Tài liệu tập huấn sử dụng QGIS cơ bản

TỔNG CỤC LÂM NGHIỆP<br /> <br /> Đào tạo giảng viên, FORMIS 2014<br /> <br /> TÀI LIỆU TẬP HUẤN<br /> SỬ DỤNG QGIS CƠ BẢN<br /> <br /> Tài liệu này được biên soạn bởi Nguyễn Cao Tùng và các cộng sự<br /> thuộc Trung tâm Viễn thám và công nghệ thông tin (RITC)<br /> <br /> Hà Nội, năm 2014<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> PHẦN I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ............................................................. 1<br /> CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ CSDL GIS ................................. 1<br /> 1- Hệ thông tin địa lý (GIS).................................................................................. 1<br /> 1.1- Định nghĩa ................................................................................................... 2<br /> 1.2- Chức năng cơ bản ........................................................................................ 3<br /> 1.3- Những kỹ thuật phân tích và xử lý chính .................................................... 6<br /> 1.4- Thành phần cơ bản ...................................................................................... 6<br /> 1.5- Cấu trúc dữ liệu không gian và thuộc tính .................................................. 8<br /> 1.6- Mô hình dữ liệu raster ............................................................................... 10<br /> 1.7- Mô hình dữ liệu vector .............................................................................. 11<br /> 1.8- Các phương pháp phân tích dữ liệu không gian cơ bản ............................ 14<br /> 1.9- Một số phần mềm GIS phổ biến ............................................................... 16<br /> 2- Cơ sở dữ liệu địa lý (Geodatabase) ............................................................... 16<br /> 2.1-Tầm quan trọng của hệ quản trị cơ sở dữ liệu (DBMS) ............................ 16<br /> 2.2- Khái niệm Cơ sở dữ liệu không gian (geodatabase) ................................. 19<br /> 2.3- Metadata .................................................................................................... 19<br /> 2.4- Mô hình cơ sở dữ liệu địa lý (geodatabase) .............................................. 20<br /> CHƯƠNG II: TỔNG QUAN VỀ PHÉP CHIẾU BẢN ĐỒ ............................... 22<br /> 1- Hệ tọa độ không gian ..................................................................................... 22<br /> 2- Phép chiếu bản đồ .......................................................................................... 25<br /> 2.1- Các phép chiếu cơ bản .............................................................................. 26<br /> 2.2- Phép chiếu UTM và VN2000 ................................................................... 31<br /> 2.3- Chuyển đổi hệ tọa độ ................................................................................ 33<br /> CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ MÃ NGUỒN MỞ VÀ OPENGIS ............... 35<br /> 1- Mã nguồn mở .................................................................................................. 35<br /> 2- Open Geospatial Consortium (OGC) và OpenGIS ..................................... 36<br /> 3- Giới thiệu về WebGIS .................................................................................... 40<br /> 3.1- Khái niệm .................................................................................................. 40<br /> 3.2- Phân loại .................................................................................................... 41<br /> 4- Mô hình xử lý và kiến trúc triển khai WebGIS ........................................... 45<br /> 4.1- Kiến trúc WebGIS ..................................................................................... 45<br /> 4.2- Các bước xử lý .......................................................................................... 45<br /> <br /> 4.3- Các kiến trúc triển khai ............................................................................. 46<br /> 4.4- Các chuẩn trao đổi WebGIS hiện nay ....................................................... 47<br /> 5- Giới thiệu về MapServer................................................................................ 50<br /> 6- Giới thiệu về GeoServer ................................................................................. 53<br /> 7- Giới thiệu về Posgre SQL .............................................................................. 54<br /> 7.1- Khái quát về hệ quản trị cơ sở dữ liệu PostgreSQL .................................. 54<br /> 7.2- Giới thiệu về POSTGIS ............................................................................ 55<br /> 8- Giới thiệu một số phần mềm GIS Mã nguồn mở ........................................ 58<br /> <br /> PHẦN II: HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG QUANTUMGIS................................. 61<br /> CHƯƠNG I: CÀI ĐẶT HỆ THỐNG ................................................................... 61<br /> 1- Cài đặt phần mềm .......................................................................................... 61<br /> 2- Các thanh công cụ chính ................................................................................ 62<br /> 3- Các plugin chính ............................................................................................. 62<br /> 4- Các cửa sổ làm việc chính .............................................................................. 63<br /> 5- Thiết lập tham số hệ thống ............................................................................ 64<br /> 5.1- Thiết lập thông tin phép chiếu .................................................................. 65<br /> 5.2- Hệ tọa độ tự tạo ......................................................................................... 66<br /> 5.3- Trình quản lý kiểu ..................................................................................... 67<br /> 5.4- Cấu hình các phím tắt................................................................................ 72<br /> 5.5- Tùy chọn ................................................................................................... 72<br /> 5.6- Chế độ bắt điểm ........................................................................................ 74<br /> CHƯƠNG II: XÂY DỰNG DỰ ÁN QUẢN LÝ KHÔNG GIAN GIS .............. 75<br /> 1- Quản lý dữ liệu theo dự án (project) ............................................................ 75<br /> 1.1- Tạo mới một dự án .................................................................................... 75<br /> 1.2- Mở dự án đã có ......................................................................................... 75<br /> 1.3- Ghi lưu dự án ............................................................................................ 76<br /> 2- Kết nối và làm việc với CSDL trên máy chủ ............................................... 76<br /> 2.1- Thiết lập kết nối đến CSDL ...................................................................... 76<br /> 2.2- Mở lớp bản đồ trong CSDL ...................................................................... 79<br /> 3- Tạo mới dữ liệu và CSDL .............................................................................. 83<br /> 3.1- Tạo mới lớp Shapfile................................................................................. 