1
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN VĂN HÓA
CHUYÊN NGÀNH VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ
SINH VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN ĐÌNH KIÊN
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: PGS.TS. ĐINH THỊ VÂN CHI
HÀ NỘI, 2011
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NÔI
KHOA VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ
-----------o0o-----------
NẠN TẢO HÔN CỦA NGƯỜI DAO ĐỎ Ở XÃ THÁI HỌC,
HUYỆN NGUYÊN BÌNH, TỈNH CAO BẰNG
2
Lời cảm ơn
Để hoàn thành khoá luận tốt nghiệp với đề tài: “Nạn tảo hôn của người
Dao Đỏ ở xã Thái Học, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng”, ngoài vốn hiểu
biết và sự nỗ lực của bản thân, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô hướng
dẫn PGS.TS Đinh Thị Vân Chi _người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp
đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài này.
Em xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Văn hoá Dân tộc thiểu số,
Ban giám hiệu trường Đại học Văn hoá Hà Nội đã giúp đỡ em trong suốt quá trình
học tập tại trường.
Bên cạnh đó, em cũng xin gửi lời cảm ơn tới và Phòng Văn hoá -
Thông tin huyện Nguyên Bình, UBND xã Thái Học, các ban nghành của xã
Thái Học và nhân dân Dao Đỏ trong xã đã tận tình giúp đỡ, cung cấp những
tài liệu quý để em hoàn thành tốt khoá luận của mình.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2011
Sinh viên
Nguyễn Đình Kiên
3
Môc Lôc
Më ®Çu ......................................................................................................... 1
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ................................................................................ 6
2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ................................................................ 7
3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ................................................................. 8
4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ............................................................................... 8
5. §ãng gãp cña ®Ò tµi ....................................................................................... 8
6. Néi dung vµ bè côc ........................................................................................ 9
Ch−¬ng I tËp qu¸n h«n nh©n truyÒn thèng cña ng−êi
dao ®á ë x∙ th¸I häc, huyÖn nguyªn b×nh, tØnh cao
b»ng ............................................................................................................. 10
1.1.Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Dao §á ë x· Th¸i häc, huyÖn Nguyªn B×nh, tØnh
Cao B»ng ........................................................................................................ 10
1.1.1.Nguån gèc lÞch sö, tªn gäi cña ng−êi Dao §á ..................................... 10
1.1.2.§Æc ®iÓm ®Þa bµn c− tró vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ ...................................... 12
1.1.3§Æc ®iÓm v¨n hãa ................................................................................... 13
1.1.3.1.V¨n hãa vËt chÊt.................................................................................. 13
1.1.3.2.V¨n hãa tinh thÇn ................................................................................ 15
1.2. H«n nh©n truyÒn thèng cña ng−êi Dao §á x· Th¸i Häc, huyÖn
Nguyªn B×nh, tØnh Cao B»ng ........................................................................ 18
1.2.1Quan niÖm chung vÒ h«n nh©n ............................................................. 18
1.2.2. §é tuæi kÕt h«n ..................................................................................... 19
1.2.2.1. §é tuæi kÕt h«n trong quan niÖm cña ng−êi Dao §á ......................... 19
1.2.2.2.Kh¸i niÖm t¶o h«n vµ quy ®Þnh ®é tuæi kÕt h«n cña LuËt H«n nh©n vµ
Gia ®×nh ........................................................................................................ 20
1.2.3.Môc ®Ých kÕt h«n vµ tiªu chÝ chän con d©u, con rÓ ............................. 21
1.2.4.H×nh thøc ë rÓ vµ mét sè nghi thøc trong h«n nh©n ........................... 23
1.2.4.1.H×nh thøc ë rÓ ...................................................................................... 23
1.2.4.2.Mét sè nghi thøc trong h«n nh©n ........................................................ 24
1.2.4.2.1.LÔ so tuæi .......................................................................................... 24
4
1.2.4.2.2.LÔ ¨n hái ........................................................................................... 25
1.2.4.2.3.LÔ c−íi .............................................................................................. 25
1.2.4.2.4.LÔ c« d©u vµo nhµ ............................................................................ 26
1.2.4.2.5. LÔ l¹i mÆt ......................................................................................... 26
Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng n¹n t¶o h«n hiÖn nay cña ng−êi
Dao ®á ë x∙ th¸i häc, huyÖn nguyªn b×nh, tØnh cao b»ng
vμ nh÷ng ¶nh h−ëng cña nã ®Õn kinh tÕ - x∙ héi ................. 27
2.1. Thùc tr¹ng t¶o h«n hiÖn nay cña ng−êi Dao §á .................................. 27
