HƯỚNG DẪNĐƯA NỘI DUNG DI CƯ AN TOÀN VÀ PHÒNG CHỐNG BUÔN BÁN NGƯỜI VÀO CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONGHÀ NỘI, 12/2011Mọi thông tin chi tiết tham khảo tại trang web: http://dicuantoan.orgĐƯA NỘI DUNG DI CƯ AN TOÀN VÀ PHÒNG CHỐNG BUÔN BÁN NGƯỜI VÀO CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
HÀ NỘI, 12/2011HƯỚNG DẪNĐƯA NỘI DUNG DI CƯ AN TOÀN VÀ PHÒNG CHỐNG BUÔN BÁN NGƯỜI VÀO CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
5LỜI NÓI ĐẦUTình hình buôn bán người tại Việt nam hiện nay vẫn còn diễn biến phức tạp. Những kẻ buôn người ngày càng có nhiều thủ đoạn để lừa gạt và dụ dỗ các bạn trẻ trở thành nạn nhân của nạn buôn bán người. Để tránh được nguy cơ trở thành nạn nhân của nạn buôn bán người và nạn nhân của các hình thức ngược đãi và bóc lột khác trong quá trình tìm việc làm sau khi rời ghế nhà trường, các em học sinh cần hiểu biết về phương thức, thủ đoạn và mục đích của bọn buôn người, có khả năng nhận biết các dấu hiệu nguy cơ và cạm bẫy. Vì vậy, nhà trường, gia đình và cộng đồng cần giáo dục giúp các em phòng tránh nạn buôn bán người. Bên cạnh việc trang bị kiến thức thì việc trang bị những kỹ năng sống cần thiết cũng hết sức quan trọng, những kỹ năng này không những sẽ giúp các em tránh được các nguy cơ, cạm bẫy mà còn giúp các em tự tin hơn trong cuộc sống sau khi rời ghế nhà trường. Giáo dục và trang bị những kỹ năng sống là công việc cần tiến hành thường xuyên và liên tục và từ nhiều phía, gia đình, nhà trường và cộng đồng. Để hình thành những kỹ năng sống cho các em, nhà trường cần phải có nhiều hoạt động thường xuyên và liên tục và dưới nhiều hình thức khác nhau phối hợp cùng với gia đình và cộng đồng.Quỹ Châu Á cùng với Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã thực hiện đưa các nội dung giáo dục di cư an toàn, phòng chống buôn bán người vào các trường khối trung học và trung tâm HTCĐ vùng ĐBSCL và bước đầu đã đạt được những kết quả tích cực. Thông qua các hoạt động giáo dục này đã giúp các em có những kiến thức cần thiết, bước đầu hình thành các kỹ năng để di cư an toàn và có thể thành công trong cuộc sống. Với mục đích duy trì và mở rộng các hoạt động này trong tương lai, việc lồng ghép và hướng dẫn các phương pháp dạy những kiến thức và kỹ năng này cho sinh viên sự phạm các trường ĐH, CĐ vùng ĐBSCL là việc làm cần thiết.Trong thời gian từ năm 2009 đến 2011 với sự hỗ trợ tài chính của Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, Quỹ Châu Á đã cùng với Viện Khoa học giáo dục Việt Nam thí điểm đưa các nội dung này vào các khoa sư phạm của trường Đại học Cần Thơ, Đại học An Giang, Đại học Đồng Tháp, Cao đẳng Cần Thơ và được giảng viên, sinh viên tiếp nhận tích cực. Cuốn tài liệu này được biên soạn và tổng hợp dựa trên những thực tiễn các hoạt động đã thử nghiệm của các giảng viên ở các trường tham gia dự án. Tài liệu này là tài liệu hỗ trợ giúp giảng viên trong việc thiết kế các bài giảng cho sinh viên sự phạm - những giáo viên tương lai và tổ chức các hoạt động giáo dục cho các em học sinh tại các trường phổ thông. Ngoài ra, các giảng viên cũng