83<br /> 3.2- Tạo mới CSDL cá nhân dạng SpatiaLite .................................................. 86<br /> 4- Nhập dữ liệu vào CSDL PostGIS/PostGreSQL ........................................... 88<br /> <br /> CHƯƠNG III: TRÌNH BÀY, TRUY VẤN VÀ CẬP NHẬT DỮ LIỆU ........... 92<br /> 1- Trình bày các lớpdữ liệu ................................................................................ 92<br /> 1.1- Trình bày lớp đường ................................................................................. 92<br /> 1.2-Trình bày lớp điểm ..................................................................................... 92<br /> 1.3- Trình bày lớp vùng (Polygon) ................................................................... 93<br /> 1.4- Hiển thị nhãn (label) ................................................................................. 93<br /> 1.5- Các công cụ để xem .................................................................................. 95<br /> 2- Tra cứu dữ liệu ............................................................................................... 95<br /> 2.1- Sử dụng công cụ Nhận diện đối tượng...................................................... 95<br /> 2.2- Tra cứu bằng bảng thuộc tính ................................................................... 96<br /> 3- Truy vấn, hỏi đáp ........................................................................................... 97<br /> 3.1- Lệnh truy vấn hỏi đáp CSDL thuộc tính ................................................... 97<br /> 3.2- Lệnh truy vấn hỏi đáp CSDL không gian ................................................. 99<br /> 4- Cập nhật dữ liệu không gian ....................................................................... 100<br /> 4.1- Các công cụ để tạo mới và chỉnh sửa ...................................................... 100<br /> 4.2- Tạo mới một đối tượng ........................................................................... 102<br /> 4.3- Chỉnh sửa đối tượng ................................................................................ 104<br /> 4.4- Gộp đối tượng ......................................................................................... 105<br /> 4.5- Tách đối tượng ........................................................................................ 105<br /> 5- Cập nhật dữ liệu thuộc tính ......................................................................... 105<br /> 5.1- Cập nhật từng đối tượng ......................................................................... 105<br /> 5.2- Cập nhập nhiều đối tượng ....................................................................... 107<br /> CHƯƠNG IV: BIÊN TẬP VÀ IN BẢN ĐỒ ...................................................... 110<br /> 1- Thiết lập trang in .......................................................................................... 110<br /> 1.1- Tạo không gian in ................................................................................... 110<br /> 1.2- Xác định cấu hình trang in ...................................................................... 111<br /> 1.3- Đặt tỉ lệ bản đồ và kích thước bản đồ ..................................................... 112<br /> 1.4- Thêm tiêu đề............................................................................................ 113<br /> 1.5- Tạo thước tỉ lệ ......................................................................................... 114<br /> 1.6- Tạo mũi tên chỉ phương bắc.................................................................... 115<br /> 1.7- Thiết lập và biên tập bảng chú giải ......................................................... 116<br /> 2- In bản đồ........................................................................................................ 118<br /> 2.1- In ra giấy ................................................................................................. 118<br /> 2.2- In ra ảnh (file) ......................................................................................... 119<br /> <br /> DANH MỤC HÌNH<br /> Hình 1: Hệ thống GIS ........................................................................................... 3<br /> Hình 2: Hệ thông tin địa lý đưa ra quyết định ....................................................... 4<br /> Hình 3: Các nhóm chức năng trong hệ thống GIS ................................................ 5<br /> Hình 4: Các thành phần của GIS ........................................................................... 7<br /> Hình 5: Mô hình dữ liệu raser ............................................................................. 11<br /> Hình 6: Mô hình dữ liệu vector ........................................................................... 12<br /> Hình 7: Mô hình cơ sở dữ liệu địa lýcủa ESRI ................................................... 20<br /> Hình 8: Hệ toạ độ vuông góc 3 chiều .................................................................. 22<br /> Hình 9: Vị trí một điểm theo các hệ tọa địa lý .................................................... 23<br /> Hình 10: Hình dạng “thật” của trái đất ................................................................ 23<br /> Hình 11: Elipsoid và các thông số cơ bản ........................................................... 25<br /> Hình 12: Phép chiếu bản đồ ................................................................................ 25<br /> Hình 13: Mặt chiếu hình nón............................................................................... 27<br /> Hình 14: Cách chiếu bề mặt cong lên mặt phẳng................................................ 27<br /> Hình 15: Mặt chiếu hình trụ ................................................................................ 28<br /> Hình 16: Các vị trí của mặt phẳng phương vị ..................................................... 28<br /> Hình 17: Phép chiếu đồng diện tích .................................................................... 29<br /> Hình 18: Phép chiếu đồng khoảng cách .............................................................. 30<br /> Hình 19: Phép chiếu đồng góc ............................................................................ 30<br /> Hình 20: Phép chiếu hỗn hợp .............................................................................. 31<br /> Hình 21: Phép chiếu UTM .................................................................................. 32<br /> Hình 22: Phần phủ trùng là 40km để tiếp biên và thể hiện BĐ liên tục ............. 32<br /> Hình 23: Chuyển đổi phép chiếu bản đồ ............................................................. 34<br /> Hình 24: Chuyển đổi phép chiếu bao gồm cả chuyển đổi gốc tọa độ ................. 34<br /> Hình 25: Chương trình hành động của OGC ...................................................... 39<br /> Hình 26: Sơ đồ hoạt động của webGIS ............................................................... 40<br /> Hình 27: Kiến trúc WebGIS ................................................................................ 46<br /> Hình 28: Cấu trúc cơ bản của ứng dụng MapServer ........................................... 51<br /> Hình 29: Vị trí PostGIS trong PostgreSQL ......................................................... 56<br /> Hình 30: Tải phần cài đặt QGIS từ trang chủ ..................................................... 61<br /> <br />