va 19i fch hgp phap cua nguai khac, khong xam ph~ 19i fch cua Nha nu6c va 19i fch cong cQng, nghia la vi~c hoa giai khong chi nhfun giai qUyth tranh chAp, bao v~, khoi ph\lc quyen va 19i fch cua cac ben rna con phai bao dam 19i fch chung cua xli hQi, cua Nha nu6c va cua nguai khac. Trong mQi truang hgp, hoa giai vien khong chi giup cac ben giai quyet tranh chAp rna con gop phan giao d\lc y thuc tOn trQng phap lu~t cua cong dan. Khi huang dful cac ben thoa thu~ giai quyet tranh chAp khong dugc trai v6i quy dinh cua phap lu~t va khong lam thi~t h~i den 19i fch cua nguai thu ba, 19i fch cua Nha nu6c, 19i fch cong cQng.

D6i v6i hoa giai a cO" sa, cac tranh chAp, xfch mfch trong dai s6ng sinh ho~t hang ngay lien quan den sir d\lllg l6i di qua nha, sir d\lllg di~n, nu6c sinh ho~t, d6 rac thai lam mAt v~ sinh moi truang,... trong cQng d6ng dan cu thuang lien quan den nhieu nguai khac ngoai cac ben tranh chAp. Roa giai vien khong th~ vi m\lc dfch d~t dugc hoa giai thanh cua cac ben tranh chAp rna lam anh huang den quyen, 19i fch hgp phap cua bAt ky nguai nao khac. M~t khac, d6i v6i cac truang hgp xfch mfch, tranh chAp lien quan den quyen va 19i fch cua nguai khac nhu thuang thAy trong dai s6ng sinh ho~t hang ngay, can phai v~ d\lllg den d~o ly, tinh cam d~ khai d~y tinh than tuang than, tuang ai nhfun cam hoa, thuyet ph\lc cac ben tranh chAp hoa giai d~t dugc ket qua.

5.4. Kip thin, chu ilpng, kien trl nhdm ngiin ch~n vi phfJ-m phtip luljt, hfJ-n

chi nhihtg hlju qua xau khtic co thJ xay Fa va ilfJ-t ilu(J'c kit qua hoa giai

Trong cUQc s6ng sinh ho~t hang ngay co th~ xay ra nhUng va ch~, xfch mfch, tranh chAp nho giua cac thanh vien trong gia dinh, hQ tQc, hang xom... v6i nhau rna neu khong dugc giai quyet kip thai, co ly, co tinh thi co th~ ill nhUng va ch~, xfch mfch, mau thu~u nho se dS tra thanh nhUng mau thuful Ian. Til nhUng tranh chAp, mau thuful trong quan h~ dan S\I, hon nhan - gia dinh co th~ chuy~n thanh V\l an hinh s\I.... Vi v~y, hoa giai vien can chu dQng, kip thai ti@n hanh hoa giai, ngan ch~ h~u qua xAu, phong ngila vi ph~ phap lu~t va tQi ph~ hinh S\I co th~ xay ra, giu gin tinh doan ket trong gia dinh, cQng d6ng.

Khac v6i cac lo~i hinh hoa giai khac, phap lu~t khong quy dinh thai h~ tien hanh vi~c hoa giai mQt tranh chAp do T6 hoa giai th\Ic hi~n. Vi~c hoa giai chi k@t thuc khi cac ben dli d~t dugc thoa thu~ va tv nguy~n th\Ic hi~n thoa thu~ do. Th\Ic ti~n ho~t dQng hoa giai cho thAy co nhieu vi~c tranh chAp trong cQng d6ng dan cu diSn ra trong mQt thai gian dai, doi hoi hoa giai vien phai kien tri, danh thai gian, cong suc tim hi~u kY s\I vi~c, theo d5i sat diSn bi@n S\I vi~c d~ co nhUng bi~n phap tiep c~ dugc v6i cac ben tranh chAp, tim dugc phuang thuc hoa giai phil hgp nhAt. Roa giai vien co th~ d@n g~p gO' tUng ben d~ l~g nghe, thuyet ph\lc. Sau khi tim hi~u day du S\I vi~c, l~g nghe y kien cua cac ben, nguai hoa giai phai bAng tAt ca S\I cam thong, kheo leo phan tfch, thuyet ph\lc cac ben d~t t6i thoa thu~ phil

523

hgp v6'i phap lu~t, d~o duc xa hQi. Tuy theo timg truOng hgp C\l th@, vi~c hoa giiii co th@ phiii keo dai trong nhieu thang ho~c lau hon cho dSn khi cac ben d~t dugc thoii thu~ va tv nguy~n thvc hi~n thoa thu~ do.

6. Trinh tt}' ti~n bimb boa giai

Tic thvc tiSn ho~t dQng hoa giiii co th@ t6ng kSt cac bu6'c tiSn hanh hoa giiii cac

mau thufut, tranh chAp trong nQi bQ nhful dan nhu sau:

6.1. BUde 1: Trude khi hoa giai

Khi co V\l vi~c tranh chAp, mau thufut xiiy ra, tuy thuQC d6i tugng, tinh chAt V\l vi~c, quan h~ gia dinh, xa hQi. .. cua cac ben tranh chAp rna t6 hoa giiii nghien cUu, Iva chQn, cli nguai tham gia hoa giiii cho phil hgp.

Vi~c hoa giiii co th@ do mQt ho~c mQt s6 hoa giiii vien tiSn hanh. T6 hoa giiii co th@ tv quySt dinh s6 hoa giiii vien tham gia hoa giiii d6i v6'i timg V\l vi~c C\l th@. Vi d\l, hoa giiii tranh chAp ve hon nhan gia dinh nen cli hoa giiii vien la nu gi6'i mc dQng v6'i ben vg va cli hoa giiii vien nam gi6'i tac dQng v6'i ben ch6ng se mang l~i kSt quii cao hon. D6i v6'i nhitng vi~c tranh chAp tuong d6i phuc t~p, mau thufut giua cac ben tuong d6i gay g~t, sv co m~t cua mQt s6 hoa giiii vien se tac dQng nhieu hon dSn tam ly cua cac ben tranh chAp, ho~c m6i hoa giiii vien se dUng ra giiii thfch, thuySt ph\lc, cam hoa timg ben.

Trong truOng hgp cAn thiSt, T6 hoa giiii co th@ mai nguai ngoai t6 hoa giiii thvc hi~n vi~c hoa giiii ho~c cilng tham gia hoa giiii. Nguai dugc mai co th@ la nguai co trinh dQ phap ly, co kiSn thuc xa hQi, co kinh nghi~m va co uy tin d6i v6'i mQt ben ho~c cac ben tranh chAp. Trong timg truOng hgp C\l th@, nguai dugc mai co th@ la nguai than thich, b~ be, ngum hang xom, nguai cao tu6i, ngum co uy till trong cQng d6ng, ngum biSt ro nguyen nhan tranh chAp....

~~~~~~~~~~~~~~~~ nguyen nhan phat sinh mau thufut, d@ tim bi~n phap kh~c ph\lc, khong d@ vi~c don giiin thanh vi~c phuc t~p. Trong truOng hgp cAn thiSt, co th@ hQi Ytrong t6 hoa giiii d@ cilng ban bi~n phap, phan cong cac hoa giiii vien tiSp xuc v6'i cac ben tranh chAp d@ hoa giiii.

TruOng hgp hoa giiii vien trvc tiSp chUng kiSn V\l vi~c tranh chAp, xich mich, hoa giiii vien cAn co m~t kip thai g~p gO' cac ben d@ can ngan, dan xSp, lam diu tinh hinh cang thl1ng giua cac ben, khong d@ "vi~c be xe ra to" va keo dai tinh tr~g cai CQ qua l~i ho~c d@ ba con xung quanh 1\1 t~p ban tan, kfch dQng. D6i v6'i nhitng V\l vi~c mau thufut giua cac ben gay g~t, gay mAt tr~t tv tri an, hoa giiii vien cAn co bi~n phap ngan ch~ kip thai, trong truOng hgp mau thufut co th@ dfut dSn xung dQt Ian thi cAn thong bao ngay cho cO' quan cong an ho~c chinh quyen dia phuong d@ can thi~p kip thai, nhfun h~n chS cac thi~t h~i ve v~t chAt, ve nguai co th@ xiiy ra.

524

6.2. Bu6'c 2: Trong khi hila giai

Khi ti~n hanh hoa giai, hoa giai vien cAn th\Ic hi~n cac nguyen t~c, phuong phap hoa giai, chu y de cao dieu hay, Ie phai. Phuong phap ti~n hanh hoa giai thuang ap d\lng la dimg uy tin cua hoa giai vien dS giai thich, thuy~t ph\lc, hu6ng dfuI, dQng vien cac ben tranh chAp t\I nguy~n thoa thu~ giai quy~t tranh chAp, mau thufuI v6i phuong cham kien tri va ben bi. us hoa giai d~t k~t qua, hoa giai vien cAn hiSu r5 d~c diSm tam Iy, tinh cach cua timg dai tugng (ph\l nit, thanh nien, tre em vi thanh nien, nguai gia, nguai co cong...) cling nhu tinh chAt V\l vi~c (dan S\I, hon nhan gia dinh, hinh S\I, hanh chinh, khi~u n~i ...) dS ap dgng phuong phap va "ngh~ thu~t" hoa giai phil hQ'P, tranh vQi Yang, non nong, "ch\lp mli" ho~c lam tfm h~i d~n danh d\I, t\I ai ca nhan cua cac ben.

Trong qua trinh hoa giai, hoa giai vien co thS g~p gO-, trao d6i v6i timg ben dS tim hiSu r5 hon nguyen nhan mau thufuI, nb b~t tam tu, nguy~n vc;mg cua cac ben, hu6ng dfuI, thuy~t ph\lc cac ben Ung xu phil hQ'P v6i phap lu~t, d~o duc xii hQi, phong tvc t~p quan tat d~p.

L\Ia chc;m thai gian thich hQ'P dS cac ben g~p gO-, trao d6i phan tich V\l vi~c. Vi~c hoa giai co thS ti~n hanh t~i gia dinh ho~c nO"i do cac ben tranh chAp yeu cAu, bao dam khong khi than m~t, cai rna, khong nen hinh thuc, phuc t~p hoa trong khau t6 chuc th\Ic hi~n.

Khi hoa giai co m~t cua cac ben, hoa giai vien chu tri bu6i hoa giai co thS mai them mQt sa nguai lam chUng ho~c d~i di~n cho rnQt sa t6 chuc chinh tri xii hQi, xii hQi nghe nghi~p n~u cac ben tranh chAp la hQi vien ho~c nguai cao tu6i, b~ be than thich, nguai co uy tin trong gia dinh, h9 tQc, cQng d6ng cimg tham gia (dai v6i vimg sau, vilng xa, vimg d6ng bao dan tQc thiSu sa cAn tranh thu S\I tham gia cua cac gia lang, truOng ban...). Roa giai vien phan tich, giai thich chi ra nhfrng hanh vi phil hQ'P phap lu~t, hanh vi sai trai cua m6i ben v6i thai dQ chan thanh, khach quan, vo tu va chi ra nhfrng h~u qua phap Iy rna cac ben co thS phai chiu n~u ti~p tvc tranh chAp va co nhfrng hanh vi sai trai, tren cO" sa do rna thuy~t ph\lc cac ben t\I nh~n ra sai lAm, khuy~t diSm, t\I thoa thu~ giai quy~t tranh chAp, mau thufuI, tra I~i quan h~ binh thuang. Vi~c g~p gO- trong hoa giai phai t~o ra khong khi than m~t, cai rna va chan thanh, khong ap d~t y chi cua hoa giai vien dai v6i cac ben tranh chAp.

Vi~c hoa giai khong b~t bUQc phai I~p thanh bien ban. Trong truang hQ'P cac ben co yeu cAu ho~c duQ'c cac ben d6ng y, vi~c hoa giai duQ'c t6 vien t6 hoa giai I~p bien ban hoa giai. Tuy nhien, bien ban hoa giai khong phai la mQt chUng cu phap Iy, khong phai la cO" sa phap Iy va cling khong lam phat sinh h~u qua phap Iy nao. Bien ban hoa giai chi la S\I ghi I~i S\I thoa thu~ giita cac ben, mang y nghia d~o Iy, danh d\I va t~o nen rnQt S\I rang bUQc ve m~t di;lO Iy va tam Iy giita cac ben. Trong

525

truOng hQ'P da co bien ban hoa giai thanh nhung sau do cac ben l~i khong mu6n thgc hi~n thoa thu~ da d~t dugc thi khong ai co quyen dga vao bien ban hoa giai de cu5ng ch@ cac ben thi hanh k@t qua hoa giai dugc ghi nh~ trong bien ban. Tuy nhien, t6 hoa giai co the dga vao bien ban hoa giai thanh de thuy@t ph\lc cac ben thgc hi~n nhfmg thoa thu~n da ghi trong bien ban hoa giai.

Bien ban hoa giai bao g6m nhfmg nQi dung chu y@u sau:

- Thm gian, dia diem thgc hi~n hoa giai;

- Thanh phful tham dg (cac ben tranh chdp, t6 vien t6 hoa giai, nhfmg nguai

dugc t6 hoa giai mm tham gia hoa giai);

- Tom t~t nQi dung V\l vi~c; Qua trinh hoa giai: y ki@n cua cac ben tranh chdp; y ki@n phan tich, huang dfuJ.,

thuy@t ph\lc cua nguai ti@n hanh hoa giai d6i v6i cac ben tranh chdp.

K@t qua hoa giai (n@u hoa giai thanh thi ghi ro nQi dung rna cac ben tranh chdp da thoa thu~; n@u hoa giai khong thanh thi ghi ro huang dfuJ. cua ngum ti@n hanh hoa giai d6i v6i cac ben tranh chdp ve vi~c lam nhfmg thii !\Ic cful thi@t de de nghi cO' quan nha nu6c co thfun quyen giai quy@t).

Bien ban hoa giai phai co chu kY cua nguai ti@n hanh hoa giai va cua d~i di~n

cac ben tranh chdp.

Trong qua trinh hoa giai, hoa giai vien nen khuy@n khich, ling hQ, dQng vien nhfmg hanh vi tich cgc, phil hQ'P v6i phap lu~t. Di nhien khong phai luc nao sau khi dugc tu v§.n phap lu~t, d6i tuQ1lg ciing lam thea nhfmg lai khuyen rna hoa giai vien dua ra. Trong truOng hQ'P nay, hoa giai vien cful kien tri giai thich, thuy@t ph\lC de hQ (mg xu phil hqp v6i phap lu~t.

D6i v6i tranh chdp phuc t~p, trong khi hoa giai, mau thufuJ. giua cac ben tra nen gay g~t, co the dfuJ. d@n xung dQt gay anh huang d@n an ninh, tr~t tv trong dia ban dan cu, thi hoa giai vien kip thai thong bao cho cong an ho~c chinh quyen dia phuO'llg kip thai co bi~n phap giai quy@t, tranh h~u qua xdu co the xay ra.

TruOng hQ'P hoa giai tranh chdp rna cac dUO'llg sg a cac c\lm dan cu khac nhau (xa nay v6i xa khac, thon nay v6i thon khac ...) thi ngum thgc hi~n hoa giai a cac dia ban khac nhau phai co sg ph6i hqp ch~t che v6i nhau trong su6t qua trinh hoa giai thi m6i co the d~t duQ'C k@t qua hoa giai t6t.

6.3. Buue 3: Kit thue viie hoa giai

Vi~c hoa giai dugc k@t thuc va dugc coi la hoa giai thanh khi cac ben da d~t

dugc thoa thu~n va tv nguy~n thgc hi~n thoa thu~ do.

Trong truOng hqp vi~c thgc hi~n thoa thu~ co kho khan, thi t6 vien t6 hoa giai dQng vien, thuy@t ph\lc cac ben thgc hi~n thoa thu~ va co the de nghi Truang

526

thon, xom, ban, fip, t6 dan ph6 ho~c ki~n nghi v6i Dy ban nhan dan cfip xli te;tO diSu ki~n dS cac ben tv' nguy~n thgc hi~n thoa thu~n.

- TruOng hgp hoa giai thanh thi hoa giai vien cAn ti~p tl,lc quan tam, d<)ng vien, giup dO', thfun hoi, nh~c nha cac ben tg nguy~n thgc hi~n thoa thu~ cua minh, te;tO diSu ki~n dS hQ thgc hi~n t6t cam k~t do. Co thS biSu duong, d<)ng vien kip thai vi~c thgc hi~n cam k~t cua cac ben trong cac cu<)c hQp thon, t6 dan ph6.

- Trong truOng hgp vi~c hoa giai khong thanh, cac ben khong thS de;tt dugc thoa thu~n va vi~c ti~p 4lc hoa giili khong thS de;tt k~t qua, thi t6 vien t6 hoa giai giai thich, huOOg ddn cac ben tranh chfip lam thu tl,lc cAn thi~t dS nghi cac cO' quan co thfun quySn giai quy~t, t6 vien t6 hoa giai huOOg ddn cho cac ben lam thu tl,lc cftn thi~t dS dS nghi cO' quan nha nu6c co thfun quySn giili quy~t.

Du vi~c hoa giai thanh hay khong thanh, t6 vien t6 hoa giai dSu phai ghi chep n<)i dung tranh chfip va n<)i dung hoa giai vao s6 cong tac vS hoa giai dS ph\lc Y\l cho vi~c th6ng ke bao cao va t6 chuc hQp trao d6i kinh nghi~m trong t6 hoa giai, d6ng thai rut ra nhUng bai hQc kinh nghi~m vS thanh cong hay thfit be;ti ho~c dS de;tt xin y ki~n huOOg ddn cua tu phap cfip xli.

7. Mqt sA di~m cAn hru y khi ti~n bimb boa giai 7.1. Can hiiu ro tam [yva cach U'ng xii' Clla cac ben tranh chap

Trong thgc ti~n, phAn 100 cac ben tranh chfip thuOng biSu hi~n du6i hai de;tng

sau day:

- De;tng thu nhfit Ia cac ben tranh chfip thuOng mang n~g suy nghT chu quan, co nghTa la luon cho rkg minh dUng, con ben kia thi luon luon sai. Khi g~p gO' cac ben hQ thuOng d6 16i cho nhau, noi xfiu vS nhau, th~ chi rfit cang thfuIg, khong ben nao nhuOng nhin ben nao. Trong qua trinh hoa giai, cac ben thuOng tim mQi cach dua ra nhUng ly Ie, bkg chUng co 19i cho minh. Trong truOng hgp nay co thS d6i tugng dung, nhung cling khong loe;ti trir truOng hgp hQ ng<) nh~, ng\lY bi~n ho~c c6 tinh dua ra nhUng thong tin khong chinh xac, lam sai l~ch ban chfit Y\l vi~c. Nguai ti~n hanh hoa giai cAn phai te;tO ra moi truOng d6i thoe;ti cai rna, thfuIg th~ va chan thanh. Hoa giai vien phai bi~t tg kiSm ch~, l~g nghe va nghe m<)t cach tich cgc, ggi rna cho cac ben dS hQ trinh bay nhUng y nghT cua minh m<)t cach r5 rang, me;tch le;tc, chinh xac, khach quan, vo tu va cung cfip cac thong tin cAn thi~t, xac thgc co lien quan d~n Y\l vi~c hoa giai.

- De;tng thu hai la cac ben bi~t minh sai nhung vdn c6 tinh bao v~ cai sai cua minh. D6i tugng trong truOng hgp nay mu6n hoa giai vien dUng vS phia hQ, bi~n cai sai cua minh thanh cai dung dS hQ dugc 19i. D6i tugng cling co thS mu6n hoa giai vien cung cfip cho hQ nhUng thong tin cAn thi~t dS khai thac dugc 19i ich ill nhUng cai sai do. Cling co thS hQ nha hoa giai vien giup hQ kh~c ph\lc nhUng cai

527

sai, OOfun giiim b61: tfm th!t ho~c b6i thuemg rna hQ phiii ganh chiu do hanh vi co 16i cua hQ gay ra.

Trong OOftng truemg hgp nay, hoa giiii vien phiii thlJc hi~n dUng nguyen t~c hoa giiii, vi IQ'i fch cua cii hai ben, khong duQ'c giup cac ben thlJc hi~n OOftng hanh vi trai phap lu~t. Hoa giiii vien cAn giup hQ giiii toii OOftng vuang m~c ve m~t tam ly, de hQ th!y rAng phap lu~t chi biio v~ quyen va 19i fch hgp phap cua mQi nguai, co OOu th~ m6'i duy tri duQ'c SlJ cong bAng cua lu~t phap. N~u hoa giiii vien giup hQ thlJc hi~n OOftng dieu sai trai, xam ph~ IQ'i fch cua ngum khac thi dieu do trai v6'i nguyen t~c ho~t dQng hoa giiii. Tuy OOien, trong tUng truemg hgp C\l the, hoa giiii vien co the giup cac ben bi~t v~ dvng cac quy dinh cua phap lu~t, dua ra OOftng tiOO ti~t lam giiim OOy trach OOi~m rna hQ phiii ganh chiu.

7.2. Quan h? vUi cac ben tranh chap

ve tam ly, cac ben tranh ch!p thuemg tin tuemg va mong mu6n hoa giiii vien giup dO' hQ OOieu dieu, mu6n thong qua qua trinh hoa giiii, hQ co the duQ'C giup dO' de biio v~ quyen va IQ'i feh cua hQ. B6i v~y, trong qua triOO hoa giiii, hoa giili vien phiii coi cac ben hoa giiii OOu nguai than cua minh, phili xay dlJllg duQ'c quan h~ t6t v6i hQ tren cO' sa chan thlJc, hgp tac, ben vftng. M~t khac, hoa giili vien phili t~o ra duQ'c SlJ tin tuemg cua d6i tugng vao T6 hoa giili va hoa giili vien, giup d6i tugng hieu rAng hoa giiii vien dang giup dO' hQ giiii quy~t OOfrng vuang m~c, mau thuful, b!t d6ng va biio v~ quyen va IQ'i fch hgp phap cua hQ.

Trong qua triOO ti~p xuc v6i d6i tugng, hoa giiii vien phiii thlJc SlJ kien nhful l~g nghe cac ben tranh ch!p trinh bay ve yeu cau cua hQ va khong duQ'c t6 ra bi quan ho~c l~c quan thai qua sau khi bi~t duQ'c nhftng thong tin dau tien cua hQ. N~u co dieu gi chua ro, hoa giiii vien co the de nghi cac ben triOO bay l~i ho~c yeu cau hQ cung c!p them tai li~u de nb duQ'C biin ch!t cua V\l vi~c tranh ch!p va nhftng yeu cau rna cac ben dua ra. D6i v6i nhftng v!n de d6i tugng yeu cau giiii thfch, huang dful ngay, hoa giiii vien phiii th~ trQng tru6c khi dua ra cac lai khuyen, vi tu v!n va dua ra OOftng giiii phap sai co the lam iinh huemg d~n quyen va nghia V\l cua cac ben dful d~n hoa giiii khong thanh va lam giiim uy tin cua hoa giiii vien cling nhu t6 hoa giiii.

Trong qua trinh hoa giiii, ke cii truemg hgp da: hoa giiii xong, hoa giiii vien vful cAn thi~t phiii gift lien h~ thuemg xuyen v6i cac ben tranh ch!p, t~o dlJllg m6i quan h~ than thi~n v6'i d6i tugng de giup dO' hQ 11J nguy~n thlJc hi~n thoii thu~ va t~o niem tin cua d6i tugng d6i v6i t6 hoa giiii va hoa giiii vien.

8. Ky nang boa giai acoosa 8.1. Khai ni?m kj nang hoa giai 0' cO' sO'

528

Qua nghien CUu va tim hiSu thvc tien c6 thS hiSu mQt cach khai quat, kY nang la khil nang (nang lvc) sir d\illg va v~ d\illg tri thirc ve mQt linh vvc nao d6 van ho~t dQng nghe nghi~p trong cUQc s6ng bfulg kinh nghi~m thvc tien thong qua nhUng thao tac thanh th~o nhu mQt th6i quen nhk d~t duQ'c m\lc tieu de ra. DS c6 kY nang hoa giili, nguai thvc hi~n hoa giili khong chi c6 ki@n thirc phap lu~t, c6 trinh dQ chuyen mon, nghi~p V\l ve hoa giili, c6 hiSu bi@t ve phong 1\lc, t~p quan t6t dt;p, truyen th6ng van hoa va kinh nghi~m cUQc s6ng xii hQi rna con phili c6 khil nang v~ d\lng thanh th~o nhUng ki@n thirc, hiSu bi@t d6 dS phan tich, giili thich, thuy@t ph\lc, cam hoa cac ben giili quy@t tranh chdp phil hgp v6'i phap lu~t, d~o dirc xii hQi, phong 1\lc t~p qulin t6t dt;p.

8.2. Mpt sa kj nang hoa giai 0' elY sO'

8.2.1. Ky nang ggp gava nghe cae ben trinh bay

Tir cach ly giili neu tren, chung ta c6 thS dua ra khai ni~m ky nang hoa giili la khil nang cua hoa giili vien v~ d\illg ki@n thuc phap lu~t, d~o dirc xii hQi va kinh nghi~m cUQc s6ng dS giili thich, huang dful, thuy@t ph\lc, cilm hoa cac ben tranh chdp tlJ giili quy@t tranh chdp, mau thuful, nhk xoa bo bdt d6ng va d~t duQ'c thoil thu~ phil hgp v6'i phap lu~t va d~o dirc xii hQi, g6p phAn gift gin an ninh chinh tri, tr~t tlJ, an toan xii hQi, phong ngira va h~ ch@ nhUng hanh vi vi ph~ phap lu~t a cO'sa.

a. Ky nang giao ti@p

Giao ti@p la qua trinh bay to y dinh, cam xuc, trao d6i thong tin v6'i nguai

~~~~~~~~~~~~~~~~~

khac. Giao ti@p c6 thS bfulg lai n6i ho~c bfulg cir chi, hanh vi (khong lai).

ben tranh chdp dS nghe hQ trinh bay ve nQi dung V\l vi~c, nhUng vdn de vuang m~c va yeu cAu hoa giili. Trang giai do~ nay, hoa giili vien phili k@t hgp cac ky nang: g~p gO', nghe d6i tugng trinh bay, d~t cau hoi dS lam ra cac tinh ti@t cua V\l vi~c, t~o cO' hQi cho cac ben ng6i l~i vO'i nhau cling ban b~c giili quy@t tranh chdp ...

Giao ti@p c6 cac chirc nang sau day:

- Tro chuy~n dS n~ b~t thong tin;

- Cung cdp cho d6i tugng nhUng thong tin chinh xac dS x6a bo nhUng quan

diSm l~ch l~c, thay d6i niem tin khong dUng d~;

- H6 trQ' chia se ve m~t tam ly, cam thong vO'i d6i tugng;

- Giup d6i tugng xac dinh, Iva chQn dua ra nhUng quy@t dinh C\l thS, cach giili

quy@t phil hgp;

- Trang bi cho d6i tugng ki@n thirc, cach (rng xir, suy nghT phil hgp.