có thể tham khảo thêm thông tin tại trang web: http://dicuantoan.org. Tài liệu gồm các phần chính sau: 1. Giới thiệu: Căn cứ và lý do đưa các nội dung này vào các trường đào tạo giáo viên;2. Phần kiến thức cơ bản: Nêu khái niệm cơ bản về buôn bán người và di cư mà các chương trình hiện nay ở Việt nam sử dụng trong các chương trình giáo dục và truyền thông. Mối liên hệ giữa giáo dục về phòng chống buôn bán người và các kỹ năng sống cần thiết, các phương pháp giáo dục kỹ năng; 3. Các hoạt động hiệu quả đã tiến hành tại các nhà trường tại một số tỉnh; 4. Cách thức lồng ghép vào các học phần trong chương trình của các trường Đại học;5. Phụ luc: Một số ví dụ mẫu các bài giảng của các giảng viên và một số ví dụ mẫu của các hoạt động đã tiến hành hiệu quả tại các nhà trường phổ thông;
Nhóm biên soạn: -Lê Văn Hồng, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (Chủ biên)-Nguyễn Thị Kim Dung, Viện KHGD Việt Nam -Nguyễn Thị Chi, Viện KHGD Việt Nam -Phạm Diệp Huệ Hương, Viện KHGD Việt Nam -Tô Kim Liên, Quỹ Châu Á-Trương Xuân Cảnh, Viện KHGD Việt Nam -Vũ Thị Hằng, Trường ĐHSP Hà NộiTài liệu được biên soạn dựa trên các tài liệu tham khảo của Quỹ Châu Á và một số tổ chức khác, một số mẫu bài giảng của các đơn vị trường học của tỉnh An Giang, Đồng Tháp và của các giảng viên đại học và Cao đẳng đã tham gia chương trình:-Lê Thanh Hùng, Trường ĐH An Giang-Trần Lương, Trường ĐH Cần Thơ-Lê Văn Nhương, Trường ĐH Cần Thơ-Kiều Văn Tu, Trường ĐH Đồng Tháp -Trần Thị Hải, Trường CĐ Cần Thơ-Nguyễn Thị Bích Phượng, Trường CĐ Cần Thơ67MỤC LỤC1. XUẤT XỨ 92. KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ PHÒNG CHỐNG BUÔN BÁN NGƯỜI VÀ DI CƯ AN TOÀN 112.1. Thế nào là buôn bán người? 112.2. Thế nào là di cư? 112.3. Những kỹ năng sống cần thiết để di cư an toàn và thành công trong cuộc sống sau khi rời nhà trường: 112.3.1. Thế nào là kỹ năng sống? 112.3.2. Các loại kỹ năng sống 122.3.3. Những kỹ năng nhận biết và sống với người khác 142.4. Ý nghĩa của kỹ năng sống đối với con người nói chung và đối với việc phòng chống buôn bán người nói riêng. 142.5. Phương pháp giáo dục 152.5.1. Phương pháp động não 152.5.2 Phương pháp thảo luận nhóm 152.5.3. Phương pháp hoạt động nhóm nhỏ 162.5.4. Phương pháp đóng vai 162.5.5. Phương pháp nghiên cứu tình huống 172.5.6. Phương pháp trò chơi 173. CÁC HÌNH THỨC VÀ HOẠT ĐỘNG HIỆU QUẢ ĐÃ THÍ ĐIỂM THÀNH CÔNG Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRONG THỜI GIAN QUA 184. ĐƯA NỘI DUNG DCAT VÀ PCBBN VÀO CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN 204.1. Khả năng khai thác kiến thức DCAT và PCBBN vào một số học phần ở trường Đại học, Cao đẳng vùng Đồng bằng sông Cửu Long 204.2. Các mức độ khai thác kiến thức DCAT và PCBBN vào một số học phần ở trường Đại học, Cao đẳng vùng Đồng bằng sông Cửu Long 204.3. Lồng ghép nội dung DCAT và PCBBN vào một số hoạt động ở trường Đại học, Cao đẳng vùng Đồng bằng sông Cửu Long 21PHỤ LỤC 23Phụ lục 1: Một số ví dụ lồng ghép nội dung GDDCANT và PCBBN vào chương trình đào tạo giáo viên Phụ lục 2: Một số ví dụ đưa nội dung GDDCAT và PCBBN vào trường học Phụ lục 3: Một số ví dụ đưa nội dung GDDCAT và PCBBN vào hoạt động giáo dục ướng nghiệp Phụ lục 4: Một số ví dụ đưa giáo dục DCAT và PCBBN vào hoạt động giáo dục tập thể và HĐGLL233244 56