2.1.1. Kh¸t qu¸t vÒ t¶o h«n cña ng−êi Dao §á ............................................. 27
2.1.3. §é tuæi kÕt h«n ..................................................................................... 30
2.1.4. §èi t−îng kÕt h«n. ................................................................................ 33
2.2. ¶nh h−ëng cña n¹n t¶o h«n ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë Th¸i
Häc .................................................................................................................. 33
2.2.1. ¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn kinh tÕ x∙ héi ........................................ 33
2.2.1.1. ¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn y tÕ, gi¸o dôc ......................................... 33
2.2.1.1.1. §èi víi y tÕ ...................................................................................... 33
2.2.1.1.2. §èi víi gi¸o dôc. ............................................................................. 34
2.2.1.2. ¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn vÊn ®Ò ®Êt ®ai ........................................ 36
2.2.1.3.¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn ®êi sèng kinh tÕ vµ møc sèng ................ 37
2.2.2. ¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn chÝnh s¸ch d©n sè - kÕ ho¹ch hãa gia
®×nh ................................................................................................................. 38
2.2.2.1. T¶o h«n lµm cho d©n sè t¨ng nhanh vµ gi¶m hiÖu qu¶ ch−¬ng tr×nh
d©n sè – kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh ....................................................................... 38
2.2.2.2. N¹n t¶o h«n lµm suy gi¶m chÊt l−îng d©n sè .................................... 39
2.2.3. ¶nh h−ëng cña t¶o h«n ®Õn sù ph¸t triÓn cña phô n÷ vµ trÎ em ...... 40
2.2.3.1. §èi víi phô n÷ .................................................................................... 40
2.2.3.2. §èi víi trÎ em ..................................................................................... 42
2.2.4. Nh÷ng vÊn ®Ò gian nan ë Th¸i Häc tõ t¶o h«n .............................. 43
2.2.4.1 VÊn ®Ò ®¨ng kÝ kÕt h«n cña c¸c cÆp t¶o h«n ....................................... 43
2.2.4.2 VÊn ®Ò khai sinh cho con c¸i cña c¸c cÆp t¶o h«n ............................. 46
5
Ch−¬ng III nguyªn nh©n vμ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ
n¹n t¶o h«n cña ng−êi dao ®á ë x∙ th¸i häc huyÖn
nguyªn b×nh tØnh cao b»ng .......................................................... 48
3.1. Nguyªn nh©n n¹n t¶o h«n cña ng−êi Dao §á ë x· Th¸i Häc, huyÖn
Nguyªn B×nh, tØnh Cao B»ng ........................................................................ 48
3.1.1. Quan niÖm cña ng−êi Dao §á vÒ h«n nh©n ....................................... 48
3.1.2. Nguyªn nh©n tõ quan niÖm vÒ con c¸i ................................................ 50
3.1.2.1. Quan niÖm “con ®µn ch¸u ®èng” ...................................................... 50
3.1.2.2. Quan niÖm vÒ con trai, con g¸i .......................................................... 51
3.1.3. Nguyªn nh©n tõ tr×nh ®é nhËn thøc, phong tôc tËp qu¸n vµ t©m lý ..... 53
3.1.3.1. Tr×nh ®é nhËn thøc cña ng−êi Dao §á .............................................. 53
3.1.3.2. Phong tôc tËp qu¸n, t©m lý cña ng−êi Dao §á x· Th¸i Häc ............. 55
3.1.4. Nguyªn nh©n tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ ....................................................... 56
3.1.4.1. Ho¹t ®éng kinh tÕ truyÒn thèng .......................................................... 56
3.1.4.2. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ................................................................. 57
3.1.5. Nguyªn nh©n tõ phÝa chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ c«ng t¸c d©n sè kÕ
ho¹ch hãa gia ®×nh .......................................................................................... 58
3.2. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p ............................................................... 59
3.2.1. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ ................................................................. 60
3.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ y tÕ, gi¸o dôc ................................................................... 61
3.2.2.1. Gi¶i ph¸p vÒ y tÕ ................................................................................. 61
3.2.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ gi¸o dôc ......................................................................... 62
3.2.3. Gi¶i ph¸p can thiÖp lµm gi¶m t×nh tr¹ng t¶o h«n vµ kÕt h«n cËn huyÕt
thèng. .............................................................................................................. 63
3.2.4. Gi¶i ph¸p vÒ v¨n hãa, x∙ héi vµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng .......... 64
KÕt luËn .................................................................................................... 67
Tμi liÖu tham kh¶o ............................................................................ 69
Phô lôc ....................................................................................................... 71