529

Khi g~p gO' d6i tugng, hoa giili vien cAn c6 thai dQ dUng mvc nhu sau:

- Quan tam va sfullong giup dO' nguai khac;

- Ton trQng d6i tuQ1lg, khong phan xet hQ (ng~t lai, khong l~g nghe, tu th€

kenh ki~u, noi nang thi€u Ie dQ ...);

- Nhi~t tinh trong cong vi~c va chan thanh, cai rna dS t~o sg tin c~y;

- Chftp nh~ d6i tuQ1lg (dil hQ an rn~c, noi nang th€ nao cling khong nen phan

bi~t, d6i xu...);

- Quan tam d€n yeu cAu cua d6i tuQ1lg;

- Thong dun v6'i d6i tuQ1lg (hiSu duQ'c tam ly, suy nghI va cam xuc cua d6i

tuQ1lg).

ti€ng dan t9C thi phai rnai nguai co uy tin bi€t

Khi g~p gO', giao ti€p v6'i d6i tuQ1lg, hoa giai vien c6 g~g tim hiSu v~ tam ly cua tUng lo~i d6i tuQ1lg, cac rn6i quan h~ xli hQi cua d6i tuQ1lg dS co thai dQ (mg xu, giao ti€p phil hQ'P. Hoa giai vien phai khiern t6n, thS hi~n thai dQ dUng rngc, ton trQng d6i tuQ1lg va t~o khong khi d6i tho~i tg do, cai rna giua cac ben tranh chftp dS xay dgng ni~rn tin va hiSu bi€t lfut nhau giua cac ben tranh chftp. D6i v6'i nhUng d6i tuQ1lg la nguai dan t9c thiSu s6 khong noi duQ'c ho~c khong th~o ti€ng ph6 thong, ti€ng n€u hoa giai vien khong bi€t dan t9c nhu gia lang, truang bim cilng tham gia dS co thS hiSu duQ'c nhUng di~u d6i tuQ1lg trinh bay va yeu cAu cua hQ.

b. Ky nang nghe d6i tuQ1lg trinh bay Bftt lu~ V\l vi~c tranh chftp v~ vftn d~ gi, dS thu nh~ duQ'c nhUng thong tin chinh xac, trung thgc v~ V\l vi~c cua cac ben tranh chftp, hoa giai vien phai chu y l~g nghe tUng ben ho~c ca hai ben trinh bay dS hiSu ro v~ n9i dung va bim chftt V\l vi~c. Trong qua trinh d6i tuQ1lg trinh bay, hoa giai vien can chu y l~ng nghe va ghi chep dAy du nhUng n9i dung chinh, y chinh, tren co sa do co thS d~t nhUng cau hoi yeu cAu d6i tuQ1lg lam ro them cac tinh ti€t cua V\l vi~c.

Khi nghe cac ben tranh chftp trinh bay, hoa giai vien can chu y rn9t s6 kY nang

sau day:

- Co cu chi, di~u b9, ngon ngu thS hi~n sg quan tam, chu y l~g nghe d6i tuQ1lg noi (chan thanh, tham hoi suc khoe d6i tuQ1lg va gia dinh, rn~t nhin thfulg vao d6i tuQ1lg khi d6i tuQ1lg trinh bay...);

- T~o co h9i, di~u ki~n, moi wang d6i tho~i cai rna, thoai rnai dS cac ben tranh chftp dien d~t h€t suy nghi, cam xuc va hanh vi cua hQ; ki~rn ch€ v6'i nhUng lai noi nong gi~ cua cac ben, l~g nghe, dS cho hQ trtit h€t nhUng lai bgc b9i. Phuong phap chufuI rngc dS l~g nghe co hi~u qua la t~p trung chu y vao nhUng di~u cac ben dang noi, gQ'i y hQ n6i ro rang, chinh xac nhUng y nghi cua hQ, dien

530

d~t l~i dUng nhOOg S\l ki~n dtt xay ra va yeu cdu nh~c l~i nhOOg diem gi con m~p ma, chua ra;

- Kien tri nghe h@t nhOOg gi d6i tuQ1lg noi, khong nen c~t ngang 1m cac ben khi hQ dang trinh bay ho~c hoi l~i ngay trong khi hQ dang trinh bay vS Y\l vi~c lam c~t dm dong suy nghT cua hQ. Ngh~ thu~t t6t nhelt la bi@t l~ng nghe de hieu, dimg phan Ung l~i d6i tuQ1lg va cdn khuy@n khich hQ noi d@n khi khong con gi de noi. Bimg phuong phap do chUng ta khuy@n khich dugc cac ben noi h@t nhOOg gi cdn noi va chUng ta se hieu dugc ban chelt cua Y\l vi~c;

- Bimg lai noi ho~c thai dQ, hanh vi, cit chi de kiem tra, khfulg djnh l~i nhOOg thong tin vS suy nghT, cam xuc, hanh vi cua d6i tuQ1lg ma minh ti@p nh~ dugc. hoa giai vien cdn the hi~n sao cho cac ben tin rimg minh dtt n~ dugc dung quan diem ti@p thu nhOOg lai tu vc1n va chelp nh~ va ban chelt Y\l vi~c thi cac ben mai d€ phuong an, giai phap giai quy@t tranh chelp ma hoa giai vien dua ra;

- Tom lugc cac nQi dung mang tinh ban chelt cua V\l vi~c va nguyen nhan phat sinh tranh chelp mQt cach chinh xac, khfulg djnh l~i vai cac ben tranh chelp de th6ng nhelt quan diem va cach giai quy@t Y\l vi~c.

Thong thuang, ldn ddu tien ti@p xuc vai mQt tranh chelp co tinh chc1t phuc t~p, hoa giai vien chua the n~ b~t mQt cach ch~c ch~ ban chelt cua S\l vi~c va nguyen nhan lam phat sinh tranh chelp. Trong khi do, cac ben tranh chelp thuang co tam ly la nguai nghe cling dtt n~ dugc nQi dung Y\l vi~c nhu chinh ban than minh, nen d6i tuQ1lg thuang trinh bay thea y chu quan va co the bo qua nhiSu chi ti@t rna hQ cho la khong cdn thi@t ho~c nhOOg bimg chUng khong co 19i cho hQ. Vi v~y, hoa giai vien cdn nghien CUu d~t ra nhOOg cau hoi de lam ra nhOOg tinh ti@t co lien quan d@n ban chelt cua Y\l vi~c va ggi y de d6i tuQ1lg trinh bay dUng ban chelt Y\l vi~c, luu y d6i tugng trinh bay vc1n dS rnQt cach vo tu, khach quan, khong thien vi, chu quan. Hoa giai vien cling luu y d6i tuQ1lg rimg chi co the dua ra mQt giai phap chinh xac, ddy du va dUng phap lu~t n@u nhu d6i tuQ1lg trinh bay vc1n dS mQt cach trung th\lC va khach quan. Ngugc l~i, giai phap rna hoa giai vien dua ra co the khong chinh xac n@u d6i tuQ1lg trinh bay thien vi, khong trung th\lc.

Trang qua trinh nghe cac ben trinh bay, hoa giai vien cdn trlinh cac hanh vi sau

day:

- Nghe va phan xet: Chi trich, d~t ra nhOOg gia djnh, chinh ly, len lap vS rn~t

d~o ly, chelt vc1n, tranh lu~ vai d6i tugng trong khi hQ dang trinh bay, ... ;

- Khong nen co di~u bQ, cli chi (nhu l~c ddu, cau co m~t may, nheo m~t..), lai noi to thai dQ phu djnh hay kho chiu khi d6i tuQ1lg trinh bay dai dong, khong logic, kho hieu ho~c d~t ra nhiSu cau hoi khong co lien quan d@n Y\l vi~c ... ;

531

- Khong nen bu6n b\Tc hay cau gi~ khi cac ben co cli chi ho~c lai noi lam

minh khong hai long bai do la nhUng buc xuc cua hQ.

'"'10.

8.2.2. Ky nang yeu cdu cac ben tranh chap cung cap cac chUng cu, tili li¢u

lien quan din v¥ vi¢c

De dua ra lai khuyen (tu vAn) chinh xac, dUng phap lu~t, cam hoa, thuy~t ph\lc duqc d6i tuqng thi hoa giai vien phai de nghi d6i tuqng cung cdp dAy du cac tai li~u (n~u co) phan aM nQi dung va dien bi~n cua V\l vi~c tranh chdp.

.....

Trong th\Tc tien, hoa giai vien kho co the dua ra nhUng 1m khuyen (tu vAn) chinh xac n~u chi nghe d6i tuqng trinh bay. D6i v6i nhUng tranh chdp don gian, ro rang, sau khi nghe cac ben trinh bay, hoa giai vien co the phan tich, giai thich, huOOg dfut duqc ngay cho d6i tuqng, song d6i vOi nhfing V\l vi~c phuc t~p, dii dien ra trong mQt thai gian dai, V\l vi~c dii duqc mQt s6 cO' quan, t6 chuc ho~c ca nhan can thi~p ho~c giup dO' giai quy~t, nhung cac ben tranh chdp vfut khong bfulg long va ti~p tl;lc tranh chdp thi phai yeu d.u cac ben cung cdp cac chUng cu va tai li~u co lien quan (n~u co) d~n nQi dung va dien bi~n V\l vi~c (thong thuang hoa giai vien chi nh~ ban sao ch\lp cac gidy ta, tai li~u do sau khi dii d6i chi~u v6i ban chinh). Trong truang hqp cAn thi~t, hoa giai vien phai 1\f minh tim hieu, thu th~p chUng cu, g~p gO' cac cO' quan, t6 chuc, ca nhan dii timg tham gia giup dO' giai quy~t, g~p nguai chUng ki~n nghe hQ trinh bay ve dien bi~n va nQi dung V\l vi~c rna hQ bi~t duqc. Chi co nhu v~y thi hoa giai vien m6i co the hieu bi~t duqc ban chdt V\l vi~c, nguyen nhan dfut d~n tranh chdp, ill do dua ra lai tu vAn chinh xac, dUng phap lu~t, thuy~t ph\lc duqc cac ben tranh chdp 1\f nguy~n giai quy~t bdt d6ng.

Trong phAn 100 cac V\l vi~c tranh chdp thuang co cac tai li~u, van ban, thu ill giao dich,... lien quan d~n V\l vi~c. NhUng gidy to', tai li~u nay la nhUng chUng cu phap ly the hi~n nQi dung, ban chdt cua V\l vi~c ho~c phan aM dien bi~n va qua trinh giai quy~t tranh chdp. Trong th\Tc tien, co nhUng V\l vi~c d6i tuqng chi trinh bay V\l vi~c mQt cach chung chung, chua mu6n cung cdp cho hoa giai vien nhUng van ban, chUng cu rna hQ cho rfulg khong co lqi cho minh. Hoa giai vien cAn thuy~t ph\lC de hQ cung cdp dAy duo N~u cac ben tranh chdp khong cung cdp nhUng tai li~u nay thi vi~c hoa giai kho co the chinh xac va dung phap lu~t.

-..

Sau khi d6i tuqng dii cung cdp dAy du cac van ban, tai li~u co lien quan, hoa giai vien cAn danh thai gian de dQC, nghien CUu cac gidy to', tai li~u do, trong khi dQc co the d6ng thm hinh thanh luon giai phap tren cO' sa s~p x~p cac tai li~u theo tAm quan trQng cua vAn de dua ra. Co nhUng tai li~u hoa giai vien khong hieu, khong dQc duqc ho~c nghi nga ve tinh chan th\Tc cua no thi cAn hoi l~i d6i tuqng d~ khAng dinh ngay. Truang hqp sau khi nghe d6i tuqng trinh bay va nghien CUu cac tai li~u do d6i tuqng cung cdp thdy chua the dua ra lai khuyen ngay duqc rna phai co thai gian nghien CUu thi h~n d6i tuqng vao mQt ngay khac. Trong mQi truang

532

hgp, khi chua thgc sg tin tuOng vS giai phap rna minh se dua ra cho d6i tuQ1lg tm hoa giai vien khong nen vQi yang dua ra giai phap do.

8.2.3. Ky nang tra cUu tiJi li?u tham khao

Trong qua trinh hoa giai, mQt ho~t dQng hSt suc quan tr<;mg va mang tinh quySt dinh cua hoa giai vien la tu vdn phap lu~t (giai dap phap lu~t, cung d.p thong tin phap lu~t vS quySn va nghia V\l cua cac ben tranh chap, dua ra nhfrng 1(ri khuyen vS nhfrng vdn dS co lien quan dSn phap lu~t, hu6ng d~n cac ben xu sg phil hgp v6'i phap lu~t ...) dS cac ben tranh chap nang cao y thuc phap lu~t, hiSu ra quySn va nghia V\l cua minh, tren cO' So' do tg nguy~n giai quySt tranh chap phil hgp v6'i phap lu~t. DS dua ra 1(ri tu vdn phap lu~t chinh xac, vi~c tra Clru tai li~u phap lu~t trong qua trinh hoa giai la diSu ki~n b~t bUQc bai vi:

Thu nhat, dS khfutg dinh v6'i cac ben tranh chap rAng hoa giai vien dang thgc hi~n hoa giai theo phap lu~t, tren cO' So' phap lu~t chu khong phai theo cam tinh chu quan, duy y chi cua minh;

Thu hai, vi~c tra Clru tai li~u phap lu~t co lien quan dSn V\l vi~c hoa giai se giup hoa giai vien kiSm tra tlnh chinh xac nhfrng tu duy va khfutg dinh chinh thuc nhfrng lai tu vdn cua minh la dUng phap lu~t vi trong thgc tiSn, khong phai bao gia hoa giai vien dIng co thS nh6' chinh xac tat ca cac quy dinh thuQc cac linh vgc phap lu~t khac nhau. NSu thay dn thiSt ho~c cac ben yeu cAu thi hoa giai vien co thS cung c~p cho cac ben ban sao van ban, tai li~u do cilng v6'i lai tu vdn rna minh dua ra. Trong truang hgp khong tim thay van ban can tim ho~c nghi nga vS hi~u 19c cua van ban do (vi d\l van ban da bi huy b6 va co mQt van ban m6'i thay thS) thi hoa giai vien co thS chua dua ra lai khuyen ngay rna hyn d6i tuQ1lg vao mQt thai diSm khac dS kh~ng dinh l~i tlnh hgp phap cua van ban phap lu~t cAn ap d\lllg.

Trong truang hgp V\l vi~c hoa giai co lien quan dSn linh vgc phap lu~t rna hoa giai vien chua hiSu sau thi nen g~p cac nha chuyen mon hay d6ng nghi~p khac am hiSu sau vS linh vgc phap lu~t do dS tham khao y kiSn tru6'c khi dua ra lai khuyen, tranh tinh tr~g m~c dil hoa giai vien chua n~ vfrng phap lu~t nhung vk thgc hi~n tu vdn, dua ra nhfrng giai phap dk dSn vi~c hoa giai khong chinh xac, khong dUng phap lu~t.

8.2.4. Ky nang xem xet, XclC minh v¥ vi?c

D6i v6'i nhfrng V\l vi~c phuc t~p, lien quan dSn nhiSu linh vgc phap lu~t ho~c da duQ'c nhiSu cO' quan, t6 chuc ca nhan giup dO' giai quySt rna cac ben vk khong thoa thu~ duQ'c v6'i nhau trong cach giai quySt tranh chap ho~c sau khi da nghe ca hai ben trinh bay, xem xet cac gi~y to', tai li~u cac ben cung cap (ho~c cac ben chua cung cap du cac giay to', tai li~u co lien quan dSn V\l vi~c), hoa giai vien thay chua du cO' So' dS hu6ng d~n d6i tuQ1lg, thi can phai tiSn hanh xem xet, xac minh, thu th~p tai li~u, chUng cu, g~p gO', tiSp xuc v6'i cac cO' quan, t6 chuc va nhfrng nguai

533

co lien quan de tim hieu r5 ban ch~t V\l vi~c, tnlnh vQi yang dua ra nhfmg k~t lu~ phi~n di~n, chu quan.

Qua trinh xem xet, xac minh Vl) vi~c doi hoi hoa giai vien phai thgc sg khach quan, vo tu, nh~t la khi ti~p xuc v6i nhfmg nguai co lQ'i ich lien quan trong Vl) vi~c tranh ch~p ho~c than quen v6i mQt ben tranh ch~p. Thong thuang, nhfmg nguai co lQ'i ich lien quan d~n Vl) vi~c ho~c than quen luon bao v~ nhfmg vi~c cua ben co lien quan da lam nen chi dua ra nhfmg thong tin co lQ'i cho ben tranh ch~p rna hQ co lien quan. Vi v~y, hoa giai vien cAn kheo leo dS nghi nhfmg nguai co lien quan cung c~p nhfmg thong tin, tai li~u chinh xac, trung thgc. Vi~c xem xet, xac minh Vl) vi~c nen l~p thanh bien ban de lam can cu giai thich, thuy~t ph\lc cac ben tg nguy~n hoa giai.

8.2.5. Ky nang giai thich, thuyit phl!c, huang dan cac ben tt!' nguy¢n giai

quyit tranh chap

- -. -

.....

Giai thich, thuy~t ph\lC va huang dful cac ben tg nguy~n giai quy~t tranh ch~p duQ'c hoa giai vien thgc hi~n trong su6t qua trinh hoa giai. Tir IAn g~p go dau tien v6i timg d6i tuqng ho~c g~p go ca hai ben, hoa giai vien da phai dua ra 1m giai dap, lai khuyen, giai phap, phuong an, ... de thao go nhfmg vuang m~c cua cac ben; xac dinh r5 quySn va nghia Vl) cua cac ben khi tham gia vao cac quan h~ xa hQi co lien quan d~n Vl) vi~c tranh ch~p, phan tich nhfmg hanh vi nao phil hQ'P v6i phap lu~t, v6i d~o duc xa hQi va hanh vi nao trai phap lu~t, trai v6i d~o duc xa hQi, neu r5 h~u qua phap ly rna cac ben phai ganh chiu n~u ti~p tl)c tranh ch~p va dua ra dinh huang giai quy~t tranh ch~p de cac ben tg 19a chQn va quy~t dinh. MQt diSu quan trQng la trong qua trinh hoa giai, hoa giai vien cAn phai luon k~t hQ'P ca tinh va ca ly de phan tich, giai thich, thuy~t ph\lc cac ben tranh ch~p hoa giai vm nhau.

Khi thuy~t ph\lc cac ben tranh ch~p d~t duQ'c thoa thu~, hoa giai vien cAn luu

y mQt s6 diem sau:

- Co thai dQ thong cam va ton trQng d6i tuqng: Khi phan tich, giai thich cho cac ben bi~t hanh vi cua hQ la dung hay sai, hoa giai vien cAn ~o nen khong kill gAn giii va tin tuoog, cam thong va ton trQng d6i tuqng, luon co thai dQ an cAn, chia se, nhi~t tinh, lam cho khong khi noi chuy~n duQ'c vui ve, chan hoa. Nhu v~y, d6i tuqng se l~g nghe y ki~n thuy~t ph\lc cua hoa giai vien. Khi thuy~t ph\lc d6i tuqng rna noi duQ'c nhfmg suy nghi, tran tra cua hQ, d~ d~t duQ'c k~t qua mong mu6n. Mu6n th~ mQi ly Ie, thuy~t ph\lc cua hoa giai vien cAn xu~t phat ill l~p truang cua cac ben tranh ch~p rna suy nghi va d~t v~ dS, dua ra giai phap t6i uu cho cac ben tranh ch~p, hQ'P tinh, hQ'P lY. N~u khi thuy~t ph\lc, hoa giai vien khong bi~t ton trQng d6i tuqng thi ch~c ch~ cUQc hoa giai se khong thanh congo

534

- KhO'i ggi cho cac ben tranh chfrp nhUng tinh cam tat d~p van co giua hQ (tinh cam gia dinh, tinh cam hang xom, tinh cam b~ be...) d~ hQ d~ thong cam cho nhau.

- Dua ra nhUng chUng CU, vi d\l C\l th~: Dieu thuy€t ph\lc dai tugng tat nhfrt la hoa giai vien cAn dua ra dugc nhUng vi d\l, nhUng chUng cu minh hQa C\l th~ cho phan tich, l~p lu~ cua minh.

- cAn phai kien tri thuy€t ph\lc, khong nen non nong: hoa giai vien cAn phai suy nghT chin chful, dful do can noi, noi cai gi truac, cai gi sau, dieu gi khong nen noi. Ngoai ra, cAn phai binh tinh, kien tri giai quy€t tUng buac, nhfrt la dai vai nhUng nguai co thai dQ ngoan ca.

ve th\lc chfrt, dinh huang cho cac ben la vi~c huang dfuI cach Ung xu (nen lam gi va khong nen lam gi) cho cac ben d~ giai quy€t tranh chfrp tat nhfrt. Vi~c dua ra giai phap mang tinh dinh huang se t~o cO' hQi cho cac ben l\la chQn phuO'llg thuc bao v~ quyen 19i cua minh mQt cach tat nhfrt. Sau khi hoa giai vien da dua ra dinh huang giai quy€t tranh chfrp, cac ben se bi€t hQ cAn phai lam gi ti€p sau.

Yeu cfiu d(lt ra khi ti€n hanh hoa giai la nhUng 1m khuyen, thuy€t ph\lc va huang dfuI cua hoa giai vien phai dugc cac ben tv nguy~n chfrp nh~, d6ng thu~ nghe theo va lam theo b~ng vi~c cac ben tv dinh do~t giai quy€t dill di~m tranh chfrp, l\la chQn cach xu S\l phil hgp vai phap lu~t, d~o duc xa hQi, phong tl)c t~p quan tat d~p, tranh dugc nhUng h~u qua phap ly bfrt 19i, bao v~ dugc quyen, 19i ich hgp phap cua cac ben mQt cach tat nhfrt.

Tren day la mQt sa vfrn de ve nghi~p V\l va ky nang hoa giai cO' ban nhfrt. Tuy nhien, th\lc t€ cac tranh chfrp rfrt phuc t~p, da d~g, mBi mQt lo~i tranh chfrp co mQt mau s~c khac nhau va mBi lo~i dai tugng tranh chfrp co tam ly, tinh cach, trinh dQ hQc vfrn, nang l\lc nh~ thuc va xu S\l khac nhau. Vi v~y, vi~c ap d\lllg cac ky nang nay vao th\lc ti~n hoa giai cac tranh chfrp acO' sa thi vo cling sinh dQng, ph\l thuQc vao S\l nh~y ben, sang t~o va nang h;rc th\lc hanh cua mBi hoa giai vien.

III. KINH NGHI~M HOA GW a co sa THONG QUA MQT so

TINHHUONG

1. Tinh huang v~ linh v'!c dan s'!

Tinh hu<5ng 1: Ong Kha co y dinh mua mfry con bo cai d~ nuoi. Bi€t dugc ba Mai a gAn co nuoi rfrt nhieu bo va dinh ban d~ lfry tien sua chua l~i nha, ong Kha d€n nha ba Mai d~ mua. Sau khi ki~m tra, xem xet, ong Kha chQn dugc 2 con bo vua y, ong Kha va ba Mai d6ng y vai gia 21 tri~u d6ng. Ong Kha d(lt CQC truac 3 tri~u, h~n hom sau sang tra du tien va d~t bo ve. Dung h~n, ong Kha dem tien d€n, nhung sau khi ki~m tra l~i thfry bo bi thuO'llg a chan, di khong vUng, nen ong Kha khong d6ng y mua va yeu cfiu ba Mai tra l~i tien CQC. Ba Mai cho rkg do sa sufrt

535

thuong a chan, ba da mai can bQ thu y d€n trong hlc chan giu, nen bo bi mQt v€t chua tri, vai hom sau se h€t. Ba Mai dS nghi ong Kha tra du tiSn, d~t bo vS, khong d6ng y tra l~i tiSn CQC cho ong Kha. Sau do hai ben cai va, to ti€ng va n~g lai v6i OOau. S\I vi~c tren dugc dua d€n t6 hoa giai.

Qua triOO hoa giai: T6 hoa giai phan tich vi~c con bo bi thuong achan la rlii ro nAm ngoai y mu6n cua ngum ban; v€t thuong 00(( khong ch~m vao xuong, se lanh hful trong vong hai tuAn (theo lai can bQ thu y), vi~c ong Kha doi l~i tiSn CQC va khong mua bo, thi se gay kho khan cho ba Mai, trong luc ba Mai dang cAn ban bo de co tiSn sua l~i OOa, chuy~n rlii ro xay ra, cac ben phai cung OOau chia se, ganh vac.

Theo quy dinh cua BQ lu~t Dan S\I nam 2005, n€u vi~c mua ban da dugc d~t CQC, ben mua khong d6ng y mua thi mAt tiSn d~t CQC, con ben ban d6i y khong ban thi phai tra gAp doi s6 tiSn CQC l~i cho ben mua, OOung day la S\I vi~c xay ra ngoili y mu6n cua hai ben.

De giu gin tinh lang, nghia xom, doan k€t, giup dO'... the hi~n d~o ly con la: de bo a l~i nha ba Mai, ba Mai co nguai, t6 hoa giai dS xuAt huang giai quy€t nghia V\l cham soc, chua tri v€t thuong. Trong hai tuAn, n€u bo tra l~i binh thuang va khong anh huang d€n vi~c di, dUng cua no sau mlY (phai co S\I thea doi, k€t lu~ khach quan cua can bQ thu y) thi ong Kha dem tiSn d€n tra du cho ba Mai de d~t bo vS. Sau hai tuAn bo vful chua lanh v€t thuong, thi ba Mai co nghia V\l tra l~i tiSn CQC cho ong Kha. N€u 2 ben d6ng y thi kY ten vao bien ban, can ClI vao bien ban d~ th\Ic hi~n, khong nen co 1m qua ti€ng l~i rna lam mAt doan k€t, anh huang d€n tinh lang, nghia xom.

Ong Kha va ba Mai sau khi nghe hoa giai vien phan tich, dS xuAt huang gIRl quy€t, ca 2 ngum da th6ng nhAt thea dS xuAt nay, b~t tay xin 16i vS nhUng lai noi, hanh dQng khong hay da xay ra va cling kY ten vao bien bim hoa giai.

Tinh hu6ng 2: Nha ba Bao va nha ba Trinh liSn kS nhau. Do chuyen len thanh ph6 s6ng v6i con nen ba Trinh ban l~i nha cho ong Tu. Ong Tu lam OOa va dao ao de nuoi ca, khi dao ao da gay nUt mong nha cua ba Bao va co nguy cO' lam s~p d6 OOa cua ba. Ba Bao yeu du ong Tu khong dugc dao ao nhu v~y va n€u ong ClI c6 tinh dao thi ba se cho con sang d~y cho ong mQt bai hQC de ong khong aday dugc nua. Ong Tu khong chiu vi ong cho rAng dAt ong b6 tiSn ra mua thi ong mu6n lam gi thi lam, mi~n la khong IAn sang phAn dAt OOa ba Bao, con vi~c nha ba bi nUt mong thi phai co bi~n phap rna kh~c ph\lc. S\I vi~c tren da gay mau thuful rAt cang thfulg giua hai gia dinh. La can bQ hoa giai ong (ba) hay hoa giai tinh hu6ng tren.

536

"---

Sau hai tuAn, dugc ba Mai cham soc t6t, con bo bi thuong da lanh v€t thuong. Ong Kha da tra du tiSn cho ba Mai va d~t bo vS nuoi, k€t thuc vi~c tranh chAp trong S\I Am ap tinh nghia xom lang.

Qua trinh hoa giai: Sau khi tim hiSu r5 S\I vi~c, t6 hoa giai giao cho hoa giai vien 1r\fc tiep gi[tp gO' cac ben dS trao d6i, thuyet ph\lc hai ben giai quyet v6'i nhau mQt cach hgp IY. Sau do hoa giai vien gi[tp tUng ben dS giai thich, thuyet ph\lc, phan tich dUng, sai cua tUng ben dS cac ben thay duQ'c vi~c nao dung, hgp ly thi nen lam, vi~c nao sai, khong hgp ly thi khong duQ'c lam c~n ton tr<;mg va bao v~ quy~n IQ'i chinh dang cua nhau, giu gin tinh cam xom gi~ng. Trong qua trinh thuyet ph\lc cac ben, co thS v~ d~g cau ca dao: "Ban anh em xa, mua lang gi~ng g~" hoi[tc "Hang xom tc3i Ilia t~t den co nhau"... Khuyen ba Bao nen dimg lai noi dung m\Ic v6'i ong Tu, di[tt van d~ nh~ nhang dS ong Tu hiSu duQ'c vi~c dao ao cua ong la sai, chu khong nen to tieng, ni[tng lai va de dQa nhau gay them dlng thfulg. V6'i ong Tu, cling phan tich cho ong hiSu vi~c dao ao cua ong gay anh hUOng nghiem trQng den ngoi nha cua ba Bao co nguy cO' gay thi~t h~i v~ tai san va tinh m~g con nguai, nen ong phai cham dm ngay vi~c lam cua minh, d6ng thai neu ra cac quy djnh cua phap lu~t dS ong Tu hiSu, C\l thS, Di~u 268 BQ lu~t Dan s\I nam 2005 v~ nghia V\l bao dam an toan v6'i cong trinh xay dgng li~n k~ quy djnh: "Khi dao gieng, dao ao hoi[tc xay dgng cac cong trinh du6'i mi[tt dat, chu So' hliu cong trinh phai dao, xay cach mc3c gi6'i mQt khoang cach do phap lu~t v~ xay dgng quy dinh. Trong truO'ng hgp cong trinh co nguy cO' de dQa S\I an toan bat dQng san li~n k~ va xung quanh thi chu cong trinh phai th\Ic hi~n ngay cac bi~n phap kh~c ph\lc; neu gay thi~t h~i cho chu So' hliu bat dQng san li~n k~ va xung quanh thi phai b6i thuO'ng"...

Tru6'c S\I phan tich co tinh, co ly cua hoa giai vien, ong Tu nh~ ra cai sai cua minh da t\f nguy~n cham dm vi~c dao ao, mau thuful giua ong Tu va ba Bao duQ'c giai quyet. Hai gia dinh tra l~i vui vi: va hoa thu~.

Tinh hu6ng 3: Tren dUO'ng v~ nha, ong Th~g ghe vao chO'i nha b~. Mai vui chen ruQ'U, ong quen khong bUQc trau, dS trau vao pha mQt goe ruQng ngo dang kY tr6 cO' cua nha ba Thai - nguai cimg ban. Ba Thai yeu e~u ong Th~g phai d~n toan bQ thi~t h~i, nhung ong Th~g chi chap nh~ d~n cho ba mQt mia, vi cho rAng ong khong cc3 y tha trau vao pha ruQng ngo. M6i nguai mQt y, chfulg ai chiu ai, mau thuful giua hai nha ngay cang gay g~t.

Qua trinh hoa giai: Ong Ninh, hoa giai vien cua ban da duQ'c phan eong tien hanh hoa giai giua hai gia dinh. Ong Ninh xae djnh mau thuful giua hai gia dinh la do khong thc3ng nhat duQ'c vi~e d~n bu thi~t h~i ruQng ngo. Nguyen nhan la con trau cua ong Th~g vao pha ruQng, do ong quen khong buQc.

Ong Ninh den gi[tp ca hai gia dinh nhfun thuyet ph\lc, giang giai S\I dung sai eua tUng ben gia dinh. Ong giai thich cho ong Th~g hiSu vi~c dS trau nha minh vao pha mQt ph~ ruQng ngo dang ky thu ho~ch eua ba Thai, cho du la 16i vo y thi cling trai v6'i quy djnh cua phap lu~t hi~n hanh. Theo quy djnh t~i khoan 1 Di~u 625 BQ lu~t Dan S\I nam 2005 thi "Chu So' hliu suc v~t phai b6i thuO'ng thi~t h~i do sue v~t gay ra cho nguai khac ...". V6'i ba Thai, ong giai thich, vi~c trau nha ong Th~ng

537

velo pha ruQng lel do ong vo y khong bUQe trau, ehu khong phai ehu dinh tha trau velo pha ruQng. Han nita, hai nguai con lel nguai eimg ban. Vi~e gay thi~t h~i xay ra ngoeli y muBn eua hai gia dinh, do v~y vi~e bel doi b6i thuang toan bQ thi~t h~i lel khong nen. Hai gia dinh co the thoa thu~ v6'i nhau ve mue b6i thuang vel hinh thue b6i thuang eho dUng quy djnh eua phap lu~t vel quy u6'e eua ban, nhfun giit hoel khi vel S\I binh yen eua ban. T~i khoan 1, 2 Dieu 605 BQ lu~t Dan s\I nam 2005 quy dinh ve nguyen tAe b6i thuang nhu sau:

"1. Thi~t h~i phai duge b6i thuang toan bQ vel kip thai, cae ben co the thoa thu~ ve mue b6i thuang, hinh thue b6i thuang bfulg tien, bfulg hi~n v~t hoije th\Ie hi~n mQt eong vi~e, phuang thue b6i thuang mQt IAn hoije nhieu lAn, trir truang hgp phap lu~t co quy dinh khae.

2. Nguai gay thi~t h~i co the giam mue b6i thuang, neu do 16i vo y mel gay

thi~t h~i qua 100 so v6'i kha nang kinh te tru6'e mAt vel lau deli eua minh".

Sau khi nghe ong Ninh thuyet ph\le, giai thieh, ong Thl1ng, bel Thai nghe ra, vui ve bfulg long thoa thu~ v6'i nhau de ong Thl1ng b6i thuang mQt phAn thi~t h~i eho bel Thai.

2. Tinh huAng v~ linh V\fC hon nhan va gia dinh

Tinh hu6ng 1: Bel Dung da nhieu nam mau thuful, xich mich v6'i con dau, ban dAu chi lel nhUng mau thuful nh6 xay ra trong sinh ho~t gia dinh, r6i each eu xu eua con dau chua duge kheo leo trong quan h~ v6'i m~ eh6ng, sau ngely eang gay gAt, bel Dung da du6i can dau ra kh6i nhel...

Qua trinh hoa giai: Biet dugc mau thuful cua gia dinh bel Dung, t6 hoa giai xom 6 da eu d6ng chi Chi hQi truOng Chi HQi ph\l nit, t6 vien t6 hoa giai den nb tinh hinh, tien hanh hoa giai V\l vi~e.

Sau khi tim hieu, biet ro bel Dung vel can dau mau thuan v6'i nhau xu§.t phat ill nhUng ehuy~n lijt vijt trong gia dinh, bel Dung kho tinh, hay de y khAt khe v6'i can dau, con dau bel Dung l~i noi nang thieu Ie phep v6'i m~ eh6ng, hai m~ con lai qua tieng l~i, nguyen nhan sau xa chi vi kinh te gia dinh kho khan, d§.t dai nhel eua chijt h~p.

T6 vien t6 hoa giai da gijp gO' rung ben, phan tieh, thuyet ph\le cac ben hieu ro dieu hay, Ie phai, cUQc sBng gia dinh da kho khan, mQi nguai trong gia dinh cang cAn phai yeu thuang, cam thong, ehia se vel giup dO' nhau nhieu han, b6't di n6i v§.t va, C\IC nhQc, cimg nhau vun dAt xay d\Illg cUQc sBng gia dinh. Lu~t Hon nhan vel gia dinh quy djnh cae thanh vien eimg sBng chung trong gia dinh deu co nghia V\l quan tam, giup dO' nhau, eimg nhau cham 10 dai sBng cua gia dinh.

ve phia bel Dung, lel m~ ch6ng bel nen coi can dau nhu con de cua minh, eac e\l ta vful thuang noi "dau can, re khach". Lam eha, lelm m~ bel nen thong cam, vi tha

538

va hi~u cho con dau cua minh con "tre nguai non dl;l", con dau co dieu gi khong phai thi nh~ nhang dl;ly bao, ch~c ch~ con dau ba se nh~ ra cai sai cua minh rna tv sua chua, cu9c s6ng gia dinh se thoa mai, vui ve va con trai ba cling se khong phai bu6n bvc, kho xu vi mau thuful giua m~ va vg minh.

ve phia co con dau ba Dung, t6 vien t6 hoa giai da phan tich cho co thfiy vi~c co cu xu thiSu l~ phep v6i m~ ch6ng la saL La ph~ con, co cAn yeu quy, kinh trQng, hiSu thao, l~g nghe nhUng lai khuyen bao dUng d~ cua cha m~, cha m~ ch6ng cling nhu cha m~ de, giu gin truyen th6ng t6t d~p cua gia dinh Vi~t Nam. Co phai hi~u rAng nSu nhu khong co cha m~ ch6ng thi lam sao co ch6ng va cac con cua minh, "m~ sinh ra anh d~ bay gia cho em". NSu m~ ch6ng co thai d9 ho~c lai noi khong dUng thi Iva Ilk m~ ch6ng vui ve co giai thich d~ m~ ch6ng hi~u va thong cam.

Sau do t6 hoa giai da mai m~ con ba Dung ng6i ll;li v6i nhau d~ dan hoa. Ba Dung va co con dau da hi~u va nh~ ra l6i cua minh. T6 hoa giai yeu cAu co con dau chu d9ng xin l6i m~ ch6ng. Hoa giai xong, ba Dung da chu d9ng yeu cAu co con dau ve nha minh, co con dau da quay tra ve s6ng vui ve cimg gia dinh nha ch6ng.

Tinh hu6ng 2: uAu nam 2004, vg ch6ng anh Ton, chi KhuySn cu tn'i tl;li xom H6ng, xa Bao Hi~u, huy~n Yen Thuy thuO'ng xuyen cai CQ, xo xat lful nhau, dful dSn chi KhuySn phai lam don xin ly di anh Ton. Anh Ton da de nghi t6 hoa giai xomgiup dO'.

Khi nh~ dugc de nghi cua anh Ton, t6 truang t6 hoa giai da tf\Ic tiSp g~p rieng anh Ton d~ tim hi~u nguyen nhan xay ra mau thuful, anh Ton cho biSt: ve kinh tS, tai chinh cua gia dinh anh giao cho chi KhuySn qUID ly, nhung khi m~t nhQc them rugu bao chi KhuySn mua thi chi khong mua. Khi anh em bl;lll be mai an cu6i ho~c mimg nha m6i, anh bao chi KhuySn dua tien d~ di mimg, chi cling khong dua. Vi ly do tren rna khi anh Ton dSn nha anh em bl;lll be co long cho an u6ng thi anh thuO'ng u6ng say, khi ve nha hay chui b6i, dOl;l nl;lt chi KhuySn (theo anh noi la lam thS d~ cho chi KhuySn bo cai tinh ki bo fiy di - "thuyen theo lai, gai theo ch6ng").

ve vi~c xin ly hon, chi KhuySn cho biSt vi~c chi doi ly di la vi anh Ton hay

u6ng rugu say, chui b6i, dOl;l nl;lt chi, anh Ton s6ng khong co tinh cam.

Qua trinh hoa giai: Khi da co dugc nhUng thong tin ill ca hai ben ve nguyen nhan dful dSn mau thuful, t6 truang t6 hoa giai dSn timg nha hang xom cua anh Ton, chi KhuySn d~ tim hi~u, con nguyen nhan nao khac khong. BiSt dugc khong con nguyen nhan nao khac, t6 truang t6 hoa giai da dinh ngay va dia di~m hoa giai tl;li nha ong chu cua anh Ton. Thanh ph§n cua bu6i hoa giai g6m co: cac thanh vien

539

trong t6 hoa giai, anh Ton, chi KhuySn, d~i di~n cua mQt vai gia dinh Ian c~, 6ng chu cua anh Ton, anh cua chi KhuySn.

T6 tru6ng t6 hoa giai yeu cAu chi KhuySn va anh Ton Ian lugt trinh bay mau thufuI dfuI dSn vi~c chi KhuySn xin ly hon. Ca hai anh chi vfuI dua ra y kiSn nhu trong nhOOg Ian tiSp xuc tru6c va neu len nhiing buc xuc cua rieng timg nguai. D~i di~n gia dinh hang x6m phat bieu cho rfulg ca hai anh chi cu xu nhu v~y Iii chua phai d~o vq ch6ng, con c6 S\I ich kY trong suy nghi.

Sau khi ldy YkiSn tdt ca mQi ngum c6 m~t, t6 tru6ng t6 hoa giai phan tich cai dUng, cai sai cua hai vq ch6ng. D6i v6i chi KhuySn, dAu tien 6ng n6i ve hoan canh gia dinh, n6i ve cUQc s6ng, ve nhiing dieu t6t d~p rna anh chi dii xay d~p trong gAn 10 nam chung s6ng, ve niem h~ phuc rna kh6ng phai gia dinh niio ding c6 duqc. Anh chi c6 hai dua con kh6n 100, trai c6, gai c6, cUQc s6ng gia dinh tuy con vdt va, song cling t~ 6n. ThS rna vi mQt S\I xich mich va ch~ giua vq ch6ng, trong d6 cling c6 phAn 16i cua chi KhuySn, rna chi doi dill bo tinh nghia vq ch6ng. Khi ch6ng c6 dieu kh6ng phai, chi dii khong dung tinh cam de thuySt ph\lc ch6ng, l~i thuO'ng d6 them dAu vao lua. La dan ong ai cling thuO'ng c6 nhOOg luc vui b~ vui be, chen tra chen fUqu, nhOOg khi nhu thS, chi nen danh thai gian de an ui, tim hieu tam tu cua ch6ng. Chi cAn nghi dSn lqi ich cua cac con khi chUng phai chia lia chi em, c6 dua phai s6ng thiSu tinh cam cham s6c cua cha ho~c m~.

D6i v6i anh Ton, vi~c khuyen d~y vq con Iii trach nhi~m cua nguai lam ch6ng, nhung bfulg tinh cam, bfulg lai khuyen ran, chu kh6ng phai bfulg lai chill b6i do~ n~t. Ngum ch6ng phai guong m~u, nhiing lai khuyen nhu phai dUng luc, dUng ch6, phai the hi~n S\I ton trQng l~n nhau. Anh cling phai bich t6n trQng vq, vq ch6ng phai binh dfulg, chu khong phai la vq thi phai nhdt nhdt nghe thea ch6ng, dap Ung nhOOg doi hoi vo ly cua nguai ch6ng d~t ra. Quyen cua nguai ph\l nu duqc phap lu~t bao v~, khong ai xam ph~ duqc.

Sau khi t6 tru6ng t6 hoa giai n6i nhiing 1m tam huySt Clla minh, cac thanh vien cua t6 va nhiing nguai duqc mai d\I phat bieu y kiSn. MQi ngum deu th6ng nhdt lai cua t6 tru6ng la thdu tinh d~t ly, vira n6i len tinh cam gia dinh, truyen th6ng dan tQc, vira neu duqc cac quy diM phap lu~t ve quyen va trach nhi~m cua vq ch6ng, phan tich cai duqc, cai dUng, cai sai trong cu xu cua vq ch6ng de anh chi Ton KhuySn thdy duqc rna sua chua. Hai vq ch6ng phai biSt giu gin h~ phuc gia dinh va cling nhau nu6i d~y con cai.

Qua y kiSn phan tich cua mQi nguai, t6 hoa giai yeu cAu hai vq ch6ng anh chi Ton - KhuySn cho y kiSn. Chi KhuySn, anh Ton deu nh~ ra l6i cua minh, hua se sua chua, mong mu6n gia dinh doan 1\1.

Vi~c hoa giai dii thanh c6ng t6t d~p, kinh nghi~m cua Ian hoa giai nay duqc rut ra la: vi~c hoa giai kh6ng duqc keo dai, c6 g~g nb b~t duqc hSt nhOOg mau

540

thufut phat sinh cua V\l vi~c; t6 twang t6 hoa giai phai la nguai co uy tin, nang dQng trong cong tac v~n dQng, am hi€u 16i s6ng di;lO duc, truy@n th6ng, phong 1\1c t~p quan va cac quy dinh cua phap lu~t, v~ d\Ulg truy@n th6ng di;lO duc dan tQc k@t hQ'P v6i cac quy dinh cua phap lu~t vao hoa giai, co lai noi diSn dim thi m6i thuy@t ph\lc duQ'c long nguai. Ngoai ra cac thanh vien trong t6 ding dn co long nhi~t tinh, doan k@t, vi~c hoa giai cAn S\l kien tri, nh~n ni;li, nhat la v6i nhfmg V\l vi~c tuy mau thufut nho, nhung cac ben duong S\l cu khang khang bao v~ chinh ki@n cua minh. Co nhu v~y vi~c hoa giai m6i di;lt k@t qua.

Tinh hubng 3: Ly Lao Ta va TAn La MAy k@t hon v6i nhau duQ'c 6 nam va dff co 2 con chung, dua Ian len 4, dua nho len 2 nhung d@u la con gai, gia dinh Ta chi co anh la con trai duy nhat nen b~t VQ' ch6ng anh phai sinh bfulg duQ'c con trai m6'i thoi. Tuy nhien, chi MAy khong d6ng y, dfut d@n gia dinh thuang xuyen xay ra to ti@ng v6i nhau, gia dinh anh Ta noi n@u chi MAy khong chiu de them chau trai, hQ se di hoi cu6i VQ' khac cho anh Ta d€ co chau trai n6i doi. Chi MAy d@n nha chi TAn -la hoa giai vien cua thon d€ nha giup dO-.

-- - --

Qua trinh hoa giai: Chi TAn dff xac dinh nguyen nhan phat sinh mau thufut cua VQ' ch6ng anh Ta la do gia dinh anh Ta b~t VQ' phai sinh cho duQ'c mQt c~u con trai cho dil hai nguai dff co 2 co con gai, nhung VQ' Ta khong d6ng y vi cho rfulg co 2 dua con la du r6i, con nao ciing la con, khong nen de nua, dong con se vat va.

Sau khi xac diM duQ'c nguyen nhan mau thufut, chi TAn dff mai cQng tac vien

dan s6 va can bQ y t@ xff d@n g~p gia dinh anh Ta d€ hoa giai.

- Chi TAn dff l\la lai khuyen can va v~ d\lng cac quy diM cua phap lu~t d€

giai thich, chi phan tich v6i anh Ta: Theo quy dinh cua khoan 3 Di@u 2 Lu~t Hon nhan va gia dinh nam 2000 thi VQ' ch6ng anh co nghla V\l th\lc hi~n chinh sach dan s6 va k@ hOi;lCh hoa gia dinh, di€m a khoan 2 Di@u 4 Phap l~nh Dan s6 ciing quy diM: cong dan co ngrua V\l th\lc hi~n k@ hOi;lCh hoa gia dinh, xay d\lllg quy mo gia dinh it con, am no, binh dfulg, ti@n bQ, hi;lnh phuc va b@n vfmg.

- Phan tich d€ gia dinh anh Ta thAy vi~c sinh "gai hay trai chi hai la du" do v~y con nao cling la con; Nha nu6c va xff hQi khong thira nh~ S\l phan bi~t d6i xu gifra cac con, giua con trai va con gai, (vi d\l: nhi@u gia dinh dff sinh 3 ho~c 4 nguai con gai, sau dAy sinh them c~u con trai, vi co mQt con trai, nen nuong chi@u, dfut d@n nguai con trai duy nhAt do s6ng ich ki, ho~c chai bai leu 16ng, khong chiu nghe ai, Ian len thanh hu hong, b6 my ciing khong nha c~y duQ'c gi. NguQ'c li;li, co nhi@u gia dinh chi sinh con gai, nhung quan tam cham soc, giao d\lc, di;ly d6 cho cac con hQc hanh d@n nai d@n ch6n, Ian len thanh nhfmg nguai con hi@u thao la nguai co ich cho xffhQi).

- Thuy@t ph\lc d€ gia dinh anh Ta khong ep bUQc chi MAy phai sinh cho duQ'c lAy nguai ph\l nu

con trai, cang khong co quy@n ep bUQc anh Ta bo chi MAy d€

541

khac, vi phap lu~t cAm cuang ep, can tra hon nhan tg nguy~n, ti~n bQ, mQt vg mQt ch6ng. N~u gia dinh anh Ta c6 tinh lam v~y la vi ph~ phap lu~t.

Chi TAn da cimg cQng tac vien dan s6 la can bQ y t~ giai thich, phan tich va thuy~t ph\lc gia dinh anh Ta nh~ ra vi~c b~t chi MAy de them chau trai la khong phu hgp v6'i cac quy dinh Clla phap lu~t.

3. Tinh huAng v~ linh V\fC dit dai

Qua trinh hoa giai: Ti~n hanh tim hi~u SlJ vi~c, ph6i hgp v6i can bQ dia chinh Clla Uy ban nhan dan xa d~ tim hi~u vS Itch sir 2 manh d~t tren, tr\fc ti~p xem xet hi~n truOng. Tim thai di~m thich hgp d~ g~p gO' d6i tugng va phan tich cho cac ben hi~u cac quy diM Clla BQ lu~t Dan SlJ (DiSu 268) vS nghia V\l bao dam an toan d6i v6i cong trinh xay dlJllg liSn kS va quy diM Clla Lu~t D~t dai khi cac ben tranh ch~p vS ranh gi6i liSn kS.

Dugc bi~t, khi xay ba ao, ong Binh da thoa thu~ v6i ong Chung vS vi~c pha m6c gi6i lich sir la hang cay dua gai cfing nhfun m\lc dich cai t~o l~i vuOn ~p da dugc ong Chung d6ng y, nhung hai ben khong lam van ban. D~ xac diM xem ong Binh co l~ chi~m d~t nha ong Chung hay khong, can bQ hoa giai cimg can bQ dia chinh xa ti~n hanh do l~i di~n tich d~t Clla hai hQ. K~t qua la phAn di~n tich d~t thgc t~ rna hai hQ dang sir d\lIlg Ian han di~n tich co trong gi~y chUng nh~ quySn sir d\lIlg d~t rna 2 gia dinh da dugc co quan nha nu6c co thdm quySn c~p. DiSu nay khfuIg diM ong Binh khong l~ chi~m d~t nha ong Chung.

K~t hgp vi~c phan tich d~o ly a dai, tinh ngma lang xom va truySn th6ng tuang than tuang ai v6n co Clla dan tQc ta, cu6i cimg hai ben da ng6i l~i v6'i nhau, cimg ch~p hanh phap lu~t va giu dugc tinh doan k~t.

TInh hu6ng 1: Nha ong Binh va nha ong Chung la hang xom liSn kS nhau. Nam 2003, ong Chung dao ao tha ca amanh vuOn sau nha ong Binh. Th~y nguai nha ong Chung dao sat vao chan ba tuOng nha minh, ong Binh liSn yeu cAu ong Chung cho dao ao lui ra mQt khoang cach nh~t diM, nhung ong Chung khong d6ng y, vi ly do ong Binh khi xay nha va ba rao da l~ chi~m d~t ranh gi6i giua 2 nha, lam m~t m6c gi6i lich sir da co til tru6c d~n nay. Hai gia dinh xay ra mau thudn til do, khi gia dinh ong Chung cho nguai dao ao thi ong Binh keu con chau d~n can l~i va nhiSu IAn xay ra xo xat, cai va.

542

TInh hu6ng 2: Nam 1999, ong Dia co mugn clla ong Tinh 5.000 m2 dM rUng, la khu d~t co dQ d6c du6i 130 d~ tr6ng cay hoa mau ng~ ngay (ngo, dua h~u). Vi th~y hQ ong Dia con ngheo, nen ong Tinh vui long cho ong Dia mugn dM d~ t~o diSu ki~n cho ong Dia phat tri~n kinh t~, nhanh chong thoat ngheo. D~n nam 2004, hQ gia dinh nha ong Dia da co nha xay, kinh t~ kha gia han tru6c. Dng Tinh th~y di~n tich d~t cho mugn da b~c mau, nen ong da d~n nha ong Dia trao d6i xin l~i ch6 di~n tich d~t cho mugn d~ tr6ng cay lau nam. Qua nhiSu nam san xu~t co thu

oo~p cao, nen ong Dia miy ra y dinh chiSm d\IDg khu ddt do, khong dang y tni l~i va noi v6i ong TiOO la "ddt cua trai chu khong cua ai". Sau do ong Dia tiSp UJc dfiu tu d~ caOO tac V\l tiSp theo. Ong Tinh cho nguai OOa mang cay keo gi6ng dSn trang tren di~n tich ddt do thi ong Dia dfi ngan can, va cho nguai 006 hSt hon 200 cay rna gia dinh ong Tinh dfi trang. Ong Dia tuyen b6 la khong bao gia tra, mu6n dSn dau thi dSn.

Qua triOO hoa giai: Nfun dugc cac tinh tiSt tren, cac thanh vien t6 hoa giai dfi t6 chuc mai hai ben dSn dia di~m lam vi~c cua xom d~ hoa giai. T~i bu6i lam vi~c, luc dfiu ong Dia vfuI mQt m\Ic khong dang y tra l~i ddt cho ong TiOO, cho rAng ong TiOO con rdt OOiSu ddt rUng, con ong dfi lam ill bdy dSn nay thi ong vfuI cu lam tiSp, khong cfin thiSt la ddt cua ai, mu6n dSn dau thi dSn. Ong Tinh thi kien quySt doi l~i ddt, cho rAng ong Dia OOu v~y la lira IQc, bQi nghla, khong noi chuy~n tiOO cam gi nfra.

Tru6c tiOO hinh do, cac thanh vien t6 hoa giai thay OOau kien tri phan tich: vS phap lu~t, thi ddt cua ong TiOO dfi dugc cdp co thfun quySn giao hgp phap, co s6 do, vi~c ong doi l~i ddt tru6c day cho ong Dia mugn la dUng phap lu~t, dugc Nha nu6c bao v~. Ong Dia c6 tiOO gifr ddt mugn la vo ly va trai phap lu~t, vi ph~ quySn cua chu su d\IDg ddt hgp phap. Vi~c lam cua ong Dia dfi vi ph~m phap lu~t vS ddt dai cua Nha nu6c va gay bdt hoa gifra hai ben, gay m~t 6n dinh cua thon xom. VS khia c~ d~o duc, t6 hoa giai cting phan tich d~ ong Dia thdy dang Ie ong phai cam on long t6t cua nguai dfi CUll mang, cho miOO mugn ddt, t~o diSu ki~n cho gia dinh miOO lam an khi kho khan, dSn nay kinh tS gia dinh dfi phat tri~n, vi v~y rna ong cfin co cach cu xu phil hgp, gifr gin tinh lang nghla xom va d~o ly truySn th6ng t6t d(fp cua dan tQc "an qua 006 ke trang cay". Vi Ie do rna ong Dia nen oo~ thdy sai Ifill cua miOO rna t\I nguy~n tra l~i ddt cho ong Tinh, khong nen gay cang thfulg, bUQc ong Tinh phai dS nghi cdp tren co thfun quySn giai quySt, se bdt 19i cho chinh ong Dia (ong Dia khong OOUng phai tra l~i ddt rna con co th~ bi xu ph~t hanh chinh vS hanh vi chiSm d\IDg ddt, pha ho~i san xudt cua nguai khac, gay aM hUOng dSn tiOO doan kSt xom lang).

Cu6i cilng ong Dia cting dfi oo~ sai, hua se t\I nguy~n tra ddt cho ong Tinh. Qua V\l vi~c tren cho thdy, co OOUng V\l vi~c tranh chdp xay ra khong phai do khong hi~u biSt rna la do mQt ben tranh chdp dfi to ra coi thuO'ng phap l~t, coi thuO'ng 19i ich cua nguai khac, dfuI dSn c6 chdp. Khi xac dinh S\I vi~c dUng sai cua cac ben dfi ra rang, cfin co OOUng bi~n phap clIng rful, kien quySt d~ hQ oo~ thdy hanh vi cua hQ la hoan toan sai va se rdt bdt 19i cho hQ nSu OOu S\I vi~c nay khong dugc giai quySt s6m, rna cfin S\I can thi~p cua co quan phap lu~t. Qua do cling thdy rAng cong tac hoa giai la vo cilng kho khan boi S\I da d~g cua mau thufuI trong xfi hQi. f)~ th\Ic hi~n cong tac nay co kSt qua cao, thi ngoai vi~c cfin n~m vfrng cac quy diOO cua phap lu~t, con phai nfun dugc ca thai dQ tam ly cua duong S\I, biSt cach khai

543

thac cac diSm y~u trong hQ, khai ggi luang tam, d~o duc dS giup hQ thoat ra sg c6 chdp, coi thuOng ki cuang phap Iu~t.

Qua trinh hoa giai: Nh~ dugc dan cua ong Khoe ve vi~c tranh chdp m6 rna noi tren, Uy ban nhan dan xa CQng Hoa xac diM day Ia mQt V\l vi~c phuc t~p vi tranh chdp m6 rna, dQng d~n Ii'nh vgc tam Iinh. Trong khi do, cac van ban phap Iu~t dieu chinh vS van dS nay rdt it va khong d6ng bQ. Hai gia dinh I~i khong cho khai qu~t phAn hai c6t phia du6'i bai dS xac dinh xem co vi ph~ hay khong, nen V\l vi~c cang kho giai quy~t b~ng phap Iu~t. Vi v~y, hoa giai Ia con dUOng t6t nhdt dS giai quy~t V\l vi~c nay.

Sau khi ti~p nh~ V\l vi~c, t6 hoa giai da phan tich kY tinh hinh, xac diM h~t nhfrng kho khan va ban phuang huang giai quy~t. Tru6'c h~t t6 phan cong thanh vien di g~p gO' nhfrng nguai cao tu6i, nguai co uy tin ahai ben gia dinh dS nfun tam tu, nguy~n vQng va dS xudt cua cac ben. Sau do t6 hoa giai da phan tich c~ ke diSu han, Ie thi~t cho hai gia dinh thdy dugc, nhdt Ia phan tich khia c~ hai gia dinh con chung dong hQ, vi v~y khong nen ddu da v6'i nhau. Trong khi V\l vi~c chua dugc hoa giai xong, thi ben gia dinh nha ong Khoe I~i xay ra mQt s6 vi~c dugc cho Ia do dQng m6 rna gay nen, nhu vi~c con ong Hay (em trai ong Khoe) v~ hanh may nghiSn ngo bi tai n~ mdt hai ngon tay, hai con gai va chau tg nhien 6m khong ra nguyen nhan.... Vg ch6ng ong Khoe di xem boi nen cho rfmg nhfrng V\l vi~c tren Ia do bi dQng m6 rna C\l Tam d~i. Vi v~y, gia dinh ong Khoe nhdt diM khong chiu hoa giai rna doi chinh quySn giai quy~t nhfun thao dO' mQt phAn mQ nha ong Hi~u.

Tru6'c tinh hinh do, co thanh vien trong t6 hoa giai da chan nan, ban lui khong ti~p 1\lc hoa giai, vi hai ben dSu Ia nguai trong lang, trong hQ. Nhung ong t6 truang cho rfmg n~u giai quy~t V\l vi~c nay bfmg phap Iu~t se rdt kho khan, Iau dai, th~m chi khong co k~t qua vi hai ben dSu bam vao Iy Ie rieng cua minh. Vi v~y, t6 hoa

544

Tinh hu6ng 3: T~i xa CQng Roa, huy~n Kim Thanh, tinh H co hai chi cua dong hQ nha ong Hi~u va nha ong Khoe cimg chung C\l ttl d~i, hai C\l tam d~i Ia hai anh em ruQt. Cac anh em nha ong Hi~u tuy lam ruQng a que nhung cling khong mu6n thua kern ai, nen thang 12/2004 da xay bai cho C\l tam d~i kha to, rQng. Ngay sau khi xay xong, cac anh em nha ong Khoe da d~n phan anh vS vi~c gia dinh ong Hi~u xay dgng bai cho cac C\l, da xay de len bai C\l tam d~i nha minh. Nhin m~t bfmg ben tren thi khong thdy sg xam ph~, nhung thgc ra phAn c6t cua C\l nha ong Khoe I~i nfun I~ch ra ngoai bai. L~p ttlc anh em nha ong Hi~u khong chiu, cho rfmg gia dinh minh xay dgng bai tren m~t bfmg, khong Ian sang bai cac C\l nha ong Khoe. Hai ben Iai qua ti~ng I~i, dAn dAn tra thanh to chuy~n, V\l vi~c cang them phuc t~p vi gia dinh anh em nha ong Hi~u co mQt s6 nguai Ia dang vien, trong do co mQt nguai Ia can bQ xa. Thai diSm xay ra V\l vi~c I~i Ia Iuc xa dang chudn bi D~i hQi Dang bQ xa. V\l vi~c tren co thS se lam aM huang d~n cong tac nhan sg cua D~i hQi Dang bQ xa.

giai tiSp 1\1c hQp dS ban cach giai quySt tru6'c khi bu6'c vao D~i hQi. Trong mQt thang trai, t6 hoa giai da hQp v6'i hai ben gia dinh t6'i hang ch\lc IAn chua kS cac IAn g~p gO' rieng tUng gia diOO. Cac thanh vien t6 hoa giai cling b6 qua OOOOg diu noi, hanh dQng khong thi~n chi cua hai ben gia diOO khi hQ dSn lam vi~c. Sau OOi@u c6 giing n6 l\lc cua t6 hoa giai, cu6i cung gia dinh ong Khoe da chAp OO~n rut dan ki~n va giai quySt V\l vi~c bfmg con duang hoa giai. V6'i SlJ tham gia cua t6 hoa giai, d~i di~n dia chinh xa, d~i di~n hai dong hQ da clIng OOau ra hi~n truang xac djnh l~i m6c gi6'i va clIng chung xay, nang cAp bai cho cac C\l hai ben. Cac SlJ vi~c co lien quan dSn me tin di doan cling da duQ'c phan dch, ly giai thAu tiOO d~t IY. Til do dSn nay anh em cua hai ben gia diOO l~i vui ve, hoa thu~ v6'i OOau, mQi SlJ vi~c trong qua khu cling dAn duQ'c lang quen.

Qua V\l vi~c tranh chAp m6 rna tren, co thS rut ra mQt s6 di@u OOu sau: MQt la, cac V\l vi~c chua dSn muc giai quySt bfulg cO' quan phap lu~t thi nen giai quySt bfmg hoa giai la t6t ooAt. Vi OOu thS, vila giai quySt duQ'c V\l vi~c, l~i v§n gift duQ'c tiOO cam xom gi@ng lau dai va khong gay mAt 6n diOO akhu dan cu.

Hai la, khi hoa giai thi phai xac djnh quySt tam cao va hSt suc kien tri thuySt

ph\lc, v~ dQng. Khong duQ'c nong nay, VQi Yang.

545

CONG TAc TRQ GIUP pHAp LV CHO NGUm NGHEO vA NGUm

co CONG v61 cAcH ~G

I. NHirNG QUY BINH CVA pHAp LU~T vi: TRQ GIUP PHAp LV 1. Khai nifm trC}' giup phap Iy Theo DiSu 3 Lu~t Trg giup phap ly nam 2006 thi trg giup phap ly dugc hi~u la vi~c cung c~p djch V\l phap ly (tu v~, d~i di~n, bao chua, ki~n nghi) mien phi cua cac t6 chuc th\lc hi~n trg giup phap ly cho nguai ngheo, nguai co cong v6i cach m~g va cac d6i tugng khac theo quy djnh cua phap lu~t vS trg giup phap ly nhfun giup nguai dugc trg giup phap ly bao v~ quySn, 19i ich hgp phap cua minh, nang cao hi~u bi~t phap lu~t, y thuc ton tr<;mg va ch~p hanh phap lu~t; gop phdn bao v~ cong ly, bao dam cong bfulg xa hQi, phong ngira, h~ ch~ tranh ch~p va vi ph~ phap lu~t.

- - -

Vi~c thanh l~p t6 chuc trg giup phap ly mien phi cho nguai ngheo, ngum co cong v6i cach m~g va cac d6i tugng co hoan canh d~c bi~t khac 6 Vi~t Nam xuM phat til chu truang xoa doi, giam ngheo, dSn an dap nghia, dam bao cong bfulg xa hQi cua Dang va Nha nu6c. Trong diSu ki~n xay d\lllg nSn kinh t~ thj truang djnh huang xa hQi chu nghia, co m~t tich C\lC la thuc dAy kinh t~ - xa hQi phat tri~n nhung co m~t tieu C\lC la lam gia tang S\l phan hoa giau ngheo giua cac tdng lap dan cu, cac vilng lanh th6 va cac nhom xa hQi. Khoang cach giau ngheo vS kinh t~ t~t y~u dan d~n S\l b~t binh dfulg trong vi~c ti~p c~ v6i cac diSu ki~n giao d\lc, y t~, van hoa,... va d~c bi~t la trong vi~c ti~p c~ v6i djch V\l phap lY. Ngum ngheo thuang khong co diSu ki~n vS kinh t~ d~ ti~p c~ v6i cac lo~i djch V\l phap ly co thu phi, nen trong nhiSu truang hgp khong dugc tu v~ phap lu~t ho~c khong mm dugc lu~t su bao v~ quySn va 19i ich hgp phap cua minh khi bj xam h~i. M~t khac, trong diSu ki~n h~ th6ng phap lu~t nu6c ta dang trong qua trinh phat tri~n va hoan thi~n, s6 lugng van ban phap lu~t ngay cang nhiSu, l~i thuang xuyen dugc b6 sung, sua d6i thi vi~c nguai dan ti~p c~ v6i phap lu~t d~ nang cao trinh dQ hi~u bi~t phap lu~t, d~ xu S\l theo dUng phap lu~t trong cac quan h~ cua dai s6ng xa hQi khong phai de dang. T6 chuc trg giup phap ly cua Nha nu6c ra dai da t~o cO' hQi va nhUng diSu ki~n cdn thi~t d~ nguai ngheo va ngum co cong v6i cach m~g co dugc diSu ki~n va hoan canh tuang tg nhu ngum khac trong ti~p c~ v6i cac djch V\l phap ly, cling c6 long tin cua qUdn chUng nhan dan vao phap lu~t va gop phdn th\lc hi~n cong bfulg xa hQi.

2. NguOi duC}'c trC}' giup phap Iy

2.1. Nguili (/uf/c tr(f giup phtip Ij

546

2.1.1. Nguai ngheo

Dieu 10 Lu~t Trg giup phap 1y quy djnh nguai dugc trg giup phap 1y bao g6m: nguai ngheo; nguai co cong vai cach m~g; nguai gia co dan, nguai tan t~t va tre em khong nO'i nuang tlJa va nguai dan tQc thiSu s6 thuang trU 6 vimg co dieu ki~n kinh t€ - xii hQi d~c bi~t kho khan.

2.1.2. Nguai co cong WYi each mgng

Nguai ngheo 1a nguai thuQc hQ ngheo dugc xac djnh theo chuful ngheo do Thu tuang Chinh phu ban hanh trong timg giai do~. Theo Dieu 1 Quy€t djnh s6 170/2005/QD-TTg ngay 08 thang 7 nam 2005 cua Thu tuang Chinh phu ve vi~c ban hanh chuful ngheo ap d1)1lg cho giai do~ 2006 - 2010 thi hQ ngheo 1a nhUng hQ co muc thu nh~p binh quan dAu ngum ill 200.000 d6ng!nguai/thang (2.400.000 d6ng!nam) tr6 xu6ng d6i vai khu V\IC nong thon va ill 260.000 d6ng!nguai/thang (3.120.000 d6ng!nam) tr6 xu6ng d6i vai khu V\IC thanh thi. HQ ngheo dugc cO' quan nha nuac co thAm quyen c~p gi~y chUng nh~ hQ ngheo (86 hQ ngheo) dS hQ dugc huang cac chinh sach uu diii cua nha nuac.

Theo Phap l~nh uu diii nguai co cong vai cach m~g nam 2005 thi nguai co

cong vO'i cach m~ng bao g6m:

- Nguai ho~t dQng cach m~ng truac T6ng kh6i nghia 19 thang Tam nam 1945;

- Ba m~ Vi~t Nam anh hUng, Anh hung L\Ic 1ugng vfi trang nhan dan, Anh

hUng Lao dQng;

- Li~t sy (Cha, m~, vg, ch6ng, con cua 1i~t sy chua du 18 tu6i va nguai nuoi

dU5ng 1i~t sy);

- Thuang binh, nguai huang chinh sach nhu thuang binh, b~nh binh;

- Nguai ho~t dQng cach m~g, ho~t dQng khang chi€n bi dich b~t til, day;

- Nguai ho~t dQng khang chi€n gild phong dan tQc, bao v~ T6 qu6c va lam

nghia V\l qu6c t€; nguai ho~t dQng khang chi€n bi nhiSm ch~t dQc hoa hQc;

2.1.3. Nguai gia co dan khong nai nuang t1!a

- Nguai co cong giup do each m~ng bao g6m: Nguai dugc t~g Ky ni~m chuang "T6 qu6c ghi cong" ho~e Bfulg "Co cong vai nuac"; nguai trong gia dinh dugc t~g Ky ni~m chuang "T6 qu6c ghi cong" ho~c Bfulg "Co cong vai nuac" truac cach m~g thang Tam nam 1945; nguai dugc t~g Huan chuang khang chi€n ho~c Huy chuang khang chi€n va nguai trong gia dinh dugc t~g Huan chuang khang chi€n ho~c Huy chuang khang chi€n.

Nguai gia co dan khong nO'i nuang tlJa 1a nhUng nguai ill 60 tu6i tr6 len, s6ng

547

mQt minh va khong co nguai cham soc, ph1)1lg dU5ng.

2.1.4. Nguai tim tgt kh6ng nai nuang t7!a

Ngum tan t~t khong nO'i nuang tga 1a ngum bi khi€rn khuy€t mQt hay nhieu bQ ph~ cO' thS ho~c chuc nang biSu hi~n du6i nhfrng d~g t~t khac nhau, lam suy giam khil nang ho~t dQng khi€n cho lao dQng, sinh ho~t, hQc t~p g~p nhieu kho khan rna khong co ai nuoi dUOng, cham soc.

2.1.5. Tre em kh6ng nai nuang tva

1 1

-1 I -1 -

Tre em khong nO'i nuang tga 1a ngum du6i 16 tu6i, khong co gia dinh ho~c bi gia dinh b6 rO'i, tg ki€m s6ng ho~c co hoan canh khong binh thuOng ve thS chdt ho~c tinh thful, khong du dieu ki~n dS th\lc hi~n quyen cO' ban va hoa nh~p v6i gia dinh, cQng d6ng.

2.1.6. Nguai dan t(jc thi€u s6 thuirng tru avimg co dieu ki~n kinh t€ - xii hQi

d~c bi~t kho khan theo quy dinh cua Chinh phu trong tUng giai do~.

2.1.7. Nguai nuac ngoai duf)'c huang trf)' giup philp fy tc;zi Vi?t Nam thea di~u

uac qu6c Ii ma Vi?t Nam fa thanh vien

Hi~n nay, Hi~p dinh tuang trg tu phap kY k€t giiia Vi~t Nam v6i Trung Qu6c, Vi~t Nam v6i CQng hoa Phap va Vi~t Nam v6i Ucraina co quy dinh ve trg giup phap 1y cho cong dan cua nu6c kY k€t Hi~p dinh.

2.2. Quyin cua nglfili illff/C IFf/ giup phtip Ij

Dieu 11 Lu~t Trg giup phap 1y quy dinh nguO'i dugc trg giup phap 1y co nhiing

quyen sau day:

- T\l minh ho~c thong qua nguO'i than thich, nguO'i d~i di~n yeu cAu trg giup

phap ly;

- -

- L\la chQn ngum th\lc hi~n trg giup phap 1y; yeu cAu thay d6i nguO'i th\lc hi~n trg giup phap 1y khi nguO'i do thuQc mQt trong cac truOng hgp quy dinh t~i khoan 2 Dieu 45 cua Lu~t Trg giup phap ly;

- Thay d6i, rut yeu cAu trg giup phap ly;

- Yeu cAu giii bi m~t ve nQi dung V\l vi~c trg giup phap 1y;

- Dugc b6i thuOng thi~t h~i theo quy dinh cua phap 1u~t;

- Khi€u n~i, t6 cao ve trg giup phap 1Y.

2.3. Nghia VfI cua nglfili illff/C /rf/ giup phtip Ij

Dieu 12 Lu~t Trg giup phap 1y quy dinh nguO'i dugc trg giup phap ly co cac

nghia V\l sau day:

- Cung cdp gidy to' chUng minh 1a ngum dugc trg giup phap 1y;

548

- Cung cAp thong tin, tai li~u co lien quan den V\l vi~c trg giup phap 1;' va chiu

trach nhi~rn ve tinh chinh xac cua thong tin, tai li~u do;

- Ton tr<;>ng t6 chuc thgc hi~n trg giup phap 1;', nguai thgc hi~n trg giup phap 1;' va co quan, t6 chuc, ca nhan khac co lien quan den vi~c thgc hi~n trg giup phap 1;';

- Khong yeu cAu t6 chuc thgc hi~n trg giup phap 1;' khac trg giup phap 1;' cho

rninh ve rnQt V\l vi~c dang dugc t6 chuc thgc hi~n trg giup phap 1;' trg giup;

- chAp hanh phap 1u~t ve trg giup phap 1;' va nQi quy nai thgc hi~n trg giup

phap 1;'.

3. NguOi th1}'c hi~n trQ' giup phap Iy Theo Dieu 20 Lu~t Trg giup phap 1;', nguai thgc hi~n trg giup phap 1;' bao

g6rn: Trq giup vien phap 1;', CQng tac vien, Lu~t su va Tu vAn vien phap 1u~t.

Nguai thuQc rnQt trong cac truang hqp sau day thi khong duqc tharn gia thgc

hi~n trq giup phap 1;':

- Dang bi truy CUu trach nhi~rn hinh sg; dfi bi ket an rna chua duqc xoa an tich ho~c dfi bi ket an ve tQi ph~ rAt nghiern trQng ho~c tQi ph~ d~c bi~t nghiern trQng;

- Dang bi ap d\Ulg bi~n phap xu 1;' hanh chinh dua vao co sa chua b~nh, co sa

giao d\lc ho~c quan che hanh chinh;

- MAt nang 19c hanh vi dan sg ho~c bi h~ che nang 19c hanh vi dan sg;

- Bi xu 1;' ky 1u~t bAng hinh thuc bUQc thoi vi~c rna chua het thai h~ ba narn,

k~ ti:r ngay quyet djnh bUQc thoi vi~c co hi~u 19c;

- Dang bi tuac quyen su d\Ulg ChUng chi hanh nghe 1u~t su; bi thu h6i GiAy

chUng nh~n tu vAn vien phap 1u~t.

3.1. TrfJ giup vien phap If

Theo Dieu 21 Lu~t Trq giup phap 1;' thi trq giup vien phap 1;' 1a cong dan Vi~t

- Co nang 19c hanh vi dan sg dAy du, co phfun chAt d~o duc t6t;

- Co bAng cu nhan 1u~t;

- Co ChUng chi b6i duang nghi~p V\l trq giup phap 1;';

- Co thai gian lam cong tac phap 1u~t ti:r hai nam tra len;

- Co suc khoe bao dam hoan thanh nhi~rn V\l duqc giao.

549

Nam thuang trU t~i Vi~t Nam, co du tieu chuful sau day:

TrQ' giup vien phap 1y 1a vien chuc nha nuac, lam vi~c t~i Trung tam trQ' giup phap 1y nha nuac, duQ'c Chu tich Uy ban nhan dan cap tinh cap the TrQ' giup vien phap 1y theo dS nghi cua Gicim d6c Sa Tu phap.

TrQ' giup vien phap 1y thgc hi~n trQ' giup phap 1y bAng cac hinh thuc sau day:

- Tu van phap 1u~t;

- Tham gia t6 tl,mg vai tu cach nguai d~i di~n hQ'P phap d~ bao chua cho nguai duQ'c trQ' giup phap 1y 1a nguai bi t~ giu, bi can, bi cao; bao v~ quySn 1Q'i cua duong sg trong VI) an hinh sg; d~i di~n cho nguai duQ'c trQ' giup phap 1y d~ bao v~ quySn va 1Q'i ich hQ'P phap cua duong sg trong cac VI) an dan sg, hanh chinh;

- D~i di~n ngoai t6 tvng cho nguai duQ'c trQ' giup phap 1y d~ thgc hi~n cac

cong vi~c co lien quan dSn phap 1u~t;

- Thgc hi~n cac hinh thuc trQ' giup phap 1y khac.

3.2. C~ng ttic vien

- -

- Cong dan Vi~t Nam thuang trU t~i Vi~t Nam, co nang 19c hanh vi dan sg dc1y du, co phfun chat d~o duc t6t, co suc khoe bao dam hoan thanh nhi~rn VI) duQ'c giao, tg nguy~n tham gia trQ' giup phap 1y rna khong thuQc rnQt trong cac truang hQ'P quy dinh t~i khoan 3 DiSu 20 Lu~t TrQ' giup phap 1y thi duQ'c Gicim d6c Sa Tu phap xem xet, cong nh~ va cap the cQng tac vien trong cac truang hQ'P sau day:

- Nguai co bAng cu nhan 1u~t; nguai co bAng d~i hQc khac lam cac nganh,

nghS co lien quan dSn quySn va nghia VI) co ban cua cong dan;

- Nguai thuang trU a vimg co diSu ki~n kinh tS - xa hQi d~c bi~t kho khan, vimg dan tQc thi~u s6 va miSn nui co bAng trung cap 1u~t ho~c co thai gian lam cong tac phap 1u~t ill ba nam tra len ho~c co kiSn thuc phap 1u~t va co uy tin trong cQng d6ng;

- Lu~t su, Tu van vien phap 1u~t.

- CQng tac vien tham gia trQ' giup phap 1y theo sg phan cong cua Gicim d6c Trung tam trQ' giup phap 1y nha nuac. CQng tac vien khong phai 1a Lu~t su chi tham gia trQ' giup phap 1y bAng hinh thuc tu van phap 1u~t;

- Khi tham gia trQ' giup phap 1y, cQng tac vien duQ'C huang chS dQ b6i duang

va chi phi hanh chinh theo quy diM cua phap 1u~t

3.3. LuQt SU' tham gia trf/ giup phtip Ij

Lu~t su tham gia trQ' giup phap 1y theo quy dinh cua phap 1u~t vS 1u~t su, tham gia trQ' giup phap 1y v6i tu cach cQng tac vien cua Trung tam trQ' giup phap 1y nha nuac theo quy diM cua Lu~t TrQ' giup phap 1Y.

3.4. TU' van vien phtip luQt tham gia tTf/ giup phtip Ij

550

Tu vAn vien phap lu~t tham gia trg giup phap ly thea S\l phfu1 cong cua t6 chuc tu v§n phap lu~t nai hQ lam vi~c, tham gia trg giup phap ly vai tu cach cQng tac vien cua Trung tam trg giup phap ly nha nuac (Bieu 24 Lu~t Trg giup phap lY).

3.5. QuyJn va nghia Vfl cua ngU'iJi th{fc hi?n tr(J' giup phtip Ij

Ngum th\lc hi~n trg giup phap ly co cac quyen va nghla V\l sau day:

- Th\lc hi~n trg giup phap ly;

- Tir ch6i ho~c khong tiSp tl,lc th\lc hi~n trg giup phap ly trong cac truOng hQ'P quy dinh t~i Bieu 45 cua Lu~t Trg giup phap ly va thea quy dinh cua phap lu~t ve t6 tl,lng;

- Bugc b6i duang chuyen mon, nghi~p V\l va kY nang trg giup phap ly; - Tufu1 thu nguyen t~c ho~t dQng trg giup phap ly;

- Tufu1 thu nQi quy nai th\lc hi~n trg giup phap ly;

- Kip thai bao cao vai t6 chuc th\lc hi~n trg giup phap ly nhfmg vAn de phat

sinh lam anh huang dSn kSt qua th\lc hi~n trg giup phap lY. II. TO eHtre THVe HI~N TRQ GUlP pHAp LY

Theo Bieu 13 Lu~t Trg giup phap ly thi t6 chuc th\lc hi~n trg giup phap ly bao g6m: Trung tam trg giup phap ly nha nuac; t6 chuc hanh nghe lu~t su va t6 chuc tu vAn phap lu~t thuQc t6 chuc chinh tri - xa hQi, t6 chuc chinh tri xa hQi - nghe nghi~p, t6 chuc xa hQi - nghe nghi~p (sau day gQi chung la t6 chuc tu vAn phap lu~t).

- Trung tam trg giup phap ly nha nuac do Uy ban nhfu1 dfu1 tinh, thanh ph6

tf\lc thuQc trung uang quySt dinh thanh l~p;

- T6 chuc hanh nghe lu~t su la cac Van phong lu~t su, Cong ty lu~t dugc thanh

l~p va ho~t dQng thea quy dinh cua phap lu~t ve lu~t su;

- T6 chuc tu v§n phap lu~t thuQc t6 chuc chinh tri - xa hQi, t6 chuc chinh tri xa hQi - nghe nghi~p, t6 chuc xa hQi - nghe nghi~p la cac Trung tam tu v§n phap lu~t dugc thanh l~p thea Nghi dinh s6 77/2008/ND-CP ngay 16 thang 7 nam 2008 cua Chinh phu ve t6 chuc, ho~t dQng tu v§n phap lu~t.

1. Truog tam trq giup pbap If oba mro-c

1.1. Dia vi phtip Ij, CO' cau ta chuc cua Trung tam tr(J' giup phtip Ij

- Trung tam trg giup phap ly nha nuac la dan vi S\l nghi~p trvc thuQc So' Tu phap, co tu cach phap nhfu1, co con d§u, tf\l So' va tai khoan rieng. Bien chS va kinh phi ho~t dQng cua Trung tam trg giup phap ly nha nuac do Uy ban nhfu1 dan tinh, thanh ph6 tf\lc thuQc trung uang quySt dinh.

551

- Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c co Gicim d6c, Pho gicim d6c, Trg giup vien phap 1y, ke tooo vien vel cac chuc danh khac. Gicim d6c Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c do Chu tich Uy ban nhan dan cAp tinh b6 nhi~m, mien nhi~m, cach chuc.

1.2. Quy~n va nghia V{I cua Trung tam trf/ giup phap Ij

- Theo Dieu 16 Lu~t Trg giup phap 1y, Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c co th~ co Chi nhanh 6 cAp huy~n. Chu tich Uy ban nhan dan cAp tinh quyet diM thanh l~p Chi nhanh thea de nghi Clla Gicim d6c S6 Tu phap. Chi nhanh 1el dan vi phv thUQC cua Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c. Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c chiu trach nhi~m ve tooo bQ ho~t dQng cua Chi nhanh.

Trung tam trg giup phap 1y nhel nu6c co cac quyen vel nghia V\l sau day:

- Th\lc hi~n trg giup phap 1y;

V\l vi~c trg giup phap 1y;

- De nghi cO' quan, t6 chuc hilu quan ph6i hgp, cung cAp thong tin, teli 1i~u ve

- B6i thuang thi~t h~i do 1c3i cua minh gay ra khi th\lc hi~n trg giup phap 1y;

- Th\lc hi~n che dQ bao cao, th6ng ke ve trg giup phap 1y;

- Gicii quyet khieu n~i vel tranh chAp ve trg giup phap 1y;

2. TA chuc himh ngh~ lu~t Sll', tA chuc tll'vin phap lu~t

- Kien nghi ve nhUng vAn de lien quan den thi hanh phap 1u~t.

2.1. Quy~n va nghia V{I cua ta chu-c tham gia trf/ giup phap lj

T6 chuc hanh nghe 1u~t su, t6 chuc tu vAn phap 1u~t tham gia trg giup phap 1y phcii dang kY bAng van ban ve ph~ vi, hinh thuc, 1inh V\lC trg giup phap 1y v6i S6 Tu phap nO'i da cAp GiAy dang kY ho~t dQng (Dieu 17 Lu~t Trg giup phap 1Y).

Theo Dieu 18 Lu~t Trg giup phap 1y, t6 chuc hanh nghe 1u~t su, t6 chuc tu vAn

phap 1u~t khi tham gia trg giup phap 1y co cac quyen va nghia V\l sau day:

- Th\lc hi~n trg giup phap 1y thea GiAy dang kY tham gia trg giup phap 1y; - De nghi cO' quan, t6 chuc hfru quan cung cAp thong tin, teli 1i~u lien quan den

vv vi~c trg giup phap 1y;

- B6i thuang thi~t h~i do 1c3i cua minh gay ra trong khi th\lc hi~n trg giup phap

1y;

- Th\lc hi~n che dQ bao cao, th6ng ke ve trg giup phap 1y;

- Gicii quyet tranh chAp trong trg giup phap 1y;

552

- Kien nghi ve nhUng vAn de lien quan den thi hanh phap 1u~t.

chuc tU' van phap lu~t

Theo DiSu 19 Lu~t TrQ' giup phap ly, t6 chuc haOO nghS lu~t su, t6 chuc tu vfuJ

phap lu~t chAm dill tham gia trQ' giup phap ly trong cac truOng hQ'P sau:

- T\I chAm dill tham gia trQ' giup phap ly;

- Khong duQ'c tiSp !\Ic tham gia trQ' giup phap ly trong truOng hQ'P gay h~u qua nghiem trQng ho~c da: bi xu ph~t hanh chinh rna con vi ph~ theo quy diM t~i khoan 2 DiSu 48 Lu~t TrQ' giup phap ly;

- ChAm dill ho~t dQng theo quy diM cua phap lu~t.

Khi chAm dill tham gia trQ' giup phap ly, t6 chuc hanh nghS lu~t su, t6 chuc tu vfuJ phap lu~t phai thong bao cho Sa Tu phap nai dang kY tham gia trQ' giup phap ly; chuyen h6 sa V\l vi~c trQ' giup phap ly dang trQ' giup dSn Trung tam trQ' giup phap ly OOa nuac a dia phuang nai dang kY tham gia trQ' giup phap ly de tiSp !\Ic th\Ic hi~n.

III. P~ VI, \TV VI:E:C, HlNH THUC vA HO~T DQNG TR<} GIUP

PHA.PLY

1. Ph,m vi th\fe hi~n trQ' giup phap If Theo DiSu 26 Lu~t TrQ' giup phap ly, Trung tam trQ' giup phap ly OOa nuac a tiOO, thanh ph6 trl,lc thuQc Trung uang th\Ic hi~n trQ' giup phap ly trong ph~m vi sau day:

- Nguai duQ'c trQ' giup phap ly dang cu trU t~i dia phuang;

- V\l vi~c trQ' giup phap ly xay ra t~i dia phuang;

- V\l vi~c trQ' giup phap ly do t6 chuc th\Ic hi~n trQ' giup phap ly khac chuyen

dSn.

T6 chuc hanh nghS lu~t su, t6 chuc tu vfuJ phap lu~t tham gia trQ' giup phap ly

trong ph~ vi dang kyo

2. Vl}. vi~e trQ' giup phap If, cae hinh thue trQ' giup phap If

V\l vi~c trQ' giup phap ly phai lien quan dSn quySn, IQ'i ich hQ'P phap cua nguai

duQ'c trQ' giup phap ly va khong thuQc 1100 Vl,lC kinh doanh, thuang m~i.

Theo DiSu 27 Lu~t TrQ' giup phap ly, ho~t dQng trQ' giup phap ly duQ'c th\Ic

hi~n bfulg cac hinh thuc sau day:

- Tu vfuJ phap lu~t. TrQ' giup vien phap ly, Lu~t su, CQng tac vien, Tu vfuJ vien phap lu~t huang dful, giai dap, dua ra y kiSn, cung cAp thong tin phap lu~t, giup so~ thao van ban lien quan dSn V\l vi~c trQ' giup phap IY.

553

2.2. Cham dUt tham gia tr{l giup phap Ij cua ta chuc hanh ngh2 lu~t SUO, ta

- Tham gia t6 tl,mg. Trg giup vien phap ly, Lu~t su tham gia t6 tl,mg hinh SlJ d€ bim chua cho nguO'i dugc trg giup phap ly la nguO'i bi t~ giu, bi can, bi cao ho~c d€ bao v~ quyen Igi cua nguO'i dugc trg giup phap ly la nguO'i bi h~i, nguyen dan dan SlJ, bi don dan S\I, nguO'i co quyen Igi, nghIa V\l lien quan d~n V\l an hinh S\I; tham gia t6 tl,mg dan SlJ, t6 tl,mg hanh chinh d€ bao v~ quyen, 19i ich hgp phap cua ngum dugc trg giup phap ly trong V\l vi~c dan S\I, V\l an hanh chinh.

- D~i di~n ngoai t6 tvng. Trg giup vien phap ly, Lu~t su th\Ic hi~n d~i di~n tv bao v~ dugc ngoai t6 tl,mg cho nguO'i dugc trg giup phap ly khi hQ khong th€ quyen, 19i ich hgp phap cua minh. Vi~c d~i di~n ngoai t6 tl,mg dugc th\Ic hi~n trong ph~ vi yeu cAu cua nguO'i dugc trg giup phap lY.

- Cac hinh thilc trg giup phap ly khac. Trg giup vien phap ly, Lu~t su th\Ic hi~n vi~c giup dO' cho ngum dugc trg giup phap ly hoa giai, th\IC hi~n nhfrng cong vi~c lien quan d~n thu tvc hanh chinh, khi~u n~i va cac ho~t dQng khac thea quy dinh cua phap lu~t.

3. Ho~t d9ng trQ' ginp phap Iy

3.1. Nguyen tdc hOf}t tlpng tT!! giup phtip Ij

Theo Dieu 4 Lu~t Trg giup phap ly thi ho~t dQng trg giup phap ly phai tuan

thea cac nguyen t~c sau day:

- Khong thu phi, 1~ phi, thil lao tic nguO'i dugc trg giup phap ly;

- Trung th\Ic, ton trQng S\I th~t khach quan;

- - -

- Sir dvng cac bi~n phap phil hgp vai quy dinh cua phap lu~t d€ bao v~ t6t nhAt

quyen, Igi ich hgp phap cua nguO'i dugc trg giup phap ly;

- Tuan thu phap lu~t va quy t~c nghe nghi~p trg giup phap ly;

- Chiu trach nhi~m truac phap lu~t ve nQi dung trg giup phap lY.

3.2. Thii tllC yeu cliu tT{J' giup phtip Ij

Theo Dieu 33 Lu~t Trg giup phap ly, khi d~n v6i t6 chilc th\Ic hi~n trg giup phap ly, nguO'i dugc trg giup phap ly phai co dan yeu cAu ho~c g~p nguO'i thlJc hi~n trg giup phap ly trinh bay, cung cAp ban sao giAy to' chUng minh la nguO'i dugc trg giup phap ly va cac van ban, tai li~u, giAy to' khac co lien quan d~n V\l vi~c trg giup phap ly (n~u co), C\l th€ nhu sau:

- Dan de nghi trg giup phap ly: Khi co yeu cAu trg giup phap ly, nguO'i dugc trg giup phap ly phai nQp don de nghi trg giup phap ly cho t6 chilc th\Ic hi~n trg giup phap lY. Don de nghi trg giup phai do nguO'i dugc trg giup phap ly vi~t ho~c nguO'i dugc trg giup phap ly uy quyen vi~t va kYo Dan co th€ vi~t tay ho~c thea mau quy dinh. Trong dan phai neu ro yeu cAu trg giup: Tu vAn ve vAn de gi; tham gia hoa giai tranh chAp gi ho~c de nghi Trg giup vien phap ly ho~c mO'i lu~t su tham

554

gia d~i di~n, bao chua,.... Trong truOng hgp nguai dugc trg giup phap ly khong thS tl! minh viSt don yeu c~u thi nguai thgc hi~n trg giup phap ly co trach nhi~m ghi cac nQi dung vao mdu dan, dS hQ tl! dQc ho~c dQc l~i cho hQ nghe va yeu c~u hQ leY ten ho~c diSm chi.

- Gic1y xac nh~ d6i tugng:

+ D6i v6'i nguai ngheo: Xuc1t trinh (ho~c cung cc1p ban sao) Gic1y chUng nh~ ngum ngheo (ho~c 86 xac nh~ hQ ngheo) do ca quan nha nu6'c co thAm quySn cc1p.

+ D6i v6'i nguai co cong v6'i cach m~g: Xuc1t trinh (ho~c cung cc1p ban sao) Gic1y chUng nh~ (gia dinh co cong, gia dinh li~t sY...) ho~c the (thuong binh, b~nh binh...) do ca quan nha nu6'c co thb quySn cc1p.

+ D6i v6'i tre em, nguai chua thanh nien: Xuc1t trinh ho~c cung cc1p ban sao

gic1y khai sinh.

+ D6i v6'i dBng bao dan tQc thiSu s6 thuQc khu vgc d~c bi~t kho khan: Xuc1t trinh ho~c cung cc1p ban sao gic1y ChUng minh nhan dan, 86 hQ khAu ho~c gic1y khai sinh.

Trong truOng hgp thiSu Gic1y xac nh~ la nguai dugc trg giup phap ly, nhung d6i tugng tl! cam doan thuQc di~n trg giup va V\l vi~c trg giup don gian (tu vc1n phap lu~t khong mc1t nhiSu thai gian, co thS giai quySt dugc ngay ho~c hu6ng ddn cac ca quan co thb quySn giai quySt V\l vi~c) thi d6i tugng vdn co thS dugc trg giup. Con d6i v6'i nhUng V\l vi~c phuc t~p (co thai gian tu vc1n tren 60 phut ho~c phai viSt gic1y gi6'i thi~u, phiSu chuySn, kiSn nghi, mai Trg giup vien phap ly, lu~t su d~i di~n, bao chua...) thi nguai dugc trg giup phap ly phai co gic1y ta chUng minh minh la nguai dugc trg giup phap lY.

- Trinh bay vc1n dS yeu c~u trg giup; cung cc1p van ban, tai li~u co lien quan

dSn V\l vi~c dS nghi trg giup, C\l thS:

+ D6i v6'i V\l vi~c dS nghi tu vc1n: Trinh bay trvc tiSp v6'i nguai thgc hi~n trg

giup phap ly vS nhUng vc1n dS ck giai dap, tu vc1n phap lu~t.

+ D6i v6'i V\l vi~c khiSu ki~n: Trinh bay nQi dung, diSn biSn V\l vi~c; cung cc1p

cac gic1y ta, tai li~u co lien quan dSn V\l vi~c.

+ D6i v6'i V\l vi~c yeu cAu cli lu~t su d~i di~n, bao chua thi tai li~u co lien quan dSn V\l vi~c ck co: QuySt dinh b~t giu, t~ giu, t~ giam (nSu bi t~ giu, t~ giam); QuySt diM khai t6 bi can (nSu bi khai t6 bi can), ban sao cao tr~g, gic1y tri~u t~p cua Toa an (d6i v6'i phien toa sa thb); khang cao cua nguai dugc trg giup phap ly, ban sao ban an sa thb bi khang cao, quySt dinh khang nghi cua Toa an, Vi~n kiSm sat (d6i v6'i cac phien toa theo trinh tl! phuc thb, giam d6c thAm, tai thb); cac chUng cu, tai li~u co lien quan dSn V\l an.

555

3.3. Th(llj v(l vijc tr(l giup phap Ij

- Nguai ti~p nh~ dan yeu cAu tfq giup phap ly phai ki~m tra cac nQi dung co lien quan d~n yeu cAu trq giup phap ly; n~u yeu cAu trq giup phap ly thuQc V\l vi~c, d6i tuqng, ph~ vi tfq giup phap ly dli neu tren thi nguai th\lc hi~n trq giup phap ly phai th\llY.

~ J

- Trong truang hqp nguai duqc trq giup phap ly con thieu nhUng gi~y to' chUng minh la nguai duqc trq giup phap ly ho~c gi~y to', Uti li~u co lien quan d~n V\l vi~c trq giup phap ly thi nguai tiep nh~ yeu cAu phai hu6'ng ddn hQ cung c~p cac gi~y to', tai li~u duo

I I 1 -, I !

3.4. HOf}t d{ing til' van phap lupt

--1 :

--I

Tu v§n phap lu~t duqc th\lc hi~n bAng mi~ng ho~c bAng van ban; tu v§n trvc tiep, bAng thu tin, di~n tin ho~c thong qua phuang ti~n thong tin khac; thong qua tfq giup phap ly lUll dQng, sinh ho~t chuyen d~ phap lu~t, Cau l~c bQ trq giup phap ly va cac phuang thuc khac.

- D6i v6'i V\l vi~c dan gian, nguai th\lc hi~n trq giup phap ly phai tu v§n ngay va ghi chep nhilng nQi dung chinh trong phi~u th\lc hi~n trq giup phap lY. Phieu th\lc hi~n trq giup phap ly duqc l~p thanh hai ban, mQt ban giao cho ngum duqc trq giup phap ly, mQt ban duqc lUll giu trong h6 sa V\l vi~c.

- D6i v6'i V\l vi~c phuc t~p, cAn co thai gian nghien cUu, xac minh ho~c V\l vi~c thieu nhUng gi~y to', tai li~u co lien quan thi nguai th\lc hi~n tfq giup phap ly phai vi~t phi~u h~n ho~c yeu cAu b6 sung cac gi~y to', tcli li~u con thi~u. Tfong thai h~ khong qua 15 ngay, kS tlr ngay th\lly V\l vi~c ho~c nh~ dti cac gilly to', tcli li~u cAn b6 sung, nguai th\lc hi~n trq giup phap ly co trach nhi~m nghien CUu va tra lai bfulg van ban cho nguai duqc trq giup phap ly; trong truang hqp V\l vi~c cAn co thai gian d~ xac minh thi thm h~ nay co th~ keo dai nhung khong qua 30 ngay.

- D6i v6'i V\l vi~c yeu cAu tu v§n duqc chuy~n d~n bfulg thu tin, ngum th\lC hi~n trq giup phap ly co trach nhi~m tra lai bAng van ban trong thai h~ khong qua 15 ngay, k~ tlr ngay nh~ duqc yeu cAu trq giup phap lY.

3.5. HOf}t d{ing tham gia ta t(lng

- Trong thai h~ khong qua 03 ngay lam vi~c, kS tlr ngay nh~ duqc yeu cAu cit ngum tham gia t6 tl;lng, Trung tam trq giup phap ly nha nu6'c ho~c t6 chuc hanh ngh~ lu~t su co trach nhi~m cit ngum tham gia t6 tl)ng. Vi~c cit nguai tham gia t6 tl;lng phai duqc l~p thanh van ban va giti cho nguai duqc trq giup phap ly, ca quan tien hanh t6 tl;lng co lien quan.

- Ca quan ti~n hanh t6 tl;lng c~p gilly chUng nh~ nguai bao chua, gi~y chUng nh~ nguai bao v~ quy~n lqi ctia duang S\l trong V\l an hinh S\l ho~c gilly chUng nh~n nguai bao v~ quy~n, lqi fch hqp phap ctia duang S\l trong V\l vi~c dan S\l, V\l

556

an hanh chfnh cho trg giup vien phap 1y, 1u~t su 1a cQng tac vien cua Trung tam trg ill ngay nh~n dugc van ban cua giup phap 1y trong thOi h~ khong qua 03 ngay, k€ Trung tam trg giup phap 1y nha nu6'c ClI nguai tham gia t6 t\rng, trir truang hgp phap 1u~t t6 t\rng co quy djnh khac.

Vi~c cAp giAy chUng nh~ tham gia t6 t\rng cho 1u~t su tham gia trg giup phap 1y do t6 chuc hanh nghS 1u~t su ClI ho~c 1u~t su hanh nghS v6'i tu cach ca nhan tham gia trg giup phap 1y thea quy dinh cua phap 1u~t t6 t\rng va phap 1u~t vS 1u~t suo

- GiAy chUng nh~ tham gia t6 t\rng cua trg giup vien phap 1y, 1u~t su co gia tri trong cac giai do~ t6 t\rng, triI truang hgp bi thu h6i ho~c trg giup vien phap 1y, Lu~t su bi thay d6i, khong dugc tham gia t6 t\rng thea quy djnh cua phap 1u~t.

3.6. HOf}t d{jng df}i di?n ngoai ta tl}ng

- Trong thai h~ khong qua 03 ngay lam vi~c, k€

ill ngay nh~ dugc yeu d.u trg giup phap 1y, Trung tam trg giup phap 1y nha nu6'c, t6 chuc hanh nghS 1u~t su co trach nhi~m clI nguai th\Ic hi~n trg giup phap 1y lam d~i di~n ngoai t6 t\rng cho nguai dugc trg giup phap 1Y. Vi~c ClI nguai lam d~i di~n ngoai t6 t\rng phai dugc l~p thanh van ban va gUi cho nguai dugc trg giup phap 1Y.

- Khi th\Ic hi~n d~i di~n ngoai t6 1\lng, nguai d~i di~n co trach nhi~m SlI d\lIlg cac bi~n phap phil hgp v6'i quy dinh cua phap 1u~t d€ bao v~ quySn, 19i feh hgp phap cho nguai dugc trg giup phap 1Y.

3.7. Kiin nghj thong qua hOf}t d{jng tTf/ giup phtip Ij

Thong qua ho~t dQng trg giup phap 1y, t6 chuc th\Ic hi~n trg giup phap 1y ki@n nghi b~ng van ban v6'i cO' quan nha nu6'c co thfun quySn vS nhfing vAn dS lien quan d@n thi hanh phap 1u~t. CO' quan nh~ dugc ki@n nghi trong ph~m vi nhi~m Y\l, quySn h~ cua minh co trach nhi~m xem xet, giai quy@t thea quy djnh cua phap 1u~t.

3.8. H6 sO'vI} vi?c tTf/ giup phtip Ij

Theo DiSu 43 Lu~t Trg giup phap 1y, khi th\Ic hi~n trg giup phap 1y, nguai th\Ic hi~n trg giup phap 1y phai l~p h6 sa Y\l vi~c trg giup phap 1Y. H6 sa Y\l vi~c trg giup phap 1y g6m co:

- Dan yeu cftu trg giup phap 1y;

- GiAy to' chUng minh 1a nguai dugc trg giup phap 1y;

- GiAy to', tai 1i~u co lien quan d@n Y\l vi~c trg giup phap 1y (n@u co).

Ngoai cac gifiy to', tai 1i~u tren day, h6 sa V\l vi~c trg giup phap 1y phil hgp v6'i

tUng 1o~i Y\l vi~c cftn phai co them cac lo~i gifiy to' sau day:

557

ho~c van ban tu vAn phap 1u~t;

th\lc hi~n trg giup phap 1y - D6i v6'i Y\l vi~c tu vAn phap 1u~t phai co phi€u

- D6i v6'i Y\l vi~c tham gia t6 tl.mg phai co: Vvan ban cli Trg giup vien phap 1y ho~c 1u~t su tham gia t6 tl.mg; ban bao chua, ban bao v~ quyen 19i cho nguCri dugc trg giup phap 1y;

- D6i v6'i Y\l vi~c d~i di~n ngoai t6 tl.mg phai co ban bao cao ve nhUng cong vi~c da: th\lc hi~n trong ph~ vi d~i di~n ngoai t6 tl.mg cua nguai th\lc hi~n trg giup phap 1y;

- D6i v6'i Y\l vi~c trg giup phap 1y dugc th\lc hi~n bfulg cac hinh thuc trg giup

3.9. Tic chBi hol-c khong dU'!,c tiip tflc thvc hi?n tr(f giup phtip Ij

phap 1y khac phai co bien ban ve vi~c th\lc hi~n trg giup phap 1Y.

V\l vi~c trg giup phap 1y bi ill ch6i ho~c khong dugc ti€p t\lc th\lc hi~n khi

thuQc mQt trong cac truang hgp sau day:

- Nguai co yeu cAu trg giup phap 1y khong thUQC di~n nguCri dugc trg giup

phap 1y quy djnh t~i Dieu 10 cua Lu~t Trg giup phap 1y;

- Nguai dugc trg giup phap 1y c6 tinh cung d.p thong tin, tai li~u sai S\l th~t ve .....

V\l vi~c;

- Nguai dugc trg giup phap 1y vi ph~m nghiem trQng nQi quy ho~c co hanh vi lam mAt tr~t t\l nai th\lc hi~n trg giup phap 1y; xam ph~ danh d\l, nhan phfun cua nguai th\lc hi~n trg giup phap 1y;

- Nguai dugc trg giup phap 1y rut yeu cAu trg giup phap 1y;

- V\l vi~c dang dugc mQt t6 chuc th\lc hi~n trg giup phap 1y khac trg giup;

- V\l vi~c khong thuQc lo~i Y\l vi~c dugc trg giup phap 1y va khong thuQc ph~ vi th\lc hi~n trg giup phap 1y quy djnh t~i Dieu 5 va Dieu 26 cua Lu~t Trg giup phap 1y;

- V\l vi~c trg giup phap 1y thuQc truang hgp chuy~n Y\l vi~c trg giup phap 1y

quy djnh t~i Dieu 37 cua Lu~t Trg giup phap 1Y.

hi~n trg giup phap 1y khi thuQc mQt trong cac truang hgp sau day:

Nguai th\lc hi~n trg giup phap 1y phai ill ch6i ho~c khong dugc ti€p tvc th\lc

- Da: ho~c dang th\lc hi~n trg giup phap 1y cho nguai dugc trg giup phap 1y 1a mQt ben co quyen 19i d6i l~p nhau trong cimg mQt Y\l vi~c, trit truang hgp hoa giai, giai dap phap 1u~t;

trg giup phap 1y;

- Co quyen, 19i fch hgp phap ho~c co nguai than thfch lien quan d€n V\l vi~c

558

- NguCri th\lc hi~n trg giup phap 1y da: rung 1a nguai giai quy€t Y\l vi~c do;

- Co din cu khac cho rfutg nguai thgc hi~n trQ' giup phap ly co thS khong

khach quan trong thgc hi~n trq giup phap lY.

Trong truang hQ'P nguai thgc hi~n trq giup phap ly phai tiT ch6i ho~c khong duqc tiSp tvc thgc hi~n trq giup phap ly thi t6 chuc thgc hi~n trq giup phap ly cu nguai khac thgc hi~n trq giup phap ly ho~c nguai thgc hi~n trq giup phap ly huang dfuI, giai thi~u nguai duqc trq giup phap ly dSn nguai thgc hi~n trq giup phap ly khac dS duqc trq giup phap lY.

Truang hQ'P tiT ch6i ho~c khong tiSp tvc thgc hi~n trq giup phap ly, t6 chuc thgc hi~n trq giup phap ly, nguai thgc hi~n trq giup phap ly phai thong bao roly do bfutg van ban cho nguai duqc trQ' giup phap lY.

3.10. Cae hanh vi hi nghiem eam DiSu 9 Lu~t Trq giup phap ly nghiem cfun t6 chuc thgc hi~n trQ' giup phap ly,

nguai thgc hi~n trq giiip phap ly thgc hi~n cac hanh vi sau day:

- Xam ph~m daOO dg, OOan phfun, quySn va lqi feh hQ'P phap cua nguai duqc

trq giup phap ly; phan bi~t d6i xu vai nguai duqc trq giup phap ly;

- Nh~, doi hoi bfit kY mQt khoan tiSn, lqi feh nao khac tiT nguai duqc trq giup

phap ly; sach OOieu ngum duqc trq giup phap ly;

- TiSt lQ thong tin, bi m~t vS V\l vi~c trq giup phap ly, vS nguai duqc trq giup phap ly, trir truang hQ'P nguai duqc trq giup phap ly d6ng y bfutg van ban ho~c phap lu~t co quy diOO khac;

- Til ch6i ho~c kh6ng tiSp tvc thgc hi~n trq giup phap ly, trir truang hQ'P quy diOO t~i khoan 1 va khoan 2 DiSu 45 cua Lu~t trq giup phap ly va thea quy diOO cua phap lu~t vS t6 tvng;

- Lqi d\lllg ho~t dQng trq giup phap ly dS tf\lc lqi;

- Lqi d\lllg ho~t dQng trq giup phap ly gay mfit tr~t tg, an toan xii hQi, aM hu6ng xfiu dSn d~o duc, thuful phong my tvc cua dan tQc, xam ph~ lqi feh cua Nha nuac, quySn, lQ'i ich hQ'P phap cua t6 chuc, ca OOan;

- Xui gi\lc nguai duqc trq giup phap ly khai, cung cfip thong tin, tai li~u sai sg

th~t, khiSu n~i, t6 cao, khffi ki~n trai phap lu~t.

Nghiem cfun nguai duqc trq giup phap ly, co quan, t6 chuc, ca OOan co lien

quan dSn ho~t dQng trq giup phap 1y thgc hi~n cac haOO vi sau day:

- Xam ph~ danh dg, OOan phfun cua ngum thgc hi~n trq giup phap 1y;

- C6 tiOO cung cfip thong tin, tai 1i~u sai sg th~t vS V\l vi~c trq giup phap 1y;

- Can tra ho~t dQng trq giup phap ly; gay r6i, lam mfit tr~t tg noi thgc hi~n trq

giup phap lY.

559

IV. SU PHOI HOP GIUA TRO GIllP PHAp LY VOl CONG TAc TU

pHAp xA, PHUONG, THJ TRAN

Nghi dinh s6 93/2008/ND-CP ngay 22 thang 8 nam 2008 cua Chinh phu quy djnh chuc nang, nhi~rn V\l, quySn h~ va cO' cdu t6 chuc cua BQ Tu phap, trong do quy djnh BQ Tu phap th6ng nhdt quan 1y va thgc hi~n trg giup phap 1y trong phe:un vi toan qu6c. Nhu v~y, cong tac trg giup phap 1y dii tra thanh nhi~rn V\l cua nganh Tu phap. D~ t~o diSu ki~n th~n 19i cho nhan dan tiSp c~ ho~t dQng trg giup phap 1y, trong thai gian qua, BQ Tu phap dii chu truang rna rQng ho~t d(>ng trg giup phap 1y dSn t~ cO' So'. Cac dia phuang dii dAy rn~ ho~t dQng trg giup phap 1y 1uu d(>ng a cO' So', xay dgng cac Chi nhanh trg giup phap 1y a cdp huy~n va T6 trg giup phap 1y, Cau l~c bQ trg giup phap 1y a cdp xii. NhiSu Ban Tu phap cdp xii, cong chirc tu phap - hQ tich dii tham gia tich cgc vao cong tac trg giup phap 1y, chu dQng ph6i hgp v6'i cac Trung tam trg giup phap 1y t6 chuc thgc hi~n trg giup phap 1y ~i cO' So' cho ngum dugc trg giup phap 1y d~t kSt qua t6t.

D~ ho~t dQng ph6i hgp giiia trg giup phap 1y va cong tac tu phap cdp xii d~t hi~u qua va co chdt 1ugng dap Ung nhu du trg giup phap 1y ngay cang tang va da d~g cua nhan dan, vi~c xay dgng cO' chS va cac bi~n phap ph6i hgp giiia ho~t dQng trg giup phap 1y v6'i cong tac tu phap cdp xii 1a rnQt vdn dS quan trQng trong vi~c dua cong tac trg giup phap 1y vS cO' So', t~o diSu ki~n thu~ 19i cho nhan dan tiSp c~ v6'i ho~t dQng trg giup phap 1Y. Song song v6'i vi~c thgc hi~n nhi~rn V\l chuyen mon dugc giao, cong chuc tu phap - h(> tich cAn chu dQng dS xudt vm Dy ban nhan dan cdp xii ph6i hgp v6'i Trung tam trg giup phap Iy cua tinh, thanh ph6 trgc thuQc Trung uang thgc hi~n trg giup phap Iy cho nguai dugc trg giup phap Iy ngay t~i cO' So' va thgc hi~n trg giup phap Iy theo sg hUOOg dful cua Trung tam trg giup phap 1Y. NQi dung ph6i hgp giiia t6 chuc trg giup phap 1y v&i tu phap cdp xii t~p trung vao mQt s6 ho~t dQng sau day:

1. PhA bi~o, giOi thifu v~ tA chIlc va ho~t dQog trC}' giup phap Iy Day Ia mQt vi~c lam hSt suc cAn thiSt vi h~ th6ng trg giup phap Iy mm dugc thanh l~p va di vao ho~t dQng tl:r cu6i nam 1997 dSn nay, chua hinh thanh dugc mQt m~g Iu6'i rQng kh~p, nhiSu nguai dan chua biSt dSn t6 chuc, ho~t d(>ng trg giup phap Iy; chua hi~u ai Ia nguai dugc trg giup phap Iy va trinh !\I, thu !\Ic trg giup phap IY. D~c bi~t, d6i tugng thu(>c di~n dugc huang trg giup phap Iy thuOng cu trU a nhiing vimg sau, vimg xa, vimg heo 1anh, hai dao, 1a nhiing nO'i co cUQc s6ng kho khan nen khong co di@u ki~n tiSp nh~ thong tin rnQt cach kip thai. K~t qua khao sat nhu cAu trg giup phap Iy a mQt s6 dia phuang cho thdy phAn 100 nguai dan bi~t d~n trg giup phap Iy Ia qua vi~c ph6 bi~n, gi6'i thi~u vS ho~t dQng trg giup phap Iy cua chinh quy@n dia phuang, chi mQt s6 it qua vi~c dQc bao, nghe dai, xem truy@n hinh,... DiSu nay cho thdy ho~t dQng ph6 biSn vS trg giup phap 1y (qua loa dai phat thanh, cac cUQc hQp, cac IS hQi,...) a dia phuang co y nghla rdt 100 trong vi~c cung

560

cAp cho nguoi dan OOUng hi~u biSt dn thiSt v~ trg giup phap ly d~ hQ thgc hi~n quy~n dugc trg giup phap ly khi co yeu cAu.

2. Ginp tA chu-c trQ' ginp phap ly th6ng ke d6i tUQ'Dg, nhu cAu trQ' ginp va

giOi thi~u, hUOng d~n cac thti t\lc d~ duQ'c hUOng trQ' ginp phap ly

Cong tac t~i cO' sa, cong chuc tu phap - hQ tich cAp xa co di~u ki~n n~m b~t tiOO hiOO C\l th~ adia phuang, tim hi~u tam tu, nguy~n vQng, vu6ng m~c phap lu~t cua nguai dan d~ xac diOO dugc s6 lugng d6i tugng, lo~i d6i tugng vel OOu cAu trg giup cua OOan dan tren dia ban. Chi tren cO' sa n~ b~t dugc cac s6 li~u C\l th~ v~ d6i tugng, OOu cAu trg giup, cac t6 chuc trg giup phap ly m6i co th~ I~p kS ho~ch ho~t dQng trg giup phap ly lUll dQng sat v6i tinh hinh thgc tS, timg bu6c dap Ung dugc cac yeu cAu trg giup phap ly cua OOan dan. Vi~c thu th~p OOu cAu trg giup phap Iy co th~ dugc thgc hi~n thong qua vi~c ph6ng vAn trgc tiSp, khao sat bfulg phiSu, d~t hom thu trg giup phap ly t~i C\lffi dan cu,....

Ben c~ do, tru6c khi dSn v6i cac t6 chuc trg giup phap ly, nguai dan phai dugc hu6ng dfut C\1 th~ ngay t~i dia phuang v~ triOO t\l', thu tl;lc yeu cAu trg giup phap IY. Tren thgc tS, co OOi~u nguai dSn t6 chuc trg giup phap ly yeu cAu giup dO', OOung I~i khong co giAy xac oo~ thuQc d6i tugng dugc huang trg giup phap ly, khong chuful bi h6 sO', teli Ii~u co lien quan d~ cung cAp cho nguai thgc hi~n trg giup phap ly nen phai di l~i OOi~u ldn, vua gay t6n kern thai gian, cong suc cho nguai co OOu cAu trg giup phap Iy, vua gay kho khan cho vi~c th\1 ly V\l vi~c, d6ng thai, gay tam Iy phi~n hel cho nguai dugc trg giup phap IY. Cong chilc tu phap - hQ tich cAp xa ph6i hgp ph6 biSn, hu6ng dfut v~ thu tl;lc trg giup phap ly cho nguai dan acO' sa.

3. Tham mlfU d~ xuAt vOi Uy ban nhan dan cAp giAy chll'ng nh~n cho

nguOi dtrQ'c trQ' ginp phap ly

Do d~c trung cua nguai dugc huang trg giup phap Iy Iel nguai ngheo, nguai co cong v6i cach m~g (thuang biOO, b~OO binh, than OOan li~t S1,...), nguai dan tQc thi~u s6,... khi dSn v6i t6 chilc thgc hi~n trg giup phap Iy, hQ phai xuAt triOO OOUng giAy to' xac oo~ minh thuQc di~n dugc trg giup phap IY. Thgc tS ho~t dQng trg giup phap Iy trong thai gian qua cho thAy hi~n nay OOi~u dia phuang chua cAp S6 hQ ngheo cho hQ ngheo, khong xac oo~ ho~c xac oo~ khong dung d6i tugng, anh huang dSn quy~n Igi cua nguai du di~u ki~n dugc huang trg giup phap IY. Do v~y, can bQ tu phap cAp cO' sa phai n~ dugc cac tieu chi xac dinh nguai thuQc di~n dugc trg giup phap ly d~ tham mUll v6i Uy ban OOan dan cAp cho hQ cac giAy to' xac oo~ hQ lel nguai dugc trg giup phap ly khi hQ co yeu cAu.

4. Tham mlfU ginp Uy ban nhan dan giai quy~t cac ki~n nghi ctia cac tA

chu-c th\fc hi~n trQ' ginp phap ly

561

Trong qua trinh giai quy~t V\l vi~c, n~u thAy cAn thi~t va co du can cu phap ly, t6 chuc thgc hi~n trg giup phap ly co th€ ki~n nghi v6'i cac cO' quan co thfun quy€n xem xet, giai quy~t V\l vi~c trg giup phap ly co lien quan d~n quy€n va 19i ich hQ'P phap cua nguai dugc trg giup phap IY. Chi thi s6 OS/2000/CT-TTg ngay 01 thang 3 nam 2000 cua Thu tuang Chinh phu v€ vi~c tang cuang cong tac trg giup phap ly dii nhAn m~: "Cac Be;>, cO' quan ngang Be;>, cO' quan thue;>c Chinh phu, Dy ban nhan dan cac cAp va cac dan vi tT\fc thue;>c, khi nh~ dugc van ban ki~n nghi cua cac t6 chuc trg giup phap ly phai xem xet, giai quy~t kip thai va tra lai bfulg van ban trong thai h~ khong qua 30 ngay k€ ill ngay nh~ dugc ki~n nghi". D€ kip thai giai quy~t cac ki~n nghi cua cac t6 chuc thgc hi~n trg giup phap ly, v6'i tu cach la cO' quan chuyen mon cua Dy ban nhan dan cAp xii, giup Dy ban nhan dan thgc hi~n quan ly Nha nu6'c v€ hOl;lt de;>ng tu phap tl;li dia phuang, can be;> tu phap he;> tich co vai tro quan trQng trong vi~c tham mUll giup Dy ban nhan dan cAp xii trong vi~c giai quy~t nhUng vuang m~c phap lu~t cua nguai dan noi chung va xem xet, giai quy~t ki~n nghi V\l vi~c trg giup phap ly noi rieng. M~t khac, trong qua trinh thgc hi~n chuc nang cua minh, Tu phap xii thgc hi~n ra soat cac van ban phap quy cua dia phuang, qua do phat hi~n nhUng van ban co ne;>i dung va hinh thuc khong phil tren cO' So' do ki~n hQ'P v6'i quy dinh cua phap lu~t ho~c ban hanh sai thfun quy€n, nghi v6'i Dy ban nhan dan cAp xii sua d6i, b6 sung ho~c biii b6 nhUng van ban do.

5. Xay dtplg, quaD If TB CQDg bic VieD va Cau I~c bQ trC}' giup phap If fI

ccr SfI

Trong di€u ki~n hi~n nay, bien ch~ cua cac Trung tam trg giup phap ly con h~ ch~, khOng th€ dap Ung dugc tAt ca cac yeu cAu trg giup phap ly cua ngum dan acO' So'. Han nua, nhUng nguai thue;>c di~n dugc huang trg giup phap ly thuang cu trU avilng sau, vilng xa, di€u ki~n di ll;li kho khan, khi co vuang m~c phap lu~t hQ khong co di€u ki~n d~n cac Trung tam trg giup phap ly d€ dugc huang trg giup phap ly mi~n phi. D€ tl;lo di€u ki~n thu~ IQ'i cho nguai dan ti~p c~ vO'i hOl;lt de;>ng trg giup phap ly, cac t6 chuc trg giup phap ly dii xay d\Illg T6 trg giup phap ly, Cau Il;lC be;> trg giup phap ly acAp xii, trong do co de;>i ngil Ce;>ng tac vien la nhUng can be;> tu phap - he;> tich, hoa giai vien, gia lang, truang ban,... HQ la nhUng ngum co trinh de;> phap ly, giau kinh nghi~m thgc ti~n, co uy tin va hi~u bi~t phap lu~t, co dl;lO duc, am hi€u tam tu, nguy~n vQng cua nguai dan, co vai tro quan trQng trong vi~c giai quy~t cac mau thu§n, tranh chAp nh6 trong ce;>ng d6ng lang xii. D~c bi~t, d6i v6'i nhUng V\l vi~c phat sinh acO' So', hQ la nhUng nguai co di€u ki~n n~ b~t tinh hinh va di~n bi~n C\l th€ cua V\l vi~c d€ kip thai giai toa vuang m~c phap lu~t ho~c ki~n nghi v6'i Trung tam thgc hi~n trg giup phap ly luu de;>ng co hi~u qua nhAt.

Tu phap xii giup trung tam trg giup phap ly quan ly, di€u ph6i hOl;lt de;>ng T6 ce;>ng tac vien, duy tri sinh hOl;lt va hOl;lt de;>ng cua Cau Il;lC be;> trg giup phap ly a cO' So'. Day chinh la nhUng chi~c cAu n6i, la "caM tay n6i dai" d€ Trung tam trg giup

562

6. PhBi h(}"p xay d1J.1lg chuong trinh va tA chuc trQ' giup phap Iy Ill'll d9ng

t~i cO" sO'

Trg giup phap ly lUll dQng la mQt trong OOUng phuang thuc th\Ic hi~n trg giup phap ly co hi~u qua OO~t hi~n nay. Nhung dS ho~t dQng nay d~t hi~u qua dai hoi phai co S\I ph6i hQ'P ch~t che giua Trung tam trg giup phap ly va Tu phap xa, phuOng, thi tr~ noi rieng va Uy ban OOan dan c~p xa noi chung. NSu thiSu S\I ph6i hQ'P v6i cO' quan tu phap va chinh quySn c~p xa thi dgt trg giup lUll dQng vS xa chAc chAn se khong thu dugc kSt qua OOu mong mu6n. Tu phap xa co vai tra r~t quan tr<;mg trong vi~c ph6i hQ'P v6i Trung tam trg giup phap ly khao sat OOu cAu trg giup phap ly, OOUng vuang mAc phap lu~t cua OOan dan cO' sa dS xay d\Illg kS ho~ch trg giup phap ly lUll dQng vS xa. DS th\Ic hi~n trg giup phap ly lUll dQng vS xa, Tu phap xa dS xu~t v6i Uy ban OOan dan c~p xa b6 tri dia diSm trg giup phap ly lUll dQng, t6 chuc ph6 biSn thong tin vS dgt trg giup phap ly lUll dQng, huang dful thu t\1c trg giup phap ly d€ cac d6i tugng co OOu cAu trg giup phap ly dSn tham d\I, phan phat to' g~p phap lu~t, ..., tham mUll giup Uy ban OOan dan c~p xa giai quySt cac V\l vi~c thuQc thfun quySn rna Doan trg giup phap ly lUll dQng kiSn nghi ho~c phan C\l th€ anh trong dgt trg giup phap ly luu dQng.

7. Thl}'c hi~n trQ' giop phap Iy v\l vi~c c\l th~ cho dBi tUQ'Dg 0' cO" sO'

phap ly triSn khai th\Ic hi~n co hi~u qua cac ho~t dQng trg giup phap ly t~i cO' sa, dap Ung kip thai va t~i ch6 cac yeu cAu trg giup phap ly cua OOan dan.

563

Theo S\I huang dful cua Trung tam trg giup phap ly, v6i tu cach Ii CQng tac vien, cong chuc tu phap - hQ tich co th€ tf\Ic tiSp tu v~n, giai dap OOUng vuang mAc vS phap lu~t dan gian cho cac d6i tugng co OOu cAu, th\Ic hi~n trg giup phap ly bfulg hinh thuc hoa giai OOUng tranh ch~p 000 trong OOan dan,... gop phAn lam giam cac vi ph~ phap lu~t xay ra tren dia ban, nang cao y thuc phap lu~t cho OOan dan. D6i v6i OOUng V\l khiSu ki~n rna nQi dung co lien quan dSn cac linh V\IC ho~t dQng cua chinh quySn cO' sa, v6i S\I giup dO' cua Trung tam trg giup phap ly, cong chuc tu phap - hQ tich dS xu~t v6i chiOO quySn cac bi~n phap thao gO' kip thai, khach quan va cong bfulg, h~ chS d6i tugng khiSu ki~n vugt c~p lam aM huang dSn uy tin cua dia phuang. D6i v6i OOUng V\l vi~c phuc t~p cAn phai co S\I h6 trg cua Trung tam ho~c cAn cu lu~t su d~i di~n, bao chua thi Tu phap xa giup Trung tam trg giup phap ly thu th~p chUng cu, tai li~u co lien quan, xac miOO nQi dung V\l vi~c, huang dful d6i tugng lam thu t\1c tf\Ic tiSp dSn Trung tam yeu cAu trg giup ho~c gui h6 sa V\l vi~c cho Trung tam d€ dugc giup dO'. Trung tam trg giup phap ly co trach OOi~m b6i duang nghi~p V\l va Icy nang th\Ic hi~n trg giup phap cho cong chuc tu phap - hQ tich c~p xa va thanh toan tiSn b6i duang V\l vi~c cho CQng tac vien th\IC hi~n trg giup phap lY.

8. Ph8i hC}'P vOi Trung tam trg giup phap Iy trong vifc ph8 bi~n, giao dy.c

phap lu~t

Trong ho~t d<)ng ph6 bi~n, ghio d\lc phap lu~t cho OOan dan aco sa, Tu phap xa la trung tam ph6i hgp, chu trl vi~c xay d\IIlg k~ ho~ch va t6 chuc ph6i hgp v6i cac co quan, doan th~ qUdn chUng (M~t tr~ T6 qu6c, H<)i Ph\l nil', H<)i Nong dan, H<)i C\fU chi~n binh,...) a dia phuong, cac C\UIl dan cu, truang hQc, ph6 bi~n ch~ d<), chinh sach cua Dang va phap lu~t cua Nha nu6c t6i ngum dan.

",...

Ho~t d<)ng ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t duqc th\lc hi~n thong qua OOi~u hinh thuc khac OOau, trong do vi~c ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t thong qua ho~t d<)ng trq giup phap ly mang l~i hi~u qua cao. Cac C<)ng tac vien trQ' giup phap ly la cong chuc tu phap - h<) tich c~p xa th\lc hi~n ph6 bi~n, giao d\lc phap lu~t cho OOUng d6i tuqng d~n yeu cAu trq giup phap ly, huang dful cac d6i tuqng xu S\l thea quy dim cua phap lu~t va d~o duc xa h<)i. Thong qua trQ' giup phap ly luu d<)ng, Trung tam trq giup phap ly ph6i hgp v6i Tu phap xa t6 chuc cac bu6i noi chuy~n phap lu~t, t~p trung giai dap OOUng vuang m~c phap lu~t n6i c<)m, gop phdn giil' gin tr~t t\l', an toan xa h<)i adia phuong.

9. Ph8i hC}'P th'!c hifn trQ' ginp phap Iy thong qua cong tac hQ tich va lAng

...

ghep ho~lt dQng trQ' giup phap Iy vOi hOft dQng hoa giai it CO' sit

" ' j

....

Trong th\lC tien cac Trung tam trq giup phap ly da th\l ly nhi~u V\l vi~c vuang m~c v~ h<) tich OOu khai sinh, dang kY k~t hon, thay d6i hQ ten, dan t<)c,... Nguyen nhan m<)t phdn la do nguai dan chua oo~ thuc duQ'c dAy du v~ tam quan trQng cua vi~c dang kY h<) tich noi chung, dang kY khai sinh, dang kY k~t hon noi rieng. M~t khac, hi~n nay a OOi~u dia phuong, OO~t la t~i OOUng vimg nong thon, vimg dan t<)c it nguai, trinh d<) dan tri th~p, di~u ki~n di l~i kho khan,... con m<)t b<) ph~ ngum dan chua hi~u duQ'c quy~n va lqi ich cua ban than va con em cua hQ trong vi~c th\lc hi~n dang ky h<) tich, ho~c khong co di~u ki~n d~ th\lc hi~n quy~n nay. Bm v~y, thong qua cong mc quan ly va dang kY h<) tich, Tu phap xa cdn giai thich, huang dful nang cao oo~ thuc cua nguai dan v~ v~ d~ nay, v~ d<)ng OOan dan ch~p hanh cac quy diOO cua phap lu~t v~ h<) tich. D6i v6i cac V\l vi~c vuang m~c v~ h<) tich, Trung tam trq giup phap ly tich c\lc ph6i hgp v6i Tu phap c~p xa tim cach giai quy~t ho~c ki~n nghi tm co quan co thfun quy~n d~ giup dO- kip thm cho d6i tuqng.

Hoa giai ciing la m<)t hinh thuc trQ' giup phap ly nen cdn co S\l ph6i hgp giua Trung tam trq giup phap ly va Tu phap c~p xa, T6 hoa giai d~ giai quy~t kip thai, t~i ch6, giam thi~u OOUng tranh ch~p, mau thuful, vi ph~ phap lu~t 006 phat sinh trong c<)ng d6ng dan cu. Trung tam trq giup phap ly cung c~p cho Tu phap c~p xa, T6 hoa giai cac tai li~u phap lu~t va to' g§.p phap lu~t va t~p hu~n v~ nghi~p V\l, kY nang tu v~ phap lu~t va hoa giai cho c<)ng tac vien la cong chuc tu phap - h<) tich c~p xa, hoa giai vien. Theo huang dful cua Trung tam trQ' giup phap ly, cong chuc

564

tu phap - hQ tjch cAp xa va hoa giai vien co the tu vAn cho nguai dan, giup hQ thao gO' nhiing vu6ng m~c v@ phap lu~t, giam bOt ganh n~g cong vi~c cho Trung tam trg giup phap ly va t~o di@u ki~n thu~ 19i cho nguai dan khong phai d€n Trung tam yeu cAu trg giup, ti€t ki~m ti@n cua va cong suc cua nguai dan.

10. PhBi h(}'P trong vi~c xay dlfllg hUO'Dg uO'c, quy uO'c va thl!C hi~n quy

chi dan chti fJ coo sO'

De giup cho vi~c xay d\!Ilg huang u6'c, quy u6'c cua nhan dan co nQi dung phil hgp v6'i quy djnh cua phap lu~t va th\fc S\f dan chu, cac t6 chuc trg giup phap ly ph6i hgp v6'i Tu phap cAp xa th\fC hi~n huang ddn, tu vAn, giai dap nhiing vu6ng m~c trong qua trinh xay d\!Ilg huang u6'c, quy u6'c va cung cAp nhiing van ban phap lu~t co lien quan t6'i nQi dung cua huang u6'c, quy u6'c de tham khao, xay d\!Ilg huang u6'c, quy u6'c phil hgp v6'i quy dinh cua phap lu~t ho~c khong trai v6'i phap lu~t

De phat huy quy@n lam chu, suc sang t~o cua nhan dan, dQng vien suc m~ v~t chAt va tinh thAn to 1611 cua nhan dan trong phat trien kinh t€, xa hQi, nang cao dan tri, xay d\!Ilg chinh quy@n cO' sa viing m~, cAn phai th\fc hi~n t6t Quy ch€ dan chu a cO' sa. De nguai dan hieu va sir d\lng dung cac quy@n cua minh da quy dinh trong Quy ch€ dan chu acO' sa, d6ng thai, chAp hanh dAy du trach nhi~m, nghla V\l cua cong dan, Tu phap cAp xa phai ph6i hgp ch~t che v6'i Trung tam trg giup phap ly, M~t tr~ T6 qu6c, cac doan the nhan dan, ph6 bi€n, giao d\lc rQng rai trong hQi vien, doan vien va nhan dan v@ nQi dung Quy ch€ nay, t~o di@u ki~n cho nhan dan th\fc hi~n quy@n lam chu cua minh, ban b~c, dong gop y ki€n, giam sat, kiem tra ho~t dQng cua chinh quy@n va cac vi~c khac co lien quan d€n dai s6ng hang ngay cua nguai dan acO' sa. Thong qua cac ho~t dQng trg giup phap ly cua minh, chuyen vien va cQng tac vien trg giup phap ly cAn giai thich ro cho nguai dan hieu dUng v@ quy@n dan chu, giup hQ nh~ thuc dAy du quy@n di doi v6'i nghla V\l, dan chu di doi v6'i tr~t t1;f, ky cuang, tranh tinh tr~g nguai dan l~ dvng quy@n dan chu, quy@n khi€u n~i, t6 cao da dugc quy djnh trong phap lu~t de khi€u ki~n tran lan, gay mAt 6n dinh chinh trj, gayap l\fc d6i v6'i cac cO' quan ti€p dan va giai quy€t khi€u n~i, t6 cao ill dja phuang t6'i Trung uang.

565

Xi\.Y DVNG vA THVc HI~N HUONG uoc, QUY UOC CVA LANG,

BAN, THON, Ap, CVM DAN cu

Nh~m phat huy nhUng thudn phong my tl;1c, dS cao cac chuful m\Ic d~o ly va d~o duc truySn th6ng cua dan tQc, d6ng thOi t~o cO' ch~ duy tri an ninh, tr~t tg, v~ sinh, moi truOng, phong ch6ng cac t~ n~ xii hQi, phat triSn san xuAt, khuy~n khich hQc haM, giai quy~t mau thuful nh6 ... thai gian qua, a nhiSu dia phuang, huang uac, quy uac dii dugc xay dgng va th\Ic hi~n mQt cach co hi~u qua. Vi~c xay dgng va th\Ic hi~n huang uac, quy uac cling la mQt trong nhUng phuang thuc th\Ic hi~n chu truang rna rQng dan chu xii hQi chu ngma, phat huy quySn lam chu cua nhan dan, d~c bi~t la accr so.

V~y huang uac, quy uac la gi? Chinh quySn dia phuang co vai tro va vi tri

nhu th~ nao trong vi~c xay dgng va th\Cc hi~n huang uac, quy uac? I. MQT s6 vAN DE vE HUONG UOC, QUY UOC 1. Quy djnh v~ hllO'Dg «eYe, quy lleYe

1.1. Khai ni?m hU'dng U'O'e, quy U'O'e

- -

Khai ni~m hucrng uac, quy uac dugc gQi chung la huang uac va dugc huang dful t~i Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT-BTP-BVHTT-BTTUBTIfMITQVN ngay 31 thang 3 nam 2000 giua BQ Tu phap, BQ Van hoa Thong tin va Ban ThuOng trvc Dy ban Trung uang M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam (sau day gQi t~t la Thong tu lien tich s6 03/2000/ITLT) nhu sau:

"Huang uac la van ban quy ph~m xii hQi trong do quy diM cac quy cic xu S\I chung do cQng d6ng dan cu cting th6a thu~ d~t ra de diSu chinh cac quan h~ xii hQi mang tinh tg quan cua nhan dan nh~m giu gin va phat huy nhUng phong tl;1c, t~p quan t6t d(fp va truySn th6ng van hoa tren dja ban lang, ban, thon, Ap, C\llIl dan cu, gop phdn h6 trg tich C\IC cho vi~c quan ly nha nuac b~g phap lu~t".

1.2. Cae il~e iliim il~e trU'ng ella hU'dng U'O'e, quy U'O'e

Til khai ni~m nay co the thAy huang uac, quy uac la mQt lo~i van ban, v6i cac

d~c diSm d~c trung C\l thS nhu sau:

- La k~t uac cua nguOi dan, dugc the hi~n b~ng mQt lo~i van ban vai nhiSu ten gQi khac nhau nhu: hucrng uac lang, quy uac lang,... Trong dan gian cling con nhiSu lo~i hinh k~t uac cua nguai dan dugc the hi~n b~g cac cau tl;1c ngu, lai noi co vAn, phucrng ngon, ng~ ngu truySn mi~ng, khong dugc th\Ic hi~n b~g van ban thi khong phai la huang uac;

- Do cQng d6ng dan cu cung th6a thu~ d~t ra tren ccr sa S\I nhAt tri cua t~p the cQng d6ng dan cu. Day cling la mQt trong nhUng nguyen t~c xay dgng huang uac,

566

quy u6c, bAt cu mQt ca OOan hay mQt cO' quan, t6 chuc nao xay d\lIlg van ban va tlJ gQi do la huang u6c, quy u6c deu la khong dUng, khong phil hgp v6i tinh chAt, d~c trung va nguyen t~c xay d\lIlg huang u6c, quy u6c;

- Huang u6c, quy u6c cling la mQt lo~i van ban quy ph~, co nghia la no cling chua d\lIlg OOUng nguyen t~c b~t bUQc ho~c cho phep ca OOan, t6 chuc duQ'c lam ho~c khong duQ'c lam mQt vi~c gi do trong cUQc sBng hang ngay t~i dia phuang, OOung dAy la cac quy ph~ xa hQi do cQng d6ng dan cu th6a thu~ d~t ra va cling OOau th\lc hi~n. Nghia la cQng d6ng dan cu tlJ xay d\lIlg cac nguyen t~c Ung xu tren cO' sa phap lu~t va truyen thBng, t~p qU8n dia phuang va tlJ nguy~n th\lc hi~n cac nguyen t~c do. D~c diSm nay cua quy ph~ trong huang u6c, quy u6c khac hful v6i cac quy ph~m phap lu~t trong cac van ban do Nha nu6c ban hanh.

Cac quy dinh trong huang u6c, quy u6c khong duQ'c trai v6i quy dinh cua

phap lu~t, n~u trai thi phai lo~i b6 OOUng quy dinh do.

Tren th\lc t~, huang u6c, quy u6c duQ'c xay d\lIlg chu y~u dS dieu chiOO cac quan h~ tlJ quan t~i cQng d6ng dan cu, la OOUng quan h~ xa hQi trong l1nh V\fC xa hQi - dan S\l ma phap lu~t khong dieu chiOO ho~c chi dieu chinh amuc dQ quy dinh cac nguyen t~c chung oou: vi~c t6 chuc ma chay, cu6i xin, bao v~ tr~t tlJ tri an, phat triSn san xuAt, khuy~n khich hQc hanh, giu gin va phat huy OOUng gia tri d~o duc truyen thBng, giai quy~t cac tranh chAp ho~c OOUng vi ph~ 006 trong OOan dan, cac phuang thuc C\l thS t~i dia phuang dS xoa doi, giam ngheo, ...

1.3. S{f khtic nhau gitra hltung ltUC va quy ltUC

Nhu tren da phan dch, huang u6c va quy u6c la hai ten gQi khac OOau cua cling mQt lo~i van ban, vi v~y, co thS noi, chung la mQt, vi~c co ten gQi khac OOau la do cach d~t ten ho~c do chu thS xay d\lIlg van ban nay. Chfulg h~, van ban nay duQ'c cQng d6ng dan cu a lang, ban, thon xay d\lIlg thuOng duQ'c d~t ten la huang u6c (v6i tinh chAt la que huang, g~ v6i dia ban nong thon truyen thBng, tru6c day da co huang u6c cli); van ban do cQng d6ng dan cu a Cl)ffi dan cu khong g~ v6i que huang ho~c a OOUng khu do thi, khu t~p thS xay d\lIlg thi thuOng duQ'c d~t ten la quy u6c. Tuy OOien, S\l phan bi~t nay cling chi mang tinh tuang dBi, cling co thS xay d\lIlg huang u6c lang van hoa ho~c quy u6c lang van hoa.

1.4. Phlln bi?t hlt01lg ltUC va quy ltUC vOi van ban quy ph~m phtip lu~t

DiSm giBng OOau duy ooAt giua huang u6c, quy u6c va van ban quy ph~m phap lu~t la chUng deu duQ'C xay d\lIlg tren cO' sa OOUng quy ph~. Tuy OOien, nhu da trinh bay a tren, quy ph~ trong huang u6c, quy u6c la quy ph~ xa hQi, do OOan dan xay d\lIlg nen va OOan dan tlJ nguy~n th\lc hi~n; quy ph~ trong van ban quy ph~ phap lu~t la quy ph~ phap lu~t do cac cO' quan OOa nu6c xay d\lIlg nen va duQ'c dam bao th\lc hi~n bfuIg quyen l\lc OOa nu6c.

567

I-I -

d day cling cAn noi them r~g, m~c du chinh quy~n dia phuang co thl)'c hi~n vi~c phe duy~t huang uac, quy uac sau khi van ban nay dugc nhan dan xay dl)'llg nhung do chi Ia hanh vi mang tinh chat hanh chinh, th~ hi~n quan di~m th6ng nhat cua chinh quy~n va nhan dan vai nQi dung cua huang uac, quy uac, con trong thl)'c tS vi~c xay d\ll1g va thl)'C hi~n huang uac, quy uac d~u th~ hi~n Sl)' 11)' nguy~n, 11)' quim va tinh nhat tri cao trong cQng d6ng dan cu.

1.5. Vai tro ella hUdng uue, quy uue trong dili slmg va sinh hOf}t eua epng

dang dlin eu

ClIng vai phap Iu~t, huang uac, quy uac giup duy tri an ninh tr~t 11)', v~ sinh moi truOng, phong ch6ng cac t~ n~ xli hQi, phat tri~n san xuat, khuySn khich hQc hanh, giai quySt cac tranh chap, vi ph~ nh6 trong nhan dan, xoa doi, giam ngheo, gop phAn duy tri va phat huy thuAn phong my t\1c, d~ cao cac chudn ml)'c d~o If va d~o duc truy~n th6ng dan tQc. GAn day, nhi~u nQi dung cua huang uac, quy uac con gop phAn thl)'c hi~n chinh sach dan s6, bai trir cac hu t\1c va t~ n~ xli hQi.

1.6. Sv can thi;t xliy dvng hUdng uue, quy uue

Nhu tren dli phan dch, vai vi tri, vai tro cua minh, huang uac, quy uac Ia thanh t6 quan trQng trong h~ th6ng th~ chS quan If 6 nong thon, Ia mQt bQ ph~ h6 trg dAc Il)'c phap Iu~t trong vi~c di~u chinh cac quan h~ xli hQi t~i cQng d6ng dan cu d6i vai nhUng van d~, nhUng nQi dung rna phap Iu~t khong di~u chinh, m~t khac, huang uac, quy uac con thl)'c hi~n t6i da tinh thAn m6 rQng dan chu 6 co s6, giup nhan dan trong tiSn trinh tham gia giam sat ho~t dQng cua co quan nha nuac.

2. Chii tnrong ciia Dang va Nha nuO'c v~ xay dtplg va th'!c hi~n htrong trO'c, quy trO'c. Tinh hinh xay dtplg va th'!c hi~n htrong uO'c, quy uO'c (y cac dia phuong trong thM gian qua

2.1. Chu trUdng eua Dang va Nha nuue vJ xliy dvng va thve hi?n hUdng

uue, quy uue

Huang uac, quy uac dugc coi Ia mQt cong C\l quan trQng gop phAn quan If xli hQi trong ph~ vi thon, lang Vi~t Nam tlr nhi~u thS kY qua. Xet v~ m~t Iich Slr ra dai, huang uac, quy uac aVi~t Nam xuat hi~n tlr thS kY XV, dugc cilng c6 qua cac thS kY XVI, XVII, XVIII va dAu thS kY xx. Trong chS dQ phong kiSn, huang uac, quy uac t6n t~i song song vO'i phap Iu~t cua Nha nuac phong kiSn Vi~t Nam, gop phAn gift gin ban sAc va Sl)' phat tri~n cua dan tQc.

Khi noi dSn huang uac, quy uac Ia d~ c~p dSn mQt thanh t6 quan trQng trong th~ chS quan If nong thon, d~ cao tinh 11)' quan, 11)' tri cua thon, lang, ap, ban, Ia mQt net van hoa quan If truy~n th6ng co tinh ph6 biSn 6 khu vl)'c Dong NamA, trong do co Vi~tNam.

568

Thgc tS xay d\lllg va phat trien nong thon anuac ta trong OOtlng nam qua dff chimg miOO rAng, nSu chi sir d\Ulg thuful my phap lu~t de dieu chinh cac quan h~ xff hQi - dan sg anong thon thi chua dAy du va khong d'ilt hi~u qua. Vi~c xoa bo huang uac, quy uac, xoa bo vai tro cua no vai tu cach la mQt cong C\l quan trQng gop phful quan ly xff hQi anong thon la dff bo qua mQt net van hoa truyen th6ng, hc;tn chS sg phat trien thuful phong my t\lc, de l'ili OOtlng khoang tr6ng rna phap lu~t cho dil co ho8.11 thi~n dSn mliy ding khong the bao quat hSt dugc.

Tir Nghi quySt s6 05-NQIHNTW HQi nghi lful thu nam Ban chlip hanh Trung uang Dang khoa VII ngay 10 thang 6 nam 1993 ve tiSp t\lc d6i m6'i va phat trien kiOO tS - xff hQi a nong thon, huang uac, quy uac dugc thira oo~ tra l'ili, chimg to sg t6n t'ili blit di~t cua no va dang tra thaOO mQt cong C\l hfiu hi~u trong the chS quan ly anong thon. Chu truang "khuySn khich xay d\lllg va thgc hi~n cac huang uac, cac quy chS ve nSp s6ng van minh acac thon, xom" rna HQi nghi lful nay d~t ra dff tra thanh nen mong vtlng ch~c cho vi~c xay d\lllg h~ th6ng the chS ve huang uac, quy uac va phong trao xay d\lllg va thgc hi~n huang uac, quy uac aOOieu dia phuang trong ca nuac.

Bao cao chiOO tri t'ili D'ili hQi Dang to8.11 qu6c lful thu VIII dff neu: "thgc hi~n t6t cac ca chS lam chu cua OOan dan, lam chu thong qua d'ili di~n la cac ca quan dan cir va cac do8.11 the, lam chu trgc tiSp bAng cac hiOO thuc OOan dan tg quan bAng cac huang uac t'ili ca sa phil hgp v6'i phap lu~t OOa nuac".

tich s6 04/200l/TTLT-BTP-BVHTT-BTTUBTWMTTQVN

lien

ve phia Nha nuac dff co mQt s6 van ban quy phc;tm phap lu~t quy diOO ve huang uac, quy uac OOu: Lu~t M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, Chi thi s6 24/CT-TTg ngay 19 thang 6 nam 1998 quy diM vi~c xay d\lllg va thgc hi~n huang uac, quy uac cua lang, ban, thon, lip, c\lm dan cu, Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT, Thong UBQGDSKlillGD ngay 09 thang 7 nam 2001 hu6ng dful b6 sung Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT ve vi~c thgc hi~n chinh sach dan s6, kS hO'ilch hoa gia dinh, Phap l~OO Thgc hi~n dan chu axff, phuOng, thi trl1n nam 2007.

Day la cac van ban quy phc;tm phap lu~t hu6ng dful C\l the ve nQi dung va hinh thuc the hi~n cua huang uac, quy uac, thu t\lc soc;tn thao, thong qua, phe duy~t, t6 chuc thgc hi~n, vi~c sira d6i, b6 sung huang uac, quy uac, tranh OOi~m cua Uy ban OOan dan cac clip quan ly vi~c xay d\lllg va thgc hi~n huang uac, quy uac, cach thuc dua nQi dung dan s6 - kS hO'ilch hoa gia dinh vao trong huang uac, quy uac.

Huang uac, quy uac dugc coi OOu mQt C\Ulg C\l h6 trg cho phap lu~t de duy tri, phat trien thuful phong my t\lc, de cao cac chudn mgc d'ilo ly va d'ilo duc truyen th6ng trong sinh hO'ilt cQng d6ng thon, lang, lip, ban, C\lffi dan cu. Huang uac, quy uac ra dai OO~m de cao tiOO tg quan, tg tri cua cac thon, lang, lip, ban, c\lm dan cu,

569

diSu nay hoan toan phil hgp vai m\lc dich phat huy va tang cUOng dan chu hoa a nong thon cua Dang va Nha nuac tao

2.2. rinh hinh xay dlplg va thve hiin hlfdng uO'e, quy uO'e iJ cae dia phudng

trong thiJi gian qua

Huang uac, quy uac dfi dugc xay d\lIlg t~i tdt ca cac tinhfthanh trong ph~ vi

ca nuac va khoang 70% d@n 80% cac qu~, huy~n, thanh ph6, thi xfi thuQc tiOO.

Cho d@n nay, OOin chung vi~c xay d\lIlg va th\Ic hi~n huang uac dfi fung huac phat tri~n m~ ca vS s6 IUQ1lg va chdt IUQ1lg. a OOiSu tinh, vi~c xay d\lIlg huang uac dfi dugc tri~n khai d6ng hQ OOu B~c Ninh, Hai Duang, Thai BiOO, Ha Tay, Ngh~ An, Ha rmh, Quang Binh,... T~i cac tinh nay dfi co khoang han 90% s6 lang, ban, thon, dp, C\lID dan cu han hanh huang uac, 60% d@n 80% trong s6 do dfi dugc Chu tich Uy han OOan dan huy~n xem xet, phe duy~t.

T~i cac tinh khu V\IC Tay Nguyen, vi~c xay d\lIlg va ban hanh huang uac, quy uac dfi dugc tri~n khai tren di~n rQng, co k@ ho~ch, dugc chi d~o ch~t che, co S\I hc3 trg d~c l\Ic cua cac cO' quan co thfun quySn cdp tinh, cdp huy~n, cdp xfi. Cac lang, ban tren dia han dfi va dang tri~n khai xay d\lIlg huang uac, quy uac vO'i nQi dung duy tri an niOO tr~t t\l', v~ sinh moi truOng, phong ch6ng cac t~ n~ xfi hQi, phat tri~n san xUdt, khuy@n khich hQc hanh, khuy@n khich phat tri~n OOting nganh nghS truySn th6ng, giai quy@t cac tranh chdp, vi ph~ 006 trong OOan dan. D6ng thm, dfi huac dAu nghien cUu dua dugc OOiSu nQi dung t6t d~p, ti@n hQ cua phong t\)c, ~p quan vao huang uac, quy uac, gop phAn xoa doi, giam ngheo, phat huy tinh thAn doan k@t, tiOO tich C\IC, chu dQng, sang t~o cua cac tAng lap OOan dan trong vi~c xay d\lIlg cUQc s6ng mai t~i dia ban nay.

Tuy OOien, nQi dung cua huang uac, quy uac a nhiSu nO'i con sa sai, r~p khuon, sao ch\lp, hinh thuc con th~ hi~n OOiSu h~ ch@ vS ky thu~t so~ thao, cau chfr; thu t\)c xay d\lIlg, so~ thao, thong qua huang uac, quy uac a mQt s6 nO'i con chua theo dung quy diM, chua dam hao tiOO dan chu, con mang tiOO ap d~t. Day chinh la vdn dS cAn luu y trong qua trinh so~ thao, xay d\lIlg huang uac, quy uac trong thai gian tai.

II. x.AY D\JNG vA THl/C HIl:N HUONG UOC, QUY uoc 1. Xay d1}1lg huong If(YC, quy If(YC

1.1. Npi dung efta hlfdng lfue, quy uue Tren cO' sa cac quy diM cua phap lu~t, diSu ki~n kinh t@ - xfi hQi, trinh dQ dan tri, OOfun phat huy nhting phong t\)c, t~p quan t6t d~p, gop phAn dua phap lu~t vao cUQc s6ng cua cQng d6ng dan cu, Thong tu lien tich s6 03/2000ITTLT t~p trung vao cac nQi dung C\l th~ OOu sau:

570

- DS ra cac bi~n phap, phuong thuc thich hQ'P giup dan cu tren dia ban tham gia quan ly nha nuac, quan ly xa hQi, bao dam va phat huy quySn t\I do, dan chu cua nhan dan; dQng vien va t~o diSu ki~n dS nhan dan th\lc hi~n tBt cac quySn va nghla V\l cua cong dan;

- Cac nQi dung, bi~n phap nhfun bao dam, gift gin va phat huy thuAn phong, my t\lc, th\lc hi~n n~p sBng van minh trong irng xu, giao ti~p, an, a, di l~i, phat triSn cac ho~t dQng van hoa lanh m~, xay dvng va phat huy tinh lang, nghla xom, doan k~t, tuong than, tuong ai, h6 trg, giup dO' Ian nhau trong cQng d6ng dan cu; th\lc hi~n tBt cac chinh sach xa hQi cua Dang va Nha nuac;

- DS ra cac bi~n phap gop phAn bao v~ tai san Nha nuac, tai san cong cQng va tai san cua cong dan, bao v~ moi truOng sBng, bao v~ rUng, biSn, song, h6, danh lam thfulg canh, dSn chua, mi~u m~o, cac ngu6n nuac, de diSu, d~p nuac, kenh muong, cAu cBng, dUOng day tai di~n; xay dvng va phat triSn dUOng lang, ngo xom, tr6ng cay xanh;

- Cac bi~n phap bai trir cac hu t\lc, t~ n~ xa hQi va me tin di doan trong vi~c cuai hoi, vi~c tang, Ie hQi, thO' ph\lng a dia phuong; khuy~n khich nhiing nghi Ie lanh m~nh, ti~t ki~m, h~ ch~ an uBng lang phi, tBn kern;

- Cac nQi dung gop phAn xay dvng n~p sBng van minh, gia dinh van hoa, xay dvng lang, ban, thon, frp, C\lID dan cu van hoa, hinh thanh cac quy tAc d~o duc mai trong gia dinh va cQng d6ng; khuy~n khich mQi nguO'i dum bQc, giup dO' nhau khi g~p kho khan, ho~ n~, Bm dau; v~ dQng th\lc hi~n cac chinh sach dan sB - k~ ho~ch hoa gia dinh, xay dvng cac gia dinh then tieu chuful gia dinh van hoa;

- Xay dvng tinh doan k~t, tuong than, tuong ai trong cQng d6ng, v~ dQng cac thanh vien trong gia dinh, hQ tQc, xom lang doan k~t nhau dS xoa doi, giam ngheo, phat triSn san xUfrt, nang cao dO'i sBng, khuy~n hQc, khuy~n nghS adia phuong; v~ dQng cac thanh vien trong cQng d6ng tham gia t6 hQ'P tac, hQ'P tac xa nh~m phat triSn san xufrt. Khuy~n khich phat triSn cac lang nghS, dong gop xay dvng cO' sa h~ tang va cac cong trinh phuc 19i cong: di~n, duOng, truOng hQc, tr~ xa, nghla trang, cac cong trinh van hoa, thS thao tren dia ban. L~p, thu chi cac lo~i quy trong khuon kh6 phap lu~t va phu hQ'P kha nang dong gop cua nhan dan;

- DS ra cac bi~n phap C\l thS bao v~ tr~t t¥, tri an tren dia ban gop phAn phong chBng cac t~ n~ xa hQi nhu rna my, CO' b~c, rugu che be tha, trQm cAp, m~i dam va cac hanh vi vi ph~ phap lu~t khac nhfun xay dvng dia ban trong s~ch. Phat dQng trong nhan dan y thuc phong gian, bao m~t, chfrp hanh nghiem chinh phap lu~t vS t~ W, t~m vfulg; tham gia quan ly, giao d\lc, giup dO' nhiing nguO'i lam 16i t~i cQng d6ng dan cu. DS ra cac bi~n phap can thi~t h6 trg cO' quan co thfun quySn phat hi~n, xu ly vi ph~ phap lu~t tren dia ban; bao dam triSn khai th\lc hi~n cac quy

571

dinh cua phap lu~t v~ t6 chuc tv quan a cO' sa nhu t6 chuc, ho~t dQng cua t6 hoa giai, ban an ninh, t6 bao v~ san xudt, ban kien thiet va cac t6 chuc tv quan khac;

- I>~ ra cac bi~n phap thuang, ph~t phil hgp d~ dam bao th\Ic hi~n huang uac,

quyuac:

Huang uac quy diM cac hinh thuc va bi~n phap thuang d6i vai ca nhan, hQ gia dinh co thanh tich trong vi~c xay d\IIlg va th\Ic hi~n huang uac nhu: l~p s6 vang truy~n th6ng, neu guang nguai t6t, vi~c t6t, ghi nh~ cong lao, thanh tich cua ~p th~, ca nhan; binh xet, cong nh~ gia dinh van hoa va cac hinh thuc khen thuang khac do cQng d6ng tv thoa thu~ ho~c d~ nghi cac cdp chinh quy~n khen thuang thea quy diM chung cua Nha nuac.

I>6i vai nhfing nguai co hanh vi vi ph~ cac quy diM cua huang uac, quy ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ d6ng, thong bao tren cac phuang ti~n thong tin d~i chung acO' sa. Truang hgp vi ph~ nghiem tr<;mg cac quy diM cua huang uac, quy uac thi tren cO' sa thao lu~ th6ng nhdt trong t~p th~ cQng d6ng, co th~ th\lc hi~n nghia Vl,l, trach nhi~m trong ph~ vi cQng d6ng ho~c ap d\ffig cac bi~n phap ph~t nhung khong dugc d~t ra cac bi~n phap xu ph~t n~g n~ xam ph~m den tinh m~g, suc khoe, tv do, danh d\I, nhan phb, tai san, quy~n, 19i ich hgp phap khac cua cong dan. Trong huang uac, quy uac khong d~t ra cac khoan phi, l~ phi.

Huang uac, quy uac co th~ d~ ra cac bi~n phap nhAm gop phful giao d\lc nhfing nguai co hanh vi vi ph~ phap lu~t bi ap d\lng bi~n phap giao d\lc t~i xa, phuang, thi trdn; giao d\lc, cam hoa, giup dO' nguai ph~ tQi sau khi ra tv tra thanh nhfing nguai luang thi~n, co ich cho xa hQi.

Nhilng hanh vi vi ph~ phap lu~t phai do cac cO' quan co thb quy~n xu ly thea quy diM cua phap lu~t. Vi~c ap d\lng cac bi~n phap xu ly vi ph~ huang uac, quy uac khong thay the cac bi~n phap xu ly thea quy diM cua phap lu~t.

B6 sung Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT, ngay 09 thang 7 nam 2001 cua BQ Tu phap, BQ Van hoa Thong tin, Ban Thuang tr\fc Dy ban Trung uang m~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam va Dy ban Qu6c gia dan s6 - Ke ho~ch hoa gia dinh lien tich ban hanh Thong tu lien tich s6 04/200l/TTLT-BTP-BVHTT-BTTUBTWMTTQVN UBQGDSKHHGI> ngay 09 thang 7 nam 2001 huang dan phfin nQi dung v~ vi~c th\Ic hi~n chinh sach dan s6, ke ho~ch hoa gia dinh nhu sau:

- I>~ ra cac bi~n phap khuyen khich xay d\IIlg gia dinh it con, khoe m~, am no, binh d~g, tien bQ va h~nh phuc; th\Ic hi~n ke ho~ch hoa gia dinh; tv nguy~n l\Ia chQn su d\ffig cac bi~n phap tranh thai, khong mang thai truac hon nhan, khong ket hon s6m, khong de s6m, de nhi~u, de day; trong thai kY thai nghen th\Ic hi~n kham thai, tiem chUng dfiy du va sinh con t~i cac cO' sa y teo

572

- D~ ra cac bi~n phap v~ dQng tre em trong dQ tu6i dugc tiem chung rna rQng dAy du, dugc den wOng hQc t~p dUng dQ tu6i; kh~c ph\lc tiOO tr~g tre em suy dinh duOng, tre em thfrt hQc, tre em lang thang, bi l~ d\lng tinh d\lc va bi anh huang bffi cac t~ n~ xii hQi; d6ng thai, khuyen khich con chau cham hQc, cham lam, kinh trQng ong, ba, cha, m~, thgc hi~n nghia V\l ph\lng dUOng ong, ba, cha, m~ hIC 6m dau, gia yeu; khuyen khich ong, ba, cha, m~ nuoi dUOng con, chau nen nguai, s6ng mdu mgc, lam guang cho con, chau;

- D~ ra cac bi~n phap khuyen khich va khong khuyen khich trong huang uac,

quy uac OOfun thgc hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia dinh.

Ngoai OOiing bi~n phap thuang, ph~t dii dugc huang ddn t~i Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT, cac cQng d6ng dan cu dill cu vao di~u ki~n, hoan canh thgc te co thS quy diOO trong huang uac, quy uac mQt s6 bi~n phap khuyen khich va khong khuyen khich trong vi~c thgc hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia dinh sau day:

- BiSu duang khen thuang truac cQng d6ng trong cac hQi nghi t6ng ket nam, cac cUQc hQp acQng d6ng; binh chQn cong oo~ gia dinh van hoa; Uti tien vay v6n xoa doi giiun ngheo, phat triSn nganh nghS; ho~c thuang ti~n, hi~n v~t co tinh chdt dQng vien, khuyen khich.

- D6i vai ca OOan, hQ gia dinh khong thgc hi~n ho~c thgc hi~n chua dAy du cac quy diOO trong huang uac, quy uac thi co thS khong dua vao di~n binh xet cong oo~ gia dinh van hoa; Truang thon, Truang Ban cong tac M~t tr~ ho~c nguai co uy tin acQng d6ng dan cu g~p gO', trao d6i, phftn tich, chi ro thieu sot, khuyen giai sua chua. TruOng hgp vi ph~m nghiem trQng thi co thS bUQc thgc hi~n nghia V\l, trach OOi~m trong ph~ vi cQng d6ng OOung khong dugc d~t ra cac bi~n phap xu ph~t n~g nS, xfun ph~ den tiOO m~g, suc khoe, tg do, daOO dg, OOan phfim, tai san, quySn, 19i ich hgp phap khac cua cong dan.