1. XUẤT XỨ Từ đâu năm 2007, Quỹ Châu Á đã phối hợp với Trung tâm Công nghê giao duc - Bô Giáo dục & Đào tạo giới thiệu chương trình giao duc di cư an toàn vào trường học ở Thanh Hoá và Nghệ An. Giáo viên và đại diện Ban Giám hiệu của 46 trường Trung học cơ sở, Trung học phổ thông và Trung tâm giáo dục thường xuyên đã được tập huấn phương pháp lồng ghép nội dung di cư an toàn vào trong chương trình giảng dạy phổ thông và tổ chức các hoạt động của nhà trường. Theo đó, một số trường đã thành lập câu lạc bộ di cư an toàn, tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức về di cư an toàn cho học sinh. Các giáo viên cũng đã lồng ghép kiên thưc mơi me va bô ich nay vào trong những môn học phù hợp như Hoạt động giáo dục hướng nghiệp, Giáo dục công dân và thông qua Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giúp cho hàng ngàn học sinh đươc trang bi kiên thưc vê di cư an toan va ren ky năng sông đê chuân bi hanh trang bươc vao hanh trinh di cư kiêm sông sau khi rơi ghê nha trương.Tiếp nối thành công chương trình thí điểm ở 2 tỉnh miền Trung, vao cuôi năm 2007, Quỹ Châu Á tiếp tục hỗ trợ Trung tâm Công nghê giao duc nhân rộng mô hình ra 2 tỉnh An Giang và Cần Thơ nhăm tiêp tuc xây dưng môt chương trình phù hợp vơi vung đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài mô hình ở trường học chinh quy, Trung tâm Công nghê giao duc con mở rộng chương trinh tơi các trung tâm học tập cộng đồng, nơi phuc vu nhu câu hoc tâp tai chô, cân gi hoc nây cua người dân ở cộng đồng. Nhóm thanh niên đang theo học tại các trung tâm học tập cộng đồng là nhóm có nguy cơ bị buôn bán cao vì họ thường phải nghỉ học giữa chừng để ra thanh phô, khu công nghiêp tìm việc làm hoặc muốn đi xuất khẩu lao động; kêt hôn vơi ngươi nươc ngoai; qua biên giơi kiêm viêc lam theo thời vụ. Từ năm 2007 đến nay đã có khoảng 60.000 học sinh và thanh niên ở cộng đồng được tiếp cận với các hoạt động giáo dục di cư an toàn và phòng chống buôn bán phụ nữ, trẻ em. Nhân thưc va hanh vi cua thanh, thiêu niên đôi tương tham gia di cư đông đao nhât xa hôi đa co nhưng biêu hiên thay đôi ro rêt. Nhiêu em đã tich cưc tuyên truyên nhưng kiên thưc đươc tiêp nhân tư dư an cho gia đinh, ho hang, ba con lôi xom; đa chủ động liên hệ với giáo viên, vơi ngươi thân để xin lời khuyên và biết tiếp cận với những nhà tuyển dụng uy tín trước khi đưa ra các quyết định về việc chon đinh hương nghê nghiêp cho tương lai. Môt sô em gai đa biêt phân tich vơi gia đinh vê nhưng mặt lơi và hai cua viêc kêt hôn vơi ngươi nươc ngoai, đa chu đông liên hê vơi cac đia chi tin cây, hơp phap đê tim hiêu vê đôi tương, phong tuc, tâp quan, nêp sông cua nơi muôn đên va đăng ky hoc ngoai ngư, ... bao đam cac yêu tô cân thiêt đê co thê di cư đươc an toan. Tháng 12 năm 2009, tiếp nối thành công của chương trình thí điểm, với sự tài trợ ngân sách của Cơ quan Hợp tác phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, Quỹ Châu Á đã hợp tác với Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam để triển khai dự án Phòng ngừa nạn buôn người và hỗ trợ nạn nhân ở đồng bằng sông Cửu Long thông qua chương trình nâng cao nhận thức về giáo dục Di cư an toàn và phòng chống nạn buôn bán phụ nữ trẻ em. Thời gian thực hiện Dự án từ tháng 1/2010 đến 30/07/2011 tại 88 đơn vị trường học và trung tâm học tập cộng đồng thuộc 3 tỉnh: Cần Thơ, An Giang và Đồng Tháp. Tính đến năm 2011, Viện KHGDVN đã đưa nội dung này vào các đơn vị dưới đây: - 23 trường tại tỉnh Nghệ An - 23 tại tỉnh Thanh Hóa - 29 trường và 22 trung tâm HTCĐ tại tỉnh An Giang - 22 trung tâm HTCĐ tại tỉnh Cần Thơ - 15 trường học ở tỉnh Đồng tháp và - 10 trường học tại tỉnh Kiên Giang Tử năm 2009 đến năm 2011, với sự hỗ trợ tài chính của Cơ quan Hợp tác Phát triển Hoa Kỳ (USAID), Quy Châu A cung vơi Viên KHGDVN tiếp tục hỗ trợ đưa giáo dục di cư an toàn (DCAT) và phòng chống buôn bán người (BBN) vào các trường học và các trung tâm HTCĐ tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, và Cần Thơ. Để chương trình có thể duy trì và được nhân rộng, Quỹ và Viện KHGDVN cùng với đai diên các trương Đai hoc Cân Thơ, Cao đẳng Cần Thơ, Đai hoc An Giang, Đại học Đồng Tháp nghiên cưu phương phap lồng ghép nội dung giáo dục DCAT & PCBBN vao chương trình đào tạo giáo viên của các trường đại học, cao đẳng vùng ĐBSCL . Quỹ hỗ trợ các Các giảng viên Đại học (khoa sự phạm) từ các tỉnh An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp tham gia học hỏi các hoạt động GD DCAT của các trường trong phạm vi dự án. Sau đó Quỹ Châu á và Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ giáo dục hỗ trợ họ xây dưng mô hinh lông ghep nôi dung giáo dục DCAT vào trong chương trình đao tao giáo viên. Các giảng viên được chọn đã tham gia các hoạt động dự án để học hỏi cách thức tập huấn giáo viên thực hiện các môđun DCAT trong trường học. Tư viêc tham gia trưc tiêp trong hỗ trợ tổ chức các chiến dịch và hoạt động tại trường học/cộng đồng, cac giang viên có thể tổng hợp quá trình thực hiện, các bài học kinh nghiệm và các môđun thành công để lông ghep vao chương trình đào tạo sinh viên sư phạm. Đánh giá tác động của dự án sau 2 năm thực hiện tại An Giang, Đồng Tháp, và Cần Thơ, nhiều ý kiến cho rằng kể từ khi có các hoạt động của dự án tuyên truyền về di cư an toàn và buôn bán người, ở các xã tham gia dự án đã không còn xảy ra vụ bị mua bán nào mới đối với dân cư ở địa phương. Những người trả lời đều cho rằng các hoạt động của dự án đã giúp người dân ở mọi tầng lớp tại địa phương nhận thức rõ nét hơn về các vấn đề liên quan đến di cư an toàn và nạn buôn bán người như:89DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Buôn bán người Di cư an toàn Giáo dục công dân Hoạt động giáo dục hướng nghiệp Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp Khoa học giáo dụcKỹ năng sống Phòng chống buôn bán người Quỹ Châu Á Trung tâm giáo dục thường xuyên Trung tâm học tập cộng đồng Cơ quan Hợp tác Phát triển Hoa KỳViệt NamBBN:DCAT:GDCD:HĐGDHN:HĐGDNGLL:KHGH:KNS: PCBBPN:TAF:TTGDTX:TTHTCĐ:USAID:VN: