1
Tài liệu Giáo dục địa phương
TỈNH BẮC NINH
NGUYỄN THỊ NGỌC - TRẦN VIẾT LƯU (Đồng Chủ biên)
TIÊU THỊ MỸ HỒNG - VŨ ĐỨC LIÊM - PHẠM MINH TÂM
NGUYỄN VĂN ĐÁP - NGUYỄN NHƯ HỌC - LÊ THỊ AN
NGUYỄN MAI ANH - NGUYỄN MINH NHIÊN
NGUYỄN THỊ THANH NGA - VŨ QUANG KHUÊ - TẠ THỊ LIỄU
NGUYỄN THỊ VÂN - NGUYỄN TIẾN LỊCH - NGUYỄN NGHĨA TIẾN
PHẠM THỊ THU PHƯƠNG - ĐẶNG THỊ THANH MAI
TRẦN QUANG BẮC - PHẠM THỊ XUÂN - DƯƠNG THỊ THANH NGA
NGUYỄN THỊ HẰNG - NGÔ THỊ HẠNH LAN - NGUYỄN THỊ NGUYÊN
10
2
MỞ ĐẦU
Vận dụng
lUyện tập
Kiến thức Mới
Xác định nhiệm vụ, vấn đề học tập học sinh cần
giải quyết; kết nối với những điều học sinh đã
biết, nêu vấn đề nhằm kích thích tư duy, tạo
hứng thú đối với bài mới.
Với các nội dung (kênh hình, kênh chữ) thông
qua các hoạt động học tập giúp học sinh khai
thác, tiếp nhận bài mới.
Là các câu hỏi, bài tập thực hành để củng cố
kiến thức, rèn luyện các kĩ năng gắn với kiến
thức vừa học.
Sử dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải
quyết các tình huống, vấn đề trong thực tiễn.
Họ c xong bài này, em sẽ : Nhấn mạnh về yêu cầu cần đạt, năng lực và
phẩm chất, thái độ học sinh cần đạt được sau
khi học.
Các câu hỏi trong bài học giúp học sinh định
hướng nội dung kiến thức cần tìm hiểu.
Hãy bảo quản, giữ gìn tài liệu để dành tặng các em học sinh lớp sau.
EM CÓ BIẾT? Thông tin hỗ trợ, bổ sung hoặc có tính liên môn
nhằm làm rõ hơn nội dung chính.
HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG TÀI LIỆU
3
Các em học sinh thân mến!
Các em đang có trong tay cuốn Tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Bắc Ninh
lớp 10. Tài liệu sẽ tiếp tục giúp các em có thêm những kiến thức quý báu liên quan
đến tiến trình phát triển của vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc xưa và nay, làm giàu vốn
tri thức lịch sử, địa lí, kinh tế, văn hoá, xã hội và bồi đắp lòng tự hào về truyền thống
văn hiến của quê hương mình. Về lịch sử, các em sẽ được tìm hiểu sự ra đời và giá
trị của các di sản văn hoá, các di tích lịch sử, văn hoá, lễ hội truyền thống trên vùng
đất Bắc Ninh - Kinh Bắc; gắn liền với đó là những di tích, nhân vật lịch sử tiêu biểu
cho truyền thống hiếu học, khoa bảng, góp phần làm rạng danh quê hương, đất nước.
Về địa lí, các em sẽ có thêm hiểu biết về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên,
việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo hướng tăng trưởng xanh. Về kinh tế, các
em sẽ được bổ sung kiến thức về một số ngành nghề, làng nghề truyền thống, một
số ngành kinh tế chủ lực hiện nay ở Bắc Ninh, xu hướng phát triển của thị trường lao
động tại địa phương, từ đó có định hướng học tập, chuẩn bị kiến thức và tâm thế cho
sự lựa chọn nghề nghiệp phù hợp sau khi tốt nghiệp Trung học phổ thông. Về xã hội,
các em sẽ có thêm kiến thức thiết thực hình thành kĩ năng phòng, chống tệ nạn xã
hội, bảo vệ môi trường làng nghề. Về văn hóa, các em sẽ tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về
những giá trị nghệ thuật độc đáo trong dân ca Quan họ Bắc Ninh, về phong trào Toàn
dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư.
Tài liệu được thiết kế các hoạt động gồm: mở đầu, kiến thức mới, luyện tập, vận
dụng. Hy vọng cuốn tài liệu sẽ là nhịp cầu tri thức, tiếp nối mạch nguồn truyền thống
ngàn năm văn hiến của dân tộc, trong đó vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc là một dấu
ấn đậm nét.
Chúc các em có những thành công mới và niềm say mê trong học tập, khám phá
kho báu tri thức về truyền thống quê hương!
CÁC TÁC GIẢ
LỜI NÓI ĐẦU
4
MỤC LỤC
CHỦ ĐỀ 1: LỊCH SỬ, TRUYỀN THỐNG VÀ VĂN HOÁ
BÀI 1: DI SẢN VĂN HOÁ TỈNH BẮC NINH ..................................................................... 5
BÀI 2: TRUYỀN THỐNG HIẾU HỌC VÀ KHOA BẢNG CỦA TỈNH BẮC NINH .............17
BÀI 3: DANH NHÂN KHOA BẢNG TIÊU BIỂU CỦA TỈNH BẮC NINH ..........................24
BÀI 4: HỘI LIM – QUÁ KHỨ VÀ HIỆN TẠI .....................................................................31
BÀI 5: CÂY ĐÀN THANH ĐỚI TRONG DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH ......................36
BÀI 6: HỆ THỐNG CÁC GIỌNG TRONG DÂN CA QUAN HỌ .....................................39
BÀI 7: ĐẶC ĐIỂM LỜI CA TRONG DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH .............................43
BÀI 8: TOÀN DÂN ĐOÀN KẾT XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HOÁ Ở KHU DÂN CƯ.......47
CHỦ ĐỀ 2: ĐỊA LÍ, KINH TẾ, HƯỚNG NGHIỆP
BÀI 9: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN CỦA TỈNH BẮC NINH...52
BÀI 10: CÁC LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG....................................................................62
BÀI 11: CÁC NGÀNH KINH TẾ CHỦ LỰC CỦA TỈNH BẮC NINH .......................................68
BÀI 12: KHÁI QUÁT CÁC NGÀNH NGHỀ CHỦ LỰC CỦA TỈNH BẮC NINH ....................79
CHỦ ĐỀ 3: CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI, MÔI TRƯỜNG
BÀI 13: PHÒNG, CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH ................85
BÀI 14: BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG LÀNG NGHỀ TỈNH BẮC NINH ........................................88
.....................................................67
KHÁI QUÁT CÁC NG NH NGHỀ TẠI BẮC NINH
................................................78
Ủ ĐỀ Ị Ộ ƯỜ
PH NG, CHỐNG TỆ NẠN X HỘ ĐỊA B N TỈNH BẮC NINH
......................85
BẢO VỆ ƯỜNG L NG NGHỀ TỈNH BẮC NINH
.............................................91
5
Bài
1
MỞ ĐẦU
DI SẢN VĂN HOÁ TỈNH BẮC NINH
– Nêu được các khái niệm: di sản văn hoá, di sản văn hoá vật thể, di sản văn hoá
phi vật thể.
– Nêu được sự phân bố một số di sản văn hoá tiêu biểu ở tỉnh Bắc Ninh.
– Trình bày được những giá trị cơ bản của các di sản văn hoá tiêu biểu ở tỉnh Bắc
Ninh. Nêu được một số giải pháp để bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản
văn hoá ở tỉnh Bắc Ninh.
– Nêu được một số việc làm cụ thể góp phần bảo tồn và phát huy giá trị các di
sản văn hoá của quê hương.
Họ c xong bài này, em sẽ :
Hình 1.1. Chương trình nghệ thuật “Rạng rỡ miền Quan họ” trong chuỗi các hoạt động
của Phe-xti-van “Về miền Quan họ 2019”
CHỦ ĐỀ 1: LỊCH SỬ, TRUYỀN THỐNG
VÀ VĂN HOÁ
Phe-xti-van “Về miền Quan họ 2019” được tổ chức vào dịp kỷ niệm 10 năm Dân ca
Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của
nhân loại. Đây là dịp để quảng bá, giới thiệu với bạn bè trong nước và quốc tế về những
giá trị tinh hoa, độc đáo, đặc sắc của Dân ca Quan họ Bắc Ninh nói riêng và lịch sử
truyền thống văn hóa của vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Sự thành công của Phe-xti-van “Về miền Quan họ 2019” là một ví dụ tiêu biểu cho việc
di sản văn hoá được bảo tồn và phát huy trong cuộc sống đương đại. Vậy di sản văn hoá
là gì? Tỉnh Bắc Ninh có những loại hình di sản nào? Công tác bảo tồn và phát huy di sản
văn hoá được tiến hành như thế nào?... Em sẽ được tìm hiểu trong bài học này.