Cac bi~n phap khuyen khich va khong khuyen khich neu tren phai dugc t~p thS cQng d6ng dan cu tg nguy~n thao lu~, OOdt tri thgc hi~n. Vi~c ap d\lng bi~n phap xu ly vi ph~ huang uac, quy uac khong thay the cac bi~n phap xu ly theo quy dinh cua phap lu~t.

Tuy theo d~c diSm vUng, miSn, tiOO hiOO kinh te - xii hQi, phong tt;lc, t~p quan a tUng dia phuang, co thS Iga chQn OOiing nQi dung th~t sg cAn thiet dS dua vao huang uac (khong OOdt thiet phai dua toan bQ OOUng nQi dung dii huang ddn a tren). aOOUng dia ban IAn dAu tien t6 chuc xfty dgng huang uac, quy uac, co thS va t6t OOdt chi nen Iga chQn mQt s6 nQi dung th~t thiet thgc dS quy diOO trong huang uac, quy uac. Cac nam tiep theo, tren co So' t6ng ket, kiSm diSm vi~c thgc hi~n huang uac, quy uac, co thS b6 sung cac nQi dung khac dS nQi dung cua huang uac, quy uac ngay cang hoan thi~n, d6ng bQ theo huang ddn atren.

573

-I

1 -!

a OOiing dia ban dan cu khong thu§.n OO~t, co OOieu dan tQc, cu dan OOieu vimg mien, nghe nghi~p dan xen thi nQi dung huang u6c c§.n t~p trung uu tien dua ra OOiing quy u6c OOfun xay d\IDg kh6i doan ket tuang than, tuang ai, giup OOau trong t6 chuc cUQc s6ng chung trong cQng d6ng, phat trien san xu~t, bao dam tr~t t1J tri an, xay d\Il1g cUQc s6ng m6i a dia ban. Phong tl,lc t~p quan a dia ban nay c§.n dugc can oo~c ky, l\Ia chQn OOUng nQi dung thiet th\Ic, phil hgp v6i 19i ich, nguy~n v<;mg chung cua ca cQng d6ng dan cu dua van huang u6c, quy u6c.

Vi~c th\Ic hi~n cac bi~n phap thuang, ph~t de bao dam th\Ic hi~n huang u6c, quy u6c c§.n tuy thea cac nguyen t~c neu tren, d6i v6i OOUng nguai co hanh vi vi ph~ cac quy diOO cua huang u6c, quy u6c thi chu yeu ap d\Ulg cac hinh thuc giao d\lc, phe binh cua gia dinh, t~p the cQng d6ng, thong bao tren cac phuang ti~n thong tin d~i chung a cO' sa. Truang hgp vi ph~ nghiem trQng cac quy diM cua huang u6c, quy u6c thi co the bUQC phai th\Ic hi~n mQt nghia V\l, mQt tranh nhi~m C\l the trong ph~m vi cQng d6ng ho~c ap d\Ulg bi~n phap ph~t tien, thoc. Muc ph~t tien, thoc phai can cu van dieu ki~n kiOO te, ngay cong thu OO~p binh quan tren dia ban, phai dugc cQng d6ng thao lu~ th6ng OO~t thong qua va dugc ghi ra trong huang u6c, quy u6c. Cac bi~n phap ph~t nay tuy~t d6i khong mang tinh ch~t trimg tri, tu6c do~t tai san cua ca OOan, khong lam aM huang den cUQC s6ng kinh te cua nguai bi ph~t. Truang hgp hanh vi dli vi ph~ phap lu~t thi phai do cac cO' quan co thfun quyen xu 1;' thea quy diM cua phap lu~t.

1.2. fflnh thuc th~ hi?n cua htrung truc, quy truc

- ve ten gQi: co the dimg ten gQi chung la huang u6c ho~c quy u6c lang, ban,

thon, ~p, C\lffi dan cu.

- ve cO' c~u va nQi dung: huang u6c co the co lai noi d~u ghi oo~ truyen th6ng van hoa cua tUng lang, ban, thon, ~p, c\lm dan cu va m\lc dich cua vi~c xay d\Il1g huang u6c.

NQi dung cua huang u6c dugc chia thanh cac chuang, m\lc, dieu, khoan, diem. Cac quy diM C\l the cua huang u6c c§.n xac diOO ra quyen va nghia V\l cua cac thanh vien trong cQng d6ng. Cac bi~n phap thuang, ph~t co the quy diM ngay t~i cac dieu, khoan C\l the.

Cac quy diOO cua huang u6c c§.n ng~ gQn, C\l the, thiet th\Ic, de hieu, d~ 006,

de th\Ic hi~n.

De the hi~n huang u6c, cac dia phuang co the va c§.n tham khao cac ban huang u6c, quy u6c dli dugc ban hanh tren dia ban ho~c t~i cac dia phuang Ian c~n. Khi tham khao c§.n tranh sao chep may moc nQi dung cua cac ban huang u6c, quy u6c do. Cach thuc triOO bay, ky thu~t bien so~ cac quy diM cua huang u6c co th@ tham khao, OOung nQi dung thi phai l~y tic th\Ic tien cUQc s6ng ngay t~i lang, ban, thon, ~p, c\lm dan cu de dua van huang u6c.

i I I

574

i I

•

Cach thuc thS hi~n nQi dung th\Ic hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia

dinh trong huang uac, quy uac

- TruOng hQ'P huang uac, quy uac da duQ'c phe duy~t va dang duQ'c th\Ic hi~n rna chua co ho~c da co nhung chua d~y du nhUng nQi dung da dugc huang dful t~i M\lc 1 cua Thong tu nay thi co thS l\Ia chQn mQt trong hai cach sau day:

+ Khi t6 chuc kiSm diSm vi~c th\Ic hi~n huang uac, quy uac hang nam, cful huang dful dS cQng d6ng dan cu chu dQng de xuAt b6 sung vao huang uac, quy uac nhUng nQi dung th\Ic hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia dinh;

+ CQng d6ng dan cu co thS xay d\Illg them mQt quy uac rieng ve vi~c th\Ic

hi~n chinh sach daIl s6 - ke ho~ch hoa gia dinh

- TruOng hQ'P huang uac, quy uac dang dugc xay d\Illg thi cful b6 sung ngay vao huang uac, quy uac do nhUng nQi dung th\Ic hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia dinh truac khi thong qua ho~c truac khi trinh Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n phe duy~t.

Trinh t\I, thu tl;lc so~ thao dS ban hanh m6'i ho~c sua d6i, b6 sung nhUng nQi dung th\Ic hi~n chinh sach dan s6 - ke ho~ch hoa gia dinh neu tren phai tuan thea thu tl;lc so~ thao, thong qua phe duy~t huang uac da duQ'c huang dful t~i Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT.

1.3. Thii t{lc, trinh tv so~n thiio, thong qua, phe dUYft, t8 chuc thvc hifn va

sua t/6i, b6 sung htr01lg truc, quy truc

a) Nguyen t~c so~ thao, thong qua, phe duy~t

Huang uac, quy uac cful dugc xay d\Illg thea nhfrng nguyen cic sau:

- Vi~c xay d\Illg, so~ thao huang uac, quy uac phai do nhom so~ thao dam nhi~m, g6m cac thanh vien co kinh nghi~m s6ng va uy tin, d~i di~n cho cac thanh ph~n dan cu t~i cQng d6ng.

- Trang qua trinh so~ thao huang uac, quy uac, cful tien hanh lAy y kien cua toan bQ nhan dan tren dia ban, cac co quan, t6 chuc hfru quan bAng nhUng phuang thuc thich hQ'P.

Vi~c lAy y kien nhan dan, co quan, t6 chuc tren dia ban la vi~c lam het suc quan trQng, bao dam cho huang uac, quy uac th\Ic S\I phan aM d~y du Ychi cua cQng d6ng dan cu tren dia ban, bao dam cong khai, dan chu, th\Ic S\I la cong C\l t\I quan cua nguai dan tren dia ban. Vi~c lAy y kien truac ding la dS bao dam thu~ IQ'i cho vi~c phe duy~t va triSn khai th\Ic hi~n khi van ban nay da duQ'c phe duy~t.

Cac co quan chinh quyen (HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan), cAp uy va lanh d~o cac t6 chuc chinh tri - xa hOi acAp xa co thS tham gia y kien. D6i vai nhan dan, neu dieu ki~n co thS thi dugc gui den timg hQ gia dinh dS tham gia y kien vai

575

" -

dV thao huong uac, quy uac. Tuy nhien, cAn khuyen khich tinh tich cvc cua nhan dan trong cQng d6ng bfulg cach t6 chuc cac hinh thuc thao lu~, gop y thich hgp nhu hQp thao lu~ at6, dQi san xuAt, t6 dan ph6, ngo, xom ho~c phat tren loa truy~n thanh.

- Huong uac, quy uac phai dugc thao lu~, thong qua t~i HQi nghi nhan dan

theo nguyen t~c da s6.

d mQt s6 dia phuong, do kho khan trong vi~c di l~i ho~c nhi~u ly do khac rna vi~c t~p hgp day du nguai dan den tham d\l HQi nghi toan th@ nhan dan d@ thong qua huong uac, quy uac la rAt kho, dful den HQi nghi nay phai hoan l~i nhi~u lAn, aM huang den tien dQ so~ thao, thong qua huong uac, quy uac. Vi v~y, cac dia phuong cAn chu y ket hgp HQi nghi thong qua huong uac, quy uac v&i cac HQi nghj khac cua thon, lang, Ap, ban, C\UIl dan cu co lien quan tr\fc tiep den quy~n, 19i ich cua nguai dan nhu: se cho yay v6n xoa doi, giam ngheo ... Nhu v~y, se phat huy dugc tinh tich C\lC cua m6i nguai dan, HQi nghi se dong du va soi n6i hon.

- Truac khi thi hanh, huong uac, quy uac cAn phai dugc trinh Uy ban nhan

dan cAp huy~n phe duy~t.

Theo huang dful t~i Thong tu lien tich s6 03/2000/TTLT thi huong uac, quy uac chinh thuc trinh phe duy~t cAn co chii' kY cua TruOng thon, Bi thu Chi bQ, TruOng Ban cong tac m~t tr~ va gia lang (neu co) kern theo bien ban thong qua t~i HQi nghi.

Huong uac, quy uac gui len Uy ban nhan dan cAp huy~n phe duy~t phai co Cong van d~ nghi cua Uy ban nhan dan cAp xa. Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n ra quyet dinh phe duy~t huong uac, quy uac. Huong uac, quy uac da dugc phe duy~t phai co dAu giap lai.

Nhu v~y, v~ nguyen t~c, Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n co th@ ra quyet dinh phe duy~t mQt ho~c nhi~u huong uac, quy uac. Tuy nhien, trong thvc te amQt s6 dia phuong, sau khi ~p hgp dugc mQt s6 huong uac, quy uac cua cac thon, lang, Ap, ban, C\UIl dan cu tren dia ban, Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n se ban hanh mQt quyet dinh phe duy~t toan bQ cac ban huong uac, quy uac do. Cach lam nay se bao dam day du thu U)c phap ly, d6ng thai, ding tiet ki~m dugc thai gian va yeu cau khong thay d6i la timg ban huong uac, quy uac d~u phai dugc dong dAu giap lai cua Uy ban nhan dan. Phuong an nay thuang dugc ap d\illg d6i vai nhiing dia phuong dang tien hanh tri@n khai d6ng lo~t vi~c xay d\lllg huong uac, quy uac.

Rieng d6i vai wang hgp sua d6i, b6 sung timg huang uac, quy uac C\l th@ thi Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n se phai phe duy~t timg huang uac, quy UO'C sua d6i, b6 sung do.

b) Thu U)c so~ thao

576

Huang uac, quy uac phai duQ'c xay dlJIlg mQt cach thgc sg dan chu, cong khai, phil hQ'P vai cac quy dinh cua phap lu~t, duQ'c chia thea cac buac co ban nhu sau:

(i) Buac 1. Thanh l~p Nhom so~ thao va t6 chuc so~ thao huang uac, quy

uac

TruOng thon, lang, Ap, ban, qUIl dan cu (sau day gQi chung la TruOng thon) chu tri cimg Bi thu Chi bQ, TruOng Ban cong tac M~t tr~ th6ng nhAt cac nQi dung co ban dn so~ thao, dAng thai chi diM cac thanh vien nhom so~ thao. Thanh vien nhom so~ thao la nhUng nguai co uy tin va kinh nghi~m s6ng, co trinh dQ van hoa, hi@u bi€t vS phap lu~t va phong 1\lc, t~p quan adia phuang, co phfun chAt d~o duc t6t. Nhom so~ thao cAn co sg tham gia cua d~i di~n mQt s6 co quan, t6 chuc va d~i di~n cua cac thanh phAn trong cQng dAng dan cu nhu: can bQ huu tri, C\fU chi€n binh, cac chuc s~c ton giao, gia lang, truOng ban, truOng tQc va nhUng nguai khac co uy tin, trinh dQ trong cQng dAng.

TruOng thon chu tri, ph6i hQ'P vai Ban cong tac M~t tr~n, duai sg Hinh d~o cua

Chi bQ Dang aco sa chi d~o nhom so~ thao xay d\ffig huang uac, quy uac.

Vi~c dg thao huang uac, quy uac cAn t~p trung vao cac nQi dung da duQ'c trinh bay a tren. D6ng thai, cAn tham khao nQi dung cac huang uac, quy uac cli (n€u co) cling nhu nQi dung cua cac huang uac, quy uac cua dia phuang khac d@ thira duQ'c nhUng nQi dung tich cgc, phil hQ'P da tra thanh phong 1\lc, 19a chQn, k€ t~p quan t6t dyp. a nhUng noi phong 1\lc, t~p quan cua d6ng bao dan tQc thi@u s6 duQ'c th@ hi~n bfulg lu~t 1\lc thi chQn IQc dua vao huang uac, quy uac nhUng quy dinh cua lu~t 1\lc phil hQ'P vai phap lu~t va thuAn phong my 1\lc.

(ii) Buac 2. T6 chuc lAy y ki€n cac co quan, t6 chuc va nhan dan vao dg thao

huang uac, quy uac

Dg thao huang uac, quy uac duQ'c gui d€n co quan chinh quySn, cAp uy, lanh d~o cac t6 chuc chinh tri - xa hQi acAp xa; n€u diSu ki~n cho phep thi gui d€n timg hQ gia dinh d@ lAy Yki€n dong gop.

Vi~c thao lu~ dong gop y ki€n nhfun hoan thi~n dg thao huang uac, quy uac co th@ duQ'c t6 chuc bfulg cac hinh thuc thich hQ'P nhu hQp thao lu~ at6, dQi san xuAt, t6 dan ph6, ngo xom, nhom cac hQ gia dinh, hQp thao lu~ acac t6 chuc doan th@ athon, lang, Ap, ban, c\lm dan cu; niem y€t, phat tren dai truySn thanh, rna hQp thu d@ thu th~p y ki€n dong gop.

Dg thao huang uac, quy uac co th@ duQ'c HQi d6ng nhan dan ho~c Uy ban nhan dan cAp xa thao lu~, tham gia y ki€n nhung khong thong qua nhu mQt Nghi quy€t cua HQi dAng nhan dan ho~c Quy€t diM cua Uy ban nhan dan cAp xa.

(iii) Buac 3. Thao lu~ va thong qua huang uac, quy uac

577

Tren cO' sa nhUng y ki~n dong gop tren, Nhom so~ thiio chinh ly, hoan thi~n d\f thiio va gui cac thanh vien d\f ki~n duQ'c mo'i tham gia HQi nghi d@ thiio lu~ va thong qua huang uac, quy uac.

D\f thiio huang uac, quy uac phiii duQ'c thiio lu~n kY, th\fc S\f dan chu va thong qua t~i HQi nghi cu tri ho~c HQi nghi d~i bi@u hQ gia dinh alang, ban, thon, Ap, C\lill dan cu. I>~i bi@u hQ gia dinh la chu hQ ho~c nguai co nang l\fc hanh vi dan S\f duQ'c chu hQ uy quyen. HQi nghi nay chi ti~n hanh khi co it nhAt la 2/3 t6ng sB thanh phAn cu tri ho~c d~i bi@u hQ gia dinh tham d\f. Huang uac, quy uac duQ'c thong qua khi co it nhAt qua 1/2 sB nguai d\f hQp tan thanh. TruOng thon phBi hgp vO'i Ban cong tac M~t tr~ chu tri HQi nghi. HQi nghi quy~t diM hinh thuc bi@u quy~t thong qua huang uac, quy uac bfutg cach giO' tay bi@u quy~t trvc ti~p ho~c b6 phi~u.

(iv) Buac 4. Phe duy~t huang uac, quy uac

Sau khi huang uac duQ'c thong qua, Chu tich Uy ban nhan dan cAp xii cimg Chu tich Uy ban M~t tr~ T6 quBc cAp xii xem xet nQi dung cua huang uac, quy uac biio dam phil hgp vai phap lu~t, thuAn phong, my tvc va trao d6i thBng nhAt vai Chu tich HQi d6ng nhan dan cAp xii ve nQi dung cua huang uac, quy uac truac khi trinh Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n phe duy~t.

Huang uac, quy uac chinh thuc trinh phe duy~t cAn co chfr kY cua TruOng thon, Bi thu Chi bQ, TruOng Ban cong tac M~t tr~ va lang (n~u co) kern theo Bien ban thong qua t~i HQi nghi.

Huang uac gui len Uy ban nhan dan cAp huy~n phe duy~t phiii co Cong van

de nghi cua Uy ban nhan dan cAp xii.

Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n xem xet, phe duy~t huang uac trong thai h~ 30 ngay, k@ ill ngay nh~ duQ'c ban huang uac, quy uac va Cong van de nghi phe duy~t.

Chu tich Uy ban nhan dan cAp huy~n ra quy~t diM phe duy~t huang uac, quy

uac. Huang uac, quy uac dii duQ'c duy~t phiii co dAu giap lai.

Trong truang hgp huang uac, quy uac khong duQ'c phe duy~t till Phong Tu phap chu tri phBi hgp vai Phong Van hoa - Thong tin huang dful d@ cO' sa chinh ly, hoan thi~n cac huang uac, quy uac do d@ trinh l~i.

2. T& chuc thvc hi~n hUO'Dg uO'c, quy uO'c

Uy ban nhan dan cAp xii co tram nhi~m chuy@n huang uac, quy uac dii duQ'c phe duy~t d@ Truang thon niem y~t, tuyen truyen, ph6 bi~n d~n timg thanh vien trong cQng d6ng dan cu va t6 chuc th\fc hi~n huang uac, quy uac.

Uy ban nhan dan cAp xii phBi hgp vai M~t tr~ T6 quBc va cac t6 chuc chinh tri - xii hQi, t6 chuc xii hQi a cO' sa chi d~o, don dBc vi~c th\fc hi~n nghiem chinh

578

cac nQi dung cua huang uac, quy uac; ki~m tra, phat hi~n va kip thai chAn chinh nhfrng sai trai, l~ch l~c, tieu C\lC trong vi~c th\lc hi~n huang uac, quy uac, dinh kY bao cao Uy ban nhan dan cAp tren va HQi d6ng nhan dan cung cAp vi~c th\lc hi~n huang uac, quy uac 6 dia phuang.

Hang nam, cAn t6 chuc ki~m di~m vi~c th\lc hi~n huang uac, quy uac. Trong truang hgp cAn sua d6i, b6 sung thi do HQi nghi cu tri ho~c HQi nghi d~i bi~u hQ gia dinh thao lu~. Vi~c sua d6i, b6 sung huang uac, quy uac cling phai tuan thea trinh tv, thu tvc nhu khi so~ thao huang uac, quy uac maio Khong duQ'c tuy ti~n sua d6i, b6 sung huang uac, quy uac sau khi da duQ'c phe duy~t.

3. M9t sA sai sot cAn tranh trong qua trinh xiy d1J.1lg va thl}'C hi~n hUO'Dg

U'(YC, q uy U'(YC

Trong qua trinh xay dvng va th\lc hi~n huang uac, quy uac thuang m~c phai

mQt s6 sai sot cAn tranh sau day:

- Tuy~t d6i hoa nhfrng nQi dung, bi~n phap duQ'c neu trong huang uac, quy uac, coi huang uac, quy uac la mQt cong C\l quan ly t~i dia phuang, hoan toan thay th€ phap lu~t;

- Tri~n khai xay dvng huang uac, quy uac mQt cach hinh thuc: xay dvng cho co d~ du tieu chuck lang van hoa, cac nQi dung trong huang uac, quy uac chi mang tinh hinh thuc, sao ch\lp, khong ap d\lllg duQ'c trong th\lc t€ t~i dia phuang;

- Trong qua trinh so~ thao, ban hanh thuang xuAt hi~n nhfmg hi~n tuQ'llg nhu:

+ Hanh chinh hoa vi~c xay dvng huang uac, quy uac: huang uac, quy uac duQ'c mQt nhom cong chuc hanh chinh so~ thao, dua xu6ng tlmg dia phuang b6 sung ho~c khong b6 sung them r6i thong qua t~i HQi nghi mQt cach thu tvc, khong ton trQng y ki€n cua nhan dan dia phuang;

+ B6 m~c, khong huang dan, h6 trQ': la hi~n tuQ'llg nguQ'c l~i vai truang hgp tren. Khi do, chinh quySn cac cAp, d~c bi~t la chinh quySn cAp xa khong th\lc hi~n vai tro cua minh trong vi~c huang dan, giup dO' thon, lang, Ap, ban, c\lm dan cu xay dvng, so~ thao huang uac, quy uac, khong bao cao cAp tren d~ thao gO' nhfmg kho khan trong qua trinh so~ thao, xay dvng....

- Khong thuang xuyen hoan thi~n nQi dung thea yeu cdu: day la bi~u hi~n ti€p thea cua tinh tr~g b6 m~c, khong huang dan, khong h6 trQ' trong qua trinh th\lc hi~n, hoan thi~n huang uac, quy uac. Theo quy dinh, huang uac, quy uac sau khi duQ'c phe duy~t, th\lc hi~n 6 thang, hang nam co t6ng k€t, sa k€t d~ duc k€t nhfmg nQi dung da: t6t, nhfmg nQi dung chua t6t cAn sua d6i, chinh sua, nhfmg nQi dung cdn b6 sung, tuy nhien, 6 dia phuang nay dia phuang khac van co hi~n tuQ'llg chi xay dvng, so~ thao, phe duy~t va dua van th\lc hi~n la xong, khong th\lc hi~n sa

579

k~t, t6ng k~t, sua d6i, b6 sung, hoan thi~n huong u6c, quy u6c. Day cilng la mQt sai sot c§n tranh.

III. TRAcH NHI~M CVA uY BAN NIlAN DAN cAc cAp TRONG

QuAN LY VI~C xAY DVNG vA THVC HI~N HUONG uac, QUY uac

1. acdp tinh Sa Tu phap chi! tri ph6i hQ'P v6i Sa Van hoa, ThS thao va Du lich va M~t tr~ T6 qu6c tinh giup Uy ban nhan dan c~p tinh trong vi~c d\l thao nghi quy~t ci!a HQi d6ng nhan dan c~p tinh diM huang nQi dung huong u6c, quy u6c cho phil hQ'P phap lu~t va hoan ciinh th\lc t~ ci!a dia phuong; t6 chuc HQi nghi t~p hufut cho can bQ co sa; chi d~o triSn khai, kiem tra vi~c xay d\lllg va th\lc hi~n huong u6c, quy u6c tren ph~ vi toan tinh.

Trong ph~m vi chuc nang, nhi~m V\l, quy@n h~ ci!a minh, Sa Tu phap va Sa Van hoa, The thao va Du lich ph6i hQ'P v6i M~t tr~ T6 qu6c tinh chi d~o, huang dfut v@ chuyen mon, nghi~p V\l giup cac Phong Tu phap, Phong Van hoa - Thong tin th\lc hi~n vi~c tham muu cho Uy ban nhan dan c~p huy~n phe duy~t huong u6c, quyu6c.

- - -

Hang nam, Sa Tu phap chi! tri, ph6i hQ'P v6i Sa Van hoa, ThS thao va Du lich ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ hi~n huong u6c, quy u6c tren dia ban; bao cao HQi d6ng nhan dan c-ung c~p va gui bao cao v@ BQ Tu phap, BQ Van hoa, The thao va Du lich va Uy ban Trung uong M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam. 2. a cdp huy~n Phong Tu phap co tranh nhi~m tham muu cho Chi! tich Uy ban nhan dan c~p huy~n trong vi~c xem xet tinh hQ'P phap, 10~i b6 nhfmg nQi dung ci!a huang u6c, ~~~~~~~~~~~~~~~~~~ d\lllg huong u6c, quy u6c.

Phong Van hoa - Thong tin co trach nhi~m tham muu cho Uy ban nhan dan c~p huy~n bao dam cac nQi dung ci!a huong u6c, quy u6c phil hgp v6i thufut phong my tvc va cac quy t~c xay d\lllg n~p s6ng van hoa.

Trong truOng hgp phat hi~n huong u6c, quy u6c chua duQ'c phe duy~t, Phong Tu phap chi! tri ph6i hgp v6i Phong Van hoa - Thong tin huang dfut de co sa th\lc hi~n thi! tvc phe duy~t. TruOng hgp phat hi~n co nQi dung sai trai thi bao cao de Uy ban nhan dan c~p huy~n t~ dinh chi thi hanh va huang dfut dS chinh ly, hoan thi~n cac huong u6c, quy u6c do.

/..

3. a cap xi

580

Can bQ Tu phap ph6i hgp vai can bQ van hoa - xa hQi giup Uy ban nhan dan

d.p xa th\Ic hi~n cac cong vi~c sau day:

- Chi de;to, h6 trq cac lang, ban, thon, ~p, c\lm dan cu xay dvng huong uac, quy te;ti Thong tu lien tich s6

uac ph6i hgp vai nQi dung duqc huang dful 03/2000/TTLT;

- Chuful bi h6 sa de trinh c~p co thAm quy~n phe duy~t;

- Ph6i hgp vai Mijt tr~n T6 qu&c c~p xa kiem tra, te;tO diSu ki~n cho vi~c ph6

bi~n, tuyen truy~n va t6 chuc th\Ic hi~n huong uac, quy uac.

- Phat hi~n va chfut chinh mQi bieu hi~n sai trai, l~ch le;tc, tieu C\IC trong vi~c xay dvng va th\Ic hi~n huong uac, quy uac, djnh ky bao cao Uy ban nhan dan c~p tren va HQi d6ng nhan dan cimg c~p v~ vi~c xay dvng va th\Ic hi~n huong uac, quy uac adia phuong.

Trong qua trinh th\Ic hi~n, n~u co vuang m~c phat sinh, Sa Tu phap, Sa Van hoa, The thao va Du lich va Mijt tr~ T6 qu&c c~p tinh cfuI kip thai phan anh v~ BQ Tu phap, BQ Van hoa, The thao va Du lich va Uy ban Trung uong Mijt tr~n T6 qu&c Vi~t Nam de xem xet, giili quy~t.

581

" - -